نویسنده: mehdisaber

اوتیسم و مشکل حمام کردن کودکان

یکی از چالش های کودکان اوتیسم محیط حمام و حمام کردن است. بسیاری از کودکان اوتیسم به علت مشکلات حسی فراونی که دارند تجربه ناخوشایندی در زمان حمام رفتن دارند و برای حمام مقاومت می کنند. آموزش راه هایی جهت بهبود این وضعیت به والدین کمک بسزایی می کند.  مرکز تخصصی توانبخشی اوتیسم در حیطه گفتاردرمانی اوتیسم و کاردرمانی اوتیسم فعالیت می نماید. از دیگر خدمات مرکز اوتیسم دکتر صابر بازی درمانی و رفتاردرمانی اوتیسم و ماساژ درمانی است. پس از تشخیص اوتیسم در کودکان بررسی وضعیت حسی کودک و طرح برنامه درمانی مناسب جهت تعدیل حسی موجب بهبود رشد ذهنی و جسمی کودکان می گردد.

جهت تماس با کلینیک کاردرمانی و گفتار درمانی جناب آقای دکتر صابر (کلینیک توانبخشی پایا در پاسداران ، کلینیک توانبخشی غرب تهران در سعادت آباد) باشماره 09029123536 تماس حاصل فرمایید.

اوتیسم و مشکلات حمام کردن کودکان

حمام کردن یک راه بسیار عالی جهت فراهم آوردن اطلاعات کافی برای نوزاد یا کودک است تا آگاهی بدنی او بهتر گردد. در زمان شستشوی هر بخش از بدن، نام آن بخش را بگویید. در کودکان بزرگتر می‌توانید اطلاعات بیشتری نیز بدهید. برای مثال، به کودک بگویید «این دست راست تو است و برای برداشتن اسباب بازی و نگه داشتن قاشق از آن استفاده می‌کنی.» برای گفتن این حرف‌ها و شروع این فرایند، هرگز زود نیست چرا که کودکان با اختلالات طیف اوتیسم از طریق تکرار است که یاد می‌گیرند. هرگز از این که یک روز ببینید کودک شما نام بخش‌هایی از بدنش را می‌برد، متعجب نشوید، او آن نام‌ها را قبلاً یاد گرفته است. پس از حمام کردن کودک، یک حوله بزرگ را دور او بپیچید. این کار همراه با خشک کردن بدن کودک به او اطلاعات بسیار زیادی در خصوص اینکه بخش‌های مختلف بدنش کجا آغاز و کجا پایان می پذیرند، فراهم می‌کند.

در واقع این کار یک روش بسیار مفید برای فراهم آوردن اطلاعات مورد نیاز در کودکان با اختلالات طیف اوتیسم است چرا که این کودکان اغلب حس پایینی از اینکه بدنشان در فضا چگونه قرار گرفته است، دارند و نیازمند اطلاعات بیشتری جهت ایجاد مرزها شخصی هست می‌باشد. حس فضا و وضعیت شخصی، چیزی است که ما دربارة فکر نمی‌کنیم اما به ما اجازه می‌دهد بدانیم بدنمان در کجا قرار دارد و بدون نگاه کردن بفهمیم در چه وضعیتی قرار گرفته‌ایم. پیچاندن حوله و خشک کردن نسبتاً محکم کودک، برای او بسیار آرامبخش است و می‌تواند یک کار روزمره در زمان خواب کودک در شب باشد. اگر شما احساس کردید که کودک از این کار لذت می‌برد، می‌تونید آن را در زمان‌های دیگر نیز ادامه دهید. لباس‌هایی طراحی شده‌اند که می‌توانند همین احساس را در کودک به وجود آورند. این لباس‌ها خیلی تنگ نیستند اما احساس فشار ملایمی را ایجاد می‌کنند و در طرح‌ و رنگ‌های مختلفی مانند لباس قهرمانان و یا به صورت ساده وجود دارند. این نوع از طراحی‌های «حساسیت حسی» در لباس‌ها به وفور در بازار موجود می‌باشد. شما ممکن است ببینید کودک زمانی که از طرف بدن خودش احساس راحتی دارد، نسبت به زمان‌های دیگر آرام‌تر و از نظر هیجانی در شرایط بهتری است.
مالش محکم بدن کودک راهی برای بیدار کردن حواس او است. بیشتر اطلاعاتی که ما می‌گیریم از طریق پوست بدنمان است. راه‌های زیادی برای انجام این کار در قالب کارهای روزمره خانواده وجود دارد. اگر چه هدف این کتاب این نیست که خانواده به عنوان یک درمانگر عمل کند، اما تلاش می‌کند فرصت‌های درمانی را برای خانواده و در طی یک روز عادی فراهم آورد. استفاده از لوسیون یا پماد ضد آفتاب پیش از رفتن به بازی راه دیگری برای ارائه اطلاعات از طریق پوست کودک است. توجه داشته باشید که کودک چه واکنشی به این نوع لمس شدن از خود نشان می‌دهد. اگر از این کار لذت ببرد در واقع شما یک راه برای آرام کردن او یافته‌اید. در کودکان با اختلالات طیف اوتیسم، هدف این است که آنها چیزهایی را که برای راحت بودن نیاز دارند، یاد بگیرند. وقتی درباره نیازهای ویژة خود یاد گرفتند، می‌دانند چطور به خودشان توجه کنند و به سمت استقلال پیش بروند. اما اگر کودک از این نوع لمس شدن، ناراضی باشد باید آن را تغییر داد. در واقع کودک با پاسخ خود به شما می‌گوید که لمس شما بیش از اندازه محکم یا آرام است. باید با امتحان کردن میزان‌های متفاوتی از فشار به میزان دلخواه کودک دست یافت.

همچنین کودک ممکن است از لمس شدن برخی از بخش های بدنش خوشش بیاید و از بعضی قسمت‌ها آزرده شود. برای نمونه قسمت پشت بدن برای ایجاد مالش‌های محکم، بسیار مناسب است. در حالی که کف پا ممکن است چنین احساسی را در او ایجاد نکند. نشان دادن اینکه شما به دنبال چیزی هستید که کودک از آن لذت می‌برد، می‌تواند موجب ایجاد علاقه بین شما و کودک نیز گردد. گاهی ممکن است خود کودک لوسیون را برای شما بیاورد که می‌تواند به دلیل تقاضای ماساژ و یا حتی بوی لوسیون باشد. در این ارتباط موفق با کودک شرکت کنید چرا که شما از طریق لمس توانستید به کودک برسید و او در حال دستیابی به شما است. ارتباطات بیشتری می‌تواند بر مبنای این پایة قوی، شکل بگیرد. همزمان با رشد کودک انجام فعالیت‌هایی که در برگیرنده وسایل مربوط به کارهای دستی و استفاده از ابزاری مشابه ابزار مدرسه، می‌تواند در رشد و آگاهی بدنی مفید باشد. استفاده مناسب و کارآمد از این وسایل در خانه، می‌تواند در رشد مهارت‌ها و نیز موفقیت در مدرسه کمک کننده باشد. در اینجا یک مثال از یک کاردستی که می‌تواند برای آگاهی بدنی در کودکان سن مدرسه مؤثر باشد، آورده شده است.

علت مشکلات حمام کردن کودک اوتیسم

حساسیت ‌های حسی در میان کودکان مبتلا به اوتیسم شایع است. این حساسیت ‌ها می ‌توانند هر یک از حواس، از جمله بینایی، شنوایی، لامسه، چشایی و بویایی را تحت تأثیر قرار دهند. کودکان مبتلا به اوتیسم ممکن است حساسیت‌ های حسی را به طور متفاوتی تجربه کنند، به طوری که برخی نسبت به محرک ‌های خاص بیش‌ حساس (واکنش ‌پذیری بیش از حد) هستند، در حالی که برخی دیگر ممکن است کم ‌حساس (بی ‌واکنش) باشند یا به دنبال تحریک حسی باشند. برای کودکان مبتلا به اوتیسم، تجربه حسی دوش گرفتن می ‌تواند طاقت ‌فرسا باشد. ترکیب آب، صدا و احساسات لمسی می ‌تواند منجر به اضافه بار حسی شود. احساس برخورد آب با بدن، صدای آب جاری و احساس پوست خیس می‌ تواند شدید و ناخوشایند باشد. در زمینه دوش گرفتن، کودکان مبتلا به اوتیسم ممکن است حساسیت‌ های حسی نسبت به آب، تغییرات دما، صدا، بافت صابون‌ ها یا شامپوها و سایر جنبه‌ های حسی فرآیند دوش گرفتن را تجربه کنند. دوش گرفتن می ‌تواند به دلیل حساسیت ‌های حسی و دشواری در انتقال و تغییرات روتین، چالش‌ های منحصر به فردی را برای کودکان مبتلا به اوتیسم ایجاد کند. این چالش ‌ها می‌ توانند تجربه دوش گرفتن را طاقت‌ فرسا و اضطراب ‌آور کنند. برای رفع اضافه بار حسی در حمام، کودکان مبتلا به اوتیسم ممکن است از تنظیمات محیط حمام بهره‌ مند شوند. این می ‌تواند شامل استفاده از سر دوش با فشار آب قابل تنظیم یا کاهش دمای آب به یک سطح راحت باشد. با اصلاح ورودی حسی، می ‌توان یک تجربه دوش گرفتن قابل تحمل‌ تر و سازگار با حس ایجاد کرد. یکی دیگر از چالش ‌هایی که کودکان مبتلا به اوتیسم با آن روبرو هستند، ترس و اضطراب مرتبط با آب است. برخی کودکان ممکن است از ورود آب به چشمان شان بترسند یا از لیز خوردن در حمام وحشت داشته باشند. این ترس‌ ها می ‌توانند دوش گرفتن را به یک کار دلهره‌ آور و اضطراب ‌آور تبدیل کنند. دما و فشار آب نیز م ی‌تواند تأثیر قابل توجهی بر تجربه حسی در طول دوش گرفتن داشته باشد. برخی از کودکان مبتلا به اوتیسم ممکن است به دماهای شدید حساس باشند یا فشارهای خاص آب را طاقت ‌فرسا بدانند. ممکن است مفید باشد که تنظیمات مختلف را آزمایش کنید تا بهترین گزینه را برای هر فرد پیدا کنید. در نتیجه با درک اضافه بار حسی، ایجاد یک محیط سازگار با حس، ایجاد یک روال، و تشویق استقلال، می ‌توانید به عزیزتان کمک کنید تا دوش گرفتن را به تجربه ‌ای قابل کنترل ‌تر و راحت ‌تر تبدیل کند.

شامپو زدن بدون اشک! چگونه حساسیت لمسی سر کودک اوتیسم را مدیریت کنیم؟

برای بسیاری از کودکان اوتیسم، شامپو زدن می‌تواند به یک نبرد روزانه تبدیل شود. حساسیت لمسی شدید، ترس از ریزش آب روی صورت، یا حتی بوی شامپو ممکن است باعث مقاومت، گریه یا حتی حملات عصبی شود. اما با درک دلایل این چالش‌ها و استفاده از راهکارهای ساده اما مؤثر، می‌توانید این تجربه را برای کودک و خودتان آرام‌تر کنید.

۱. درک حساسیت‌های لمسی
کودکان اوتیسم اغلب حساسیت بیش‌ازحد به لمس دارند. مالش دست یا شامپو روی سر ممکن است برای آن‌ها مانند «ساییدن سمباده» باشد! برخی نیز به فشار عمیق واکنش بهتری نشان می‌دهند تا لمس سطحی.

راهکار:

قبل از شست‌وشو، با یک ماساژ ملایم با حوله یا برس نرم، پوست سر کودک را آماده کنید.

از حرکات فشار محکم اما آرام (نه مالش سریع) استفاده کنید.

۲. انتخاب شامپوی مناسب
شامپوی بدون سوزش چشم: حتی اگر آب وارد چشم نشود، ترس از سوزش ممکن است اضطراب ایجاد کند.

بوی خنثی: برخی عطرهای تند محرک هستند. شامپوهای بدون رایحه یا با رایحه‌های ملایم (مثل وانیل) را امتحان کنید.

نسخه فوم: شامپوهای کف‌دار (فوم) نیاز به مالش کمتر دارند و ملایم‌ترند.

۳. کنترل آب و دما
دمای آب: نه داغ باشد، نه سرد. بسیاری از کودکان اوتیسم به تغییر دما حساسند. از دماسنج استفاده کنید (حدود ۳۷ درجه مناسب است).

ریزش آب روی صورت:

از کلاه حمام با لبه جلو برای جلوگیری از ریزش آب روی صورت استفاده کنید.

کودک را به پشت بخوابانید و سرش را کمی به عقب متمایل کنید (مانند سالن‌های آرایشگاه).

۴. حواس‌پرتی مثبت
اسباب‌بازی‌های ضدآب: حباب‌ساز، عروسک‌های مخصوص حمام یا حتی یک آینه کوچک می‌تواند توجه کودک را از شامپو زدن منحرف کند.

موسیقی یا قصه: یک آهنگ موردعلاقه یا داستان صوتی پخش کنید تا اضطراب کاهش یابد.

۵. جایزه و تقویت مثبت
پس از هر بار همکاری (حتی اگر ناقص)، کودک را با یک فعالیت موردعلاقه (مثل بازی با حباب یا تماشای کارتون) تشویق کنید.

از برنامه‌های تصویری استفاده کنید: عکس‌های مراحل شامپو زدن را به ترتیب روی دیوار حمام بچسبانید تا کودک پیش‌بینی کند چه اتفاقی می‌افتد.

۶. روش‌های جایگزین
اگر کودک به هیچ‌وجه تحمل نمی‌کند:

پاک‌کننده‌های خشک (Dry Shampoo): برای روزهای بحرانی.

شست‌وشوی موها با لیف نرم و آب بدون شامپو (مثلاً هفته‌ای یک بار شامپو بزنید).

منابع:

thetreetop.com

سوالات متداول:

1-اگر کودک فقط در حالت خوابیده به پشت اجازه می‌دهد موهایش شسته شود، چه کار کنم؟
این حالت کمک به احساس کنترل می‌کند. از یک تکیه‌گاه نرم زیر گردن استفاده کنید و کم‌کم او را به حالت نشسته عادت دهید.

2-آیا نوع شانه یا برس مو در حساسیت لمسی تأثیر دارد؟
بله! از برس‌های نرم با نوک سیلیکونی استفاده کنید. برس‌های فلزی یا دندانه ریز ممکن است باعث درد شوند.

کاردرمانی در اختلال نوشتن

اختلال نوشتن یک از اختلالات یادگیری می باشد که موجب اختلال در روند نوشتن کودکان می گردد. مشکلات دست خط، مشکل گرفتن مداد، کند نویسی و … از جمله اختلالات نوشتن می باشد. کاردرمانی دکتر صابر در حیطه درمان اختلال نوشتن و درمان اختلال دیکته نویسی به صورت تخصصی فعالیت می نماید. مرکز اختلال یادگیری دکتر صابر با استفاده از تکنیک های مختلف درمانی و تخصص کاردرمانان مرکز به بهبود کودکان با مشکلات یادگیری می پرازد. خدمات توانبخشی در منزل در کنار درمان های کلینیکی موجب تسهیل در روند درمان کودکان اختلال یادگیری می گردد.

