نویسنده: mehdisaber

بیش فعالی در کودکان و بزرگسالان

بیش فعالی یک اختلال رفتاری رشدی می باشد که با علائمی نظیر بی قراری، رفتارهای تکانشگرانه و نقص در توجه خود را نشان می دهد. مرکز کاردرمانی برای بیش فعالی و نقص توجه دکتر صابر در زمینه تشخیص و درمان علائم بیش فعالی به صورت کاملا تخصصی فعالیت می نماید. بخش های مختلف مرکز درمان بیش فعالی شامل اتاق توجه بینایی، اتاق بهبود مهارت های شنیداری، سنسوری روم، ماساژ درمانی، بازی درمانی و رفتار درمانی، بخش آموزش، بخش کاردرمانی ذهنی، یکپارچگی حسی، تست های تخصصی هوش و گفتاردرمانی و مشاوره بسته به نیاز مراجعین و تشخیص دکتر بیش فعالی مورد استفاده قرار می گیرند تا بهترین نتیجه درمانی را در درمان بیش فعالی در کودکان و بزرگسالان حاصل نمایند.

بیش فعالی در کودکان وبزرگسالان

علائم بیش فعالی در کودکان و بزرگسالان  به سه زیر مجموعه تقسیم می شود:

1.فقط کمبود توجه

۲. فقط بیش فعالی

٣. مختلط

• تشخيص بیش فعالی: شروع قبل از ۷ سال، مدت زمان حداقل ۶ ماه، الگوی رفتاری بیش از حد برای سن و هوش
• شیوع بیش فعالی: بیشتر از ۱۰٪ جمعیت، پسران بیشتر از دختران، همراه با سایر اختلالات روانی و ناتوانی در یادگیری، ادامه علائم در بزرگسالی
• اتیولوژی بیش فعالی: عوامل خانوادگی به شدت دخیل است زیرا وجود اختلال کم توجهی – بیش فعالی در اعضای خانواده های درجه اول بیشتر یافت می شود، اما تشخیص ژنتیکی از عوامل محیطی دشوار است. تئوری‌های احتمالی شامل:

– ناهنجاری‌های انتقال‌دهنده عصبی در کاهش فعال سازی / تحریک در قسمت بالای ساقه مغز و لوب‌های فرونتال – تأخیر / رشد غیر طبیعی لوبهای فرونتال

– عوارض دوران بارداری – سموم، زایمان طولانی، مسمومیت با سرب

• نظریه‌های مربوط به زمینه‌های کمبود منتهی به الگوهای رفتاری شامل:

1.عدم برنامه‌ریزی، سازماندهی، حفظ توجه / تلاش در تکمیل وظایف

٢. ناتوانی در مهار عملکرد تکانه‌ای، مرتبط با حافظه‌کاری، خود تنظیمی، درونی کردن گفتار، تنظیم مجدد

رفتارهای کلامی / غیر‌کلامی

۳. عدم تعدیل سطح برانگیختگی برای پاسخگویی به خواسته ها و نیازها

۴.تمایل غیرمعمول قوی به دنبال تقویت فوری.

* بیش فعالی دیگر ویژگی مهم و اساسی این اختلال نیست.

رفتارهای مشترک:

• بی‌‌قراری
• گفتار تکانه‌ای
• سختی در دنبال کردن مسیرها
• سازماندهی دشوار
• کاهش ظرفیت توجه در محل کار / بازی
• فراموشی
• رایج بودن تنوع علائم در مواردی مشاهده کاهش علائم در فعالیت‌های بسیار جذاب (به عنوان مثال بازی‌های ویدیویی، ورزش).

رفتارهای مشاهده شده در مدرسه

• اغلب غیرفعال در کلاس
• انجام بی‌دقت و نامرتب کارهای نوشتنی
• مختل کننده (بی قرار، ایجاد سروصدا، صحبت کردن)
• عدم تکمیل تکالیف
• عدم توانایی نشستن

• رفتارها در بزرگسالی
• تغییر کردن الگوی علائم
• مشاهده علائم در ۵۰-۸۰٪ از کودکان مبتلا به اختلال کم توجهی – بیش‌فعالی همچنان در نوجوانی و بزرگسالی شامل بی قراری، تمرکز ضعیف و تکانشگری و مشکلاتی در دانشگاه، عملکردهای حرفه ای و اجتماعی

• رفتارهای وابسته
• عزت نفس پایین
• انزوا طلبی
• عدم توانایی مسئولیت‌پذیری
• افزایش خطر ابتلا به افسردگی، اضطراب، خودکشی
• افزایش خطر اخراج شدن از دبیرستان

* در شرایط کلینیکی حداقل ‌3/2 افراد مبتلا به اختلال کم توجهی – بیش فعالی دارای اختلال نافرمانی مقابله‌جویانه یا اختلال سلوک هستند.

• ارزیابی
• پروفایل کاری کلی برای تعیین توانایی انجام فعالیت‌های روزمره، عملکرد مدرسه، بازی و فعالیت‌های معنی‌دار
• ممکن است به یکی از مناطق زیر مرتبط باشد:
• پردازش حسی
• مهارتهای ادراکی دیداری
• عملکرد حرکتی
• مهارتهای رفتاری و اجتماعی
• ابزارهای احتمالی شامل: پروفایل حسی، ابزارهای پردازش حسی و پراکسی، تست برونیسکی-اوزرتسکی

از مهارت حرکتی و حرکت ABC، یکپارچگی دیداری حرکتی، آزمون سیستم‌های دیداری حرکتی، ارزیابی سیستم‌های رفتاری کودکان، سیستم نمره‌دهی مهارتهای اجتماعی

علائم بیش فعالی در کودکان و بزرگسالان: تشخیص و تفاوت‌ها

بیش فعالی یا ADHD یک اختلال عصبی-رشدی است که هم در کودکان و هم در بزرگسالان دیده می‌شود. علائم این اختلال در کودکان معمولاً شامل بی‌قراری، عدم تمرکز، پرحرفی و انجام کارهای بدون فکر است. در بزرگسالان، این علائم ممکن است به شکل مشکلات در مدیریت زمان، بی‌نظمی و تصمیم‌گیری‌های impulsive بروز کند. علت بیش فعالی کودکان می‌تواند ترکیبی از عوامل ژنتیکی، محیطی و عصبی باشد. تشخیص به موقع این اختلال توسط متخصصان در مرکز تشخیص بیش فعالی کودکان می‌تواند به بهبود کیفیت زندگی فرد کمک کند.

تاثیر بیش فعالی بر روابط اجتماعی و تحصیلی

کودکان و بزرگسالان مبتلا به بیش فعالی اغلب با چالش‌هایی در روابط اجتماعی و عملکرد تحصیلی یا شغلی مواجه می‌شوند. کودکان ممکن است در مدرسه با مشکلات یادگیری و تعامل با همسالان روبرو شوند، در حالی که بزرگسالان ممکن است در حفظ شغل یا روابط عاطفی دچار مشکل شوند. علت بیش فعالی کودکان می‌تواند به دلیل عدم تعادل شیمیایی در مغز باشد، اما با مراجعه به مرکز تشخیص بیش فعالی کودکان و دریافت حمایت‌های لازم، این چالش‌ها قابل مدیریت است.

راهکارهای مدیریت بیش فعالی در خانه و مدرسه

مدیریت بیش فعالی نیازمند همکاری والدین، معلمان و متخصصان است. در خانه، ایجاد یک محیط ساختارمند و استفاده از تقویم‌های بصری می‌تواند به کودکان کمک کند. در مدرسه، معلمان می‌توانند با ارائه دستورالعمل‌های واضح و زمان‌بندی مناسب، به بهبود تمرکز دانش‌آموزان کمک کنند. علت بیش فعالی کودکان ممکن است به عوامل محیطی مانند استرس یا تغذیه نامناسب نیز مرتبط باشد. مراجعه به مرکز تشخیص بیش فعالی کودکان می‌تواند به شناسایی دقیق این عوامل کمک کند.

تشخیص بیش فعالی: چه زمانی به متخصص مراجعه کنیم؟

تشخیص بیش فعالی نیازمند ارزیابی دقیق توسط متخصصان است. اگر کودک یا بزرگسال علائمی مانند بی‌قراری شدید، عدم تمرکز و رفتارهای تکانشی را به مدت طولانی نشان دهد، مراجعه به متخصص ضروری است. علت بیش فعالی کودکان می‌تواند ژنتیکی یا مرتبط با مشکلات دوران بارداری باشد. در مرکز تشخیص بیش فعالی کودکان، با استفاده از تست‌های استاندارد و مصاحبه‌های دقیق، تشخیص قطعی انجام می‌شود و برنامه درمانی مناسب ارائه می‌گردد.

مداخله درمانی در بیش فعالی

درمان بیش فعالی به دو دسته دارویی و غیردارویی تقسیم می‌شود. برای کودکان، روش‌های غیردارویی مانند رفتاردرمانی، آموزش والدین و برنامه‌های آموزشی ویژه بسیار موثر است. در بزرگسالان، ترکیبی از داروها و روان‌درمانی مانند CBT (درمان شناختی-رفتاری) می‌تواند مفید باشد. علت بیش فعالی کودکان اغلب به دلیل اختلال در عملکرد نورون‌های مغزی است، اما با تشخیص درست در مرکز تشخیص بیش فعالی کودکان، می‌توان راهکارهای درمانی مناسب را ارائه داد.

• مبتنی بر تئوری‌های پردازش حسی، یادگیری حرکتی و کسب مهارت، توانبخشی، دیدگاه شناختی رفتاری و روانی اجتماعی
• لازم بودن ایفای نقش مشورتی برای ایجاد تغییرات محیطی / برنامه درسی برای کودک.
• درگیر کردن والدین و معلمان در همه مداخلات

مداخلات کاردرمانی در کودکان مبتلا به اختلال کم توجهی – بیش فعالی

نتیجه‌گیری:

بیش‌فعالی یا ADHD یک اختلال شایع است که هم کودکان و هم بزرگسالان را تحت تأثیر قرار می‌دهد. این اختلال می‌تواند باعث ایجاد چالش‌هایی در زندگی روزمره، روابط اجتماعی، عملکرد تحصیلی و شغلی شود. با این حال، با تشخیص به‌موقع و درمان مناسب، بسیاری از این چالش‌ها قابل مدیریت هستند. علت بیش‌فعالی کودکان می‌تواند ترکیبی از عوامل ژنتیکی، محیطی و عصبی باشد، اما مراجعه به مرکز تشخیص بیش‌فعالی کودکان و دریافت حمایت‌های تخصصی، اولین گام موثر در جهت بهبود کیفیت زندگی فرد است.

سوالات متداول:

1-چرا برخی از کودکان بیش‌فعال فقط در محیط‌های خاصی (مثلاً مدرسه) رفتارهای بیش‌فعالی دارند؟
بیش‌فعالی می‌تواند به شدت تحت تأثیر محیط باشد. اگر محیط استرس‌زا، خسته‌کننده یا بیش‌ازحد ساختاریافته باشد، علائم ممکن است بیشتر دیده شوند. در مقابل، در محیط‌های باز و انعطاف‌پذیر، کودک ممکن است کنترل بهتری داشته باشد.

2-آیا بیش‌فعالی در کودکان می‌تواند با تغذیه نامناسب تشدید شود؟
بله، برخی مطالعات نشان داده‌اند که مصرف بیش از حد قند، مواد افزودنی مصنوعی و کمبود مواد مغذی مانند آهن و امگا-۳ می‌توانند علائم بیش‌فعالی را تشدید کنند.

خرده آزمون های تست هوش وکسلر

 مرکز تست هوش کودکان دکتر صابر در زمینه اجرای انواع تست های هوش و سنجش بهره هوش کودکان و تشخیص اختلالات آنان فعالیت می نماید. مقیاس هوش وکسلر از تست های هوش رایج در حیطه کودکان است. این تست هوش سه نوع بهره هوشی را برای کودان مشخص می کند. خرده آزمون های تست هوش وکسلرشامل ده مورد می باشد که به صورت خلاصه به آنها اشاره می شود. خرده آزمون واژگان، رمز نویسی، توالی حروف و عدد، استدلال تصویری، درک مطلب، مفاهیم تصویری،نماد یابی، شباهت ها و فراخنای ارقام .  نحوه اجرای آزمون وکسلر بسیار مهم می باشد و خرده آزمون های وکسلر باید توسط متخصصین روانسنجی با تجربه انجام شود. مرکز تست هوش کودکان به اجرای تست وکسلر، تفسیر تخصصی و ارائه برنامه های مناسب جهت درمان تست هوش وکسلر اشاره نمود. در این متن به معرفی چند خرده آزمون کلامی تست وکسلر پرداخته می شود.

خرده آزمون تست وکسلر شباهت‌ها (اصلی‌)

در این خرده آزمون وکسلر، دو کلمه گفته می‌شود و از آزمودنی خواسته می‌شود بگوید این دو کلمه از چه نظر به هم شبیه هستند.

 مواد آزمون

راهنمای اجرا و نمره‌گذاری (همین دفترچه)

برگه‌ی ثبت پاسخ‌ها

شروع

برای همه آزمودنی‌ها ابتدا سؤال نمونه به ترتیب زیر اجرا گردد:

برای آزمودنی‌های ۶ تا ۸ سال سؤال نمونه اجرا گردد سپس سوال یک برای آزمودنی‌های ۹تا۱۱ ساله پس از اجرای سؤال نمونه، سؤال سه برای آزمودنی‌ها ۱۲ تا ۱۶ سال بعد از اجرای سؤال نمونه، سؤال ۵ برای آزمودنی‌ها که حدس زده می‌شود مشکل هوشی دارند، از سؤال یک شروع کنید

 اجرای معکوس

اگر آزمودنی‌های ۶ تا ۱۶ ساله نتواند نمره‌ی کامل را در هرکدام از دو سال اول و دوم کسب کنند، آزمون را به‌طور معکوس اجرا کنید تا جایی که بتواند در دو سال متوالی نمره کامل به دست آورند.

¤ هر سؤال را تا حدی که نیاز باشد می‌توانید تکرار کنید ولی کلمه را به‌هیچ‌عنوان تغییر ندهید.

¤ از پاسخ‌های نمونه برای سهولت در نمره‌گذاری استفاده کنید.

¤ اگر پاسخ آزمودنی مبهم و نارساست، به قسمی که نمی‌توان با آن نمره داد و یا اینکه در فهرست پاسخ‌ها، نمونه با علامت (س) مشخص شده است از آزمودنی بپرسید: «منظورت چیست؟ در این مورد بیشتر برایم بگو؟»

¤ از سؤال‌های یک و دو برای آموزش استفاده کنید.  بنابراین اگر آزمودنی پاسخ صحیح نداد، را ارائه کنیم ولی کمک بیشتری نمایید.

