یادگیری بهتر و ماندگارتر منوط به مشارکت چند حس در یادگیری است. یادگیری چند حسی اغلب بر استفاده از حواس بینایی، شنوایی و حس پیکری مشتمل بر بساوایی و حس حرکتی تأکید دارد. یادگیری چند حسی عمیق‌تر و ماندگارتر از یادگیری تک حسی است. کودکان با اختلال یادگیری در استفاده از حواس خود به صورت یکپارچه دچار مشکل هستند. اختلال پردازش حسی یکی دیگر از علل مشکلات یادگیری در کودکان است. اختلال حسی در کودکان توانایی پردازش صحیح اطلاعات حسی دریافتی را از کودک گرفته و یا پردازش غلطی را ایجاد می نماید و به همین علت کودک نمی تواند پاسخ صحیح را به نشانه های ارائه شده به او بدهد. مرکز درمان اختلالات پردازش حسی دکتر صابر در زمینه درمان اختلال حسی در کودکان و بهبود اختلال یادگیری به صورت تخصصی فعالیت می نماید. خدمات پیشرفته مرکز نظیر اتاق سنسوری، کاردرمانی یکپارچگی حسی، ماساژ درمانی ، اتاق تاریم بینایی و اتاق تقویت مهارت های شنیداری در تسریع درمان اختلال یادگیری در کودکان موثر می باشد.
جهت تماس باکلینیک کاردرمانی و گفتاردرمانی جناب آقایدکتر صابر (کلینیکتوانبخشی پایا در پاسداران ، کلینیک توانبخشی غرب تهران در سعادت آباد) باشماره 09029123536 تماس حاصل فرمایید.
اختلال حسی در کودکان
مهارتهایی که با یادگیری چند حسی آموخته میشوند، دارای پیوندهای بیشتری هستند. این پیوندهای بیشتر در هنگام رمزگذاری اطلاعات، بازیابی آن را تسهیل میکند؛ به گونهای که اطلاعات که به صورت چند حسی یاد گرفته میشوند، حتی زمانی‌که ارزیابی و آزمون به صورت تک حسی ارائه شود، بهتر از اطلاعاتی که از طریق همان حس ارائه شده‌اند، بازیابی میشود (سریواستاوا و سالاخوتدینوف، 20۱۴) .
به طورکلی، مبنای یادگیری چند حسی این است که استفاده از چند حس در یادگیری، به ایجاد پیوندهای بیشتر بین مفاهیم جدید با موقعیتهای زندگی واقعی و اطلاعات قدیم کمک میکند. ایجاد تجربه‌های شبیه به زندگی واقعی از ویژگیهای شاخص یادگیری چند حسی است که اطلاعات مرتبط با حواس مختلف را تجمیع میکند و پیوندهای عمیق‌تری بین دانش جدید و قدیم میسازد. در توانبخشی شناختی ایجاد موقعیتهای شبیه به زندگی واقعی و فراخوانی دانش قدیم برای تسهیل یادگاری جدید ضروری است.
یکی از درمان‌هایی که بر این اصل استوار است، یکپارچگی حسی است که عمدتاً توسط کار درمانگران برای درمان اختلالات با نقایص حسی – حرکتی و شناختی مورد استفاده قرار میگیرد. یکپارچگی حسی فرآیندی است که با سازماندهی حواس مختلف، امکان تعامل مؤثر با محیط را فراهم میسازد. این تئوری به وسیلة آیرس (۱۹۷۲) مطرح شد. اجزاء مداخله یکپارچگی حسی با یک محیط حس غنی، بازی محور/کودک محور
با ایجاد چالشهای پیشرونده، یکپارچه‌سازی حواس برای اجرای تمرین ارائه شده را ممکن میسازد. در این درمان علاوه بر این که تعدیل حسی برای توجه و کنترل رفتار هدف قرار میگیرد، یکپارچه‌سازی اطلاعات حسی به عنوان پایهای برای بهبود برنامهریزی حرکتی، تقلید، توالی و یادگیری تکالیف جدید، به منظور پیش نیازهای مشارکت در مدرسه و اجتماع در نظر گرفته میشود (زیمز و همکاران، 20۱۲) .
در برنامه توانبخشی شناختی باران، از ترکیب و تفکیک تدریجی و هدفمند حواس مختلف بینایی، دهلیزی و پیکری در فرایند اجرای یک تکلیف شناختی همزمان استفاده میشود. در این برنامه، مدیریت ظرفیت منابع شناختی جهت یکپارچه‌سازی حواس مختلف مورد نیاز در تکلیف تعادلی به عنوان یک تمرین پیشرونده برای توانبخشی شناختی مورد استفاده قرار گرفته است (نجاتی، ۱۳۹۶) .
یادگیری فعال در اختلال یادگیری
یادگیری فعال در برابر یادگیری منفعل مطرح است. در یادگیری منفعل، آموزگار یا درمانگر نقش ارائه دهنده دارند؛ فراگیر ساکت و آرام می‌نشیند و آموزگار برای او مباحث را توضیح میدهد.
آموزگاران خلاق‌تر از فیلم، عکس و دیگر مواد آموزشی هم استفاده میکنند، اما صرف‌نظر از مواد آموزشی، نحوة اداره کلاس یا اتاق درمان یک طرفه است به نحوی که آموزگار فعال است، درس میدهد و روند پیشرفت درس و فراگیر را کنترل و مدیریت میکند. فراگیر هم با دقت گوش میدهد و سعی میکند به خوبی گفته‌های آموزگار را به یاد بسپارد یادگیری فعال در نقطه مقابل یادگیری منفعل، مسئولیت آموزش را بر عهده یادگیرنده میگذارد (آیسون، ۲۰۱۰) .
یادگیرنده با مشارکت در بحث، انجام آزمایش، بازسازی و فعالیتهایی مانند این در یادگیری به صورت فعال مشارکت میکنند. مشارکت در درس، امکان تجربه پیوند سازی بین اطلاعات جدید و اطلاعات پیشین را فراهم میآورد و پایداری اطلاعات را تعمیق می‌بخشد.
در توانبخشی شناختی، که ایجاد پیوند بین مهارت و دانش اکتسابی با زندگی افراد ارتباط تنگاتنگ دارد، استفاده از یادگیری فعال بسیار مهم است. کسانی که دارای آسیب مغزی هستند، به احتمال بیشتر در یادگیری مشکل دارند. برای ایجاد پیوندهای بیشتر بین اتر ساعات جدید و قدیم، تمرین‌ها باید به گونهای برنامهریزی شوند که یادگیرنده را به صورت فعال در یادگیری مشارکت دهند و محصولات یادگیری را برعهده خود او بگذارند. آیسون (۲۰۱۰) استفاده از مکث در آموزش، ارائه کار گروه و ارائه پرسش‌های هدفمند را بخش از فعالیتهای یادگیری فعال می‌داند. در توانبخشی شناختی، ارائه تمرین‌های خانگی و ایجاد موقعیتهای شبیه به زندگی واقعی در کلینیک، بخشی از یادگیری فعال به حساب می‌آید.
مشکلات پردازش حسی و خواندن
تعداد قابل توجهی دانش‌آموزان با مشکلات حسی و توجه، مشکلات پردازش بینایی و یا ضعف شدید بینایی تشخیص داده نشده دارند. نشان‌های آنها شامل: دوبینی، آبریزش از چشم‌ها، پلک زدن، پوشیده شدن یک چشم، کج کردن سر هنگامی که به کتاب یا دیگر اشیای نزدیک نگاه میکنند، شکایات مکرر سر درد، خستگی یا کلافه شدن به هنگام خواندن است.
اگر هر نگرانی درباره بینایی کودک وجود دارد، خصوصا اگر کودک در خواندن دچار مشکل است، باید یک معاینه کامل بینایی از طریق یک فراهم‌کننده مراقبت‌های بینایی انجام شود. این کار باید از طریق یک اپتومتریست یا چشم پزشک اطفال انجام شود. چشم پزشک اطفال کسی است که در رشد عملکردهای بینایی کودکان که فقط با بیماری‌ها و جراحی چشم‌ها در ارتباط است، تخصص دارد. تمیز بینایی که توسط والدین، پرستار مدرسه یاحتی یک متخصص اطفال انجام میشود، یک معاینه درکی بینایی نیست. البته، دانش‌آموزان با مشکلات شدید بینایی، باید از عینک‌های مخصوص خواندن استفاده کنند، در صورتی که برایشان تجویز شده باشد.
عینک‌ها همچنین ممکن است برای راحتی عضلات چشم‌ها تجویز شود، در صورتی که کودک با همگرایی ناکافی یا همگرایی شدید مشکل داشته باشد. معلم باید استفاده از عینک را به همان صورتی که پیشنهاد شده تقویت کند و به طور مکرر لنز‌های عینک را چک کند که تمیز باشند و لکه نداشته باشند.
روشنایی خوب خیلی مهم است که کودک یاد میگیرد بخواند و با دقت متن‌ها را برای ساعت‌ها ببیند. حتی با جود بینایی خیلی خوب، برخی از دانش‌آموزان که از نظر بینایی حساس هستند ممکن است با تضاد بین کاغذ و خطوط مشکل داشته باشند. در واقع، چشم‌ها و مغز آنها نمیتواند با کنتراست شدید بین کاغذ سفید و خطوط سیاه کنار بیاید. کنتراست را کم کنید و چشم‌ها را آرام کنید، تا دانش‌آموزان تقویت شوند که بهتر بخوانند. در حالی که از کودکان انتظار می‌رود که قادر باشند صفحه نوشته شده را به آسانی از چپ به راست، کلمه به کلمه اسکن کنند و به سمت چپ خط بعدی بروند، ولی بعضی از دانش‌آموزان کمی حمایت نیاز دارند تا این کار را انجام دهند.
سوالات متداول:
1-چطور بفهمم مشکلات خواندن پسرم به دلیل یکپارچگی حسی است نه نارساخوانی؟
اگر کودک در فعالیتهای غیرکلامی مثل دوچرخهسواری، گره زدن بند کفش یا تحمل برچسب لباس هم مشکل دارد، احتمالاً اختلال یکپارچگی حسی نقش کلیدی دارد. ارزیابی توسط کاردرمانگر حسی ضروری است.
2-تمرینات یکپارچگی حسی چطور روی دقت خواندن اثر می‌ذارن؟
فعالیتهایی مثل فشردن توپ استرس قبل از خواندن یا استفاده از جلیقه وزندار، با تنظیم سیستم عصبی، توجه بصری را افزایش میدهند. تحقیقات نشان داده این تمرینات تا ۴۰% دقت خواندن را بهبود می‌بخشد.
کاردرمانی یکپارچگی حسی، مداخلات حسی خاصی هستند که ساختار رژیم گونه کمتری نسبت به پروتکلهای تحریک حسی دارند و در عوض انعطاف بیشتری دارند تا در زندگی روزانه بتوان از آنها استفاده کرد. مرکز کاردرمانی دکتر صابر در زمینه درمان یکپارچگی حسیبا استفاده از ابزارهای روز دنیا نظیر سنسوری روم، اتاق تاریک بینایی، اتاق شنیداری، کاردرمانی SI با کمک از تجربه بالای درمانگران مرکز به کودکان با مشکلات حسی نظیر کودکان اوتیسم، کودکان با اختلال پردازش حسی و… کمک می نمایند. تمرینات یکپارچگی حسی موجب هماهنگی حرکتی، بهبود حرکات ظریف و درشت، بهبود مهارت های اجتماعی و.. می گردد.
– Grandin hug machine : نمونه ای از ابزارهای body compression است که در درونداد حس عمقی به بدن میدهد استفاده از این ابزار به مدت ۶ هفته باعث کاهش اضطراب و هوشیاری و واکنش گری کودک میشود.
– این استراتژیها توسط والد، معلم کودک و خود کودک در قالب روتینهای روزانه بر اساس دستورالعمل هایی که درمانگر میدهد انجام میشود.
نتایج این استراتژیها شامل بهبود خود – تنظیمی، بهبود توجه و کاهش مشکلات رفتاری و پرخاشگری میباشد.
– نوع تشخیص کودک و مداخله مورد استفاده فاکتورهای مهمی برا کسب نتایج مفید از استراتژیهای مبتنی بر حس محسوب میشوند.
– موثرترین وسیله در بهبود پردازش حسی کودک، توپ (stability ball) CP است.
– کودکی که رفتارهای حس طلبانهی حس وستیبولار – عمقی دارد بهترین پاسخ را به توپ CP میدهد. از طرفی توپ CP برای کودکی که ثبات پاسچرال مطلوبی ندارد مفید واقع نخواهد بود، زیرا به وجود آمدن چالش بیش از حد در حفظ پاسچر باعث تشدید استرس کودک میگردد.
تمرینات انفرادی در مهارتهای کاردرمانی حسی
در کاردرمانی مهارتهایی که معمولاً در تمرینات انفرادی مورد هدف قرار میگیرند:
مهارتهای حرکتی ظریف (مانند نوشتن)
مهارتهای dressing
مهارتهای حسی – حرکتی دهانی و eating
بازی و فعالیتهایی که بین کودکان شایع است (مانند دوچرخهسواری)
مداخلات گروهی در کاردرمانی یکپارچگی حسی
– پس از درمانهای فردی مداخلات گروهی آغاز میشوند.
– مهارتهایی که در درمان گروهی هدف قرار میگیرند:
مهارتهای اجتماعی و ارتباطی
مهارتهای بینایی – حرکتی و مهارت حرکتی ظریف
مهارت حرکتی درشت
خود تنظیمی
– در تمرینات گروهی اعتماد به نفسی که در درمان فردی به وجود آمده بود در محیط و بارفتار جدید به چالش کشیده میشود.
– برخی مشکلات کودک مانند تدافع حسی در گروه مشاهده میشود و در انفرادی دیده نمیشود.
– برنامه گوش به زنگی :
به کودکان کمک میکند وقتی سطوح هوشیاری و گوش به زنگیشان در طول روز تغییر میکند چه احساسی پیدا میکنند.
این رویکرد در محیط مدرسه و درمانهای فردی هم مفید واقع میشود.
این برنامه به کودک آموزد تا سطح هوشیاری خود را کنترل کند.
– هدف در درمانهای گروهی :
تکامل مهارتهای اجتماعی و حرکتی
تکامل مشارکت اجتماعی – مهمترین و مفیدترین نتیجهی مداخلات گروهی است.
برای بیشتر کودکان کاردرمانی یکپارچگی حسی، برنامه ای خلاقانه و جذاب می باشد. در مرکز کاردرمانی دکتر صابر پس از ارزیابی دقیق مشکلات کودک، برنامه درمانی مناسب بر پایه یکپارچگی حسی طراحی می شود. تمرینات یکپارچگی حسی موجب بهبود هماهنگی حرکتی در کودکان، تسهیل رشد مهارت های دو ستی و تقویت عضلات می شود. از ابزار های مورد استفاده در کاردرمانی یکپارچگی حسی می توان به توپ، ترامپولینگ، تخته تعادل و… اشاره نمود. کاردرمانی دکتر صابر با استفاده از ابزارهای مختلف درمانی و طراحی برنامه یکپارچگی حسی محیطی را برای کودک فراهم می نماید که در قالب بازی مهارت های مورد نیاز را تمرین کرده و تجربیات موفقیت آمیز کسب نماید.
-ابتدا نوزاد از تولد تا سه ماهگی حرکات دستش به صورت غیر قرینه است.
– در ۳ الی ۱۰ ماهگی:
زمانی که grasp و رهاسازی و به دهن زدن دستان جزو حرکات اصلی کودک میشوند، حرکات قرینه غالب میشوند. کنترل این حرکات از پروگزیمال به دیستال و از شانه آغاز میشود و باعث میشود کودک در خط وسط فعالیت کند.
– در ۹ الی ۱۰ ماهگی:
نگه داشتن اشیا در هر دست و کوبیدن آنها به هم برای رشد مهارتهای دو دستی آینده ضروری است.
در ۱۰ ماهنگی : با یک دست اشیا را میگیرد و با دست دیگر آن را دستکاری میکند.
– در 17-18 ماهگی:
کودک غالباً از استراتژی role – differentiated استفاده میکند: یعنی با یک دست نگه میدارد و با دست دیگر دستکاری میکند. برای این استراتژی کودک باید بتواند دو سمت بدن را افتراق دهد و از هر دو دست به طور همزمان برای فعالیتهای مختلف استفاده کند. برای نگه داشتن و ثبات بخشیدن به اشیا نیاز به ثبات شانه، آرنج و مچ است.
– طی ۱۸ الی ۲۴ ماهگی:
دستکاری همزمان و دودستی رشد میکند.
– استفاده از دو دست در جهت متضاد مانند استفاده از قیچی، در 2.5 سالگی ایجاد میشود. که در سن مدرسه بالغ میشود.
کاردرمانی یکپارچگی حسی و مهارت پرتاپ توپ
– مهارت پرتاب توپ نشانه ی قدرت و کنترل شانه است. کاردرمانی با استفاده از توپ به تقویت این عضلات می پردازد.
– در۲سالگی :
کودک میتواند توپ را به سمت جلو پرتاب کند بدون اینکه بدنش به سمت جلو حرکت کند.
در این سن کودک arm ext را دارد اما flex پایدار شانه ندارد. کودک حرکت مجزا تنه و بازو را دارد اما حرکت بازو و ساعد مجزا نیستند.
– در 2.5 سالگی:
کودک توپ را ۳ فوت به سمت هدف پرتاب میکند.
آرنج در لحظه رهاسازی توپ روبروی شانه قرار میگیرد.
شانه ثبات بیشتری دارد و میتواند امکان حرکت کنترل شده آرنج و انگشت را بدهد.
– در 3.5 سالگی:
کودک توپ را 5-7 فوت به سمت هدف با مقداری انحراف از خط صاف پرتاب میکند.
کودک پیش از رهاسازی توپ، آرنج خود را روبروی شانه قرار میدهد.
– در ۵ سالگی:
کودک از پرتاب توپ از بالای شانه برای هدف ۵ فوتی استفاده میکند.
کنترل scapulohumeral افزایش مییابد (نیازمند حفظ هومروس بالاتر از شانه است).
– در ۶-۷ سالگی:
پرتاب توپ از بالای دست به سمت هدف ۱۲ فوتی
– کودک از ۵ سالگی به بعد پرتاب از پایین برای زدن به هدف را بدست میآورد. این پرتاب نیازمند flex حین حفظ ext rot کامل است.
– معمولا در سن ۲ سالگی به منظور بازی کردن و غذا خوردن استفاده از ابزار ظاهر میشود، زیرا در دو سالگی کودک در grasp، رهاسازی، reach و دستکاری ماهر میشود.
– دانستن نحوه استفاده از ابزار و هدف استفاده از آن به سطح شناختی کودک بستگی دارد.
استفاده از ابزار و مهارت های دو دستی
۱- استفاده از قاشق در ۱۸ ماهگی، چنگال در 2.5 سالگی و چاقو در ۶ سالگی صورت میگیرد.
۲ – در 17-23 ماهگی کودک الگوی grasp مناسبی در خوردن نشان میدهد و با دست بشقاب را فیکس میکند.
3- در 11-23 ماهگی از الگوی متفاوت استفاده میکند که شایعترین آنها transverse palmar grasp است، در این الگو همراه با flex چهار انگشت دور دستهی قاشق را میگیرد.
4- در ۱۷ ماهگی کودک با flex انگشتان به قاشق جهت میدهد. این الگو در سال دوم اصلاح میشود.
کاردرمانی یکپارچگی حسی از خدمات توانبخشی مرکز کاردرمانی و گفتاردرمانی دکتر صابر می باشد که در کودکان با مشکلات یکپارچگی حسی نظیر بیش فعالی، اوتیسم، اختلال پردازش حسی، کلامزی و… استفاده می شود. تمرینات یکپارچگی حسی موجب بهبود تحمل کاری و تسهیل سرعت پاسخ دهی، همچنین بهبود مهارت های حرکتی ظریف و بزرگ، افزایش اعتماد بنفس و بهبود مهارت های اجتماعی در کودکان می گردد. کاردرمانی دکتر صابر با در اختیار داشتن امکانات روز دنیا نظیر سنسوری روم، اتاق تاریک، اتاق شنیداری و کاردرمانی SI و تجربه بالای درمانگران خود در حیطه درمان اختلالات کودکان به صورت کاملا حرفه ای فعالیت می نماید.
در کودکی که به سختی میتواند یک فعالیت را بیش از چند ثانیه انجام دهد و از یک فعالیت به فعالیت دیگری می‌پرد، هدف SI افزایش مدت انجام یک فعالیت ساده است. به عنوان مثال مدت زمان طولانی‌تری در تاب بنشیند. پاسخ تطابقی در کودکی که آموخته به مدت طولانی در تاب بماند منجر میشود به:
۱-افزایش کنترل وضعیت
۲-ظهور برنامهریزی حرکتی
۳-هماهنگی تنه
۴-حرکات فلکشن پا برای به حرکت درآوردن تاب
-این پاسخهای تطابقی اولیه در رویکرد SI نتایج بروگزیمال نام دارند. نتایج بروگزیمال منجر به نتایج دیستال میشوند (به عنوان مثال مشارکت در روتینهای روزانه نتایج دیستال محسوب میشود).
۲-تکامل هرچه بیشتر پاسخهای تطابقی پیچیده‌تر
-در ادامه مثال قبلی، برای پیچیده‌تر کردن پاسخ تطابقی از کودک می‌خواهیم که حین تاب خوردن روی یک بالش بپرد. این فعالیت نیازمند زمانبندی و توالی میباشد که پاسخ پیچیده به حساب می‌آید و مستلزم یکپارچگی عملکردهای حسی مختلف است.