جهت تماس با کلینیک کاردرمانی و گفتاردرمانی جناب آقای دکتر صابر (کلینیک توانبخشی پایا در پاسداران ، کلینیک توانبخشی غرب تهران در سعادت آباد) باشماره 09029123536 تماس حاصل فرمایید.

درمان اختلال نوشتن

تقویت کردن دست خط: چندین اصلاحیه برای تجربه دست خط وجود دارد که می توانند کمک کننده باشند، اعم از ابزارهای نوشتاری تطابق یافته برای سطوح نوشتاری. البته، کودکانی که نمی توانند کارهای دست خطی تولید کنند باید از طریق IDEA تکنولوژی های کمکی دریافت کنند.

رشد گرفتن مداد: کار درمانگرها بطور مکرر مشاوره می دهند تا نحوه گرفتن صحیح مداد توسط دانش آموزان را آموزش دهند. گرفتن با مهارت مداد مناسب به شکلی است که فقط انگشت ها و مچ به جای کل شانه و بازو حرکت کنند. این کار دانش آموزان را قادر می سازد تا بطور صحیح حرکات مداد را برای نوشتن و نقاشی کردن کنترل کنند. کف دست برای نگه داشتن چیزهای گرد مثل یک توپ عالی است. در حالی که برای سنین ۱۲ تا ۱۸ ماه عادی است که به شدت از کف دست و اغلب با خم کردن مچ برای گرفتن استفاده کنند، اما برای کودکان در سن مدرسه قابل قبول نیست که اشیاء نوشتاری را از این طریق در دست نگه دارند.

مرحله بعدی در رشد کرفتن معمولا پرونیتد گرسپ است که در سنین ۲ تا ۳ سالگی دیده می شود که کودک مداد را با انگشتان راست و کشیده و با خم شدن مچ به سمت پایین به طرف کاغذ، نگه می دارد. سپس کودک کل دست یا بازو را به منظور نوشتن یا خط خطی کردن حرکت می دهد. این الگوی گرفتن ناقص برای کودکان سن مدرسه به خوبی جواب نمی دهد.

بعد از سن ۳ سالگی کودک یاد می گیرد تا کم کم انگشتانش را خم کند، معمولا ۴ انگشت را، که مداد را با حرکت دست (بازو) نگه دارد. این مرحله گرفتن چهار تایی نامیده می شود.

بین  3/5 تا 4 سالگی کودک به طور ایده آل یاد می گیرد که فقط از ۳ انگشت در ثابت، استفاده کند. در هر دو الگوی گرفتن، فضای بین انگشت شست و انگشت سبابه ناچیز است یا بطور کامل به هم چسبیده اند. به دلیل حرکت کل بازو(دست) به جای حرکت مفاصل انگشتان، یک گرفتن مناسب تر برای خط خطی کردن، خط کشیدن و منحنی کشیدن است ولی برای حرکات جزئی مورد نیاز برای نوشتن و ماهرانه نقاشی کردن، گرفتن مناسبی نیست.

در مرحله بعد، کودک باید یاد بگیرد که نوک انگشتانش را به سمت نوک ابزار نوشتاری ببرد، فضای بین انگشت شست و انگشت سبابه را باز کند و یادبگیرد که به صورت فعال به جای حرکت کل بازو فقط انگشتان را حرکت دهد.

بین سنین 4/5 تا 6 سالگی کودک باید بطور ایده آل گرفتن سه تایی فعال را توسعه دهد. در این مرحله کودک مداد را به سمت سر آن توسط شست، سبابه و انگشت میانی با یک فضای گرد شده نگه دارد و از عضلات داخلی دست برای حرکات ریز، برای ایجاد علائم کنترل شده، جزئی و کوچک استفاده کند. تثبیت وضعیت به کودک این اجازه را می دهد که ساعدش را استراحت بدهد و روی میز ثابت نگه دارد، طوری که انگشتان بتوانند کارشان را بدون خستگی انجام بدهند.

کاردرمانی اختلال نوشتن کودکان

توانایی در نوشتن متن های طولانی با افزایش سرعت و خوانا بودن از اینجا منشا می گیرد. برخی از دانش آموزان در مراحل مختلف رشد گرفتن به دلایلی از قبیل ضعف عضلات دست و پردازش عمقی ضعیف در مفاصل انتهایی فوقانی، خصوصا در بین انگشتان، گیر می کنند.

در یک نقطه خاص، والدین، درمانگران و معلمان باید در نظر بگیرند که آیا تلاش های بی نهایتشان برای تغییر گرفتن یک کودک نتیجه عکس دارد؟ که در این صورت کودک از هر عملی که با دست خطش انجام می دهد، خشمگین میشود.هنگامی که شما به اطراف نگاه می کنید که بزرگسالانی در حال نوشتن می باشند، چندین الگوی گرفتن را مشاهده خواهید کرد که بطور موثری توسط همکارانتان، دوستانتان، والدینتان یا حتی پیشخدمت رستوران مورد علاقه تان، استفاده می شوند.

یک گرفتن چهارتایی فعال که در آن مدادتوسط تمام انگشتان به جز انگشت کوچک حمایت می شود ، باید قابل قبول واقع شود. حتی گرفتن با حمایت شست که در آن انگشت شست جلوی مداد را می گیرد ممکن است مورد قبول باشد، اگرچه باعث کشش بیش از حد برخی از عضلات دست می شود که منجر به خستگی می گردد. در برخی کشورهای آسیایی نگه داشتن مداد بین انگشتان میانی و سبابه با حمایت انگشت شست در زیر برای کنترل حرکات، ایده آل است و در حقیقت این متعادل ترین گرفتن از نقطه نظر بیومکانیکی میباشد.

قانون و قاعده انگشت شست این است که عضلات دست و مچ در یک وضعیت می باشند که فرد می تواند از عضلاتش برای کنترل مداد با کمترین تغییرات بدون خستگی در طول زمان، استفاده کند. در ضمن اصلاحات و تطابقات زیادی وجود دارد که می توانند نوشتن را آسان تر کنند. قبل تر، این مورد به دانش آموزان معرفی شده است. پیش دبستانی بهترین زمان انجام این تغییرات است، اگرچه دانش آموزان مدارس ابتدایی بالاتر، وقتی که این تطابقات به آنها معرفی گردد. خیلی خوشحال و سپاسگزارمی شوند.

تقویت حرکات ظریف: از مدادگیری تا استقامت

ضعف در حرکات ظریف دست، چالشی اساسی برای کودکان مبتلا به اختلال نوشتن است. این ضعف نه تنها در مدادگیری نادرست (مانند گرفتن مشتی یا فشار بیش‌ازحد) نمود می‌یابد، بلکه به خستگی زودرس، ناتوانی در تکمیل تکالیف و حتی اجتناب از نوشتن منجر می‌شود. در کلینیک دکتر صابر، این چالش با سه گام ساختاریافته هدف‌گیری می‌شود:

۱. بنیان‌سازی عضلانی

تمرینات مبتنی بر شواهد در مرکز دکتر صابر، ابتدا بر تقویت عضلات ذاتی دست تمرکز دارد:

فعالیت‌هایی مثل فشردن اسفنج با نوک انگشتان، چرخاندن مهره بین شست و سبابه و استفاده از پنس‌های درمانی برای برداشتن ریزمحصولات.

این تمرینات طبق پژوهش‌های نوروموتور، پایه‌ای برای کنترل حرکتی ظریف ایجاد می‌کند.

۲. اصلاح الگوی مدادگیری

“اصلاح بدون فشار مستقیم، کلید پذیرش کودک است.”
از این رو از راهکارهای غیرمستقیم استفاده می‌شود:

ابزار تطبیقی: مدادهای مثلثی یا فومی که شکل صحیح سه‌انگشتی را القا می‌کنند.

فعالیت‌های جذاب: نقاشی روی سطوح عمودی با گچ، که ثبات شانه و انعطاف مچ را بهبود می‌بخشد.

۳. افزایش استقامت نوشتاری

کودکان در کلینیک دکتر صابر، استقامت عملکردی را از طریق پروتکل‌های گام‌به‌گام کسب می‌کنند:

شروع با نوشتن کلمات کوتاه در بازه‌های ۲ دقیقه‌ای و افزایش تدریجی زمان.

ادغام خمیربازی غنی‌شده (مثل خمیرهای مقاوم) در جلسات برای تقویت همزمان قدرت و تحمل.

سوالات متداول:

1- نشانه‌های هشداردهنده اختلال نوشتن در کودکان چیست؟
خطوط ناخوانا، فشار نامتناسب مداد روی کاغذ، خستگی سریع دست، اجتناب از فعالیت‌های نوشتاری و رشد ناکافی مهارت‌های پیش‌نیاز.

2-مداخلات یکپارچگی حسی چگونه به نوشتن کمک می‌کند؟

کاهش حساسیت‌های لمسی (مثل تحمل بافت مداد)، بهبود درک فشار مناسب ابزار و تنظیم سیستم وستیبولار برای وضعیت نشستن.

توانبخشی در اوتیسم

مرکز تخصص توانبخشی اوتیسم  دکتر صابر با سابقه بالغ بر 18 سال در حیطه گفتاردرمانی اوتیسم و کاردرمانی اوتیسم به درمان کودکان اوتیسم به صورت تخصصی می پردازد. از دیگر خدمات مرکز اوتیسم دکتر صابر بازی درمانی و رفتاردرمانی اوتیسم می باشد که در کنار خدمات توانبخشی به بهبود این کودکان کمک می کند. تشخیص اوتیسم در اولین سال زندگی کودک و درمان های حسی، ماساژ درمانی کاردرمانی ذهنی و حسی، گفتاردرمانی می تواند این کودکان را برای داشتن یک زندگی عادی آماده سازد. خدمات کاردرمانی و گفتاردرمانی اوتیسم در منزل به همراه تجهیزات تخصصی مرکز نظیر سنسوری روم و اتاق تاریک در درمان کودکان اوتیسم موثر می باشد.

کاردرمانی حرکتی اوتیسم

یادگیری راه رفتن یکی از توانایی‌های طبیعی کودک همزمان با رشد توانایی او در حفظ توازن بر روی پاها می‌باشد. داشتن توازن مناسب یکی از مهم‌ترین بخش‌های داشتن یک احساس خوب در جهان پیرامون است. توازن تنها متکی بر عضلات تنه نیست و عضلات پا نیز مهم هستند. در ایجاد توازن، قدرت عضلات مرکزی یا عضلات شکم و پشت نیز اهمینی برابر با عضلات پا دارند. مغز و چشم‌ها نیز نقش بزرگی در رشد مهارت‌های توازن بازی می‌کنند. وقتی کودکی راه می‌رود در واقع دارد نگاه می‌کند که دارد کجا می‌رود و برای هر گام پیش روی خود برنامه‌ریزی می‌کند. زماین که زمین سفت، ‌نرم، خیس، ‌خشک و یا لغزنده باشد، هر یک سازگاری‌های متفاوتی می‌طلبند. وقتی سطح زمین ناهموار است و یا کودک از پله‌ها بالا می‌رود، نیاز به سازگاری بیشتری احساس می شود. این برنامه‌ریزی در کودکان عادی در زمانی که برخلاف جاذبه کار می‌کنند تا راه رفتن را یاد بگیرند، ‌به صورت خودکار رخ می‌دهد.
بسیاری از کودکان با اختلالات طیف اوتیسم مشکلاتی را در توازن دارند. آنها ممکن است بلغزند، زمین بخورند یا از فعالیت‌هایی که نیاز به بالا و پایین رفتن دارد اجتناب کنند. وقتی ما دانستیم توازن چگونه رشد می‌کند، می‌توانیم به این کودکان در جهت رشد مهارت‌هایشان کمک نماییم. زمانی که کودک توازن خوبی دارد، در مجموع احساس اعتماد به نفس بیشتری می‌کند. توازن در حالت نشسته و ایستاده، مهارت‌های مهمی هستند که باید رشد کنند. وقتی یک کودک قادر به ایستادن و یا نشستن است،‌ در واقع نشان می‌دهد که توازن خوبی دارد. اگر کودک همچنان نیاز داشته باشد تا بدنش را جابجا کند تا سازگار شود، بیانگر این است که او راحت نیست و دارد برای ایجاد توازن تقلا می‌کند. تصور کنید که شما همیشه در حال راه رفتن روی یک زمین لغزنده یخی یا زمین ناهموار با یک کفش چرمی نرم هستید. در این حالت باید انرژی زیادی صرف کنید و حرکات زیادی برای حفظ وضعیت ایستاده خود داشته باشید. دوچرخه سواری موفقیت‌آمیز نتیجة داشتن یک توازن خوب است. برای راندن یک دوچرخه کودک باید قادر باشد صاف بنشیند، فرمان دوچرخه را بگیرد و پاهایش را روی پدال قرار دهد. زمانی که کودک در این حالت است و نگاه می‌کند تا میر راندنش را مشخص کند رواقع عضلات شکم و پشت، او را در وضعیت صاف نگه می‌دارند. حتی زمانی که کودک در یک مسیر مستقیم یم‌راند تغییراتی لازم است تا دوچرخه به سمت جلو و در جهت صحیح رانده شود. برای داشتن و حفظ حرکت، حفظ سرعت مناسب نیز ضروری است. این بازی‌‌های مفرح را برای تمرین مهارت‌های لازم برای دوچرخه سواری انجام دهید.

