بیش حسی شنوایی در اوتیسم یکی از علائم رایج می باشد. حساسیت بیش از حد به صدا هایی مثل صدای شرشر آب یا صدای هواگش و یا حساسیت نسبت به صدای موتور ماشین در این کودکان دیده می شود. بیش حسی شنوایی در کودکان اوتیسم موجب به هم ریختگی عصبی کودک و رفتار های تکانشی در او می شود. کودک اوتیسم برای رهایی از حساسیت گوش به صدا شروع به انجام رفتار های کلیشه ای مانند چرخش به دور خود یا چرخاندن اشیاء می شود. مرکز اوتیسم دکتر صابر با در اختیار داشتن امکانات درمانی روز دنیا در زمینه درمان اوتیسم در حیطه رفع حساسیت به صدا در کودکان اوتیسم به طراحی اتاق پردازش شنیداری پرداخته است در این اتاق کودک اوتیسم به صورت تدریجی با محرک های شنیداری مواجه شده و بیش حسی شنوایی و کم حسی شنوایی در او تعدیل می گردد.
بیش حسی شنوایی در کودکان اوتیسم یا حساسیت بیش از حد به صدا
سر و صداهای ناگهانی و مختلف کودک اوتیسم را به شدت آشفته می کند . این حساسیت به صدا همیشه باعث واکنش‌های تند کودک اوتیسم مانند پرتاب اشیاء یا زدن بچه ها می شود. این حساسیت بیش از حد به صدا برای کودکان این طیف غیرمعمول نیست، زیرا آنها در قبال بعضی از محرک ها واکنش بیش از اندازه و نسبت به بعضی دیگر واکنشی کمتر از حد معمول نشان میدهند. تحقیقات اخیر نشان داده است که کودکان اوتیستیک ممکن است یک صدای بلند را نشنیده بگیرند در حالی که صدای مچاله کردن یک کیسه زباله منجر به واکنشی ناهنجار شود و بیش حسی شنوایی ایجاد کند.
در طیف وسیعی از حوزه های حسی از جمله پردازش شنوایی، افراد مبتلا به اوتیسم ممکن است بیش واکنشی یا کم واکنشی نشان دهند. گزارش شده است که حساسیت بیش از حد به عنوان مشکلی که زندگی روزمره را تحت تأثیر قرار می دهد، بیشتر از کم واکنشی درک می شود. مغز و سیستم عصبی به عنوان یک کنترل کننده در نظر گرفته می شود که اطلاعات را از حواس دریافت می کند، تصمیم می گیرد چه چیزی مهم است و نحوه واکنش را انتخاب می کند. اگر مبتلا به اختلال طیف اوتیسم هستید، ممکن است اطلاعات حسی را متفاوت پردازش کنید. ممکن است نتوانید مناظر یا صدا های نامربوط را فیلتر کنید. یا ممکن است برخی صدا ها، نور ها، بو ها یا بافت ها را به شدت حواس پرت کننده یا ناراحت کننده بیابید. تفاوت های پردازش شنوایی در افراد مبتلا به اوتیسم در مورد درک حسی و پردازش محرک های شنیداری مشاهده شده است. تفاوت های ادراکی از جمله درک برتر زیر و بم صدا، شناسایی برتر نت های موسیقی و پردازش محلی برتر محرک های شنیداری در افراد اوتیسم در مقایسه با بزرگسالان عادی یافت شده است. مشخص شده است که افراد اوتیستیک دارای پردازش کلی دست نخورده محرک های شنیداری و تداخل کلی کاهش یافته هستند، به این معنی که آن ها محرک های شنیداری را در سطح نت موسیقی بهتر از پردازش یک ملودی پردازش می کنند. علاوه بر توانایی های تقویت شده و سطوح مختلف پردازش، مشخص شده است که افراد اوتیستیک در مورد پردازش شنوایی نیز مشکلاتی دارند. در واقع، حساسیت بیش از حد شنوایی اغلب یک شاخص کلیدی اوتیسم است. حساسیت بیش از حد به محرک های شنیداری در جمعیت مبتلا به اوتیسم تشدید می شود و منجر به واکنش های مبتنی بر حس مانند پوشاندن گوش ها، گریه کردن یا فرار می شود. به طور گسترده ای شناخته شده است که یکی از ویژگی های بارز افراد مبتلا به اختلال طیف اوتیسم، بروز رفتار های نا متناسب در پاسخ به محرک های صوتی است. این پدیده اغلب به صورت هایپرآکوزیس، میسوفونیا و فونوفوبیا، در میان سایر ویژگی ها، ظاهر می شود. حساسیت بیش از حد شنوایی مشاهده شده در بیماران مبتلا به اختلال اوتیسم فاقد توضیح پاتوفیزیولوژیک قطعی است. برخی گمان می کنند که حساسیت های حسی ممکن است برخی رفتار های رایج در کودکان مبتلا به اوتیسم را تحریک کند، مانند غذا خوردن بسیار سخت گیرانه یا فرار کردن.
علت حساسیت گوش به صدا چیست
دلیل حساسیت گوش به صدا در کودکان اوتیسم، عدم توانایی این کودکان برای نظم بخشیدن به داده های حسی و تفکیک محرک ها و پردازش آنهاست که به بیش حسی شنوایی معروف است. بورا فین و همکارانش در بوستون عقیده جالب توجهی را در باب علت بروز اوتیسم ارائه داده اند. (در حیوانات رفتار اوتیستیک میتواند به دلیل فقدان اطلاعات باشد، اما در کودکان اوتیستیک این رفتارها میتواند نتیجه عدم پردازش داده های حسی باشد. چنین کودکانی از سنین پایین به این سندروم مبتلا میشوند و در نتیجه فاقد تجارب ادراکی لازم برای ایجاد درک عمیق تر، گیرایی مفاهیم و یادگیری زبان هستند. این حساسیت بیش از حد به صدا با مشکل از پیش بررسی شده دیگری که بیانگر ناتوانی این کودکان در پذیرش محرک‌های همزمان و پردازش تک تک محرک‌های بصری یا شنیداری مرکب است، تشدید میشود.
فرد اوتیسم در صورت درمان حساسیت نسبت به صدا به عنوان یک بزرگ سال قادر خواهد بود تمام صداها را در یک فرودگاه شلوغ حذف کند و به مطالعه بپردازد، اما شاید هنوز قادر نباشد که صدای محیط را نادیده بگیرد و با تلفن صحبت کند.
مشکلات کودکان اوتیسم با حساسیت نسبت به صدا
مجموعه عوامل بیش حسی شنوایی و کم حسی شنوایی در یک کودک اوتیستیک منجر به بروز حرکات خود انگیخته مانند چرخش، ضربه به خود، یا فرار به دنیای درونی خویش به منظور فیلتر کردن محرک‌های بیرونی می شود. در غیر این صورت وجود محرک‌های همزمان در محیط برانگیختگی، قشقرق، فریاد و دیگر رفتارهای غیر معمول میشود. با وجود حساسیت به صدا،رفتارهای خود انگیخته موجب آرام شدن سیستم اعصاب مرکزی تعریف شده میشود. بعضی از دانشمندان معتقدند که کودکان اوتیستیک دارای سیستم عصبی بیش فعال هستند، در حالی که کودکان بیش‌فعال سیستم عصبی کند و آرامی دارند. یک کودک اوتیستیک خود را تحریک میکند تا آرام شود و کودک بیش‌فعال با فعالیت بیش از اندازه قصد فعال کردن سیستم عصبی منفعل خود را دارد.
بعضی از مربیان از حساسیت به صدا در کودکان سوء استفاده و از آن به عنوان عاملی برای تنبیه استفاده میکنند. این حساسیت فراوان به صدا در بزرگسالان مبتلا به اوتیسم هم دیده میشود. حتی ممکن است صداهای بلند ناگهانی مثل ترمز ماشین باعث یکه خوردن فرد شود. و اضطراب شدیدی در او به وجود آورد. صداهای بلند و طنین دار مانند صدای موتور سیکلت برای فرد اوتیسم عذاب آورند.
درمان های توانبخشی نظیر اتاق پردازش شنیداری و اتاق سنسوری روم در رفع حساسیت نسبت به صدا در کودکان اوتیسم بسیار موثر می باشد و می تواند مشکلات بیش حسی شنوایی را تعدیل نماید.
راهکارهای عملی برای کاهش حساسیت شنوایی در کودکان اوتیسم
1. ایجاد محیط شنیداری ایمن
فضاهای آرام طراحی کنید: یک گوشه آرام در خانه با مبلمان نرم و عایق صوتی ایجاد نمایید
از پرده‌های ضخیم و فرش استفاده کنید تا انعکاس صدا کاهش یابد
محدود کردن منابع صوتی مزاحم: مانند خاموش کردن تلویزیون پس از استفاده
2. استفاده از ابزارهای کمک‌شنیداری
هدفون‌های حذف نویز: با مشورت کارشناس، هدفون‌های مخصوص انتخاب کنید
گوش‌گیرهای مناسب: انواع سیلیکونی یا فومی با اندازه کودک
دستگاه‌های تولید نویز سفید: برای پوشش صداهای ناگهانی
3. برنامه‌ریزی حسی پیشگیرانه
جدول زمانی فعالیت‌های پرسر و صدا: کودک را برای موقعیت‌های پرصدا آماده کنید
استفاده از تایمر بصری: برای نشان دادن مدت زمان باقی‌مانده در محیط پرسر و صدا
آماده‌سازی پیش از رویداد: توضیح اتفاقات پیش‌رو با تصاویر یا داستان‌های اجتماعی
4. تمرینات یکپارچگی حسی (تحت نظارت کاردرمانگر)
درمان تدریجی با صداها: شروع با صداهای آرام و افزایش تدریجی حجم صدا
بازی‌های شنیداری کنترل‌شده: مانند تشخیص منبع صدا یا دنبال کردن ریتم
فعالیت‌های سنگین جسمی: برای تنظیم سیستم عصبی قبل از مواجهه با صداها
5. راهکارهای رفتاری-شناختی
سیستم پاداش: برای تحمل تدریجی صداهای غیرمنتظره
کلمات رمز امن: ایجاد یک کلمه خاص که کودک با گفتن آن بتواند موقعیت را ترک کند
تکنیک‌های تنفسی: آموزش تنفس عمیق هنگام مواجهه با صداهای ناخوشایند
6. تغییرات محیط آموزشی
صندلی دور از منابع صوتی: مانند دور از درب کلاس یا سیستم تهویه
اجازه استفاده از وسایل کمک‌شنیداری در مدرسه
زمان‌های استراحت شنیداری بین کلاس‌ها
7. رژیم غذایی و مکمل‌ها (با نظارت پزشک)
کاهش محرک‌ها: مانند کافئین یا مواد غذایی حساسیت‌زا
مکمل‌های منیزیم: که ممکن است به کاهش حساسیت عصبی کمک کند
تأمین کافی امگا3: برای سلامت سیستم عصبی
وسایل کمک‌شنیداری برای کودکان اوتیسم
1-هدفون‌های حذف نویز (Noise-Canceling)
2-گوش‌گیرهای سیلیکونی نرم
3-گوش‌گیرهای فومی یکبارمصرف
4-گوش‌گیرهای سفارشی قالب‌گیری شده
5-دستگاه‌های تولید نویز سفید
6-هدفون‌های حساسیت‌زدایی (Desensitization)
7-سیستم‌های FM شخصی
8-گوش‌گیرهای ریتمیک (ضربان‌دار)
9-هدفون‌های Bone Conduction
10-گوش‌گیرهای هوشمند با فیلتر فرکانسی
منابع:
pmc.ncbi.nlm.nih.gov
aparkforautism.org
rsdjournal.org
سوالات متداول:
1-چگونه میتوان کودک اوتیستیک را به استفاده از این وسایل عادت داد؟
با زمان‌بندی کوتاه شروع کنید (مثلاً 5 دقیقه در روز) و به تدریج افزایش دهید. میتوانید از سیستم پاداش و بازی استفاده کنید.
2-چگونه گوش‌گیرهای سیلیکونی را تمیز و ضدعفونی کنیم؟
با آب ولرم و صابون ملایم شسته و کاملاً خشک کنید. از الکل استفاده نکنید چون ممکن است مواد سیلیکونی را خراب کند.
برخی کودکان و بزرگسالان، از جمله آنهایی که تدافعی لمسی دارند، صد در صد عاشق شستن‌سر در وان هستند. فشار هیدرواستاتیک مساوی، همه بدن را احاطه میکند و بدن را نرم میکند، به این ترتیب ورودی لمسی مداومی که اغلب مردم آرزوی آن را دارند فراهم می‌آورد. آب، چه از طریق جکوزی،دوش،استخر،دریاچه،یا سایر منابع،می توان یک تغییر دهنده حال و هوای مهم باشد و به معنای واقعی کلمه احساسات بد، نگرانی ها، غصه ها و سایر هیولا های مغز را بشوید و ببرد. آب میتواند به فرد کمک کند تا سر صبح به وضعیت ایده‌آل هوشیاری ملایم برسد و به همین ترتیب به هوشیاری کمتری در انتهای روز، تا فرد بتواند به خواب برود. با این حال برای برخی، شستن سر در وان و دوش گرفتن به این سادگی نیست. ترس کودک از شستن سر و ترس از آب در کودکان یکی از علائم اختلال پردازش حسی می باشد. در مرکز درمان اختلال پردازش حسی دکتر صابر با استفاده از تکنیک های مختلف درمانی به درمان مشکلات ترس از شستن سر در کودکان پرداخته می شود.
احساس ناامنی ثقلی حین غوطه خوردن داخل وان و یا احساس ناامنی در حین ایستادن با چشمان بسته زیر دوش،می تواند برای فردی که آگاهی بدنی ضعیف، مشکلات وستیبولار، یا تون عضلانی پایین دارد ترسناک باشد. کودک ممکن است به صدای خوردن آب به کف وان یا کف حمام واکنش نشان دهد، همچنین به نور، به بو و بافت شامپو و حالت دهنده مو،به بدن شور و به سایر محصولات شست و شو.
درمان ترس کودک از سرشستن در حمام
در ادامه تعدادی راهکار برای کمک آورده شده است.
حمایت به وضعیت بدن: والدین همیشه باید یک کفپوش لغزش گیر حین شستن سر یا دوش گرفتن فراهم کنند تا از لیز خوردن و سقوط کردن جلوگیری شود. آنها همچنین می توانند با نصب میله در قسمتهای مناسب کاری کنند که کودک حین اینکه چشمانش بسته است چیزی را بگیرد. نصب آینه های نشکن در جلوی چشمان کودک ممکن است به کودک کمک کند تا زمانی که چشمانش باز است موقعیت خود را در محیط تنظیم کند،و همچنین به او کمک کند تا موقعی که می‌خواهد چشمانش را ببندد بداند کجاست و ترس کودک از شستن سر کم شود.
کودکان کوچک با ترس از آب که از بزرگی وان حمام وحشت زده میشوند، ممکن است در فضاهای کوچک تر مثل سطل یا سینک بزرگ بهتر شوند. در فروشگاه هایی که وسایل نوزاد می فروشند به راحتی می توان صندلی حمام کودک یا نوپا پیدا کرد که برای کودکان خیلی کوچک،دارای کمربند هم هستند. اگر کودک بزرگتر، نوجوان یا حتی یک بزرگسال احساس بی تعادلی میکند و یا موقع بستن چشمها در خطر سقوط است، می تواند روی یک صندلی حمام بنشیند که قابل تهیه در فروشگاههای لوازم پزشکی یا ابزار فروشی ها هم هست. اگر حمایت بیشتری برای کودک بزرگتر،نوجوان یا بزرگسال جوان مورد نیاز است، صندلی حمام پیشرفته ی لکی ( Leckey Advance Bath Chair ) حداکثر حمایت و ثبات را برای شستن سر فراهم می‌آورد.
ترس از آب در کودکان
دما: بچه های دارای مشکلات حسی ممکن است سرما و گرما را به نحو متفاوتی حس کنند. در یک مکانی من به کودک اجازه دهید به درجات سرد تر و گرم تر آب دست بزند تا دمای ایده آل را پیدا کنید. والدین میتوانند حداکثر دما را در آبگرمکن تنظیم کنند برای جلوگیری از سوختگی میتوانند از سردوش یا دوش دستی ضد سوختگی ،استفاده کنند. هنگامی که آب داغ به دمای خطر آفرین می رسد، این سردوش جریان آب را تا حد چکه کاهش میدهد تا از سوختگی جلوگیری کند و سپس هنگامی که آب سرد شد،جریان را آزاد می سازد.
همچنین ممکن است کودک در وان یا زیر دوش راحت‌تر باشد و والد قبل از ورود کودک به حمام، فضا و سطوح را با جاری ساختن آب گرم به مدت چند دقیقه،گرم کند. حوله ها را هم میتوان قبل از استفاده برای بررسی مشکلات حس لامسه در لباس پوشیدن کودک،روی خشک کن گرم کرد.