شیوه اجرای خرده آزمون وکسلر

بگویید: «حالا من به تو کلمه می‌گویم، تو باید به من بگویی این دو از چه نظر به هم شبیه‌اند».

خرده آزمون وکسلر فراخنای ارقام (اصلی)

برای خرده آزمون فراخنای ارقام رو به جلو از تست وکسلر، آزمودنی اعداد را به همان شکلی که توسط آزمون‌گر- بلند خوانده می‌شود،  برای فراخنای ارقام معکوس آزمودنی اعداد را به صورت وارونه تکرار می‌کند. البته در این مورد هم اعداد توسط آزمونگر به صورت بلند خوانده می‌شود.

 مواد آزمون

راهنمای اجرا و نمره‌گذاری (همین دفترچه)

برگه ثبت پاسخ‌ها

شروع

برای همه آزمودنی‌ها در مورد ارائه رو به جلو از سؤال یک، در مورد ارائه معکوس، اول نمونه بعد سؤال یک.

 توقف

متوقف کردن آزمون برای هر کدام از ارائه‌ها چه رو به جلو چه معکوس، بعد از دو نمره‌ی صفر متوالی در دو کوشش مربوط به یک سؤال.

 اصول کلی اجرای خرده آزمون

¤ فراخنای ارقام شامل دو قسمت است که به‌طور جداگانه اجرا می‌شوند، یعنی هر کدام بدون توجه به نمره آزمودنی در

دیگری اجرا می‌شود.

¤هر سؤال شامل دو گوشش است که باید هر دو اجرا شود حتی اگر آزمودنی در یک پوشش شکست بخورد.

¤ هر کوشش را با سرعت یک رقم در ثانیه برای آزمودنی بخوانید به قسمتی که هرچه به سمت رقم آخر می‌روید

صدایتان بیشتر بیفتد.

¤هیچ کوششی را تکرار نکنید، اگر آزمودنی از شما خواست دوباره تکرار کنید بگویید، شما در پاسخ به من بهترین حد‌ستان را بگویید.

¤ فقط برای اجرای معکوس از نمونه استفاده کنید.

نمره‌گذاری

برای هر کوشش صحیح یک نمره در نظر بگیرید. حداکثر نمره برای اجرای رو به جلو ۱۶، اجرای معکوس ۱۶ و در کل  ۳۲ است.

خرده آزمون تست وکسلر درک مطلب (اصلی)

آزمودنی بر اساس درک و فهمش و از قوانین کلی و یا موقعیت‌های اجتماعی به سؤال‌های این قسمت پاسخ می‌دهد.

مواد آزمون

راهنمای اجرا و نمره‌گذاری

برگه ثبت پاسخ‌ها

 شروع

برای آزمودنی‌های ۸-۶ سال از سؤال (۱)، آزمودنی‌های ۱۱ – ۱۹ سال از سؤال ۳ و آزمودنی‌های ۱۶- ۱۲ سال از سؤال ۵

در مورد آزمودنی‌هایی که حدس زده می‌شود مشکل هوشی دارند. از سؤال یک شروع کنید.

اجرای معکوس

اگر آزمودنی‌های ۱۶- ۹ ساله نتوانند نمره کامل را در هر کدام از دو سؤال اول و دوم خرده آزمون وکسلر کسب کنند، آزمون را به‌طور معکوس اجرا کنید تا جایی که آزمودنی بتواند در دو سوال متوالی نمره کامل کسب کند.

توقف

متوقف کردن آزمون بعد از کسب چهار نمره‌ی صفر متوالی

 اصول کلی

هر سؤال را کلمه به کلمه برای آزمودنی بخوانید، هر قدر لازم است  یک سؤال را تکرار کنیم و کلمات آن را تغییر ندهید.

¤ اگر پاسخ آزمودنی مبهم است به او بگویید: «منظورت چیست؟ یا بیشتر برایم بگو.»

¤ آزمودنی دودل را با گفتن کلمات بله یا برویم جلو ترغیب کنید.

¤ سؤال یک جنبه‌ی آموزشی دارد. بعد از پاسخ آزمودنی، پاسخ صحیح را به او بگویید.

 ضوابط نمره‌گذاری خرده آزمون درک مطلب

به سؤال‌ها بر حسب میزان تعمیم و هماهنگی آن‌ها با معیارهای عمومی نمره‌گذاری، نمره داده می‌شود.

– در مورد سؤال‌هایی که دربرگیرنده‌ی یک مفهوم واحدند، پاسخ آزمودنی باید به وضوح بازنمای مفهوم اصلی مورد نظر هر سؤال باشد.

برای سؤال‌هایی که چند مفهوم کلی را دربر می‌گیرند،  در پاسخ آزمودنی باید حداقل به دو مفهوم کلی اشاره شود. اگر هر دو پاسخ آزمودنی نشانگر یک مفهوم کلی باشد، یک نمره به او تعلق می‌گیرد.

شیوه اجرا خرده آزمون وکسلر

بگویید: «حالا من از تو سؤال‌هایی دارم و می‌خواهم به آن‌ها پاسخ دهی.»

۱- چرا مردم دندان‌هایشان را مسواک می‌زنند؟

پاسخ آزمودنی را یادداشت کنید. در هر صورت پاسخ صحیح این سؤال را به شرح زیر بگویید: «مردم دندان‌هایشان را مسواک می‌زنند تا تمیز شود و از پوسیدگی آن جلوگیری شود.  همچنین باعث می‌شود چهره زیباتری داشته باشند و نفسشان تازه‌تر باشد.»

 ضابطه: شناخت این موضوع که مسواک زدن باعث تمیز کردن دندان‌ها، جلوگیری از پوسیدگی، بیماری و سایر مشکل‌های دندانی می‌شود و یا در بهتر ساختن ظاهر فرد مؤثر است.

سوالات متداول:

1.خرده آزمون های تست هوش وکسلر چه چیزی را می سنجند؟

در تست هوش وکسلر کودکان دو دسته خرده آزمون وجود دارد که به صورت کلی به سنجش هوش کلامی و غیر کلامی کودکان می پردازد.

2. آیا در هر مرحله تست هوش وکسلر همه خرده آزمون ها انجام می شود؟

به صورت معمول برای انجام تست وکسلر کودکان نیاز به اجرای 10 خرده آزمون اصلی تست هوش می باشد. اما در مواردی که کودک در شرایط خاص است و توانایی اجرای برخی خرده آزمون ها نباشد می توان از خرده آزمون های جایگزین استفاده کرد.

اختلال عملکرد اجرایی اوتیسم

یکی از مشکلات کودکان اوتیسم اختلال عملکرد اجرایی مغز است. اختلال کارکرد اجرایی اوتیسم شامل مشکلات توجه ، اختلالات حافظه کوتاه مدت و حافظه کاری، مشکلات در پردازش اطلاعات حسی، سرعت پردازش و سرعت عملکرد پایین و… می باشد.  با تشخیص مشکلات کودکان اوتیسم به صورت تخصصی به کاردرمانی اوتیسم  و گفتاردرمانی اوتیسم می پردازد. مرکز توانبخشی اوتیسم دکتر صابر به  درمان اوتیسم با استفاده از امکانات و علم بروز دنیا می پردازد.

عملکرد اجرایی در اوتیسم

یکی از زمینه‌های عملکرد حرفه‌ای که از کاربرد تکنولوژی بهره می‌برد مهارت سازمانی برای کار، خانه و بازی است. استفاده از تکنولوژی به فرد اوتیسم در به خاطرسپاری مراحل و اولویت‌بندی وظایف و اطلاعات در زندگی روزانه کمک می‌کند. این استفاده شامل مدیریت تقویم روزانه، لیست تکالیف و بازیابی اطلاعات مدیریت نشده توسط حافظه می‌باشد. افراد ممکن است از برنامه‌های مدیر اطلاعات شخصی مانند Microsoft Outlook, iCalm Google Calendar برای مدیریت تقویم، قرار ملاقت‌ها، یادآوری‌ها، ایمیل‌ها و لیست تکالیف استفاده کنند. آن‌ها همچنین از اپلیکیشن‌ها، نرم‌افزار واژه پرداز یا مشوق شنوایی یا ویژگی‌های ضبط کردن برای به خاطر آوردن اطلاعات مهم استفاده می‌کنند. برای قابلیت دسترسی، تکنولوژی Voice Over به فرد نارساخوان یا کم بینا این امکان را می‌دهد تا بشنود یا صفحه نمایش را از طریق سازگاری متن به گفتار بخواند. سازگاری دیگری که اجازه می‌دهد گفتار ترجمه شود عموماً از طریق کاربرد گوشی هوشمند IOS و برنامه‌ای به نام سیری (Siri) قابل دسترسی است. از سیری می‌توان برای تنظیم قرار ملاقت‌ها و یادآوری‌ها از طریق یک فرمان صوتی ساده استفاده کرد. سیری به فرد این امکان را می‌دهد به سادگی از صدای‌اش برای فرستادن پیام‌ها، برنامه‌ریزی جلسات، هماهنگی مکالمات تلفنی و یادآوری برنامه‌ها استفاده کند. سیری به هر دو صورت بینایی و کلامی پاسخ می‌دهد و قابل تنظیم است. سیری قادر است بسیاری از گفتارها و عبارت متداول را تفسیر کند و به نیازهای مختلفی مانند پیدا کردن مکان روی نقشه یا رویدادهای اخیر پاسخ دهد.
یادآوری ایمیل و تقویم به مشکلات کارکرد اجرایی که به دلیل ناتوانی شناختی یا رشدی همچنان پایدار مانده‌اند کمک می‌کند. آن‌ها را می‌توان برای هر رویداد یا برنامه‌هایی که مرتب و مکرر رخ می‌دهد تنظیم کرد. هنگام بالا آمدن جز بینایی یادآور روی صفحه (پاپ – آپ) فرد باید به طور فیزیکی به رویداد پاسخ دهد و همین باعث افزایش آگاهی از اولویت و اهمیت آن رویداد می‌شود. این یادآورها را می‌توان درون هر دستگاهی که از نرم‌افزار یا سیستم مشابه استفاده می‌کند همگام سازی کرد. آن‌ها را همچنین می‌توان با سایر دستگاه‌ها از طریق دعوت الکترونیکی به اشتراک گذاشت.

بی‌نظمی، افراد دارای مشکلات عملکرد اجرایی اوتیسم را به چالش می‌کشد، اما استفاده از تکنولوژی برای ایجاد سیستم‌های ثبت الکترونیکی به کودکان اوتیسم اجازه می‌دهد حجم وسیعی از اطلاعات را به راحتی مدیریت و نگهداری کنند. با آموزش فرد برای ایجاد پوشه‌های خاص موضوعی، طبقه‌بندی و مدیریت اطلاعات و اسناد راحت‌تر می‌شود، همانند سیستم پوشه و صفحه بندی.
ارتباط و پاسخ‌گویی خانواده یا تیم نیز می‌تواند نتیجه مثبت استفاده از یک سیستم الکترونیکی باشد. یادآوری‌های خودکار ایمیل می‌تواند برای خانواده تنظیم شود یا از کارمندان برای کمک به سازماندهی کردن و حمایت شخصی پشتیبانی کند. استفاده از ایمیل و صفحات وب و سیستم‌های شبکه‌ای آنلاین به مدارس و خانواده‌ها امکان ارتباط نزدیک‌تری را در سراسر سال تحصیلی می‌دهد. این امکان اطلاعات مورد نیاز برای کمک به فرد را فراهم می‌کند تا فرد تکالیف‌اش را منظم انجام دهد. این ارتباط همچنین می‌تواند بین والدین و کودکان هنگام تلاش برای درک اتفاقات روزانه مدرسه را تسهیل کند.
لیست الکترونیکی برنامه‌های روزانه با استفاده از ترکیب کلمات و تصاویر به فرد کمک می‌کند تا تکالیف زندگی روزانه یا مربوط به کار و اوقات فراغت را به طور مؤثری به بخش‌های کوچک تقسیم و تکمیل کند. این فرایند تجزیه و تحلیل تکالیف، فرایند تقسیم یک مهارت به گام‌های کوچک‌تر می‌باشد تا اجرای آن را ممکن سازد. شیوه‌های دیگر مانند تقویت، مدل سازی ویدیویی یا تأخیر زمانی باید با تجزیه و تحلیل تکالیف ترکیب شود تا به فرد کمک کنند گام‌های کوچک‌تر بسازد.

همان طور که به گام‌های کوچک تسلط می‌یابند قابلیت کودک اوتیسم در اجرای مهارت‌های بزرگ‌تر روزبه‌روز مستقل‌تر می‌شود. تداوم دسترسی به لیست بینایی تکالیف، بعد از انجام لیست تکالیف ساده در اغلب مدیریت‌های اطلاعات شخصی مانند مایکروسافت آفیس در دسترس است. این اپلیکیشن‌ها به فرد اجازه می‌دهند تکالیف مبتنی بر جدول برنامه را در تقویم درست کند یا یک چک لیست ساده از کارهایی که باید انجام شود، ایجاد کند. تکلیف می‌تواند شخصی باشد یا با دیگران از طریق ایمیل یا پیام به اشتراک گذاشته شود.