ایجاد مهارت‌های دوچرخه سواری
1- کودک به پشت دراز بکشد و پاهایش را بالا ببرد. در این حالت کودک حمایت زیادی دارد و تنها نیاز است تا بر حرکت پاهایش تمرکز کند.
2- کودکان به طور غریزی هیپ و زانوهایشان را خم می‌کنند. پاهای کودک را محکم بگیرید و به آرامی یکی از پاها را صاف و همزمان پای دیگر را خم کنید.
3- خم کردن یک پا و صاف کردن دیگری را به صورت آرام، روان و ریتمیک ادامه دهید.
4- این کار را «پاهای دوچرخه‌ای» بنامید و یا هر اسم دیگری که برای شما و کودک معنی داشته بشد.
5- وقتی کودک با این حرکات احساس راحتی کرد به او اجازه دهید تا خودش ادامه دهد. زمانی که او توانست خودش خم و راست کردن پاها را پشت سر هم انجام دهد در واقع زمان گام بعدی رسیده است.
6- اگر کودک خواهر، برادر و یا دوست همراهی دارد از آنها بخواهید به پشت بخوابند و کف پای یکدیگر را روی هم بگذارند. مثل زمانی که در حال دوچرخه سواری هستند.
7- یک سه چرخه به کودک اجازه می‌دهد تا مهارت‌های حرکتی متناوب و متقابل برای راندن را به دست آورد. در این حالت کودک نیاز به تلاش اضافی برای صاف نگه داشتن خود ندارد. سه چرخه را زمانی که پاهای کودک روی پدال‌ها است، آرام از پشت سر هل دهید. این کار با وجود اینکه توسط کودک ایجاد نمی‌شود ولی به او حس حرکت را می‌دهد و او را تشویق می‌کند تا به طور مستقل پدال بزند.
8- سه چرخه هم نیاز دارد که مودک وضعیت صاف بدنش را حفظ کند. برخی از سه چرخه‌ها یک پشتی برای حمایت بیشتر دارد و در صورت نیاز می‌توان از آنها استفاده کرد. کودک می‌تواند از تجربه احساس حرکت و الگوی متناوب در حرکت پایش بهره‌مند گردد. احساس قدرتی که مودک در زمان جلو رفتن حس می‌کند، خارق‌العاده است.
9- وقتی کودک در سه چرخه مهارت را به دست آورد زمان آن است که دوچرخه و با چرخ‌های کمکی را امتحان کند. تمریناتی که قدرت عضلات مرکزی بدن را افزایش می‌دهند نیز برای مهارت دوچرخه سواری مفید خواهند بود.
دلیل دیگری که کودکان با اختلالات طیف اوتیسم در توازن مشکل دارند، درک کمتر آنها از بارخوردهای لامسه و حرکت است. در فصول بعدی به این موارد اشاره خواهد شد. در این قسمت بعضی بازی‌های مفرح که می‌توان با همراهی کودک انجام داد و به او در رشد مهارت‌های توازنی‌اش کمک کرد آورده شده است.

توانبخشی و کاردرمانی اوتیسم

کودکی که اختلال طیف اوتیسم دارد، در برقراری ارتباط و تعامل با دیگران مشکل دارد یا ممکن است فعالیت‌ ها و مهارت‌ های بازی او محدود باشد. کاردرمانی می ‌تواند به کودکان مبتلا به اوتیسم کمک کند تا این مهارت‌ ها را در خانه یا مدرسه توسعه دهند. کاردرمانی یک جزء کلیدی در توانبخشی کودکان مبتلا به اوتیسم است، زیرا از فعالیت ‌ها و استراتژی ‌های مختلفی برای کمک به آن‌ ها در بهبود مهارت ‌های زندگی روزمره، پردازش حسی و تعامل اجتماعی استفاده می ‌کند. کاردرمانگران توانایی ‌های فیزیکی، حسی، شناختی و عاطفی کودک را ارزیابی می ‌کنند تا یک برنامه درمانی شخصی ‌سازی شده با تمرکز بر افزایش استقلال، مشارکت در فعالیت‌ های معنا دار و کیفیت کلی زندگی ایجاد کنند. اهداف رایج توانبخشی شامل توسعه مهارت‌ های حرکتی ظریف و درشت، بهبود روال ‌های مراقبت از خود مانند لباس پوشیدن و توالت رفتن، یادگیری مدیریت حساسیت‌ های حسی و تقویت توانایی ‌های اجتماعی و ارتباطی است. هدف کلی کاردرمانی کمک به کودک مبتلا به اوتیسم برای بهبود کیفیت زندگی او در خانه و مدرسه است. کاردرمانی ممکن است ترکیبی از استراتژی ‌های مختلف باشد. این‌ ها می‌ توانند به کودک شما کمک کنند تا بهتر به محیط خود پاسخ دهد. درمانگر به معرفی، حفظ و بهبود مهارت ‌های کودک کمک می‌ کند تا کودکان مبتلا به اوتیسم تا حد امکان مستقل باشند. هنگامی که یک کاردرمانگر اطلاعات را جمع ‌آوری کرد، می ‌تواند برنامه‌ ای منحصر به فرد را برای کودک شما تدوین کند. هیچ برنامه درمانی ایده ‌آل واحدی وجود ندارد. اما مراقبت زود هنگام، ساختار یافته و فردی‌ سازی شده بهترین نتیجه را نشان داده است. کاردرمانگران رشد و تکامل انسان و تعامل فرد با محیط را از طریق فعالیت‌ های روزمره مطالعه می‌ کنند. این دانش به آن ‌ها کمک می ‌کند تا مهارت‌ های زندگی مستقل را در افراد مبتلا به اختلال اوتیسم و سایر اختلالات رشدی ترویج دهند. درمان توانبخشی برای اختلال طیف اوتیسم معمولا شامل گفتار درمانی و زبان ‌درمانی برای بهبود ارتباط، کاردرمانی برای تقویت مهارت ‌های زندگی روزمره و فیزیوتراپی برای توسعه مهارت‌ های حرکتی و هماهنگی است. کاردرمانگران به عنوان بخشی از تیم بزرگ توانبخشی کار می‌ کنند که شامل والدین، مربیان و سایر متخصصان این حوزه است. آن ‌ها به تعیین اهداف خاص برای کودکان مبتلا به اختلال طیف اوتیسم کمک می‌ کنند. این اهداف اغلب شامل تعامل اجتماعی، رفتار و عملکرد در کلاس درس می باشد.

بازی در درمان کودکان اوتیسم

این بازی توازن کودک را تقویت خواهد کرد و خود به خود منجر به واکنش توازنی خواهد شد. این بازی در واقع بر روی مهارت‌های برنامه‌ریزی که بخش مهمی از توازن مناسب است و نیز آگاهی بینایی تأثیر دارد. برای افزایش تصور و خیال در این باری، داستانی درباره اینکه روی بالشت یک دریاچه است و شما سعی دارید خیس نشوید بسازید. داستان را هر طور که دوست دارید تصویرسازی کنید. برای مثال از کتاب‌هایی که اخیراً با همراهی کودک خوانده‌اید و او دوست داشت، استفاده کنید.
1- تعدادی بالشت یا کوسن را روی زمین به شکل خط مستقیم یا دایره‌ای بگذارید. اگر بالشت‌ها دارای سفتی متفاوتی باشند،‌ بهتر است چرا که فرصت سازگاری و تنظیم برای حس‌های متفاوت را همزمان با پیشروی در بازی فراهم می‌آورد.
2- به کودک نشان دهید که چگونه پاها را بر روی زمین نمی‌گذارید و بر روی بالشت‌ها راه می‌روید. نشان دادن نحوه بازی در واقع بهترین راه برای برقراری ارتباط و ارائه دستورالعمل‌ها است.
3- راه رفتن را در یک مسیر مستقیم شروع کنید و سپس دایره‌ای و در نهایت در الگوی هشت انگلیسی امتحان کنید.
4- در ابتدا کودک را با گرفتن دستش حمایت کنید.
5- این کار می‌تواند زمانی که زشما اولین تلاش را می‌کنید، بکار بیاید. «پایت را بگذار، بایست و حالا قدم بردار.» طبق میل کودک عمل کنید و همیشه به سطح استرس او توجه کنید. یادگیری، زمانی رخ می‌دهد که کودک آسوده است و احساس خوبی دارد و نه در زمان استرس.
6- به کودک اجازه دهید کفش‌هایش را درآورد چرا که این کار به او اجازه تجربة حس لامسة بیشتری را از بافت‌های متفاوت بالشت‌ها خواهد داد.

بازی هدفگیری در توانبخشی اوتیسم

در این بازی به چالش کشیدن توازن همراه با یک مهارت بینایی وجود دارد.
1- از کودک بخواهید روی بالشت بایستد. اگر قادر به ایستادن نبود، برای شروع روی زمین باشد.
2- یک سطح یا کاسة بزرگ را در مقابل او بگذارید.
3- این سطل را در جایی قرار دهید که شانس کودک برای نداختن چیزی که می‌خواهد در داخل سطل بیندازد، زیاد باشد.
4- از اسباب بازی نرم و توپ‌ها استفاده کنید و از کودک بخواهید درون سطل یا کاسه پرتاب کند.
5- با پیشرفت کودک چالش را بیشتر کنید. هدف را دورتر کرده و یا آن از از سطح زمین بالاتر بگذارید.
6- برای افزایش چالش توازن از کودک بخواهید روی دو کوسن بایستد. همچنین توازن کودک می‌تواند با ایستادن او روز یک پا و انداختن شیء به سمت هدف به چالش کشیده شود.

بازی ایستادن روی زانوها برای توانبخشی در اوتیسم

ایستادن و نشستن روی زانوها یک روش خوب برای افزایش قدرت عضلات شکم و پشت (عضلات مرکزی) است و توازن را بهبود می‌بخشد.
1- روی زمین زانوهای خود را خم کرده و وضعیت صاف را حفظ نمایید. این روش و نشان دادن آن به کودک، بهترین راه آموزش است.
2- به کودک برای گرفتن وضعیت مورد نظر کمک کنید.
3- دو زانو بنشینید و سپس در حالی که تنها روی زانوهایتان هستید از جا برخیزید.
4- در بتدا شاید حفظ این وضعیت برای یک دقیقه یا حتی ثانیه‌هایی کوتاه، دشوار باشد. به کودک اجازه دهید یا خم کردن پاها و نشستن دو زانو خستگی‌اش را کم کند. نشستن دو زانو وضعیت راحت‌تری برای کودک است. بعد از استراحت از او بخواهید تا بلند شود و وضعیت صاف را برای زمان طولانی‌تری حفظ کند.
5- آواز خواندن در این وضعیت راه مناسبی برای کمک به گذر زمان است و تمرین خوبی برای تقویت عضلات و توازن است. چرا که آواز خواندن کمک می‌کند کودک مدت زمان بیشتری را در وضعیت تمرین بماند.
6- وقتی کودک در این وضعیت احساس راحتی بیشتری کرد می‌تواند آن را برای زمان بیشتری حفظ کند و نیازی به کمک بزرگترها نیست.
7- از کودک بخواهید زمانی که برایش داستان می‌خوانید در همین وضعیت بنشیند.
8- برای افزودن چالش بیشتر در حال یکه کودک روی زانوهایش است با او توپ بازی کنید.

حرکت و جابجایی در توانبشی کودکان اوتیسم

راه رفتن نتیجة طبیعی رشد عضلات و غلیة آنها بر جاذبه است. کودکان با اختلالات طیف اوتیسم ممکن است در زمان راه رفتن متفاوت از بقیه به نظر برسند. دست‌هایشان به گونه‌ای حرکت کند که گویی هیچ هماهنگی با گام‌هایشان ندارد. این کودکان ممکن است گام‌های بسیار کوتاهی بردارند و یا در زمان راه رفتن پاهایشام از هم فاصلة زیادی داشته باشد. به نظر می‌رسد زانوهایشان را خم نمی‌کنند و برای راه رفتن روی خط مستقیم مشکل دارند. این راه رفتن ناشیانه می‌تواند ناشی از توازن ضعیف، ضعف عضلات مرکزی یا نیاز برای دانستن اینکه در کجای فضا هستند و چگونه حرکت می‌کنند باشد. اینکه دلیل کدام مورد است تفاوتی ندارد و خوب است که کودک الگوی راه رفتن نرم و متوازن را به مرور کسب کند. برای ایجاد الگوی راه رفتن متقابل، زمانی که راه می‌روید تکان دادن دست‌هایتان را به صورت اغراق‌آمیز نشان دهید. بازوی راست را همزمان با جلو بردن پای چپ به سمت جلو تکاه دهید و الی آخر. بلند کردن پاها مانند آنچه در رژة نظامی انجام می‌دهند می‌تواند به نعطاف‌پذیری زانو و هیپ کمک نماید. خواندن یک آواز با ریتم قوی و یا تصور اینکه در یک دستة نظامی هستید، این نوع راه رفتن را تشویق می‌کند. باید مطمئن باشید که کفش‌های کودک راحت و ایمن هستند. اگر کفش‌ها مناسب پا نباشد یا احساس لغزیدن به کودک دهد، منجر به حواسپرتی کودک در زمان راه رفتن خواهد شد. در این مواقع کودک به صورت ناخودآگاه زمان و انرژی زیادی برای نگه داشتن کفش‌ها در پایش صرف خواهد کرد. شناخت یک کودک مبتلا به اختلالات طیف اوتیسم در واقع یک سفر چالش‌زا و غنی است. تجلیل از آگاهی و تشویق کودک زمانی که او به شناختی از خودش نائل می‌شود، می‌تواند یکی از تجربیات ارزشمند زندگی باشد.
هماهنگی عبارت است از استفاده از بخش‌های مختلف بدن با یکدیگر برای رسیدن به یک هدف معنادار. در این فصل در مورد استفاده از چشم‌ها و دست‌ها جهت بازی کردن و انجام راحت کارهای دیگر صحبت می‌شود. داشتن هماهنگی خوب فرصت رشد مهارت در حرکت و استفاده از ابزار را فراهم می‌آورد.

بهترین مراکز توانبخشی اوتیسم

مرکز توانبخشی اوتیسم دکتر صابر یکی از بهترین مراکز تخصصی در این حوزه است که با بهره‌گیری از مربیان باتجربه و برنامه‌های درمانی پیشرفته، خدمات جامع به کودکان اوتیسم ارائه می‌دهد. در این مرکز، هر کودک با توجه به نیازهای فردی خود تحت حمایت و آموزش قرار می‌گیرد. تیم متخصص دکتر صابر با روش‌های نوین گفتاردرمانی و کاردرمانی، به بهبود مهارت‌های ارتباطی و اجتماعی کودکان کمک می‌کند. اگر به دنبال بهترین مرکز توانبخشی اوتیسم با مربیان حرفه‌ای هستید، مرکز دکتر صابر انتخابی ایده‌آل است.

منابع:

diaplasis.eu

سوالات متداول:

1- آیا توانبخشی اوتیسم فقط برای کودکان است؟
خیر، توانبخشی در اوتیسم محدود به کودکان نیست. بزرگسالان مبتلا به اوتیسم نیز می‌توانند از برنامه‌های توانبخشی بهره‌مند شوند. این برنامه‌ها ممکن است شامل آموزش مهارت‌های اجتماعی، مدیریت استرس، آماده‌سازی برای اشتغال و استقلال در زندگی روزمره باشد. هدف اصلی توانبخشی در هر سنی، ارتقای کیفیت زندگی و افزایش سطح استقلال فرد است.

2-چه مدت زمانی برای مشاهده نتایج توانبخشی در اوتیسم لازم است؟
مدت زمان مورد نیاز برای مشاهده نتایج توانبخشی در اوتیسم به عوامل متعددی بستگی دارد، از جمله شدت اختلال، سن شروع درمان، میزان همکاری خانواده و کیفیت برنامه‌های توانبخشی. در برخی کودکان، پیشرفت‌های اولیه طی چند ماه قابل مشاهده است، اما برای دستیابی به نتایج پایدار و بلندمدت معمولاً نیاز به چندین سال تلاش مستمر وجود دارد. توانبخشی فرآیندی زمان‌بر اما اثربخش است.