ورودی حسی: برای بسیاری از کودکان با اختلال پردازش حسی زمان حمام یک زمان بسیار خوبی برای تحریکات حسی است. والدین می توانند از اسباب بازی های وان فراهم کنند مثل رنگ وان،مداد شمعی وان،سوت های آبی،اسباب بازی های آب پاشی،و غیره. مثل هر مسئله حسی دیگری، ترس از شستن سر در کودک نیز نیازمند کمی آزمون و خطاست. کودک ممکن است از حباب بترسد و آب صاف و زلال را ترجیح دهد. دیگری ممکن است برای حفظ تمایلش، به همان حباب ها نیاز داشته باشد. فکر نکنید نرمی همیشه بهترین انتخاب است. در وان یا زیر دوش،یک کودک ممکن است یک ماساژ نرم و صابونی را ترجیح دهد یا اینکه یک مشت و مال سخت با یک سنگ پا یا یک اسفنج نایلونی را. از واکنش کودک به خشک شدن با یک حوله نرم پشمی و با حوله ای زبرتر به این مسئله پی ببرید.
یک بطری آب دم دست قرار دهید، ممکن است کودک تشنه شود. شما که نمی خواهید کودک آب صابونی وان را بخورد و حتی احتمال دارد یک وان قدیمی از جنس چینی،سرب به داخل وان آزاد کند. والدین میتوانند یک کیت تست سرب از ابزار فروشی ها تهیه کنند.
تا جایی که ممکن است کودکان با مشکلات حس بویایی باید محصولاتی که بیشترین علاقه را به آنها دارند انتخاب کنند. شامپوهای بدون خوشبو کننده، صد در صد طبیعی، حالت دهنده ها، صابون و کف حمام از شرکت هایی مثل ( honest. Com) ایمن ترین و قابل تحمل ترین محصولات برای افراد حساس هستند که نمی توانند عطر های مصنوعی، رنگ های صنعتی و مواد شیمیایی را تحمل کنند. البته، برخی کودکان محصولات شدیداً معطر را دوست دارند مثل شامپوی ( Herbal Essences).
درمان ترس از شستن سر در کودکان
شامپو زدن و شستن: بسیاری از کودکان با اختلال پردازش حسی از حمام با وان و دوش گرفتن لذت می برند، اما از شستن مو ها نفرت دارند چرا که حس ریختن آب روی سر و صورت را دوست ندارند. همچنین ممکن است دوست نداشته باشند که چشم هایشان را محکم بسته نگه دارند و البته رفتن آب یا صابون داخل چشم هایشان. هر وقت کودک،شامپو یا حالت دهنده مورد علاقه اش را انتخاب کرد،(محصولات ترکیبی نسبت به محصولات مجزا بهترند چرا که تعداد مراحل شستشو را کم میکنند) والدین همچنین میتوانند:
ابتدا سر را حساسیت زدایی کنند: با ماساژهای ملایم اما عمقی پوست سر،گوشها،گردن،و حتی صورت توسط کاردرمانی حسی، آنها می توانند یک برس موی لرزان (قابل تهیه از ( Com ) و بسیاری از کاتالوگ های درمانی) را هم امتحان کنند. یک ویبراتور دهانی برای روی گونه ها،فک،و لب ها هم می تواند کمک کننده باشد.
در نظر داشته باشند که کودک اگر بتواند تحمل کند، می تواند از گوش گیر های ضد صوت یا گوش‌گیر های شنا هم بهره ببرد(قابل تهیه از داروخانه ها یا ( com ).
آب را با یک سطل یا لیوان بریزید تا فشار مساوی تری هنگام شست و شو بر بدن وارد آید. اگر امکان دارد بگذارید کودک آب را خالی کند. در هر دو صورت، قبل از ریختن آب، شروع به شمارش معکوس نمایید تا کودک احساس کند شرایط قابل پیش بینی است.
کودک ممکن است قبول کند هنگامی که درون وان نشسته است از سر دوش دستی استفاده شود. در این صورت تنظیمات مختلف آن را، از جمله ریتم های ماساژ دهنده سریع و کند را امتحان کنید.
کودک میتواند حین شامپو کردن و شستن بعد آن، چشمانش را با یک لیف بپوشاند.
یک کلاه لبه دار حمام میتواند کمک کند تا شامپو و آب وارد چشمان کودک نشود.
به محض این که امکانش وجود دارد به کودک آموزش دهید خودش موهایش را شامپو کند. شرکت به این ترتیب کودک احساس کنترل و توانمندی خواهد داشت.
اگر واقعا ضروری است، از شامپوهای بدون نیاز به شستشو با آب،استفاده کنید.
در حمام یا وان با استفاده از وسایلی رادیو ضبط یا به صورت آنلاین، موسیقی پخش کنید تا ببینید که پخش موسیقی باعث آرامش یا تحریک کودک با اختلال پردازش حسی میشود.می توانید یک تکه اسفنج یا قالب صابون را به شکل میکروفون درآورید تا کودک با آن وانمود به خوانندگی کند.
سوالات متداول:
1. علت ترس کودکان از شسته شدن سرشان چیست؟
علل مختلفی برای ترس کودکان از شستن سر وجود دارد. اما در مواردی که نوزاد خیلی کوچک است و هر بار در حمام شروع به گریه می کند، علت اختلالات پردازش حسی می باشد. کودک ممکن است از نسبت به بوی شامپو،حس لمس سر با آب ، دمای آب و… حساس بوده و احساس ناخوشایندی داشته باشد.
2.برای برطرف کردن مشکل ترس کودک از شستن سر چه کارهایی می توان کرد؟
ماساژ سر و صورت کودک با روغن، استفاده از شامو های بدون اسانس، استفاده از آب با درجه حرارت متوسط، بازی با کودک با آب در محیط خارج از حمام ، شستن بدن کودک به صورت مرحله به مرحله در حمام که هر بار یک قسمت از بدنش را خیس کنید می توانند در برطرف کردن مشکلات حمام کردن کودک موثر باشد.
پژوهش های زیست‌شیمی تغذیه ای مبین وجود ارتباط مهمی تاثیر تغذیه بر یادگیری دانش آموزان و عملکرد مغزی است. بیش بود یا کمبود برخی مواد و عناصر در رژیم غذایی روزانه بر عملکرد دستگاه عصبی مرکزی موثر است و بنابراین بر رفتار به طور مستقیم اثر می گذارد. مرکز درمان اختلال یادگیری دکتر صابر با همکاری دکتر تغذیه برای یادگیری به بررسی مسائل تغذیه ای کودکان می پردازد. رابطه تغذیه و یادگیری از مسائل مهم در روند رشد کودکان و پیشرفت یادگیری در آنان می باشد که در مرکز دکتر صابر ارائه می گردد. رژیم غذایی و یادگیری کودکان از مسائل قابل اهمیت در این مرکز است.
یادگیری فرآیند کسب درک، دانش، رفتارها، مهارت‌ها، ارزش‌ها، نگرش‌ها و ترجیحات جدید است که منجر به تغییرات نسبتاً دائمی در رفتار یا توانایی‌ها میشود. این یک فرآیند پویا و مداوم است که در طول زندگی اتفاق می‌افتد، نه فقط در محیط‌های آموزشی رسمی، و برای سازگاری و توسعه بسیار مهم است.
جنبه‌های کلیدی یادگیری:
کسب اطلاعات جدید: یادگیری شامل دریافت و پردازش اطلاعات است که منجر به افزایش دانش و درک میشود.
تغییر رفتاری: یادگیری معمولاً منجر به تغییر نسبتاً پایداری در نحوه رفتار یا واکنش فرد به محیط خود میشود.
تجربه و تعامل: یادگیری میتواند از طریق ابزارهای مختلفی از جمله مطالعه، تجربه چیزهای جدید، آموزش دیدن، مشاهده، آزمایش و تعامل با محیط اتفاق بیفتد.
فرآیند مادام‌العمر: یادگیری محدود به دوران کودکی یا تحصیلات رسمی نیست؛ در طول زندگی ادامه می‌یابد و برای موفقیت در دنیایی که دائماً در حال تغییر است، ضروری است.
انگیزه و قصد: یادگیری اغلب زمانی مؤثرتر است که با علاقه شخصی و تمایل به کسب درک جدید هدایت شود، اگرچه میتواند تحت تأثیر عوامل خارجی مانند آموزش رسمی یا تربیت نیز قرار گیرد.
شامل کل وجود فرد: یادگیری نه تنها فرآیندهای شناختی، بلکه جنبه‌های عاطفی، حسی و ارادی فرد را نیز در بر میگیرد.
تاثیر تغذیه بر یادگیری کودک
تغذیه با حمایت از رشد مغز، افزایش عملکردهای شناختی مانند تمرکز و حافظه، و بهبود عملکرد تحصیلی کلی و رفاه در کودکان و بزرگسالان به طور یکسان، به طور قابل توجهی بر یادگیری تأثیر می‌گذارد. یک رژیم غذایی متعادل مواد مغذی ضروری را برای عملکرد بهینه مغز فراهم میکند، در حالی که کمبودها میتوانند مانع یادگیری شوند و منجر به مشکلاتی مانند خستگی و کاهش تمرکز گردند.
تغذیه چگونه بر یادگیری تأثیر می‌گذارد:
عملکرد شناختی و رشد مغز: غذاهای غنی از مواد مغذی، به ویژه آنهایی که سرشار از اسیدهای چرب امگا-3، آهن و ویتامین‌های گروه B هستند، برای توسعه و نگهداری مسیرهای عصبی حیاتی هستند و از بهبود استدلال، ادراک و مهارتهای شناختی کلی حمایت میکنند.
تمرکز و توجه: سطوح پایدار قند خون، که از طریق رژیمی غنی از کربوهیدرات‌های پیچیده و پروتئین‌های بدون چربی به دست می‌آید، به جلوگیری از افت ناگهانی انرژی کمک میکند و تمرکز و مشارکت پایدار را در طول فعالیت‌های یادگیری ترویج میدهد.
حافظه و حفظ اطلاعات: غذاهای غنی از مواد مغذی از سلامت سلول‌های مغزی و شبکه عصبی حمایت میکنند و به حفظ و بازیابی بهتر حافظه کمک میکنند، که برای یادگیری مؤثر بسیار مهم است.
مسلم شده که کمبود پروتئین و کالری در اوایل زندگی می تواند تغییرات کاربرد شناختی و زیست شیمیایی دائمی در مغز ایجاد کند. هوش در کودکان دچار سوء تغذیه کاهش می یابد،و شواهد روزافزونی وجود دارد دال بر اینکه سوء تغذیه به اختلال های یادگیری نیز منجر می شود. سوء تغذیه اولیه رشد بدن را در کل و رشد دستگاه عصبی مرکزی را به طور خاص مختل میکند. شدت آسیب باسن فرد دچار سوء تغذیه، درجه و مدت سوءتغذیه ارتباط دارد. شش ماه اول زندگی دوره حساسی از نظر تغذیه است، زیرا بیشترین تقسیم پس از تولد سلول های مغزی در این دوره رخ می دهد. آسیب های شش ماه اول زندگی احتمالاً دائمی است.
تنظیم رژیم غذایی توسط دکتر تغذیه برای یادگیری
چند نظریه در مورد رژیم غذایی و علت یا روش درمان فزون کنشی و اختلال های یادگیری وجود دارد. از میان آن ها می توان نظریه های مربوط به افزودنی های خوراکی، سطح پایین قند خون، مگا ویتامین ها و حساسیت ها را نام برد.
حذف افزودنی های خوراکی و تغذیه کودکان در یادگیری
یکی از نظریه های درمانی که بحث های گسترده ای را برانگیخته و بسیار مورد اختلاف است نظریه فاین گولد است که وجود افزودنی‌های خوراکی در رژیم غذای کودک را عامل بیش فعالی کودک دانست. فاین‌گولد وی خاطرنشان کرد که اسانس های مصنوعی، نگهدارنده ها و رنگ ها به رژیم غذایی آمریکایی‌ها افزوده شده است و امروزه خردسالان انواع بسیار متنوعی از افزودنی های خوراکی را مصرف می کنند. درمان شامل رژیم فاین گولد است که دکتر تغذیه برای یادگیری ،رژیم غذایی کودک را تنظیم و افزودنی‌های خوراکی را حذف میکند.
مطالعات متعددی در مورد رژیم فاین گولد انجام شده است، اما بیشتر یافته ها مبین آن است که این روش در مهار فزون کنشی موثر نیست. با وجود این، رژیم فاین گولد همچنان محبوبیت دارد و صاحب طرفداران زیادی در بین والدین کودکان بیش فعال است.
تنظیم سطح قند خون در رژیم غذایی دانش آموزان
نظریه دیگری مربوط به رژیم غذایی و علت بروز اختلال های یادگیری می گوید که بسیاری از کودکان دچار ناتوانی های یادگیری هیپوگلیسمی، سطح پایین قند خون،دارند. درمان شامل تنظیم الگوی غذا خوردن کودک است. طبق این نظریه، بدون تنظیم رژیم غذایی،سطح قند خون حدود یک ساعت بعد از خوردن کاهش می یابد انرژی کودک برای یادگیری تحلیل می‌رود. نتایج چند مطالعه پژوهشی نشان میدهد که وجود قند در رژیم غذایی بیش فعالی را افزایش نمی‌دهد.
استفاده از مگا ویتامین‌ها در تغذیه کودک
استفاده از مگا ویتامین‌ها برای درمان نیز توجه محققان را به خود جلب کرده است. برتر آلدر و کات ،با بررسی نتایج حاصل از درمان کودکان با قرص ها، کپسول ها یا شربت های سرشار از ویتامین ها، پی بردند که این درمان برای کودکان دچار اختلالات یادگیری موثر است. اما اکثر پزشکان تغذیه کودک معتقدند که لازمه ی تجویز عمومی این نوع رژیم غذایی برای یادگیری دستیابی به شواهد پژوهشی بیشتری است.
درمان حساسیت ها با رژیم غذایی
به عقیده بعضی از پژوهشگران، بسیاری از کودکان هم به رژیم غذایی و هم به محیط حساسیت دارند که بر یادگیری آنها اثر منفی دارد. روش درمان در این رویکرد حذف مواد و عوامل حساسیت زاست. کروک و راپ موفقیت با این روش درمان را گزارش داده‌اند. از میان مواد غذایی که تصور میشود یادگیری را مختل میکند و موجب بیش فعالی میشود، میتوان به قند،شیر،ذرت،تخم مرغ،گندم،شکلات و مرکبات اشاره کرد. طبق نظر سیلور،پژوهش های جاری ارتباط بین حساسیت و اختلالات یادگیری را روشن نکرده است.
سوالات متداول:
1. تغذیه کودکان بر روی چه جنبه هایی از یادگیری تاثیر می گذارد؟
مطالعات نشان داده است که تغذیه مناسب، بر روی عملکرد شناختی و رشد مغز، مهارت های توجه و تمرکز و حافظه و حفظ اطلاعات موثر می باشد.
2. چگونه می توان بیش فعالی را با تغذیه کنترل کرد؟
امروزه بسیاری از اسانس های مصنوعی، نگهدارنده ها و رنگ ها به رژیم غذایی کودکان افزوده شده است و امروزه خردسالان انواع بسیار متنوعی از افزودنی های خوراکی را مصرف می کنند. حذف مواد کنسروی، قند های مصنوعی، خوارکی های حاوی نگهدارنده ها و رنگ های خوراکی موجب کاهش علائم بیش فعالی در کودک می گردند.
جهت توضیح این مسئله که علائم اوتیسم در نوزادان چیست؟ باید اشاره نمود که ابتدا نشانه های اوتیسم توسط والدین شناسایی می شود. از علائم اوتیسم در نوزاد سه ماهه می توان عدم ارتباط چشمی مناسب و بی قراری نوزاد و عدم عکس العمل به چهره مادر را نام برد. در مواردی که والدین به علائم اولیه اوتیسم در نوزادان شک می کنند باید جهت بررسی علائم اوتیسم در نوزادی به پزشک متخصص اوتیسم مراجعه کنند علائم اوتیسم در نوزاد شش ماهه به وضوح توسط یک پزشک متخصص اوتیسم قابل تشخیص می باشد. مرکز تخصصی اوتیسم دکتر صابر در زمینه تشخیص و درمان اختلال اوتیسم در تهران فعالیت می نماید و با دوشعبه فعال در شرق و غرب تهران آماده ارائه خدمات تست های تشخیصی، توانبخشی کاردرمانی، گفتار درمانی و روانشناسی کودک می باشد.
لزوم آگاهی از علائم اولیه اوتیسم در نوزادان
خانواده و در راس آن پدر و مادر، بیشترین تاثیر را در جلوگیری از بروز اوتیسم در کودکان دارند چراکه بیشترین زمان را با او می گذارنند . پس می بایستی با تکمیل اطلاعات خود راجع به علائم اوتیسم در نوزادان ،اگر علائم هشداردهنده ای مشاهده کردند ، با مراجعه به مرکز جامع اتیسم دکتر صابر در اسرع وقت، تشخیص قطعی اوتیسم را سرعت داده و با استفاده از تکنیک های درمانی مدرن و موثر گفتار درمانی اوتیسم و کاردرمانی اوتیسم باعث کنترل اوتیسم در کودکان شوند. اما آیا می توان علائم اولیه اوتیسم در نوزادان را شناسایی کرد؟ جواب مثبت است، پس ضروریست والدین معاینه های پیش از یک سالگی را جدی بگیرند تا از بروز اوتیسم در کودکان خود جلوگیری کنند. مشاهده علائم اوتیسم در نوزادان دلیل قطعی اختلال اوتیسم در کودکان نیست بلکه در صورت بروز چنین علائمی می بایستی رفتار کودک توسط دکتر صابر مورد ارزیابی تخصصی و دقیق تر قرار گیرد .