-افزایش پیچیدگی پاسخهای تطابقی مثال دیگری از نتایج پروگزیمال است که منجر به نتایج طولانی‌مدت دیستال میشود.
۳-بهبود مهارتهای حرکتی درشت و ظریف از فواید تمرینات یکپارچگی حسی
-مهارتهای حرکتی و حس عمقی جزو اولین مهارتهای پیچیده‌ای است که در پاسخ به رویکرد OT-SI رشد میکند.
-هرچه پاسخ تطابقی پیچیده‌تر باشد یکپارچگی حسی بهبود بیشتری پیدا میکند و کودک با چالش‌ها با اعتماد‌به‌نفس بیشتری مواجه میشود.
-حتی اگر در جلسات درمانی به طور مستقیم بر روی حرکات درشت و ظریف کار نشود، مداخلات SI تأثیر خود را میگذارد و تغییرات قابل ملاحظه‌ای دیده میشود.
۴-بهبود در شناخت، زبان، عملکرد آکادمیک
-معمولاً هدف اصلی SI نیستند.
-افزایش عملکرد در این زمینه‌ها نشان‌دهنده‌ی افزایش تعدیل حسی، ادراک و کنترل پاسچرال یا پراکسی است.
۵-افزایش عزت‌نفس و اعتماد‌به نفس
-افزایش توانایی در پاسخهای تطابقی منجر به افزایش اعتماد به خود میشود و منجر به لذت بردن از انجام فعالیتهایی میشود که کودک نمی‌توانست انجام بدهد.
۶-افزایش مشغول شدن در اکوپیشن و مشارکت اجتماعی
۷-افزایش زندگی خانوادگی
-یکی از اصول OT-SI: خانواده مشکل کودکش را بهتر می‌فهمد.
پروتکلهای تحریک حسی در کاردرمانی یکپارچگی حسی
-در رویکرد SI تحریکات حسی تصادفی نیستند و این تحریکات به رفتار کودک بستگی ندارد.
-پروتکلهای تحریک حسی متشکل از مداخلاتی است که شامل انواع خاصی از تحریکات حسی میباشد که توسط تراپیست کنترل میشوند و معمولاً براساس برنامهریزی و توالی قبلی است.
-در OT-SI فعالیت‌ها براساس پاسخ کودک اصلاح میشوند.
-برخلاف OT-SI، از پروتکلهای تحریک حسی اغلب به عنوان مداخله‌ی مستقل استفاده میشود که توالی و برنامه مشخص و از پیش تعیین‌شده‌ای دارند.
این پروتکل‌ها شامل:
-پروتکل تحریک حسی wilbarger – انجام موارد زیر هر دو ساعت:
*ایجاد فشار لامسه (touch pressure) در یک توالی معین به همراه براشینگ با مسواک اسکراب جراحی در بازوها و پاها
*joint compression در مفاصل خاص پس از براشینگ
-پروتکل astronaut: ایجاد تحریکات وستیبولار به صورت چرخشی و همراه با تحریکات صدا
نتایج مورد انتظار از دو پروتکل wilbarger و astronaut:
۱-بهبود تعدیل حسی و خودتنظیمی
۲-بهبود کلی در توجه، یادگیری و رفتار
کاردرمانی یکپارچگی حسی و ابزار آن
-مداخلات حسی خاصی هستند که ساختار رژیم‌گونه کمتری نسبت به پروتکلهای تحریک حسی دارند و در عوض انعطاف بیشتری دارند تا در زندگی روزانه بتوان از آنها استفاده کرد. به عنوان مثال بستن جلیقه‌های سنگین یا نشستن روی توپ CP.
-grandin hug machine: نمونه‌ای از ابزارهای body compression است که درونداد حسی عمقی به بدن میدهد. استفاده از این ابزار به مدت ۶ هفته باعث کاهش اضطراب و هوشیاری و واکنش‌گری کودک میشود.
-این استراتژی توسط والد، معلم کودک و خود کودک در قالب روتینهای روزانه براساس دستورالعمل‌هایی که درمانگر میدهد انجام میشود.
نتایج این استراتژیها شامل بهبود خودتنظیمی، بهبود توجه و کاهش مشکلات رفتاری و پرخاشگری میباشد.
یکی از نکات قابل توجه در آموزش گفتار در کودکان پی بردن به شیوه یادگیری کودک و استفاده از حداکثر توانایی های او برای آموزش می باشد. مرکز گفتاردرمانی کودکان دکتر صابر با استفاده از تجربه درمانگران این رشته در کنار تجهیزات پیشرفته مرکز نظیر اتاق حسی، اتاق شنیداری و تکنیک های یکپارچگی حسیدر زمینه درمان یکپارچگی حسیو گفتار کودکان به صورت تخصصی فعالیت می نماید. کاردرمانی حسی و گفتاردرمانی حسی به صورت هم زمان می تواند بهبودی گفتار را در کودکان تسریع بخشد.
جهت تماس با کلینیک کاردرمانی و گفتار درمانی جناب آقای دکتر صابر (کلینیک توانبخشی پایا در پاسداران ، کلینیک توانبخشی غرب تهران در سعادت آباد) باشماره 09029123536 تماس حاصل فرمایید.
حس لمس، حس حرکت: حس‌های لمس و حرکت، در واقع دو وسیله‌ی یادگیری برای شیوه‌ی پردازش اطلاعات می‌باشند:
حس لمس: یعنی آگاه شدن از حرکت نشأت گرفته از اندام‌های پایانه‌ی حسی در عضلات، تاندون‌ها، مفاصل و گاهی وقت‌ها مجرای شنوایی گوش‌ها (نیکولوسی و همکاران 2004).
حس حرکت: یادگیرندگان از طریق حس لمس و حس حرکت ترجیح میدهند تا از طریق لمس کردن با دست‌ها، چیزی بیاموزند، فرصت داشته باشند تا بایستند و کاری را انجام دهند، قدم بزنند، و یا در برخی موارد، کارکرد چیزی را با روشهای حرکتی تجربه کنند. به عنوان مثال، اگر به یادگیرندگان از طریق حس لمس و حس حرکت، رنگ‌ها را آموزش میدهند، آنها از کارکردن با تکه‌های بزرگ پارچه با رنگ‌های مختلف، تکان دادن پارچه‌ها در حین حرکت‌شان در اتاق، صحبت کردن درباره‌ی تجربه‌ی حس حاصل از تکان دادن پارچه‌ها و تظایر اینها لذت می‌برند.
گفتاردرمانی و یکپارچگی حسی
عناوین مربوط به کارکردن با بیماران با استفاده از حس لمس و حس حرکت
1)یادگیرندگان از طریق حس لمس و حس حرکت، ترجیح میدهند تا مواد مربوط به آنچه را که قرار است یاد بگیرند، دست بزنید. به عنوان مثال، اگر مفهوم میوه را آموزش میدهید، به بیمار اجازه بدهید تا در خلال ارایه‌ی اطلاعات مربوط به آن میوه، میوه‌ای را (خواه میوه‌ی مصنوعی) در دست بگیرد و آن را لمس کند.
2)یادگیرندگان از طریق حس لمس و حس حرکت، از نقاشی کردن، ترسیم کردن، سر هم کردن و ساختن اشیاء لذت می‌برند. فعالیتهای هنری برای یادگیرندگان از طریق حس لمس و حس حرکت، سودمند است. به هر روی، در این مورد SLP باید در خلال جلسه‌های درمان احتیاط به خرج دهد، زیرا این قبیل فعالیت‌ها، مقدار وقت پرداختن به کار خاص، به منظور رسیدن به هدف‌های درمان را کاهش میدهند. به عنوان مثال، فعالیتهایی چون بریدن، رنگ‌کردن و چسباندن، وقت زیادی میگیرند، و فقط باید زمانی روی آنها کار شود که هدف ما مستقیماً پرداختن به این نوع فعالیت‌ها باشد.
3) یادگیرندگان از طریق حس لمس و حس حرکت، معمولاً با لمس کردن به عنوان سرنخ و ابزار کمکی در درمان، بهتر یاد میگیرند. بنابراین، SLPها باید برای آن گروه از بیمارانی که از لمس شدن ناراحت نمی‌شوند، در خلال درمان، لمس کردن مناطق قابل قبول برای برقراری ارتباط را به منظور ارایه‌ی سرنخ و کمک به بیمار در نظر بگیرند، در روند درمان، صورت، چانه، گلو، شانه، بالای بازو و قسمت بالای پشت، به عنوان مناطق قابل قبول برای لمس به منظور ارایه‌ی سرنخ و کمک به بیمار در نظر گرفته میشوند. گهگاهی، وقتی که از شستن دایره‌‌وار برای کودکان کم سن و سال استفاده میشود (نشستن گروه‌ها به صورت نیم‌دایره که در آن زانوهای درمانگر نزدیک زانوهای بیمار باشد، خواه با نشستن روی صندلی و خواه با نشستن روی کف اتاق و بدون وجود هرگونه میز بین درمانگر و بیماران)، لمس کردن زانوی بیمار به منظور ارایه‌ی سرنخ و کمک به او به عنوان لمس قابل قبول برای درمان محسوب میشود. به علاوه، گفتاردرمانها را تشویق میکنیم تا وضعیت بیمارانی را که به هر دلیلی دوست ندارند که در خلال درمان از طرف درمانگر لمس شوند، مراعات کنند، و روشهای جایگزینی دیگری به منظور ارایه‌ی سرنخ و کمک به بیمار پیدا کنند، مثلاً اسم او را صدا بزنند و یا از راهنمایی‌های دیداری استفاده کنند.
4)گفتاردرمانها باید پیوسته بیماران را زیر نظر داشته باشند، حتی بیمارانی را که به عنوان یادگیرندگان از طریق حس لمس و حس حرکت به حساب می‌آیند، احتمالاً به دلیل «تحریک حسی زیاد» و باز خورد بیش از اندازه‌ی دستگاه حس لمس و حس حرکت در جریان فعالیتهای درمانی به عنوان مثال، در کلاس‌های درس پیش از آمادگی و آمادگی بچه‌ها اغلب تشویق میشوند تا حروف را روی شن، روی کاغذ سمباده و یا روی سایر مواد بسیار حساس ترسیم کنند. این کار ممکن است برای بسیاری از بچه‌ها مشکلی ایجاد نکند، ولی برای برخی از بچه‌ها، بازخورد حاصله از نوک انگشتان بسیار قوی است و کودک در اثر این کار، بیش از اندازه تحت تأثیر تحریک حسی قرار میگیرد. برای یک کودک کم سن و سال، نتیجهی حاصله از این نوع تحریک حسّی زیاد، اغلب حالت تهوّع و حتی شاید استفراغ است.
درصد تعداد اشخاصی که به عنوان ترجیح دهندگان استفاده از حس ویژه‌ای برای یادگیری طبقه‌بندی شده‌اند، متفاوت است. با وجود این، دان از جمله‌ی نخستین پژوهشگرانی بوده‌اند که، یافته‌های خود را در این حوزه گزارش کرده‌اند.
آنها پی بردند که، تقریباً 30% دانش‌آموزان به عنوان یادگیرندگان از طریق حس شنیداری 40% به عنوان یادگیرندگان از طریق حس بینایی، و 30، به عنوان یادگیرندگان از طریق حس لمس و حس حرکت، طبقه‌بندی میشوند. دان،نشان داده‌اند که، بیشتر دانش‌آموزان دارای یک حس یادگیری غالب و برتر، و یک حس یادگیری ثانویه می‌باشند. به عنوان مثال، یک دانش‌آموز ممکن است از حس بینایی به عنوان حس اصلی برای دریافت اطلاعات، و از حس لمس و حس حرکت به عنوان حس ثانویه برای دریافت اطلاعات استفاده نماید. اگر دانش‌آموزان نتوانند از طریق حس برتر اطلاعات را دریافت نمایند، اطلاعات از بین می‌روند، مگر این که حس ثانویه بتواند فقدان تحریک حس اصلی را جبران کند. صرف‌نظر از حس یادگیری برتر دانش‌آموزان، پژوهش نشان میدهد که، اگر دانش‌آموزان از طریق حس یادگیری اصلی آموزش ببینند، سریعتر و آسانتر یاد میگیرند. (دان، مک کارتی 1987).
بزرگترین مشکل برای تضمین این که برای یادگیری دانش‌آموزان، از طریق حس اصلی آنها به آنان آموزش داده میشود این حقیقت است که، گفتاردرمانان بدون توجه به متنوع بودن حس یادگیری دانش‌آموزان، غالباً از همان حس یادگیری برتر خودشان برای تدریس استفاده میکنند (باربی، میلون 1981). در یک پژوهش جدیدتر، والاس (1995) پی برد که، در فیلیپین، آموزگاران اکثراً از طریق تحریک حس شنیداری به تدریس می‌پردازند، زیرا آموزگاران خودشان حس شنیداری را ترجیح می‌دادند، در حالی که، در واقع امر، برای دانش‌آموزان آنها، حس شنیداری برای یادگیری، حس ثانویه به حساب می‌آمد. دان، دان (1987) نشان داده‌اند که، حسی که در بیشتر مواقع عموماً در کلاس درس مورد بی‌توجهی قرار میگیرد، حس لمس و حس حرکت است، به ویژه بعد از کلاس سوم، برای دانش‌آموزان بزرگسال، اگرچه پژوهشی وجود ندارد تا تعداد SLPهایی را که موافق یادگیری از طریق حس ویژه‌ای هستند نشان بدهد، ولی پژوهش نشان داده است که، مربیان آموزش نگهداری مواد غذایی، حس بینایی را برای یادگیری اطلاعات جدید ترجیح میدهند. (اسلوآن، دانه، گیس 2004). جالب این که، طبق پژوهش دان (2000)، سبک یادگیری ترجیحی غالباً با رشد شخص ارتباط دارد، و با گذشت زمان و بالا رفتن سن فرد ممکن است تغییر کند.
یادگیرندگان بزرگسال اغلب پی می‌برند که، چنانچه با استفاده از حس خاصی اطلاعات را دریافت کنند، راحت‌تر می‌توانند آن را فرا گیرند و به یاد بیاورند (میک لر، زیپرت 1987). یادگیرندگان بزرگسال اغلب فرصت‌هایی را برای یادگیری جستجو میکنند که با حس یادگیری ترجیحی آنان سازگاری داشته باشند، و از آن دسته از فرصت‌های یادگیری که با حس یادگیری ترجیحی آنان تناقض داشته باشند، پرهیز میکنند، با این همه، کودکان به ویژه کودکان کم سن و سال، غالباً پی نمی‌برند که از طریق حس بهتر از حس‌های دیگر یاد میگیرند، حتی اگر هم پی ببرند که از طریق حس خاصی بهتر یاد میگیرند، اغلب این توانایی را ندارند تا اطلاعاتی را که در زمینه‌ی یادگیری به آنها ارایه میشوند، کنترل نمایند. لمایر (2001) نشان داده است که، یادگیرندگان کمابیش به طور متعادل و به صورت یک سوم تمایز برای یادگیری قرار دارند، یعنی: یک سوم از طریق بینایی، یک سوم از طریق شنیداری، و یک سوم از طریق حس لمس و حس حرکت. لمایر گفته است که، آموزگاران با ایجاد تعادل بین این حواس، برنامه‌های آموزشی خود را طراحی میکنند. به همین دلیل، آموزگاران اغلب راهکارهایی طراحی میکنند تا به آنها کمک کند که، برای هر مفهومی که می‌خواهند آموزش دهند، برنامه‌های درسی را با عناصری از تحریک شنیداری (کلامی، دستورالعمل، سخنرانی)، تحریک بینایی (جدول‌ها، نمودارها، دست‌نوشته‌ها، استفاده از رنگ‌ها)، و تحریک حس لمس و حس حرکت (الگوها، خلاقیت‌های هنری یا علیم) عرضه کنند. به همین قیاس، SLPها را تشویق میکنیم تا در هنگام درمان بیماران، جنبههای شنیداری، بینایی، حس لمس و حس حرکت مربوط به اطلاعات و ارایه‌ی محرک را مدّنظر داشته باشند
سوالات متداول:
1-چگونه فعالیتهای یکپارچگی حسی می‌توانند به درمان لکنت زبان کمک کنند؟
استرس و اضطراب ناشی از اختلال پردازش حسی میتواند لکنت را تشدید کند. فعالیتهای تنظیم‌کننده سیستم عصبی مانند تاب‌خوردن ریتمیک، فشار عمیق مفاصل، یا تمرینات تنفسی دیافراگمی، با کاهش اضطراب و افزایش خودتنظیمی، به بهبود روانی گفتار منجر میشوند.
2-نشانه‌های هشداردهنده اختلال یکپارچگی حسی که بر گفتار اثر میگذارد کدامند؟
واکنش‌های افراطی یا تفریطی به صداها (مثل پوشاندن گوش در محیط‌های شلوغ)، اجتناب از غذاهای با بافت خاص، مشکل در تماس چشمی، حرکات تکراری بدن، حساسیت بیش‌ازحد به لمس صورت یا دهان، و عدم تحمل فعالیتهای حرکتی مانند تاب خوردن. این نشانه‌ها می‌توانند مهارتهای زبانی و تولید صدا را مختل کنند.
کاردرمانی حسیدر زمینه درمان یکپارچگی حسیدر کودکان و بهبود عملکرد فرد فعالیت می نماید. متخصصین کاردرمانی مرکز توانبخشی دکتر صابر با استفاده از ابزارهای ویژه حسی به بهبود یکپارچگی حسی می پردازند. سنسوری روم و اتاق SI از امکانات ویژه این مرکز می باشد که جهت بهبود عملکرد کودکان با اختلالات پردازش حسی و بیش فعالی، همچنین کودکان اوتیسم مورد استفاده قرار می گیرد. تخته تعادل برقی، برج گردان ، وایت برد نوری ، سوند سویچ و… از ابزار های مفید این بخش می باشد. کودکان با اختلالات پردازش حسی می توانند از امکانات این مرکز جهت بهبود مهارت های حرکتی و یکپارچگی حسی استفاده نمایند.
جهت تماس با کلینیک کاردرمانی و گفتاردرمانی جناب آقای دکتر صابر (کلینیک توانبخشی پایا در پاسداران ، کلینیک توانبخشی غرب تهران در سعادت آباد) باشماره 09029123536 تماس حاصل فرمایید.
یکپارچگی حسی در کودکان
یکپارچگی حسی دارای دو معنای رفتار زیستی و بالینی است:
معنای رفتارزیستی: روشی برای بررسی نحوه سازماندهی اطلاعات حسی در نورونها و ایجاد رفتار عملکردی
معنای بالینی: به اصول تئوریها، روشهای ارزیابی و استراتژیهای مداخله اشاره دارد.
مقدمه ای بر تئوری یکپارچگی حسی
– آیرز (پایهگذار تئوری یکپارچگی حسی) از عبارات یکپارچگی حسی، پاسخ تطابقی و پراکسیا برای نشان دادن نظر خود در مورد یکپارچگی حسی استفاده مینمود.
– تعریف آیرز از عبارت یکپارچگی حسی: «Organization of Sensation for Use» (سازماندهی کردن حواس به منظور استفاده کردن از آنها). عبارت “For use” نماد آیرز است، زیرا پردازش حسی را به فعالیتهای فرد مرتبط میسازد.
مفاهیم زیستی –عصب شناختی
نقش تجربیات حسی در رشد و عملکرد مغز
– درونداد حسی برای عملکرد مطلوب مغز ضروری است. مغز طوری طراحی شده که به طور مداوم اطلاعات حسی دریافت کند و اگر این اتفاق رخ ندهد عملکرد مغز دچار مشکل میگردد.
– آزمایشهای اولیه در سالهای 1950 الی 1960 نشان دادند که اگر مغز به قدر کافی اطلاعات حسی دریافت نکند، به طور خودکار دروندادهایی خودانگیخته به شکل توهمات ایجاد کرده و محرک حسی تحریف شدهای را از محیط ادراک میکند.
– اگر کودک در دورههای طلائی رشد از تجربیات حسی محروم باشد، ارتباطهای مغز و نورونها دچار ناهنجاری میگردند و این امر بر رفتار کودک تاثیر گذاشته و عملکرد او را محدود میکند.
– آیرز دروندادهای حسی را «تغذیه حسی» برای مغز نامید، مانند غذا برای بدن.
– ویلبارگر یک برنامه مداخلهای به نام «رژیم حسی» طراحی کرد، بدین معنا که کودک در طول روز با تجربیات و فعالیتهای حسی مواجه میشود که با چالشهای یکپارچگی حسی نیز همراه هست.
– اگر مغز بیش از حد درونداد حسی دریافت کند، باعث ایجاد استرس در کودک میگردد.
یکپارچگی حسی و پاسخهای تطابقی
– مغز کودک به طور غیرفعال اطلاعات حسی را از محیط دریافت نمیکند، بلکه به طور فعال مفیدترین این اطلاعات را از محیط انتخاب کرده و از آن برای رسیدن به اهداف خود استفاده میکند. این امر نیازمند پردازشهای مغزی در یکپارچگی حسی است. زمانی که این پردازشها به خوبی صورت بگیرند کودک میتواند در محیط یک عمل موفق و هدف- محور انجام دهد، که این همان پاسخ تطابقی است.