لکنت زبان در کودکان

لکنت زبان در کودکان از اختلالات شایع سنین 3 تا 6 سالگی می باشد. این اختلال در پسرها و دخترها به یک میزان مشاهده نمی شود. مطالعات فراوانی در حیطه لکنت  و درمان های شایع آن انجام شده است. گفتاردرمانی لکنت زبان  از درمان های مفید در حیطه لکنت می باشد که در مرکز درمان لکنت زبان دکتر صابر ارائه می گردد. مرکز گفتاردرمانی دکتر صابر با تشخیص دقیق علل لکنت در کودکان و استفاده از  گفتاردرمانی لکنت در کنار درمان های رفتاردرمانی و کاردرمانی یکپارچگی حسی موجب تسهیل در روند بهبودی لکنت در کودکان می گردد. متخصصین گفتاردرمانی مرکز درمان لکنت زبان زیر نظر دکتر صابربه ارائه تکنیک های روز دنیا در زمینه لکنت زبان می پردازند و با مشاوره دقیق به والدین نحوه صحیح برخورد با کودکان با لکنت زبان را به والدین آموزش می دهند تا بهبودی را تسریع بخشیده و عود مجدد لکنت در کودکان جلوگیری نمایند.

جهت تماس با کلینیک کاردرمانی و گفتاردرمانی جناب آقای دکتر صابر (کلینیک توانبخشی پایا در پاسداران ، کلینیک توانبخشی غرب تهران در سعادت آباد) باشماره 09029123536 تماس حاصل فرمایید.

مطالعات نسبت جنسی در لکنت نخستین بار در دهه ۱۹۸۰ منتشر شده بودند و از آن زمان هر دهه منتشر می شوند. با این جریان دائمی اطلاعات، قاعدتا باید داده های قابل اعتمادی در مورد ایـن پدیده داشته باشیم.در واقع ،ما داریم. نتایج مطالعات حاصل از افرادی که در سنین مختلف و در فرهنگ های مختلف لكنت کرده اند نسبت را به صورت تقریبا سه لکنتی مرد در مقابل هر یک لکنتی زن قرار می دهد.هر چند شواهد محکمی وجود دارد که ممکن است با بزرگ تر شدن کودکان نسبت افزایش یابد.برای مثال، یایری (۱۹۸۳) گزارش کرد از ۲۲ کودکی که ۲ و ۳ ساله بودنـد و والدینشان باور داشتند که آن ها لکنت کنند،۱۱ پسر و ۱۱ دختر بودند.در مطالعه ای گسترده تر بر روی ۸۷ کودک بین ۲۰ و ۶۹ ماهه،پایری و آمبروز(۱۹۹۲)بطور کلی نسبت مرد به زن را 1:1/2 یافتند،هر چنـد ۲۰ کودک کوچکتر،آن هایی که کمتر از ۲۷ ماه داشتند،نسبت 2:1/1 را نشان می دادند.

شیوع لکنت زبان در دختر ها و پسرها

بازبینی بلاداستین و راتنر (۲۰۰۸)نشان داد که نسبت جنسی مرد به زن در کلاس اول ۳:۱ و در کلاس پنجم ۵:۱ است که تایید کننده این نظریه است که نسبت جنسیتی با بزرگ تر شدن کودکان افزایش می یابد.شواهد مربوط به افزایش یافتن نسبت مرد به زن توسط دو مطالعه جدید ارائه شده بود.کلوس و همکارانش(۱۹۹۹) نسبت مرد به زن را در نزدیکی شروع لکنت، ۱: ۱/۱ دریافتند که شش سال بعد به 5:1/2  افزایش می یافت.مانسون (۲۰۰۰) نسـبـت مـرد بـه زن را در غربالگری اولیه (۳ سالگی) 65:1/1 دریافت که دو سال بعد به 8:1/2  افزایش می یافت.نسبت جنسی تقریبا برابر در میان کودکان بسیار خردسالی که لکنت می کنند و افزایش تدریجی نسبت پسرانی که لکنت می کنند ممکن است در نتیجه چندین عامل باشد. وست (۱۹۳۱) اطلاعاتی را ارائه کرد که نشان میدهند تغییر نسبت جنسی در نتیجه افزایش نسبت پسرانی است، که در سال های آخر قبل از مدرسه و سال های اولیه مدرسه شروع به لکنت کردن می کنند.هر چند اطلاعات تازه نشان می دهد که دختران اندکی زودتر از پسران شروع به لكنت می کنند(پایری،۱۹۸۳؛ پایری و آمبروز، ۱۹۹۲) و زودتر و بیشتر بهبودی می یابند(اندروز و همکاران، ۱۹۸۳؛ یایری و آمبروز، ۱۹۹۲؛ یایری و آمبروز ۱۹۹۹ یایری،آمبروز و کوکس،۱۹۹۶).

افراد مونثی که لکنت می کنند و در بزرگسالی بهبودی نمی یابنـد ممکن است زیر مجموعه جالبی برای مطالعه باشند. آن ها ممکن است زمینه ی قوی تری را برای لکنـت کردن به ارث برده باشند، تحت فشارهای محیطی قوی برای گفتارشان قرار گرفته باشند، یا هر دو (اندروزو همکاران،۱۹۸۳). یا اینکه ،ممکن است آن ها فاقد((عامل بهبودی ای)) باشند،که به نظر می آید اکثر لکنتی های جوان مونث دارند، یا ممکن است عوامل اضافه ای به ارث برده باشند که برای جلوگیری از بهبودی، با لكنت تاثیر متقابل دارند.

قابل پیش بینی بودن لکنت زبان در کودکان

بخش مهم دیگری از پس زمینه اطلاعات در مورد لکنت زبان در کودکان، چگونگی تغییر کردن آن است که هنوز به طور عجیبی به هنگام وقوع قابل پیش بینی است علی رغـم ایـن واقعیت که بسیاربی ثبـات و غیر عادی به نظر می آید.این قابل پیش بینی بودن کلیدی مهم برای ماهیت آن است.زمانی که ما تحقیقات در مورد تغییر پذیری لکنت را بررسی می کنیم،خواهیم دید که این اطلاعات چگونه تغییرات در دیدگاه های نظری مربوط به اختلال را انعکاس می دهند.

قبل از دهه ۱۹۳۰،لکنت زبان در کودکان معمولا به عنوان یک اختلال پزشکی به حساب می آمد.لی ادوارد تراویس، نخستین فرد آموزش دیده در سطح دکترا برای کار کردن بر روی اختلالات گفتار و شنوایی، آزمایشگاهی در دانشگاه آیووا در سال ۱۹۲۴ برای مطالعه لکنت از یک دیدگاه نوروفیزیولوژیک تاسیس کرد. او این نظریه را ارائه کرد که لکنت در نتیجه سازماندهی غیـر عـادی یا غیـر مـوثر دو نیمکره مغزی،مغز است. برای تراویس و محققان پس از او، تغییر پذیری رفتارهای لکنت به عنوان بخشی از یک اختلال عضوی دیده شده بود و یک بخشی غیـر مـهـم از آن بود.امواج مغزی،سرعت ضربان قلب و الگوهای تنفسی لکنتی ها مرتبط با تحقیق آن ها بود.اما در دهه ۱۹۳۰، روانشناسان در آیووا و جاهای دیگر، علاقه وافری به روش های رفتاری برای مطالعه اختلالات انسانی پیدا کردند که به تحقیقات در لکنت نیز وارد شد.دانشمندانی که تلاش می کردند تا نوروفیزیولوژی لکنت را بفهمند بتدریج ، بررسی عوامل اجتماعی،روانشناسی و زبانی ای را آغاز کردند که وقوع و تغییر پذیری آن را تحت تاثیر قرار می دهند (بلاداستین و راتنر ۲۰۰۸).

انتظار، ثبات و تطابق

پیش از توضیح این یافته های جالب، این اصطلاحات را به طور خلاصه توضیح خواهم داد که هنگامی به بهترین شکل فهمیده می شوند که شخص لکنتی یک متن را چندین مرتبه بخوانـد ((انتظار)) به توانایی شخص در پیش بینی اینکه او بر روی چه کلمـات يـا صـداهایی لكنـت خواهـد کرد، گفته می شود.(جانسون و سالامون،۱۹۳۷؛نات،جانسون و وبستر، ۱۹۳۷؛میلیسـن، ۱۹۳۸؛ون رایپر،۱۹۳۶).((ثبات))تمایل افراد است برای لکنت کردن بر روی کلمات یکسان، زمانی که یک متن را بیش از یک مرتبه می خوانند(جانسون و اینس،۱۹۳۹؛جانسون و نات، ۱۹۳۷).((تطابق)) یافته ای است که هنگامی که گویندگان یک متن را چندین مرتبه می خوانند،به تدریج طی پنج یا شش دور خواندن کم تر و کم تر لکنت می کنند(جانسون و نات، ۱۹۳۷؛ ون رایپر و هول،۱۹۵۵).

این مطالعات معمولا با ارائه یک متن به فـرد لکنتی و درخواست از وی برای خواندن آن با صدای بلند انجام می شود.به طور مثال،اگر آزمونگر ثبات را مورد مطالعه قرار می دهـد،او می بایست یک کپی از متن برای خودش داشته باشد تا هر کلمه ای که گوینده بر روی آن لكنـت مـی کنـد را علامت بزند.سپس از گوینده می خواهد که آن را دوباره بخواند و آزمـونگر دوباره کلماتی را که در دومین بار خواندن بر روی آن ها لکنت انجام شده را علامت می زند.به این ترتیب او می تواند درصد کلماتی را که در دو (یا بیشتر) مرتبه خواندن لکنت بر روی آن ها انجـام شـده را محاسبه کنـد. ایـن یافته ها که به ترتیب انتظار،ثبات و تطابق خوانده می شوند،برخی فرضیات در مورد اختلال را تغییر دادند. به نظر می آمد که لکنت تنها یک اختلال ساده نوروفیزیولوژیک نیست.این اختلال ویژگی هایی از رفتار یاد گرفته شده را نیز نشان می داد.

این مطالعات نه تنها دیدگاه های موجود در مورد لکنت زبان در کودکان را تغییر دادند بلکه دری را بـه سـوی امکان درمان های جدید باز کردند. اینکه بیشتر،لکنت یاد گرفته می شـود یا ممکن است یادگرفتـه نشود. چالش ها بر روی این موضوع بود که چه مقدار لکنت یاد گرفته می شود و چگونه به افراد لکنتی برای ایجاد پاسخ های جدید کمک کرد.بسیاری از رویکردهای درمانی ای که در آینده در این کتـاب مورد بحث قرار می دهیم، از اصول یادگیری برای کمک به بیماران به منظور کسب پاسخ های جدید و روان و کاهش تنش و دوری از پاسخ های قدیمی لکنتشان،استفاده می کنند.

تشخیص لکنت زبان در کودکان زیر ۳ سال

تشخیص لکنت زبان در کودکان زیر ۳ سال نیازمند شناخت دقیق علائم و تفکیک آن از نارسایی‌های طبیعی گفتار است. در این سن، کودکان در حال یادگیری مهارت‌های زبانی هستند و ممکن است گاهی دچار تکرار کلمات، مکث‌های کوتاه یا اصلاح جملات شوند که بخشی از فرایند رشد محسوب میشود. با این حال، اگر کودک شما بهطور مداوم صداها را میکِشد (مثلاً «مـــامان»)، کلمات را بیش از دوبار پشتسرهم تکرار میکند (مانند «من من من میخوام») یا در میانه صحبت دچار قفل شدن و تنش عضلانی (مثل فشار آوردن به فک یا پلک زدن سریع) میشود، احتمالاً نیاز به بررسی تخصصی وجود دارد. یکی از نشانه‌های هشداردهنده، افزایش لکنت در شرایط خاص مانند اضطراب، خستگی یا صحبت در جمع است. همچنین، اگر لکنت بیش از ۶ ماه ادامه یابد و با رشد سنی کودک کاهش نیابد، مراجعه به گفتاردرمانگر ضروری است. والدین باید توجه کنند که فشار آوردن به کودک برای «سریعتر صحبت کردن» یا تصحیح مداوم گفتار او، میتواند اضطراب را افزایش داده و لکنت را تشدید کند. در عوض، ایجاد محیطی آرام، گوش دادن صبورانه بدون قطع کردن صحبت کودک و استفاده از جملات کوتاه و ساده برای الگودهی گفتاری، به بهبود فرایند ارتباط کمک میکند. اگر سابقه خانوادگی لکنت زبان وجود دارد یا کودک همزمان با مشکلات دیگری مانند تاخیر در رشد کلامی روبه روست، احتمال نیاز به مداخله زودهنگام بیشتر میشود. تشخیص به موقع لکنت در کودکان زیر ۳ سال، شانس بهبودی را به طور چشمگیری افزایش میدهد، چراکه مغز در این سن انعطاف‌پذیری بالایی برای بازسازی الگوهای گفتاری دارد. در صورت مشاهده علائم پایدار، اولین گزینه مراجعه به متخصص اطفال یا گفتاردرمانگر است تا با ارزیابی جامع، برنامه درمانی متناسب با نیاز کودک طراحی شود.

سولات متداول:

1-چگونه لکنت زبان میتواند بر هوش هیجانی کودک تأثیر مثبت بگذارد؟
کودکان مبتلا به لکنت اغلب به دلیل مواجهه با چالشهای ارتباطی، همدلی، صبر و مهارت‌های گوش‌دادن را بهتر می‌آموزند. این تجربه‌ها میتواند هوش هیجانی آنها را تقویت کند، به‌شرطی که محیط حمایتی باشد.

2-آیا بین لکنت زبان و رژیم غذایی کودک ارتباطی وجود دارد؟
تحقیقات محدودی نشان میدهند مصرف بیش‌ازحد قندهای مصنوعی یا کافئین ممکن است اضطراب کودکان را افزایش داده و لکنت را تشدید کند. با این حال، هیچ ماده غذایی به طور مستقیم باعث لکنت نمیشود. رژیم متعادل سرشار از امگا۳ (مانند ماهی) و ویتامینهای گروه B میتواند به سلامت سیستم عصبی کمک کند.

اختلال یادگیری چیست

اصطلاح «ناتوانی خاص در یادگیری» بر ناتوانی آن گروه از کودکان دلالت دارد که در یک یا چند فرایند روان شناختی پایه مربوط به درک زبان یا کاربرد آن، گفتاری یا نوشتاری، اختلال دارند؛ این اختلال ممکن است به صورت ناتوانی در گوش دادن، فکر کردن، صحبت کردن،خواندن، نوشتن، هجی کردن یا انجام دادن محاسبات ریاضی جلوه گر شود. این اصطلاح عارضه هایی چون معلولیت های ادراکی، آسیب مغزی، اختلال جزئی کارکرد مغز، نارساخوانی و زبان پریشی رشدی را شامل می شود. مرکز اختلال یادگیری دکتر صابر در حیطه تشخیص و درمان اختلالات یادگیری به صورت تخصصی فعالیت می نماید. گفتاردرمانی اختلال یادگیری در کنار کاردرمانی اختلالات یادگیری از درمان های مفید در حیطه این کودکان است.