اوتیسم یک اختلال پیچیده عصبی و رشدی است می تواند بر مهارت های اجتماعی، یادگیری و ارتباطات تاثیر بگذارد، در حالی که اختلال طیف اوتیسم از بدو تولد در افراد اوتیستیک وجود دارد. با این حال برخی کارشناسان علائم اولیه اوتیسم را در نوزادان شناسایی کرده اند. همه کودکان و نوزادان با رشد خود، رفتارها و مهارت هایی را می آموزند و سرعت این اتفاق به طور طبیعی از کودکی به کودک دیگر متفاوت خواهد بود. با این حال نقاط عطف رشدی خاصی وجود دارد که انتظار می رود نوزادان و کودکان نوپا در یک بازه زمانی متوسط یا معمولی به آن ها دست یابند. اگر نوزادی با سرعت متفاوتی رشد کند یا تفاوت های قابل توجهی در نحوه رشد او در مقایسه با همسالانش وجود داشته باشد، این می تواند نشانه ای باشد که او ممکن است در طیف اوتیسم قرار داشته باشد. اگرچه اوتیسم غالبا تا سن دو یا سه سالگی تشخیص داده نمی شود، اما برخی از کودکان قبل از یک سالگی هم شروع به نشان دادن علائم تاخیر رشدی یا همان اوتیسم می کنند. در حالی که همه نوزادان و کودکان نوپا با تاخیر، اختلالات طیف اوتیسم را تجربه نمی کنند، کارشناسان به تشخیص زود هنگام این علائم به عنوان کلیدی برای تشخیص سریع تر و مداخلات درمانی زودهنگام اشاره می کنند که اعتقاد بر این است که نتایج رشدی را بهبود می دهد. برخی از کودکان در اوایل سنین نوزادی علائم اختلال طیف اوتیسم را نشان می دهند، به عنوان مثال کاهش تماس چشمی، عدم پاسخ به نام خود، بی تفاوتی نسبت به مادر یا مراقبان، تاخیر زبانی، تاخیر حرکتی و… . برخی دیگر برای چند ماه یا چند سال اول زندگی به طور طبیعی رشد می کنند اما بعدا علائمی از کاهش پاسخ های عاطفی، پرخاشگری یا از دست دادن مهارت های کسب شده قبلی نشان می دهند. این علائم معمولا تا سن 2 سالگی ظاهر می شوند. نشانه های اولیه اوتیسم در نوزادان می تواند شامل تماس چشمی محدود، تاخیر یا عدم غر غر کردن، عدم پاسخ به نام خود، ترجیح به بازی انفرادی باشد. برخی نوزادان ممکن است حرکات تکراری نیز نشان دهند، در تعاملات اجتماعی مانند به اشتراک گذاشتن علایق مشکل داشته باشند یا حالات چهره محدودی از خود نشان دهند. هر نوزاد مبتلا به اختلال اوتیسم دارای الگوی رفتاری و سطح شدت مختلفی است، از عملکرد پایین تا عملکرد بالا، یا مثلا ممکن است نوزاد تاخیر زبانی یا ناتوانی ذهنی داشته باشد یا نداشته باشد.
علائم اوتیسم در نوزادان چیست
مواجه شدن با فرزند اوتیستیک برای یک مادر جوان بسیار ترسناک است، چون نمی‌داند در برابر کودکی که او را از خود می راند باید چه عکس العملی نشان دهد. شاید مادران نوزادان اوتیسم سعی کنند که این رفتار نوزاد را معمولی ببینند و نادیده بگیرند. در عین حال نوزادان اوتیسم بچه ای بسیار سالم، هوشیار با حرکاتی هماهنگ به نظر می رسند. از آنجا که در اولین فرزند خانواده، شاید مادر این گوشه گیری نوزاد را عادی و جزئی از مراحل تکامل و مستقل شدن کودک بپندارد. عدم تمایل به برقراری هرگونه تماس که از علائم کودکان اوتیسم در نوزادی است، نقطه آغازی است برای رفتارهای اوتیستیک دیگری که در سال‌های بعد از خود بروز می دهد. علاقه شدید به چرخاندن اشیا، انزوا طلبی، رفتارهای مخرب، قشقرق، ناتوانی در تکلم، حساسیت به صدا های ناگهانی، علائم ناشنوایی و حساسیت فراوان به رایحه های مختلف از علائم اوتیسم در نوزادان می باشد
نوزاد شش ماهه
۶ ماه بیشتر نداشتم که مادرم متوجه موضوعی عجیب شد. منقبض کردن بدنم هنگام در آغوش گرفته شدن و عدم تمایل به برقراری این ارتباط. در حدود یک سالگی، هر وقت مادر سعی می کرد در آغوشم بگیرد، مثل حیوانی به دام افتاده به او حمله ور می شدم و او را چنگ میزدم. رفتار من برایش قابل درک نبود و عکس‌العمل‌های خشن من باعث آزردگی خاطرش می شد. او نوزادان دیگر را می دید که در آغوش مادرشان آرام می گیرند و صداهای دلنشینی در می‌آورند. کجای کارش اشتباه بوده است؟ او جوان و بی تجربه بود.
در دوران کودکی بسیار مخرب هستند.نه یکبار و دوبار بلکه هر بار که مداد یا مداد شمعی پیدا می کردم تمام دیوارها را نقاشی می کردم. یادم می‌آید که مادرم مرا به علت ادرار کردن روی فرش تنبیه می کرد، و من بارها پرده را می‌کشیدم و بین دو پای خود قرار می‌دادم تا شاید لباسم زودتر خشک شود و مادر متوجه حرکت ناپسند من نشود. بچه ها معمولا با خمیر بازی می کنند اما من به جای خمیر با مدفوع خودم باز می کردم، و هر چه را که می ساختم به همه جا می مالیدم. پازل ها را می جویدم و تفاله های کارت های بازی جویده شده را روی زمین تف میکردم.
علائم اولیه اوتیسم در نوزادان
رفتار بسیار خشنی دارند و اگر کسی آن ها را از انجام کاری منع کند هرآنچه به دستشان برسد از گلدان های عتیقه تا اسباب بازی پرتاب می کنندو بی وقفه فریاد میزنند. گاهی صدایی نامفهوم آنها را عمیقا تحریک می کند، در حالی که در بعضی شرایط به نظر ناشنوا می آیند. تفاوت زیاد رفتارهای نوزاد اوتیسم با کودکانی که در همسایگی آنها زندگی می کنند، باعث می شود که در تقریبا در سه تا سه سال و نیمگی والدین آنها را پیش یک متخصص مغز و اعصاب ببرند.
خاطرات یک کودک اوتیسم:
من اولین فرزند از چهار فرزند خانواده بودم و هیچ کدام از خواهران و برادران کوچکترم چنین رفتارهایی نداشتند. نوار مغزی و تست شنوایی طبیعی بود و ارزیابی صورت گرفته طبق پرسشنامه (فهرست بازبینی) ریملند امتیاز ۹+ را برای من رقم زد. لازم به ذکر است که در این ارزیابی امتیاز ۲۰ + بیانگر اوتیسم کلاسیک (سندروم کانر) است. (تنها ۱۰ درصد) از کودکان اوتیستیک در محدوده کانر می‌گنجند و دلیل این امر تفاوت های متابولیک میان مبتلایان به سندروم کانر و دیگر انواع اوتیسم است. اگرچه الگوهای رفتاری من به وضوح اوتیستیک بود، صداهای معنادار هرچند ضعیف من، باعث بهبود امتیازم در پرسشنامه ریملند شد.
توانبخشی در بهبود علائم اوتیسم در نوزادان
احساس درماندگی والد و کودک در هر درجه اوتیسم اجتناب ناپذیر است. بعد از انجام ارزیابی، زمانی که وجود هرگونه معلولیت جسمانی منتفی اعلام شود ، پزشک کاردرمانی و گفتار درمانی را به منظور بهبود ناتوانی کودک در برقراری ارتباط پیشنهاد می کند. برقراری ارتباط برای کودک اوتیسم به منزله خیابانی یک طرفه است، هر آنچه گفته می‌شد برای او قابل فهم نبوده، و قادر به پاسخگویی نیست. فریاد زدن و تکان دادن دست برای نوزاد تنها راه برقرار کردن ارتباط است. گنجینه لغات کودک اوتیسم در ابتدای امر بسیار محدود بود و لغات را به سختی و با تکیه ادا می کند مثلاً (bah ) را به جای (ball) به کار می برد. البته از کلمات یک سیلابی به وفور استفاده میشود مثل (نه) ، (تو) ، (من) ، (یخ) و از این قبیل از نظر والدین کوشش های کودک شگفت آور و ارزشمند است. گامی به پیش محسوب میشود، گامی جلوتر از زمزمه کردن و جیغ کشیدن و گامی به سوی ادای کلمات.
از خانم رنلدز به عنوان گفتار درمانم به استثنای چوب اشاره‌ای که همیشه در دست داشت، خاطرات خوبی دارم. چوب اشاره او بسیار تیز و عجیب بود در خانه بارها به من گفته شده بود که هرگز وسیله تیزی را به سمت کسی نگیرم چون میتواند حتی چشم آدم را از حلقه درآورد. و حالا خانوم رنلدز آن را به سوی من نشانه می گرفت، و من با ترس خود را عقب کشیدم. شاید او هیچگاه متوجه وحشت من از آن وسیله نشد و من هم قادر نبودم که ترس خود را برای او بازگو کنم. بدون در نظر گرفتن این یک مورد او بسیار به من کمک کرد. به یاد دارم اولین باری که به تلفن پاسخ دادم، در دفتر او بودم خانم رنلدز برای چند لحظه اتاق را ترک کرد که تلفن شروع به زنگ زدن کرد، تلفن بی‌وقفه زنگ می‌خورد و کسی نبود تا جواب آنها را بدهد. در آن لحظه اضطراب و هیجان که صدای تلفن در من به وجود آورد روزنه ای را در دنیای همیشگی من با آن کلمات متزلزل کرد. ناگهان به آن سوی اتاق دویدم و گوشی را برداشتم (اَل – لو!) حتم دارم که اولین تلفن گراهام بل هم نمی‌توانست چنین عکس العمل حیرت انگیزی را همراه داشته باشد.
منابع:
mayoclinic.org
www.nhs.uk
parents.com
kennedykrieger.org
nichd.nih.gov
autism.org.au
سوالات متداول:
1-چرا نوزاد من فقط به چرخش پنکه سقفی خیره میشود؟
تمرکز شدید و طولانی‌مدت بر حرکات چرخشی میتواند از اولین نشانه‌های تفاوت‌های پردازش حسی در اوتیسم باشد.
2-چرا نوزاد من اصلاً به چهره‌ها نگاه نمی‌کند؟
اجتناب از تماس چشمی پایدار در نوزادان 2-6 ماهه یکی از قوی‌ترین نشانه‌های اولیه اوتیسم محسوب میشود.
در درمان لکنت زبان ناشی از ترس یا لکنت زبان ناگهانی در کودکان از تکنیک ها و روش های مختلفی استفاده می شود. بیشتر این روش ها علاوه بر تاکید بر گفتار درمانی لکنت زبان، بر روی روش های پذیرش و موجهه کودک با لکنت زبان کار می کنند. مرکز گفتاردرمانی در درمان لکنت زبان دکتر صابر در زمینه درمان لکنت زبان ناگهانی با استفاده از متد های جدید علمی فعالیت می نمایند. اتاق شنیداری، سنسوری روم، گفتاردرمانی و بازی درمانی از درمان های مفید در حیطه مشکلات لکنت زبان در کودکان می باشد که می توان در تسریع روند درمان در کودکان کمک نماید.
جهت تماس با کلینیک کاردرمانی و گفتاردرمانی جناب آقای دکتر صابر (کلینیک توانبخشی پایا در پاسداران ، کلینیک توانبخشی غرب تهران در سعادت آباد) باشماره 09029123536 تماس حاصل فرمایید.
تمرینات مواجه شدن با استرس در لکنت زبان ناشی از ترس
بارش فکری مثل اینکه چه پاسخ هایی می توانیم در برابر قلدری بدهیم؟
نوشتن مواردی که ممکن است یک قلدر بگوید و پاسخهایی که کودک/نوجوان میتواند بدهد.
نقش بازی کردن با درمانگر و یا اعضای گروه درمانی
تمرین پاسخ های مناسب انتخابی برای کاهش قلدری
کمک به کودکان/نوجوانان در آموزش همسالان خود با لکنت زبان
درمانگران می توانند احتمال مشارکت سایر کودکان/نوجوانان در نظرات آزاردهنده که توسط فرد قلدر به کودک با لکنت زبان داده می شود را کاهش دهند. در حقیقت، سایر کودکان/نوجوانان (یا تماشاچی ها) میتوانند نقش کمک کننده‌ای در کاهش تاثیر منفی قلدری را بازی کنند. البته آنها نیز ممکن است در مورد لکنت زبان ناگهانی گیج شده باشند و ممکن است تاثیرات آزاردهنده نظرات را درک نکنند. درمانگران می توانند برای کاهش این حالت،به سایر کودکان/نوجوانان در کلاس در مورد اختلال لکنت زبان ناشی از ترس آموزش دهند. البته به طور ایده آل، بهترین فرد برای آموزش سایر کودکان/نوجوانان در مورد لکنت، خود کودک/نوجوان دارای لکنت زبان ناشی از ترس می باشد. فرایند آموزش دیگران میتواند وقتی که کودک با لکنت زبان یاد گرفت که نظرات ساده و واقعی را تهیه کند و به لکنت اقرار کند، شروع شود. این نظرات کمک میکند تا لکنت به صورت باز مطرح شود و به سایر کودکان/نوجوانان نشان داده شود که لکنت زبان چیزی برای ترس یا استهزا نیست. این فرایند میتواند تا زمانی که کودک/نوجوان بتواند راحت درمورد لکنتش صحبت کند و سایر کودکان/نوجوانان را در کلاس به روش رسمی تر آموزش دهد، پیش رود.
نمونه کارهایی که کودک دارای لکنت ناگهانی می تواند انجام دهد:
صحبت در مورد لکنت
تهیه اطلاعاتی در مورد برقراری ارتباط به طور کلی
انتشار نوشته هایی در مورد برقراری ارتباط و لکنت زبان توسط کودک دارای لکنت
کنفرانس کلاسی در مورد لکنت زبان ناشی از ترس
گزارش یک کتاب/فیلم (مثلاً من این کتاب/فیلم را انتخاب کردم برای اینکه شخصیتی دارد که لکنت می کند. دقیقا مثل من.)
یک کنفرانس رسمی در جلوی دیگران (مثلاً در روز گفتار درمانی،در هفته جهانی آگاهی از لکنت و…) کنفرانس های کلاسی،کودکان/نوجوانان دارای لکنت زبان این فرصت را می دهد تا «حقایقی» در مورد لکنت را به دیگران بگویند،شامل مواردی که در ادامه می آید.
محتوای اهداف در روش مواجهه با لکنت زبان ناشی از ترس
لکنت تقصیر کسی نیست
شیوه های گفتاری همیشه کار نمی‌کنند و سخت است که استفاده شوند،
منصفانه نیست که افراد را در مورد لکنت مسخره کرد
افراد بسیاری هستند که هنوز لکنت می کنند در حالی که چیزهای بزرگی را در زندگی شان بدست می آورند. برای آماده کردن مراجع برای کنفرانس دادن میتوان از او سوال کرد که «اگر می خواستی در مورد گفتار و لکنت زبان چیزی به دوستانت بگویی چه میگفتی؟»
پس از آماده شدن محتوا می توان در تهیه ساختار و ترتیب ارائه گفتار نیز به او کمک کرد.
ساختار و محتوای گفتاردرمانی در مورد درمان لکنت زبان ناشی از ترس
مقدمه (چرا ما اینجا هستیم؟)
مشارکت در کلاس (مردم در مورد لکنت چه می دانند؟)
تعریف لکنت زبان (لکنت تقصیر کسی نیست)
حقایق و اشتباهات در مورد لکنت زبان ناگهانی
افراد موفق و سرشناس دارای لکنت زبان را معرفی کنید
لکنت کردن چه حسی دارد؟(لکنت زبان کاذب)
ابزار های کنترل لکنت زبان چه هستند؟(شیوه های درمان لکنت زبان ناشی از ترس سخت هستند؟)
قلدری کردن چیست؟
چه کسی قلدری می کند و چرا؟
وقتی کسی در برابر کودک لکنت زبان ب رفتاری می کند ما چگونه باید پاسخ دهیم؟
واکنش مناسب به لکنت زبان چیست؟
پرسش و پاسخ
هرچقدر کودکان/نوجوانان دارای لکنت زبان ناگهانی بتوانند بیشتر سایر کودکان/نوجوانان را در مورد لکنت زبان، آموزش دهند،به احتمال کمتری است که سایرین در قلدری و مسخره کردن مشارکت کنند. و این کار به ساختن محیطی امن تر که کودکان دارای لکنت زبان بدون ترس از مسخره شدن به خاطر مشکلات گفتاری شان، بتواند آزادانه ارتباط برقرار کنند،کمک میکند.