– زمانی کودک پاسخ تطابقی ایجاد میکند که به خوبی از پس چالشهای محیط بربیاید. در واقع زمانی که مغز کودک به طور موثر بتواند اطلاعات حسی محیط را سازماندهی کند، پاسخ تطابقی ایجاد میشود.
– یکپارچگی حسی منجر به ایجاد پاسخ تطابقی میشود و پاسخ تطابقی ظرفیت مغز را برای یکپارچگی بیشتر، افزایش میدهد. آیرز آموخته دوچرخه سواری را به عنوان یک مثال برای نشان دادن این پروسه مطرح کرد. کودک باید برای یادگیری چگونگی حفظ تعادل خود در دوچرخهسواری، حواس مختلف بخصوص حواس وستیبولار و عمقی را با یکدیگر یکپارچه کند. زمانی که کودک در معرض افتادن قرار میگیرد باید به سرعت حواس دیداری، وستیبولار و عمقی خود را به کار بگیرد و آنها را با یکدیگر یکپارچه کند تا بتواند پاسخ حرکتی مناسبی در جهت جلوگیری از افتادن ایجاد کند. در پی افتادنهای مکرر، کودک حواس خود را به تدریج یکپارچه میکند تا در نهایت موفق میشود به نحوی وزن خود را در دو طرف دوچرخه انتقال دهد تا تعادلش به خوبی حفظ شود. این پاسخ تطابقی باعث میشود کودک به خوبی تعادل دوچرخه را حفظ کند و آن را براند.
– در ایجاد پاسخ تطابقی، کودک یک عامل فعال است نه غیر فعال و این پاسخ از درون کودک سرچشمه میگیرد و هیچ چیز نمیتواند کودک را مجبور به دادن این پاسخ کند. تنها میتوان محیط را طوری طراحی کرد که احتمال ایجاد پاسخ تطابقی در کودک بالاتر برود.
– آیرز «تمایل کودکان به تکامل یکپارچگی حسی از طریق پاسخ تطابقی» را سائق درونی نامید ومنشا آن را سیستم لیمبیک بیان کرد. (سیستم لیمبیک نقش مهمی در انگیزش و حافظه دارد).
پلاستی سیته نورونی
– پاسخ تطابقی باعث ایجاد تغییراتی در سیناپسها و مدارهای عصبی میشود که این تغییرات، همان عملکرد پلاستی سیته مغز است.
– تعریف نوروپلاستی سیته: تغییرات بخصوص در ساختار و عملکرد نورونها که بیش از چند ثانیه باقی بمانند و مختص دوره زمانی معینی نباشند. عادت کردن، یادگیریهای تجربه محور، حافظه و ترمیم سلولها پس از آسیب همگی مثالهایی از نوروپلاستی سیته هستند.
ادراک توانایی درک محرکهای حسی است که شامل آگاهی شناختی و حسی میباشد.در کاردرمانی حسی حرکتی از مدالیته های حسی برای مداخله درمانی استفاده می شود. حرکت از تعامل چندین سیستم (مانند حرکات ظریف، هماهنگی دیداری – حرکتی، لامسه، کاینستزیا و …) ناشی میشود و تئوری سیستمهای داینامیک با این امر موافق است. به عبارتی حرکت از تعامل بین سیستمهای تطابق پذیر و انعطاف پذیر ایجاد میشود. مرکز کاردرمانی و گفتاردرمانی دکتر صابر در زمینه درمان یکپارچگی حسی و اختلالات پردازش حسی کودکان به صورت تخصصی فعالیت می نماید.کاردرمانی حسی با استفاده از تجهیزات پیشرفته مرکز مانند سنسوری روم در شکل گیری یکپارچگی حسی و درمان اختلال حسی کودکان پیشرو می باشد.
جهت تماس با کلینیک کاردرمانی و گفتاردرمانی جناب آقای دکتر صابر (کلینیک توانبخشی پایا در پاسداران ، کلینیک توانبخشی غرب تهران در سعادت آباد) باشماره 09029123536 تماس حاصل فرمایید.
حس ها شامل:
دیداری
شنیداری
وستیبولار: باعث میشود فرد تغییر در پازیشن‌‌ها و حرکات را احساس کند.
کاینستزیا: باعث میشود فرد حرکت عضو‌های بدنش را احساس کند.
حس عمقی: موقعیت عضله و مفاصل را به مغز مخابره میکند.
در صورت مختل شدن فرد نمیتواند تشخیص دهد اندامش در چه موقعیتی از فضا قرار دارد و بدن چه پازیشنی دارد.
لامسه: اولین حسی است که کودک از طریق آن اطلاعات محیط را دریافت میکند.
کاردرمانی حسی حرکتی
– در رویکرد کنترل حرکتی، از حس لامسه به عنوان مداخله فعال در نظر گرفته میشود.
ادراک
تعریف: توانایی درک محرکهای حسی است که شامل آگاهی شناختی و حسی میباشد.
ادراک دیداری شامل درک شکل صحیح حروف (visual closure وfigure-ground)، شناسایی حروف (بازشناسی شکل) میباشد.
تمایز دیداری شامل:Closure ،Recognition و Categorization
اگر بخشی از یک نوشته پنهان شده باشد و کودک نتواند کل آن نوشته را شناسایی کند، مشکل در visual closure است.
تکامل درک فیزیکی فرد از خودش دست کم در گرو سه مولفه است: body awareness ،body scheme و body image.
:body scheme
در حین تولد وجود دارد و همچنان با رشد و تکامل کودک و تجربیات حسی حرکتی و فیدبک‌های دریافت شده از محیط باعث تعدیل هومونوکولوس در مناطق حسی و حرکتی مغز میشود.
پایهای نورونی برای body awareness محسوب میشود.
:body awareness
تعریف: توانایی تمایز و شناسایی ابعاد فیزیکی و حرکتی بدن به صورت دیداری است (به عبارتی درک موقعیت اندامها در فضا)
دارای جنبههای داخلی و خارجی است، که رشد جنبههای داخلی آن در گرو تکامل جنبههای خارجی هستند.
جنبههای خارجی با آگاهی از روابط (فضایی) بدن با محیط در ارتباط است.
ضعیف بودن body awareness باعث:
برخورد کردن با اشیا
عدم آگاهی از موقعیت اندامها در فضا
نزدیک افراد دیگر ایستادن
عدم تشخیص چپ و راست
:body image –
تعریف: تصویری است که فرد از مشخصه‌‌های فیزیکی بدن خود (مانند چاق و لاغری یا بلندی و کوتاهی) و مشخصه‌‌های عملکردی خود (مانند قدرت بلند کردن یک اشیا یا سرعت دویدن) دارد.
عوامل هیجانی- اجتماعی
هیجان یک حالت روانشناختی است که بر عملکرد حرکتی تأثیر میگذارد. به عنوان مثال در موقعیتهای ترس و استرسزا سیستم سمپاتیک کودک فعال شده و مهارت حرکتی جدید را به سختی میآموزد.
Task
مشخصه‌‌های یک task شامل ماهیت، ویژگیهای اشیا، اهداف و قوانین است.
ماهیت فعالیت:
فعالیت ساده: به حداقل توجه و پاسخ حرکتی ساده نیاز دارد
فعالیت پیچیده: به حداکثر توجه و دقت نیاز دارد
فعالیتهای حرکتی پیچیده، فعالیتهای نورونی بیشتری ایجاد میکنند.
بافتار‌های محیطی
تست environmental supportiveness: تأثیر محیط را بر بازی کودک می‌سنجد و حین آنالیز محیط بازی کودک به درمانگر ساختار می‌بخشد.
عملکرد حرکتی از تعامل بین سیستمهای منعطف و تطابق پذیر ناشی میشود
حرکت از تعامل چندین سیستم (مانند حرکات ظریف، هماهنگی دیداری – حرکتی، لامسه، کاینستزیا و …) ناشی میشود و تئوری سیستمهای داینامیک با این امر موافق است. به عبارتی حرکت از تعامل بین سیستمهای تطابق پذیر و انعطاف پذیر ایجاد میشود.
نقص عملکرد زمانی رخ میدهد که حرکت تطابق کافی با فعالیت و موانع محیطی نداشته باشد
کودکی که دچار نقص حرکتی یا پردازشی است، دارای حرکات کلیشهای و محدود میباشد و تنوع اندکی در حركات دارد. به عنوان مثال کودک 3 سالهای که در برنامهریزی حرکتی مشکل دارد، تنها یک الگو برای سوار شدن بر روی سهچرخه خود میآموزد و نمیتواند از زاویه‌‌های دیگری سوار سهچرخه شود زیرا در حرکات خود از تنوع کمی بهره می‌برد. تنوع اصل مهمی در حرکت بصورت موثر است.
کاردرمانگر فعالیت را به نحوی اصلاح میکند که کودک بتواند آن را انجام دهد
بر اساس تئوری سیستمهای داینامیک، مشکل در برنامه ریزی و اجرای حرکات را میتوان تغییر داد: با تغییر دادن درجه آزادی مورد نیاز
تعریف درجه آزادی: یعنی صفحه‌‌های حرکتیای که مفصل در آنها امکان حرکت را دارد
بر اساس تئوری سیستمهای داینامیک، با قرار دادن کودک در پازیشنی که درجه آزادیاش را محدود کند، میزان کنترل وی روی پاسچرش کاهش مییابد بنابراین موفقیت بیشتری در مهارتهای دست کسب میکند، زیرا نیاز کمتری دارد تا با اندام فوقانی پاسچرش را کنترل کند.
پازیشن‌‌هایی که کنترل پاسچر را محدود و موفقیت مهارتهای دستی را افزایش میدهند:
Supported sitting
Prone
– با محدود کردن برخی از درجات آزادی، یادگیری الگوهای حرکتی دقیق و پیچیده تسهیل میگردند.
:attractor state –
تعریف: تمایل بر حفظ الگویی است که نیاز به کمترین درجه آزادی دارد – به عنوان مثال ممکن است کودک تمایل به نشستن در حالتی را داشته باشد که تیلت خلفی لگن ایجاد میکند. این الگو همان attractor state است که ممکن است پاسچر موثری نیز نباشد و مانع رسیدن کودک به سایر مایل استون‌‌های رشدی (مانند به سادگی reach کردن) شود.
وظیفه درمانگر این است که atractor state را بیابد و اگر عملکرد کودک را محدود میکند آن را به گونهای تغییر دهد که درگیر شدن در آکوپیشن را تسهیل سازد – این امر perturbation نام دارد.
انواع perturbation:
سایکولوژیک: انگیزهدادن به کودک جهت تغییر فعالیت یا محیط
فیزیکی: کودک حس میکند بدنش توازن درستی ندارد و باید آن را اصلاح کند.
کمی حس و بیش حسی در کودکان
کاردرمانی حسی در تشخیص کم حسی و بیش حسی در کودکان با اختلال پردازش حسی فعالیت می نماید .پس از تشخیص کم حسی و بیش حسی در کودکان توسط متخصص کاردرمانی حسی برنامه کاردرمانی حسی برای کودکان مشخص می گردد. با استفاده از امکانات پیشرفته مرکز دکتر صابر نظیر اتاق تاریک بینایی، اتاق تعدیل شنیداری، اتاق تعدیل حسی، سنسوری روم و ماساژ درمانی به درمان اختلال حسی در کودکان می پردازد. تمرینات تعدیل حسی مانند استفاده از گل رس، ماساژ با بافت های مختلف پارچه، ارائه محرک های شنوایی در فرکانس های کختلف و تنظیم شده، تحریکات بینایی در اتاق تاریک جهت بهبود حساسیت بینایی، توجه بینایی و … می تواند به کودک با بیش حسی و کم حسی کمک نماید تا یکپارچگی حسی را در داده های حسی به وجود آورده و بی قراری های آن را کاهش دهد.
اختلال حس عمقی
اختلال حس عمقی یکی از اختلالاتی است که در کاردرمانی حسی حرکتی درمان می گردد. مشکلات حس عمقی شامل اختلال در تعادل و عدم توانایی کودک در انجام مهارت هایی که نیاز به حرکت و حفظ تعادل دارد می گردد. کودک در بالا و پایین رفتن از پله ها، رد شدن از روی موانع و عبور از روی پل یا پریدن دچار مشکل می گردد. تمرینات کاردرمانی یکپارچگی حسی موجب بهبود مشکلات حس عمقی در کودک و تقویت مهارت های حرکتی او می گردد.
مدل‌‌های بالینی که از تئوری سیستمهای داینامیک پیروی میکنند
این مدل‌‌ها شامل: MOHO ، COPM ، Task- specific training، Occupation، environment، Person، performance capacity، Activity-focused motor intervention، Framework for occupational grading
Activity-focused motor intervention –:
بر تمرین و تکرار فعالیتهای حرکتی هدفمند تأکید دارد
طبق این رویکرد کنترل حرکتی و هماهنگی در بطن فعالیتهای عملکردی ظهور پیدا میکند
درمانگر با استفاده از این رویکرد حرکاتی را فراهم میکند که یادگیری حرکتی را طی روتین روزانه بهبود می‌بخشد.
Framework for occupational grading –:
کاربرد : در افرادی که اختلال CNS مطابق با تئوری سیستمهای داینامیک دارند بکار می‌رود
این چهارچوب نشان میدهد که چگونه درمانگر رویکردهای سیستمهای داینامیک و strength training را با هم ترکیب میکند
این رویکرد بر حسب strength training و تمرین فعالیتهای معنادار میباشد.
اصول تئوری سیستمهای داینامیک در کاردرمانی حسی حرکتی
Whole Learning
یادگیری کل فعالیت باعث میشود که کودک فعالیت را هماهنگتر، طولانی تر (از لحاظ زمانی) و با انگیزه بیشتری نسبت به یادگیری جزئی از حرکت انجام دهد.
حرکت فعال مناطق بیشتری از مغز را در مقایسه با حرکت غیرفعال و تحریکات لامسه ایجاد میکند.
نشانهی مهم یک حرکت عملکردی توانایی پاسخ دادن به طریق مختلف است. بنابراین یکی از اهداف مداخله کاردرمانی یکپارچگی حسی در کودکان با اختلال هماهنگی رشد (DCD) افزایش تنوع و انعطاف پذیری در حرکات است.
Variability
طبق تئوری سیستمهای داینامیک حرکت باید با تغییرات بین سیستمهای بدن قابلیت انعطاف داشته باشد
هدف مداخلات motor control : رسیدن به حرکات عملکردی است و برای داشتن حرکت عملکردی فرد باید مهارتهای حرکتی متنوعی در اختیار داشته باشد (یعنی variability داشته باشد). بنابراین در مداخلات motor control به جای اینکه کودک یک الگوی حرکتی را چندین بار تکرار کند، باید یک عمل را به طریق مختلف انجام دهد. به عنوان مثال: به جای اینکه در جلسه درمانی کودک روی صندلی بنشیند و مکعب‌‌ها را از یک نقطه بردارد و درون ظرف قرار دهد، بهتر است مهره‌‌هایی که در نقاط پراکنده قرار دارند را بردارد و درون ظرف قرار دهد.
برای اینکه کودک فعالیتی را بتواند به چندین طریق انجام دهد باید توانایی حل مسئله وself-correct داشته باشد.
Problem solving
زمانی که کودک حین انجام فعالیت به طور درونی از حل مسئله استفاده میکند، بهتر از حالتی که به طور خارجی به وی فیدبک داده میشود مهارتهای حرکتی را میآموزد.
کودک فعالیتهای حرکتی جدید را در فعالیتهایی که نیاز به درگیری اجتماعی دارند و هدفمند هستند بهتر میآموزند.
Self-Correcting: باعث میشود که کودک بر cueهای داخلی تکیه کند و حرکاتش را در محیط‌های مختلف تطابق دهد.
درمانگر برای بهبود اجرای حرکت موقعیتهای زیاد برای حل مسئله در کودک فراهم کند به جای اینکه بخشی از فعالیت را چندین بار تکرار کند.
Meaning
در صورتی که کودک فعالیتی را مهم و معنیدار بپردارد و باور داشته باشد که در آن موفق خواهد شد، در مهارتهای حرکتی دشوار به احتمال بیشتری درگیر میشود.
در صورتی که فعالیت برای کودک معنادار باشد، به مدت طولانیتر با کیفیتتر و با تکرار بیشتری آن را انجام میدهد.
meaning را میتوان با استفاده از مصاحبه‌‌های نیمه ساختار یافته در کودک مشخص کرد.
دو تست زیر ارزیابی مشاهدهای از علایق، انگیزه و میزان نزدیکی کودک به سمت بازی است:
Pediatric volitional questionnaire
Test of playfulness
تست COSA) Child Occupational Self-Assessment):
به کودک کمک میکند فعالیتهایی که علاقه دارد و در آنها درگیر شود را شناسایی میکند
در این ارزیابی باید شرایط زیر فراهم باشد:
محیط آرام و راحت
درگیر کردن کودک در مکالمه غیررسمی(informal)
مصاحبه با سوال‌‌های انتها باز شروع میشود و با سوالات توضیحی ادامه پیدا میکند
به cueهای غیرکلامی باید توجه کند
در چندین جلسه انجام میشود
هدف: بدست آوردن اطلاعات در خصوص کودک
درمانگر از مدلCO-OP برای درگیر کردن کودک در اهداف و حل مسئله استفاده میکند. این مدل با تئوری سیستمهای داینامیک تطابق دارد و برای بهبود حرکت در کودک با اختلال هماهنگی رشد (DCD) مؤثر است.
در اغلب کودکان در اثر انجام فعالیت های معمولی و کودکانه، یکپارچگی حسی ایجاد می شود. توانایی برنامه ریزی حرکتی در نتیجه فعالیتهای طبیعی انجام پردازش و نشان دادن عکس العمل به محرکهای مختلف در فعالیتهای تطبیقی روزانه ایجاد میشود.
اما در تعدادی از کودکان انسجام حسی به طور موثر و مفیدی رشد نمی کند و هنگامی که در این سیستم نقصی پیش می‌آید مشکلاتی در یادگیری، رشد، و یا رفتارهای عمومی کودک ایجاد میشود. نمی‌توان ادعا کرد که تمامی کودکان دارای اختلالات یادگیری و یا رشدی و رفتاری دارای اختلال در انسجام حسی هستند.
نشانه های مشخصی وجود دارند که میتواند در شناسایی این اختلال به والدین کمک کند، در زیر به مواردی که در تشخیص مهم هستند اشاره شده است.
علایم اختلال انسجام حسی
حساسیت بیش از اندازه به محرک های لمسی حرکتی، بینایی و صدا در رفتار هایی نظیر بی قراری
پس کشیدن خود در هنگام لمس شدن
پرهیز از بعضی پارچه و یا لباس ها، غذاها
نشان دادن واکنش حاکی از ترس شدید در هنگام انجام فعالیت های معمولی حرکتی که اغلب بچه ها در هنگام بازی کردن از خود نشان می دهند.
بر خلاف حساسیت شدیدی که ممکن است دسته‌ای از این کودکان از خود نشان دهند گروه دیگر ممکن است در برابر محرکات حسی اصلا حساسیتی از خود نشان ندهند و به دنبال تحریکات حسی شدید مانند برخورد با اشیا و یا ضربه به آنها باشند. این بچه ها معمولاً نسبت به درد و یا وضعیت اندام های خود بی توجه هستند. گروهی از کودکان هستند که بین وضعیت تحریک پذیری و تحریک ناپذیری شدید در نوسان هستند.
سطح عملکردی غیر عادی بالاتر و یا پایین تر
کودک ممکن است که دائم در حال حرکت و فعالیت باشد و یا اینکه بی حرکت و به طور غیر عادی آرام باشد و یا بسیار زودتر از معمول خسته شود. حتی ممکن است هر دو حالت فوق را با هم داشته باشد.
مشکلات حرکتی می تواند در انجام حرکات ظریف و یا درشت رخ دهد. گروهی از این کودکان ممکن است دارای مشکل تعادل باشند و گروهی دیگر ممکن است در انجام فعالیت های جدیدی که نیاز به هماهنگی حرکتی دارد دچار اشکال باشند.
تاخیر در تکلم، زبان، مهارت های حرکتی و اکتسابات آموزشی نیز ممکن است از نشانگان وجود اختلال در اختلال در انسجام حسی کودکان پیش دبستانی باشد. اما در کودکان دبستانی ممکن است بدون اینکه مشکلات هوشی موجود باشد، کودک با مشکلات درسی روبه رو شود.
کودک ممکن است به صورت تکانشی عمل کند و یا تحریک پذیر باشد و برای انجام تقابل با محیط پیرامون خود فعالیتهای برنامه ریزی شده ای را دنبال نکند. بعضی از کودکان در تطابق با وضعیت ها و شرایط جدید دچارمشکل هستند و عمده ای دیگر در هنگام شکست در انجام امور از خود خستگی ، عصبانیت و پرخاشگری نشان می دهند.
گاهی کودکی که تجارب ناخوشایند ذکر شده در موارد قبلی را از سر گذرانده است، احساس خوبی ندارد. کودکی که از هوش بالاتر برخوردار است ممکن است متوجه شود که در مقایسه با دیگر کودکان انجام بعضی از فعالیت ها برای وی دشوارتر است، اما علت این تفاوت را نمی داند.
این کودک ممکن است به نظر تنبل، خسته، یا بی انگیزه باشد. بعضی از این گروه از کودکان یاد میگیرند از انجام اموری که باعث احساس شکست و یا خجالت آنها شود طفره بروند و شانه خالی کنند. در این صورت کودکان به نظر لجباز و پر دردسر می آیند. در صورتی که کودک و والدین به این مشکلات و علل آن نایل نشوند ممکن است خود را سرزنش نمایند و باعث ایجاد تنش و مشکلات خانوادگی، فقدان اعتماد بنفس، و نا امیدی شوند.
