آموزش مستقیم برای درمان گفتار و زبان، به مواردی از کار گفتار درمانی اشاره دارد که در آن وظیفه ،گفتاردرمانی آموزش، راهنمایی و یا تربیت بیمار برای یک مهارت جدید است. اگرچه گفتاردرمان ها آموزگار محسوب نمیشوند، مواقعی پیش می آید که بهترین کاربردهای آموزش سودمندی آن در کمک به گفتاردرمانها است تا به هدفهای درمان دست یابند. مرکز گفتاردرمانی دکتر صابر در کنار خدمات کاردرمانی در حیطه اختلالات زبان و گفتار و آموزش گفتار درمانی کودک در زمینه برقراری ارتباط مناسب و بهبود مهارت های گفتاری کودکان فعالیت می نماید. تجربه بالای بهترین دکتر گفتاردرمانی مرکز دکتر صابر و امکانات پیشرفته مرکز موجب تسریع روند درمان کودکان در این مرکز گردیده است.
روند آموزش گفتار درمانی کودکان
آموزش مستقیم: حسهای یادگیری، توصیف / اجرا، پرسش و صبر و انتظار در روند درمان
در حین بخش های مختلف درمان گفتاردرمان را تشویق می کنیم تا مفاهیم گوناگون مربوط به آموزش و متون یادگیری را مورد توجه قرار دهند، از جمله اطلاعات مربوط به حس های یادگیری، توصیف، اجرا مهارت های مربوط به پرسش و کاربرد مناسب صبر و انتظار در خلال آموزش.
-حس های یادگیری
طبق معمول، گفتاردرمان ها برای آموزش اطلاعات جدید به ،بیماران روی حس های دیداری شنیداری و لمسی (شامل لمسی و حسی- حرکتی) تکیه می کنند. این به آن معنی است که محرک ها:
a) از طریق دیداری ارایه می شوند تا حس بینایی را تحریک کنند
b) از طریق شنیداری ارایه می شوند تا حس شنیداری را تحریک کنند
C) از طریق لمسی ارایه می شوند تا لمس و حس و حرکت را تحریک کنند. با این همه در صورت نیاز بيمار گفتاردرمان ها ساير حس ها مثل حس چشایی و حس بویایی بیمار را نیز برای آموزش او تحریک می کنند.
هر چند بیشتر یادگیرندگان توانایی یادگیری از طریق تمام حس ها را دارند ولی اعظم یادگیرندگان غالباً از یک حس به عنوان حس برتر برای یادگیری استفاده می کنند، یعنی حسی که از طریق آن اطلاعات را به بهترین نحو یاد می گیرند. از آنجایی که متخصصان مسئول ایجاد هدف هایی برای بیماران هستند و برای رسیدن به این هدف ها فعالیت های موفقیت آمیزی را طراحی و برنامه ریزی می کنند مهم است که گفتاردرمان از است که گفتاردرمان از حس برتر بیماران برای یادگیری آگاه باشد.
-توصيف و توضيح در آموزش گفتار
توصیف و توضیح بخش های اصلی آموزش را تشکیل می دهند. توصیف عبارت است از گفتن یا شرح دادن ویژگی ها، عملکردها، شاخص ها و یا جنبه هایی از یک چیز یا یک مفهوم که مهم به نظر می رسند برای مثال هنگام توصیف توپ گفتاردرمان، ممکن است چیزهایی مثل این بگوید: «توپ گرد است و اگر آن را به زمین بزنند به هوا می رود ما می توانیم آن را پرتاب کنیم، بگیریم، بغلتانیم و با پا به ان ضربه بزنیم. با این توصیف ممکن است شامل خصوصيات زیر باشد» نخستین ویژگی ها یا خصوصیات چیزی که شرح داده می شود عبارتند از: اندازه کل، رنگ، عملکرد و تداعی بیربط. تداعی های بی ربط این گونه تعریف می شوند: روزگار دور مکان ها یا فعالیت هایی که ممکن است بیمار درباره ی چیز توصیف شده با آن روبرو شده باشد برای مثال یک تداعی بیربط درباره ی توپ ممکن است این باشد در کلاس درس شما سه عدد توپ هست.»
