علایم پارکینسون نظیر لرزش دست ها و عدم هماهنگی حرکتی و اختلال تعادل موجب می گردد مهارتهای مراقبت شخصی در فرد مبتلا به پارکینسون دچار اختلال گردد. دکتر پارکینسون با تعیین علت پارکینسون و ارائه درمان های کاردرمانی پارکینسون و گفتاردرمانی پارکینسون زیر نظر دکتر صابر در جهت بهبود مهارت های مراقبت های شخصی فعالیت می نماید. ارائه خدمات توانبخشی در منزل موجب ارتقای سطح توانایی های فرد و عادت های مراقبت شخصی در بیمار می گردد.
جهت تماس با کلینیک کاردرمانی و گفتاردرمانی جناب آقای دکتر صابر (کلینیک توانبخشی پایا در پاسداران ، کلینیک توانبخشی غرب تهران در سعادت آباد) باشماره 09029123536 تماس حاصل فرمایید.
تواناییهای عملکردی یکبار با دوز اولیه داروی ضد پارکینسونی که جذب بدن شده اند، بهبود خواهد یافت. بنابراین به شروع عادتهای روزانه مراقبت شخصی صبح بعد از مصرف دوز اول روز کمک میکند. افراد مبتلا به پارکینسون گزارش عادتهای روزانه مراقبت شخصی را به این صورت دارند که بطور کل آهسته و با خستگی، تعادل ضعیف و خطر بالای سقوط در وضعیت ایستاده، فعالیتهای خود را از سر میگیرند. بعضی از افراد اذعان دارند که پوشیدن لباس میتواند از ۳۰ دقیقه تا ۲ ساعت یا بیشتر در طول روز از وقتشان بگیرد. رویکرد مراجع محوری هنگام ارزیابی مراقبت شخصی باید گرفته شود تا مصرف بهینه انرژی هنگام پوشیدن لباس به صورت مستقل را داشته باشد که ممکن است در یک فرد مبتلا به پارکینسون که برای انجام سایر امورات معنادار روزانه بسیار خسته است و دارای اختلال تعادل و کاهش کیفیت زندگی است، نتیجه بخش باشد. برخی از افراد مبتلا به پارکینسون، با این وجود، ممکن است خواستار برقراری استقلال خود با وجود هزینه زمانی بسیار، باشند. دیگران ممکن است یک بسته مراقبت را که به آنها در شست و شو و لباس پوشیدن کمک خواهد کرد را ترجیح دهند چراکه آنها را خسته نمیکند و مانع از دسترسی آنها به فعالیتهای کار و اوقات فراغت در جامعه نمیشود. یا به سادگی آنهارا توانمند میسازد تا عادتهای روزانه را در منزل ادامه دهند. معرفی وسایل کمکی لباس پوشیدن ممکن است سرخوردگی را تشدید کند. با این وجود، افراد مبتلا به پارکینسون دریافتند که استفاده از فرآیندها و ابزار جدید منجر به گیجی میشود. به تطابقات لباس باید توجه شود. مثل جایگزینی دکمه با بند چسبی، همچنین توصیه عمومی درمورد لباس مناسب که پوشیدن و درآوردن و بستن آن آسان و به راحتی قابل اجراست. برای آنهایی که خواستار حفظ استقلال خود هستند ولی خواهان راحتی هرچه بیشتر در پوشیدن لباسهایشان هستند، تمرین عادتهای روزانه لباس پوشیدن، با رفع عوامل حواس پرتی، ممکن است سودمند باشد.
مراقبت های شخصی در کاردرمانی پارکینسون
کاردرمانگرها برای بهبود عادتهای روزانه مراقبت شخصی در افراد مبتلا به پارکینسون توصیه می کنند که:
- زمان دوز اول داروی ضد پارکینسونی مشخص شده باشد. چون در نوع عملکرد مهم است. معمولا بعد از شستشو و لباس پوشیدن استعمال شود، که بستگی به تجویز دارو دارد بایستی توجه کرد ممکن است دوز اول قبل شستوشو و پوشیدن لباس داده شود.
- اگر عادتهای روزانه مراقبت شخصی طولانی یا خسته کننده باشد، یا اگر شخص مبتلا به پارکینسون ترجیح دهد، کمک در صبح و یا عصرمنعی ندارد.
- استفاده از جایگاه دفع مدفوع باید ارزیابی شود و اگر نیاز است سریعا فراهم شود.
اگر خواسته شخص است تا لباسش را به طور مستقل بپوشد، روش های مفید زیرباید تمرین شود:
- جمع آوری تمامی لباسها و قرار دادن آنها در مکانی صحیح
- نشستن روی یک صندلی یا تخت نزدیک به لباس
- تمرکز بر روی لباس پوشیدن، اجتناب از عوامل حواس پرتی، صداها و مکالمات
- قبل از پوشیدن هر بخش از لباس، از فرد دارای پارکینسون بخواهید تا بصورت ذهنی مراحل انجام آن را تمرین کند.