توجه کنید که هدف این فعالیت ها را تغییر دادن افراد قلدر از طریق فعالیت های کودک/نوجوان دارای لکنت زبان نیست. تحقیقات نشان می دهد که بسیاری از قلدرها کارهایی که انجام می دهند به خاطر اعتماد به نفس پایین خودشان یا مشکل در پذیرش تفاوتها در دیگران است. به عبارت دیگر، قلدرها قلدری میکنند به خاطر مشکلاتی که خودشان با آن مواجه می شوند نه به خاطر هر ویژگی که کودک مبتلا به لکنت زبان، مورد قلدری نشان می دهد. در عوض،هدف کمک به کودک یا دادن پاسخ مناسب به قلدری به طور ساده و برگرداندن توجه قلدر از لکنت کودک و کاهش احتمال اینکه سایر کودکان/نوجوانان در کلاس قلدر را حمایت کنند می باشد. خوشبختانه، مقالات زیاد و رو به رشدی در مورد چگونگی کاهش اثرات قلدری بر روی کودکان که لکنت می کنند و کودکان/نوجوانانی که مشکلات دیگری را تجربه می کنند وجود دارد. یکی از راه های کلیدی که درمانگران می توانند تضمین کنند که چنین برنامه هایی موفق هستند، طلب مشارکت و حمایت معلمان کلاس می باشد.
آموزش والدین،معلمان و دیگران در مورد لکنت
والدین،معلمان و مدیران نقش مهمی در کاهش تاثیر قلدری کردن و یا پیش گیری از آن را دارند. اما بسیاری از آنها آگاهی کافی از لکنت ندارند و تجارت کودکان / نوجوانان را به درستی درک نمی کنند. آنها فکر می کنند که لکنت فقط مربوط به گفتار است.
8 راهکار که والدین به فرزندان با لکنت زبان کمک میکنند:
شناسایی قلدری: شناسایی نشانه هایی که ممکن است اتفاق بیفتد.
درک بازیگران قلدری: یادگیری اینکه قلدری شامل فردیست که مورد قلدری قرار میگیرد،فردی که قلدری میکند و تماشاگران قلدری.
درک موقعیت:یادگیری بیشتر در مورد اتفاقات از دید کودک و در نتیجه پاسخ و واکنشی که کمک کننده تر است.
گوش دادن و حمایت کردن: آنچه که اغلب، کودکان به آن نیاز دارند کسی است که با او صحبت کنند و نه کسی که مشکل را برای آنها حل کند.
تایید احساسات کودکان/نوجوانان: تایید هر آنچه کودکان مبتلا به لکنت زبان احساس میکنند و اینکه احساس درست و یا غلطی وجود ندارد.
ایجاد یک شبکه حمایتی: آموزش بزرگسالان، افراد خانواده و دوستانی که نقشی کلیدی در زندگی کودک مبتلا به لکنت زبان ناگهانی دارند و تشکیل تیمی از افراد که تمایل به حمایت و تایید کودک/نوجوان دارند.
کمک به کودکانی که مورد قلدری قرار گرفته‌اند تا عزت نفس و توانایی های شخصی خود را قوی تر کنند و کمتر تحت تاثیر قلدری قرار گیرند.
برنامه ریزی برای به اتمام رساندن قلدری:کمک به کودک برای تهیه لیستی شامل کارهای مثبتی که او می تواند در موقع مورد تمسخر قرار گرفتن و یا قلدری انجام دهد.
جمع بندی
کودکان/نوجوانان دارای لکنت زبان در محیط زندگی می کنند که اختلال آنها درک نمی شود،در حالیکه آنچه کودک/نوجوان بیشترین نیاز را دارد پذیرش و درک مشکلات گفتاری اش است. بهترین راهی که دکتر گفتاردرمانگران میتوانند در این زمینه کمک کنند همراه و همسو کردن محیط با درمان لکنت زبان ناگهانی از طریق آموزش در مورد ماهیت لکنت زبان،اهداف و فرایند های درمانی، در مورد قلدری و مسخره کردن و در مورد تاثیر بالقوه لکنت زبان بر روی زندگی کودک به افراد کلیدی زندگی او می باشد.
سوالات متداول:
1-آیا ورزش یا فعالیت های بدنی به بهبود لکنت ناشی از ترس کمک میکند؟
فعالیتهایی مانند یوگا، شنا یا پیادهروی که تنش‌های جسمی را کاهش میدهند، میتوانند در کاهش اضطراب کلی کودک و بهبود هماهنگی تنفسی-کلامی مؤثر باشند.
2-چگونه محیط خانه را برای کاهش ترس کودک آماده کنیم؟
محیط خانه باید آرام، بدون تنش و پر از تشویق باشد. از تحقیر یا اصلاح مداوم گفتار کودک خودداری کنید. به جای آن، با گوش دادن فعال و صبورانه، حس امنیت را به او انتقال دهید.
اختلال دیکته نویسی در دوره ابتدایی یا مشکل املا در کلاس اول دبستان از مشکلات مهم والدین با کودکان است. در درمان اختلال دیکته نویسی در دوره ابتدایی ابتدا باید ریشه مشکلات املا نویسی کلاس اول را مورد بررسی قرار داد. اختلالات ادراک بینایی، مشکلات تمییز شنیداری و اختلالات هماهنگی حرکتی در حرکات ظریف از مواردیست که در اختلال املا نویسی باید مورد نظر قرار گیرد. بهترین مرکز درمان اختلال یادگیری در تهران زیر نظر دکتر صابر به تشخیص و درمان اختلال دیکته نویسی در کودکان به صورت کاملا تخصصی مشغول می باشد. اتاق پردازش شنیداری، اتاق تاریک بینایی، بخش آموزش دبستان، سنسوری روم از بخش های پیشرفته این مرکز می باشد.
جهت تماس با کلینیک کاردرمانی و گفتاردرمانی جناب آقای دکتر صابر (کلینیک توانبخشی پایا در پاسداران ، کلینیک توانبخشی غرب تهران در سعادت آباد) باشماره 09029123536 تماس حاصل فرمایید.
مراحل رشد یادگیری املا و مشکلات کودکان ناتوانی یادگیری
کودکان چند مرحله متمایز را پشت سر می گذارند تا به پیشرفتی عمومی در املا برسند.
سرعت پیشرفت در میان کودکان اختلال یادگیری بستگی به توانایی هجی کردن آنها دارد و با هم متفاوت است، اما تمام کودکان این مرحل را به ترتیب معینی طی میکنند.
غلط های املایی کودکان بازتاب مرحله ای از تحول است که در آن قرار دارند. کودکان طی دوره سنی معینی هر یک از مراحل هجی کردن را پشت سر می‌گذارند.
مراحل و نیز دوره سنی و ویژه های ملازم با آنها در زیر ذکر می شود:
مرحله اول : نوشتن پیش آوایی (۱ تا ۷ سالگی) کودکان در این مرحله خط خطی می کنند، تصویر ها را تشخیص می دهند، نقاشی می کنند، از نوشته ها تقلید می کنند و یاد می گیرند حروف را بازند.
مرحله ۲ : به کار بردن نام حروف آغاز راهبردهای آوایی (۵ تا ۹ سالگی) کودکان سعی می کنند از تصاویر واجی استفاده کنند، اما دانش آنها در این زمینه محدود است. آنها املایی ابداعی با حروف می سازند (به عنوان مثال میخام به جای می‌خواهم، میرم به جای می روم یا خاهر به جای خواهر کودکان در این مرحله شاید بتوانند املای واژه های دیداری را درست بنویسند.
مرحله ۳: کارکرد الگوهای نوشتاری کلمه(۶تا۱۲سالگی)تلاش‌های نوشتاری در این مرحله قابل خواندن، قابل تلفظ، قابل تشخیص و تشبیه نوشته های مرسوم است. هر چند دقیق نیست (به طور مثال ادار به جای اداره یا زرف به جای ظرف). بیشتر کلمات دیکته ابداعی کودک از قواعد شاخص‌های حروف صدادار کوتاه و بلند تبعیت میکند.
مرحله ۴ : کاربرد درنگ های هجایی و واژه های چند هجایی (۱۸ تا ۱۸ سالگی) دانش آموزان در نوشتن واژه های چند هجایی خطاهایی میشوند. غلط های دیکته ابداعی در درنگ های هجایی، علامت شوا و قواعد هنجار گریز (به طور مثال پرندگان به جای پرنده گان) دیده میشود. اصطلاح شوا به هجاهای بدون تکیه دارد و خطاهای رایج املا نظیر cottin به جای cotton را منعکس می کند.) شکل واژه های دیداری چند هجایی هنگام نوشتن املا ممکن است به خاطر بیاید یا نیاید.
مرحله ۵ : پرورش چشم اندازه پخته به املا (۱۰ سالگی تا بزرگسالی) در این مرحله املاء ابداعی از دید کودک غلط است. مشکلات املایی بسیاری از افراد، حتی اگر از قواعد پیروی کنند، در این مرحله نیز ادامه می‌یابد زیرا با استثناهایی که در زبان انگلیسی وجود دارد، افراد باید یاد بگیرند که از منابع پشتیبان نظیر واژه‌نامه‌ها، بررسی کردن املا نوشته با رایانه و حجی کننده های الکترونیکی استفاده کنند. (آموزش دهنده املا فرانکلین از منابع یادگیری فرانکلین نمونه ای از حجی کننده های الکترونیکی است.
راهبردهای خودپرسش‌گری برای اختلال املا نویسی
راهبردهای یادگیری شناختی در مورد نوشتن املا فعالیتهایی نظیر خود پرسشگر خود هدایتگری است. وانگ گزارش میکند که خود پرسشگری به دانش آموز دچار اختلال یادگیری کمک میکند. راهبردهای نوشتن حفظی کلمات را یاد بگیرند. در این راهبرد به دانش آموزان یاد داده میشود سؤال هایی را که روی کارتهای ویژۀ یادآوری نوشته شده است از خودشان بپرسند:
مثال موردی: شنیدن حقیقتی هولناک در مورد نوشتن
برخی از کودکانی که از املای ابداعی سود میجویند وقتی بفهمند قواعد خشک درسته نویسی را زیر پا گذاشته اند به شدت ضربه میخورند. کارلا بعد از دوهفته که از نیم سال اول سال تحصیلی درکلاس سوم میگذشت از مادرش خواست او را به کلاس دیگری منتقل کند. دلیل کارلا این بود که معلم فعلی او معلم خیلی خوبی نیست. موقعی که مادرش از او توضیح بیشتری خواست، کارلا گفت که معلم کلاس سوم فعلی او فکر میکند. یک کلمه را فقط به یک صورت میتوان نوشت.
آیا این کلمه را بلدم؟
در این کلمه جند بخش شنیدم؟( تعدادشان را بنویس).
من باید این کلمه را حفظ بنویسم.
آیا تعداد بخشها را درست شمردم.
الف) اگر تعداد بخشها را درست شمرده باشم به املای کدام بخش شک دارم؟ باید زیر آن بخش را خط بکشم و سعی کنم دوباره کلمه را بنویسم. خب، حالا یعنی این کلمه از نظز من درست نوشته شده است؟ اگر درست است دیگر نباید به آن دست بزنم. اگر هنوز به نظر درست نمیسد، باید زیر آن بخشی را که به آن مطمئن نیستم خط بکشم و سعی کنم آن را دوباره بنویسم.
5 –ب) اگر تعداد بخشهای کلمه را درست ننوشته باشم، باید دوباره این کلمه را در ذهنم تکرار کنم. بخش جاافتاده را پیدا کنم. بعد دوباره به مرحلۀ 2 برگردم.
وقتی دیکته را تمام کردم به خودم میگویم که دانشآموز خوبی هستم. تلاش زیادی کردم و املای کلمه را نوشتم.
اختلال دیکته نویسی و درمان آن
در اینجا راهبردهایی برای درمان مشکل املا نویسی ارائه می شود:
درک و حفظ شنیداری صدای حروف: امکان تمرین در زمینه ادراک شنیداری صدا های حروف را برای کودک با اختلال یادگیری فراهم آورید،دانش آوایی و تحلیل ساختاری آنها را تقویت کنید و مهارت های تعمیم دهی آواها را گسترش دهید.
درک و حفظ دیداری حروف: با آموزش تجسم دیداری واژه به کودکان با مشکلات املا نویسی کلاس اول برای تحکیم ادراک و حافظه دیداری در اختلال یادگیری کمک کنید. مطالب بهتر است روشن و مختصر باشد و به دانش آموز با اختلال دیکته کمک کند تا بر آن فعالیت متمرکز شود. برای افزایش سرعت و تقویت حافظه از نرم افزار رایانه ای هجی کردن نیز می توان سود جست.
روشهای چند حسی در املا نویسی: وقتی به دانش آموزان با اختلال دیکته نویسی گفته می شود که برای نوشتن دیکته به مطالعه بپردازند،غالباً نمی‌دانند چه کارهایی باید بکنند. در اینجا رویکردهایی چند حسی با استفاده از حس های دیداری،شنیداری،حرکتی و بساوایی ارائه می شود.
معنی کردن و تلفظ: از دانش آموزان اختلال دیکته نویسی بخواهید به کلمه نگاه کنند،آن را تلفظ کنند و در جمله ای به کار ببرند.
تصویر سازی: از کودکان با مشکل املا نویسی بخواهید کلمه را ببینند و آن را بیان کنند. از آنها بخواهید هر یک از هجا های آن کلمه را به زبان آورند،آن کلمه را هجا به هجا بیان کنند،آن کلمه را به طور شفاهی هجی کنند و سپس با انگشت آن کلمه را ردگیری کنند یا با انگشت در هوا آن کلمه را بنویسند.
یادآوری: در درمان اختلال دیکته نویسی از دانش آموزان بخواهید به کلمه نگاه کنند و سپس چشم هایشان را ببندند و آن را در ذهن خود مجسم کنند. از آنها بخواهید آن کلمه را به طور شفاهی هجی کنند. سپس چشم های خود را باز کنند و به آن کلمه نگاه کنند و ببینند آن را درست تجسم کرده اند یا نه. (اگر اشتباه کرده باشند باید این فرآیند را تکرار کنند.)
نوشتن کلمه: در درمان مشکل املا از دانش آموزان بخواهید کلمه را از حفظ بنویسند، آن را با منبع یا کتاب مقایسه کنند. و سپس بررسی کنند تا مطمئن شوند که هر حرف را خوانا نوشته اند.
تسلط: از دانش آموزان با اختلال املا نویسی بخواهید روی کلمه را بپوشانند و آن را بنویسند. اگر درست نوشتند مجدداً روی آن را بپوشانند و دو دفعه دیگر نیز آن را بنویسند.
روش فرنالد درمان اختلالات دیکته نویسی در دوره ابتدایی
این روش رویکردی چند حسی است و برای تدریس خواندن و نوشتن و همچنین املا از آن استفاده می شود. این روش به طور خیلی خلاصه شامل مراحل زیر است:
به دانش آموزان اختلال دیکته نویسی گفته می شود که قرار است واژه ها را به روش جدیدی که موفقیت آن ثابت شده است یاد بگیرند. ضمن اینکه معلم کلمه ای را روی قطعه کاغذی به ابعاد ( 25* 10 ) سانتی متر می نویسد. دانش آموزان با مشکل املا آن را تماشا می کنند و معلم کلمه را تلفظ می کند.
دانش آموزان اختلال دیکته با انگشت آن کلمه را ردگیری می کنند،چند بار آن را می خوانند و سپس ضمن تکرار آن را روی قطعه کاغذی دیگر می نویسند. دانش آموزان با مشکلات املا نویسی کلاس اول، آن کلمه را از حفظ بدون اینکه به نسخه اصلی نگاه کنند مینویسند. هرکس کلمه را غلط نوشت مرحله ج را تکرار میکند. هر کلمه را درست نوشت آن را در جعبه بایگانی قرار می دهد. از واژه هایی که در جعبه بایگانی قرار می گیرند بعداً برای نوشتن داستان ها استفاده می شود.
این روش ردگیری پرزحمت در مراحل بعدی برای یادگیری واژه ها مورد نیاز نیست. وقتی معلم کلمه را می نویسد،دانش آموزان اختلال دیکته نویسی با نگاه کردن به او آن کلمه را یاد می گیرند،آن را می گویند و می نویسند. سپس در مرحله بعد،دانش آموزان با مشکلات املا می توانند فقط از طریق نگاه کردن به کلمه آن را بنویسند. سرانجام آنها فقط با نگاه کردن به کلمه آن را یاد می گیرند.