کودک دارای اختلال در انسجام حسی عموما یکی از مشکلات ذکر شده فوق را دارد و اغلب این موارد در افراد دارای اختلال طیف اوتیسم مشاهده می شود.
ارزشیابی در انسجام حسی
در اختلال پردازش حسی سیستم عصبی به طور صحیح پردازش حسی را انجام نمی دهد در نتیجه جهان را متفاوت از آنچه توسط افراد دیگر درک می شود، درک میکنند. سپس سیستم عصبی به بدن می گوید که چگونه در برابر اطلاعات غلط واکنش نشان دهد. بنابراین رفتارهای نامتناسب با موقعیت خواهد بود. به خاطر مشکل در پردازش اطلاعات حسی، اختلال پردازش حسی نامیده می شود.
مداخله توانبخشی یکپارچگی حسی با ارزیابی و مشخص کردن اهداف مداخلهای شروع می شود. این ارزیابی با استفاده از تعیین جنبههای مختلف اختلال یکپارچگی حسی که حیطه های اجرایی فعالیت ها را تحت تاثیر قرار داده و از نظر والدین / مراقبان و کودکان مهم است، صورت می‌پذیرد.
در اختلال پردازش حسی اغلب مداخله با مشخص کردن مشکلات تلفیق حسی مانند تدافع لمسی و شنوایی شروع می شود و با مشخص کردن مشکلات تمیز حسی ادامه می یابد.
رشد کنترل وضعیتی، ثبات و طرح واره بدنی بر روی شالوده‌های تمیز حسی قرار میگیرد و در راستای ارتقاء سطح ادراک حسی ادامه مییابد.
اگر فرد نتواند به اطلاعاتی که از حس های مختلف می رسد اطمینان کند دنیایی بسیار گیج کننده و غیرقابل پیش بینی خواهد داشت. امکان دارد که فرد به طور متفاوتی نسبت به مردم پیرامونش واکنش نشان دهد و دیگران هم تصور می کنند که رفتارهای او فاقد یکپارچگی حسی و نسبتاً عجیب و غریب است.
به دلیل سوء برداشت از فعالیت‌ها، واکنش های شدید و پرخاشگری نیز ایجاد میشود که در افراد دارای ا,تیسم به عنوان رفتارهای نامناسب و یا مشکلات رفتاری شناخته شده است.
عدم وجود یک نظام یکپارچگی حسی می تواند بر روی سطوح هوشیاری فرد تاثیر بگذارد.
سطح هوشیاری فرد ممکن است یا بالا باشد که منجر به گوش به زنگی و نشان دادن عکس العمل های هوشیارانه و به موقع شود و یا برعکس ممکن است بسیار پایین باشد که منجر به بی حالی زیاد و کندی در نشان دادن عکس العمل است.
این اختلال به طور معمول با فعالیت های حرکتی و بازی گونه و انجام مهارت های مربوط به زندگی روزمره در طی دوره های مختلف و با توجه به سطوح رشد کودک مورد مداخله قرار می گیرد و با توجه به نیازهای حسی مخصوص هر فرد برنامه‌ای برای وی تهیه می شود که رژیم حسی وی را مورد توجه قرار میدهد. درمان کودکان اوتیسم
رژیم حسی شامل فعالیتهای خاصی است که به مغز می آموزد و مسیرهای مغزی و عصبی را توسعه می بخشد. این فعالیت ها سیستم عصبی را تنظیم می کند. بعضی فعالیت ها که برای افراد دارای هوشیاری زیاد مناسب هستند تمرینات آرام هستند و فعالیت های مناسب برای افراد دارای واکنش های حسی کند، و اغلب هوشیار کننده هستند.
تدوین برنامه مداخلهای بر اساس روش انسجام حسی با استفاده از ارزیابی انجام میشود. ارزیابی اغلب توسط یک کاردرمانگر و یا متخصص توانبخشی دارای تجربه و با استفاده از چک لیست های رشدی مختلف انجام میشود.
ارزیابی انجام شده می تواند وجود و یا عدم وجود مشکل انسجام حسی را نشان دهد به علاوه این ارزیابی می تواند پرونده ای از اطلاعات مربوط به پردازش حسی کودک را در زمینه‌های مختلف ایجاد نماید.
ارزیابی می تواند شامل کاربرد آزمون های استاندارد و مشاهده عکس العمل های کودک به تحریک حسی ، تعادل وضعیت بدن، هماهنگی، و حرکات چشم باشد. کاردرمانگر و فیزیوتراپ در ضمن ارزیابی می توانند فعالیت های خود به خود و عمومی کودک مانند بازی کردن را مورد مشاهده قرار دهند و یا ممکن است سوالاتی در مورد رشد کودک مراحل آن و الگوهای رفتاری کودک از والدین به بپرسند.
فرآیند ارزیابی معمولاً بین ۱ و ۱/۵ تا ۳ ساعت طول می‌کشد. پس از انجام ارزیابی نتایج آزمون مشخص خواهد شد و پس از آن نوبت تفسیر این نمرات و امتیازات است. برای ارزیابی اغلب کودکان کم‌سن آزمون‌های انسجام حسی و پراکسی (عملکردهای ارادی) (اس،آی،پی،تی) و یا ویرایش اولیه آزمون انسجام حسی کالیفرنیای جنوبی( اس، سی،اس،آی،تی) مورد استفاده قرار میگیرند. این آزمون‌ها عملکرد کودک در حیطه های زیر را مورد ارزیابی قرار میدهند.
ادراک بینایی، پردازش حسی بدنی (حس لمس و وضعیت بدن) پردازش سیستم وستیبولار، هماهنگی بین چشم و دست برنامه ریزی حرکتی و یا حرکت ارادی در صورتی که درمانگر از آزمون‌های استانداردی مانند (اس، آی، پی، تی) و یا (اس،سی،اس،آی،تی) استفاده می کند، باید دورههای خاصی در ارتباط با چگونگی اجرای آنها را طی کرده باشد و گواهی مربوط به اجرای آزمون را داشته باشد.
پس از تحلیل دقیق نتایج آزمون و سایر اطلاعات مربوط به ارزیابی و ترکیب آن با سایر اطلاعات کسب شده از سایر متخصصین و والدین، درمانگر اقدام به تدوین برنامه مداخله ای میکند و در این مداخلات دیدگاه انسجام حسی را به کار خواهد برد.
مداخلات بر اساس درجه، ماهیت و میزان درگیر کودک و مشکلات رشدی وی تغییر خواهند کرد. مناسب ترین شیوه مداخلهای بر اساس تحقیقات انجام شده و در پاسخ به نیازهای کودک و نوع مشکل وی انتخاب میشود.
برای کودکان دارای اوتیسم که نقصی آشکار در سیستم انسجام حسی خود دارند توصیه هایی در مورد مداخلات توانبخشی با استفاده از دیدگاه انسجام حسی انجام می شود.
در مورد کودکانی که در احتمال خطر مشکلات مربوط به انسجام حسی قرار دارند اما شواهد برای تشخیص قطعی وجود ندارد توصیه می شود که دوره های آزمایشی برای مشخص شدن نوع واکنش آنها به مداخلات به شیوه انسجام حسی در نظر گرفته شود.
کلینیک توانبخشی پایا در منطقه پاسداران و کلینیک توانبخشی غرب تهران در منطقه سعادت آباد با تکنیک های پیشرفته سنسوری روم، تعدیل حسی، اتاق شنیداری و اتاق تاریک به ایجاد انسجام حسی در کودکان با مشکلات یکپارچگی حسی و اختلال پردازش حسی و کودکان اوتیسم کمک می کند.
سیستم وستیبولار یکی از قسمت های اصلی سیستم یکپارچگی حسی می باشد. هنگام تغییر وضعیت سر ( تکان دادن سر برای گفتن بلی یا خیر، چرخیدن، رانندگی با ماشین و هواپیما ) گیرنده های حس تعادل( وستیبولار) در قسمت داخلی گوش اطلاعات مهمی را درباره تغییرات جاذبه و حرکات بدن ، دریافت میکند.
این پیام‌ها این امکان را به شما می دهد که تعادل خود را حفظ کنید، به میزان مناسب بر خلاف جاذبه حرکت کنید میزان تون مناسب را حفظ کنید و احساس امنیت آرامش خاطر کنید. با نشان دادن راهی به ما در هر زمانی، حس تعادل ( وستیبولار) به ما کمک میکند که تعادل بدن خود نسبت به اطرافیان را حفظ کنیم.
سیستم تعادلی بسیار سخت است و در ۲۴ ساعت روز و هر روز هفته باعث میشود که در برابر کشش نیروی جاذبه ثابت باشیم. در درون رحم، بچه‌ها شناورند و میآموزند که در فضای محدودی جابه‌جا شوند، گیرنده های تحریک کننده تعادلی در قسمت گوش داخلی جمع شده است.
در حالی که حس تعادل تکامل پیدا می کند، کودک بسیار دوست دارد بازی هایی کند که حس تعادل(وستیبولار) وی در آن درگیر می شود، بازی هایی مثل پایین آمدن از سرسره، تاب خوردن، چرخ و فلک، دویدن، پشتک زدن و زاری کردن خود از نرده‌های پارک. گیرنده‌های تعادلی ما علیه نیروی جاذبه فعالیت میکنند و باعث میشود حرکت برای ما بسیار راحت و لذت بخش باشد.
دستگاه تعادلی کاملا پیچیده و پیشرفته است و از قسمت های بیضی شکل و کانال‌های نیم دایره ای تشکیل شده است. عضویت های اتولیت که از سلول های اوتریکول و ساکول تشکیل شده است که سرعت خطی (افزایش سرعت) کاهش سرعت (پایین آمدن سرعت) را تشخیص میدهد.
این قسمت با موهای کوچکی به نام سیلیا پر شده که در داخل مایعی چسبنده و ژلاتینی حاوی کلسیم کربنات به نام اتو کنیا جاسازی شده است. در پاسخ های سرعتی مثل بالا رفتن سرعت ماشین، سیلیا خمیده می شود و کریستال جا به جا میشود و باعث میشود که شما اطلاعات حسی حیاتی از تعیین مسیر، شدت جاذبه زمین و سرعت حرکات به دست آورد اگر شما به آرامی کمی برای افزایش توجه خود به جاده به جلو بخزید اوتولیت های شما نشان میدهد که شما به جلو رفته اید و این حرکت سریع نبوده است و اینکه نیروی جاذبه در کمترین مقدار خود بوده است.
اگرچه، اگر درون هواپیمایی در حال بلند شدن باشید اوتولیت های شما به سرعت به شما در برابر سرعت بی نهایتتان هشدار می دهد و نیروی جاذبه شدید اثر خود را میگذارد.
در ضمن کانال های نیم دایره ای در گوش میانی، چرخش را که نوعی دیگر از حرکات است را تشخیص میدهد. آنها سه کانال پر از مایع هستند که نسبت به هم در حالت عمود قرار گرفته اند.
بنابراین هرگاه شما حرکت می کنید، آن مایع هم حرکت می کند و بر روی ساختاری به نام کاپولا هل داده میشود که شامل سلول های مو مانندی است که حرکات مکانیکی را به سیگنال های الکتریکی تبدیل می کنند. حرکات چرخشی مثل چرخیدن به دور چیزی که بر روی یک کانال اثر می گذارد، در حالی که سرتان را به نشانه تایید تکان میدهید بر روی کانال دیگر نیز اثر گذاشته و هنگامی که در حرکاتی از سمتی به سمت دیگر می روید سومین کانال را هم تحت تاثیر قرار می دهید.
در حالی که به طور همزمان با سیستم های حسی بینایی و حس عمقی کار میکنیم ، سیستم وستیبولار( تعادل) به تعادل ما ، حفظ ثبات در تون عضلات، حرکت عليه جاذبه و نگهداری تمرکز بینایی بر اطراف در حین حرکت به ما کمک می کند
رفلکس های بینایی تعادلی یک تصویر ثابت بر روی شبکیه چشم با حفظ مرکز بینایی برای ما ایجاد می کنند. برای فهمیدن چگونگی کار آن، به کلمه “تمركز” نگاه کنید و سر خود را به سمت چپ برگردانید. ممکن است آگاه شده باشید که هنگام چرخش سر چشمان شما به سمت راست می آید و بر روی لغت باقی می ماند. یکپارچگی بینایی و تعادلی به شما کمک می کند تا هنگام حرکت ، خط دیداری خود را حفظ کنید، به شما اجازه میدهد که تلویزیون نگاه کنید و هنگامی که بر روی تردمیل می دوید و یا سبب می شود کودک ارتباط چشمی اش را با شما حین بالا و پایین رفتن بر روی ترامپولین حفظ می کند.
عملکرد سیستم تعادلی مانند جهت پاپ است به شما می گوید که چگونه نسبت به سر و بدن خود در فضا آگاه باشید، سیستم تعادلی با گیرنده های حس عمقی در ماهیچه ها، مفاصل و بافت های اتصال دهنده یکپارچه می شود و بدین ترتیب شما می توانید نیروی جاذبه را خنثی کنید.
مثال هایی از سیستم تعادلی
در هنگام دوچرخه سواری دقت کنید اگر به سمت راست متمایل شوید، ماهیچه های سمت چپ شما به گونه ایی منقبض میشوند که شما را به سمت بالا و راست بکشند. در غیر این صورت، شما به راحتی به خم شدن به سمت راست ادامه می دادند تا اینکه بالاخره به زمین بخورید. از این طریق، سیستم وستیبولار به صورت مستقیم دخالت می کند، با توجه نیروی وارد آمده بر تون ماهیچه ها و وضعیت به عضله دستور داده میشود که تا چه اندازه منقبض و یا شل شود تا فرد ایستاده بماند و بر خلاف نیروی جاذبه زمین به حرکتهای خود ادامه دهد.
توانایی تعادل و حرکت برخلاف جاذبه یکی از قسمت های ضروری تکامل است. بنابراین هنگامی که کودک در غلتیدن، راه رفتن، دویدن، پریدن، دوچرخه سواری، اسکیت و امثال این ها مهارت لازم را پیدا کرد. او می آموزد که با سیستم تعادل خود در راستای محیط پیرامون خود حرکت کند و از لحاظ فیزیکی احساس امنیت در این جهان میکند. گیرنده های حس عمیق و گیرنده های وستیبولار با همکاری هم این امکان را فراهم میکند که کودک هنگام پیاده روی در پیاده رو یا چمن ، قدم زدن در برف ، پرش بر روی تخته شیرجه ، آمدن بر روی سطح آب و شنا کردن ، حرکت خود را تنظیم و تعدیل کند.
هنگامی که درباره مهارت پردازش وستیبولار مراجعین خود فکر می کنید بایستی نسبت به موارد زیر آگاه باشید :
حرکات مراجع شما شبیه چیست ؟ آیا به سمت تجربه کردن حرکات جدیدی چون دوچرخه سواری در پارک می رود یا از آنها پرهیز میکند.
آیا به رفتن به زمین بازی علاقه ای دارد ؟ آیا به صورت فعال با اسباب بازی های موجود مثل تاب یا سرسره بازی میکند ؟ یا بازی با ماسه را ترجیح میدهد ؟
اگر کودک بزرگتر باشد آیا در فعالیتهای ورزشی شرکت میکند ؟ یا فعالیتهای نشسته مثل کتاب خواندن یا تماشای تلویزیون را ترجیح میدهد ؟
آیا به باشگاه می رود و یا زمانی را به فعالیت های هوازی اختصاص میدهد ؟
آیا او همیشه سر درد دارد یا به ندرت دچار سردرد می شود ؟ وضعیت تهوع در اتومبیل ؟ دریازدگی ؟
آیا هنگامی که بیش از حد خم میشود احساس گیجی می کند؟
آیا اشتیاق به انجام حرکت دادن دارد ؟ یا به نظر می‌رسد مداوم از آن فراری است ؟
آیا همیشه تنبل و بی حال به نظر می رسد ؟
مشکلات یکپارچگی حس وستیبولار و حسی عمقی، همچنین یگپارچگی حسی وستیبولار و بینایی با انجام تمرینات یکپارچگی حسی در بخش SI کلینیک کاردرمانی و گفتاردرمانی جناب آقای صابر قابل درمان و اصلاح می باشد.
حس تعادل در کودکان مبتلا به اختلالات فلج مغزی، اوتیسم، سندروم های ژنتیکی، اختلال پردازش حسی( spd ) و بزرگسالان با ضایعات نخاعی، سکته مغزی، ام اس ، پارکینگسون و تومور های مغزی دچار مشکل می شود. خدمات کاردرمانی کمک بسزایی در درمان این افراد دارد.
کودکان اختلال پردازش حسی در سازماندهی و پردازش اطلاعات حسی دچار مشکل می باشند. این کودکان مشکلی در بهره هوشی ندارند اما در درک و پردازش مسائل دچار مشکل هستند. همین امر موجب اختلال در یادگیری و عملکرد تحصیلی آنان می شود. مرکز درمان اختلال پردازش حسی دکتر صابر با بررسی دقیق اختلالات پردازش حسی در کودکان و تشخیص دقیق نقاط ضعف آنان به ارائه برنامه درمانی یکپارچگی حسی می پردازد. بخش های مختلف مرکز درمان یکپارچگی حسی تهران شامل ماساژ درمانی تخصصی، سنسوری روم، اتاق بهبود مهارت های بینایی و اتاق تقویت مهارت های شنیداری، اتاق تعدیل حسی، بازی درمانی در اختلال حسی، کاردرمانی یکپارچگی حسی و… می باشد. که بسته به نیاز کودک و میزان اختلال برای هر کودکی مشخص می گردد. کادر درمانی متخصص مرکز شامل کاردرمانان، گفتاردرمانان و روانشناسان کودک مجرب و حرفه ای در حیطه اختلالات پردازش حسی به صورت گروهی در درمان اختلالات این کودکان تلاش می نمایند.
بهترین مرکز کاردرمانی حسی در اوتیسم دکتر صابر – بهترین کلینیک گفتار درمانی حسی در اوتیسم دکتر صابر
مرکز درمان یکپارچگی حسی در اوتیسم دکتر صابر شامل دو شعبه بهترین مرکز کاردرمانی حسی در شرق تهران و بهترین مرکز گفتار درمانی در اوتیسم در شرق تهران، همچنین بهترین کلینیک کاردرمانی حسی در اوتیسم غرب تهران و بهترین کلینیک گفتار درمانی حسی در اوتیسم در غرب تهران به ارائه خدمات کاردرمانی حسی در کودکان اوتیسم،اختلال بلع ، عقب مانده ذهنی، بیش فعالی، فلج مغزی و اختلال پردازش حسی ( SID – SPD ) می پردازد.
امکانات مرکز درمان مشکلات حسی در اوتیسم در سعادت آباد(کاردمانی در غرب تهران) . پاسداران( کاردرمانی در شرق تهران) شامل:
اصطلاح اختلال پردازش حسی یا اختلال یکپارچگی حسی ( SID – SPD ) مانند چتری است که سه دسته بندی بزرگ را تحت پوشش خود درآورده اختلالات نوسانی حسی اختلالات حرکتی مبنی بر حس و اختلالات تمییز حسی، یک کودک ، جوان یا بزرگسال ممکن است یک یا ترکیبی از چالش های پردازش حسی و یکپارچگی حسی را داشته باشد. برای مثال، کودکی که مشکلات تلفیق حسی مثل تحریک بیش از حد نسبت به صدا یا تحریکات بینایی و یا همچنین مشکلاتی در کنترل وضعیت خود دارد بسیار بهتر بین ورودی های حسی خود تفاوت می گذارد.
اختلالات یکپارچگی حسی چیست
یکپارچگی حسی در اوتیسم به میزان تطابق سیستم عصبی مرکزی در مورد شدت، میزان تناوب، تازگی، طول و مدت زمان، پیچیدگی و تازگی یک تحریک حسی بستگی دارد. این پردازش حسی اوتیسم پیچیده فرد را قادر میسازد تا با رفتارهای تطابقی درگیر شود و بهترین پاسخ را با توجه به تجارب حسی بدهد. اگر فردی با مشکلات حسی کودکان اوتیسم هستیم ممکن است پاسخ هایی نامتناسب و منفی بدهد.
شما رانندگی می کنید و صدای آژیر خطر ماشین آتش نشانی را پشت سر خود می شنوید پاسخ یک یکپارچگی حسی خوب این است که شما بایستی هوشیار باشید آرامش خود را حفظ کنید، به جایگاه و اطراف خود دقت کنید و از سر راه کنار می‌روید و پس از رد شدن ماشین آتش نشانی به جای خود برمی گردید و راه را ادامه میدهید شنیدن صدای آژیر و خطر در افراد بیش فعال ممکن است پاسخ هایی چون اضطراب، افزایش تعداد تنفس و ضربان قلب را به همراه داشته باشد، خیلی تند و سریع از سر راه ماشین کنار می رود و پس از رد شدن ماشین آتش نشانی همچنان در کنار خیابان می ماند یک فرد غیر فعال ممکن است از سر راه ماشینی که عجله دارد و در پشت او گرفتار شده و مدام آژیر می کشد و با چراغ علامت میدهد کنار نرود به طوری که ماشین مجبور شود او را دور بزند و بالاخره، یک فردی که در جستجو حس است ممکن است از فرصت به وجود آمده استفاده کرده برای رفع ترافیک از طریق تعقیب کردن ماشین های آتش نشانی ترافیک را دور بزند.