- هر حرکت از بدن را به طور جداگانه پیش ببرید (به عنوان مثال دست راست را در این آستین قرار بدهد و بالا بکشد.)
- برای بالا کشیدن شلوار یا زیر شلواری خود بایستد، اطمینان حاصل کنید که تعادل خود را حفظ میکند.
- برای بستن دکمه و زیپ خود بنشیند.
- تاکید کردن بر این مهم که فردی دارای بیماری پارکینسون میتواند از عهده کاری در زمان مناسب برآید، تا بتواند کامل روی فعالیت تمرکز کند و هر مرحله برای انجام دادن کامل آن را شرح دهد. (اقتباس از موریس و همکاران ۱۹۹۶)
- ابزار کمکی لباس پوشیدن مانند قلاب دکمه (button hooks) ممکن است به سردرگمی منجر شود و تنها باید به عنوان انتخابی پس از اینکه فرد را آزمایش کردیم، به آن نگاه کنیم.
مهارتهای خانگی (Domestic life)
در تمام مراحل پارکینسون، عملکرد وظایف داخلی مانند آماده سازی غذا، کارهای خانه و خرید ممکن است تحت تاثیر مهارت و چابکی ضعیف، اختلال تعادل، کاهش توانایی برای انجام چندین کار (وظایف چندکاره) و افزایش سطح خستگی قرار گیرد. تغییرات شناختی احتمالی مربوط به مهارتهای برنامه ریزی، سازماندهی و تصمیم گیری نیز ممکن است در تواناییهای مدیریت خانه داری و مدیریت پول تاثیرگذار باشد.
برای برخی افراد توانمندی در ادامه دادن به عنوان خانهدار اصلی ممکن است مرکزیتی برای نقش آنها در میان (اعضای) خانواده و کلید ادامه (پایداری) عزت نفس آنها باشد. علاوه برآن اقلام کوچک تجهیزات ممکن است باعث بهبود سهولت و ایمنی کار در آشپزخانه گردد. باید به اصلاح ماهیت آن کار توجه شود، به عنوان مثال توجه به خرید سبزیجات یا وعده های غذایی از پیش آماده شده. (و/یا) برای اینکه آن فرد نیازی به انجام آن وظیفه نداشته باشد. برای مثال با خرید مواد غذایی در اینترنت، و یا با استخدام یک نظافت چی. اگر فرد مبتلا به پارکینسون مایل به ادامه فعالیتهای مربوط به آشپزخانه، باشد، سازماندهی مجدد صورت میگیرد، بطوریکه موارد (آیتمها) قابل استفادهی رایج با دستیابی آسان، باعث بهبود دسترسی و کاهش خستگی میگردد.
دستورالعملها برای کاردرمانی پارکینسون
برای کاردرمانگران با هدف ترویج مهارتهای داخلی و تواناییهای افراد مبتلا به بیماری پارکینسون، توصیه میشود که:
اقلام کوچک تجهیزات باید ارزیابی شده و بدون تاخیر ارائه گردند. برای مثال:
- لاتکس لغزش گیر یا matting میتواند منجر به تسهیل بازکردن درب شیشهها شود.
- صافی فلزی یا توری میتواند در هنگام آب کشی ظرف سبزیجات کمک کند.
- یک دستگاه حلقه کش (ring – puller) میتواند دشواری باز کردن درب حلقوی قوطیهای مواد غذایی را تسهیل کند.
- اهرم شیرآب یا گرداننده شیر (tap turners) میتواند منجر به تسهیل استفاده از شیرهای آب گردد.
استفاده از یک چهارپایه (جایگاه قرارگیری) باید در طول انجام برخی وظایف، مانند آماده سازی غذا یا اتو کردن در نظر گرفته شود.
استفاده از چرخ دستی باید به دقت و بصورت آزمایش شده استفاده گردد: چرخ دستی کوتاه ممکن است منجر به تشدید خم شدن شود و هرچند چرخ دستیهای بلند سبک پلت فرم ممکن است مفید باشد، اما آنها نیز ممکن است منجر به افزایش تمایل به سرعت راه رفتن که ناشی از عجله کردن است بشود.
پیمودن مسیر آماده سازی وعده های غذایی باید به عنوان یک راه برای از بین بردن (کاهش) خستگی باشد. برای مثال انجام برخی از آماده سازی های زودهنگام در روز (مفهوم: منجر به کاهش مسیر و زمان انجام به واقع پخت و پز غذا میگردد.)
به تقسیم بندی (شکستن) کارهای خانگی به اجزای عمل (اعمال جزء به جزء) برای حضور موفق در برخی از جنبههای فعالیت توجه شود.
به معرفی غذاهای راحتی و محل فروش اینترنتی آن توجه شود.
کاردرمانگر پارکینسون باید نیاز به کمک در وظایفی به نمایندگی از همه یا برخی کارهای خانه، اتوکردن، وظایف تعمیر و نگهداری خانگی و (یا) سازماندهی کارهای اداری مالی را کشف کند.