مشکلات نوشتاری در کودکان فلج مغزی

جهت تماس با کلینیک کاردرمانی و گفتار درمانی جناب آقای دکتر صابر (کلینیک توانبخشی پایا در پاسداران ، کلینیک توانبخشی غرب تهران در سعادت آباد) باشماره 09029123536 تماس حاصل فرمایید.

یکی از عملکرد های بسیارمهم دست، نوشتن میباشد که به فرد اجازه ارتباطات وسیع تر با محیط را میدهد نوشتن فرایند پیچیده ای است که عوامل روانی -حرکتی متعددی در رشد و شکل گیری آن دخیل اند و عوامل حرکتی دخیل در آن در ارتباط با رشد گرفتن دقیق بوده و همزمان با آن رشد خواهد کرد . یکی از بیماریهایی که بیشترین میزان درگیری دست در اطفال را در بردارد بیماری فلج مغزی است.

برای دیدن بهترین روش های درمان فلج مغزی به صفحه درمان کودکان فلج مغزی مراجعه نمایید.

فلج مغزی تنها یک بیماری نبوده و به مجموعه از اختلالات حرکتی وضعیت اطلاق میشود. شیوع فلج مغزی ۱تا ۳ مورد در هر ۱۰۰۰ تولد میباشد نوع اسپاستیک خصوصاً همی پلژی نسبت به سایر انواع بیشترین موارد را تشکیل میدهد (بیش از ۳/۶۳٪) انواع اکستراپیرامیرال و مختلط فلج مغز به ترتیب ۳/۳۳ و۳/۱۳٪ می باشد.

تشنج، ضایعات بینایی, شنوایی, گفتاری و مشکلات رفتاری از جمله اختلالات هستند که میتوانند همراه با فلج مغزی باشند همانطور که ذکر شد یکی از مشکلات مهم در کودکان فلج مغزی درگیری دست و بدنبال آن اختلالات نوشتاری (بخش حرکتی) میباشد که متأسفانه به علت وسعت درگیری و اختلالات همراه در این بیماری به این مشکل کمتر توجه میشود.

توانایی نوشتن یکی از مهارتهای اصلی و اساسی در سنین پیش از مدرسه است که خود نیازمند مهارتهای مختلفی است از جمله این مهارتها میتوان از مهارتهای حرکتی ظریف، هماهنگی، ادراک بینایی، آپراکسی و غیره نام برد.

این مهارت بخصوص در کودکان فلج مغزی به علت ضعف حرکتی و اختلال در ادراک بینایی به شدت صدمه دیده است و کودک را دچار مشکل می سازد.

از آنجایی که طبق تحقیقات انجام شده در آمریکا -انگلیس -آلمان حدود ۸/۱ کودکان فلج مغزی قادر به تحصیل در مدارس میباشند و از طرفی مهمترین عملکرد مورد نیاز در آمد آموزش نوشتن است و با توجه به اینکه بخش اعظم مهارتهای پیش از حدود ۱۰ سالگی یعنی گرفتن در دست به صورت مشت شده شروع میشود و تا سن ۶ سالگی سد انگشتی دانیامیک این مهارتها تکمیل میگردد و باید ابزاری مطمئن جهت ارزیابی دست کودکان فلج مغزی در سنین قبل از دبستان و ارایه راهکارهای درمانی مناسب همزمان با سایر برنامه های درمانی برای ارتقاء سطح درمان دست در این کودکان بدست می آورد.

با توجه به دیدگاههای مختلف رشد چارچوب های مرجع مختلفی در کار درمانی جهت ارزیابی دست در کودکان فلج مغزی وجود دارد که در زیر به اختصار به آنها اشاره شده است .

ارزیابی های دست در کودکان فلج مغزی

الف) چهارچوب مرجع بیومکانیکال:

با این چارچوب عملکرد دست از نظر قدرت عضلات و تعادل عضلانی، دامنه حرکتی مفاصل دست، الگوهای گرفتن قوی و ظریف بررسی میشود.

طراحان این رویکرد جانسون (۱۹۷۳) – کمپل (۱۹۶۶) و مایر (۱۹۶۹) بودند.

ب) چارچوب مرجع رشدی

چارچوب رشدی بر توصیف مهارتهای متوالی به همان نحو که در رشد عادی کودکان دیده میشود متمرکز میگردد. این توالی ها با توجه به سطوح سنی خاص به درمانگر کمک می نماید تا دریابد که چگونه مهارتهای دستی به رشد مهارتهای دیگر وابسته اند. صاحبنظران این چارچوب افرادی چون گزل (۱۹۶۹)، هارسون (۱۹۳۱) و پرلموتر (۱۹۷۳) میباشند.

پ) چارچوب عصبی – رشدی

این چارچوب تون پوسچرال، کنترل پوسچرال – ثبات و تحرک مورد برسی قرار می گیرد. صاحبنظران این رویکرد افرادی چون بوبت (۱۹۷۲) رود بوهم (۱۹۸۸) – دانلا و وگتل (۱۹۹۲) می باشند.

ت) چارچوب یکپارچگی حسی

چارچوب یکپارچگی حسی اهمیت عملکرد حسی و عملکرد یکپارچگی آن مشکلات حسی را برای امکان پاسخ های سازش یافته عنوان میکند. در طی آن مشکلات حسی عمیق و دیس پراکسیا و مشکلات تطابقی بررسی میشود . آیزر (۱۹۸۸) ودان (۱۹۸۷) از طراحان مهم این رویکرد هستند.

همانطور که ذکر شد تمام فعالیتهای ماهرانه انسان به نوعی با عملکرد دست در ارتباطند یکی از عملکردهای دست که به انسان اجازه برقراری ارتباط وسیع تر با محیط اطراف را میدهد، نوشتن است.

نوشتن فرایند شکل دهی به حروف و یا سایر سمبل های معنی دار بر کاغذ است (وبستر۱۹۹۸) که در طی سطوح رشدی مختلف و شکل گیری پیش مهارتهای خاصی صورت میگیرد. (بوتینگر ۱۹۹۲ به نقل از مایر ۱۹۹۲).

این مهارت مهمترین و بحرانی ترین مهارت در سنین دبستان است (آمندرسن۱۹۹۲).نتایج نشان می دهد1/4 زمان روزانه کودکان در مراحل پیش دبستانی و پایه اول با کاغذ و مداد با هدف نوشتن يا ترسیم سپری میشود. با کسب این مهارت، کودک تأثیر بیشتری بر محیط خواهد داشت.

بخش کاردرمانی دست مرکز کاردرمانی غرب تهران با بهره گیری از تکنیک های مختلف توانبخشی دست در زمینه ایجاد مهارتهات های پایه ای نوشتن در کودکان فلج مغزی پیش قدم بوده و با طراحی برنامه های تخصصی هند تراپی نقص مفیدی را در اصلاح الگو های گرفتن در کودکان فلج مغزی و ایجاد عملکرد مناسب در دست این کودکان دارد.