اختلال عملکرد اجرایی چیست؟

عملکرد اجرایی اغلب به عنوان سیستم مدیریت مغز توصیف می‌ شود که به مجموعه ‌ای از مهارت ‌های ذهنی اشاره دارد که به فرد کمک می ‌کند تا برنامه ‌ریزی کند، توجه خود را متمرکز کند، دستور العمل ‌ها را به خاطر بسپارد و چندین کار را با موفقیت مدیریت کند. اختلال عملکرد اجرایی به مشکلات در هر یک از فرآیند های اجرایی اشاره دارد. در بزرگسالان مبتلا به اوتیسم، این چالش ‌ها می ‌توانند بسیار متفاوت باشند اما اغلب بر چندین حوزه زندگی تأثیر می‌ گذارند. این وضعیت می ‌تواند به روش‌ های مختلفی از جمله مشکلات در توجه، حافظه کاری، پردازش ذهنی و روانی کلامی ظاهر شود. برخی تحقیقات نشان می ‌دهد که تا 80% از افراد مبتلا به اوتیسم از اختلال عملکرد اجرایی رنج می ‌برند که منجر به مشکلاتی در مدیریت زمان، تکمیل وظایف و انجام کارهایی می ‌شود که ممکن است کارهای ساده‌ ای مانند تمیز کردن اتاق به نظر برسند، اما برای آن ها بسیار پیچیده یا به ظاهر غیر ممکن است. راه‌ های زیادی برای سازماندهی و اولویت ‌بندی فعالیت ‌ها و وظایف روزانه وجود دارد و در ابتدا ممکن است برای شروع استفاده از این استراتژی ‌ها به حمایت دیگران نیاز داشته باشید. ممکن است لازم باشد از این استراتژی ‌ها در محیط ‌های مختلفی مانند خانه، مدرسه یا محل کار خود استفاده کنید تا افراد دیگر، مانند والدین، معلمان و همکاران، از این استراتژی ‌ها آگاه شوند و شما را در استفاده از آن ها حمایت کنند. با گذشت زمان، ممکن است بتوانید به طور مستقل از این استراتژی ‌ها استفاده کنید، یا ممکن است همیشه به نوعی حمایت نیاز داشته باشید. به عنوان مثال، یک تقویم تصویری می‌ تواند به یاد آوری وظایف روزانه و ترتیب انجام آن ها کمک کند. لیست‌ های نوشتاری و اشیاء واقعی همگی می ‌توانند راه ‌های خوبی برای کمک به افراد مبتلا به اوتیسم برای درک آنچه قرار است اتفاق بیفتد و زمان آن باشند. افراد مبتلا به اختلال اوتیسم اغلب می‌ توانند در یک کار غرق شوند و ممکن است زمان را از دست بدهند. آلارم ‌ها راه خوبی برای باز گرداندن آن ها به واقعیت و یاد آوری مرحله یا کار بعدی هستند. با این حال، برخی از افراد اوتیستیک ممکن است با صدای آلارم‌ ها مشکل داشته باشند و ممکن است ترجیح دهند از لرزش یا آلارم نوری استفاده کنند. این مهارت ‌ها برای برنامه ‌ریزی، شروع، سازماندهی و تکمیل وظایف ضروری هستند. آن ها افراد را قادر می ‌سازند تا خود انگیخته شوند، برای اهداف بلند مدت تلاش کنند و برای رویداد های آینده آماده شوند. اساساً، عملکرد اجرایی یک جنبه حیاتی از زندگی روزمره است که به ما در تکمیل وظایف، کنترل رفتارمان، تصمیم‌ گیری و تعامل با دیگران کمک می ‌کند.

راهکارهای بهبود عملکرد اجرایی در اوتیسم

بهبود عملکرد اجرایی در کودکان اوتیسم نیازمند رویکردی چندوجهی و سیستماتیک است. اولین قدم ایجاد ساختار و روالهای قابل پیشبینی است که به کودک کمک میکند احساس امنیت کند و بتواند بهتر بر وظایف تمرکز کند. استفاده از برنامههای بصری، لیستهای تصویری و زمانسنجها میتواند به سازماندهی و برنامهریزی کمک شایانی کند. برای مثال، یک جدول روزانه با تصاویر میتواند به کودک در درک توالی فعالیتها و انتقال بین آنها کمک کند.

تمرینات حافظه کاری نیز از اهمیت ویژه‌ای برخوردارند. بازی‌هایی که نیاز به به خاطر سپردن توالی‌ها یا دنبال کردن دستورالعملهای چندمرحله‌ای دارند، میتوانند به تقویت این مهارت کمک کنند. مثلاً بازی “سایمون میگه” یا فعالیت‌های مرتب‌سازی بر اساس قوانین خاص میتوانند مؤثر باشند. همچنین، تقسیم کارهای بزرگ به مراحل کوچکتر و قابل مدیریت، فشار شناختی روی کودک را کاهش میدهد و احتمال موفقیت را افزایش میدهد.

روش دیگر، استفاده از داستان‌های اجتماعی است که به کودک کمک میکند موقعیتهای مختلف را درک کند و پاسخ‌های مناسب را یاد بگیرد. این روش به ویژه برای بهبود انعطاف‌پذیری ذهنی و حل مسئله مفید است. علاوه بر این، فعالیت‌های بدنی منظم مانند یوگا یا ورزش‌های تعادلی میتوانند به بهبود تمرکز و خودتنظیمی کمک کنند. مهم است که این راهکارها به صورت تدریجی و با در نظر گرفتن سطح توانایی کودک اجرا شوند و پیشرفت او به طور مستمر ارزیابی شود. همکاری بین والدین، معلمان و درمانگران برای اجرای یکپارچه این راهکارها در محیط‌های مختلف زندگی کودک ضروری است.

تفاوت اختلال عملکرد اجرایی اوتیسم با ADHD

اختلال عملکرد اجرایی در اوتیسم و ADHD (اختلال کم‌توجهی-بیش‌فعالی) اگرچه شباهت‌هایی دارند، اما تفاوت‌های بنیادینی در ریشه و نشانه‌ها دارند. عملکردهای اجرایی به مهارتهای شناختی سطح بالایی اشاره دارد که شامل برنامهریزی، سازماندهی، کنترل تکانه، انعطاف‌پذیری ذهنی و حافظه کاری میشود. در کودکان اوتیسم، مشکلات عملکرد اجرایی عمدتاً ناشی از تفاوت در پردازش اطلاعات و یکپارچگی حسی است، در حالی که در ADHD بیشتر مربوط به تنظیم توجه و کنترل تکانهها میباشد.

کودکان اوتیسم معمولاً در انعطاف‌پذیری ذهنی و تغییر توجه بین تکالیف مشکل دارند، در حالی که کودکان ADHD بیشتر در حفظ توجه پایدار و کنترل رفتارهای تکانشی چالش دارند. به عنوان مثال، یک کودک اوتیسم ممکن است در تغییر از یک فعالیت به فعالیت دیگر مقاومت نشان دهد، در حالی که کودک ADHD ممکن است به سرعت از یک فعالیت به فعالیت دیگر بپرد بدون اینکه هیچکدام را به پایان برساند. همچنین، مشکلات حافظه کاری در اوتیسم اغلب با چالشهای ارتباطی و اجتماعی همراه است، در حالی که در ADHD بیشتر بر عملکرد تحصیلی تأثیر میگذارد.

درمان این دو اختلال نیز تفاوت‌هایی دارد. برای کودکان اوتیسم، درمان اغلب بر ایجاد ساختار و پیشبینی‌پذیری تمرکز دارد، در حالی که برای ADHD معمولاً از استراتژی‌های تقویت توجه و کنترل تکانه استفاده میشود. با این حال، در هر دو مورد، توانبخشی شناختی کودکان اوتیسم و ADHD میتواند به بهبود این مهارتها کمک کند، اگرچه روشهای اجرایی ممکن است متفاوت باشد. درک این تفاوت‌ها برای طراحی مداخلات مؤثر و شخصی‌سازی شده ضروری است.

منابع:

leicspart.nhs.uk/autism

autismawareness.com.au

pmc.ncbi.nlm.nih.gov

سوالات متداول:

1-چه علائمی نشان‌دهنده اختلال عملکرد اجرایی در کودک اوتیسم است؟
علائم شامل مشکلات در برنامه‌ریزی کارها، فراموش کردن دستورالعمل‌ها، مشکل در شروع یا تمام کردن کارها، مقاومت در برابر تغییرات و ضعف در مدیریت زمان می‌شود. این کودکان اغلب در سازماندهی وسایل شخصی هم مشکل دارند.

2-آیا این اختلال با دارو درمان می‌شود؟
داروها ممکن است به برخی علائم کمک کنند، اما درمان اصلی شامل توانبخشی شناختی، کاردرمانی و آموزش مهارت‌ها است. مداخلات رفتاری و ایجاد ساختارهای حمایتی بیشترین تأثیر را دارند.

روانشناسی شناختی

 شاخه‌ای از روانشناسی که به‌طور اختصاصی به موضوعات شناخت می‌پردازد روانشناسی شناختی نام دارد. مرکز توانبخشی شناختی دکتر صابر در زمینه روانشناسی شناختی کودک و علوم اعصاب شناختی مشغول می باشند. در روانشناسی شناختی علاوه بر بررسی و تحلیل عقلانی، تجربه و مشاهده نیز جهت دستیابی به دانش دارای اهمیت است. روانشناسی کودک در زمینه ادراک، حافظه، توجه، استدلال و هوشیاری کودکان با اختلالات شناختی و ذهنی به صورت تخصصی در کنار کاردرمانان و گفتاردرمانان با تجربه مرکز فعالیت می نمایند.

جهت تماس با کلینیک کاردرمانی و گفتاردرمانی جناب آقای دکتر صابر (کلینیک توانبخشی پایا در پاسداران ، کلینیک توانبخشی غرب تهران در سعادت آباد) باشماره 09029123536 تماس حاصل فرمایید.

روان‌شناسی شناختی چیست؟

روان‌شناسی شناختی شاخه‌ای از روان‌شناسی است که به مطالعه فرایندهای ذهنی انسان مانند ادراک، تفکر، حافظه، زبان، حل مسئله و یادگیری می‌پردازد. این حوزه به بررسی چگونگی پردازش اطلاعات در مغز و تأثیر آن بر رفتار و شناخت انسان می‌پردازد. روان‌شناسان شناختی معتقدند که انسان‌ها به‌عنوان پردازش‌گران فعال اطلاعات، با استفاده از تجارب گذشته و دانش موجود، به تحلیل و تفسیر محیط پیرامون خود می‌پردازند

فرایندهای شناختی اصلی

۱. ادراک

ادراک فرایندی است که از طریق آن انسان‌ها اطلاعات حسی را دریافت و تفسیر می‌کنند. این فرایند به ما امکان می‌دهد تا محیط اطراف خود را بشناسیم و به آن واکنش نشان دهیم. ادراک شامل شنوایی، بینایی، بویایی، چشایی و لامسه است که با همکاری یکدیگر، تصویری جامع از دنیای بیرونی در ذهن ما ایجاد می‌کنند.

۲. توجه

توجه به توانایی متمرکز کردن ذهن بر روی یک محرک خاص اطلاق می‌شود. این فرایند به ما کمک می‌کند تا اطلاعات مهم را از میان حجم وسیعی از داده‌ها انتخاب کرده و پردازش کنیم. توجه می‌تواند انتخابی، تقسیم‌شده یا متمرکز باشد و نقش اساسی در یادگیری و حافظه ایفا می‌کند.

۳. حافظه

حافظه به توانایی ذخیره‌سازی، نگهداری و بازیابی اطلاعات اطلاق می‌شود. این فرایند به ما امکان می‌دهد تا تجربیات گذشته را به یاد آورده و از آن‌ها در تصمیم‌گیری‌های آینده استفاده کنیم. حافظه به سه نوع کوتاه‌مدت، بلندمدت و کاری تقسیم می‌شود که هرکدام ویژگی‌ها و عملکرد خاص خود را دارند.

۴. زبان

زبان ابزار اصلی ارتباط انسان‌هاست و شامل تولید و درک کلمات، جملات و مفاهیم می‌شود. فرایندهای زبانی مانند تلفظ، دستور زبان، معناشناسی و کاربردشناسی در این حوزه بررسی می‌شوند. زبان نه‌تنها وسیله‌ای برای ارتباط است، بلکه تفکر و شناخت ما را نیز شکل می‌دهد.

۵. حل مسئله و تصمیم‌گیری

حل مسئله فرایندی است که از طریق آن انسان‌ها به شناسایی و رفع موانع می‌پردازند. این فرایند شامل شناسایی مسئله، جست‌وجوی راه‌حل‌ها، ارزیابی گزینه‌ها و انتخاب بهترین راه‌حل است. تصمیم‌گیری نیز به انتخاب یک گزینه از میان چندین گزینه ممکن اطلاق می‌شود که بر اساس اطلاعات موجود و اهداف فردی انجام می‌شود.

کاربردهای روان‌شناسی شناختی

روان‌شناسی شناختی در حوزه‌های مختلفی کاربرد دارد:

• آموزش و یادگیری: با استفاده از اصول روان‌شناسی شناختی، می‌توان روش‌های مؤثری برای تدریس و یادگیری طراحی کرد که به بهبود فرآیندهای آموزشی کمک می‌کند.

• درمان اختلالات روانی: درمان‌های مبتنی بر شناخت مانند درمان شناختی-رفتاری (CBT) به شناسایی و اصلاح الگوهای فکری منفی کمک می‌کنند و در درمان اختلالاتی مانند افسردگی و اضطراب مؤثر هستند.

• طراحی رابط کاربری: در طراحی سیستم‌های نرم‌افزاری و وب‌سایت‌ها، با درک فرایندهای شناختی کاربران، می‌توان تجربه کاربری بهتری ایجاد کرد.

• بازاریابی و تبلیغات: با شناخت نحوه پردازش اطلاعات و تصمیم‌گیری مصرف‌کنندگان، می‌توان استراتژی‌های تبلیغاتی مؤثرتری طراحی کرد.

روانشناسی شناختی کودک

بسیاری از مباحث و موضوعات مهم در روانشناسی شناختی عبارت‌اند از:

• ادراک
• هوشیاری
• توجه
• حافظه
• یادگیری
• حل مسئله
• خلاقیت
• زبان
• استدلال
• تصمیم‌گیری
• قضاوت
• بازنمایی ذهنی یا نمود ذهنی
• هوش انسان
• هوش مصنوعی
• تغییرات رشد شناختی در طول عمر
• فراشناخت یا شناخت دربارة شناخت

اگرچه می‌توان به بررسی هریک از موضوعات روانشناسی شناختی به طور مجزا یا جداگانه پرداخت ولی باید در نظر داشت که فرآیندهای ذهنی (شناختی) چون ادراک، توجه، حافظه، یادگیری، زبان، خلاقیت، حل مسئله و… در تعامل با یکدیگر هستند. به عنوان مثال یادگیری یک مطلب علمی یا حتی یک عمل حرکتی ظریف معمولاً در ارتباط با ادراک و توجه است. فرآیند حل مسئله به فرآیندهای توجه و حافظه وابسته است. همچنین برخی از مباحث روانشناسی همانند انگیزش و هیجان می‌توانند به عنوان موضوعات روانشناسی شناختی مورد مطالعه قرار گیرند. برای نمونه، انگیزش بالا یک عامل مهم در جهت ایجاد خلاقیت افراد محسوب می‌شود. تثبیت و تقویت اطلاعات ذخیره شده در حافظه علاوه بر تکرار تحت تأثیر عوامل دیگری چون انگیزش و هیجان است.

دو حوزة مطالعاتی در روانشناسی شناختی کودک شامل:

• روانشناسی شناختی تجربی
• روانشناسی شناختی رشدی

از مباحث مهم در روانشناسی شناختی تجربی جهت درک فرآیندهای ذهنی انسان، وجود یک سیستم پردازش اطلاعات در مغز انسان همانند ماشین‌های رایانه‌ای است. بنابراین از منظر روانشناسی شناختی تجربی، اصول و قواعد پردازش اطلاعات در ماشین‌های رایانه‌ای با اصول و قواعد پردازشگری در سیستم شناختی انسان‌ها مشابه است.