توضيح عبارت است از به کارگیری شرح کاملاً سازمان یافته و گام به گام به گونه ای که به راحتی قابل درک باشد. توضیحات آموزگار درباره ی وسایل و مفاهیمی که باید یاد گرفته شوند، ابزار سودمندی برای آموزش تشخیص داده شده اند (ریوِرا اسمیت، ۱۹۸۲) استفاده از ابزارهای کمکی دیداری، الگوها، فعالیت ها،اشارات و نظایر این ها نیز ممکن است در سودمندتر بودن توضیحات برای بیماران مفید واقع شوند. توضیحات همراه با بازخورد (رز گرلند، اپس تین، ۱۹۸۲) و توضیحات همراه با الگو دادن (ریوِرا اسميت، ۱۹۸۲)، در تعمیم یادگیری کودکان سودمند تشخیص داده شده اند. توصیه شده است که از درس های توضیحی کوتاه و تکراری مثل جملات و یا فعالیت ها استفاده شود. برای مثال در توضیح این که چراغ های سقفی را چگونه روشن کنیم گفتاردرمان ممکن است به سمت کلید برق برود و در حالی که جمله ی کلید برق را به سمتِ بالا می برم چراغ روشن می شود و کلید برق را به سمت پایین می آورم چراغ خاموش می شود، را بیان می کند چراغ را روشن و خاموش می كند. یك بار دیگر نگاه کنید کلید برق به سمت بالا چراغ روشن می شود و کلید برق به سمت پایین چراغ خاموش می شود. کلید بالا باشد چراغ روشن می شود کلید پایین باشد چراغ خاموش می شود. «بالا روشن، پایین خاموش» گفتاردرمان ها در آموزش گفتار درمانی باید در طراحی توضیحات برای بیمارانی که دقیق هستند و همچنین ابزارهای آموزشی مؤثر ، افراد امیدوار کننده ای باشند. همان گونه که میپر (۲۰۰۴) شرح داده است در هنگام توضیح و در سایر مواقع در خلال درمان حتى الامكان بايد از تمایل به زیاد حرف زدن یا پُر حرفی پرهیز نمود. با وجود این به خاطر ماهيت توصيف و توضیح، احتمالاً بیش از آنچه که در سایر مواقع ممکن است لازم باشد بیمار در خلال درمان به صحبت گفتاردرمان نیاز دارد.
-پرسش
پرسش یکی از شگردهای آموزش مستقیم است که به منظور ارزیابی یادگیری و تسهیل یادگیری بیشتر طراحی می شود. (میلر ۲۰۰۲) . پرسش ها به متمرکز کردن توجه روی اطلاعات مهم کمک می کنند و دانشجویان را وادار می کنند تا به طور فعال در جلسه مشارکت داشته باشند (گال،۱۹۸۴) هگد (۲۰۰۱) چهار نوع پرسش را نام برده است.
۱) پرسش های آهنگین: این پرسش ها اساساً نوعی گفتار خبری اند (و نه از نظر نحوی پرسش های درست) که به دلیل آهنگ ویژه شان به عنوان پرسش به کار می روند.
٢) پرسش های پایان جمله: این پرسش ها جملات خبری اند که به پایان آن ها حالت پرسشی افزوده می شود (مثلاً: «شما می توانید این کار را انجام دهید، مگر نه؟»
۳) پرسش های دارای کِ و چِ: انواع پرسش هایی که با ک و چ آغاز می شوند کی، کِی، کجا، کدام و چرا، چطور، چه وقت، چی.