اغلب کودکان با اختلال یکپارچگی حسی در اوتیسم یا اختلال پردازش حسی (به خصوص آنهایی که بیش فعال اند و همه چیز را خیلی پر سر و صدا، بسیار نامناسب یا بسیار درخشان می‌بینند) به راحتی اختلال پردازش حسی آنها تشخیص داده میشود. کودکان طیف اتیسم نیز اختلال پردازش حسی( اختلال یکپارچگی حسی) را در چندین حس خود به صورت به هم ریختگی های حسی، بیش حسی و کم حسی نشان می دهند.
بالای آستانه( بیش حسی) / زیر آستانه( کم حسی) و واکنش های ترکیبی در هرم یکپارچگی حسی:
اگر پوست یک کودک بسیار حساس باشد برخی پارچه ها و مواد مخصوص برای وی آسیب‌زا است و باعث تعجب نیست که کودک با اختلال حسی برای لباس پوشیدن و بیرون رفتن از خانه و تعویض لباس روی تخت خود، در کشمکش باشد. اگر کودک با اختلال یکپارچگی حسی وارد خوار و بار فروشی شود احساسی مشابه ورود به کنسرت شلوغ و پر هیجان پیدا کرده است که نورهای مهتابی مانند فلش در داخل آن چشمک می زنند چرخ دستی های خرید مردم و صدای موسیقی که پخش می شود مانند یک ساز کوبه ای برای وی است.
علاوه بر این شلوغی‌ها ای نظمی های جمعیت و فیدبک های ناشی از شلوغی و تنوع انواع میوه ها و غذاها، فرد با اختلال حسی را مضطرب و عصبانی میکند. اگر بدن یک کودک مثل آیوریز تنبل و سست باشد، او از حرکت برای کمک به بلند شدن خودش استفاده می کند اما پس از آنکه بیش از حد تحریک و آشفته شد( بیش حسی) چرا که سیستم عصبی او به سختی تعدیل میشود، این تعجبی ندارد که او هم مثل تیگر که یک کودک بیش فعال است دور و اطراف خود دیواری بکشند.
اگر پردازش حسی درست کار نکند، هیچ چیزی درست کار نمی کند. این ممکن است کمک کند تا به سیستم عصبی مشابه یک کار ارکستر سمفونیک نگاه کنیم. همه ابزارهای مختلف از قبیل سازهای کمانی، سازهای چوبی، سازهای برنجی و سازهای کوبه ای نیاز دارند تا صدای خود را به تنهایی داشته، و سپس نوت های دستوری را روی صدا های دستور داده شده داده شده و زمان‌های درست در هماهنگی و همکاری با هم بنوازم تا ارکستر سمفونیک به وجود بیاید هر کس نیاز دارد صدایی داشته باشد و نوبت های صحیح روی حجم صدا مشخص در زمان مشخصی بنوازد.
اگر یکی از ابزارها به درستی تون صدا نداشته باشد، یعنی بسیار بلند یا آرام نواخته شود، یا خارج از گام باشد(اختلال SID )، یا نت اشتباه بنوازد سمفونی صدا درستی نمی دهد. هر کس به این تون ها نیاز دارد که در نوبت مشخص، حجم صدای مشخص و زمان درستی نواخته شود. رهبر ارکستر از بازخوردهای حسی زنجیره واری (در درجه اول صدا، ویبرایشن و بینایی) برای زیبا نگه داشتن آهنگ استفاده می کند. سیستم حسی فردی بسیار شبیه ارکستر است. هنگامی که ورودی های حسی وارد شده بسیار بلند یا بسیار آرام باشد یا با هم همگان نباشند( در اختلال پردازش حسی در کودکان)، سطوح انگیزش احساسات و رفتار از حالت عادی خارج میشوند.
اختلال پردازش حسی
تدافع لمسی یا بیش حسی در کودکان:
اگر فردی به یک یا چند تحریک حسی بیش از اندازه حساس باشد، آستانه سیستم عصبی برای ورودی‌های حسی بسیار پایین است و تدافع لمسی از خود نشان می دهد. و نیاز به شدت و توالی تحریکات حسی در دستورات دارد. برای رسیدن به پاسخ مناسب باید سطح برانگیختگی را کاهش دهیم. کاردرمانی حسی به درمان اختلال یکپارچگی حسی در کودکان و تعدیل حسی کمک می کند.
حساسیت حسی سراسری معمولاً به تدافع لمسی باز میگردد فرد دارای حساسیت بالا(بیش حسی) ممکن است در رفتارهای جنگ و گریز به عنوان دستورالعملی برای پرهیز یا پاسخ در تحملات حسی درگیر گردد. این ممکن است شکلی از اجتناب حسی و تکیه بر گوشه گیری و انصراف، محدود شدن مشارکت در اجتماع، فعالیت های ورزشی و فعالیتهای تحصیلی باشد. این قضیه همچنین ممکن است شکلی از فعالیت علیه دیگران و افرادی باشد که سعی میکنند بر فضای شخصی آنها اعمال نفوذ کنند.
افراد دارای حساسیت بیش از حد حسی(بیش حسی در کودکان) ممکن است بسیار ناراحت باشند و کامل در تحریکات حسی غرق شوند این موضوع برای فردی که در جنگ با پردازش چندین منبع ورودی تحریکات حسی باشد نیز صدق می کند، به خصوص آنهایی که در یک دوره طولانی مدت در آن باقی می‌مانند فرد ممکن است از یک کانال پردازش مکررا تحریک گردد، اگر در اثر آن جریان یکی از ورودی‌های حسی خود را می بندد تا زمانی که تون در آن فرد یا افراد دیگر سبب تحریک بیش از حد وی نگردد.( تدافع لمسی)
تدافع لمسی به شرایطی گفته می شود که کودک به علت بیش حسی در هرم یکپارچگی حسی خود دچار مشکل شده و نسبت به هر گونه لمس بدنش تدافع لمسی از خود نشان می دهد. این نوع رفتار تدافعی را در بیش حسی در اوتیسم مشاهده می کنیم. تمرینات حس عمقی در کودکان موجب کاهش بیش حسی در کودکان و رفع مشکلات تدافع لمسی در کودکان مخصوصا یکپارچگی حسی در اوتیسم می شود.
درمان اختلال پردازش حسی حساسیت کم:
نوع دیگر اختلال حسی ، فردیست که حساسیت کمی در مورد یک یا چند نوع تحریک حسی داشته باشد، آستانه تحریک حسی برای ورودی های حسی او بسیار بالاست او تحریکات شدیدتر و با توالی بیشتری برای برانگیخته کردن کافی برای پاسخ نیاز دارد. مانند این است که اگر کنترل حجم صدا کمتر از حد مورد نیاز شما باشد هرگونه تحریک از ترکیبات حسی بی فایده است. فردی با حساسیت پایین حسی، تنبل، خواب آلود و بی حالت است. ممکن است بسیار مشکل باشد که چنین فردی را علاقه مند کنیم و در فعالیتی وی را درگیر کنیم یا توجه‌اش را پایدار نگه داریم، برخی کودکان ممکن است در هنگام اینکه سیستم عصبی آنها بیش از حد تحریک میشود یا بیش از حد هیجان زده می شوند مانند یک آدم تنبل نیز عمل کنند
درمان طلایی استاندارد برای مشکلات پردازش حسیSID هموارهکاردرمانی از طرف یک درمانگر آموزش دیده با تجربه ی گسترده در تئوری و تمرینات یکپارچگی حسی بوده است. بعضی از کاردرمانگران در کنار روانپزشکان، روانشناسان فیزیولوژیست ها، مددکاران اجتماعی و سایر متخصصین بالینی سلامت کار میکنند در حالی که بسیاری دیگر در مدارس، بیمارستان ها و سایر محیط ها مشغول به فعالیت هستند. کار درمانگران و متخصصین سلامت روان در درمان کودک با در نظر گرفتن طیف کاملی از نیازهای عاطفی و فیزیکی همکاری کاملی را با هم به وجود آورده اند. کاردرمانی پردازش حسی، عصبی عضلانی، حرکتی، روانی اجتماعی و سایر مهارتهای تکاملی را بنا می کند تا کودک را قادر سازد که جهان اطرافش را بهتر کشف کند. در حالی که سایر متخصصین بالینی آگاهی خود توانایی کنار آمدن و توانایی دفاع کردن از خود از یک راه مثبت جامعه پسند را در کودک پرورش میدهند. این مسئله ممکن است این طور نشان دهد که کاردرمانی بیشتر از رویکرد پایین به بالا استفاده میکند و سایر متخصصین بالینی بیشتر از رویکرد بالا به پایین بهره می‌برند و به عبارتی دیگر کاردرمانی مسیرهای عصبی بین مغز و بدن را درست می کند که نتیجه آن تغییر در چگونگی احساسات و تفکر مراجعه است. در حالی که سایر متخصصین سلامت مهارت های روانی اجتماعی و عاطفی را اصلاح می کنند که نتیجه آن تغییر در چگونگی احساسات و تفکر مراجعه است. هدف نهایی یکی است اینکه مراجع به کفایت، اعتماد به نفس و بهره وری برسد و تا جایی که امکان دارد در زندگی روزمره مستقل شود.
واکنش های ترکیبی در هرم یکپارچگی حسی:
بسیاری از افراد با مشکلات حسی دارای واکنش های ترکیبی هستند. به این معنا که واکنش هایی قوی به یک یا چند نوع از ورودی‌های حسی و نه همه آنها دارند. کودکی با مشکلات لامسه شاید از پوشیدن برخی پارچه های ویژه تنفر داشته باشند اما عاشق شلختگی و چسب و نقاشی باشد. کودکی ممکن است صدای بلند را دوست داشته باشد، کودک موزیکی را ثبت کند اما از موسیقی زنده با هر گونه صدایی متنفر باشد.
در حقیقت یکی از مهمترین ویژگی های کودکان دارای اختلالات پردازش حسی وجود تناقض است، چرا که سیستم عصبی بسیار موثر کار میکند. برای بیشتر کودکان، این موضوع وابسته به این است که کودک ورودی های حسی را به صورت فعال یا غیرفعال تجربه می کند. برای مثال کودکی که ممکن است از در آغوش گرفتن فردی متنفر باشد اما عاشق بغل شدن از طرف دیگران باشد. کودکی دیگر ممکن است هنگامی که فردی جارو برقی را روشن میکند بسیار بترسد اما این ترس در هنگامی که خودش به شخصه آن را روشن میکند از بین برود. بیشتر ما روزهای خوب و بد در زندگی داریم.
این داستان برای افراد بسیار طبیعی است. اما برای فردی که دارای مشکلات پردازش حسی است بسیار غیرقابل پیش بینی و به ندرت اتفاق می‌افتد که صبح خوبی داشته باشد و بعد از ظهر نه چندان جالبی یا لحظه خوبی را سپری کند و یا اینکه لحظه بدی را تجربه کند و همه اینها وابسته به این است که کودک تجارب حسی خود را در لحظات ویژه‌ای بتواند کنترل کند. هنگامی که دارید در مورد انواع مشکلات حسی مراجعین خود فکر می کنید و اینکه احتمالا آنها چه تجارب حسی خواهند داشت، حواستان به این موضوع باشد که مشکلات پردازش حسی بسیار متنوع اند و می‌توانند با توجه به روزهای مختلف و بسترهای مختلف متفاوت باشند.
هنگامی که فردی آرام میشود، تغذیه مناسب و خواب مناسب داشته باشد، نور روشن و ازدحام جمعیت ممکن است وی را مضطرب نکند. اما هنگامی که تحت شرایط استرس زا به علت حساسیت، رژیم غذایی نامناسب، خستگی، قدم زدن در مغازه‌های شلوغ، کلاس درس، رستوران باشد، ممکن است باعث گیجی و حواس پرتی وی شود. مشکلات حرکتی بر مبنای حس: فردی که دارای مشکلات حرکتی بر پایه ی حس می باشد ممکن است استفاده از حلقه های بازخورد برای هدایت و کنترل حرکات و شمای خود با توجه به مقتضیات حرکتی در فعالیت های حرکتی، دچار اشکال شود در نتیجه با چنین مشکلاتی ممکن است کاهش تعادل، کاهش تون عضلانی، قدرت تحمل کم و بیشتر از اینها مشکلات برنامه ریزی حرکتی را داشته باشد.
برنامه ریزی حرکتی شامل پردازش چند مرحله‌ای تصمیماتی است که بایستی برای انجام دادن گرفته شود، فهمیدن اینکه چگونه باید انجام و تربیت مراحل برای درست انجام دادن آن، لازم است برای مثال کودکی در زمینه بازی اول قسمتی از تجهیزات را برای بازی کردن انتخاب میکند مثل میله های ژیمناستیک سپس او نیاز دارد که به بفهمد چگونه بر روی آنها بالا برود و چگونه به درستی از اعضای بدنش برای نگه داشتن خود بر روی آن استفاده کند، دست ها را به صورت جایگزینی انتخاب کند و از یک میله به میله دیگر برود.
اختلال در برنامه ریزی حرکتی انجام کارها و برنامه های ناآشنا را برای کودک سخت میکند فرد مبتلا به اختلال برنامه ریزی حرکتی مشغله این را دارد که مهارت برنامه ریزی حرکتی جدیدی را بیاموزد. که اینها شامل انجام حرکات درشت، مثل یاد گرفتن پیاده روی، دویدن و راندن دوچرخه و همچنین انجام حرکات ظریف مثل بستن دکمه های لباس، استفاده از قیچی و استفاده از نخ و مهره است. کودکان مبتلا به اختلال برنامه ریزی حرکتی ممکن است بی دست و پا باشد حرکات خامی را انجام دهد و مستعد برای آسیب های دیگر است اختلال در برنامه ریزی حرکتی همچنین می تواند بر روی مهارت های برنامه ریزی زبانی نیز اثر بگذار مهارت هایی که نیاز مدیریت عضلات زبانی برای خوردن و حرف زدن داشته باشند.
مشکلات حسی در کودکان:
کودکان با مهارتهای تمایز حسی ضعیف دارای مشکلات ادراکی با مشخصه های چشم گیری از تجارب حسی هستند و ممکن است فرد بر سر تشخیص تفاوت بین دو منبع ورودی حسی مشکل داشته باشد. برای مثال کودکی ممکن است نتواند تفاوت بین مداد و ماژیک و دکمه یکی از کلاسور هایش را فقط با لمس کردن در داخل کیف تشخیص دهد، و ممکن است برای تشخیص آنها نیاز به دیدن آنها داشته باشد.
کودک ممکن است نتواند محل لمس و میزان شدت آن را تشخیص دهد. او ممکن است لباس را بپوشد ولی نتواند به صورت کامل آن را پایین بکشد ه چرا که قادر به حس کردن این که لباسش به دور قفسه سینه او پیچ خورده است نیست
کودک میآموزد که مخالفت با همکلاسی اش در زمان‌های تفریح ممکن است آگاهانه نباشد و هنگامی که از او دوری می کنند ممکن است ناراحت شود چرا عمل آنها به‌عنوان رفتاری بی جا و با عصبانیت درک کرده است بسیاری از کودکان با مشکلات حسی برای استفاده کردن اشیا جدید مدت زمان زیادی را صرف می کنند. کودکان فلج مغزیدر این مورد دچار اختلال یکپارچگی حسی بوده و نیاز به درمان اختلال یکپارچگی حسی در آنان مشاهده می شود.
هنگامی که شما جوراب هایتان را در صبح می پوشید ممکن است راجع به این احساس به صورت مداوم آگاه نباشد فردی که به سختی عادت می کنیم ممکن است آن جوراب ها را طی ساعت ها و دقایق بسیاری به عنوان حس جدیدی تجربه کند. علاوه بر این پارازیت احساسات که در مغز در طول کل روز وجود دارد و اکنون شما می توانید تصور کنید که فردی چگونه بیش از حد برانگیخته و بیش از اندازه تحریک می شود.
مرکز اختلال یکپارچگی حسی در تهران:
اختلال پردازش حسی در اوتیسم دارای زیر مجموعه های طبقه بندی مفیدی می باشد. به طور هم زمان داده های حسی در راه های متفاوتی و به شیوه های گوناگونی برای افراد مختلف نمایان می شوند. مشکلات خود: برای اینکه فرد در فعالیت با روشی مناسب شرکت کند باید سطح مطلوبی از انگیزش را داشته باشد.
هنگامی که ما در آرامش قرار داریم ، برای یادگیری تواناتر و انعطاف پذیرتریم یعنی حالتی از هوشیاری که ما درآن خیلی خسته نیستیم برای مثال کودکی که در یک آرامش ایده‌آل قرار دارد در حالت هوشیاری قادر خواهد بود تا به آرامی در یک زمان معین بنشیند و به خوبی گوش فرا دهد و همان طور که انتظار می رود رفتار کند. خودتنظیمی به توانایی رسیدن حفظ و تنظیم سطح برانگیختگی به منظور مواجهه با فعالیتهای خواسته شده و موفقیت های متغیر اشاره می کند.
کودکی که به خوبی به خود نظارت دارد به آسانی می تواند از یک حالت هوشیار و آرام در کلاس به یک فعالیت دارای چالش فیزیکی تغییر وضعیت دهد. سطح مطلوب برای زمان بازی و برگشت و آرامش و هوشیاری برای شام و انجام تکالیف و سپس رسیدن به سطح هوشیاری پایین و لازم برای خوابیدن بر می گردد. برای کودکان دارای مقوله‌های حسی سخت است که به آن سطح مطلوب انگیزشی برسند و یک کودک دارای اختلال خود تنظیمی در تنظیم فرآیندها دچار مشکل است این حالت بیشتر در نوزادان و اوایل دوران کودکی مشاهده میشود و با مشکلات خلق و خو در ارتباط است توجه داشته باشید که هر کودکی دارای اختلال پردازش حسی اختلال خود تنظیمی ندارد. علائم اختلالات خود تنظیمی بد اخلاقی زیاد، مشکلات تغذیه، خواب، بی توجهی و مشکلات تنظیم خلق و خوی و همچنین واکنش شدید به داده های حسی را شامل میشود.این علایم را در پیشینه کودکان با اختلال بیش فعال و نقص توجه مشاهده می کنیم.
کلینیک توانبخشی پایا( کاردرمانی شرق تهران- گفتار درمانی شرق تهران) و کلینیک توانبخشی غرب تهران( کاردرمانی غرب تهران – گفتاردرمانی غرب تهران) در زمینه درمان مشکلات حسی کودکان مخصوصا درمان مشکلات حسی در اوتیسم به فعالیت می پردازد.
مراکز درمان اختلال پردازش حسی تحت نظر جناب آقای دکتر صابر
مراکز درمان اختلالات پردازش حسی دکتر صابر از مراکز مجهز در تهران می باشد که شامل بخش های مختلف تخصصی نظیر ماساژ درمانی تخصصی کودکان، کاردرمانی یکپارچگی حسی، سنسوری روم، اتاق تعدیل حسی، بخش شنیداری و اتاق تاریک بینایی است. سنسوری روم با امکانات دیجیتالی و تجهیزات مکانیکی مختلف مانند تخته تعادل هوشمند، سویچ صوتی، تیلت برد مکانیکی، برج گردان، پک برد نوری و …. محیطی جذاب را برای کودکان با اختلال پردازش حسی ایجاد می کند که در آن به صورت درجه بندی شدی تحریکات مناسب حسی را دریافت نموده و تعدیل سازی حسی انجام گردد.
بخش شنیداری با تولید برنامه های طبقه بندی شده کامپیوتری، صوت های مناسب را برای کودکان با اختلال پردازش حسی تولید می کند که کودک را در جهت تمییز شنیداری و حساسیت زدایی صوتی آماده می کند. همچنین توجه شنیداری را در کودکان اوتیسم و بیش فعال بالا می برد. بخش ماساژ درمانی با انجام ماساژ های تخصصی کودکان در زمینه حس عمقی مفاصل و عضلات همچنین کاهش تدافع لمسی در کودکان موثر می باشد. استفاده از مدالیته های گرمایشی و سرمایی به تعدیل حس لمس کدکان اوتیسم کمک بسزایی می کند. در قسمت کاردرمانی یکپارچگی حسی بر روی تحریکات دهلیزی و حس عمقی و وستیبولار کودکان تاکید می شود این تمرینات با بهره گیری از توپ های تعادلی، تاب و تیلت برد موجب بهبود تعادل در کودک و کاهش نا امنی جاذبه ای و ترس از ارتفاع در کودکان می گردد. همچنین در کودکان با شلی عضلات و مفاصل این تحریکات به افزایش تحمل و قدرت عضلات کمک می کند.
مرکز درمان اختلال یکپارچگی حسی در حیطه تحریکات بینایی نیز با طراحی اتاق تاریک محیطی را فراهم نموده که کودکان با اختلالات حس بینایی بتوانند محرک های بینایی مناسب با سطح مشکلاتشان را دریافت نمایند.
در کل اغلب کودکان دارای اختلال پردازش حسی در اوتیسم یا اختلال یکپارچگی حسی اوتیسم مشکلاتی در لباس پوشیدن، غذا خوردن، حمام رفتن و لمس شدن توسط دیگران، احساس درد نامناسب نسبت به آسیب و…. را نشان میدهند. به هر حال همه کودکان دارای چالشهای پردازش حسی مشکلاتی از قبیل خوابیدن، بد اخلاقی، تغذیه نادرست و عدم تنظیم توجه بر خلق را دارند. با درمان اختلال یکپارچگی حسی در این کودکان توسط مرکز کاردرمانی حسی اوتیسم و ماساژ درمانی و گفتاردرمانی اختلال حسی می توان این علایم و مشکلات را در کودک برطرف کرد.