حوزة روانشناسی شناختی رشدی که ژان پیاژه (1980- 1896) در ایجاد آن نقش بسیار مهمی داشته است به مطالعه تحول و تغییر سیستم‌شناختی (فرآیندهای ذهنی) انسان می‌پردازد. از نظر پیاژه، رشد شناختی تحت تأثیر دو عامل رسش و تجربه‌های مناسب است و کودکان مشارکت‌کنندگانی فعال در فرآیند رشد در نظر گرفته می‌شوند.

روانشناسی شناختی و علوم اعصاب شناختی

علوم اعصاب‌شناختی به بررسی و مطالعة موضوعات شناختی، ذهن و فرآیندهای عالی ذهنی می‌پردازد و در این مسیر به دنبال تغیین محل یا جایگاه عملکردهای شناختی در مغز است. بنابراین از نظر علم اعصاب شناختی به جای پیدا کردن ذهن در بدن باید در پی یافتن محل فعالیت‌های شناختی مختلف در بخشی از سیستم عصبی مرکزی به نام مغز بود. این علم با علومی دیگر به ویژه علوم اعصاب و روانشناسی شناختی کودک در تعامل است.

روانشناسی شناختی کودکان به بررسی و مطالعة فرآیندهای ذهنی (شناختی) مانند ادراک، توجه، حافظه، هوش، تغییرات رشد شناختی در طول حیات، استدلال، حل مسئله، تصمیم‌گیری، زبان و… مستقل از فعالیت مغز می‌پردازد.

علوم اعصاب به مطالعة علمی سیستم عصبی (مرکزی و محیطی) علاقه‌مند بوده و به دنبال توجیه و تفسیر رفتارهای انسان بر پایة فعالیت و عملکرد مغز است. علوم اعصاب شناختی که خود در ارتباط با علوم اعصاب و روانشناسی شناختی کودک است به بررسی فرآیندهای ذهنی (شناختی) همانند ادراک، توجه، زبان، حافظه، تفکر، یادگیری، تصمیم‌گیری، عملکرد اجرایی و… به عنوان اعمال و فعالیت‌های مغزی می‌پردازد.

سوالات متداول:

چگونه می‌توان فرایندهای شناختی را بهبود بخشید؟
با استفاده از تمرینات ذهنی، یادگیری مداوم، تغذیه مناسب و خواب کافی می‌توان فرایندهای شناختی را تقویت کرد.

آیا روان‌شناسی شناختی با هوش مصنوعی ارتباط دارد؟
بله، روان‌شناسی شناختی به مدل‌سازی فرایندهای شناختی انسان کمک می‌کند و هوش مصنوعی از این مدل‌ها برای طراحی سیستم‌های هوشمند استفاده می‌کند.

کاردرمانی کودکان اسپاستیک

عدم درمان اسپاستیسیتی شدید نتایج مخربی بر سلامت و کیفیت زندگی کودک دارد. بنابراین تشخیص و درمان این مشکل از اهمیت بسزایی برخوردار است. کاردرمانی کودکان اسپاستیک به درمان اسپاسم کودکان می پردازد. مرکز کاردرمانی جسمی دکتر صابر با تجهیزاتی نظیر مکانوتراپی، آب درمانی تخصصی، ماساژ درمانی کودکان، در زمینه درمان اسپاستیسیتی فعالیت می کند. پیش از طراحی برنامه درمان، تعیین اهداف و انتظارات واقع گرایانه باید انجام گیرد. ارزیابی دقیق دکتر صابر در حیطه تون عضلانی و قدرت عضلات کودک و طراحی برنامه دقیق درمانی موجب کاهش اسپاسم کودک و پیشرفت حرکت کودک می شود. کاردرمانی تاخیر حرکتی و کاردرمانی جسمی نوزادان در حیطه درمان کودکان اسپاستیک و بهبود حرکت آنان موثر می باشد.

جهت تماس با کلینیک کاردرمانی و گفتاردرمانی جناب آقای دکتر صابر (کلینیک توانبخشی پایا در پاسداران ، کلینیک توانبخشی غرب تهران در سعادت آباد) باشماره 09029123536 تماس حاصل فرمایید.

 اسپاستیسیتی(سفتی اندام) چیست؟

سفتی و کوتاهی در اندام های فرد را که می تواند به علل مختلف ایجاد شود اسپاستیسیتی می گویند. علائم رایج همراه اسپاستیسیتی شامل سفتی و کوتاهی عضلات،اسپاسم،کلنوس،درد و سختی حرکت اندام مبتلا است. مرکز توانبخشی دکتر صابر با دو شعبه فعال در غرب و شرق تهران در زمینه تشخیص و درمان اختلالات نورولوژیک در تهران مشغول به فعالیت می باشد. بخش کاردرمانی جسمی مرکز با تجهیزات ویژه مکانو تراپی و تجربه بالای کاردرمانان مرکز در کنار بخش ماساژ درمانی و آب درمانی در کاهش اسپاستیسیتی و سفتی اندام ها در بیماران بسیار موثر عمل می کنند. درمان کودکان فلج مغزی و کودکان با اختلالات نورولوژیک به صورت تخصصی زیر نظر دکتر صابر صورت می گیرد.

یافته های بالینی شامل پوسچر ابنورمال،کاهش دامنه حرکتی پسیو، هایپر رفلکسی،مقاومت غیر ارادی به حرکت با یا بدون پدیده چاقوی ضامن دار (رها شدن به دنبال کشیدگی)،اسپاسم، کلنوس و الگوی حرکتی ابنورمال( سینرژی ها،هم انقباضی عضلات آگونیست و آنتاگونیست، دیس تونی اسپاستیک) می باشد. برای سنجش اسپاستیسیتی با اهداف تحقیقاتی،از ارزیابی های الکترودیاگنوز ( مثل اچ رفلکس و شاخص مهار لرزش) و آزمون پاندول استفاده می شود که گاهی با ارزیابی بالینی همسو نیست. بیشتر آزمون های کمی و توالی آنها بالینی هستند. برای مثال تصویر دفورمیتی اندام، تصویر پوسچر نشسته اندام، فیلم راه رفتن بیمار یا فیلم اجرای تکالیف ساده به جمع آوری نتایج توانبخشی و اثربخشی وسایل کمکی کمک می کند. تصاویر نسبت به ابزارهای آنالیزگر،دید ترکیبی تری ایجاد می‌کنند و یک ابزار ارتباطی مهم با بیمار،خانواده و مراقب می باشند.

دامنه حرکتی فعال و غیرفعال باید بررسی شوند. مقیاس آشورث و ورژن اصلاح شده آن و مقیاس تاردیو،مقاومت نسبت به حرکت پسیو را می سنجند. مقیاس آشورث به طور گسترده مورد استفاده بوده و روایی آن بررسی شده است. دامنه نمره دهی آن از صفر ( تون عضلانی هنجار) تا 4  (اندام آسیب دیده در فلکسیون یا اکستانسیون سفت بوده) است و نمرات میانی نشان دهنده افزایش درجه مقاومت نسبت به حرکت پسیو اندام می باشد.

کاردرمانی کودکان اسپاستیک

چهار هدف برای درمان اسپاستیسیتی در نظر گرفته می شود:

• بهبود پوسچر؛ نتایج مثبت شامل کاهش خطر زخم های فشاری، تسهیل پوزیشن دهی در ویلچر یا رخت خواب و کاهش مسئولیت مراقبت است. کسب هدف نیازمند توانبخشی است.
• بهبود حرکات پسیو (بهبود دامنه حرکتی و کاهش دفورمیتی برای کم کردن مقاومت به حرکت پسیو). کسب این هدف نیاز به کشش روزانه و استفاده از ارتزها توسط کاردرمانی کودکان اسپاستیک دارد.
• بهبود عملکرد فعال، کنترل اسپاسم و کاهش هم انقباضی عضلات آنتاگونیست در حرکت یا عملکرد دلخواه مثل کاهش تون عضلات فلکسور انگشتان برای تسهیل رها سازی اشیاء. به دلیل فقدان قدرت حرکتی قابل ملاحظه (تحت عنوان اسپاستیسیتی) و بسیاری نقایص دیگر که می­توانند با فقدان عملکرد مرتبط باشد، کسب این هدف چالش برانگیزترین بخش کار است.

بسته به کشور و سیستم مراقبت سلامت، گزینه­ های مختلف درمان دارویی برای مدیریت اسپاستیسیتی مورد استفاده قرار می­گیرند.  درمان اسپاستیسیتی برای مدت زمان طولانی استفاده می­شود و برای بیشتر آنان شواهد اثر بخشی دیده شده است. به یاد داشته باشید که اسپاستیسیتی گاهی می تواند کمک کننده باشد (مثلا اسپاستیسیتی اندام تحتانی در عضلات اکستانسور می­تواند به حفظ توانایی بیمار در ایستادن با وجود ضعف عمیق کمک کند). گزارش هایی هم وجود دارد که حاکی از آن است که با کاهش تون، افزایش شدت آتاکسی اتفاق می­افتد. این گمان هم وجود دارد که اسپاستیسیتی به پیشگیری از ترومبوز وریدی عمقی و به کم کردن فشار بر ساختارهای استخوانی کمک می­کند. همیشه دیگر اجزای کنترل حرکتی (مثل قدرت و هماهنگی) و عملکرد کاری با اسپانتیسیتی را نیز مورد سنجش قرار دهید. وقتی مساله اصلی اسپاستیسیتی باشد، جمع آوری اطلاعات با جزئیات کافی در مورد نتایج متناقض اسپاستیسیتی (مثل اسپاسم دردناک شدید در بازوها یا پاها که خواب فرد را به هم می­ریزد یا خشکی شدید در دست که مانع انجام بهداشت شخصی می­شود و با حرکت پسیو درد ایجاد می­کند) از اهمیت بسزایی برخوردار است. این کار تنظیم اهداف و برنامه ریزی درمانی را تسهیل می­کند.

درمان اسپاستیسیتی

مدیریت موفق اسپاستیسیتی معمولا از طریق هر دو برنامه توانبخشی و دارودرمانی انجام می­شود. به عنوان یک قانون کلی، برنامه کششی روزانه برای همه بیماران پیشنهاد می­شد (جز در موارد کانتراندیکاسیون پزشکی). مداخلات پیشرفته و گران نمی­تواند جای برنامه کششی را بگیرد. اگر بیمار توانایی اجرای تمرینات کششی را ندارد، می توان به مراقب وی آموزش داد. مداخلات عنوان شده در جدول 5-2 انحصاری نیستند، بلکه باید ترکیب شوند تا اهداف تعیین شده کسب شوند. برای مثال اگر بهبود عملکرد هدف مورد نظر است، توانبخشی باید با درمان دارویی برای کاهش تون ترکیب شود.

برای اسپاستیسیتی داروهای خوراکی در ترکیب با برنامه کششی اولین خط مداخله است. به دلیل احتمال زیاد عوارض جانبی، این داروها باید با دوز کم شروع شوند و به آهستگی به حد مناسب برده شوند (بخصوص مسکن­ها ضعف را افزایش می­دهد و عدم تعادل و احتمال افتادن را زیاد می­کند). به دلیل احتمال وجود مشکلات شناختی نحوه مصرف مقدار مناسب دارو باید به صورت نوشتاری به فرد آموزش داده شود. به نظر می آید دارو با یک هدف درمانی آغاز شده ولی اهداف دیگری راهم دنبال می­کند. مثلا داروهای مسکن مربوط به خواب برای کنترل اسپاسم و تسهیل خواب به کار می­روند، در حالی که دارویی با تسکین کمتر در طول روز قابل استفاده است. زمانی که بیمار بیشترین دوز مورد تحمل از یک دارو را دریافت می کند ولی کاهش اسپاستیسیتی به طور کامل کسب نمی شود، داروی دوم اضافه می­شود.

هنگامی که اسپاستیسیتی ناحیه­ ای است یا در یک ناحیه مزاحمت بیشتری ایجاد می­کند، داروهای خوراکی بهترین انتخاب نیستند. مداخلات توانبخشی متمرکز مثل ارتز یا درمان دارویی منطقه ای مثل تزریق بوتولینم توکسین و فنول، به مدیریت مشکل با کمترین خطر افت تون عمومی و عوارض جانبی سیستمیک کمک می­کنند. اما عوارض جانبی مثل درد، تورم، فیبروز و بی حسی نیز وجود دارد.

وقتی اسپاستیسیتی شدید و منتشر است و به دیگر گزینه های درمانی مثل توانبخشی و دارو مقاوم باشد، جراحی یا ITB قابل استفاده است. جراحی شامل افزایش طول تاندون یا انتقال تاندون است و برای حفظ بهداشت مناسب یا جلوگیری و اصلاح کانتر کچرها و در نتیجه حفظ عملکرد استفاده می شود. از آن جایی که درمان ITB کاشت پمپ یا تیوب به صورت جراحی انجام می­شود، نیازمند ویزیت برای تنظیم و تعویض پمپ بوده و عوارض بالقوه­ای دارد، لذا داوطلب این روش­ها باید با دقت ارزیابی شود (مثل آزمون تزریق ITB ) و به طور دقیق درباره خطرات و فواید این گزینه درمان آموزش داده شود. استفاده از پمپ عوارض جانبی دارو را در مقایسه با مصرف خوراکی آن کاهش می­دهد. عود مجدد علائم در مصرف خوراکی دارو نسبت به پمپ احتمال بیشتری دارد و افرادی که از پمپ استفاده می­کنند، سطح بالاتری از رضایتمندی اسپاستیسیتی و اسپاسم های دردناک کمتری را گزارش می دهند. ریزوتومی انتخابی پشتی جایگزین ممکن برای ITB در بیماران با اسپاستیسیتی شدید و منتشر است، ولی در درمان استفاده نادری دارد.

گزینه های درمانی برای دامنه حرکتی کاهش یافته (مثل کانتر کچر فیکس شده) شامل تمرینات کششی، اسپیلنت و بریس (مثل اسپیلنت های قابل تطبیق)، گچ گیری سریال که توسط کاردرمانی کودکان اسپاستیک انجام می گیرد، جراحی های ارتوپدی (بخصوص آزاد سازی تاندون) می­باشد. برای اجرای این استراتژی ها هایپرتونی اسپاستیک و اسپاسم باید تا حد ممکن کنترل شوند چون عضلات اسپاستیک تمایل به مقاومت دارند و می­توانند منجر به ناراحتی، افزایش خطر زخم های فشاری و بازگشت کانترکچر شود.