تعریف اختلال یادگیری

اصطلاح ناتوانی های یادگیری نخستین بار در سال ۱۹۶۳ مطرح شد. گروه کوچکی از والدین و معلم های علاقه مند در شیکاگو گرد هم آمدند تا با وحدت بخشیدن به گروه های پراکنده والدین،که در قالب تعدادی انجمن فعالیت می کردند، آنها را درون یک سازمان واحد فعال سازند. هر یک از این گروه های والدین ، کودکان مبتلا به ناتوانی های یادگیری را با عنوانی می شناختند، نظیر معلول ادراکی، آسیب دیده مغزی و آسیب دیده عصبی. لازمه اتحاد این گروه ها با یکدیگر توافق بر سر نام واحدی برای مشخص کردن این کودکان بود. در این گردهمایی اصطلاح ناتوانی های یادگیری پیشنهاد شد (کرک، ۱۹۶۳) و بلافاصله آن را تصویب کردند. امروز این سازمان به نام انجمن ناتوانی های یادگیری (LDA) مشهور است و نماینده این گردهمایی تاریخی است.

اگرچه اصطلاح ناتوانی های یادگیری پس از پیشنهاد بلافاصله پذیرفته شد، ارائه تعریفی از ناتوانی های یادگیری کار آسانی نبود. در حقیقت، این وظیفه چنان شـاق تلقى می شود که برخی افراد ناتوانی های یادگیری را به اظهار نظر قاضی پاتر استوارت در مورد پورنوگرافی تشبیه کرده اند: تعریف آن غیر ممکن است، «اما وقتی آن را می بینم می فهمم چیست.»

تدوین تعریفی که برای همگان پذیرفتنی باشد همچنان موضوع بحث انگیزی است. اگرچه تعاریف چندی ارائه و سال ها به کار گرفته شدند، هر یک از آنها را واجـد نقطه ضعف هایی دانسته اند. در این فصل سه تعریف تأثیرگذار بررسی می شود: ۱) تعریف قانونی دولت فدرال، ۲) تعریف کمیته مؤسسات مربوط به ناتوانی های یادگیری و ۳) تعریف کمیته مشترک ملی مربوط به ناتوانی های یادگیری.

تعریف دولت فدرال: قانون آموزش و پرورش افراد دچار ناتوانی (IDEA)

تعریف ثبت شده در قانون آموزش و پرورش افراد دچار ناتوانی بیشترین کاربرد را داشته است. این تعریف نخستین بار در سال ۱۹۷۵ در قانون عمومی ۹۴-۱۴۲ وارد شد، قانون آموزش تمام کودکان معلول در نسخه ۱۹۹۰ قانون آموزش و پرورش افراد دچار ناتوانی (۱۰۱-۴۷۶ PL) گنجانده شد و در تصویب مجدد آن برای اجرا در سال ۱۹۹۷ نیز منظور شد. تعریف ناتوانی های یادگیری در قانون دولت فدرال اساس تعریف بسیاری از ایالت هاست و در تعداد زیادی از مدارس استفاده می شود.

در حقیقت تعریف دولت فدرال شامل دو بخش است. بخش اول از گزارش ۱۹۶۸ «کمیته ملی مشورتی در باب معلولان» به کنگره اقتباس شده است. این بخش هـمان تعریف ناتوانی های یادگیری در تصویب مجدد قانون آموزش و پرورش افراد دچار ناتوانی است:

اصطلاح «ناتوانی خاص در یادگیری» بر ناتوانی آن گروه از کودکان دلالت دارد که در یک یا چند فرایند روان شناختی پایه مربوط به درک زبان یا کاربرد آن، گفتاری یا نوشتاری، اختلال دارند؛ این اختلال ممکن است به صورت ناتوانی در گوش دادن، فکر کردن، صحبت کردن،خواندن، نوشتن، هجی کردن یا انجام دادن محاسبات ریاضی جلوه گر شود. این اصطلاح عارضه هایی چون معلولیت های ادراکی، آسیب مغزی، اختلال جزئی کارکرد مغز، نارساخوانی و زبان پریشی رشدی را شامل می شود. اصطلاح یادشده آن دسته از مشکلات یادگیری را که اساساً نتیجه معلولیت های دیداری، شنیداری یا حرکتی، عقب ماندگی ذهنی، اختلال هیجانی، یا وضع نامساعد محیطی، فرهنگی یا اقتصادی است در بر نمی گیرد.

در بخش دوم تعریف دولت فدرال به مسائل عملیاتی توجه شده؛ ایـن بـخش در ابتدا در مجموعۀ جداگانه ای از قوانین و آیین نامه های اختصاصی برای کودکان دچار ناتوانی های یادگیری ارائه شد (اداره آموزش و پرورش ایالات متحد، ۲۹ دسامبر ۱۹۷۷). بر طبق این آیین نامه ها، دانش آموزی دچار ناتوانی خاص در یادگیری است که (۱) هنگامی که تجربه های مناسب یادگیری برای او فراهم شود، در یک یا چند زمینه خاص، متناسب با سن و سطوح

تعریف NJCLD از ناتوانی های یادگیری

کمیته مشترک ملی مربوط به ناتوانی های یادگیری (NJCLD) سازمانی است متشکل از نمایندگانی از چند سازمان تخصصی و رشته های مربوط به ناتوانی های یادگیری. تعریف این کمیته به شرح زیر است:

ناتوانی های یادگیری اصطلاحی کلی است که به گروه نامتجانسی از اختلال ها اطلاق می شود که به شکل مشکلات عمده در فراگیری و به کارگیری توانایی های گوش دادن، صحبت کردن، خواندن، نوشتن، استدلال با محاسبات ریاضی آشکار می شود. این اختلال ها ذاتی هستند و فرض می شود که از اختلال کارکرد دستگاه عصبی مرکزی نشئت می گیرند و ممکن است در کنار ناتوانی های یادگیری اشکالاتی در خود نظم دهی رفتارها، ادراک اجتماعی و تعامل اجتماعی وجود داشته باشد، اما این مسائل في نفسه ناتوانی یادگیری به شمار نمی آیند. ناتوانی یادگیری ممکن است همراه با سایر عارضه های معلولیتی باشد (برای مثال، نقص حسی، عقب ماندگی ذهنی، اختلال اجتماعی و هیجانی) یا با تأثیرات محیطی توأم باشد (نظیر تفاوت های فرهنگی، آموزش ناکافی/نامناسب، عوامل روان زاد)، اما نتیجۀ این عارضه ها یا تأثیرات نیست (کمیته مشترک ملی مربوط به ناتوانی های یادگیری، ۱۹۹۴، ص ٦٦-٦٥).

در زیر نکات اصلی تعریف فوق ارائه می شود:

۱. ناتوانی های یادگیری شامل گروه نامتجانسی از اختلال هاست . انواع گوناگون رفتار و خصوصیات در افراد دچار ناتوانی های یادگیری دیده می شود.

۲. این مشکل ذاتی است. ناتوانی های یادگیری بیشتر از عوامل درون فردی نشئت می گیرند تا عوامل بیرونی، نظیر محیط یا نظام آموزشی.

۳. به نظر می رسد این اشکال ناشی از اختلال کارکرد دستگاه عصبی مرکزی باشد. این مشکل اساس زیست شناختی دارد.

۴. ناتوانی های یادگیری ممکن است با ناتوانی ها یا عارضه های دیگری همراه باشد. ممکن است افراد همزمان دچار چند مشکل نظیر ناتوانی های یادگیری و اختلال های هیجانی باشند.

توانایی خود پیشرفتی نداشته باشد و (۲) تفاوت فراوانی بین پیشرفت و توانایی هوشی دانش آموز در یک یا چند مورد از هفت زمینه زیر وجود داشته باشد: الف) بیان شفاهی، ب)درک شنیداری، ج) بیان نوشتاری، د) مهارت پایه برای خواندن، هـ ) درک مطالب خواندنی،و) محاسبات ریاضی، ز) استدلال ریاضی.

به طور خلاصه می توان گفت که تعریف دولت فدرال از ناتوانی های یادگیری، چنانکه در  کمیته مؤسسات مربوط به یادگیری (ICLD) کمیته ای دولتی است که از طرف کنگره ایالات متحد مأموریت یافت تا تعریفی از ناتوانی های یادگیری ارائه کند. این کمیته از نمایندگان دوازده مؤسسه اداره بهداشت و خدمات انسانی و آموزش و پرورش تشکیل شده است. نقصان مهارت های اجتماعی در حکم یکی از مشخصه های ناتوانی های یادگیری افزودۀ مهم این کمیته تعریف است (۱۹۸۷) و انتقاداتی را برانگیخته است (سیلور، ۱۹۸۸). نکات اصلی تعریف کمیته به شرح است:

1.ممکن است کودک اشکالاتی در گوش دادن، صحبت کردن، خـوانـدن، نوشتن، استدلال، ریاضیات یا مهارت های اجتماعی داشته باشد. برخلاف تعریف دولت فدرال، این تعریف ناتوانی های اجتماعی را نیز شامل می شود.

2.ناتوانی های یادگیری می تواند با عارضه های دیگری توأم باشد. این تعریف به ویژه بر تأثیرات اجتماعی – محیطی و اختلال های نقصان توجه تأکید می ورزد.

3.ناتوانی های یادگیری ذاتی هستند و علت آن را اختلال کارکرد دستگاه عصبی مرکزی فرض می کنند. به نظر می رسد اختلال در یادگیری به علت نقصی در کارکرد مغز باشد.

تعریف دولت فدرال IDEA

قانون آموزش و پرورش افراد دچار ناتوانی گنجانده شده، شامل مفاهیم عمده زیر است:

۱. فرد دچار اختلال در یک فرایند روان شناختی پایه است. (این فرایندها به توانایی های ذهنی، نظیر حافظه، ادراک شنیداری، ادراک دیداری، زبان شفاهی و تفکر اطلاق می شود.)

۲. فرد دچار اشکال در یادگیری است، به خصوص در صحبت کردن، گوش دادن، نوشتن، خواندن (مهارت های تشخیص کلمه و درک مطلب) و ریاضیات (محاسبه و استدلال).

۳. مشکل اساساً ناشی از علت های دیگر نیست، علت هایی چون اختلالات دیداری یا شنیداری؛ معلولیت های حرکتی؛ عقب ماندگی ذهنی؛ اختلال هیجانی؛ یا وضع نامساعد اقتصادی، محیطی و یا فرهنگی.

۴. اختلاف مشهودی بین استعداد آشکار فرد برای یادگیری و سطح پایین پیشرفت او وجود دارد. به عبارت دیگر، نشانه های کم آموزی در فرد دیده می شود.

تعاریف مهم دیگر

تعریف های دیگری نیز برای ناتوانی های یادگیری ارائه شده است. مهم ترین آنها تعاریف کمیته مشترک ملی مربوط به ناتوانی های یادگیری و کمیته مؤسسات مربوط به ناتوانی های یادگیری است. (رک. «تعریف NICLD از ناتوانی های یادگیری» و «تعریف ICLD ازناتوانی های یادگیری».)

لزوم تعاریف متعدد

با مرور تعاریف ناتوانی های یادگیری چه نتایجی می توان گرفت؟

۱. ناتوانی های یادگیری به صورت رشته ای تثبیت شده درآمده است. عارضه دچار بودن به ناتوانی یادگیری به میزان وسیعی شناخته و پذیرفته شده است. سوان سـون و کریستی (۱۹۹۴) دریافتند که کودکان و بزرگسالان،کارشناسان و مبتدیان، همه تصوری ضمنی از

ناتوانی یادگیری دارند. بسیاری از رشته ها، متخصصان، سازمان ها و ملت ها اکنون افراد دچار ناتوانی های یادگیری را تشخیص می دهند.

۲. ناتوانی های یادگیری عارضۀ واحدی نیست. دستیابی به تعریفی واحد و پذیرفتنی برای همگان ممکن است عملی نباشد. مسائل ناتوانی های یادگیری به میزان زیادی فردی هستند، بنابراین راه حل هایی که برای رفع آنها به کار گرفته می شوند، باید سازگار و انعطاف پذیر باشند. ناتوانی های یادگیری عارضۀ واحدی نیست بلکه بیشتر شامل مرتبه ای از عارضه های مربوط به یکدیگر است که به طور جزئی با یکدیگر تداخل دارند (کوف، ۱۹۹۴).

3.وجود چندین تعریف از ناتوانی های یادگیری ضرورت دارد. تعریف های متفاوتی برای متخصصان، جمعیت ها، سطوح مختلف سنی و درجـات شـدت عارضه لازم است. افزون بر این، وجود تعریف های گوناگون دستیابی به مقاصد مختلف ـ از جمله تشخیص، ارزیابی، آموزش، حمایت قانونی و پژوهش ـ را امکان پذیر می سازد. به جای تلاش برای گنجاندن مشخصه های گوناگون ناتوانی های یادگیری در تعریف واحدی که شامل همۀ تعاریف باشد، باید قبول کنیم که این مشخصه ها منعکس کنندۀ انواع مختلف ناتوانی های یادگیری است .

اجزای مشترک تعریف ها ی اختلال یادگیری

• دشوار ، در انجام تکالیف
• حذف علل دیگر
• کارکرد مند
• الگوی رشد ناهماهنگ، تفاوت پردازش روانشناختی
• تفاوت در توانایی ها و سطوح پیشرفت

تعریف های مختلف ناتوانی های یادگیری واجد چندین جزء مشترک هستند:
۱) اختلال با کارکرد دستگاه عصبی مرکزی
۲) الگوی رشد ناهماهنگ و تفاوت در پردازش روان شناختی
۳) دشواری در انجام دادن تکالیف تحصیلی و یادگیری
۴) اختلاف بين سطوح پیشرفت و توانایی
۵) حذف علتهای دیگر، ماهیت هر یک از این اجزا و مسائل حول و حوش آن ها در ادامه بررسی می شوند.

درمان کودکان عصبی

بسیاری از والدین از رفتارهای عصبی، پرخاشگرانه و قشقرق های کودکان خود در محیط های مختلف نظیر مهمانی، هنگام رفتن به مدرسه و مراکز خرید اظهار ناراحتی می کنند. باید توجه کنید که بسیاری از کودکان در سنین 3تا5 سالگی رفتار قشقرقی و پرخاشگری از خود نشان می دهند اما رفتار هایی که طولانی مدت و متناوب هستند باید مورد توجه قرار بگیرند. مرکز رفتاردرمانی دکتر صابر در زمینه درمان کودکان عصبی و کنترل رفتارهای پرخاشگرانه کودکان به صورت تخصصی فعالیت می نماید. استفاده از تکنیک های بازی درمانی و رفتاردرمانی موجب بهبود رفتارهای عصبی کودک و ایجاد رفتارهای ساختار یافته در کودکان می گردد.

جهت تماس با کلینیک کاردرمانی و گفتاردرمانی جناب آقای دکتر صابر (کلینیک توانبخشی پایا در پاسداران ، کلینیک توانبخشی غرب تهران در سعادت آباد) باشماره 09029123536 تماس حاصل فرمایید.