ترکیب حسی:
برخی از مردم در شرایطی هستند که به آن ترکیب حسی می گویند . که در آن یک حس به دلیل تقاطع بین راه های حسی در مغز به یک حس دیگر ارتباط مییابد. اعداد و حروف و صداها ممکن است رنگی به نظر برسند یا مزه ممکن است با اشکال مختلف همراه باشند. این یک وضعیت خوش خیم عمومی است که طیفی از مردم را شامل افراد مشهور در هنر و علم است ریچارد فینمن ( برنده جایزه نوبل فیزیک) ولارمیرنوبوکو (نویسنده) و آهنگساز و نقاش (داک الینگتون) را تحت تاثیر قرار داده است
پردازش تک کانالی:
در مقابل برخی از مردم در پردازش داده های حسی در یک یا دو کانال حسی مشکل دارند. آنها ممکن است به صدا خیلی حساس باشند یا به آسانی از طریق جنس بافت‌های معینی اذیت شوند. آنها ممکن است یاد بگیرند که این حساسیت ها را جبران کنند و روی آنها کار کنند. افرادی که مشکلات پردازش حس قابل توجهی دارند، دارای پردازش تک کاناله هستند.
دقیقا مثل وقتی که شما در حال رانندگی هستید و به طور ناگهانی با یک ترافیک شلوغ مواجه می‌شوید و رادیویی خود را روشن می‌کنید یک فرد ممکن است نیاز داشته باشد که تا یک منبع داده حسی را به منظور تطبیق دادن آن به دیگری روشن کند.
برای مثال یک دانش آموز ممکن است از نگاه کردن به معلم هنگام که معلم برای توجه کردن بیشتر به آنچه که می گوید و صحبت می کند اجتناب کند دانش آموز حس بینایی را به منظور روشن کردن حس شنیداری خاموش کند یا ممکن است او در زمانی که در یک اتاق کوچک آرام قرار دارد بهتر بتواند حس های دهانی و چشایی و بویایی را حین غذا خوردن در مقایسه با بوفه مدرسه تحمل کند.
بیش حسی چیست:
کار آمدن با تجربیات روزانه زندگی که ظاهراً برای بیشتر ما عادی به نظر می‌رسد به آسانی میتواند کودک با مشکلات حسی را دچار مشکل کند. کودکان ممکن است بتوانند با خواسته های پردازشی برای یک مدت کوتاه یا حتی بلند مدت در صورتی که خواسته ها شدت کمتری داشته باشد کنار بیایند. اما اگر تقاضا ها بیش از حدیا بیش حسی اتفاق بیوفتد و برای مدت طولانی انباشته شوند کودک در معرض خطر بیش حسی قرار دارد که مثل این است که مقدار خیلی زیادی از غذا را روی یک بشقاب کاغذی قرار دهیم.
بشقاب شما ممکن است بتواند تحمل کند همانطور که شما روی آن سوسیس و چیپس و کمی سالاد کلم می گذارید اما اضافه کردن سالاد سیب زمینی سبب می شود که همه آنها بریزد. شما باید کمتر غذا روی آن قرار دهید یا یک بشقاب بزرگتر بردارید یا دو بشقاب استفاده کنید.
به طور مشابه شما می توانید از روش ها حسی استفاده کنید که احساس مراجع خود را راحت و ایمن نگه دارید مثلا (کاهش دادن بیش حسی) و توانایی اش را به منظور تحمل کردن میزان بیشتری از چالشهای حسی تقویت کنید. رز را در نظر بگیرید رز از صبح شنبه احساس عالی دارد.
مادرش نان توست درست می کند که مورد علاقه اوست، او می رود تا با اسباب بازی اش بازی کند و رنگ آمیزی کند. انجام دادن یک کار خوب به معنی ماندن داخل مرز است مادر خلاهایی را می بیند اما مشکلی نیست. چون که حالا رز یک دختره بزرگ است و دیگر از صدای زیاد ناراحت نمی شود. او مچ بند خود را پیدا می کند که راحت است اما بلوز مرده علاقه او خیس است.
او ناراحت می شود چون که آن بلوز شانس اوست. هنگامی که مادر پشت فرمان ماشین است رز پیراهنش را به دماغش می کند و می کشد و درعوض بوی پوست خود را حس میکند سپس آنها برای کاری به مرکز شهر می‌روند اولین توقفشان برای قهوه و بستنی مادر در قهوه خانه است بوی قهوه بینی او را می سوزاند و سپس برای خرید به یک مغازه بزرگ می‌روند. مادر می گوید: هنوز خیلی زود است که شلوغ شود. اما پارکینگ کمی شلوغ است و رز هنوز در لای درب های شیشه ای مغازه ای ایستاده و بدون اینکه درب ها بسته شوند و او را مثل اسپاگتی له کنند. او به مادرش کمک می کند تا وسایلی که در لیست است را پیدا کنند اما اضطراب جدایی دارد چون مردم زیادی آنجا هستند صدای علائم هشدار دهنده بالای سر خیلی بلند است صدای بلندگو و لامپ ها خیلی پر نور می باشند. چیزهای زیادی برای نگاه کردن وجود دارد او دلش می خواهد که آنجا را ترک کند اما مادرش می‌گوید که آنها فقط تعداد کمی از وسایل مورد نیازشان را گرفته اند.صدها خریدار وجود دارند . فقط سه صندوق خرید، کار می کنند. برای رز وضعیت مناسبی نبود. صدای بلندگوها زیاد بود و وقتی که به روز می گفت: رز آرام بمان و نفس بکش بویی شبیه قهوه کثیف می داد رز نتوانست آرام بماند و شروع به گریه کردن کرد و تلاش می کرد تا مادرش او را بیرون ببرد. مادر گفت: تو باید اینجا منتظر بمانی و من متاسفم که کارم خیلی طول می کشد بعد از این به کتابخانه خواهیم رفت تا تو بتوانی به کتاب‌های حیوانات نگاه کنی مادر به دخترش نگاه کرد و دید که او به گوشه ای رفته است. رز روی زمین افتاد و مادر شروع به بستن موهایش کرد مشتریان فروشگاه به ما رو گفتند که کار رز بد و ناپسند است و یکی از آنها رو به دیگران کرد و گفت که چه بچه بداخلاق و لوس دارید. مادر هزینه خرید را پرداخت کرد و آنها به طرف ماشین رفتند هم مادر و هم دختر اشک می ریختند. زندگی تجربیات حس های مختلف است تا ما به طور همزمان بتوانیم داده های حسی مختلفی را پردازش کنیم. این میتواند به زیبایی و آسانی باشد اگر یک کودک آرام باشد و به خوبی غذا بخورد و بخوابد با این وجود درگیر شدن به مدت طولانی در پردازش حسی نیازمند صرف انرژی زیاد است و تلاش فراوانی را می‌طلبد مثل اتیسم. به خاطر بیاورید که سختی و تلاش زیاد به هم مربوط اند مادر رز احساس می کرد که تعداد افراد داخل مغازه زیاد نیست یا رز از لحاظ حسی تدافعی عمل نمی کند. با در نظر گرفتن این موضوع که رز نمی توانست داده های حسی را به خوبی تجزیه و تحلیل کند.
میزان رفتارهای خروجی:
یک کودک ممکن است توجه یادگیر شدن خود در یک موقعیت را به خوبی رهبری کند. کودک دیگر ممکن است به موقعیتی که بعضی از مردم آن را ایجاد کرده‌اند توجه نماید. تمرکز بیش از حد در بعضی رفتارها ممکن است به موارد غیر قابل پیش گویی و انتظار کمک کند و شاید در جهان خارجی دردناک باشد و به جای آن تمرکز روی بعضی از چیز های ساده و قابل پیشگویی که او توانایی کنترلش را دارد ساده و مورد رضایت او باشد.
رفتارهای خروجی فعال:
اغلب جلوگیری از داده‌های حسی غیر قابل تحمل در کودکان ممکن است به صورت واکنش صدای بلند یا پرخاشگری باشد. آنها ممکن است فریاد بزنند یا از ترس جیغ بزنند و درد یا خشم و غضب خودشان را نشان دهند. ممکن است لگد محکم بزنند و به شدت عصبانی شوند وقتی که آنها را محدود کنیم ممکن است اسباب بازی های خود را پرتاب کنند. ممکن است به دیگران ضربه بزنند یا ضربه بخورند و لگد بزنند و یا در برخورد با دیگران که سعی دارند به آنها کمک کنند رفتار بدی نشان دهند و یا رفتارهای آزاردهنده مثل محکم زدن سرشان به جایی با کوبیدن دست روی سرشان و کندن موی سر خود را داشته باشند
رفتارهای خود تحریکی:
بعضی‌ها از کودکان به طور خاص کودکان طیف اتیسم یا با ناتوانی های شناختی در رفتارهای خود تحریکی درگیر می شوند مثل جنباندن و چرخیدن و ضربه به دست در پاسخ به تقاضاهای پردازش حسی در اوتیسم این مهم است که تشخیص دهیم که رفتارهای خود تحریکی به طور مستمر انجام می شود در حقیقت همه رفتارهای خود تحریکی ما از یک زمان تا زمان دیگر به عنوان مکانیسم آرامش بخش است شما ممکن است وقتی که نیاز دارید هوشیار باشید، آدامس بجوید یا قهوه بنوشید یا با تکان دادن پاهای تان یا کشیدن موهایتان و پاک کردن گوشتان و یا درگیر شدن در هر چیزی که به شما کمک بکند تا احساس و عملکرد بهتری را داشته باشید.
ما می‌دانیم که این تحریکات به اندازه کافی برای کمک به ما مفید هستند و از نظر اجتماعی نیز مورد پذیرش واقع شده اند. میزان دقیق رفتار های خروجی بایستی مورد قبول جامعه واقع شود. کودکی مشکل حسی قابل توجهی دارد ممکن است با خود تحریکی های ناهنجار در کشمکش باشد که موجب آشفته شدن دیگران میشود. این رفتارها منجر به این مواردی می شود:
بازتوانی یک سیستم عصبی غیر فعال در فرد، در هنگام بی حوصلگی و حین پایین بودن میزان تحریک
خودتنظیمی در برابر یک سیستم عصبی مقاومت ناپذیر.
انسداد داده های حسی در اوتیسم
احساس بهتر به دلیل رفتارهای خود آزاری و خود تحریکی با هم و رها شدن دوپامین و مواد شیمیایی درون بدن.
اختلال حسی در اوتیسم- یکپارچگی حسی در اوتیسم-مرکز درمان یکپارچگی حسی در اوتیسم دکتر صابر
لئو کانر، مراقبت های نوین از کودکان دارای اوتیسم در مقاله ۱۹۴۳ اش بر اختلالات حسی کودکان دارای اوتیسم تاکید کرده بود : ( از صداهای بلند و اشیاء متحرک وحشت می کنند، تاب، آسانسور، جارو برقی، آب جاری، شعله گاز و همزن برقی و حتی صدای باد می تواند باعث وحشت آنها شود.) مطالعات بعدی ادعای کائر را تایید کرد.
امروزه نیز اظهارات متعددی از افراد بزرگسال دارای اوتیسم وجود دارد که ابراز می دارند در کودکی چگونه از تند حسی رنح می بردند. (برای مثال لباس های زیر همچون فرو رفتن میخ در پوست ایجاد می کند.) یا اینکه چگونه تشنه برخی از محرکات حسی بوده اند. (مثلا برای تجربه فشار بیشتر در گوشه ها قرار گرفتن یا به جاهای تنگ رفتن، میل به کشتی گرفتن برای مچاله شدن، لیسیدن و بوییدن چیزهای غیر خوراکی یا حتی رفتارهای خود زنی مثل کندن پوست یا کوبیدت سر.)
اینکه چرا افراد دارای اوتیسم در پردازش حسی دچار چنین نقایصی می شوند مشخص نیست. با این همه، تا نسخه چهارم دی اس ام علائم حسی نقشی در تشخیص رسمی اوتیسم ایفا نمی‌کرد. هرچند در نسخه چهارم به این علائم اشاره می شود اما جز معیارهای تشخیصی محسوب نمی‌شد و در تست ADOS پرکاربرد ترین ابزار تشخیص مورد استفاده مطالعات حوزه اوتیسم اشاره ای به مشکلات حسب نشده است، اما در نسخه پنجم دی اس ام مشکلات حسی به عنوان یک معیار تشخیصی در اختلال طیف اوتیسم مطرح شد. اما چرا؟
شاید به این دلیل که مسائل حسی مختص به اختلال طیف اوتیسم نمی‌باشد. همه کودکانی که دارای بیش حسی یا کند حسی می‌باشند در قلمرو اوتیسم جا نمی گیرند. اما این نکته درباره همه علائم اوتیسمصدق میکند.
برای مثال رفتارهای تکراری هم منحصر به اوتیسم نمی باشد ولی جز معیار های تشخیص اوتیسم محسوب می شود. برای جذب معیارهای تشخیص اوتیسم می شود.
به نظر می‌رسد این امر ناشی از آن است که روان پزشکان و روان شناسان که دی اس ام را به نگارش در می آورند بیشتر به مطالعه کارکرد های ذهنی علاقه مندند تا به عملکردهای سطح پایینی مثل پردازش حسی! اما با کشف سیستم آینه ای که آگاهی حسی را به کارکردهای عالیه ذهن مثل تئوری ذهن پیوند می زند، شواهد لازم برای قرار گرفتن مشکلات حسی در زمره معیارهای تشخیص اوتیسم قرار گرفت.
مشکلات حسی : در جستجو جایگاهی در مغز
در سال ۱۹۷۲ کاردرمانی به نام جین آیرس اصطلاح یکپارچگی حسی را مطرح کرد. وی معتقد بود که پایین ترین بخش مغز تحت عنوان ساقه مغز که به نخاع متصل می شود. همه ورودی های حسی نواحی مختلف بدن را پیش از عبور و رسیدن به قشر مغز یکپارچه (ادغام) می کند.
بر اساس نظر آیرس فرایند یکپارچگی حسی در ساقه مغز نهایتاً منجر به ادراک یا سایر انواع آمیزش داده های حسی می شود و بشر را قادر می سازد به طور موثر با محیطش تعامل کند. آیرس معتقد بود که ورودی های حسی و فعالیت های حرکتی دوران نوزادی تجربه معناداری برای کودک می سازد.
کودک یاد می گیرد که بدنش را در فضا حرکت دهد یاد می گیرد که اشیا وجود دارند حتی اگر دیده نشوند. یاد می گیرد که چگونه دو چیز را با هم ترکیب کند و غیره به نظر وی این تجارب به هوش حسی – حرکتی بدل میشود که پیش نیاز هوش بازتابی است.
هوش بازتابی به معنی کارکردهای شناختی سطح بالا است. آیرس مشاهده کرد که بسیاری از کودکان دارای کم توانی ذهنی یا جسمی، واکنش های غیرعادی به ورودی‌های حسی نشان می دهند.
وی نوشت که وقتی رشد مغز از مسیر عادی اش منحرف می شود، حس لامسه مستعد آن است که به جای متمایز شدن بیشتر منتشر شود. لذا بسیاری از این کودکان در مواجهه با برخی محرک های لمسی آماده بروز واکنش های نزاع و گریز می باشند.
آیرس معتقد بود که این پاسخ های ناهنجار نشانگر اختلال در یکپارچگی حسی است و این اختلال ناشی از یک ناهنجاری در ساقه مغز می باشد. به نظر وی یکپارچگی حسی معیوب در ساقه مغز علت پاسخ های ناهنجار کودکان کم توان به محرکهای حسی است.
آیرس و پیروانش به بروز اختلالات تنظیمی و رفتاری مثل بی نظمی در خواب، خوراک و دفع به عنوان بخشی از ویژگیهای اختلال در یکپارچگی حسی تاکید داشتند. بنابراین آیرس برای اصلاح این اختلال مفروض در ساقه مغز درمانی به نامیکپارچگی حسی پیشنهاد داد.
وی مدعی بود که روش یکپارچگی حسی نه تنها در عملکردهای ساقه مغز مثل پردازش حسی موثر است، بلکه بر کاربرد های عالیه قشر مغز مثل توجه و یادگیری نیز موثر است. آیرس علاقه‌مند بود که روش یکپارچگی حسی را برای کودکان دارای اختلال یادگیری از منظر وی ناشی از اختلال در یکپارچگی حسی است به کار گیرد. آیرس نوشت :
(روش یکپارچگی حسی برخلاف سایر روش ها سعی نمی کند مهارت های خاصی چون تطابق محرکهای بینایی، به خاطر سپردن توالی صداها، تمیزصداها از هم، وصل کردن نقاط با خط به هم یا دیگر مواد مدرسه ای را آموزش بدهد.
بلکه در تلاش است تا توان مغز برای اینکه چگونه اینها را یاد بگیرد افزایش دهد اگر ظرفیت مغز در دریافت، حافظه برنامه ریزی حرکتی افزایش یابد، این توانمندی را به یادگیری همه موضوعات و مباحث مدرسه‌ای اختصاص خواهد داد.
هدف روش یکپارچگی حسی اصطلاح موانعی است که عملکرد های نورولوژیک برای یادگیری ایجاد میکند نه حمله به علائم آن بد عملکردی!)
آیرس اصطلاح رژیم حسی را به عنوان بخشی از یکپارچگی حسی نیز مطرح نمود. سطحی از تحریک حسی که مناسب کودکی خاص می باشد. وی معتقد بود که هدف درمان، یافتن سطحی از ورودی‌های حسی از هر حس است که برای کودک مورد نظر مناسب باشد.
اگر کودک دارای بیش حسی است یعنی واکنش او به ورود های حسی بیش از حد می باشد، هدف فراهم کردن تحریکات نرم و آرام می باشد، تاب دادن و موسیقی های آرام بخش و موارد مشابه. اگر کودک کند حس است یعنی واکنش به ورودی های حسی کمتر از حد می باشد، باید برای کودک فعالیت هایی تدارک دید که منجر به تحریک حسی کودک شود مثل پریدن، چلاندن، برس کشیدن به حرکات نوسانی، از جلیقه های وزنه دار نیز برایتحریک حسی لمسی می توان استفاده نمود، خمیربازی، رنگ انگشتی، میزشن و مواردی از این دست نیز مفید می باشد.
درمانگر از والدین می خواهد که همین فعالیت ها را در منزل و مدرسه برای کودک پیگیری نماید. مساعد سازی محیطی نیز برای کودکان دارای بیش حسی مفید میباشد کارهای از قبیل استفاده از هدفون یا گوشی برای حذف سر و صداهای محیطی، اجتناب از لباس های زبر، کندن برچسب های لباس، تعویض لامپ های فلورسنت نیز مرسوم می باشد.
کاردرمان ها معتقدند بسیاری از علائم اوتیسم برخاسته ازاختلال پردازش حسی در ساقه مغز می باشد و در صورت ترمیم پردازش حسی پیشرفت های قابل توجهی در سایر ابعاد اوتیسم مشاهده خواهد شد. اما در واقعیت شواهد کمی وجود دارد که ثابت کند پردازش حسی در سطح ساقه مغز کودکان دارای اوتیسم معیوب می باشد.
به علاوه هیچ شاهدی نیز دال بر اینکه آسیب در پردازش حسی منجر به اوتیسم بشود وجود ندارد. از سویی نمی‌توان هیچ مکانیزم نورولوژیک خاصی یا جایگاه آناتومیکی در ساقه مغز را به یکپارچگی حسی منسوب کرد. هنوز پس از ۴ دهه مفهوم یکپارچگی حسی ثابت نشده باقی مانده است و جایگاه آن در مغز (اگر وجود داشته باشد) شناسایی نشده است.
یوتا فریث واضع تئوری نقص در جامعیت مرکزی در اوتیسم معتقد است که واکنش های معیوب به داده های حسی بیشتر ناشی از ناهنجاری هایی در قشر مغز است تا ساقه مغز شواهدی از مطالعات EEG وMRI در حمایت از هر دو نظر وجود دارد.
البته سیستم نورون های آینه ای، تالاموس و مخچه نیز می‌توانند در این فرآیند دخیل باشند. اما آنچه مهم است این است که آیا با وجود این نقص نظری در مورد یکپارچگی حسی آیا این روش واقعاً کار میکند یا نه؟ هیچ شکی در مورد اینکه واکنش کودک دارای اوتیسم به محرکهای حسی ناهنجار است، وجود ندارد.
در مورد اینکه تعامل برخی از کودکان دارای اوتیسم طی استفاده از برنامه یکپارچگی حسی افزایش می یابد نیز تردید کمی وجود دارد. به نظر می‌رسد یکپارچگی حسی باعث افزایش کیفیت زندگی کودکان دارای اوتیسم و والدین شان شده است و همین دلیل برای استفاده از آن به عنوان یک روش درمان کافی است.
اما علیرغم چهار دهه استفاده از آن هیچ مطالعه ای وجود ندارد که نشان دهد روش درمان یکپارچگی حسی باعث تغییرات بلند مدت مورد ادعای آیرس میشود.