مداخلات جهت کاهش اسپاستیسیتی

نکات کلیدی درباره درمان اسپاسم کودک

• به ندرت اسپاستیسیتی به تنهایی اتفاق می­افتد و اغلب با دیگر اجزای سندروم نورون محرکه فوقانی (بخصوص ضعف و فقدان زبردستی)، دیگر نقایص نورولوژیک (مثل بینایی، حسی و شناختی) و نقایص اسکلتی- عضلانی همراه است.
• اسپاستیسیتی می تواند کمک کننده باشد. اسپاسم و هایپرتونی می تواند به حفظ عملکرد از طریق جبران نقایص کنترل حرکتی کمک کند.
• به دلیل ناهماهنگی تظاهرات بالینی و علایم نوسانی که ام اس را مشخص می­کنند، ارزیابی نتایج اسپاستیسیتی و پیش بینی نتایج درمان دشوار است.
• تعریف شفاف اهداف و انتظارات و ترکیب مداخله با استفاده از قوانین مختلف شانس دستیابی به نتایج مثبت را افزایش می­دهد.

سوالات متداول:

1- اهداف اصلی کاردرمانی در کودکان اسپاستیک چیست؟

بهبود پوسچر: کاهش خطر زخم فشاری، تسهیل جای‌گیری در ویلچر یا رخت‌خواب.

بهبود حرکات پسیو: افزایش دامنه حرکتی و جلوگیری از دفورمیتی با تمرینات کششی و ارتز.

بهبود عملکرد فعال: کنترل اسپاسم، کاهش هم‌انقباض عضلات آنتاگونیست، تسهیل انجام فعالیت‌های هدفمند

2- چه روش‌هایی در مرکز دکتر صابر برای درمان اسپاستیسیتی استفاده می‌شود؟
این مرکز از روش‌هایی مانند مکانوتراپی، آب‌درمانی تخصصی، ماساژ درمانی کودک، کاردرمانی جسمی و ذهنی، SI (یکپارچگی حسی)، بازی‌درمانی و ارائه ارتز استفاده می‌کند

یکپارچگی حسی چیست؟

یکپارچگی حسی چیست  توانایی تولید ، سازماندهی و پردازش اطلاعات حسی دریافت شده از بدن و محیط برای تولید پاسخ­های هدفمند. در یکپارچگی حسی باید تک تک حواس از حس عمقی، لامسه، بینایی و شنوایی در یک قالب کلی قرار گیرند. مرکز اختلال پردازش حسی دکتر صابر در زمینه درمان اختلال حسی کودکان مجهز به اتاق تعدیل حسی، سنسوری روم، ماساژ درمانی و کاردرمانی یکپارچگی حسی و… می باشد. متخصصین کاردرمانی حسی با استفاده از تجربه و تجهیزات پیشرفته مرکز و تکنیک های درمانی روز دنیا به بهترین نتیجه درمانی در اختلال حسی کودکان دست یافته اند.

جهت تماس با کلینیک کاردرمانی و گفتاردرمانی جناب آقای دکتر صابر (کلینیک توانبخشی پایا در پاسداران ، کلینیک توانبخشی غرب تهران در سعادت آباد) باشماره 09029123536 تماس حاصل فرمایید.

اختلال عدم عملکرد یکپارچگی حسی در کودکان:

اختلال حسی کودکان یک اختلال رشدی است که در آن فرد با پردازش ورودی مشکل دارد.

• انواع مختلفی از اختلال عدم عملکرد یکپارچگی حسی وجود دارد :
• اختلالات مدولاسیون حسی
• تدافع حسی ( بیش پاسخ دهی، بیش فعالی )
• تدافع لمسی
• ناامنی جاذبه­ای
• مشکلات ثبت حسی ( کم پاسخ دهی ، کم فعالی )
• اختلالات پاسخ­های حرکتی تطابقی
• اختلال پردازش و ستیبولار
• دیس پراکسیا
• اختلالات درک و تمایز حسی
• تمایز لمسی
• درک عمقی
• ادراک بینایی
• سایر حس­ها
• علت : منشاء اختلال عدم عملکرد یکپارچگی حسی در مراکز پردازش سیستم عصبی مرکزی فرض می­شود. اگر­چه علت دقیق آن ناشناخته­است.

ارزیابی یکپارچگی حسی چیست

ازریابی اختلال عدم عملکرد یکپارچگی حسی

درمان اختلال حسی کودکان

• درمان فردی

درمان اختلال حسی کودکان، قوی­ترین شکل مداخله است. اغلب به عنوان موثرترین روش برای کمک به کودک برای دستیابی به توانایی­ها در هنگام بروز مشکلات یکپارچگی حسی که روی فعالیت­های کودک در خانه ، بازی، مدرسه یا جامعه تاثیر می­گذارد، توصیه می­شود. درمان یکپارچگی حسی را می­توان به دو دسته طبقه ­بندی کرد ، درمان یکپارچگی حسی کلاسیک و رشد مهارت جبرانی.

• درمان یکپارچگی حسی و کلاسیک

این روش درمانی توسط جان آیرز ساخته ­شده­ است. این کار همیشه به صورت فردی انجام می­شود زیرا درمانگر باید فعالیت­های درمانی را لحظه به لحظه در رابطه با علاقه به کودک به فعالیت یا پاسخ به یک چالش خاص یا تجربه حسی تنظیم کند. این روش درمانی شامل تعادل بین ساختاری و آزادی است. نقش درمانگر  ایجاد محیطی است که پاسخ­های سازگارانه کودک را برانگیزد. تاکید برانگیزه درونی کودک یک ویژگی مهم در درمان یکپارچگی حسی کلاسیک است. یک محیط غنی شده حسی برای ایجاد اکتشاف فعال از طرف کودک طراحی شده­است.

• رشد مهارت جبرانی

این نوع مداخله با هدف کمک به کودک و خانواده در ایجاد مهارت­های خاص یا استراتژی­های تطابقی هنگام مواجهه با یک اختلال عدم عملکرد یکپارچگی حسی انجام می­شود. درمان با هدف آموزش مهارت­های خاص یا استفاده از تکنیک­ هایی که عملکرد بهتر را در یک کار معین فراهم می­کند، ایجاد شده ­است. ممکن است سازگاری­­هایی برای کمک به کودک برای جبران مشکل ایجاد شود. ( به عنوان مثال یک مداد سنگین در جهت ایجاد یک فیدبک عمقی تقویت شده در مورد موقعیت دست کودک.)

• گروه درمانی

از برنامه ­های گروه درمانی می­توان به عنوان گذر از درمان فردی استفاده کرد به گونه­ای که کودک بتواند مهارت­های جدید آموخته­شده را در یک محیط اجتماعی با همسالان خود و با حمایت کمتر از طرف درمانگر بکار گیرد. کار با کودکان در یک گروه ، فرصتی را برای مشاهده برخی از راه­های را که اختلل عدم عملکرد یکپارچگی حسی باعث از بین رفتن رفتار عملکردی در یک زمینه اجنماعی می­شود، فراهم می­کند.

• مشاوره

این نوع مداخله شامل ارائه اطلاعات به اعضای خانواده ، معلمان و سایر افرادی است که با کودک در ارتباط هستند به منظور درک ماهیت مشکل ایجاد شده ­است. مهمترین مولفه یک برنامه مشاوره­ای ، ارائه راهنمایی برای چگونگی حسی است. انجام تنیمات در محیط، یافتن راه­هایی برای مدیریت صدا، روشنایی و تماس با افراد دیگر، بوی محیط و محرک ­های بینایی گیج­کننده می­تواند تفاوت مهمی در توجه، رفتار و در نهایت عملکرد ایجاد کند.

کاردرمانی حسی برای کودکان اوتیسم

یکی از مشکلات کودکان اوتیسم اختلال یکپارچگی حسی در کودکان است که موجب عدم تمرکز کودک، به هم ریختگی حسی و بی قراری کودکان می گردد. حرکات اضافه در دست ها و چرخیدن دور خود ار علائم اختلال حسی در کودکان اوتیسم می باشد. کاردرمانی حسی با انجام تمرینات یکپارچگی حسی به کودک در بهبود مهارت های ذهنی و جسمی کودکان اوتیسم کمک می نمایند. در کاردرمانی یکپارچگی حسی تلاش می شود با ارائه محرک های حسی مختلف نظیر حس بینایی، حس شنیداری، لامسه و حس عمقی موج ایجاد یکپارچگی حسی در کودک شود.

معلم خوب برای اوتیسم

کودکان طیف اوتیسم به غیر از مشکلات تعاملی و کلامی در روند رشد حرکتی و مهارت های آکادمیک و نوشتن دچار اختلال می باشند. یک معلم خوب برای اوتیسم کودک را در جهت بهبود مهارت های حافظه، برنامه ریزی، حرکات ظریف ، درک مطلب و مهارت های نوشتاری کمک می رساند و موجب پیشرفت روند رشد او می شود. مرکز درمان اوتیسم دکتر صابر با در اختیار داشتن بهترین مربی خصوصی اوتیسم به صورت تخصصی در حیطه آموزش کودکان اوتیسم جهت آمادگی برای تست ورود به مدرسه و پس از آن فعالیت می نماید. از دیگر خدمات مرکز توانبخشی اوتیسم می توان به بازی درمانی، رفتاردرمانی، کاردرمانی ذهنی و جسمی، یکپارچگی حسی، سنسوری روم، اتاق تاریک ، اتاق شنیداری، گفتاردرمانی، ماساژ درمانی و آب درمانی می باشد که در درمان اوتیسم موثر است.

جهت تماس با کلینیک کاردرمانی و گفتاردرمانی جناب آقای دکتر صابر (کلینیک توانبخشی پایا در پاسداران ، کلینیک توانبخشی غرب تهران در سعادت آباد) باشماره 09029123536 تماس حاصل فرمایید.

عناصر بیان نوشتاری- دست‌خط، پیش- نوشتارها، نوشتن، و روش نوشتن- نیاز به مجموعه‌ای از مهارت‌های پیچیده دارد که فراتر از قلم به دست گرفتن و تحلیل کلمات بر روی کاغذ است. این مهارت شامل تعامل پیچیده بین سیستم‌های حسی، شناختی و جسمی است. اکثر دانش‌آموزان دارای اختلال طیف اوتیسم احتمالا مشکلاتی در بیان نوشتاری دارند که بر عملکرد اکادمیک آنها در موضوعات مختلف تاثیرگذار خواهد بود.

این مقاله برخی چالش‌های تجربه شده در افراد دارای اختلال طیف اوتیسم و همچنین پشتیبانی معلم خصوصی اوتیسم از تکنولوژی کمکی را خاطرنشان می‌کند که تأثیر مثبتی بر ۱) دستخط ۲) فرآیند پیش نوشتاری ۳) فرایند نوشتن شامل پیش‌نویس، ویرایش، تجدیدنظر و محصول نهایی و ۴) روش نوشتن شامل املا و گرامر دارد.

خصوصیات یک معلم خوب اوتیسم

هنگام آموزش به افراد مبتلا به اوتیسم، استراتژی‌ های آموزشی مؤثر نقش مهمی در ارتقای یادگیری، رشد و رفاه کلی آن ها ایفا می ‌کنند. معلمانی که با دانش‌ آموزان طیف اوتیسم کار می ‌کنند، باید به مهارت ‌ها و دانش مناسب مجهز باشند تا یک محیط یادگیری فراگیر و حمایتی ایجاد کنند. استراتژی ‌های آموزشی مؤثر برای افراد مبتلا به اوتیسم ضروری هستند، زیرا می ‌توانند به طور قابل توجهی بر توانایی آن ها در یادگیری، برقراری ارتباط و تعامل با دیگران تأثیر بگذارند. این استراتژی ‌ها برای رسیدگی به ویژگی‌ ها و نیازهای یادگیری منحصر به فرد افراد در طیف اوتیسم طراحی شده‌ اند و بهترین فرصت ‌ها را برای رشد و موفقیت به آن ها ارائه می‌ دهند. با استفاده از استراتژی ‌های آموزشی مبتنی بر شواهد، معلمان می ‌توانند یک محیط کلاسی مثبت و حمایتی ایجاد کنند که یادگیری و رشد را تقویت می ‌کند. استراتژی ‌های آموزشی مؤثر برای اوتیسم اغلب بر آموزش فردی، پشتیبانی‌ های بصری، مهارت‌ های ارتباطی و اجتماعی، تحلیل رفتار کاربردی، تکنیک‌ های یکپارچگی حسی و همکاری با والدین و سایر متخصصان تمرکز دارند. هنگام کار با افراد مبتلا به اوتیسم، ارتباط مؤثر و مهارت‌ های اجتماعی از حوزه‌ های کلیدی تمرکز هستند. معلمان اوتیسم از استراتژی‌ های مختلفی برای تقویت ارتباط و ترویج تعاملات اجتماعی استفاده می ‌کنند. همه برای ماندن به عنوان معلم برای دانش ‌آموزان مبتلا به اوتیسم ساخته نشده‌ اند، و شناسایی کسانی که ویژگی‌ های مناسب را دارند برای ارائه بهترین آموزش ممکن به این دانش ‌آموزان با نیازهای ویژه بسیار مهم است. در واقع، معلم بودن برای دانش ‌آموزان مبتلا به اوتیسم به مجموعه ‌ای منحصر به فرد از مهارت ‌ها و ویژگی‌ ها نیاز دارد. همه ما می ‌دانیم که آموزش ویژه می‌ تواند یک چالش باشد، اما با معلم و منابع مناسب، نیازی به این چالش نیست. پس چه ویژگی ‌هایی یک معلم عالی برای دانش‌ آموزان مبتلا به اوتیسم را می ‌سازد؟ در اینجا برخی از ویژگی‌ های کلیدی که هر معلم خوب آموزش ویژه باید داشته باشد، آورده شده است. دانش ‌آموزان مبتلا به اوتیسم اغلب به آموزش ویژه و فردی نیاز دارند که ارائه آن با استفاده از روش‌ های سنتی دشوار است. معلمان عالی آموزش و پرورش استثنایی راه حل‌ های خلاقانه‌ ای برای رفع نیازهای خاص دانش ‌آموزان خود ارائه می ‌دهند. این معلمان، چه با استفاده از فناوری برای تکمیل آموزش و چه با اصلاح برنامه درسی برای رفع نیازهای فردی، همیشه به دنبال راه حل‌ های نوآورانه هستند. این امر به ویژه در صورتی مفید است که معلم بتواند خارج از چارچوب فکر کند و مایل به امتحان رویکرد های جدید باشد.