روشهای « آزمون- مطالعه- آزمون» در مقابل « مطالعه-آزمون» در مشکل املا کلاس اول
دو رویکرد رایج برای تدریس دیکته نویسی در کلاس درس وجود دارد: «آزمون-مطالعه- آزمون» و « مطالعه- آزمون» در روش آزمون – مطالعه- آزمون معمولاً در آغاز هفته پیش آزمونی از دانش آموزان با مشکل املا گرفته می شود. بعد دانش آموزان فقط واژه هایی را که در پیش آزمون غلط نوشته‌اند مطالعه میکنند. اجرای این روش در مورد دانش آموزان اختلال دیکته، بزرگتری که توانایی های املایی نسبتاً خوبی دارند مفیدتر است، زیرا آن ها نیازی ندارند که واژه هایی را که بلدند مطالعه کنند. روش مطالعه- آزمون برای دانش‌آموزان خردسالتر و کسانی خوب است که در املا ضعیف اند و در پیش آزمون تعداد زیادی از واژه‌ها را غلط نوشته اند. روش مطالعه- آزمون به آنها امکان می دهد قبل از امتحان به مطالعه تعداد معدودی واژه برگزیده بپردازند.
نوارها و مراکز شنیداری: درس های املا را میتوان به راحتی روی نوارهای سنتی ضبط کرد. بعد از رسیدن دانش آموزان اختلال دیکته نویسی به سطحی که بتوانند خودشان مستقلاً کار کنند ، آنها میتوانند درسهای املای خود را در آزمایشگاه ویژه گوش کردن تکمیل کنند. گوشی امکان آموزش انفرادی را فراهم می آورد با قطع محرک های شنیداری از پرت شدن حواس دانش‌آموزان جلوگیری می کنند.
املای برنامه ریزی شده: املای برنامه‌ریزی شده با ارائه مطالب در چندین مرحله کوچک برای فراهم کردن امکان تقویت فوری و رسیدن به مرحله خود آموزی طراحی شده است.
فرهنگ های با غلط های املایی رایج: این فرهنگ ویژه کسانی است که در املا ضعیف اند. در این فرهنگ واژه ها با غلط های املایی رایج به ترتیب الفبا مرتب شده اند.
فرهنگ های تندنویسی: بزرگسالان دچار نارساخوانی متوجه شده اند که فرهنگ های ویژه منشی های تندنویس ابزار مفیدی هنگام نوشتن املا هستند. این فرهنگ ها برخلاف بیشتر فرهنگ های معمول واژه را با کلیه پسوند هایی که امکان دارد با املای اشتباه نوشته شود، ارائه می کند.
هجی کنندگان الکترونیکی و کنترل رایانه ای املا : دانش آموزان باید یاد بگیرند چگونه از این وسایل کمکی هنگام نوشتن سود جویند.
رویکردهای چند حسی در املا نویسی
استفاده از چند حسی به یادگیری نوشتن واژه ها از حفظ کمک میکند. در یادگیری چند حسی از حس های بینایی، شنوایی، حرکتی و بساوایی در یادگیری استفاده میشود. دو رویکرد چند حسی در مورد اختلال املا نویسی عبارت است از روش چندحسی و روش فرنالد که در بخش راهبردهای تدریس املا در همین فصل به آنها پرداخته میشود.
دو نظریه دربارۀ انتخاب کلمه در تدریس املا
برای انتخاب واژه هنگام تدریس املا دو رویکرد مختلف وجود دارد: رویکرد زبانشناختی و رویکرد بسامد واژه.
رویکرد زبان شناختی برای املا نویسی : رویکرد زبانشناختی چنین استدلال میکند که چون املای انگلیسی امریکایی کاملاً قاعده مند است پس برای آموزش دیکته نویسی باید از روشی سود جست که در آن قواعد آواشناختی، صرفی و نحوی یا الگوی واژه ها تأکید میشود. این رویکرد را همچنین میتوان رویکرد آوایی یا رویکرد خانواده- واژه به املا نامید، زیرا کلمه هایی را برای تدریس تعمیم دهی های آوایی، تحلیل ساختاری و الگوهای زبان شناختی انتخاب میکند.
رویکرد زبان شناختی در تدریس املا نویسی برقواعد زیربنایی بین عناصر آوا شناختی و صرفی دارد. تحلیلی اساسی در مورد هفده هزار واژه صورت گرفته و نشان داده است که وقتی بر واقعیتهای آوایی جایگاه حروف در هجاها، تکیۀ هجاها و مقیدکننده های درونی موجود در رسمالخط توجه کافی مبذول شود در 90 درصد دفعات صدای واجها از الگوهای املایی پیشبینی پذیر پیروی میکنند.(هانا، هاجز و هانا، 1971).
معلمها برای آموزش دیکته نویسی میتوانند از الگوهای زبانشناختی استفاده کنند و یا انتخاب واژه ها به دانش آموزان کمک کنند تا الگوهای زیربنایی زبان شناختی را کشف کنند. برای نمونه، به هنگام تدریس الگوی دیکتۀ واج« اوی»، معلم باید با انتخاب واژه هایی نظیر موی، روی، خوی و کوی به یادگیرندگان کمک کند تا به تعمیم دهی آواها بپردازند. تدریس املا نویسی را میتوان با آموزش آواها همراه کرد تا آواها و مهارتهای تحلیل واژه در خلال درس املا تمرین شوند.
رویکرد بسامد واژه در اختلال دیکته نویسی
در رویکرد بسامد واژه از واژه هایی در تدریس املا استفاده میشود که بیشتر از سایر الگوهای آواشناختی کاربرد دارند. ضابطۀ انتخاب کلمه بسامد کاربرد آن، استمرار و چندکاره بودن آن است. مجموعۀ واژه های پرکاربرد املایی از طریق بررسی های گستردۀ نوشته های کودکان و بزرگسالان مشخص و انتخاب شده است
( فیترجرالد، 1951). درواقع تعداد نسبتاً کمی واژه کاربرد زیاد دارند. ( رینزلند 1945) برآورد زیر را از واژه های املایی مورد نیاز ارائه داده است:
بیش از 60 درصد نوشته های کودکان دورۀ ابتدائی از 100 واژه تشکیل میشود.
بیش از 82 درصد نوشته های کوددکان دورۀ ابتدایی از 500 واژه تشکیل میشود.
بیش از 89 درصد نوشته های کودکان دورۀ ابتدایی ازاژ 1000 واژه تشکیل میشود.
بیش از 95 درصد نوشته های کودکان دورۀ ابتدایی از 2000 واژه تشکیل میشود.
در زبان انگلیسی تعدادی از واژه ها به مراتب بیشتر از واژه های دیگر کاربرد دارند. درواقع، 265 واژه مشتقات تکراری آنها حدود 95 درصد نوشته های کودکان مدارس ابتدایی تشکیل میدهد. 3500 واژۀ پایه نیازهای کودکان دورۀ ابتدایی را رفع میکند. فیتزجرالد، 1955) ، 60 درصد نوشته های ما از یکصد واژهای تشکیل میشود که در یک جدول آمده است.
رویکرد بسامد واژه در مورد اختلال دیکته نویسی براین نظر استوار است که استثناهای موجود در قواعد املایی آنقدر زیاد است که در پربسامدترین واژه ها نیز دیده میشود و این امر یادگیری الگوها و قواعد املایی را برای یادگیرندگان مبتدی دشوار میسازد. نمونه هایی از رابطۀ بیقاعده بین واجها( صداهای گفتاری) و نویسه ها( نمادهای نوشتاری) را به آسانی میتوان ذکر کرد. جورج برنارد شاو، یکی از طرفداران اصلاح خط، گفته است که واژۀ fish را به صورت ghoti هم میتوان نوشت: gh همان صدای ف در کلمۀ o, cough صدای ای در کلمۀ women وit صدای ش در کلمۀ nation است.
تناقض های زیادی در املای زبان انگلیسی وجود دارد. به طور مثال در تعمیم دهی آوایی واژۀ natural را میتوان به صورت pnatchurile نوشت.
معلمی متوجه این نکته شد که دانش آموزان املای واژۀ awful را به شکلهای غیر offle,offel,awfull, offul می نویسند. هریک از این نوشته ها از نظر رونویسی آوایی صداهای شفاهی واژۀ درست است.
اهمیت دستخط در املا نویسی
در مدارس معمولاً نوشتن به سه روش مختلف آموزش داده می شود: 1) نوشتن کتابی( نوع چاپی)، 2) شکسته نویسی( گاهی خط تحریری هم گفته می شود) و 3) صفحه کلیدی( یا تایپ کردن). اگرچه کاربرد رایانه در مدارس امریکا روز به روز رایج تر می شود، نوشتن با دست را همیشه و همه جا مهارتی ضروری می دانند. معلم ها هنوز برای بررسی مطالبی که دانش آموزان یادگرفته اند از روی دست نوشتۀ کودکان قضاوت می کنند. در موقعیت های زیادی در زندگی بزرگسالان پیش می آید که نوشتن با دست ضرورتی اجتناب ناپذیر محسوب می شود. دست نوشته از عینی ترین مهارت های ارتباطی است. می توان آن را مستقیماً مشاهده، ارزشیابی و نگهداری کرد و امکان حفظ همیشگی آن را فراهم آورد. فرایند نوشتن با دست فرایندی است پیچیده و به مهارت ها و توانایی های زیادی وابسته است. نوشتن به ادراک صحیح الگو های نمادی ترسیمی نیاز دارد. عمل نوشتن مستلزم مهارت های دیداری و حرکتی صحیح الگو های نمادی ترسیمی نیاز دارد. عمل نوشتن مستلزم مهارت های دیداری و حرکتی بسیار زیادی است که به دیدن با چشم، هماهنگی حرکات چشم، هماهنگی حرکات ظریف چشم و دست و مهار عضلات بازو، دست و انگشتان نیاز دارد. نوشتن هم چنین مستلزم داشتن حافظۀ دقیق دیداری و حرکتی از حروف و واژه های نوشتاری است. دستخط بی نهایت بد را گاهی نارسانویسی در اختلال دیکته نویسی می نامند. این عارضه ممکن است منعکس کنندۀ اشکالات زیربنایی دیگری باشد. دستخط بد ممکن است بازتابی از مشکلات حرکتی ظریف باشد؛ یعنی کودک قادر نباشد جنبش های حرکتی لازم برای نوشتن یا رونویسی کردن از روی حروف یا شکل های نوشتاری را به نحوی مؤثر انجام برای نوشتن یا رونویسی کردن از حروف یا شکل های نوشتاری را به نحوی مؤثر انجام دهد. دانش آموز ممکن است قادر نباشد درون داد اطلاعات دیداری را به برونداد جنبش های ظریف حرکتی تبدیل کند؛ یا ممکن است در فعالیت هایی که مستلزم داوری هایی حرکتی و فضایی است، مشکل داشته باشد. مشکلات نارسانویسی در برخی از دانش آموزان وقتی نمایان می شود که نمی توانند تکلیف دیداری فاصلۀ دور، یعنی حرف یا واژه ای را از روی تخته سیاه، به تکلیف دیداری فاصلۀ نزدیک، یعنی نوشتن آن روی کاغذ، تبدیل کنند. برخی دیگر دچار کمبود هایی زیربنایی هستند که در کارآمدی نوشتن آن ها اختلال ایجاد می کند. این کمبود ها ممکن است مربوط به ضعف مهارت های حرکتی، نقص ادراک دیداری حروف و واژه ها و اشکال در به خاطر سپاری نقش های دیداری باشد. آموزش ضعیف نیز ممکن است به بدخط نوشتن منتهی شود.
نوشتن با خط کتابی در املا نویسی
آموزش نوشتن در کودکستان، که معمولاً کودکان نوشتن حروف الفبا را در آنجا آغاز می کنند، یا خط کتابی شروع می شود، نوشتن با خط کتابی در کلاس اول، دوم و سوم نیز معمولاً ادامه می یابد. نوشتن با خط کتابی محاسن خاصی دارد: یادگیری آن راحت است زیرا فقط از خطوط دایره ای و مستقیم تشکیل می شود و از طرف دیگر شکل حروف به اشکال حروف متونی که از روی آن ها خوانده می شود، نزدیک تر است. بعضی از مربیان معتقدند تا زمانی که خط کتابی مجاز و خواناست ضرورتی ندارد که صرفاً برای سریع نوشتن دانش آموز به نوشتن با خط شکسته متوسل شد. برای بسیاری از کودکانِ دچار ناتوانی های یادگیری نوشتن با خط کتابی راحت تر از شکسته نویسی است.
شکسته نویسی در املا نویسی
در شکسته نویسی در زبان انگلیسی حروف به یکدیگر متصل می شوند. با آنکه تدریس شکسته نویسی را در مدارس تا کلاس پنجم به تعویق می اندازند ولی تبدیل خط کتابی به شکسته مشخصاً از کلاس سوم شروع می شود. در دوره های گذشته به هنگام آموزش نوشتن بر تزئینات نگارشی تأکید می شد اما امروزه هدف تدریس دست نوشته عملکردی است. شکسته نویسی محاسن خاصی دارد: مشکلات داوری فضایی دانش آموزان را به حداقل می رساند و کلیت و پیوستگی موزونی دارد که خط کتابی فاقد آن است. افزون براین، خطا های وارونه نویسی در شکسته نویسی( خط شکسته) واقعا از بین می رود. به هرحال بسیاری از دانش آموزانِ دچار ناتوانی های یادگیری پس ازفراگیری خط کتابی مشکلی می توانند آن را خط شکسته تبدیل کنند. شکل دیگری از دست نوشته نظام نوشتاری دی نیلیان است. این نظام به دانش آموزان کمک می کند تا شکسته نویسی را راحت تر یاد بگیرند. نظام دی نیلیان شیوه ای ساده شده از خط شکسته است که در آن اشکال حروف خط کتابی همان اشکال پایه ی حروف خط شکسته را دارند. بیشتر حروف خط کتابی در این نظام با چرخشی دنباله دار نوشته می شود که نوعی خط متصل کتابی را ایجاد می کند و دانش آموز مجبور نیست مداد خود را از روی کاغذ بلند کند. دانش آموزانِ دچار ناتوانی های نوشتن می توانند خط کتابی را با این شکل تعدیل یافته به آسانی به خط شکسته تبدیل کنند.
سوالات متداول:
1-چطور اختلال دیکته‌نویسی را از بی‌دقتی تشخیص دهیم؟
اشتباهات مکرر در نوشتن کلمات مشابه و بدون توجه به آموزش نشان‌دهنده اختلال است.
2-از چه سنی میتوان اختلال دیکته‌نویسی را تشخیص داد؟
از پایان کلاس اول ابتدایی به بعد تشخیص دقیق‌تری ممکن است.
سنجش هوش چیست؟در مواقعی که صحبت از سنجش هوش و توانایی های شناختی به میان می آید،باید حساسیت فزاینده ای را در شیوه اجرای تست هوش روانشناسی به کار برد. برخی از افراد پا را فراتر گذاشته و اعتقاد دارند روایی روانشناسی هوش کودک به اجرای آن مربوط بوده و هنگامی که اجرای تست هوش به گونه ای مطلوب و دقیق انجام نگیرد،روایی سنجش هوش به مخاطره می افتد. این حساسیت در روانشناسی هوش و سنجش آن به عنوان یک اولویت و اصل بنیادی شناخته می شود،به طوری که همواره متخصصین سنجش هوش در اجرای آزمونهای انفرادی هوش به ورزیدگی،با تجربه بودن و دانش فنی آزمونگر،تاکید می کنند.بهترین مرکز تست هوش در تهران زیر نظر دکتر صابر به ارائه تمام تست های هوش و روانشناسی کودک، توجه و آزمون های حافظه میپردازد.
روانشناسی هوش چیست
برای روانشناسی هوش کودکان باید نکات بسیاری را مد نظر قرار داد. نسخه نوین تست هوش تهران-استانفورد-بینه برای دامنه سنی 2 تا 85 سال طراحی شده است ،همانند دیگر آزمونهای انفرادی هوش باید به گونه‌ای دقیق اجرا شود تا علاوه بر اینکه راحتی جلسه آزمون برای آزمودنی خرد سال افزایش یابد، یافته‌های حاصله با اطمینان خاطر بیشتری مورد تفسیر قرار گیرد.
از نکات حساس در اجرای نسخه نوین تست هوش تهران-اسانفورد بینه این است که اگر آزمودنی دارای اختلال ارتباطی باشد و توان برقراری ارتباط را نداشته باشد،کافی است تا بخش های غیر کلامی برای اجرا و از فرایند سنجش انطباقی در راستای انعطاف پذیری اجرای تست هوش، استفاده به عمل آید. شایان ذکر است، برای تشخیص اختلال ارتباطی شدید باید به تاریخچه بالینی،تشخیص های پیشین،جایگزینی در برنامه های درمانی گفتاری-زبانی و حتی آموزش و پرورش استثنایی توجه و در فرایند اجرای آزمون،به مشاهده و گزارش هرگونه رفتار های غیر عادی تاکید خاصی را مبذول کرد.
همچنین، در ملاحظات اجرایی با افرادی که اختلالات جسمانی دارند،باید آزمونگر قبل از اجرای فرایند سنجش هوش،با نگهدارنده آزمودنی جلسه ای را ترتیب داده و شناختی را نسبت به محدودیت های جسمانی آزمودنی به دست آورد. آزمودنی از طریق برقراری ارتباط با نگهدارنده میتواند اطلاعات مورد نیاز را برای کار کردن با اشیا در حیطه مواد غیر کلامی،به دست آورد. این اقدام،دستورالعمل های اجرای استاندارد را خدشه دار نمی کند و با توجه به محدودیت های جسمانی کودک، میتوان زمان بیشتری را برای وی اختصاص داد.