علل عصبانیت و پرخاشگری در کودکان

عصبانیت و پرخاشگری در کودکان می‌تواند ناشی از عوامل مختلفی باشد. برخی از این عوامل شامل مشکلات خانوادگی، فشارهای مدرسه، کمبود توجه یا محبت، یا حتی مشاهده رفتارهای پرخاشگرانه در اطرافیان است. همچنین، برخی اختلالات روانی مانند اختلال کمبود توجه و بیش‌فعالی (ADHD) یا اختلالات اضطرابی می‌توانند به بروز رفتارهای عصبی منجر شوند. تشخیص دقیق علت این رفتارها توسط متخصصان روانشناسی کودک ضروری است تا درمان مؤثری ارائه شود.

دلایل شایع پرخاشگری در کودکان:

-دیدن مشاجره یا عصبانیت اعضای دیگر خانواده نسبت به یکدیگر

-مشکلات دوستی یا روابط با همسالان

-تجربه زورگویی یا آزار و اذیت

-مواجهه با دشواری در انجام تکالیف مدرسه یا امتحانات

-احساس استرس، اضطراب یا ترس شدید نسبت به یک موضوع خاص

-روبه‌رو شدن با تغییرات هورمونی در دوران بلوغ

گاهی ممکن است شما یا فرزندتان متوجه دلیل واقعی عصبانیت او نشوید. در چنین شرایطی مهم است که به او کمک کنید تا علت احساس عصبانیت خود را کشف کند و درباره احساساتش صحبت کند.

کودکان عصبی و قشقرق کودکان

اجازه بدهید تا رفتارهای قشقرقی را در نظر بگیریم، همه آن ها خیلی عادی هستند زمانی که کودکان کم سن یاد می گیرند تا عواطف و نا امیدی خود را مدیریت کنند. محققین دریافته اند که بیشتر از ۸۰ درصد پیش دبستانیهای 5-3 ساله یک بار یا بیشتر در ماه، رفتار عصبی دارند، اما کمتر از ده درصد کودکان کم سن و سال رفتار عصبی روزانه را دارند. استفاده از پرسشنامه ی والدین به نام (MAP-BP) multidimensional assessment of preschool disruptive behavior برای کمک به شمارش تعداد دفعات، کیفیت، و شدت خیلی از رفتارهای قشقرقی و همچنین توانایی های مدیریت خشم، مطالعه نشان داد که:

• ۶۱ درصد از پیش دبستانی ها زمانی که نا امید، عصبانی و ناراحت هستند قشقرق را نشان می دهند.
• ۵8 درصد در طول فعالیت های روزمره مثل زمان خواب، موقع صرف غذا و یا لباس پوشیدن قشقرق را نشان میدهند.

• اگرچه ۵۶ درصد رفتارهای قشقرقی را همراه با والدین بروز می دهند، تنها ۳۶ درصد رفتارهای قشقرقی را با بزرگسالان مثل معلم و پرستار دارند.
• ۲۸ درصد اشیاء را تخریب و می شکستند و ۲۴ درصد شخصی را ضربه، گاز یا لگد زدند.
• والدین نتوانستند برای ۲۶ درصد از رفتارهای قشقرقی دلیلی را پیدا کنند.

ما می دانیم که رفتارهای عصبی کودکان که طولانی و متناوب هستند به احتمال زیاد از نظر تکاملی عادی نیستند و اینکه یک مسئله غیرعادی به خصوص در کودکان بزرگتر است.

درمان کودکان عصبی

در رفتاردرمانی کودکان این موضوع ضروری است که بین رفتار قشقرقی که به علت عوامل عاطفی مثل نرسیدن کودک به چیزی که علاقه دارد بروز میکند و بحران حسی به علت تحریک بیش از حد که نیازهای نوروبیولوژیکال برآورده نمی شود، افتراق گذاشت. رفتار مشاهده شده ممکن است یکسان باشد اما علل ریشه ای ممکن است کاملا متفاوت باشد.

رفتارهای حسی تحریک کننده

• عدم تطابق بین موقعیت و ظرفیت پردازش حسی
• نیازهای حسی برآورده نمی شود.
• تحریک حسی ناراحت کننده و یا دردناک است.
• نیازها برای پاسخ به تحریکات حسی خیلی زیاد می شود.
• ممکن است در نتیجهی استرس های جنگ – گریز به خودش یا دیگران صدمه بزند.

رفتارهای قشقرقی

• عدم تطابق بین موقعیت و عوامل عاطفی شامل شناخت و مقابله با استرس.
• نیازهای عاطفی و علایق برآورده نمی شود.
• نیاز به توجه برآورده نمی شود.
• در حالت کلی از روی عمد به خودش صدمه نمی زند.

عملکرد کودک در مغازه اسباب بازی

رفتاری: ایزابل یک عروسک تازه میخواهد و مادرش میگوید نه. او شروع به ناله و شکایت می کند و اگر مادرش کنار نیاید خودش را روی زمین پرت میکند و شروع به گریه و فریاد زدن می کند. آخرین باری که این اتفاق افتاد، مادرش کوتاه آمده و عروسکی که ایزابل خواسته است را خریداری کرده است. این کار ممکن است الان جواب بدهد.

حسی: سوفیا حساسیت های بینایی و شنوایی را با هم دارد، بنابراین رفتن به داخل مغازه اسباب بازی با وسایل الکتریکی پر سرو صدا، گفت و گوی بسیاری از مردم به اضافه محوطه هایی پر از اسباب بازی های رنگارنگ، باعث شد که سرش وزوز کند و شروع به احساس لرزیدن و ترسیدن کرد. او یک عروسک دید و از مادرش خواست که آن را بخرد. وقتی که مادر نه گفت، برای او موضوع زیادی بود تا با آن کنار بیاید. او خودش را به کف زمین پرت کرد و شروع به گریه کردن و فریاد زدن کرد. او فقط نمی تواند به خودش کمک کند.

عملکرد کودک در میز شام

رفتاری: جاستین با لگوهایش ساختمان می سازد. او درکل گشنه اش نیست و علاقه ای به اینکه شام چی باشد نیز ندارد. او به خاطر اینکه والدینش مجبورش می کنند چند تکه کوچک مزه میکند و دوباره می رود تا بازی کند.

وقتی که پدرش اصرار می کند تا سر میز بماند حتی اگر خوردن غذا را انجام داده است، او بشقابش رابلند میکند و به زمین پرت می کند. پدرش او را برای مدت زمانی به داخل اتاقش می فرستد.

حسی: جک تون عضلانی پایین و مهارت های پردازش حس عمقی ضعیفی دارد. او از خوردن شام روی میز تنفر دارد چون روی صندلی اش راحت نیست و گاهی اوقات از روی آن به زمین می افتد که باعث می شود که خواهرش به او بخندد. برای او بهتر است که موقع غذا خوردن سر پا بایستد و یا حتی اگر بین لقمه هایی که می خورد دور میز بدود. زمانی که پدر و مادر خسته او می خواهند که بنشیند و آرام باشد، بشقابش را بلند می کند و به زمین پرت میکند. پدرش او را به داخل اتاقش می فرستد.

استفاده از مشاوره روانشناسی برای کودکان عصبی

مشاوره روانشناسی می‌تواند به کودکان عصبی کمک کند تا با مشکلات خود روبه‌رو شوند و راهکارهای مؤثری برای مدیریت احساساتشان بیاموزند. در جلسات مشاوره، روانشناسان از تکنیک‌هایی مانند بازی‌درمانی، درمان شناختی-رفتاری (CBT) و تمرینات ذهن‌آگاهی استفاده می‌کنند تا به کودک در درک و مدیریت احساسات خود کمک کنند. همچنین، مشاوره می‌تواند به والدین راهکارهایی برای حمایت مؤثر از کودک ارائه دهد.

منبع: nhs.uk

سوالات متداول:

1- چگونه می‌توان عصبانیت کودک را مدیریت کرد؟
استفاده از تکنیک‌های مؤثر مانند آموزش مهارت‌های خودکنترلی، استفاده از روش‌های تنبیه و تشویق مؤثر، و ایجاد محیطی آرام و حمایتی در خانه می‌تواند به مدیریت عصبانیت کودک کمک کند.

2- نقش والدین در درمان کودک عصبی چیست؟
والدین با ایجاد محیطی امن و حمایتگر، به کودک کمک می‌کنند تا احساسات خود را شناسایی و مدیریت کند. همچنین، آموزش مهارت‌های ارتباطی مؤثر و حل مسئله به کودک می‌تواند به او در مقابله با موقعیت‌های استرس‌زا کمک کند.

تشخیص چپ و راست در اوتیسم

مرکز تخصصی توانبخشی اوتیسم در زمینه تشخیص اوتیسم و درمان تخصصی آن فعالیت می نماید. گفتاردرمانی اوتیسم و کاردرمانی اوتیسم و رفتاردرمانی اوتیسم از خدمات ویژه این مرکز می باشد. یکی از مفاهیم مهم در حیطه کاردرمانی کودکان اوتیسم تشخیص چپ و راست است که در تمرینات کاردرمانی به صورت ویژه مورد آموزش قرار می گیرد. بررسی دقیق علائم اوتیسم و درمان صحیح آن موجب پیشرفت کودکان و بهبود شرایط زندگی او می گردد. مرکز اوتیسم دکتر صابر با استفاده از تجهیزاتی نظیر سنسوری روم، اتاق تاریک و… در پیشرفت توانایی های کودکان اوتیسم به صورت تخصصی فعالیت می نماید.

اوتیسم و مشکل تشخیص چپ و راست

تشخیص چپ و راست در فهم جهان و اینکه مودک بداند کجا قرار گرفته و جهان اطراف او چگونه سازماندهی شده است، بسیار مهم می‌باشد. تشخیص راست و چپ می‌تواند به سه قسمت تقسیم شود.

راست و چپ بدن خود فرد، بدن سایر افراد و اشیا در محیط، محیطی که ما در آن زندگی می‌کنیم در بیشتر مواقع برای افراد راست دست ساخته شده است. اغلب کودکان با اختلالات طیف اوتیسم در تشخیص اینکه راست یا چپ دست هستند، تأخیر دارند و زمانی که دست غالب این افراد مشخص می‌شود، مشاهده می‌شود که بیش از نیمی از آنها چپ دست هستند. این امر زندگی را برای کودکان پیچیده‌تر می‌سازد. اینجا تعدادی از فعالیت‌های روزانه وجود دارند که می‌توانید به واسطة آنها ابزارهای یادگیری را برای کودک فراهم نمایید تا او بتواند راست و چپ بودن را در دنیای خود، بهتر درک نماید. وقتی کودک راست و چپ را دقیق متوجه شود، دیگری نیازی به فکر کردن به آن نخواهد داشت و زمانی که جهتی به او گفته می‌شود به صورت خودکار به آن پاسخ می‌دهد. زمانی که کودک دچار استرس است یا از چپ و راست بودن حرکتی مطمئن نباشد، نیاز دارد تا بیش از زمان معمول تمرکز نماید. بسیاری از شعرهای کودکی از حرکات بدن به ویژه چپ و راست استفاده می‌کند و ابزارهای یادگیری بسیار مناسبی هستند. ممکن است متوجه شده باشید که کودکان با اختلالات طیف اوتیسم از موسیقی لذت می‌برند و می‌توان از این علاقه برا ی آموزش مهارت‌ها استفاده کرد. حتی اگر از شعر و آهنگ خاصی استفاده نکنید، کودک اغلب زمانی که شما اطلاعات را به صورت ریتمیک به او ارائه می‌کنید، توجه بیشتری به شما خواهد کرد که می‌تواند موجب شگفتی شما گردد.
جز در اشکال گرد مانند توپ می‌توانید سمت راست و چپ هر شی را در محیط تشخیص دهید. هر روز که کودک خودش این کار را انجام دهد در واقع فرصت یادگیری خواهد داشت و شما می‌توانید با استفاده از اشیای مورد علاقه کود دانش او را نیز افزایش دهید. ویژگی‌های شی اعم از سمت راست و چپ، شکل، بافت و رنگش را به کودک یادآوری نمایید. برای نمونه اگر شما در حال نگاه کردن به یک کتاب همراه با کودک هستید، به شخصیت مورد علاقه کودک در سمت راست یا چپ صفحه اشاره نمایید. این کار را چند بار در روز و د رموقعیت‌ها و شرایط مختلف انجام دهید تا آگاهی کودک از اینکه اشیا دارای سمت راست و چپ هستند، افزایش یابد.

اشتباه گرفتن چپ و راست برای کودکان، به خصوص در سنین پایین و در کودکان مبتلا به اختلال اوتیسم، طبیعی است. تشخیص کامل این که کدام سمت کدام است، ممکن است تا سن 12 سالگی طول بکشد، زمانی که کودکان مهارت ‌های خاص پردازش کلامی و پردازش بصری را توسعه می‌ دهند. اما برخی افراد حتی پس از آن، تا بزرگسالی، در تشخیص چپ از راست مشکل دارند. اشتباه گرفتن چپ و راست یک مشکل رایج برای کودکان و بزرگسالان است. اما مطالعات نشان می‌ دهد که 15 درصد از بزرگسالان هنوز با سردرگمی چپ و راست دست و پنجه نرم می‌ کنند. سردرگمی چپ و راست در بزرگسالان نسبتاً رایج است. یک مطالعه در این حیطه نشان داد که زنان تقریباً دو برابر مردان احتمال دارد که این مشکل را داشته باشند. تشخیص نادرست چپ و راست می ‌تواند بر نحوه عملکرد افراد در مدرسه، محل کار و زندگی روزمره تأثیر بگذارد. این می‌ تواند کارها و فعالیت ‌های عادی را دشوارتر کند. این ها شامل مسیریابی و رانندگی، خواندن و املا، و انجام ورزش و فعالیت‌ های بدنی است. با وجود رایج بودن  تشخیص چپ و راست، اطلاعات کمی در مورد علت آن وجود دارد – یا حتی این که فرآیند تشخیص چپ و راست از ابتدا چیست و در حالی که تشخیص چپ از راست ممکن است برای کسانی که به راحتی می ‌توانند این دو را از هم تشخیص دهند، ساده به نظر برسد، این یک مهارت پیچیده است که شامل عملکرد های سطح بالا می ‌شود. این ها شامل:

-پردازش بصری – فضایی

-حافظه

-زبان

-ادغام اطلاعات حسی

هیچ دلیل واحدی برای اشتباه گرفتن چپ و راست توسط افراد وجود ندارد. برای بسیاری از افراد، این اتفاق بیشتر زمانی می‌ افتد که حواس شان پرت است یا سعی در پردازش اطلاعات دیگر دارند. اما برای برخی، اشتباه گرفتن این دو سمت، یک مشکل دائمی است. در این موارد، این مشکل ممکن است با سایر شرایط مرتبط باشد. آسیب به لوب آهیانه ‌ای مغز به دلیل جراحت یا بیماری می ‌تواند منجر به تشخیص این دو سمت شود. این ناحیه از مغز نقش کلیدی در پردازش اطلاعات فضایی ایفا می ‌کند. هیچ درمان واحدی برای تشخیص این دو سمت وجود ندارد. اما متخصصانی هستند که برای کمک به این افراد آموزش دیده ‌اند. این متخصصان شامل کاردرمانگران هستند که می ‌توانند با بزرگسالان و کودکان کار کنند و متخصصان آموزشی هستند. والدین همچنین می ‌توانند با بازی ‌ها و فعالیت ‌ها به فرزند خود در بهبود مهارت ‌های فضایی و تشخیص درست چپ و راست کمک کنند.