ویژگی‌های اختلال اوتیسم که مربی خصوصی اوتیسم باید بداند

افراد دارای اوتیسم دارای مشکلات حرکتی شایعی هستند که بر جنبه‌های فیزیکی دستخط مانند: کنترل وضعیت بدنی، کنترل حرکتی، حافظه حرکتی و برنامه‌ریزی حرکتی تاثیر می‌گذارد. ثبات نقص در برنامه‌ریزی حرکتی شیوع بالایی از اختلال حرکتی ارادی را در کودکان دارای اختلال طیف اوتیسم دارد. دیسپراکسی یعنی مختل شدن روش انتقال پیام‌ها از مغز به بدن، بر توانایی فرد در اجرای حرکات هماهنگ و نرم تأثیر می‌گذارد. به عبارتی حرکات مورد نیاز هنگام اجرای مهارت‌های حرکتی ظریف مانند دستخط را دچار مشکل می‌کند. علاوه بر این، افراد دارای اتیسم، مشکلاتی را در مهارت و چابکی عمومی، تن عضلانی و قدرت گرفتن دارند که معلم خصوصی اوتیسم باید از آنها آگاه باشد.
وقتی دانش آموزان با دست خط در تقلا هستند پیامدهای نامطلوبی در تکالیف نوشتاری وجود خواهد داشت. شکل‌دهی حروف، سایز، ترازبندی، فاصله‌گذاری و خوانایی کلی اغلب به خطر می‌افتد. در نتیجه، مشارکت و عملکرد تحصیلی می تواند تحت تاثیر قرار گیرد. توصیف آنچه دانش‌آموز درباره مطلب خاصی می‌داند یا توانایی بیان افکار و عقایدش هنگامی که دست‌خطش دچار مشکل است می‌تواند به خطر بیفتد. نوشتن با خط خوانا نیاز به توجه به بسیار بالایی دارد و اغلب با تمرکز برای نوشتن خود تکالیف تداخل پیدا می‌کند و نهایتاً استرس شدیدی را برای کودک اوتیسم وارد می‌کند. بعلاوه چالش‌های دست‌خط باعث اجتناب دانش‌آموز از ادامه میزان زیادی از کارهای نوشتاری مورد نیاز در مدرسه شود که نهایتاً تاثیر منفی بر عملکرد آموزشی دارد.

راهنمایی معلم خوب اوتیسم برای نوشتن

نوشتن بسیار وابسته به اجزای کارکرد اجرایی شامل برنامه‌ریزی، حافظه فعال، و انعطاف پذیری شناختی و مهار می‌باشد. کودکان دارای اختلال طیف اوتیسم در فرایند نوشتن تقلب می‌کنند و هنگام پیشرفت اولیه نوشتن‌شان نیاز به حمایت دارند. آمادگی برای نوشتن و آماده‌سازی برای انشای واقعی برای آن‌ها می‌تواند بسیار چالش‌برانگیز باشد و نیاز به آموزش مفاهیم به اوتیسم دارد. سوالاتی مانند “از کجا شروع کنم؟ و از کجا و چگونه می‌توانم مطلبی را برای موضوع پیدا کنم؟ چگونه اطلاعات جمع‌آوری شده را سازماندهی کنم؟ و چگونه باید تکلیف تمرکز داشته باشم و آن را تا زمان معین کامل کنم؟” مکررا توسط نویسندگان پرسیده می‌شود. جواب به چنین سوالاتی برای افراد دارای اختلال طیف اوتیسم ساده نیست. به همین دلیل برای کمک به فرایند نوشتن یاد پشتیبانی دارند.
علاوه بر این، ویژگی‌های مرتبط با ASD، مانند نواقصی در تئوری ذهنی (ToM) یا توانایی توجه به نقطه‌نظر دیگران، مشکل مشارکت در تفکر انتزاعی و تخیلی، و هماهنگی ضعیف مرکزی، و ناتوانی در دیدن “تصویر بزرگ” و به جای آن تمرکز فقط بر جزئیات، می‌تواند به طور منفی در توانایی کودک اوتیسم برای مشارکت موفقیت‌آمیز در فرایند نوشتن تاثیر بگذارد. بعلاوه، تفاوت در مهارت‌های زبانی و ارتباطی مرتبط با تجمیع و بیان افراد به صورت یکپارچه و سپس بیان آنها روی کاغذ نیز می‌تواند فرآیند نوشتن را در معرض خطر قرار دارد.
پژوهش‌های بسیاری نشان داده است که عملکرد مغز افراد دارای ASD با افراد بدون اوتیسم متفاوت است و متعاقباً بر روی بیان نوشتاری تاثیر می‌گذارد.

قسمت های مختلف مغز با شیوه‌ای مشابه دانش‌آموزان دارای رشدی عادی با یکدیگر در ارتباط نیستند. توانایی نوشتن شامل مقدار زیادی هماهنگی بین آن قسمت‌هایی از مغز است که حاکم بر کنترل حرکتی،مهارت‌های زبانی، فیدبک حسی و کارکرد اجرایی می‌باشد. وقتی این قضیه رخ نمی‌دهد هماهنگی مهارت‌های مورد نیاز بیان نوشتار تحت تاثیر منفی قرار می‌گیرند که منجر به وقفه در جریان و برنامه‌ریزی افکار و تبدیل آنها به متن می‌شوند. برای مثال دانش‌آموزی نقص زبانی داشته باشد ممکن است مشکلاتی در تولید ایده‌ها بر روی کاغذ داشته باشد و ممکن است با شکل دهی جملات و یا پاراگراف‌ها و سازماندهی معنادار آنها مشکل داشته باشند. به طور همزمان، عمل استفاده واقعی از یک مداد ممکن است باعث شروع اضطراب به دلیل چالش‌های حرکتی شود.

استراتژی‌های دستخط

عمل توانایی نوشتن موثر و کارآمد با دست همانطور که قبلاً ذکر شد برای کودک دارای اوتیسم می‌تواند چالش‌برانگیز باشد. با این حال فناوری‌های کمکی مختلف وجود دارد که توسط مربی خصوصی اوتیسم پیشنهاد می شود و به مشکلات نوشتن با دست کمک می‌کند. انجام ارزیابی AT (تکنولوژی کمکی) بسیار مهم است چرا که اجزای مختلف دست‌خط را نشان می‌دهد به طوری که ویژگی‌های فناوری کمک مناسب را می‌توان بر اساس نیازهای خاص دانش‌آموز انتخاب کرد. انطباق و پشتیبانی از فرآیند دست خط با اولین نگاه به ابزار نوشتن و محل قرار گیری کاغذ قبل از جستجو برای گزینه‌های با تکنولوژی بالا برای نوشتن مانند استفاده از کیبورد و صفحه لمسی می‌تواند مفید باشد. گاهی تکنولوژی سطح پایین راحت‌تر اجرا می‌شود و حداقل نیاز را برای یادگیری توسط دانش‌آموز دارد. این بخش ویژگی‌های مختلف از AT پشتیبانی نوشتن را ارائه می‌دهد زیرا مطابق ویژگی‌ها یکی از مهم‌ترین و بحرانی‌ترین بخش‌های فرآیند ارزیابیAT است.

منابع:

armswideopenaba.com

liberiaparadiso.com

سوالات متداول:

1-چه نوع تکالیف خانگی برای دانش آموزان اوتیسم مناسب تر است؟
تکالیف باید کوتاه، ساختار یافته و مرتبط با توانایی های دانش آموز باشد. استفاده از دستورالعمل های تصویری، تقسیم تکلیف به بخش های کوچک تر و در نظر گرفتن علایق خاص دانش آموز کمک کننده است. بهتر است با خانواده درباره مدت زمان مناسب و روش انجام تکلیف توافق کنید.

2-چگونه می توانم رفتارهای چالش برانگیز دانش آموز اوتیستیک را در کلاس مدیریت کنم؟
ابتدا باید محرک های رفتار را شناسایی کنید. سپس از راهبردهای پیشگیرانه مثل برنامه ریزی بصری، هشدارهای قبل از تغییرات و سیستم های پاداش استفاده نمایید. در مواجهه با رفتارهای چالش برانگیز، حفظ آرامش، دوری از تنبیه و استفاده از راهبردهای تنظیم حسی (مثل وسایل فشاردهنده یا حرکات ریتمیک) کمک کننده است.

درمان اختلال خواندن و نوشتن

اختلال خواندن و اختلال نوشتن از انواع شایع اختلالات یادگیری می باشد که در سالهای ابتدایی تحصیل خود را نشان می دهد. کودکان با  نارسا خوانی در تشخیص حروف و فرم کلمات دچار مشکل بوده و حتی با بارها دیدن کلمه در خواندن آن ناتوان هستند. درمان اختلال خواندن توسط خدمات کاردرمانی و گفتاردرمانی به صورت تخصصی در مرکز اختلال یادگیری دکتر صابر انجام می گیرد. برای درمان اختلال نوشتن در کودکان باید به مهارت های شنیداری کودک و نواقص حافظه بینایی دقت شود. استفاده از ابزارهای پیشرفته و تکنیک های نوین درمان اختلال دیکته نویسی یکی از نقاط تمایز متخصصین مرکز اختلال یادگیری تهران می باشد. اتاق شنیداری، اتاق تاریک بینایی، سنسوری روم و ده ها قسمت کاربردی دیگر تنها بخشی از خدمات توانبخشی برای درمان کودکان با اختلال خواندن و نوشتن می باشد. در زیر به تعدادی از تمرینات درمان اختلال نوشتن و خواندن که والدین می توانند در منزل از آن بهرمند شوند اشاره می شود.

جهت تماس با کلینیک کاردرمانی و گفتاردرمانی و رفتاردرمانی جناب آقای دکتر صابر (کلینیک توانبخشی پایا در پاسداران ، کلینیک توانبخشی غرب تهران در سعادت آباد) باشماره 09029123536 تماس حاصل فرمایید.

تمرینات ناتوانی افتراقی بینایی در درمان اختلال خواندن

– کارت های اشکال مختلف که شکل کلی مشابهی دارند را در اختیار کودک قرار داده و از او بخواهید دو کارتی که از نظر رنگ و طرح مشابه هستند پیدا کند . به این منظور می توانید از کارت های زیر استفاده کنید :

نمونه کارت های افتراق بینایی ؛  از کودک بخواهید دو کارتی که از نظر رنگ و طرح مشابه هستند پیدا کند.

– از او بخواهید درون کشویی پر از وسیله ، اشیای خاصی را که نام می برید بردارد

نمونه تمرین افتراق بینایی ، کودک باید از درون کشوی پر از وسیله ، اشیای خاصی که نام می برید را بردارد.

مسیر خاصی را مشخص کنید و از او بخواهید فقط بر روی آن راه برود و روی خطوط دیگ با نگذارد .

از کودک بخواهید از مسیری که برای او مشخص کرده اید عبور کند.

تمرینات ناتوانی افتراقی شنیداری در درمان اختلال نوشتن

ضعف در حساسیت و تمایز شنیداری باعث می شود تا در دیکته نویسی این نوع اشتباهات رخ دهد.

مسواک را می نویسد : مسباک

آمدند را می نویسد : آمدن

زنبور را می نویسد : زمبور

صبح را می نویسد : صب

بشقاب را می نویسد : بشگاب

ژاله را می نویسد : جاله

با کمی دقت متوجه می شویم که کودک با اختلال نوشتن صداهای نزدیک یا شبیه به هم را نمی تواند به درستی تمایز دهد . نکته اینجاست که اگر کودکی با این مشکل روبرو باشد:

– اولا در سالهای مدرسه و تحصیل مخصوصا در دیکته نویسی بروز می کند

– ثانيا مدت زمانی طول می کشد تا کودکان با تمرین های مناسب بتوانند تمایز و حساسیت شنیداری خود را به قدر مطلوب تقویت و این مشکل را رفع کنند.

– تشخیص و تفکیک صداها

انجام این تمرین در درمان اختلال نوشتن به برخی از وسایل مثل قیچی ، لیوان ، قاشق ، سگه ، بشقاب ، قابلمه نیاز است . وقتی قیچی را باز و بسته می کنیم صدای خاصی می دهد . یا وقتی سگهای روی میز با موزائیک می اندازیم صدای خاصی دارد . وقتی با قاشق به لیوان ، بشقاب یا قابلمه ضربه می زنیم هر کدام صدای خاصی دارند . این وسایل را جلوی کودک با اختلال نوشتن قرار دهید و چشمانش را با پارچه ای نرم ببندید و بگویید در این بازی باید سعی کنی صدای هر چیزی را که می شنوی تشخیص دهی ، قبل از آن خودتان می توانید یکبار این بازی را انجام دهید تا او یاد بگیرد . این تمرین را با هر وسیله دیگری که صدای قابل شناسایی دارد انجام دهید . تمام این تمرین ها باید در قالب بازی بوده و بصورتی باشد که کودک خسته نشود .

– تشخیص صدای جانوران

هر حیوانی صدایی دارد . شکل ۱۰ تا ۱۵ حیوان را با استفاده از کارت های زیر جدا کنید و سپس از کودک بخواهید تشخیص بدهد صدایی که شما تولید می کنید مربوط به کدام حیوان است . صدای اصلی حیوانات را می توانید از اینترنت یا برخی سی دی های آموزشی بدست آورید . برای انجام تمرینات شنیداری بهتر است برخی تمرین ها را با صدای معمولی و بعضی را با صدای آهسته انجام دهید . هر قدر توانایی کودک در تشخیص صداهای آهسته تر بیشتر باشد بهتر است .

مثال هایی از نام آواهای حیوانات

خروس : قوقولی قوقو

مرغ : قد قد

شیر : غرش

سگ : واق واق ، هاف هاف یا هاپ هاپ (بچه گانه) ، (عوعو کردن)

گرگ : زوزه

اسب : شیهه

بلبل : چهچهه

خر : عرعر

زنبور : وز وز

گربه : میو میو

کلاغ : غارغار

گنجشک و جوجه : جیک جیک

جیر جیرک : جیر جیر

قورباغه : قور غور

بره : بع بع

گوسفند : مع مع

گاو : ما ما

اردک : کواک کواک

کبوتر : بغ بغ بغو

جغد : هو هو

مار : فيس فيس

اسب : پیتکو پیتکو

دارکوب : کو کو

بوقلمون : قل قل

پشه : وز وز

– تمایز صداهای نزدیک به هم در درمان اختلال نوشتن کودکان:

چهار لیوان کاملا شبیه هم را روی زمین قرار دهید . سپس داخل لیوان اولی را

4/1 آب پر کنید . لیوان دوم را 4/2 آب پر کنید . لیوان سوم را 4/3 آب پر کنید . لیوان چهارم را پر از آب کنید . با یک قاشق چایخوری به لیوانها ضربه های آرام بزنید . صدای هر کدام با دیگری متفاوت است . در حالی که کودک به لیوان ها نگاه می کند به آرامی به لیوانها ضربه بزنید تا تفاوت صداها را به خوبی تشخیص دهد . حالا از او بخواهید که روی چشم هایش را بگیرد و به یک صدا گوش بدهد و تشخیص بدهد که شما به کدام لیوان ضربه زده اید . اگر متوجه شدید که این بازی برای کودک کمی دشوار است ، ابتدا با دو لیوان شروع کنید و پس از چند بار موفقیت در تشخیص درست ، تعداد لیوان ها را بیشتر کنید .