در این مواقع است که باید دستورالعمل های تست هوش روانشناسی را مورد انطباق یا برون سازی ویژه قرارداد تا روشهای اجرایی مورد نیاز برای افراد استثنایی که محدودیت هایی را در زمینه‌های جسمانی دارند،به دست آید. استفاده از قاعده برون یابی و ایجاد شرایط محیط آزمون، از جمله زیرمجموعه‌های روایی اکولوژیک محسوب میشود که در فرایند اجرای نخستین تست هوش تهران- استانفورد- بینه به عنوان یکی از گام‌های اولیه اجرا در نظر گرفته می شود.
نکات روانشناسی هوش کودک
در تعریف نحوه اجرای تست های روانشناسی،میتوان اینگونه عنوان کرد هرگونه تغییر معنی دار در روشهای اجرای یک تست هوش روانشناسی استاندارد را که میتواند در تفسیر یافته های هنجاری موثر باشد،برون یابی می گویند. برون یابی،در اجرای تست هوش روانشناسی برای افراد ناتوان کاربرد دارد که با توجه به جنبه های ناتوانی و شیوه اجرای استاندارد یک تست هوش روانشناسی تغییر پیدا می کند. شاید بتوان برون یابی را به‌عنوان امتیازی برای افراد ناتوان در زمینه‌های جسمانی در نظر گرفت،زیرا این افراد در مقایسه با دیگران،از توانایی شنوایی،بینایی،عضلانی،اسکلتی و یا آناتومی پایین تری برخوردار هستند.
از این رو،باید برای این افراد،شرایط جایگزین را فراهم ساخت و بر اساس ناتوانی های شان به آنها توجه کرد و برون یابی را با استناد به تغییر در شیوه اجرا،فراهم ساخت. اجرای این امر تنها زمانی مجاز است که آزمونگر،روشهای آزمودن برای هر کودک استثنایی را در کلاسهای آموزشی و دوره های کارورزی مرتبط با آزمودن استثنایی فرا گرفته باشد.
از طرفی دیگر،بهره گیری از ابزارهای بزرگنمایی تصویر برای خردسالان نیمه بینا، استفاده از زبان اشاره و شیوه‌های تقویت شنیداری برای خردسالان نیمه شنوا و ناشنوا و به کار گیری ابزار های پاسخ در خردسالان با اختلالات جسمانی، همه به عنوان فنون برون یابی شناخته می شوند و همواره برون یابی به هرگونه تغییر یا انطباق معنی دار در شرایط اجرای تست هوش استاندارد برای آزمودنی خاص که محدودیت های شدید در جنبه های جنبشی، شنوایی یا دیداری دارد، به کار برده می شود و تنها آزمونگر حرفه ای با فراگیری آموزش های مرتبط با گروه استثنایی،قادر به اجرای این امور می باشد.
هرچند که فرآیند انطباق گرایی یا برون یابی ویژه به افزایش زمان اجرا یا انعطاف پذیری در دیگر زمینه‌های اجرایی تست هوش روانشناسی باز می‌گردد و موجبات افزایش روایی اکولوژیکی را برای کودکان خردسال با محدودیت های ویژه فراهم می سازد،ولی این روند میتواند تفسیرهای هنجاری را خدشه‌دار سازد. با این وجود،در مواقعی که افراد استثنایی مدنظر قرار دارند،به ناچار باید محدودیت‌هایی را در تفسیر های هنجاری پذیرفت و به رهنمودهای اجرایی استاندارد روانشناسی تست هوش بر اساس ویژگی های خاص،توجه چندانی مبذول نکرد.
از جمله مواردی که میتواند روایی یافته‌ها و تفسیر دقیق‌تر را از طرف آزمونگر فراهم سازد،ارائه روش های کارورزی است. از طریق روشهای کارورزی،آزمونگر میتواند تفسیر هنجاری از روانشناسی تست هوش را ارائه داده، روشهای تدارک سازی تست هوش را فراگرفته و شیوه هایی برای کنترل محیط آزمودند به کار گیرد تا از این طریق شرایط مناسبی برای افزایش روایی اکولوژیک یک فراهم شود.
در زمینه موقعیت های آزمودن،با تاکید بر نسخه نوین هوش آزمای تهران- استانفورد-بینه،همواره آزمونگر باید اصل به حداقل رساندن محرک های مزاحم را در ذهن داشته باشد تا آزمودنی بتواند تمرکز خویش را در جلسه تست هوش کنترل کند. محیط روانشناسی تست هوش باید از سکوت کافی برخوردار بوده،روشنایی مطلوبی داشته باشد و هیچگونه سایه به روی اشیا منعکس نگردد تا احساس راحتی برای آزمودنی و آزمونگر نیز افزایش یافته و روایی تست هوش روانشناسی بیشتر شود.
نحوه سنجش هوش
صندلی آزمودنی و آزمونگر حائز اهمیت است و باید صندلی و میز خاصی را تدارک دید که در این شرایط،آزمونگر نیز احساس راحتی داشته باشد. به عبارتی دیگر، دو صندلی و یک میز در یک اتاق ساکت با نور مطلوب، از حداقل شرایط تست هوش می باشد. شاید بتوان شش ویژگی اساسی را به عنوان شرایط ضروری برای موقعیت روانشناسی تست هوش از طریق نسخه نوین تست هوش در نظر گرفت:
صندلی راحت برای آزمودنی به خصوص کودکانی که پاهایشان در هوا معلق نباشد.
صندلی راحت برای آزمونگر که بتواند بر روی پاسخ‌های آزمودنی و رفتار وی نظارت داشته باشد.
میز مناسب و کاملاً مسطح که بتوان چیدمان مناسبی را با وسایل تست هوش،به نمایش گذاشت.
نور کافی و مناسب که به روی اشیا سایه افکنی نکند تا رنگ و ماهیت محرک‌های تست هوش واضح و روشن باشد.
اتاقی با فضای مساعد که در آن سکوت برای تمرکز فراهم میشود.
طرز نشستن آزمودنی و آزمونگر باید طوری باشد که آزمودنی تسلط کاملی بر روی صفحه محرک و صفحه مرتبط با دستور کار داشته باشد.
آرایش فیزیکی در اجرای تست هوش روانشناسی،نقش حیاتی دارد و از جمله مواردی که در آرایش فیزیکی محیط،برای اجرای نسخه نوین هوش آزمایی تهران-استانفورد-بینه حائز اهمیت است،محل استقرار آزمودنی و آزمونگر باتوجه به میز سنجش هوش است.آزمودنی باید در گوشه سمت چپ میز نشسته و آزمونگر نیز در زاویه ۴۵ درجه آزمودنی قرار گیرد و بتواند رفتار آزمودنی و پاسخ های وی را مشاهده کند. از طریق این آرایش فیزیکی است که میتوان کیف و وسایل تست هوش را در دیگر نواحی میز قرار داد و سمت راست میز را کاملاً در اختیار گرفت. فرایند آرایش فیزیکی که به عنوان چیدمان میز سنجش آزمون نیز شناخته میشود به عنوان یکی از اقدامات ضروری آزمونگران در فرایند آزمودن محسوب می شود تا از این طریق روایی جلسه آزمودن،افزایش یابد.
سوالات متداول:
1.آیا می توانیم تست های هوش را خودمان در منزل برای کودک انجام دهیم؟
خیر، برای انجام تست هوش کودکان باید نکات بسیاری را مد نظر قرار داد. انجام تست هوش کودکان، همانند دیگر آزمونهای انفرادی هوش باید به گونه‌ای دقیق اجرا شود تا علاوه بر اینکه راحتی جلسه آزمون برای آزمودنی خرد سال افزایش یابد، یافته‌های حاصله با اطمینان خاطر بیشتری مورد تفسیر قرار گیرد. به همین علت باید توسط متخصص انجام شود.
2. در انجام آزمون های هوش چه نکاتی را باید رعایت کرد؟
صندلی راحت برای آزمودنی به خصوص کودکانی که پاهایشان در هوا معلق نباشد.
صندلی راحت برای آزمونگر که بتواند بر روی پاسخ‌های آزمودنی و رفتار وی نظارت داشته باشد.
میز مناسب و کاملاً مسطح که بتوان چیدمان مناسبی را با وسایل تست هوش،به نمایش گذاشت.
نور کافی و مناسب که به روی اشیا سایه افکنی نکند تا رنگ و ماهیت محرک‌های تست هوش واضح و روشن باشد.
اتاقی با فضای مساعد که در آن سکوت برای تمرکز فراهم میشود.
طرز نشستن آزمودنی و آزمونگر باید طوری باشد که آزمودنی تسلط کاملی بر روی صفحه محرک و صفحه مرتبط با دستور کار داشته باشد.
با افزایش اطلاعات عمومی والدین در سال های اخیر و شیوع روز افزون اختلالات طیف اوتیسم، عدم ارتباط چشمی کودک از مواردیست که والدین را بسیار نگران می کند. ارتباط چشمی بر قرار نکردن کودکان ممکن است دلایل مختلفی داشته باشد که یکی از آنها علائم اختلال اوتیسم است. ارتباط چشمی در اوتیسم بسیار محدود می باشد و حتی در مواردی که ارتباط چشمی کودکان اوتیسم وجود دارد، این ارتباط و نگاه ها غیر عادی است. ارتباط چشمی در کودکان نرمال از سن دو ماهگی آغاز می شود و کودک به چهره مادرش خیره می شود. با افزایش سن نوزاد این ارتباط چشمی کودک بیشتر شده و با عکس العمل هایی مانند خنده و تولید صدا همراه می شود. هر نوع تاخیر یا ارتباط چشمی ضعیف در کودکان باید جهت تشخیص اوتیسم در کودکان زیر دو سال حتما توسط دکتر متخصص اوتیسم بررسی شود و در صورت لزوم درمان های اولیه هر چه سریعتر آغاز گردد. مرکز توانبخشی اوتیسم دکتر صابر به صورت کاملا تخصصی با در اختیار داشتن آخرین امکانات درمانی روز دنیا به درمان اوتیسم و تماس چشمی در اتیسم می پردازد.
ارتباط چشمی ضعیف یکی از نشانه های رایج است که در بسیاری از کودکان و بزرگسالان مبتلا به اختلال طیف اوتیسم مشاهده می شود. این یک اجتناب عمدی نیست، بلکه تفاوتی در نحوه پردازش اطلاعات اجتماعی و ورودی حسی توسط افراد مبتلا به اوتیسم است. در حالی که این می تواند یک نشانه قابل توجه باشد، مهم است که بدانیم همه افراد اوتیستیک با ارتباط چشمی، مشکل ندارند و همه افرادی که از ارتباط چشمی اجتناب می کنند، مبتلا به اوتیسم نیستند. یکی از دلایل ضعیف بودن ارتباط چشمی، تحریک پذیری قشر مغز افراد اوتیسم است که منجر به بار شناختی بالاتری در هنگام پردازش ورودی حسی می شود. این بدان معناست که کارهای به ظاهر ساده مانند حفظ ارتباط چشمی می تواند شدید و بیش از حد تحریک کننده شود. این عدم علاقه به ارتباط چشمی یکی از اولین نشانه های اوتیسم در نظر گرفته می شود. جالب اینجاست که هرچه علاقه کودک به ارتباط چشمی در طول دو سال اول زندگی اش کاهش یابد، بعدها در تعاملات اجتماعی مشکلات بیشتری خواهد داشت. برخی افراد فکر می کنند که کودکان مبتلا به اوتیسم از نگاه کردن به چشمان دیگران اجتناب می کنند زیرا آن را ناراحت کننده می دانند، در حالی که برخی دیگر فکر می کنند آن ها به سادگی آن را مهم نمی دانند. یک مطالعه نشان داد که کودکان مبتلا به اوتیسم ممکن است در واقع به مناطق خاصی، مانند چشم ها، برای مدت طولانی تری نگاه کنند، زمانی که از آن ها خواسته می شود این کار را انجام دهند. این ممکن است نشان دهد که آن ها از ارتباط چشمی اجتناب نمی کنند زیرا نمی توانند یا نمی خواهند، بلکه به این دلیل که اهمیت آن را درک نمی کنند. کودکان مبتلا به اوتیسم به دلایل زیادی از ارتباط چشمی اجتناب می کنند. با وجود این که مطالعات در این زمینه قطعی نیستند، برخی یافته ها نشان میدهند که آن ها:
-ارتباط چشمی را تجربه ای بسیار شدید و اضطراب آور می دانند.
-تمرکز همزمان بر زبان گفتاری و چشمان کسی را بسیار دشوار می یابند.
-ممکن است اهمیت نگاه کردن به چشمان کسی را در طول تعامل ندانند.
-ممکن است نتوانند نشانه های اجتماعی را از چشمان افراد درک کنند که اطلاعات بیشتری در ارتباط میدهد.
با این حال، مهم است که توجه داشته باشیم که همه کودکانی که از ارتباط چشمی اجتناب می کنند، اوتیسم ندارند، زیرا این می تواند مهارت های اجتماعی را به طور متفاوتی تحت تأثیر قرار دهد. این می تواند به دلیل خجالت، اضطراب، مشکلات شنوایی یا تفاوت های فرهنگی باشد.
تقویت ارتباط چشمی در کودکان
در این مطلب به بیان چند بازی ساده برای برقراری تماس چشمی در کودک اوتیسم می پردازیم. از این بازی ها میتوان در تقویت ارتباط چشمی کودکان عادی نیز بهره برد.
۱. به من بگو که چی لمس می کنی؟
هدف
کودک بتواند در هنگام بازی گروهی از برقراری تماس چشمی سود ببرد.
وسایل مورد نیاز:
کیف
اشیایی که کودکان با لمس کردن میتوانند آنها را تشخیص بدهند.
روش کار
اشیاء مختلفی را جمع آوری کنید. مطمئن شوید که آنها را به آسانی از نظر اندازه، شکل و نوع بافت شان قابل تشخیص هستند. یکی از اشیا را داخل کیف قرار بدهید و بقیه را در جایی پنهان کنید. به کودکان بگویید که شما یک شی را داخل کیف قرار داده‌اید و هر کس فقط یک بار میتواند دستش را داخل کیف برده و آن را لمس کند. سپس باید در حالی که به شما نگاه میکند بگوید که چه چیزی را لمس کرده است. اگر کودکی در زمان لمس کردن شیء داخل کیف، نتوانست تماس چشمی خود را با شما تا پایان کار حفظ کند، دوباره کار را توضیح دهید و از او بخواهید که به شما نگاه کرده و حدس خود را به شما بگوید. بعد از این که همه کودکان شی مورد نظر را لمس کردند آنها را به همه نشان بدهید. سپس بازی را با یک شیء جدید آغاز کنید. بهتر است در طی یک جلسه قبل از بازی بچه‌ها اشیاء مختلف را دست به دست از هم بگیرند و در مورد چیزهایی که لمس میکنند با هم صحبت کنند.
۲. مسیر ها را دنبال کن
هدف
کودک بتواند از تماس چشمی در ارتباطات و روابطش استفاده کند.
وسایل مورد نیاز:
چوب بستنی یخی
ماژیک
فنجان با دیواره مات
فهرستی از مسیرها
فهرستی از اشیایی که در هر مسیر قرار می گیرد
یک قطعه کاغذ بزرگ
چسب
روش کار
قبل از شروع بازی نام هر یک از کودکان اوتیسم را روی انتهای یک چوب بستنی بنویسید. چوب ها را طوری داخل فنجان قرار دهید که اسامی کودکان رو به پایین قرار بگیرد و پنهان باشد. لیستی از مسیرهای شرکت کردن در بازی را بدهید و اگر تماس چشمی برقرار نمی‌کنند آنها را به این کار تشویق کنید.
۳. حدس بزن او کیست؟
هدف
کودک بتواند از تماس چشمی در ارتباطات و روابطش استفاده کند.
وسایل مورد نیاز:
برچسب
تابلوی برای برچسب ها
روش کار
از کودکان بخواهید به صورت دایره وار روی زمین بنشینند برای آنها توضیح دهید که این بازی: نوعی بازی حدس زدنی است. به آنها بگویید که شما یکی از اعضای گروه را توصیف می کنید و آنها باید حدس بزنند که او کیست. بگویید فقط کسی را توصیف می کنید که با شما تماس چشمی برقرار کرده باشد. برای مثال (حدس بزنید که او کیست که ... مکث کنید و ببینید که چه کسی به شما نگاه می کند.) سپس توصیف از او را اضافه کنید پیراهن قرمز به تن دارد و… به کودکان اجازه دهید حدس بزنند که او کیست و توضیح دهید که او را به این خاطر انتخاب کرده‌اید که با شما ارتباط چشمی برقرار کرده است. بعد از اینکه هر کدام از آنها موفق به حدس درست شد، به او اجازه بدهید یک برچسب را روی تابلو بچسبانند. از کودکانی که ارتباط چشمی برقرار نکرده‌اند بخواهید با شما تماس چشمی برقرار کنند، تا این که تمامی آنها شانس و برقراری ارتباط چشمی را داشته باشند.
۴. تاس و سوال
هدف
کودک بتواند از ارتباط چشمی ضعیف خود را در ارتباطات و روابطش استفاده کند.