۴) پرسش های بله – نه: انواع پرسش هایی که پاسخ آن ها بله – نه است
مطرح کردن پرسش، بخش ارزشمندی از آموزش گفتار درمانی کودک است و گفتاردرمان ها را تشویق می کنیم تا از پرسش ها برای هدف های برنامه ریزی شده زیر عنوان به بانک سپردن اطلاعات استفاده کنند. این اصطلاح به این منظور به کار گرفته می شود تا به گفتاردرمان ها کمک کند که بفهمند پاسخ پرسش ها نباید در گنجینه مهارت های بیمار موجود باشد، مگر این که گفتاردرمان بیمار را در معرض آموزشی قرار داده باشد که به منظور سپردن اطلاعات در بانک مهارت های بیمار طراحی شده باشد. هدف پرسش ها را به یاد داشته باشید (ارزیابی یادگیری و تقویت یادگیری بیشتر) و به نحو شایسته و حساب شده ای از پرسش ها استفاده کنید.
نقش خانواده در فرآیند گفتار درمانی کودک
خانواده نقش کلیدی در موفقیت فرآیند گفتاردرمانی برای کودکان ایفا میکند. حمایت و مشارکت فعال والدین و اطرافیان میتواند به بهبود سریعتر و مؤثرتر مهارتهای گفتاری کودک کمک کند. اولین قدم، ایجاد محیطی آرام و تشویقکننده است تا کودک بدون استرس و با اعتماد به نفس بیشتر تمرینات را انجام دهد. والدین میتوانند با تکرار تمرینات ارائهشده توسط متخصص گفتاردرمانی در خانه، روند درمان را تسریع کنند. استفاده از بازیها و فعالیتهای جذاب نیز میتواند به تقویت گفتار کودک کمک کند. خواندن کتاب، شعرخوانی و صحبت کردن با کودک به شیوهای ساده و واضح از جمله روشهای مؤثر هستند. علاوه بر این، خانواده باید صبور باشد و پیشرفتهای کوچک کودک را تشویق کند. ارتباط مستمر با درمانگر و پیگیری منظم جلسات نیز از عوامل مهم در دستیابی به نتایج مطلوب است. با همکاری خانواده و متخصص، کودک میتواند به مرور زمان مهارتهای گفتاری خود را بهبود بخشد.
سوالات متداول:
1- چگونه میتوانم در خانه به کودکم برای بهبود گفتار کمک کنم؟
در خانه میتوانید با خواندن کتاب، صحبت کردن با کودک، استفاده از تصاویر و بازیهای کلامی، و تشویق کودک به بیان نیازها و احساساتش، به بهبود گفتار او کمک کنید.
2-هزینه گفتاردرمانی کودک چقدر است؟
هزینه گفتاردرمانی کودک بسته به شهر، مرکز درمانی و تعداد جلسات متفاوت است. بهتر است قبل از شروع درمان، هزینهها را بررسی کنید و از بیمههای طرف قرارداد مرکز مطلع شوید.
ماساژ دهانی گفتاردرمانی یکی از تکنیک های درمانی است که برای کودکان و بزرگسالانی که مشکل در سیستم عصبی عضلات صورت دارند و همچنین در کودکان با اختلالات حس داخل دهانی مورد استفاده قرار می گیرد. ماساژ گفتاردرمانی موجب تحریک حس عمقی عضلات و بهبود ضعف عضلات داخل دهانی می گردد. تقویت عضلات گفتاری در کودکان موجب بهبود مهارت های تولید گفتار و تلفظ می شود. همچنین ماساژ دهانی در گفتاردرمانی در کودکان با اختلالات بلع و حساسیت های داخل دهانی که موجب بد غذایی و مشکلات تغذیه کودک می گردد نیز کاربرد دارد و با حساسیت زدایی زبان و حفره دهان و بهبود رفلکس گگ در کودکان به تغذیه صحیح کودک کمک می نماید. مرکز گفتاردرمانی و کاردرمانی دکتر صابر با کادر مجرب و متخصص خود در زمینه ماساژ صورت برای تکلم ، ماساژ درمانی کودکان و گفتاردرمانی کودک در دو شعبه غرب و شرق تهران مشغول به فعالیت می باشد. گفتاردرمانی در منزل از دیگر خدمات این مرکز می باشد که روند درمان کودکان را تسریع می بخشد.