– تمایز صدای آدمها

برای این تمرین به حضور چند کودک دیگر نیاز است . از کودک بخواهید چشمانش را بگیرد و یکی از افراد کلمه ای می گوید (یا اسم کودک را صدا می زند و کودک باید تشخیص بدهد که آن فرد چه کسی بوده . بعد از اینکه یکبار همه افراد این کار را انجام دادند ، باید دو نفر پشت سر هم ، اسم حیوان با صدای آن را در آورند و کودک تشخیص بدهد نفر اول چه کسی بود و نفر بعدی چه کسی بود.

در مراحل تکمیلی این بازی هر کس از کودکان اختلال یادگیری (مثلا ۵ نفر از ۶ نفر افراد حاضر در بازی) صدایی در می آورند و کودک تشخیص می دهد چه کسی ساکت بوده و صدایی در نیاورده است .

– تشخیص صدای حروف در کلمات جهت درمان اختلال خواندن

برای انجام این تمرین لازم است لیستی از کلمات قابل فهم و ساده را که قبلا آنها را تهیه کرده اید در اختیار داشته باشید . این لیست شامل تعدادی کلمه می باشد که بر اساس حروف الفبا مرتب شده اند . برای هر حرف چند کلمه پیدا کنید که حرف ابتدای آنها همسان باشد (مثلا سوزن ، سبد و سنگ ، برای حرف سین) . چند کلمه هم پیدا کنید که حرفهای آخر آنها یکسان باشد (مثلا کاج ، تاج ، هویج ، گنج) . حالا سه کلمه بگویید که حرف اول دوتای آنها صدای مشابه داشته باشد و کودک باید کلمه ای را که صدای اولش با بقیه فرق دارد را پیدا کند.

در تمرین بعدی سه کلمه بگویید که حرف آخر دوتای آنها صدای مشابه داشته باشد و کودک باید کلمه ای را که صدای آخر آن متفاوت است ، تشخیص دهد . می توانید چند کلمه بگویید و از کودک بپرسید در کدام کلمه مثلا صدای «س» شنیده است . یا کدام کلمه صدای «ل» ندارد .

این بازی را به هر نحو دیگری که می توانید در درمان کودکان اختلال خواندن و نوشتن انجام دهید . تمرین هایی از این نوع ، تاثیر به سزایی در تمایز صداها و تقویت حساسیت شنیداری کودکان دارد و عامل موثری در تشخیص درست کلمات برای املا نویسی آنها در سال های دبستان می باشد.

در هنگام اجرای این تمرینات ، باید توجه نمود که ابتدا از کلمات کمتری استفاده شود ؛  به عنوان مثال ابتدا دو کلمه مشابه و یک کلمه متفاوت در اختیار کودک قرار داده و از او بخوا کلمه متفاوت را پیدا کند ، سپس به تدریج ، میزان این کلمات بیشتر سوند و چالش پیش روی کودک نیز به همین ترتیب افزایش یابد .

در تمرین دیگری از این دسته روش های درمان اختلال خواندن ، کلمات برای کودک به صورت شفاهی خوانده م و کودک در حین تشخیص کلمه متفاوت ، درگیر یک بازی حرکتی می شود . به عنوان مثال  . کودک خواسته می شود تا در حین بالا انداختن و گرفتن یک توپ ، کلمه متفاوت را تشخ دهد یا اینکه در حین عبور از موانع این کار را انجام بدهد . این نوع تمرینها که در آن تکلن حرکتی و شناختی با هم ترکیب می شوند سبب یادگیری بیشتر کودک شده و تاثیر بیشت نیز در پیشرفت وی خواهند داشت .

– از کودک با اختلال نوشتن یا خواندن بخواهید چشمانش را ببندد ، و صدایی را در فاصله نزدیک او ایجاد کنید . سپس همان صدا را در فاصله دور ایجاد کنید . از او بخواهید بگوید کدام صدا در نزدیک او بوده و کدام دور تر شده است.

– آهنگی را پخش کرده و همزمان با آن جمله ای را به کودک بگویید . کودک باید بتواند صدای شما را از صدای آهنگ پخش شده تمیز داده و به شما بگویید چه چیزی به او گفته اید .

– تشخیص جهت صداها

از کودک بخواهید چشم های خود را ببندد و شما در سمت چپ و راست او صداهایی ایجاد کنید . او باید بتواند جهت صدای مورد نظر را به شما نشان دهد .

از کودک بخواهید چشمان خود را ببندد ، در این حال از فردی که بیرون اتاق است بخواهید صدایی ایجاد کند و علاوه بر این در داخل اتاق هم خودتان صدایی ایجاد کنید ، از کودک بخواهید تشخیص دهد محل کدام صدا درون و یا بیرون اتاق بوده .

در اتاق تاریک در یک نقطه ایستاده و از کودک بخواهید که با شنیدن صدا به طرف آن حرکت کند . در ابتدا باید فاصله کودک تا منبع صدا کم بوده و با موفقیت وی در تشخیص جهت صدا و حرکت به سمت آن ، فاصله را افزایش دهید .

یک وسیله ی صدادار مانند ساعت در گوشه ای از اتاق پنهان کنید و از کودک بخواهید با گوش کردن ، جای آن را بگوید .

سوالات متداول:

1-بهترین سن برای شروع درمان چه زمانی است؟
از ۵ تا ۷ سالگی (پس از شناسایی رسمی اختلال) طلایی‌ترین زمان است. هرچه مداخله زودتر آغاز شود، مغز انعطاف‌پذیری بیشتری برای ایجاد مسیرهای جبرانی دارد.

2- تفاوت دیزلکسی و دیس‌گرافیا در چیست؟
دیزلکسی اختلال در پردازش صداهای زبان است که خواندن را مختل می‌کند. دیس‌گرافیا مربوط به مشکلات حرکتی و سازمان‌دهی افکار برای نوشتن است.

سوالات تست هوش وکسلر کودکان

تست هوش وکسلر از رایجترین مقیاس های سنجش هوش بهر کودکان می باشد که در ایران به صورت نرم درآمده و قابل اجرا است.  مقیاس هوش وکسلر برای کودکان شامل سوالات تست هوش وکسلر برای کودکان در ده زمینه مختتلف می باشد که به متخصصین مرکز تست هوش کودکاناین امکان را می دهد تا توانایی های کودک را در دو حیطه کلامی و غیر کلامی ارزیابی نمایند. مرکز تست هوش کودکان دکتر صابر در زمینه اجرای انواع تست های هوش و دیگر تست های تشحیصی فعالیت می نماید. متخصصین با تجربه مرکز دکتر صابر پس از اجرای دقیق سوالات تست هوش وکسلر کودکان به نمره دهی و تفسیر آن پرداخته و نقاط قوت و ضعف کودکان را شناسایی می نمایند. این موضوع در روند درمان کودکان نقش موثری را ایفا می کند. جهت آشنایی با این تست به ارائه نمونه سوالات تست هوش وکسلر پرداخته می شود.

سوالات تست هوش وکسلر کودکان استدلال تصویری (اصلی)

برای اجرای تست هوش وکسلر از آزمودنی خواسته می‌شود به جدول‌های ناکامل نگاه کند و از پنج پاسخ پیش روی خود یکی را برای تکمیل این جدول انتخاب کند.

مواد آزمون

راهنمای اجرا و نمره‌گذاری

برگه‌ی ثبت پاسخ‌ها

کتابچه‌ی آزمون

 شروع سوالات تست هوش وکسلر

برای آزمودنی‌های ۶ تا ۸ سال نمونه‌های الف و ب و پ و بعد سؤال ۴ برای آزمودنی‌های  ۹ تا ۱۱ سال نمونه‌های الف و ب و پ و بعد سؤال ۷ برای آزمودنی‌های ۱۳ تا ۱۶ سال نمونه‌های الف و ب و پ و بعد سؤال ۱۱

اجرای معکوس سوالات تست هوش وکسلر

اگر آزمودنی‌های ۶ تا ۱۶ ساله نتوانند نمره کامل را در کدام از دو سؤال اول و دوم کسب کنند،  آزمون را به‌طور معکوس اجرا کنید تا جایی که بتوانند در دو سؤال نمره کامل کسب کنند.

 توقف

متوقف کردن آزمون بعد از کسب چهار نمره‌ی صفر متوالی یا چهار نمره‌ی صفر در پنج سؤال متوالی

اصول کلی

لازم است در هنگام بیان دستورالعمل در دفترچه سؤال‌ها به شکل‌ها اشاره کنید.

آزمودنی باید در ارائه پاسخ به شکل‌های اشاره کند، اگر به‌طور کلامی پاسخ را گفت به او بگویید: «به من نشان بده!»

اگر آزمودنی بیش از یک پاسخ داد به او بگویید: «فقط یک پاسخ صحیح در هرسؤال وجود دارد، تو بهترین را انتخاب کن.»

فقط در نمونه‌های الف، ب و پ به آزمودنی کمک کنید.

نمره­ گذاری

به هر پاسخ درست نمره‌ی (۱) پاسخ غلط نمره (۰) و اگر بگوید نمی‌دانم دور (ن) خط بکشید.

 شیوه اجرا

نمونه الف: پروانه

کتابچه را جلوی آزمودنی بگذارید و سراغ نمونه الف بروید

بعد بگویید: «به این تصویر نگاه کن، یکی از این‌ها (به پاسخ اشاره کنید) باید بیاید اینجا (به جدول اشاره کنید)».

اگر آزمودنی پاسخ درست داد، بگویید: «خوب است و سراغ نمونه ب بروید.»

اگر پاسخ غلط داد، بگویید: «بیا با هم دوباره شکل را ببینیم. همه‌ی این پروانه‌ها آبی‌اند (به پروانه‌ها اشاره کنید). این یکی (اشاره به پاسخ یک) هم آبی است بس می‌آید اینجا (اشاره به جدول) یکی دیگر انجام دهیم و بعد سراغ نمونه‌ی ب بروید.»

سوالات تست هوش وکسلر در حیطه مفاهیم تصویری

به آزمودنی دو یا سه ردیف تصویر ارائه را از او خواسته می‌شود که از هر ردیف یک تصویر انتخاب کند که با تصویر انتخاب شده از ردیف‌های بعد گروهی را تشکیل دهند که دارای یک خصوصیت مشترک باشند.

مواد آزمون

راهنمای اجرا و برگزاری (همین دفترچه)

برگه ثبت پاسخ‌ها

کتابچه آزمون

شروع سوالات تست وکسلر

برای آزمودنی‌ها ۸ – ۶ ساله نمونه‌های الف و ب سپس سؤال یک

برای آزمودنی‌ها ۱۱-۹ ساله نمونه‌های الف و ب سپس سؤال پنج

برای آزمودنی‌های ۱۶ -۱۲ ساله نمونه‌های الف و ب سپس سؤال هفت

برای آزمودنی‌هایی که حدس زده می‌شود مشکل هوشی داشته باشند باید از سؤال یک شروع کرد.

 اجرای معکوس سوالات تست هوش وکسلر

اگر آزمودن­های ۹ تا ۱۶ ساله نتوانند نمره کامل را از هر

کدام از هردو سؤال اول و دوم مربوط به خودشان کسب کنند،

آزمون را به‌طور معکوس اجرا کنید تا جایی که بتوانند در دو سؤال متوالی نمره کامل بگیرند.

 توقف

متوقف کردن آزمون بعد از کسب پنج نمره صفر متوالی

اصول کلی

¤ فقط در نمونه الف و ب به آزمودنی کمک کنید.

¤ آزمودنی می‌تواند به نام تصویر یا جای شماره‌های مربوط به آن اشاره کند.

نمونه سوالات تست هوش وکسلر  برای مفاهیم تصویری

¤ آزمودنی نام تصویر را پرسید فقط نام تصویر را به او بگویید.

¤ اگر نامی که آزمودنی برای تصویر می‌گوید نامشخص بود، از او بخواهید تصویر مورد نظرش را نشان دهد.

¤ اگر آزمودنی از یک ردیف تصویر انتخاب نکند و از یک ردیف بیش از یک تصویر انتخاب کند نکات زیر باید تا آنجا که ضرورت دارد به او گوشزد شود:

¤ برای سؤال‌های دو ردیفی، از هر ردیف یک تصویر بردارد (به ردیف‌ها با دست اشاره کنید.)

¤ به سؤال‌های سه ردیف از هر ردیف یک تصویربردارد (به ردیف‌ها با دست اشاره کنید.)

¤ اگر کودک بیش از یک پاسخ ارائه کرد باید به او بگویید یک جواب بده، بهترین را انتخاب کن.

نمره‌گذاری

¤ دور شماره‌های مربوط به هر سؤال با توجه به پاسخ کودک در فرم ثبت پاسخ‌ها علامت بگذارید.

¤ اگر کودک به سؤال پاسخ نمی‌دهد یا می‌گوید پاسخ نمی‌دانم دوران خط بکشید.

¤ به پاسخ‌های صحیح نمره یک و به پاسخ‌های غلط نمره‌ی صفر بدهید.

 شیوه اجرا سوالات تست وکسلر

نمونه الف: درختان

کتابچه سؤال‌ها را باز کنید، قسمت نمونه‌ی الف را بیاورید به کودک بگویید: (با اشاره به اولین ردیف) به اینجا نگاه کن، (با اشاره به دومین ردیف) به اینجا نگاه کن.

یکی از اینجا بردار (اشاره به ردیف یک) که می‌تواند با یکی از اینجا بیاید (اشاره به- ردیف دوم)

اگر پاسخ درست (۲ و ۳) ارائه شد به او بگویید: «چرا این‌ها با هم آمدند؟» اگر کودک پاسخ نداد که هردو درخت‌اند، بگویید: «این‌ها با هم آمدند چون هر دو

سوالات تست وکسلر برای کودکان در حیطه نمادیابی

به آزمودنی یک نماد هدف داده و از او خواسته می‌شود در نمادهای روبه‌روی آن نماد نگاه کند و ببیند آیا این نماد بین آن‌ها هست یا نه، این کار در یک محدوده‌ی زمانی خاص انجام می‌شود.