وسایل مورد نیاز:
یک جعبه کوچک
یک کاغذ ساده برای پوشاندن جعبه
ماژیک
روبان
روش کار
در این بازی به یک جعبه کوچک به عنوان تاس از آن استفاده می شود، نیاز دارید. جعبه باید به اندازه‌ای باشد که انداختن آن وسط دست های کوچک کودکان به آسانی صورت گیرد. جعبه را با کاغذ ساده بپوشانید و بر روی وجوه تاس سوال‌هایی بنویسید تا کودکان به آنها پاسخ دهند برای مثال روی شش وجه جعبه می توانید بنویسید :
یک حیوان که در باغ وحش زندگی می کند را نام ببر.
اسم غذایی را که دوست داری به من بگو.
یک حیوان خانگی را نام ببر.
اسم نوشیدنی مورد علاقه ات چیست؟
اسم یک حیوان که در مزرعه زندگی میکند را به من بگو.
یک اسباب بازی که دوست داری با آن بازی کنی را نام ببر.
برای کودکان توضیح دهید که هر کدام به نوبت تاس را می گیرند و آن را می اندازند و باید به سوالی که رو به بالا است جواب بدهند و در هنگام پاسخ دادن باید به چشمان شما نگاه کنند. همچنین برایشان شرح دهید که در هنگام صحبت کردن با مردم باید به چشمهای آنها نگاه کنند و همه ی ما در این زمینه نیاز به تمرین داریم. نحوه انداختن تاس را به کودکان نشان دهید و سوالی را که رو به بالاست برای همه بخوانید و به آنها نشان دهید که چطور در حالی که با هر کدام از کودکان تماس چشمی برقرار می کنید به سوال شان پاسخ می دهید. با دادن نوبت به یکی از کودکان شروع کنید و به اواجازه دهید که تاس را بیندازد. سوال را برایش بخوانید و مدت زمانی را برای پاسخ دادن به جواب برای او در نظر بگیرید. جواب کودک را با شوق و اشتیاق تحسین کنید. اگر کودک اوتیسم در حین پاسخ دادن به سوال ارتباط چشمی برقرار نکرد بگویید چه جواب قشنگ و جالبی! حالا به من نگاه کن و دوباره جوابت را به من بگو. در صورت نیاز برای او بازی را به عنوان الگو و مرحله به مرحله انجام دهید تا از شما تقلید کند. داشتن یک پوستر دیداری و نگاه کردن به اشکال آن برای پاسخ به سوالات میتواند به کودکان کمک کند. (پوستری از تصاویر حیوانات مزرعه، حیوانات باغ وحش، غذاها، اسباب بازی ها، نوشیدنی ها)
۵. روز دلقک یک بازی مناسب جهت تقویت ارتباط چشمی ضعیف کودک
هدف
کودک بتواند در هنگام بازی گروهی از برقراری تماس چشمی سود ببرد.
وسایل مورد نیاز:
رنگ یا مواد آرایشی برای گریم صورت
لباس یا کت و دامن مناسب برای اجرای نقش دلقک
حیوانات پارچه ای یا عروسک خیمه شب بازی
جعبه هایی که مثل واگن های سیرک رنگ شده اند
عکس هایی از دلقک ها
آینه
دوربین
روش کار
معلم باید با گریم و لباس یک دلقک در میان کودکان بنشیند. صورت‌های بچه‌ها نیز باید مانند دلقک‌ها آرایش شده باشد. به کودکان اجازه بدهید که خودشان رنگ ها و نوع طراحی گریم را انتخاب کرده و رنگ کنند. آنها را تشویق کنید و در تمام مدت با یکدیگر ارتباط چشمی برقرار کنند. از حیوانات پارچه ای یا عروسک‌های خیمه شب بازی به عنوان حیوانات سیرک استفاده کنید. حیوانات را داخل واگن های قطار قرار دهید حالا یک سیرک دارید که به شهرهای مختلف می رود. از هر کدام از کودکان و گروه عکس بگیرید و آنها را تشویق کنید که به هنگام عکس گرفتن به دوربین نگاه کنند.
۶. این کار اشتباه است آن را انجام داده
هدف
کودک بتواند در هنگام بازی گروهی از برقراری تماس چشمی سود ببرد.
وسایل مورد نیاز:
معجون نوشیدنی بدون کربنات
شکر یا ماده شیرین کننده برای هر نوشیدنی
آب برای هر نوشیدنی
یک ظرف یخ
ماسه
سنگ
آب نبات
مایع قهوه رنگ مثل چای
روش کار
برای کودکان شرح دهید که قصد دارید یک نوشیدنی درست کنید و برای درست کردن آن نیاز به کمک آنها دارید. هر یک از مواد را به یکی از کودکان اوتیسم بدهید. ابتدا روش درست کردن نوشیدنی را خوانده و درست کردن آنها را شروع کنید. در حین درست کردن نوشیدنی از کودکان پرسید که آیا ماسه را هم باید داخل ظرف یخ بریزیم؟ و سوالاتی مانند این.
درباره استفاده از مواد اشتباه سوالاتی از آنها بپرسید. کودکانی را که مواد مورد نیاز و مواد اشتباه را در اختیار دارند، به برقراری تماس چشمی تشویق کنید.
صورت دیگر این بازی: سعی کنید روش کار های ساده دیگری را با مواد اشتباه دیگر به عنوان یک بازی ترتیب دهید.
۷. دوست داری آن غذا را بخوری
هدف
کودک بتواند در هنگام بازی گروهی از برقراری تماس چشمی سود ببرد.
وسایل مورد نیاز:
کتاب گریگوری آدم خوش خوراک
۱۰۰ گرم پنیر خامه ای
۳/۱ فنجان خامه ی ترش
۲ قاشق سوپ خوری آب گرم
یک قاشق سوپ خوری سس سالاد ایتالیایی
مخلوط سبزیجات خام
کاسه برای مخلوط کردن
قاشق بزرگ
فنجان اندازه گیری
چند عدد قاشق
روش کار
این کتاب را به همراه کودکان بخوانید داستان درباره کودکی است که سبزیجات، میوه ها، تخم مرغ و ماهی را برای خوردن ترجیح می دهد و والدینش از او می‌خواهند که کارتن، کفش، زیر شلواری و قوطی کنسرو بخورد. از کودکان بپرسید که آیا تو میخوری؟ کودکان با بله و نه پاسخ میدهند. به هر کودک مواد را بدهید تا ترتیب تهیه یک محصول را بدهد کودک را تشویق کنید که در هنگام گرفتن مواد از شما ارتباط چشمی برقرار کند. صورت دیگر این بازی : کتاب‌های مشابه با مواد مختلف تهیه کنید.
۸. بچه‌ها خوب باشید!
هدف
کودک بتواند در هنگام بازی گروهی از برقراری تماس چشمی سود ببرد.
وسایل مورد نیاز:
عروسک
چیز های دیگری که ممکن است مفید باشند
روش کار
با کمک بچه ها و چند عروسک، یک بازی ترتیب داده که در آن کودکان نقش والدین را بر عهده گرفته و شما نقش بچه‌ها را بازی کنید. در این بازی میتواند اهمیت قوانینی که باید در خانه وجود داشته باشد را به کودکان آموزش دهید. شما در این بازی در نقش کودک وانمود کنید که قوانین رعایت نمیکنید. مثلا با خواهرتان دعوا میکنید و کارهای اشتباه انجام می دهید. بچه ها که در این بازی نقش والدین را بر عهده دارند باید با ایجاد یک ارتباط چشمی مناسب به شما بگوید این کار درست نیست.
۹. داستان بچه های حیوانات
هدف
کودک بتواند در هنگام بازی گروهی از برقراری تماس چشمی سود ببرد.
وسایل مورد نیاز:
کتابی حاوی تصویر هایی از بچه های حیوانات و مادرشان
روش کار
کتاب را برای کودکان اوتیسم بخوانید از کودکان بپرسید که آیا حیوانات بزرگ، مادر حیوانات کوچک هستند؟ آنها را تشویق کنید که در زمان پاسخ دهی، ارتباط چشمی مناسبی ایجاد کنند.
صورت دیگر این بازی : میتوانید از عکس هایی از والدین کودکان و سایر اعضای خانواده آنها برای ایجاد انگیزه استفاده کنید.
.۱. بسته بندی کردن
هدف
کودک بتواند از تماس چشمی در ارتباطات و روابطش استفاده کند.
وسایل مورد نیاز:
کت
دستکش
کلاه
روسری
چکمه و کفش بچه گانه
روش کار
قبل از اینکه برای بازی کردن بیرون بروید لباس های بیرون کودکان را روی هم ریخته و هر بار یکی از آنها را جدا کنید و پرسید که این لباس مال کیه ؟هنگام نشان داد هر لباس کودکان را برای برقراری ارتباط چشمی تشویق کنید.
نکته : قبل از اینکه لباس ها را روی هم بریزید، خودتان متوجه شوید که هر لباس به کدام کودک تعلق دارد.
بهبود بخشیدن ارتباط چشمی
جهت ایجاد علاقه در کودک برای این که به ما نگاه کند، به تمریناتی با حالات چهره ای احتیاج داریم به عبارتی باید هیجانات خود را به شکلی اغراق آمیز در چهره نشان دهیم. وقتی به کودک نگاه می کنیم باید حالت صورت جذابی به خود گرفته و یا شیء جذابی را نزدیک صورت خود نگه داریم و سپس چهره مان را پشت آن پنهان کنیم. این کار کودک مبتلا به اوتیسم را تشویق می کند به ما نگته کند. راه های بسیار مناسبی برای بهبود ارتباط چشمی وجود دارد.
روش های بهبود ارتباط چشمی
– قبل از آب دادن به کودک می توان او را تشویق کرد که به ما نگاه کند یعنی ارتباط چشمی برقرار کند ولی دقت کنید که نباید با کودک به جدال پرداخت.
– ردگیری بینایی، کودک باید یاد بگیرد که اشیاء را با چشمانش دنبال کند، بادکنک، حباب و عروسک موارد جذابی برای کودک هستند. زمانی که در حال دمیدن در بادکنک یا حباب هستید کودک ممکن است به شما نگاه کند پس این کار را به آرامی انجام دهید تا کودک مدت زمان بیشتری نگاه کند. می توانید پشت عروسک یا ماسک پنهان شوید و منتظر بمانید تا کودک ارتباط چشمی برقرار کند.
-بازی با وسایل صدا ساز، وسیله ای را به صدا درآورید، این کودک را تشویق می کند که به شما نگاه کند. هرگاه تماس چشمی اش را با شما قطع کرد، ایجاد صدا را متوقف کنید و دوباره با نگاه کودک شیء را به صدا در آورید.
-بازی با پر های رنگی، پر ها را فوت کنید، با آن ها کودک را قلقلک دهید.
– در زیر یک پارچه رنگی جذاب پنهان شوید و کمی تکان بخورید تا توجه کودک را جلب کنید سپس آن را بر روی سر کودک رها کنید و کودک را تشویق کنید تا آن را به سمت خودش بکشد.
– دالی بازی کنید، پشت اشیاء یا دستان تان پنهان شوید. والدین می توانند این کار را هنگام لباس پوشاندن به کودک انجام دهند. ماسک های کاغذی نیز با سوراخ هایی برای چشم ها، کودک را به تماس چشمی تشویق می کند.
– از عینک آفتابی استفاده کنید، آن را روی چشمان تان بگذارید و بردارید و کودک را به نگاه کردن تشویق کنید.
– دوربین درست کنید، یک لوله مقوایی درست کنید و از داخل آن، هم دیگر را ببینید. سعی کنید آن را با کاغذ های رنگی تزیین کنید تا جذاب تر باشد.
– بازی با انگشتان، انگشت های دست تان را تکان دهید، پشت آن پنهان شوید، روی آن نقاشی بکشید.
– روی سرتان کلاه گیس بگذارید و یا پشت آن پنهان شوید .
– آواز بخوانید، دست بزنید، قلقلک بازی کنید و گاهی این کارها را متوقف کنید و به محض برقراری ارتباط چشمی ادامه بازی را انجام دهید.
– توپ بازی کنید، بازی تبادل توپ را انجام دهید و پس از عادت کردن کودک به روند بازی توپ را پیش خود نگه دارید و به محض برقراری ارتباط چشمی بازی را ادامه دهید.
– با چهره های جالب، بازی چشمک زدن را با کودک انجام دهید.
– نقاشی روی صورت، روی صورت خودتان و کودک تصاویر جذاب یا خنده دار حیوانات را بکشید.
منابع:
reframingautism.org.au
autismparentingmagazine.com
dreambigchildren.com
سوالات متداول:
1-آیا عدم ارتباط چشمی همیشه نشانه اوتیسم است؟
خیر. برخی کودکان خجالتی یا دارای اختلالات دیگر (مثل اضطراب اجتماعی) نیز ممکن است تماس چشمی کمی داشته باشند. اما در اوتیسم، این رفتار معمولاً با علائم دیگر (مثل تاخیر گفتاری یا حرکات تکراری) همراه است.
2-آیا اجبار کودک به نگاه کردن مفید است؟
خیر. اجبار ممکن است باعث اضطراب بیشتر شود. بهتر است به‌تدریج و با تشویق مثبت (مثلاً پس از هر نگاه کوتاه، پاداش کوچکی بدهید) این مهارت را تقویت کنید.
کاردرمانی جسمی حرکتی به درمان اختلال جسمی کودکان میپردازد. مشکلات جسمی کودکان شامل اختلالات ژنتیکی مانند دیستروفی عضلانی، آسیب های مغزی مانند فلج مغزی، اختلال حرکتی ارتوپدیک کودک می شود. همچنین اختلال جسمی کودک می تواند به علت تاخیر حرکتی در رشد کودکان اتفاق بیافتد. مرکز توانبخشی دکتر صابر در زمینه کاردرمانی جسمی کودکان به ارائه تمرینات تخصصی کاردرمانی حرکتی توسط متخصصین مجرب کاردرمانی می پردازد. بهبود اختلالات جسمی و حرکتی می تواند در استقلال فردی کودک و پیشرفت تحصیلی او نقش بسزایی داشته باشد.
اختلال جسمی اکتسابی شامل نقص عضو، ضربه مغزی و آسیب های مغزی، تومورهای مغزی و نخاعی و…
تمرینات کاردرمانی جسمی حرکتی درشت اندام تحتانی
در این بخش تمرینات هماهنگی حرکتی مربوط به اندام تحتانی یا پاها ارائه شده است این تمرینات مربوط به کسانی است که از ضعف شدید هماهنگی عضلانی رنج می برند و نمی توانند حرکات دست ها و پاها را همزمان با یکدیگر هماهنگ کنند یا افرادی که هماهنگی عضلانی آنها در پاهای شان ضعیف تر از دست هایشان می باشد.
در این بخش نیز فقط تعداد محدودی تمرین جهت بهبود اختلال جسمی حرکتی بیان شده و باید مانند بخش قبل عمل گردد.
مراجعه کننده در جا می زند(یعنی پاها را یکی در میان به زمین می کوبد).
مراجعه کننده پاها را به اندازه عرض شانه باز می کند و پاها را یکی در میان جمع کرده و به یکدیگر میزند.
مراجعه کننده پاها را یکی یکی از ران خم می کند و بالا می آورد (حدود ۹۰ درجه)
تمرینات دو اندام جهت بهبود مشکلات جسمی کودکان
کودک با اختلال جسمی با پاهای جفت ایستاده و پای چپ را مانند رقص کردی جلو آورده و سپس زانوی پای راست را خم کرده و به باسن میزند همزمان هر دو دست را با حرکت هرپا تا عرض شانه از پهلو بالا می آورد.
همانند تمرین بالا میباشد با این تفاوت که دستها تا عرض شانه باز هستند و با خم شدن هر زانو به داخل شکم به سمت کنار بدن (پهلو) به صورت متناوب برای حرکت می کنند.
کودک با مشکلات جسمی پاها را به اندازه عرض شانه باز می کند دستها را کنار بدن قرار می دهد سپس یک پا و دست سمت راست را ۹۰ درجه داخل شکم و بدن خم می کند و همزمان دست دیگر را در حالی که کنار بدن است با کمی خم کردن تنه به طرف چپ در کنار پا به سمت زانو حرکت میدهد و تمرین را برعکس انجام میدهد.
مراجعه کننده پاها را باز میکند سپس دولا شده و به ترتیب دست چپ را به قوزک راست و دست راست را به قوزک چپ میزند.
کودک با اختلال جسمی یک پا را جلو و پای دیگر را عقب می گذارد سپس دولا شده و زیر ران پای جلو گذاشته شده،دست میزند و بعد دست ها در راستای شانه در پهلو قرار میدهد.
در تمرین قبل می توان پاها را عقب جلو نگذارد (در یک راستا) و به جای ثابت نگه داشتن یکی یکی از آنها را جلو بگذارد و زیر آن ها دست بزند.
مراجعه‌کننده یک پا را جلو و یک پا را عقب می‌گذارد و دستها را از پهلو باز کرده و در راستای شانه قرار می دهد سپس پای جلویی را ثابت نگه میدارد و پای عقبی را جلو می آورد و با جلو آوردن هر پا دستها را به حالت دست زدن جلو می آورد.
مانند تمرین قبل است فقط یک دست و یک پا حرکت می کند نه هر دو دست،دست دیگر کنار پهلو ثابت است.