تمرینات تشخیص چپ و راست در کودکان اوتیسم

دست راست من
گام اول در فمیدن مفهوم راست و چپ در دنیای اطراف این است که کودک بداند بدن او نیز دارای دو سمت راست و چپ است.
1- در زمان حمام کردن سمت راست و چپ بدن را همراه با شستشو مشخص کنید و مثلاً به کودک بگویید «اینها انگشتان پاس راست تو هستند و الی آخر.»
2- در زمان لباس پوشیدن از کودک بخواهید پای راستش را بیاورد و شما جوراب را به پای او بپوشانید. اگر کودک در تشخیص اشتباه کرد یا مطمئن نبود، منتظر پاسخ او بمانید. بعد از 10 الی 15 ثانیه پای راست او را بگیرد و در حالی که جوراب را می‌پوشانید بگویید این پای راست تو است. این کار را با لباس‌های دیگر نیز انجام دهید. اگر برای منتظر ماندن به پاسخ کودک بعد از هر لباس، زمان کافی ندارید، حداقل یک بار این کار را انجام دهید. هر بار با بخش‌های مختلف بدن و نیز با تکه لباس‌های گوناگون این کار را انجام دهید. این کار را هر روز انجام دهید تا کودک متوجه شود که در واقع بدن او دارای دو سمت راست و چپ است.
3- در زمان راه رفتن دست کودک را بگیرید و به او بگویید که کدام دستش را نگه داشته‌اید. این کار سبب می شود تا کودک متوجه شود دو سمت مختلف بدنش در تمام طول روز ثابت باقی می‌ماند. تکان خوردن دست کودک در زمان پیاده‌روی، آگاهی او از دستش را افزایش خواهد داد.
4- وقتی کودک در حال خوردن و آشامیدن چیزی است به او بگویید که در حال انجام چه کاری است و توجه او را با گفتن اینکه «تو فنجان را با دست چپ‌ات نگه داشتی» جلب نمایید.
5- برخی از کودکان یک دستبند یا ساعت که دوست دارند هر روز آنها را به دستشان ببندید. آنها معمولاً دستبند خود را همیشه به مچ یکی از دستانشان می‌بندند. همین کار یک فرصت بسیار خوب برای آموزش سمت راست و چپ بدن است که می‌تواند به عنوان یک راهنما در مدرسه هم مورد استفاده قرار گیرد.
6- بسیاری از آهنگ‌ها و اشعار دوران کودکی به تشخیص سمت راست و چپ یدن می‌پردازد و در واقع انجام حرکات و آواز خواندن یک راه بسیار خوب برای یادگیری است. ذهن کودک اوتیسم نسبت به اطلاعات در زمانی که به صورت ریتمیک و دارای ملودی ارائه می شوند، بیدارتر و هوشیارتر عمل می‌کند.

سمت راست مامان

گام دوم در درک اینکه دو سمت راست و چپ در بدن وجود دارد، کسب آگاهی از این واقعیت است که سایر مردم نیز دارای دو سمت راست و چپ در بدن خود هستند. کودکان با اختلالات طیف اوتیسم در دیدن اشیا از نگاه دیگران (به شکلی که بقیه می‌بینند)، دچار مشکل ستند. این راه یک راه مناسب برای جلب توجه آنها به این مسئله است که بدن افراد دیگر نیز دارای دو سمت چپ و راست می باشد و اینکه چپ و راست آنها می‌تواند با چپ و راست بدن شما فرق داشته باشد. بهتر است به کودک نشان دهید که وقتی مقابل او هستید دست راست او روبروی دست چپ شما قرار دارد. اغلب بزرگترها به دست چپ خود ساعت می‌بندند. این قضیه را به کودک توضیح دهید که سبب می‌شود با تکرار وگذر زمان او یاد بگیرد که بابا و مامان به مچ دست چپ خود ساعت می‌بندند. رو‌ش‌های دیگری نیز برای نشان دادن چپ و راست در بدن دیگران وجود دارد. برای نمونه اگر شخصی برای ملاقات به سمت کودک می‌آید، می‌توانید بگویید «به مادربزرگ صوفی سلام کن. مامان بزرگ انگشتر آبیش رو به دست راستش کرده.» تکان دادن دست‌ها یا بازی‌های صدادار که تکان دادن دست را هم در خود داشته باشند، راه مناسب دیگری برای نشان دادن این است که دیگران نیز دارای سمت راست و چپ در بدن خود هستند.

سمت راست و چپ تختخواب
دانستن اینکه اشیا در محیط نیر دو سمت دارند، پیچیده‌ترین سطح آگاهی از چپ و راست است. ما معمولاً‌ بدون فکر کردن می‌دانیم که دکمه‌های روشن یا خاموش اشیا در سمت راست آنها قرار دارند. کتاب را از سمت چپ (در زبان فارسی) باز می‌کنیم و از سمت راست به چپ می‌خوانیم. هر روز همراه با کودک دقایقی را صرف تماشای اشیای محیط نمایید. درباره ویژگی های بارز و نیز سمت راست و چپ اشیایی که می‌بیند با صدای بلند و هیجان صحبت کنید. در زیر چند راه برای تقویت مفهون راست و چپ بدون نیاز به گفتن شفاهی آنها ارائه شده است:
1- زمانی که برای کودک کتاب می‌خوانید، او را روی پای خود و یا در نزدیک خود بنشانید تا بتواند کلمات و تصاویر کتاب را ببیند.
2- انگشت اشاره او را بگیرید. (اگر دست غالب کود را می‌شناسید، آن را بگیرید و در غیر این صورت از دست راستش استفاده کنید.)
3- انگشت او را در زیر کلماتی که می‌خوانید، حرکت دهید. اگر کودک خسته می‌شود و یا احساس ناراحتی می‌کند، لازم نیست این کار را در تمام داستان انجام دهید. با این حال هر بار که شروع به خوندن داستانی می کنید این کار را انجام دهید. کودک به مروز از این کار لذت خواهد برد و حتی ممکن است خودش انگشتش را بلند نماید و نشان دهد که می‌خواهد داستان را بخواند.
4- از کودک بخواهید بخش‌هایی از تصویر را با دست راست یا چپش نشان دهد. برای مثال ممکن است از او اینطور بپرسید: کلاه خرسی که در سمت راست قرار دارد، چه رنگی است؟
5- وقتی کودک چپ و راست را یاد گرفت، می توانید با افزودن مفاهیمی مثل بالا، پایین و وسط به بازی‌های روزانه، چالش را بیشتر نمایید.
6- از کودک بخواهید در چیدن میز به روشی که شما می‌خواهید، کمک کند. یک مدل به او نشان دهید و اجازه دهید هر بار فقط یک جزء را اضافه نماید. برای مثال چنگال را در سمت چپ بگذارید.

منابع:

understood.org

سوالات متداول:

1-آیا مشکل در تشخیص چپ و راست بر یادگیری نوشتن تاثیر دارد؟
بله، این مشکل می‌تواند در جهت‌یابی حروف و شروع نوشتن اختلال ایجاد کند. بهتر است همزمان با آموزش نوشتن، جهت‌ها را هم تقویت کنید.

2-از چه سنی باید آموزش چپ و راست را شروع کنیم؟
معمولاً از 4-5 سالگی می‌توان آموزش را آغاز کرد، اما در کودکان اوتیسم ممکن است نیاز به زمان بیشتری داشته باشد. بهتر است با مفاهیم ساده‌تر شروع کنید.

گفتاردرمانی برای جویدن غذا

تغذیه از نکات مهم در رشد کودکان می باشد که باید توسط والدین انجام گیرد. اما بعضی از کودکان در این زمینه دچار مشکلات نظیر مشکل بلع غذا می شوند. مرکز گفتاردرمانی دکتر صابر در زمینه اختلال بلع و غذا خوردن کودکان به صورت تخصصی فعالیت می نماید. گفتاردرمانان مجرب مرکز با استفاده از تکنیک های درمانی مختلف نظیر درمان های حسی، ماساژهای داخل دهانی و گفتاردرمانی تخصصی به درمان اختلالات خوردن در کودکان می پردازد. مرکز گفتاردرمانی اختلالات بلع با کمک گفتاردرمانی در جهت تقویت عضلات داخل دهانی و جویدن غذا  به والدین کودکان با مشکلات حسی نظیر اوتیسم یا کودکان با تن عضلانی پایین مانند سندروم داون کمک می کند تا بتوانند تمام مواد غذایی را در برنامه تغذیه کودک بگنجانند. سیر کردن بچه یکی از پایه ای ترین مسئولیت های والدین است. خوردن تعداد محدودی غذا و درخواست متعدد غذای تکراری می تواند آزار دهنده باشد، تکنیک های گفتاردرمانی برای جویدن غذا کمک می نمایند تا کودک در طول مراحل رشدی، یک روند طبیعی را طی کند.

سوال بسیاری از والدین این است که غذای جامد را کی برای کودکمان شروع کنیم؟ مثل بسیاری چیزهای دیگر، مشکلات غذاخوردن  و اختلال بلع در یک طیف قرار می گیرند، از غذاخواران مشکل پسند (picky eaters) تا غذا نخورهای مجازی (virtual noneaters). غذاخواران مشکل پسند آن هایی هستند که مایلند تنوع غذاییشان را به ۲۵ تا ۳۵ غذا محدود کنند. هرچند ممکن است والدین به خاطر مشکل پسندبودن فرزندشان، صبرشان لبریز شود، اما در واقع کالری دریافتی این کودکان به اندازه ای هست که رشد و وزن کافی داشته باشند. آنها ممکن است در مورد چیزی که می خواهند بخورند انعطاف نا پذیر باشند. کودک ممکن است اصرار کند که مارک ماکارونی و پنیرش باید مارک خاصی باشد، نحوه ی پختن آن دقیقاً باید مثل همیشه باشد و باید آن را در یک کاسه ی خاص و در دمایی خاص بخورد. این مسئله زمان و صبر زیادی می طلبد، و آزمون و خطاهای بسیار برای اینکه معلوم شود کودک چه غذاهای دیگری دوست دارد، که از لذتی که هنگام خوردن یک ذره از آن میبرد، می شود فهمید. برای این کودکان «امتحانش کن، دوستش خواهی داشت» در واقع جواب می دهد به شرط اینکه والد غذای جدیدی را چندین بار امتحان کند.

گفتاردرمانی برای جویدن غذا

کودکانی که اختلالات پزشکی و مشکلات غذاخوردن دارند، کلا داستانشان فرق می کند. این ها کودکانی هستند که به دلایل فیزیکی مثلاً بیماری ریفلاکس گاسترو-اسفاژیال، بیماری سلیاک، بیماری هیرشپرونگ، یا دیگر بیماری ها، به خوبی رشد نمی کنند به این سبب که نمی توانند به اندازه ای غذا بخورند که کالری و مواد معدنی کافی برای رشد دریافت کنند. کودکان دارای اختلالات حسی معمولاً جایی در بین این طیف قرار می گیرند. مجموعه ی غذاییشان شدیداً محدود است، اغلب از ۲۰ غذای محبوب بیشتر نمی شود. بر خلاف کودکی که اختلال روانپزشکی دارد، این کودکان به غذا خوردن تمایل نشان می دهند اما فقط غذاهایی که حواسشان توان تحمل آنها را داشته باشد.

عموماً نگرانی در مورد وزن گیری یا بدشکلی های بدن وجود ندارد، هر چند ممکن است آن ها به سبب رژیم غذایی محدودشان، در انتهای طیف قد و وزن مناسب قرار بگیرند. بیش حسی لب ها، زبان، سقف دهان، داخل گونه ها، و حلق ممکن است خوردن برخی غذاها که بافت های خاصی دارند را غیر قابل تحمل سازد – اغلب بافت های ناصاف، لیز، ترد و خشک، یا بافت های ترکیبی مثل ماست که با گرانولا مخلوط شده باشد.

کودکانی که کم حسی دهانی دارند، ممکن است بدون اینکه متوجه شوند غذا را اطراف دهانشان بمالند. برای جبران، ممکن است دهانشان را پر از غذا کنند تا حس کنند که چیزی آن جا هست و به این ترتیب در خطر خفگی قرار گیرند. آن ها ممکن است به سراغ غذاهایی بروند که طعم های شدیدی دارند، به خاگینه سس تند بزنند و یا روی مرغ سوخاری به میزان بسیار زیادی خردل تند بریزند.

برخی در مورد بو و طعم غذا حساس اند و ممکن است فقط غذاهای ملس، نمکی، یا شیرین را بخورند. برخی کودکان غذا را فقط در دمای خاصی می خورند. کودکی دیگر ممکن است غذایی متعادل که گوشت و هم سبزیجات دارد را تنها در صورتی که کمی سرد باشد بخورد. این در حالی است که کودک دیگر ممکن است غذا را تنها در صورتی که ولرم باشد و یا تنها در صورتی که از شدت حرارت بخار کند، میل می کند. این نوع عادات غذایی ممکن است باعث شود والدین احساس کنند شبیه آشپزهایی هستند که هرنوع غذا را باید به سرعت آماده کنند تا جوابگوی نیازهای کودک باشد. آن هم آشپزهایی از نوع سرخورده و ناامید.

برخی دیگر از کودکان از شکل غذا یا از قاطی شدن مواد داخل ظرف خوششان نمی آید. آن ها ممکن است فقط یک نوع غلات را که درون کاسه ای خاص قرار داده شده است و فقط با قاشقی خاص میل کنند. گفتاردرمانی کودکان در حیطه تحریکات داخل دهانی و تحریکات چشایی همچنین گفتاردرمانی برای جویدن غذا به این کودکان کمک بسزایی می نماید. برخی نوزادان به سبب ضعف قدرت و ثبات در لب ها، زبان و فک، ابتداءً هنگام نوشیدن شیر از پستان و بعدها هنگام یادگیری خوردن غذاهای جامد، مشکل پیدا می کنند. ضعف فک، غذا خوردن را صدا دار و خوردن غذاهای جویدنی را دشوار می سازد، در حالی که ضعف زبان ساختن توده ی غذایی گرد جهت بلعیدن را سخت می کند. تون عضلانی پایین یا بالا در دهان نیز می تواند در غذا خوردن اختلال ایجاد نماید. اگر کودک رفلکس گگ (حالت تهوع) بیش فعالی داشته باشد، از خوردن غذایی که احتمال می دهد سبب تحریک گگ او می شود، پرهیز می کند. اگر از خوردن یک غذا تجربه ی موفقی داشته باشد، خود را محدود به خوردن همان یک غذا می سازد.