 مواد آزمون

راهنمای اجرا و نمره‌گذاری

برگه ثبت پاسخ‌ها

دفترچه شماره یک

دو مداد بدون پاک‌کن

زمان‌سنج

شروع سوالات تست هوش وکسلر

برای آزمودنی‌های ۷ – ۶ سال نمونه‌‌ی A سؤال‌های تمرینی و سپس سؤال‌های آزمون

برای آزمودنی‌ها‌ی ۱۶- ۸ سال، نمونه‌ی B  سؤال‌های تمرینی و سپس سؤال‌های آزمون برای آزمودنی‌های که حدس زده می‌شود مشکل هوشی دارند از سؤال‌های شروع کنید که با سن تقویمی آنان هماهنگ است.

 زمان‌گیری

دقت در زمان اهمیت زیادی دارد؛ به محض گفتن آخرین کلمه‌ی دستورالعمل، زمان شروع می‌شود و هرگاه کار آزمودنی تمام شد با ۱۲۰ ثانیه بعد، آزمون متوقف می‌شود.

 اصول کلی

¤ دو فرم از این خرده آزمون وجود دارد، دقت کنید فرم مناسب را اجرا کنید.

¤ اگر آزمودنی با آخر صفحه رسید و کارش را متوقف کرد درحالی‌که هنوز وقت دارید به او بگویید: از اینجا (اشاره به صفحه بعد) کارت را ادامه بده و هرچه تندتر برو

¤ به آزمودنی پاک‌کن ندهید. اگر او تقاضای پاک‌کن کرد بگویید: همین خوب است و باید هرچه تندتر کارت را دنبال کنی.

¤ اگر کودک برخی سؤال‌ها را حذف می‌کند یا به صورت معکوس انجام می‌دهد بگویید: به ترتیب انجام بده، چیزی را جا نگذار.

 نمره‌گذاری

تعداد پاسخ‌های صحیح را بشمارید، تعداد پاسخ‌های غلط را هم بشمارید و از هم کم کنید. اگر مساوی بودند یا تعداد پاسخ‌های غلط بیشتر بود،  نمره کل را صفر در نظر بگیرید.

 شیوه اجرا سوالات تست هوش وکسلر

سؤال یک نمونه بروید و بگویید به این شکل‌ها نگاه کن (اشاره کنید به اولین سؤال) این شکل (اشاره کنید به نماد هدف) همانند این شکل است (به مواد مشابه آن در پاسخ‌ها اشاره کنید) پس من دور بله خط می‌کشم (این کار را بکنید)». به نمونه‌ی دوم اشاره کنید و بگویید: «حالا به این شکل‌ها نگاه کن، این شکل (به نماد مشابه آن در پاسخ‌ها اشاره کنید) پس من دور بله خط می‌کشم (این کار را بکنید) به نمونه دوم  اشاره کنید و بگویید: حالا به این شکل‌ها نگاه کن  این شکل (به نماد هدف اشاره کنید) در این‌ها نیست به (پاسخ اشاره کنید)پس من دور خیر( نه) خط می‌کشم.)) (این کار را بکنید) پس بگویید.((درسوال‌های دیگر، اگر این نمادها در قسمت روبه‌رو بود، دور بله و اگر نبود دور خیر را باید خط بکشیم، متوجه شدید!» هر چقدر لازم است توضیح دهید و به سراغ سؤال‌های تمرینی بروید.

سوالات متداول:

1.سوالات تست وکسلر کودکان را از کجا تهیه کنیم؟

با توجه به این نکته که تست هوش وکسلر یک مقیاس ارزیابی و سنجش هوش برای کودکان است، نباید از سوالات دفترچه تست به عنوان تمرین استفاده شود، چون روایی تست را تحت تاثیر قرار می دهد، به همین علت دفترچه این تست به همراه ابزارهای انجام تست قابل تهیه برای مراکز روانسنجی کودکان می باشد.

2. سوالات تست هوش وکسلر در چه مواردی است؟

تست هوش وکسلر دارای 10 خرده آزمون می باشد که هر خرده آزمون تعدادی سوال دارد که حیطه هایی نظیر استدلال کلامی، حافظه، توجه، روابط فضایی و درک کلامی، مهارت های ریاضی را ارزیابی می نماید.

کاردرمانی قدرت عضلانی

قدرت عضلانی، تون عضلات و هماهنگی مهم ترین فاکتورها در انجام حرکات ارادی و عملکرد هستند. آسیب این موارد درمان را سخت تر می­کند. کاردرمانی قدرت عضلانی از خدمات مهم مرکز کاردرمانی و گفتاردرمانی دکتر صابر می باشد که توسط کاردرمانان جسمی با تجربه مرکز انجام می شود. کاردرمانی قدرت عضلات در تاخیر حرکتی کودکان، مشکلات نورولوژیک مانند فلج مغزی و آسیب های نورولژیک بزرگسالان مانند ضایعات نخاعی و یا بیماری هایی نظیر ام اس کاربرد دارد. هدف از  توضیح مطلب کاردرمانی برای بهبود قدرت عضلات، تعریف ابزارهای سنجش برای اندازه گیری قدرت و تون عضلانی در بیمار و توصیف مداخلات متنوعی است که توانایی بیمار را در اجرای تکالیف روزانه به حداکثر می­رساند یا کاردرمانی کودکان جهت ایجاد روند رشد حرکتی متناسب با سن را ممکن می کند . این مداخلات شامل دارو درمانی، رویکردهای تمرینی، ارتزها و وسایل متنوعی است که برای جبران نقص در قدرت عضلات و تون عضلانی کاربرد دارند.

تون عضلانی

طبقه بندی بین المللی عملکرد، ناتوانی و سلامت (ICF) عملکرد تون عضلانی را این گونه تعریف می­کند: تون عضلانی در عضلات در حال استراحت وجود داشته و مقاومتی است که هنگام تلاش برای حرکت پسیو در عضلات ایجاد می شود.

با توجه به ماهیت ناهمگن و غیرقابل پیش بینی بیماری های نورولوژیک و خود ایمنی شاهد شرایط متنوع تون عضلانی در این بیماری هستیم. هایپونی (ناشی از نقص عملکرد مخچه­ای) هایپرتونی خارج هرمی (با مشخصه ریجیدیتی و چرخ دنده ای) و دیس تونی (شامل انقباض متناوب یا پایدار ابنورمال همراه با حرکات پیچ و تابی و پوسچر نابهنجار) از انواع غیر رایج آن هستند. هایپرتونی اسپاستیک یکی از بیماری­های رایج تون عضلانی در بیماران است که توسط کاردرمانی تعدیل می گردد.

افزایش وابسته به سرعت رفلکس کششی به عنوان اسپاستیسیتی تعریف می­شود. اسپاستیسیتی در دامنه وسیعی از بیماری­های سیستم عصبی مرکزی دیده می­شود و به نظر می­رسد که ناشی از کاهش درونداد مهاری از مراکز بالای نخاعی (سوپرا اسپاینال) باشد. دو نوع اسپاستیسیتی وجود دارد: اسپاستیسیتی با منشا نخاعی (که با افزایش قابلیت تحریک مسیرهای چند سیناپسی، تحریک آهسته، اسپاسم فلکسوری و اکستانسوری مشخص می­شود) و اسپاستیسیتی با منشا مغزی (با افزایش تحریک پذیری مسیرهای تک سیناپسی، تحریک سریع، پوسچرهای کلیشه ای با مشارکت گروه های عضلانی ضد جاذبه مشخص می­شود).

اسپاستیسیتی با منشا نخاعی عبارتند از: پاسخ محرک آوران (مثل لمس پوست یا کشش عضله) که منجر به پاسخ (افزایش تون، اسپاسم) در بخشی دورتر از اندام درگیر می­شود. عضلات فلکسور قوی، درگیر اسپاسم می­شوند اما این تحریک قابل انتشار به عضلات اکستانسور نیز هست. اسپاستیسیتی با منشا مغزی منجر به پوسچر همی پلژیک (اداکسیون شانه، فلکسیون آرنج و مچ و انگشتان، اداکسیون لگن، اکستانسیون زانو، و پلانتار فلکسیون مچ پا) می شود. اسپاستیسیتی مرتبط با ام اس معمولا از نوع نخاعی است اما ویژگی­های اسپاستیسیتی مغزی نیز گاهی دیده می­شود بخصوص وقتی ضایعه از طریق نوراکسیز اتفاق بیفتد.

تفاوت بین ضعف عضلانی و کاهش عملکرد حرکتی

بسیاری از خانواده‌ها متوجه ضعف در حرکات کودک یا بیمار خود می‌شوند اما نمی‌دانند که این مشکل ناشی از ضعف عضلانی است یا اختلال در عملکرد حرکتی. ضعف عضلانی زمانی اتفاق می‌افتد که عضلات قدرت کافی برای انجام فعالیت‌ها را نداشته باشند، در حالی‌که کاهش عملکرد حرکتی ممکن است به دلیل اختلال در هماهنگی عصب-عضله، عدم تعادل، یا مشکلات حسی باشد.
دکتر صابر تاکید می‌کند که تشخیص صحیح بین این دو مسئله بسیار مهم است، زیرا برنامه درمانی برای هرکدام متفاوت است. در مواردی که ضعف عضلانی عامل اصلی باشد، تمرکز کاردرمانگر بر تمرینات قدرتی و مقاومتی خواهد بود، اما در موارد اختلال عملکردی، نیاز به تمرکز روی هماهنگی، تعادل و تحریکات حسی نیز هست. بنابراین ارزیابی تخصصی توسط کاردرمانگر، قدم اول و مهم برای طراحی درمان مؤثر است.

اهمیت ارزیابی اولیه قدرت عضلات توسط کاردرمانگر

قبل از شروع هر نوع برنامه درمانی، ارزیابی دقیق عضلات توسط کاردرمانگر ضروری است. این ارزیابی معمولاً شامل بررسی قدرت عضلات با روش‌هایی مانند آزمون MMT (Muscle Manual Testing)، مشاهده حرکت‌های پایه، و بررسی توانایی انجام کارهای روزمره است.
دکتر صابر معتقد است که یکی از دلایل شکست درمان در برخی بیماران، نبود ارزیابی دقیق اولیه است. ارزیابی درست به کاردرمانگر کمک می‌کند تا نوع ضعف، شدت آن و عضلات درگیر را مشخص کند و برنامه درمانی دقیق و شخصی‌سازی‌شده‌ای را طراحی کند. همچنین این ارزیابی‌ها به مرور زمان تکرار می‌شوند تا پیشرفت بیمار سنجیده شده و برنامه درمانی در صورت نیاز اصلاح شود. در واقع، ارزیابی پایه برای طراحی برنامه موفق در کاردرمانی ضروری است.

کاردرمانی برای بهبود قدرت عضلات

اسپاستیسیتی عضلات در بیماران مختلف متفاوت است که رایج ترین شکل آن در اندام فوقانی در عضلات اداکتور شانه، فلکسور / اکستانسور آرنج، پروناتورها، فلکسور مچ دست، فلکسور انگشتان اتفاق می­افتد. در اندام تحتانی نیز فلکسور و اداکتور لگن، فلکسور / اکستانسور زانو، پلانتار فلکشورهای مچ پا معمولا درگیر می­شوند. البته اسپاستیسیتی در عضلات تنه نیز اتفاق می­افتد.

کاردرمانی با ابزار های پیشرفته و تخصصی به تقویت قدرت عضلانی در بیماران نورولوژیک و خود ایمنی و تعدیل تون پوسچرال در آنان می پردازد. تقویت عضلات تنه و ستون فقرات در حفظ وضعیت ایستای فرد و جلوگیری از ایجاد دفورمیتی های پوسچرال قابل توجه است. همچنین تقویت عضلات اندام تحتانی در حفظ استقلال بیمار در حرکت و بازتوانی فرد نقش بسزایی دارد. کاردرمانی برای بهبود قدرت عضلات اندام فوقانی موجب بهبود مهارت های فردی و خود مراقبتی در بیمار و حفظ استقلال فردی او میگردد. به صورت کلی خدمات کاردرمانی در زمینه تقویت عضلات چه با استفاده از تمرینات کاردرمانی در منزل و چه بوسیله ابزار های تخصصی دز کلینیک کاردرمانی در جهت بهبود مهارت های حرکتی بیمار و حفظ حداکثر استقلال فرد ارائه می گردند.

تمرینات کاردرمانی مؤثر برای تقویت عضلات در منزل

بسیاری از والدین یا مراقبین می‌پرسند که آیا می‌توان تمرینات کاردرمانی را در منزل انجام داد؟ پاسخ این است که بله، البته به شرطی که تمرین‌ها زیر نظر متخصص طراحی شده باشند. تمریناتی مانند بالا بردن پاها در حالت خوابیده، فشردن توپ نرم با دست، نشستن و برخاستن از صندلی، یا بالا بردن دست‌ها با وزنه‌های سبک، از جمله تمرینات ساده اما مؤثر هستند.
دکتر صابر توصیه می‌کند که هر تمرین باید با توجه به توان جسمی فرد، سن، و هدف درمانی مشخص شود. ایشان اضافه می‌کنند که انجام نادرست یا بیش از حد تمرینات می‌تواند باعث آسیب عضلانی شود. بنابراین مهم است که خانواده‌ها برنامه تمرینی را به صورت مکتوب از کاردرمانگر دریافت کرده و طبق زمان‌بندی مشخص تمرین کنند. همچنین ترکیب تمرین با فعالیت‌های روزمره مانند کمک به چیدن سفره یا برداشتن اشیای سبک می‌تواند باعث تقویت عملکرد عضلات به‌صورت کاربردی شود.

سوالات متداول:

1-چه کسانی به کاردرمانی برای تقویت عضلات نیاز دارند؟
افرادی که به علت بیماری‌های عصبی مانند سکته مغزی، ام‌اس، فلج مغزی یا دیستروفی عضلانی دچار ضعف عضلانی هستند، همچنین کودکان با تاخیر رشدی، سالمندان و حتی کسانی که به‌دنبال توانبخشی پس از آسیب هستند، می‌توانند از کاردرمانی برای تقویت عضلات بهره‌مند شوند.

2-آیا کاردرمانی برای سالمندان با ضعف عضلانی مؤثر است؟
بله، تمرینات کاردرمانی در سالمندان باعث بهبود تعادل، قدرت عضلات، پیشگیری از زمین خوردن و حفظ استقلال حرکتی آن‌ها می‌شود. تمرینات باید متناسب با وضعیت جسمی سالمند طراحی شوند تا ایمن و مؤثر باشند.