برای تأمین سلامتی مراجع و نیز گفتاردرمانگر در حين انجام یک معاینه داخل دهانی، گفتاردرمانی و ماساژ صورت برای تکلم، باید از دستکش های لاستیکی یا جراحی استفاده کرد. همچنین عاقلانه است که قبل از پوشیدن دستکش ها و بعد از درآوردن آن ها دست ها کاملاً با صابون شسته شوند. ردیف دندانی و آکلوژن فک تحتانی ارزیابی خواهد شد. ظهور eruption ، فاصله دار بودن Spacing و جهت گیری orientation دندان ها و ساختمان و تناسب زبان نیز مورد مشاهده قرار می گیرد. با قرار دادن یک آب نبات چوبی در بالا پایین و طرفین دهان کودک و سپس در خواست از او برای لیسیدن آن، حرکت زبان را تشویق کنید اما وقتی ارزیابی را کامل کردید حتماً به کودک اجازه دهید آب نبات چوبی را بخورد ساختمان سخت کام را با استفاده از یک چراغ قوه کوچک جیبی با مراجعه به مدل داده شده در شکل (۵-۲) الف و ب معاینه کنید.
گفتاردرمانگر مخصوصاً باید نسبت به علائمی که حاکی از وجود شکاف کام زیر مخاطی (شکل ۶-۲) و زبان کوچک دو شاخه است، هوشیار باشد. این علائم عبارتند از رنگ ظاهری نسبتاً سفید نرم کام و یک تورفتگی در ناحیه ای که روی قسمت قابل لمس نرمکام قرار داشته باشد (پشت کودک ایستاده با تکیه سرش روی خود یکی از انگشتان داخل دستکش را در طول خط میانی کام از لبه لثه تا نرمکام حرکت دهید). این یافته ها نیاز به ارزیابی بیشتر ساختار های V.P را نشان می دهند. با درخواست از کودک برای کشیدن واکه /a/ و سپس تولید تکرارهای کوتاهی از /a/ – /a/ عملکرد نرمکام را می توان مورد مشاهده قرار داد. انجام این ارزیابی ها روی کودکان کوچک تر از ۳ سال سخت است زیرا تحمل یک معاینه داخل دهانی در آن ها، مثل تقلید صداها در پیروی از دستور، دشوار است. برای کمک به معاینه دهانی در کودکان کوچک تر، درمانگر می تواند به کودک اجازه دهد ابتدا از چراغ قوه ای برای دیدن دهان والدین استفاده کند و سپس نور چراغ قوه را روی دست خود او بتاباند تا بفهمد که آسیبی نمی رساند. شما می توانید از کودکان بخواهید دهان شان را به اندازه ای باز کنند که شما بتوانید ببینید صبحانه چه خورده اند یا ببینید آیا داخل دهان شان فیل (کرگدن، دایناسور یا هر چیز دیگر) هست یا نه؟ اگر کودک باز هم اجازه معاینه داخل دهانی یا ماساژ گفتاردرمانی را نداد می توانید این کار را مجدداً زمانی انجام دهید که، کودک در خلال یک دوره برنامه مداخله ای با شما آشناتر شده باشد.
معاینه عضلات صورت برای تکلم
معاینه عملکرد کامی – حلقی و تشدید: حتی اگر ساختار های کامی – حلقی در معاینه طبیعی باشند عاقلانه است که توانایی کودک در استفاده از دریچه V.P در گفتاردرمانی و ماساژ صورت برای تکلم ارزیابی شود. این کار را می توان کاملاً راحت با دو ابزار سریع و کارآمد انجام داد آزمون فشار تولید آیوا برای ارزیابی آندسته از خطا های گفتاری تهیه شد که اغلب با بیکفایتی V.P همراه اند. این روش برای کودکانی در سطوح رشدی پایین در ۲۴ تا ۳۰ ماهگی استفاده می شود. درمانگر فقط از مراجع می خواهد کلمات را تکرار کند و یادداشت می کند که آیا قطعات خط کشی شده درست تولید می شوند یا نه اگر درست بود، روی خط مربوط به هر کلمه یک علامت گذاشته می شود. اگر نبود نوع خطا ثبت می شود و کلید زیر کادر به کار می رود اگر خروج هوا از بینی انسدادی های glottal stop، حنجره ای، سایش های حلقی یا خرخرهای خیشومی nasal snort شنیده شوند، دریچه V.P احتمالاً عملکرد جبرانی compromise دارد. در مورد علت این مشکل، باید بررسی دیگری، همراه با مشاوره پزشکی صورت می گیرد. حتی اگر هیچ نقص ساختمانی پیدا نشود و خطاهای تولیدی یک کودک نشان دهنده بی کفایتی V.P باشد، درمان این خطاها مانند هرگونه برنامه ریزی زبانی لازم، ضروری خواهد بود.