مرکز کاردرمانی حسی اوتیسم و کاردرمانی یکپارچگی حسی
درمان طلایی استاندارد برای مشکلات پردازش حسیSID همواره کاردرمانی حسی اوتیسم از طرف یک درمانگر آموزش دیده با تجربه ی گسترده در تئوری و تمرینات یکپارچگی حسی بوده است. بعضی از کاردرمانگران در کنار روانپزشکان، روانشناسان فیزیولوژیست ها، مددکاران اجتماعی و سایر متخصصین بالینی سلامت کار میکنند در حالی که بسیاری دیگر در مدارس، بیمارستان ها و سایر محیط ها مشغول به فعالیت هستند. کار درمانگران و متخصصین سلامت روان در درمان کودک با در نظر گرفتن طیف کاملی از نیازهای عاطفی و فیزیکی همکاری کاملی را با هم به وجود آورده اند. کاردرمانی پردازش حسی، عصبی عضلانی، حرکتی، روانی اجتماعی و سایر مهارتهای تکاملی را بنا می کند تا کودک را قادر سازد که جهان اطرافش را بهتر کشف کند. در حالی که سایر متخصصین بالینی آگاهی خود توانایی کنار آمدن و توانایی دفاع کردن از خود از یک راه مثبت جامعه پسند را در کودک پرورش میدهند. این مسئله ممکن است این طور نشان دهد که کاردرمانی بیشتر از رویکرد پایین به بالا استفاده میکند و سایر متخصصین بالینی بیشتر از رویکرد بالا به پایین بهره می‌برند و به عبارتی دیگر کاردرمانی مسیرهای عصبی بین مغز و بدن را درست می کند که نتیجه آن تغییر در چگونگی احساسات و تفکر مراجعه است. در حالی که سایر متخصصین سلامت مهارت های روانی اجتماعی و عاطفی را اصلاح می کنند که نتیجه آن تغییر در چگونگی احساسات و تفکر مراجعه است. هدف نهایی یکی است اینکه مراجع به کفایت، اعتماد به نفس و بهره وری برسد و تا جایی که امکان دارد در زندگی روزمره مستقل شود.
کاردرمانی چیست ؟
کاردرمانی یک حرفه ی تخصصی سلامت است که از فعالیت های هدفمند و عملکردی برای کمک به مردم جهت تعامل بهینه در کارهای معنی دار هر روز مره که شامل مراقبت از بدن، بازی کردن، حضور در اجتماع و مدرسه و رفتن به محل کار است. کاردرمانگران در مدارس، بیمارستان ها، کلینیک های سرپایی، کلینیک های شخصی، نهادهای اجتماعی و سایر محیط ها فعالیت میکنند. کاردرمانگران با آموزش در حیطه های همچون روانشناسی، روانپزشکی، آناتومی و فیزیولوژی، نورولوژی و ارتوپدی برای تمام رده های سنی با مشکلات عاطفی، تکاملی، فیزیکی و اجتماعی، تکامل را تسهیل می کنند، استقلال را افزایش می دهند مانع ناتوانی می شوند و آن را به حداقل می رسانند فیزیوتراپیست ها تمرکز ویژه‌ای روی، مشکلات عصبی عضلانی و ارتوپدی دارند.
کاردرمانگران علاوه بر ارزیابی و درمان چالش های پردازش حسی SIDکودکان ممکن است حیطه های زیر را در نظر بگیرند :
مهارت های حرکتی ظریف مثل گرفتن و رها کردن، بستن دکمه ها و برندهای کفش و استفاده از وسایلی مثل مدادرنگی و قیچی ها
مهارت های حرکتی درشت مثل بالا رفتن از پله ها و استفاده از تجهیزات زمین بازی
مهارت های برنامه ریزی حرکتی به منظور تعامل در الگوهای حرکتی ناآشنا
مهارتهای خودیاری مثل غذا خوردن مستقل، نظافت و فعالیتهای بهداشتی
هماهنگی چشم و دست پرتاب کردن و گرفتن توپ و رسم اشکال
مهارت های ادراک بینایی
مهارت های حرکتی نوشتاری از پایه مثل تشکیل حروف تا نکته برداری سر کلاس
مهارت های اجتماعی و بازی کردن
نیازهای تکنولوژی کمکی مثل مدادگیرها، تخته های شیبدار، روش های دسترسی به کامپیوتر و وسایل ارتباطی، استفاده از ویلچر و وسایل تطابقی مثل گیرنده ها، و وسایل کمکی لباس پوشیدن برای مراجعین با ناتوانی های فیزیکی
با این حیطه ی فعالیتی وسیع عجیب نیست که هر کاردرمانگری دانش و تجربه ی عمیق در حیطه ی پردازش حسی را نداشته باشد. بعضی روی توانبخشی ارتوپدی، حرکات ظریف و مهارت های حرکتی نوشتاری تمرکز میکنند و به همین ترتیب بعضی دیگر…..
هنگام کمک کردن به کودکان و نوجوانان با مشکلات حسی(SID- SPD) مطمئن باشید که با یک درمانگر که از چهارچوب مرجع یکپارچگی حسی استفاده کرده و آموزش و تجربه لازم در ارزیابی و مداخلات پردازش حسی کودکان را دارد همکاری لازم را انجام دهید.
مرکز ارزیابی و درمان اختلال یکپارچگی حسی در اوتیسم
نقطه ی شروع ارزیابی اولیه در قالب تست های عملکردی، مشاهدات بالینی، و مصاحبه با والدین است. علاوه بر ارزیابی پاسخ‌دهی هر سیستم حسی و توانایی‌های یکپارچگی چند حسی، کاردرمانگر عواملی را مثل دامنه حرکتی، تون عضلانی، قدرت، ثبات وضعیتی، الگوهای حرکتی، هماهنگی چشم و دست و مهارتهای برنامه ریزی حرکتی را ارزیابی خواهد کرد. ارزیابی جامع کاردرمانی همچنین مهارتهای حرکتی ظریف، دست خط ادراکی دیداری، مهارت های خود مراقبتی و بیشتر را ارزیابی خواهد کرد. در حالت ایده آل کاردرمانی همچین رفتار کودک را خارج از عرصه ارزیابی برای دیدن چگونگی عملکرد در خانه، مدرسه و جامعه مشاهده می کند. اگرچه کاردرمانی برای نیازهای هر فرد خاصی تعیین شده است فرض اساسی همیشه این است که سیستم عصبی برای کارایی موثرتر می تواند سازماندهی دوباره شود. با تکیه بر شکل پذیری عصبی اصول اساسی علم اعصاب به طور یکسان کاردرمانی، فیزیوتراپی و حتی روان درمانی اعمال میشود. بنابراین درمان یکپارچگی حسی یک طراحی هوشمندانه و تحریکات مکرر درجه بندی شده برای سیستم های چند حسی متناسب با سطح تحمل و مهارت کودک فراهم می کند. به عبارتی دیگر کاردرمانی حسی در اوتیسم مبنی بر یکپارچگی حسی یک انقلاب است. کاردرمانی مبنی بر یکپارچگی حسی معمولا در یک محیط طراحی شده مخصوص فراهم می شود که گاهی اوقات اتاق حسی هم نامیده میشود که دارای وسایلی مثل تاب ها، نردبان ها، تونل ه،ا تخته چرخ دار، تخته پرش و استخرهای توپ می باشد. در اتاق حسی کودک با یک کاردرمانگر فعالیت میکند که این درمانگر محیط را هدفمندانه به گونه ای طراحی کرده است که چالش و کشف کردن کودک را ارتقا دهد و موانع برای رسیدن به موفقیت را به حداقل برساند. کودک و کاردرمانگر در ایده ها و انتخاب فعالیت ها با هم همکاری می کنند و کودک به صورت فعال در فعالیت هایی درگیر می شود که برای فراهم کردن تعامل کامل تنظیم شده‌اند. در درمان ممکن است شما کودکتان را ببینید که داخل فضای تاب هایی که از سقف آویزان است بچرخد و حرکت کند. ممکن است بالا رفتن و یا پایین آمدن او را از موانع زیادی ببینید. از نردبان های طنابی بالا برود و داخل تونل ها حرکت کند. او ممکن است خودش را روی تخته چرخ دار قرار بدهد و به شما فشار بدهد خودش را محکم به طناب مرتفع نگه دارد یا از یک سکو به روی تشک یا داخل استخر توپ بپرد.
درمان با یک کودک دیگر ممکن است کاملاً متفاوت به نظر برسد حداقل در شروع درمان شما ممکن است او را ببینید که با درمانگر در یک اتاق کم نور نشسته است، لباس فشاری پوشیده است با پتوهای سنگین پوشیده شده است و به فع
الیت توجه میکند. شما ممکن است او را در حال تاب خوردن آرام روی تاب ببینید در حالی که درمانگر او را به طرفین تاب می دهد، یا به آرامی همراه با زمزمه موزون درمانگر روی یک سطح نرم غلت بزند. او ممکن است به آرامی در یک گوشه تاریک نشسته باشد از طریق یک شلنگ آب حباب درست کند درمان یکپارچگی حسی می تواند از یک کودک به کودک دیگر خیلی متفاوت به نظر برسد آن گونه که این درمان برای هر کودک با نیازهای ویژه خاص اختصاص یافته است.
تمام درمان های کاردرمانی در اتاق حسی رخ نمی‌دهد. مداخلات منزل محور در فضای آشنا برای کودک با استفاده از اسباب بازی های خودش، صندلی ها، پله ها و هرگونه وسایلی که برای کودک به کودک نیاز باشد اکتشافات حسی، یادگیری و یکپارچگی حسی را ارتقا میدهد. در منزل والدین ممکن است کودک را در حالت نشسته روی تاب بالشتکی که سقف آویزان است، پریدن روی تخته پرش کوچک در حالی که حروف فومی را شناسایی می کند، گوش دادن به یک موسیقی خاص از طریق هدفون هنگامی که روی تخته تعادل ایستاده است یا در حال بازی با پاهای عریان در یک انبار پر از حبوبات و برنج خشک، مشاهده کننده شما ممکن است کودک را ببینید که روی یک میز که با پودر شکلات پوشیده شده است نقاشی می کشد درحالی که به آرامی روی توپ درمانی جست و خیز می کند. می توان به والدین مراقبین نشان داد که چگونه به کودک کمک میکنند تا بر موانع حسی که باعث مشکل شده‌اند غلبه کند، به عنوان مثال چگونه حساسیت زدایی لامسه را قبل از فشار و عمقی هنگام شستن موها ی کودک فراهم کنند، چگونه اتاق کار کودک را از نظر حسی برای نشستن و نور جهت انجام تکالیف تنظیم کنند و چگونه برای یک نوجوان از اینکه سر میز شام بنشیند تحریک وستیبولار را که نیازهای لازم برای حرکت را برآورده میکند فراهم کنند. کاردرمانگر میتواند والدین، پرستاران کودک، معلمین، و سایر افراد بالینی را آموزش دقیق بدهد که مداخلات حسی را اجرا کنند مثل پروتکل لمس عمقی با فشار عمیق (بیشتر به عنوان برس زدن شناخته می شود.) برنامه های درمانی صدا محور، و سایر توصیه های درمانی تمرین ها و فعالیت ها، در منزل، محل های اقامتی، مدرسه یا سایر محیط ها کاردرمانگر باید محیط را ارزیابی کند و به خانواده و سایر مراقبین کمک کند تا اگر لازم باشد آن را تغییر بدهند. برای مثال کودکی که مشکلات خواب دارند ممکن است از افزایش تاریکی اتاق، پرده های عایق صدا و…. سود ببرد. کاردرمانگر ممکن است کمک کند به مراقبین تا تشخیص دهند که مراجع از نظر بینایی حساس است و ممکن است اگر به کارهای بهداشتی و اصلاح صورت تمایل ندارد به این دلیل است که نور فلورسنت حمام اجتناب میکند و ممکن است توصیه کنند که نور محیط عوض شود منبع نور متفاوت دیگری اضافه می شود و یا اینکه این فعالیت ها را در یک اتاق دیگر و با سایر اعضا انجام دهد. کاردرمانگر باید به خانواده کمک کند تا روشهای حسی را به زندگی روزمره وارد کنند مانند : هل دادن روروک کودک توسط کودک بزرگتر برای تحریک حسی عمقی، نشستن روی صندلی تک پایه یا نیمکت کم ارتفاع به جای تکیه دادم به صندلی هنگامی که تلویزیون نگاه می کند، پریدن روی تخته پرش کوچک به مدت ۵ دقیقه قبل از کار روی میز یا استفاده از بالش های بادی عاج دار مسطح برای حرکت در حالی که نشسته است. کاردرمانگری که کودک را در محیط منزل درمان می کند احتمالاً رویکردهای تمایلی و توانبخشی را به خوبی ترکیب خواهد کرد مثل کمک به مراجعین در فعالیتهایی همچون مراقبت از پوست و بدن، بستن بند های کفش، حل کردن پازل و مازها، دست خط و کار با صفحه کلید و فراهم کردن میان وعده ی ساده برای کودکان بزرگتر.
تحقیقات در زمینه اختلال پردازش حسی چه چیزی را نشان می دهند؟
اختلال پردازش حسی در اوتیسم می تواند سبب آشفتگی و به طور کلی برای افرادی که تجربه ناخوشایند دارند دردناک باشد. آنها در تلاش هستند تا به کودکان خود کمک کنند. همه و یا اغلب پدر و مادر ها یا معلم ها اگر تلاششان را بیشتر کنند کنترل بیشتری روی رفتار کودکشان به دست خواهند آورد و بسیاری از مشکلات از قبیل تنبلی، افسردگی، عصبانیت و نقایص شناختی را به خوبی مدیریت میکنند.
درمان طلایی استاندارد برای اختلال پردازش حسی اوتیسم همواره کاردرمانی حسی در کودکان اوتیسم از طرف یک درمانگر آموزش دیده با تجربه گسترده در تئوری و تمرینات یکپارچگی حسی اوتیسم بوده است. بعضی از کاردرمان حسی در اوتیسم در کنار روانپزشکان، روانشناسان، فیزیولوژیست ها، مددکاران اجتماعی و سایر متخصصین بالینی سلامت کار میکنند در حالی که بسیاری دیگر از کاردرمانی حسی اوتیسم در مدارس، بیمارستان‌ها و سایر محیط ها مشغول فعالیت هستند.
کاردرمانگران و متخصصین سلامت روان در درمان کودک با در نظر گرفتن طیف کاملی از نیازهای عاطفی و فیزیکی همکاری کاملی را با هم به وجود آورده‌اند. کاردرمانی پردازش حسی، عصبی عضلانی، حرکتی، روانی اجتماعی و سایر مهارت های تکاملی را بنا می کند تا کودک دچار اختلال یکپارچگی حسی را قادر سازد که جهان اطرافش را بهتر کشف کند. در حالی که سایر متخصصین بالینی آگاهی خود، توانایی کنار آمدن، و توانایی دفاع کردن از خود از یک راه مثبت و جامعه پسند را در کودک پرورش میدهند. این مسئله ممکن است اینطور نشان دهد که کاردرمانی بیشتر از رویکرد پایین به بالا استفاده میکند و سایر متخصصین بالینی بیشتر از رویکرد بالا به پایین بهره می برند.
به عبارت دیگر کاردرمانی حسی اوتیسم مسیرهای عصبی بین مغز و بدن را درست میکند که نتیجه آن تغییر در چگونگی احساسات و تفکر مراجع است. در حالی که سایر متخصصین سلامت مهارتهای روانی اجتماعی و عاطفی را اصلاح می کنند که نتیجه آن تغییر در چگونگی احساسات و تفکر مراجع است. هدف نهایی یکی است: این که مراجعه به کفایت، اعتماد به نفس و بهره وری برسد و تا جایی که امکان دارد در زندگی روزمره مستقل شود.
کودکان با مشکلات پردازش حسی ( SID – SPD ) نیازمند توانبخشی حسی مداوم توسط بهترین کاردرمان حسی می باشند تا بتوان تعدیل حسی و یکپارچگی حسی را در آنان ایجاد کرد. ماساژ درمانی، آب درمانی، ماساژ درمانی، کاردرمانی در یکپارچگی حسی، سنسوری روم، اتاق تحریکات حسی و اتاق تاریک از خدمات مورد نیاز این کودکان می باشد.
اختلال پردازش حسی در بزرگسالان
اختلال پردازش حسی اختلالی است که در آن فرد به طور معمول به صدا ها، بو ها، بافت ها و دیگر محرک ها پاسخ نمی دهد. این افراد احتمال دارد به حدی به موسیقی متن فیلمی حساس شوند که نتوانند در یک تئاتر بنشینند، یا آن قدر به محرک ها بی حس باشند که تمام سعی خود را بکنند تا آن را جستجو کنند. اختلال پردازش حسی عموما در کودکان شایع تر است با این حال بزرگسالان را می تواند تحت تاثیر نیز قرار دهد. اگر اختلال پردازش حسی در دوران کودکی درمان نشود، نشانه های آن همراه با فرد در بزرگسالی باقی می ماند؛ با این تفاوت که این افراد طی سال ها یاد گرفته اند که در شرایط متفاوت خود را کنترل کنند یا بزرگسالان روش هایی را برای مقابله با اختلال پردازش حسی به وجود آورده اند که به آن ها اجازه می دهد این اختلال را از دیگران مخفی نگه دارند. این افراد به جنس پارچه لباس و یا برخی اجزا لباس همچون برچسب، زیب، درز لباس و … حساس می شوند. از دست دادن، روبوسی با افراد و در آغوش گرفته شدن توسط دیگران خودداری می کنند. ذائقه چشایی این افراد یا به صورت افراطی می باشد و یا این که به شدت بی مزه می باشد. اضطراب و نگرانی های زیاد زمان راه رفتن روی پله برقی یا زمان استفاده از آسانسور آن ها را با چالش های رو به رو می کند. با به وجود آمدن تغییرات جدید در محیط مخالفت می کنند و تغییرات آن ها را عصبانی می کند. هنگام انجام فعالیت های چند مرحله ای دچار استرس یا عصبانیت می شوند و مرحله ی بعد را فراموش می کنند. مشکل در یاد گرفتن وظایف جدید دارند، خیلی اوقات بی نظم هستند، شخصیت بیش از اندازه حساس آن ها احتمال دارد سبب شود که از خوردن غذا پرهیز کنند، به وسواس دچار شوند یا از خواب هم خودداری کنند، سر و صدای زیاد نیز احتمال دارد برای بزرگسالان کافی باشد تا استرس خود را افزایش دهند.
بهترین روش درمان اختلال پردازش حسی یا اختلال یکپارچگی حسی، کاردرمانی حسی یا استفاده از رژیم حسی می باشد. درمان اولیه اختلال پردازش حسی بر در نظر گرفتن اطلاعات ورودی از 3 حس عمقی، لامسه و وستیبولار به منظور ارتقا سیستم عصبی در پردازش آن ها متمرکز می باشد. درمان با روش یکپارچگی حسی عموما به صورت انفرادی است، چرا که درمانگر باید فعالیت های درمانی را با توجه به علایق و نیازهای کودک طراحی کند. خدمات کاردرمانی همچنان به عنوان درمان بهینه برای بزرگسالان در نظر گرفته می شود و می توان از آن ها برای کمک به عزیزان مبتلا به این اختلال در پردازش بهتر اطلاعات حسی استفاده کرد.
اختلال حسی لامسه
حس لامسه یکی از حواس پنجگانه اصلی ما می باشد که به وسیله پوست و سیستم عصبی وابسته به آن دریافت می شود و به ما امکان برقراری ارتباط با محیط اطراف و احساس اشیا و تماس با آن ها را می دهد. حس لامسه نقش موثر و مهمی در زندگی روزانه انسان ها دارد. این حس به انسان ها این امکان را می دهد تا در ارتباط با محیط اطراف خود عمل کنند و عکس العمل های درستی نسبت به تغییرات دما، فشار و درد نشان دهند. علاوه بر موارد گفته شده، حس لامسه در برقراری ارتباط یک انسان با انسان دیگر نیز نقش بسیار مهمی ایفا می کند. اختلال حس لامسه نوعی وضعیت غیر عادی است که در آن فرد با مشکلات در پردازش و درک حس لامسه مواجه می شود. این اختلال می تواند تأثیراتی بر کیفیت زندگی فرد داشته باشد، چرا که حس لامسه در خیلی از فعالیت های روزانه ما نقش های مهمی ایفا می کند. در این اختلال فرد احتمال دارد حس لمس را به صورت غیر معمولی تجربه کند، مثل احساس فشار زیاد یا بی حسی یا حتی فرد احتمال دارد دچار مشکلاتی در تشخیص دما ها باشد، مثلا مشکل در تشخیص شدت یا تغییرات حرارتی و یا افراد احتمال دارد لمس های عادی را به صورت دردناک تجربه کنند، به گونه ای که یک لمس سبک نیز می تواند برای آن ها دردناک باشد. از آن جایی که اختلال حس لامسه می تواند تأثیراتی جدی بر زندگی روزانه فرد داشته باشد، شناخت و تشخیص درست این اختلال از اهمیت بالایی برخوردار است. درمان اختلال حس لامسه متناسب با نیاز های هر فرد انجام می شود. درمان اختلال حس لامسه به طور معمول ترکیبی از روش های روانشناختی و درمان های شناختی – رفتاری است. روش های درمانی اختلال حس لامسه می توانند به فرد کمک کنند تا در درک و تفسیر حس لامسه بهبودی پیدا کنند.