در شدیدترین شرایط، کودک ممکن است از مزه کردن، بو کردن یا حتی نام یک غذا، استفراغ کند. در برخی موارد، برخی واکنش های سفت و سخت به غذاها به سبب کمبود روی در بدن کودک دیده می شوند، این مطلب را دورفمن ۲۰۱۳ بیان نموده است. دورفمن می گوید، کودکانی که روی کم دارند به سبب اینکه حس بویایی یا چشایی شان تغییر کرده است، غذاها را ناخوشایند می دانند.

کمبود ید می تواند توضیحی باشد که چرا بسیاری از کودکان فقط به یک «رژیم سفید» می چسبند که پاستا و کره، سیب زمینی سرخ کرده، نان، کیک ماهی تابه ای، شیرینی وافل، ناگت ماهی، ناگت مرغ، شیر، پنیر، و سایر غذاهای کم رنگ و نرم که حس خمیرمانند برای دهان دارند، از این دسته اند. این رژیم، روی و سایر مواد معدنی مهم را کم دارد. همچنین این غذاها مقادیر زیادی گلوتن، پروتئین اصلی گندم، جو و سایر غلات، و کازئین، پروتئینی که در پنیر و سایر لبنیات یافت می شود، دارا هستند که بسیاری از کودکانی که مشکلات حسی دارند توان تحملشان را ندارند. ناتوانی در تحمل گلوتن و کازئین با آلرژی متفاوت است.

فرضیه اش این است که این پروتئین ها در برخی کودکان پاسخ های ایمنی بر می انگیزند که سبب بروز حس سرخوشی می گردد. اگر کودک مشکلات گوارشی دارد، یا مرتب سرما می خورد، مشکلات سینوسی یا عفونت گوش دارد، بهتر است مسائل مربوط به گلوتن و کازئین توسط یک کارشناس تغذیه یا متخصص آلرژی مورد بررسی قرار گیرند. رژیم غذایی خاصی که عاری از شیرین کننده ها و رنگ های مصنوعی است به نام رژیم فین گلد ارزش بررسی کردن را دارد، خصوصاً برای کودکانی که مسائل رفتاری دارند از جمله بیش فعالی (به feingold.org و gfcf.com مراجعه نمایید)

لکنت زبان چیست؟| گفتاردرمانی لکنت زبان| درمان لکنت زبان در کودکان| گفتاردرمانی دکتر صابر

 لکنت در ابتدا پیچیده و مرموز به نظر می‌آید اما قسمت اعظم آن به ماهیت انسان بستگی دارد و با دقت در تجارب شخصی می‌توان آن را بخوبی فهمید. وقفه در گفتار، تکرار ابتدای کلمات، پرفشار گویی و… از علائم لکنت زبان در کودکان می باشد. درمان صحیح و اصولی لکنت نیازمند بررسی دقیق علل لکنت زبان و گفتاردرمانی لکنت به صورت تخصصی دارد.  گفتاردرمانی لکنت زبان در کنار کاردرمانی مهارت های پردازش اطلاعات موجب تسریع روند درمان و بهبود پایدارتر در کودکان می شود.

 جهت تماس با کلینیک کاردرمانی و گفتار درمانی جناب آقای دکتر صابر (کلینیک توانبخشی پایا در پاسداران ، کلینیک توانبخشی غرب تهران در سعادت آباد) باشماره 09029123536 تماس حاصل فرمایید. 

لکنت زبان چیست

از برخی جهات، لكنت شبیه مشکلی است که شما ممکن است با اتومبیل­تان داشته باشید. تصور کنید اتومبیلی داشتید که ناگهان در هنگام رانندگی در ترافیک متوقف می‌شود. گاهی اوقات هنگامی‌ که می‌خواهید از پشت چراغ قرمز حرکت کنید به جلو می‌پرد و سر و صدایش بالا می‌رود. زمانی دیگر ممکن است دنده خلاصی گیر کند و موتور به سرعت کار کند اما چرخ‌ها نچرخند. حتی زمانی دیگر ممکن است ترمز‌ها خود بخود گیر کنند و تا زمانی که شما چندین مرتبه روی پدال نکوبید ر‌ها نشوند.

این وضعیت را با آنچه «اصل» رفتار لکنت است، مقایسه کنید. لکنت با توقف­ هایی که بسامد وقوع و /یا دیرش آن‌ها بطور نابهنجاری بالاست، مشخص می‌شود. این توقف‌ها معمولاً به صورت (الف) تکرار صداها، هجا‌ها یا کلمات تک هجایی؛ (ب) کشیده­گویی صدا‌ها و یا (ج) «انسداد» یا «قفل» جریان هوا یا صداسازی در حین گفتار نمود پیدا می‌کنند.

باز می‌گردیم به مثال اتومبیل: پس از این‌که شما چندین مرتبه مشکلاتی با اتومبیل­تان داشتید، احتمالاً راهکارهای مواجهه با آن‌ها را به منظور راه­اندازی مجدد اتومبیل خواهید آموخت. ممکن است اگر به­جلو بپرد و صدا کند، محکم‌تر بر پدال گاز فشار دهید تا تلاش کنید که سرعت آن را بیش‌تر کنید و به همین صورت، افرادی که لکنت می‌کنند معمولاً به تکرارها، کشیده­گویی‌ها یا قفل­هایشان با تلاش بیشتر برای بیرون انداختن کلمات از دهان ، یا استفاده از صدا‌ها ، کلمات یا حرکات اضافه در تلاش برای «رهایی از گیر» یا جلوگیری از گیر کردن، واکنش نشان می‌دهند.

اگر مشکل اتومبیل شما برای چند روز یا بیشتر باقی بماند، احتمالاً احساسات بدی در مورد آن خواهید داشت. اولین مرتبه که این اتفاق می‌افتد، تعجب خواهید کرد. سپس، هنگامی‌که این اتفاق بیشتر و بیشتر رخ می‌دهد، تعجب جایش را به سرخوردگی می‌دهد. اگر اتومبیل شما متناوباً در میان ترافیک خاموش کند و نزدیک باشد که سایر رانندگان به شما بزنند و شروع به داد زدن کنند، شما شروع به پیش­بینی مشکلات خواهید کرد و می‌ترسید از این‌که هر وقت شما اتومبیل را می‌رانید، این اتفاقات بیفتد.

کودکی که شروع به لکنت می‌کند، بسیاری از این احساسات را تجربه می‌کند. تعجب سرخوردگی، شرم و ترس. این احساسات – در ترکیب با مشکلی که کودک در صحبت کردن دارد- ممکن است باعث شود که فرد لکنتی خود را در مدرسه، موقعیت­های اجتماعی و کار محدود کند.

ممکن است این همانند واکنش شما به آن اتومبیل مشکل­ساز باشد. پس از این‌که اتومبیل­تان چندین مرتبه شما را در ترافیک گذاشت، احتمالاً شما در تعمیرگاه رهایش می‌کنید و پیاده می‌روید یا تنها در خانه می‌مانید. جنبه دیگری از توصیف لكنت شامل مشخص کردن هر آنچه که لکنت نیست، می‌باشد. برای مثال، می‌بایست بین رفتارهای لکنت که به تازگی توصیف شد و مکث­های طبیعی، تمایز قایل شد. کودکانی که گفتار و زبانشان به طور طبیعی رشد می‌کند، اغلب تكرارها، بازبینی‌ها و مکث­هایی را نشان می‌دهند که لکنت نیستند. تکرارهای کوتاه، بازبینی‌ها و مکث­های موجود در گفتار بیشتر بزرگسالان غیرلکنتی زمانی که عجله می‌کنند یا (از حرف خود) مطمئن نیستند نیز، همین­طور است. فصل ۷ تفاوت­های بین ناروانی طبیعی و لکنت را با جزئیات بیشتر شرح می‌دهد تا شما را برای تکلیف تشخیص افتراقی لکنت در کودکان آماده کند.

بین لکنت و سایر اختلالات روانی شناخته شده نیز، می‌بایست تمایز گذاشته شود. ناروانی ناشی از آسیب مغزی یا بیماری یا ضربه روانی با لکنتی که در کودکی آغاز می‌شود متفاوت است. به علاوه، لکنت با تندگویی متفاوت است که یکی دیگر از اختلالات روانی است که شامل گفتار سریع و تحریف شده است و من درباره­اش در فصل ۱۵ صحبت خواهم کرد. شاید درمان این اختلالات تا اندازه­ای متفاوت باشد، هرچند برخی از تکنیک­هایی که درمان­گران برای لکنت استفاده می‌کنند برای سایر اختلالات روانی نیز مفید هستند.

یک دهه پیش، WHO طبقه بندی­ اش را به دسته ­بندی بین المللی عملکرد، ناتوانی و سلامت (ICF) تغییر داد. (WHO 2001) در پاراگراف­های بعدی،روش­هایی را که ممکن است در آن‌ها ایـن سیستم برای لکنت به کار برده شود،پیشنهاد خواهم کرد.

طبقه ­بندی با «عملکرد و ناتوانی » آغاز می‌شود که در آن ساختارهای بدن و عملکردهای بـدن در نظر گرفته می‌شوند.ساختارهایی که در لكنـت اختلال کارکردی دارند، همان­طور که مطالعات تصویربرداری مغزی نشان داده است،ساختارهای قشری و زیر قشری، مانند مسیرهای ماده سفید که ممکن است برای هماهنگی طرح­ریزی، اجرا و بازخورد حسی برای گفتار ضروری باشند، هستند. عملکردهایی که در لکنت متفاوت هستند وقفه­هایی در جریان گفتار هستند که اختلال را مشخص می‌کنند. سیستم ICF زمانی که «فعالیت و مشارکت در نظر گرفته شوند، مفیدتر می‌شود. ممکن اسـت افرادی که لکنت می‌کنند کم و بیش در دو حوزه­ی ICF شامل «سخنرانی» و «مکالمه» مشکل داشـته باشند. این‌ها حیطه­هایی هستند که لکنت در آن‌ها مورد توجه است.همچنین ممكـن اسـت حـوزه­ی سوم ، یعنی «تعاملات بین فردی» هم، تحت تأثیر قرار گیرد، اگر که سخنرانی و مکالمه به میزانی توسط لكنت محدود شوند بطوری­که شخصی که لکنت می‌کند از صحبت کردن با دیگران خـودداری کند.

یک قسمت جدید و مهم از آخرین سیستم ICF «عوامل بافتی» نام دارد. یک جز از این قسمت «محیط» است. این بخش بویژه مربوط به افرادی است که به دلیل این‌که مردم در محیط ممکن اسـت دامنه­ای از غیرپشتیبان (برای مثال، خانه­ای که در آن استرس زیاد است یا همکلاسی­هایی که کودکی را اذیت می‌کنند) تا بسیار پشتیبان (برای مثال، خانواده­ای که کودک را می‌پذیرد و مشارکتش را ترغیب می‌کند) داشته باشند، لکنت می‌کنند.همچنین در زیر «عوامـل بـافتی» طبقه «عوامل شخصی» قرار دارد. این‌ها خصوصیت­های شخصی است که لکنت می‌کند. منش و شخصیت او.

تأثیر عوامل محیطی و فردی را بر روی دو نفر که لکنت می‌کنند، در نظر بگیرید. نفر اول ، جک ولچ، مدیر عامل موفق سابق شرکت جنرال الکتریک است که کتاب «جک؛رک و پوست­کنده» را نوشته است. بدون شک طبع جسور او و پذیرش اولیه لکنتش توسط خانواده ­اش در کمک به موفقیتش در دنیای پرفشار هیات­های رئیسه ، مهم بوده است. از سنین کم، ولج اجازه نمی‌داد لکنت در مسیر اهدافش قرار بگیرد. در مقابل ، بازیگر جیمز ارل جونز ، در آغاز به لکنتش به روش بسیار متفاوتی واکنش نشان داد. زمانی که ۶ ساله بود بسیار از لکنتش معذب بود، او وانمود می‌کرد که لال است بنابراین او نمی‌بایست صحبت می‌کرد. تنها مدتی بعد، با حمایت فردی در محیطش – معلم انگلیسی دبیرستان – شروع به یادگیری این کرد که می‌تواند با مواجه­شدن با موفقیت­های دشوار و تمرین خواندن با صدای بلند در مقابل شنوندگان ، بر لكنتش غلبه کند.

دو مثال دیگری که به ذهن می‌آید – مردانی که از کودکی به شدت لکنت می‌کردند اما تحصیلات دانشگاهی عالی به دست آوردند، در شغلشان بسیار موفق بودند و از سرمایه­شان برای کمک به دیگران استفاده می‌کردند. یکی از آن‌ها مالكولم فريسر، کسی که بنیان­گذار مشترک انجمن ملی لوازم یدکی خودرو بود و انجمن لکنت آمریکا را ایجاد کرد. دیگری والتر اننبرگ، کسی است که مؤسسه رسانه را تأسیس کرد و بعد‌ها مؤسسه اننبرگ که یک سازمان عظیم انسان دوستانه بود را تؤسیس کرد.

در همه چهار مورد، ممکن است عملکردشان آسیب دیده باشد اما عوامل محیطی و شخصی، آن‌ها را قادر ساخت تا بر محدودیت­های بالقوه در حیطه­های سخنرانی و تعاملات بین فردی غلبه کنند. شما می‌توانید در این سیستم طبقه­بندی ببینید که چرا درمان­گران نقش حیاتی را در زندگی کودکان و بزرگسالانی که لکنت می‌کنند ، بازی می‌کنند.

آن‌ها می‌توانند با کمک­کردن به خانواده­ها، معلمان و تمام مدارس بر عوامل محیطی تأثیر بگذارند تا حامی ‌افرادی که لکنت می‌کنند و تسهیل کننده افزایش روانی آن‌ها باشند. و آن­ها می‌توانند خصلت­های فردی هر مراجع را با مشاوره­دادن، گوش دادن زیرکانه، آموزش و اهمیت دادن بسازند.

 لکنت و رفتارهای آن

پیش از این‌که به طور عمیق‌تر واقعیت­های پایه در مورد لکنت را بررسی کنم،علاقه­مندم تا مروری کوتاه بر جنبه فردی مشکل داشته باشم. ممکن است برخی از شما هرگز دوستی که لکنتی بوده نداشته ­اید یا هرگز برای درمان یک لکنتی کار نکرده باشید. بنابراین من چند مثال از این‌که لکنت چگونه می‌تواند باشد را ارائه خواهم کرد. حتی اگر شما با لکنت آشنا باشید، این خلاصه­های کوتاه که چهار فرد را به تصویر می‌کشند که سن و مکان لکنت کردنشان متفاوت است ، ممکن است درک شما از چگونگی لکنت برای فردی که آن را تجربه کرده است، افزایش دهد.