مانند تمرین (فوق) است با این تفاوت که حرکت دست و پا برعکس می باشد بدین معنی دست رو به پایین حرکت میکند و پا رو به بالا حرکت میکند.
در حالت ایستاده تا ها عقب-جلو می باشند و سپس با عقب جلو گذاشتن پاها و دستها را با پای هم آن طرف عقب و جلو می برد.
پاها را اندازه عرض شانه بازکرده و پاها را از قوزک به یکدیگر میزند و همزمان با هر دو دست که بالای سر قرار دارند و در طرف چپ و راست دست میزند،بهتر است با خوردن هر پا به قوزک پای دیگر،در همان طرف دست بزند.
از کودک با اختلال جسمی حرکتی بخواهید ملق بزند،جهت آموزش از مراجعه کننده به خواهید چهار دست و پا شود و گردن را تا جایی که میتواند به سمت داخل شکم خم کند و ثابت نگه دارد و بعد زانوها را از روی زمین بلند کند و با پنجه به جلو بیاید تا ملق بزند.بهتر است هنگام چرخیدن سر زیر تنه نباشد بلکه با خم شدن به یک طرف روی بغل گردن غل خورد. کودکان با اختلال حرکتی عضلانی به شدت در انجام و رعایت این موارد مشکل دارند.
کودک با مشکلات جسمی پاها را به صورت ضربدری جلو می‌آورد یعنی هر پا که جلو می‌آید در سمت خارجی پای دیگر قرار می گیرد و دستها عکس مسیر حرکت پا در طرف مقابل به یکدیگر می خورند (یا دست می زنند).
در تمرین فوق می توان جهت راحتی تمرین در همان طرفی که پا حرکت کرده است و در همان سمت قرار گرفته است دست زد.
در تمرین قبل دست ها به صورت متناوب از پهلو باز میشوند.
مانند تمرین بالاست فقط حرکت دست ها فرق می کند بدین صورت که دست ها در راستای شانه یکی از آرنج ها خم شده روی سینه قرار میگیرد و دست دیگر با آرنج باز به صورت صاف و کشیده کنار بدن قرار می گیرد. جهت راحتی و زیبایی تمرین بهتر است و زمانی که پا به سمت چپ حرکت می کند آرنج دست راست صاف باشد و آرنج دست چپ خم شود.
در کاردرمانی جسمی پاها را عقب جلو می گذارد سپس مانند مشت زدن در ورزش های رزمی،دست سمت پایی که رو به جلو حرکت می کند مشت میزند و دست دیگر کنار پهلو قرار میگیرد حرکت پاها و دستها باید همزمان باشند و جای پاها و دستها به صورت متناوب عوض میشوند. جهت زیبایی و قشنگی تمرین بهتر است دستی که مشت میزند کف دستان رو به زمین باشد و دستی که کنار پهلو مشت شده است کف آن رو به بالا باشد.
مانند تمرین (فوق) می باشد با این تفاوت که حین مشت زدن پای سمتی که مشت میزند یک قدم رو به جلو حرکت می کند و پایین دیگر فقط به عنوان تکیه گاه عمل می کند ولی دست پای تکیه گاه مشت میزند.
در کاردرمانی اختلال جسمی پاها را عقب و جلو می گذارد و به صورت ریتمیک بدونه تغییر دادن مکان پاها با حرکت دادن لگن (انتقال وزن رو به جلو)پاشنه پای عقبی را بلند کرده سپس پاشنه را روی زمین می‌گذارد و پنجه پای جلویی را بالا آورد در این هنگام دستها از پهلو کنار شانه باز شده اند و هر بار که پاشنه بلند می شود و بدن رو به جلو حرکت می کنند آنها نیز جلو آمده و جلوی صورت با آرنج صاف به یکدیگر می خورند.
در تمرین قبل دستها کنار پاها هستند و به صورت ریتمیک دائماً باز و بسته می شوند.
پاها کمی بیشتر از عرض شانه باز می شوند و یا بلند شدن پاشنه پای چپ بدن مقداری روی پنجه پا چرخیده و به سمت راست متمایل میشود در این هنگام دست چپ نیز به سمت چپ حرکت کرده یک لحظه در راستای شانه راست قرار میگیرد و برمی گردد.
همان تمرین قبل است با این تفاوت که هر دو دست به سمت راست حرکت کرده و سپس حرکت را برعکس می کنیم.
کاردرمانی جسمی حرکتی در این تمرین یک پا را جلو آورده و روی زمین گذاشته نمی شود در همان موقع پایی که روی آن تکیه کرده اید را خم و راست می کنید و با هر خم کردن پا دست ها در جلوی صورت به یکدیگر می خورند و این تمرین فشار زیادی را به زانوی پای تکیه گاه وارد می کند و در صورت داشتن آرتروز حاد یا شدید از انجام دادن آن خودداری کنید در ضمن این تمرین باعث تقویت مناسب عضلات زانو و لگن می گردد.
پاها کمی بیشتر از عرض شانه باز میشوند و مراجعه‌کننده دولا شده و پشت مچ هر پا به صورت متناوب دست میزند.
کودک با مشکلات جسمی حرکتی با پاهای جفت شده می ایستد و دستها را بالای سر با آرنج صاف قرار می دهد سپس پای راست را از پهلو (بدون اینکه با زمین تماسی داشته باشد یعنی از کنار باز شده و روی زانو قرار نمی گیرد) حرکت می دهد و هر دو دست از پهلو به سمت راست با آرنج صاف به سمت راست و به سمت پای راست خم می شوند،حرکت را به صورت متناوب عوض میکند. این تمرین فوق العاده سخت می باشد.
کودک با اختلال جسمی درجا میزند دستها در جلوی صورت،به صورت صاف و کشیده قرار میگیرد و در حین درجا زدن مراجعه کننده مچ دست ها را بدون حرکت دادن شانه به سمت پایین و بالا حرکت می دهد بهتر است دست ها مشت نباشند.
تشخیص بیماری اسکلروز متعدد یا ام اس دشوار است زیرا علائم و نشانه های آن با بسیاری از بیماری های دیگر مشترک است. بدین جهت،یکسری معیار تشخیصی جهت سهولت و استاندارد شدن روند تشخیص علائم ام اس(MS )مشخص شده است تا بتوان این بیماری را به خصوص در مراحل اولیه توسط بهترین دکتر ام اس تشخیص داد. معیار پاسر و شوماچر مدت مدیدی مورد استفاده قرار گرفت و سرانجام امروزه تشخیص بیماری ام اس بر اساس معیار مک دونالد (ازطریق یافته های بالینی،آزمایشگاهی و پرتونگاری) تشخیص داده میشود. مرکز تشخیص و درمان ام اس دکتر صابر به بررسی دقیق و تشخیص زودهنگام ام اس و درمان مشکلات بیماران ام اس می پردازد. متخصصین کاردرمانی ام اس و گفتار درمان ما به رائه خدمات توانبخشی در منزل برای بیماران ام اس زیر نظر دکتر صابر، بهترین دکتر تشخیص و درمان ام اس، مشغول می باشند.
نحوه انتخاب بهترین دکتر ام اس
مولتیپل اسکلروزیس (MS) یک بیماری عصبی پیچیده و غیر قابل پیش بینی است که میلیون ها نفر را در سراسر جهان تحت تأثیر قرار می دهد. مدیریت مؤثر ام اس اغلب نیازمند تیمی از متخصصان از جمله کاردرمانان، گفتاردرمانگران، متخصصان توانبخشی و… است. انتخاب متخصص تشخیص ام اس مناسب برای اطمینان از بهترین نتایج ممکن برای افراد مبتلا به ام اس بسیار مهم است. انتخاب بهترین متخصص MS یک گام اساسی در مدیریت مؤثر این بیماری است. در اینجا برخی از عوامل کلیدی که باید در نظر گرفته شوند آورده شده است:
-تخصص: به دنبال متخصصان مجرب و کارآمدی باشید که در MS تخصص دارند. آن ها باید تجربه گسترده ای در تشخیص و درمان این بیماری داشته باشند.
-مدارک و گواهینامه ها: اطمینان حاصل کنید که متخصص شما دارای گواهینامه هیئت مدیره و وابسته به سازمان های پزشکی معتبر است.
-رویکرد های درمانی: در مورد رویکرد متخصص به درمان ام اس، از جمله داروها، توانبخشی و توصیه های سبک زندگی، پرس و جو کنید.
-نظرات بیماران: نظرات و توصیفات بیماران را بررسی کنید تا بینشی در مورد رویکرد مراقبت از بیمار و نتایج متخصص به دست آورید.
-ارتباط: ارتباط موثر بین شما و متخصص تان ضروری است. متخصصی را انتخاب کنید که به نگرانی های شما گوش می دهد و گزینه های درمانی را به وضوح توضیح می دهد.
-همدلی و حمایت: متخصصانی که حمایت عاطفی ارائه می دهند و چالش های ام اس را درک می کنند، می توانند تجربه بیمار را به شدت افزایش دهند.
-دسترسی: ارتباط آسان با متخصص، قرار ملاقات های به موقع و پاسخ های سریع به سوالات به یک تجربه مثبت کمک می کند.
-آموزش بیمار: متخصصانی را انتخاب کنید که برای آموزش بیماران در مورد وضعیت و گزینه های درمانی آن ها وقت می گذارند.
انتخاب مرکز مناسب برای درمان ام اس به همان اندازه حیاتی است. عوامل زیر را در نظر بگیرید:
-مرکز تخصصی: مراکزی را انتخاب کنید که دارای مراکز یا بخش های اختصاصی ام اس با کارکنان باتجربه و تجهیزات پیشرفته هستند.
-اعتبار سنجی ها: به دنبال مراکزی باشید که توسط سازمان های بهداشتی معتبر تأیید شده اند تا از مراقبت با کیفیت بالا اطمینان حاصل کنید.
-موقعیت مکانی: دسترسی به مراکز مهم است، زیرا MS ممکن است نیاز به مراجعات مکرر برای درمان ها و معاینات داشته باشد.
-مراقبت مشارکتی: مراکزی با رویکرد چند رشته ای، شامل گفتاردرمانگران، کاردرمانگران و سایر متخصصان، می توانند مراقبت جامع ارائه دهند.
بهترین دکتر تشخیص ام اس
انتخاب بهترین دکتر ام‌اس در تهران یکی از مهم‌ترین تصمیم‌های بیماران برای مدیریت مؤثر این بیماری خودایمنی است. یک متخصص خوب باید ترکیبی از صلاحیت علمی (فلوشیپ نورولوژی و فوق‌تخصص MS)، تجربه بالینی و رویکرد چندرشتهای داشته باشد
می توان تنها با استفاده از یافته های بالینی بیماری اسکلروز متعدد یا ام اس را تشخیص داد،اما به شرطی که بیمار دچار حمله‌های عصب شناختی متمایز با ویژگی های بیماری ام اس. از آن جایی که برخی از بیماران بعد از یک حمله به دکتر خوب برای ام اس مراجعه می کنند،تست های دیگر به صورت معمول اجرا شده و تشخیص بیماری با سهولت بیشتری صورت می گیرد. شایع ترین ابزارهای تشخیصی ام اس عبارتند از: تصویربرداری عصبی،تجزیه و تحلیل مایع مغزی-نخاعی و پتانسیل برانگیخته.
تصویربرداری با تشدید مغناطیسی ( MRI ) از مغز و نخاع می تواند پلاک های ناشی از ام اس را به خوبی نشان دهد.
بررسی مایع مغزی نخاعی در ۷۵ تا ۸۵ درصد بیماران مبتلا به ام اس می تواند،التهاب موجود در سیستم عصبی را آشکار سازد.سیستم عصبی بیماران ام اس معمولاً به تحریک عصب بینایی و اعصاب حسی کم تر و کندتر از حالت طبیعی پاسخ میدهد،زیرا میلین مسیر های مربوطه تخریب شده است. این پاسخ های مغزی از طریق پتانسیل برانگیخته حسی و بینایی بررسی میشوند. از آنجایی که هیچ آزمون شناخته شده ای نمی تواند بیماری اسکلروز متعدد یا ام اس را به طور کاملاً دقیق شناسایی کند،تنها راه مطمئن شدن از تشخیص،بیوپسی یا نمونه برداری پس از مرگ است.
د
تشخیص زودهنگام ام اس
پاتوفیزیولوژی-شکسته شدن سد خونی مغزی
سد خونی مغزی،یک سیستم مویرگی که از ورود سلول های ( T ) به سیستم عصبی جلوگیری میکند. سد مغزی خونی در حالت طبیعی اجازه عبور این نوع سلول ها را نمی دهد،مگر اینکه ویروس یا عفونت در کار آن تداخل ایجاد کند و انسجام آن را از بین ببرد. وقتی که سد خونی مغزی انسجام خود را دوباره به دست بیاورد (معمولاً پس از برطرف شدن عفونت یا از بین رفتن ویروس) سلول‌های ( T ) درون مغز به دام می‌افتند و باعث تخریب میلین میشوند.
تشخیص بیماری ام اس یک بیماری خود ایمنی
امروزه اعتقاد بر این است که ام اس اختلال در سیستم ایمنی بدن است که با تحریک یک عامل نظیر ویروس بروز می کند. اما درباره این اعتقاد اتفاق نظر وجود ندارد و برخی با ذکر دلایلی آن را زیر سوال برده اند. در هر حال، دانشمندان معتقدند که سیستم ایمنی بدن خود بیمار مسئول آسیب ایجاد شده در این بیماری است،به این صورت که سیستم ایمنی به سیستم عصبی حمله کرده و باعث ایجاد پلاک های پراکنده در این سیستم می شود.
منظور از اسکلروز زخم ها،آسیب ها یا به عبارت دیگر پلاکهایی است که به تعداد مختلف در سیستم عصبی شکل می‌گیرند. بافت هدف در بیماری ام اس غالباً ماده سفید در اطراف دهلیز ها،مخچه،ساقه مغز،هسته های قاعده ای،طناب نخاعی و عصب بینایی می باشد. سلول های موجود در ماده سفید وظیفه دارند پیامهای عصبی را بین ماده خاکستری-محلی که در آن پردازش صورت میگیرد- و قسمت های دیگر بدن منتقل کنند. پس می توان نتیجه گرفت که انتقال پیام های عصبی در بیماران ام اس به طور طبیعی صورت نمی گیرد.البته لازم به ذکر است که سیستم عصبی محیطی به ندرت در این بیماری درگیر می شود.
در بررسی دقیق تر پاتوفیزیولوژی ام اس به الیگودندروسیت ها می رسیم. الیگودندروسیت ها سلول هایی هستند که آکسون ها را در دستگاه عصبی مرکزی عایق بندی می کنند، یعنی وظیفه ساختن و حفظ میلین را بر عهده دارند. می‌دانیم که میلین به نورون در انتقال سریع پیامهای الکتریکی کمک میکند و بیماری ام اس نیز الیگودندروسیت ها را تخریب می کند، بنابراین دور از انتظار نیست که این بیماری در انتقالات عصبی تداخل ایجاد کند.
در تشخیص ام اس باید توجه کرد که ام اس یا اسکلروز متعدد باعث از بین رفتن یا نازک شدن میلین میشود و با پیشرفت بیماری باعث آسیب خود آکسون میشود. البته میلین در مراحل اولیه بیماری ترمیم می شود،اما الیگودندروسیت ها نمی توانند غلاف میلین سلول را به طور کامل از نو بسازند. از سوی دیگر،حملات مکرر ام اس امکان ساخته شدن میلین را تضعیف کرده و باعث ایجاد پلاک در اطراف آکسون صدمه دیده می شوند.
التهاب و تشخیص بیماری ام اس
علاوه بر تخریب میلین،بیماری ام اس یا اسکلروز متعدد یک ویژگی شاخص دیگر نیز دارد. از دیگر معیار های تشخیص بیماری ام اس ،وجود سلول‌های که نوعی لنفوسیت به شمار می روند می باشد که باعث ایجاد التهاب می شوند. این سلول ها از سد خونی مغزی عبور کرده و به بافت مغز راه می سلول‌های ( T ) میلین او را بیگانه فرض کرده و همانند یک ویروس بیگانه به آن حمله می کنند. بدین شکل فرایند التهاب آغاز شده و باعث تحریک سلول‌های ایمنی دیگر و سیتوکین ها و آنتی بادی ها می شود. سپس ماکروفاژ ها و پروتئین های مخرب دیگر نیز فعال شده و باعث التهاب و تخریب بیشتر میشوند.
خیر. نوع دارو بستگی به نوع ام‌اس دارد (مانند RRMS، SPMS یا PPMS). مثلاً داروی Ocrevus برای ام‌اس پیشرونده اولیه (PPMS) تایید شده، در حالی که بسیاری از داروهای دیگر برای فرم عودکننده-فروکش‌کننده مناسب هستند
2-آیا بیماری ام‌اس درمان قطعی دارد؟
در حال حاضر هیچ درمان قطعی برای ام‌اس وجود ندارد، اما با داروهای تعدیل‌کننده سیستم ایمنی و درمان‌های توانبخشی مانند کاردرمانی و فیزیوتراپی میتوان سیر بیماری را کند کرد و کیفیت زندگی بیمار را بهبود داد..