اختلال پردازش بینایی
اختلال پردازش بینایی هیچ ارتباطی به نابینایی یا اختلالات و بیماری های چشم ندارد، بلکه نوعی اختلال عصبی مغزی می باشد که به پردازش چیزهایی مرتبط است که چشم ها می بینند اما مغز قادر به تشخیص صحیح آن ها نمی باشد. عموم مردم فکر می کنند این اختلال به بیماری های چشم مرتبط است، در صورتی که این باور غلط است. فقط مغز افراد مبتلا به اختلال پردازش بینایی قادر به پردازش و تشخیص صحیح از چیزهایی که چشم آن ها می بیند، نمی باشد. اختلال پردازش بینایی می تواند اثرات قابل توجهی بر توانایی فرد در درک و تفسیر اطلاعات دیداری داشته باشد. مثلا فرد مبتلا به این اختلال حروف و اعداد را می بیند اما قادر به تشخیص صحیح نوع حروف یا اعداد نمی باشد و یا اعداد را وارونه تشخیص می دهد و این فراد گاهی اوقات قادر به کپی کردن چیز هایی که چشم می بیند، نیستند. کودکانی که به پردازش بینایی مبتلا هستند در انجام کارهای آسان با مشکل رو به رو می شوند و در بعضی از مسائل،عملکرد صحیحی ندارند. این افراد در به یاد آوردن مفاهیم با مشکل مواجه می شوند، در فعالیت های بدنی از جمله حرکات ورزشی با مشکل رو به رو می شوند، عموما احساس نا امنی در فضا های اجتماعی دارند و… .
اختلال پردازش بینایی یکی از موارد مهم تشخیص اختلال اوتیسم است. افراد مبتلا به این اختلال احتمال دارد با چالش هایی در شناخت الگو ها، تفاوت ها، رنگ ها و اشیا مواجه شوند، حتی ممکن است در تشخیص اجسام و حتی چهره ها مشکل داشته باشند. یا به عنوان مثال احتمال دارد نتوانند تشخیص دهند که یک جسم چه رنگی دارد یا تفاوت های رنگی را به طور صحیح درک نکنند. مثلا نتوانند تمایز دهند که یک چیز به چه نوعی تعلق دارد یا برای چه منظوری استفاده می شود.
برای درمان اختلال پردازش بینایی آموزش توانایی هایی که به فرد مبتلا کمک می کند تا مهارت های بینایی خود را بهبود دهد، حائز اهمیت است. یا مثلا استفاده از وسایل مجازی و کامپیوتر می تواند به فرد مبتلا کمک کند تا تمرکز بهتری بر اطلاعات بصری داشته باشد و توانایی های خود را تقویت کند. هم چنین روش های تحریک حسی می توانند برای کنترل اختلال پردازش بینایی موثر باشند. یا به عنوان مثال فراهم کردن یک محیط مناسب برای افراد مبتلا بسیار مناسب است چرا که محیطی که نور متعادل، اشیاء کمتر و الگو های ساده ای دارد، به فرد کمک می کند تا تمرکز بهتری روی اطلاعات داشته باشد.
مرکز کاردرمانی درشرق تهران – بهترین کلینیک توانبخشی در تهران-بهترین کلینیک کاردرمانی و گفتاردرمانی در تهرانپارس-کاردرمانی در نیاوران-کلینیک کاردرمانی در پاسداران-کلینیک کاردرمانی در شمال تهران-بهترین کاردرمانی در شرق تهران-بهترین مرکز کاردرمانی در پونک-بهترین کاردرمانی در فرمانیه- کاردرمانی و گفتاردرمانی در شریعتی–مرکز گفتار درمانی در پاسداران–مرکز گفتار درمانی در تهرانپارس–مرکز گفتاردرمانی در شرق تهران–کلینیک کاردرمانی شرق تهران -کاردرمانی در هنگام- کاردرمانی در رسالت- کاردرمانی در میدان سپاه- مرکز کاردرمانی شرق تهران-کاردرمانی در طالقانی- کاردرمانی در مشیریه- کاردرمانی در مسعودیه-کاردرمانی در نارمک- کاردرمانی در مجیدیه- کاردرمانی در سراج- کاردرمانی شرق تهران -کاردرمانی در فرجام- کاردرمانی در افسریه- کاردرمانی در پاسدار گمنام- کاردرمانی در پیروزی- بهترین مرکز کاردرمانی در شرق تهران -کاردرمانی در باقری-کاردرمانی در سیزده آبان- کاردرمانی در آهنگ- کاردرمانی در پرستار- کاردرمانی در چهارصد دستگاه- کاردرمانی در خیابان کرمان- کاردرمانی شرق تهران -کاردرمانی در وحیدیه- کاردرمانی در شرق تهران -کاردرمانی در سرخه حصار-کاردرمانی در امامت- کاردرمانی در امام حسین- کاردرمانی در سید خندان- بهترین مراکز کاردرمانی شرق تهران –کاردرمانی در دردشت-کاردرمانی در گلبرگ- کاردرمانی در خیابان اشراقی- کاردرمانی در زاهد گیلانی- کاردرمانی در صفا- کاردرمانی در مولوی- کاردرمانی درسبلان-کلینیک توانبخشی شرق تهران -کاردرمانی در هفت حوض- کاردرمانی در سعدی- کاردرمانی در خیابان تختی- کاردرمانی در سهره وردی- کاردرمانی در بهشتی-کاردرمانی در فردوسی- کاردرمانی در بهارستان- کاردرمانی در مطهری- کاردرمانی در مفتح- کاردرمانی خوب در شرق تهران – کاردرمانی در دروازه شمیران- کاردرمانی در تختی- کاردرمانی در کریمخان- کاردرمانی در هفت تیر- کاردرمانی در هرندی- کاردرمانی در قیام- کاردرمانی در بلوار پروین-کاردرمانی در اتحاد- کاردرمانی در خیابان ایران- کاردرمانی در هفده شهریور- کاردرمانی در نظام آباد -کاردرمانی در شهدا-بهترین مرکز کاردرمانی شرق تهران – کاردرمانی در نیرو هوایی- کاردرمانی در بلوار ابوذر- کاردرمانی در میدان خراسان- کاردرمانی در مدائن- کاردرمانی درفدک- کاردرمانی در شمیران- کاردرمانی در تسلیحات- کاردرمانی در نبرد- کاردرمانی در محلاتی -کاردرمانی در لواسان-کاردرمانی در فشم- کاردرمانی در حکیمیه – بهترین کلینیک توانبخشی در شرق تهران – کاردرمانی در شمیرانات- کاردرمانی در بنی هاشم- کاردرمانی در علم و صنعت-کاردرمانی در قنات کوثر- کاردرمانی در شهرک امید- کاردرمانی در شیان- کاردرمانی در لویزان- کاردرمانی در مهران- کاردرمانی در خاقانی- کاردرمانی در امجدیه- کاردرمانی در ارامنه- کاردرمانی در خیابان دبستان- کاردرمانی در عباس آباد- کاردرمانی در اندیشه- کاردرمانی در خیابان قصر- مرکز توانبخشی شرق تهران -کاردرمانی در کاج- کاردرمانی در نامجو- کاردرمانی در شهید قندی- بهترین مرکز توانبخشی در شرق تهران – کاردرمانی در میدان فرخی یزدی- کاردرمانی در مسجد جامع- کاردرمانی در ساقدوش – مراکز کاردرمانی در شرق تهران -کاردرمانی شرق -کاردرمانی در شهید عراقی-بهترین کاردرمانی شرق تهران-کاردرمانی در هروی- کاردرمانی در قلهک-کاردرمانی در سه راه ضرابخانه-کاردرمانی در استاد حسن بنا-کاردرمانی در میدان نبوت- کاردرمانی در بلوار دلاوران-کاردرمانی در سمنگان-کاردرمانی در شهید ثانی-کاردرمانی در جانبازان شرقی-کاردرمانی در جانبازان غربی- کاردرمانی در مدائن- کاردرمانی در اتوبان رسالت- کاردرمانی در میدان هلال احمر-کاردرمانی در میدان الغدیر- کاردرمانی در نیروی دریایی-کاردرمانی در آیت الله مدنی- کاردرمانی در خیابان گرگان-کاردرمانی در سبلان جنوبی- کاردرمانی در سبلان شمالی- کاردرمانی در گلشن دوست-کاردرمانی در خیابان اردیبهشت-
بهترین مراکز درمان یکپارچگی حسی در شمال تهران
کاردرمانی در پاسداران–کاردرمانی در شرق تهران–کاردرمانی در شمال تهران–کاردرمانی در سعادت آباد–کاردرمانی در تهرانپارس –کاردرمانی در غرب تهران–کاردرمانی در شریعتی–کاردرمانی در شهرک غرب–کاردرمانی در جنت آباد–کاردرمانی در فرمانیه– کاردرمانی در نیاوران– کاردرمانی در شمال تهران– مرکز گفتاردرمانی در شمال تهران–مرکز گفتار درمانی در نیاوران–مرکز گفتاردرمانی در فرمانیه–کاردرمانی در قیطریه- کاردرمانی در منظریه-کاردرمانی در آجودانیه- کاردرمانی در میرداماد- کاردرمانی در میدان محسنی- کاردرمانی در ظفر- کاردرمانی در خیابان نفت-کاردرمانی در اختیاریه- کاردرمانی در کامرانیه- کاردرمانی در خیابان دولت-کاردرمانی در دیباجی- کاردرمانی در اقدسیه- کاردرمانی در کودکان در مینی سیتی- کاردرمانی در نوبنیاد- کاردرمانی در بلوار ارتش- کاردرمانی شمس آباد- کاردرمانی در شمال تهران -کاردرمانی در ازگل-کاردرمانی در قلهک- کاردرمانی در خیابان یاسر- کاردرمانی در جماران- کاردرمانی در تجریش-کاردرمانی در میدان قدس- کاردرمانی در خیابان الهیه- کاردرمانی در فرشته- کاردرمانی در جردن- کاردرمانی در دارآباد- کاردرمانی در سعدآباد-کاردرمانی در جمشیدیه- کاردرمانی در دربند- کاردرمانی در گلابدره- کاردرمانی در امام زاده قاسم- کاردرمانی در چیذر-کاردرمانی در دزاشیب- کاردرمانی در زعفرانیه- کاردرمانی در سوهانک- کاردرمانی در شهرک محلاتی- کاردرمانی در شهرک نفت- کاردرمانی در کاشانک- کاردرمانی در محمودیه- کاردرمانی در خیابان دروس- کاردرمانی در ونک- کاردرمانی در آرژانتین- کاردرمانی در ساعی -کاردرمانی در امیرآباد-کاردرمانی در ایرانشهر- کاردرمانی در بهجت آباد- کاردرمانی در اندرزگو -کاردرمانی در زرگنده- کاردرمانی در باغ فردوس- کاردرمانی در آفریقا- کاردرمانی در خیابان باهنر- کاردرمانی در بلوار کاوه- کاردرمانی در اوین-کاردرمانی در بام تهران-کاردرمانی در پارک وی-کاردرمانی در نمایشگاه-کاردرمانی در فرحزاد-کاردرمانی در امام زاده داوود-کاردرمانی در کوهسار-کاردرمانی در شهرک کلاهدوز-کاردرمانی در خیابان کلاهدوز-کاردرمانی در شهرک شهید چمران-کاردرمانی در صاحبقرانیه- کاردرمانی در گل نبی-کاردرمانی در میدان نیاوران-کاردرمانی در چهار راه پاسداران- کاردرمانی در چالهرز- کاردرمانی در وفامنش-کاردرمانی در پناهی نیا-کاردرمانی در افشاری-کاردرمانی در حقانی- کاردرمانی در خیابان گیلان-کاردرمانی در خیابان یاسر- کاردرمانی در مقدس اردبیلی- کاردرمانی در ولیعصر-کاردرمانی در موحد دانش-کاردرمانی در صادقی قمی- کاردرمانی در خیابان دستگردی- کاردرمانی در رستم آباد- کاردرمانی در نارنجستان-کاردرمانی در نیستان- کاردرمانی در نگارستان-کاردرمانی در بوستان-کاردرمانی در گلستان-کاردرمانی در پورابتهاج-کاردرمانی در دشتستان- کاردرمانی در قبا-کاردرمانی در گاندی -کاردرمانی در نلسون ماندلا -کاردرمانی در خیابان نفت -کاردرمانی در میدان مادر -کاردرمانی در شیخ بهایی- کاردرمانی در ملاصدرا- کاردرمانی در جهان کودک- کاردرمانی در
بهترین مراکز درمان یکپارچگی حسی در غرب تهران-کلینیک کاردرمانی غرب تهران
کلینیک گفتاردرمانی در سعادت آباد–مرکزگفتار درمانی در شهرک غرب–مرکز گفتار درمانی در ستارخان–مرکز گفتاردرمانی در ولنجک–مرکز گفتار درمانی در پونک–مرکز گفتار درمانی در غرب تهران–گفتار درمانی مرزداران–بهترین مرکز گفتاردرمانی اتیسم در تهران-کاردرمانی در باغ فیض- کاردرمانی در شهرک اکباتان- کاردرمانی در شهر زیبا- کاردرمانی در گیشا- کاردرمانی در طرشت- کاردرمانی در حصارک- کاردرمانی در آزادی- کاردرمانی در شاهین شمالی – کاردرمانی در شاهین جنوبی – کاردرمانی در چهار باغ – کاردرمانی در بهنام – کاردرمانی در وحدت اسلامی – کاردرمانی در سازمان آب – کاردرمانی در کن- کاردرمانی در ورداورد- کاردرمانی در آریاشهر- کاردرمانی در صادقیه- کاردرمانی در شهرک آپادانا- کاردرمانی در غرب تهران- کاردرمانی در اشرفی اصفهانی- کاردرمانی در تهران ویلا- کاردرمانی در برق آلستوم- کاردرمانی در همایونشهر- کاردرمانی در ونک- کاردرمانی در آیت الله کاشانی- کاردرمانی در سازمان برنامه- مرکز کاردرمانی در غرب تهران- کاردرمانی در عدل- کاردرمانی در شهرک اندیشه- کاردرمانی در شهرک پرواز- کاردرمانی در شهرک کوهسار- کاردرمانی در شهرک نفت- کاردرمانی در شهرک ولفجر- مرکز توانبخشی در غرب تهران- کاردرمانی در بیمه- بهترین کاردرمانی در غرب تهران- کاردرمانی در کنکوری- کاردرمانی در آرژانتین- کاردرمانی در ساعی- کاردرمانی غرب تهران- کاردرمانی در امیر آباد- کاردرمانی در ایرانشهر- کاردرمانی در یوسف آباد- کاردرمانی در بهجت آباد- کاردرمانی در جمالزاده- کاردرمانی خوب در غرب تهران- کاردرمانی در خیابان شیراز- کاردرمانی در عباس آباد- کاردرمانی در فاطمی- کاردرمانی در قائم مقام- کاردرمانی در سنایی- کاردرمانی در غرب تهران- کاردرمانی در قزل قلعه – کاردرمانی در بلوار کشاورز غربی- کاردرمانی در بلوار کشاورز شرقی- کاردرمانی در کریمخان- کاردرمانی در هفت تیر – کاردرمانی در گاندی- کاردرمانی در میدان جهاد- بهترین مرکز کاردرمانی در غرب تهران- کاردرمانی در ولیعصر شمالی- کاردرمانی در ولیعصر جنوبی- کاردرمانی در هفت تیر- کاردرمانی در استاد معین – کاردرمانی در خیابان دکتر هوشیار- کاردرمانی در منزل غرب تهران- کاردرمانی در شمشیری- کاردرمانی در دستغیب- کاردرمانی در فتح- کاردرمانی در مهرآباد جنوبی- کاردرمانی در مهر آباد شمالی- کاردرمانی در بریانک- بهترین مراکز کاردرمانی غرب تهران- کاردرمانی در سلسبیل- کاردرمانی در کارون- کاردرمانی در هاشمی- کاردرمانی در خیابان زنجان- کاردرمانی در خیابان آذربایجان- کاردرمانی در خیابان امام خمینی- کاردرمانی در جیحون- کاردرمانی در خوش- کاردرمانی در دامپزشکی- کاردرمانی در رودکی- کاردرمانی در قصرالدشت- کاردرمانی در مالک اشتر- کاردرمانی در نواب -کاردرمانی در کمیل- کاردرمانی در انقلاب – کاردرمانی در شیخ هادی- کاردرمانی در امیریه- کاردرمانی در منیریه- کاردرمانی در اسکندری- کاردرمانی در دخانیات- کاردرمانی در جمهوری- کاردرمانی در میدان حر- کاردرمانی در میدان راه آهن- کاردرمانی در هلال احمر- کاردرمانی در پاستور- کاردرمانی در حسن آباد- کاردرمانی در گمرک- کاردرمانی در وحدت اسلامی- کاردرمانی در کارگر شمالی و کاردرمانی در کارگر جنوبی- کاردرمانی در بهارستان- کاردرمانی در فردوسی- کاردرمانی در پامنار- کاردرمانی در دروازه شمیران- کاردرمانی در امین حضور- کاردرمانی در پانزده خرداد- کاردرمانی در سعدی- کاردرمانی در لاله زار- کاردرمانی در یاخچی آباد- کاردرمانی در جوادیه- کاردرمانی در نازی آباد- کاردرمانی در خزانه- کاردرمانی در شهرک راه آهن- کاردرمانی در شهرک گلستان- کاردرمانی در شهرک فرهنگیان- کاردرمانی در رجایی- کاردرمانی در علی آباد- کاردرمانی در سه راه آذری- کاردرمانی در امام زاده حسن- کاردرمانی در یافت آباد- کاردرمانی در جلیلی- کاردرمانی در زهتابی- کاردرمانی در زمزم- کاردرمانی در گلچین- کاردرمانی در باغ خزانه- کاردرمانی در میدان قزوین- کاردرمانی در میدان بهاران- کاردرمانی در صاحب الزمان- کاردرمانی در تولیدارو- کاردرمانی در شاد آباد- کاردرمانی در ولیعصر- کاردرمانی درخلیج فارس شمالی- کاردرمانی در خلیج فارس جنوبی- کاردرمانی در شهرک ولیعصر- کاردرمانی در شهرک صاحب الزمان- کاردرمانی در خانی آباد- کاردرمانی در اسفندیاری- کاردرمانی در بهمنیار- کاردرمانی در میدان بهمن- کاردرمانی در نعمت آباد- کاردرمانی در اسماعیل آباد- کاردرمانی در دولت خواه- کاردرمانی در شهید کاظمی- کاردرمانی در عبدل آباد- کاردرمانی در دولت آباد- کاردرمانی در جوانمرد- کاردرمانی در 13آبان- کاردرمانی در باشگاه نفت- کاردرمانی در تهرانسر مرکزی- کاردرمانی در شهرک دریا- کاردرمانی در شهرک آزادی- کاردرمانی در شهرک استقلال- کاردرمانی در شهرک دانشگاه- کاردرمانی در شهرک 22 بهمن- کاردرمانی در ویلاشهر- کاردرمانی در شهرک غزالی- کاردرمانی در شهرک شهرداری- کاردرمانی در شهرک دانشگاه شریف- کاردرمانی در زیبا دشت بالا- کاردرمانی در زیبا دشت پایین- کاردرمانی در گلستان شرقی- کاردرمانی در گلستان غربی- کاردرمانی در دژبان- کاردرمانی در شهید باقری- کاردرمانی در آزادشهر – کاردرمانی در پیکان شهر- کاردرمانی در دریاچه چیتگر- کاردرمانی در تهرانسر غربی- کاردرمانی در تهرانسر شرقی- کاردرمانی در اسلامشهر- کاردرمانی در اکباتان- کاردرمانی در شهران – کاردرمانی در بلوار فردوس شرق- کاردرمانی در بلوار فردوس غرب- کاردرمانی در دهکده المپیک – کاردرمانی در سیمون بولیوار – کاردرمانی در چیتگر شمالی- کاردرمانی در چیتگر جنوبی – کاردرمانی در اسلام شهر – کاردرمانی در شهر آرا-کاردرمانی در حقانی- کاردرمانی در خیابان جی- کاردرمانی در بلوار سرو- کاردرمانی در خیابان پاکنژاد- کاردرمانی در میدان صنعت- کاردرمانی در بلوار دریا- کاردرمانی در بلوار شهرداری- کاردرمانی در میدان کتاب- کاردرمانی در ایران زمین- کاردرمانی در میدان کاج- کاردرمانی در بلوار 24 متری- کاردرمانی در صرافها- کاردرمانی در خیابان علامه- کاردرمانی در بلوار فرهنگ- کاردرمانی در بلوار فرحزادی- کاردرمانی در فرحزاد- کاردرمانی در بلوار مطهری- کاردرمانی در بلوار درختی- کاردرمانی در خیابان زرافشان- کاردرمانی در هرمزان- کاردرمانی در میدان توحید- کاردرمانی در نصرت- کاردرمانی در فرصت – کاردرمانی در انقلاب – کاردرمانی در ازادی -کاردرمانی در شادمان – کاردرمانی در بهبودی – کاردرمانی در حبیب الهی – کاردرمانی در دریان نو – کاردرمانی در دادمان – کاردرمانی در شهرک ژاندارمری – کاردرمانی در خیابان حسن سیف – کاردرمانی در شهرک بوعلی – کاردرمانی در ایوانک – کاردرمانی در بلوار حافظی – کاردرمانی در بلوار پیام – کاردرمانی در کوی فراز – کاردرمانی در شهرک قدس – کاردرمانی در قیصر امین پور – کاردرمانی در سئول – کاردرمانی در سیمای ایران –
اده از تعیین جنبههای مختلف اختلال یکپارچگی حسی که حیطه های اجرایی فعالیت ها را تحت تاثیر قرار داده و از نظر والدین / مراقبان و کودکان مهم است، صورت می‌پذیرد.