درجه پُر خیشومی درک شده از گفتار را می توان از طریق روش های ارائه شده از سوی ون دِمارک ارزیابی کرد. این روش شامل جملاتی با تعداد کنترل شده ای از صدا های خیشومی است که از کودک خواسته می شود آن ها را تکرار کند جملاتی که برای این منظور استفاده می شوند. یک سطح رشدی حدوداً ۳۶ ماهه (3 سال) برای انجام این تکلیف لازم است از کودک خواسته می شود این جملات را پس از آزمونگر تکرار کند. آزمونگر قضاوت می کند که آیا همه جملات، پر خیشوم به گوش می رسند یا این که شامل چندین صدای خیشومی هستند که نسبت به آنچه طبیعی شنیده می شود، «تفاوت» بیش خیشومی بیشتری دارند. در صورت وجود هر یک از این شرایط، تحقیق بیشتری در مورد علت لازم است حتی اگر هیچ علت ساختمانی شناخته نشود، کار روی ایجاد تمایز های خیشومی- دهانی در گفتار باید بخش قابل ملاحظه ای از برنامه مداخله را تشکیل دهد.
کادر 4-2. آزمون فشار تولیدی آیوا (8)
نام:
تاریخ آزمون:
نمره:
تاریخ تولد:
تعداد صحیح:
سن:
درصد صحیح:
fork
planting
clown
glass
block
wolf
smoke
snake
spider
opossum
stairs
sky
books
stopped
string
sheep
dishes
fish
jar
bread
tree
dress
crayons
grass
paper
cracker
tiger
washer
stamps
tongue
kiss
pocket
duck
girl
wagon
dog
telephone
knife
soap
bicycle
mouse
scissors
twins
کلید: √ درست G جانشینی از نوع انسداد حنجره ای
NS خرخر خیشومی حذف
NE خروج هوا از بینی II خرابگویی دهانی
P سایشی حلقی
کادر 5-2. جملات آزمون ون دمارک (9)
Most boys like to play football.
Do you have a brother or sister?
Ted had a dog with white feet?
Can you count to nine?
Do you want to take my new cap?
Do you know the name of mt doll?
معاینه حرکات ارادی دهان: توجه به اجزای دهانی- حرکتی در فعالیت های غیرگفتاری و ماساژ گفتاری، می تواند در تصمیم گیری گفتاردرمان درباره این که آیا ضعف گفتار مربوط به تن یا کنترل ارادی ضعیف ساختار عضلانی دهان است یا نه، مفید باشد. اکثر کودکان در سطح رشدی ۳۶ ماه باید بتوانند بیشتر این حرکات را تقلید کنند.
متخصص گفتاردرمانی یا آسیب شناس گفتار و زبان در زمینه تشخیص و درمان مشکلات گفتاری کودکان و بزرگسالان، همچنین در حطیه اختلالات بلع فعالیت می نماید. یک گفتاردرمانی خوب و خوش اخلاق می تواند ارتباط صمیمی با مراجع برقرار کرده و پروسه درمان را برای بیمار لذتبخش نماید. مرکز گفتاردرمانی دکتر صابر با استفاده از گفتاردرمانان با تجربه و حرفه ای و تجهیزات پیشرفته و روز دنیا به درمان اختلالات زبان و گفتار کودکان می پردازد. متخصصین گفتاردرمانی کودکان مرکز دکتر صابر با ارزیابی دقیق اختلالات گفتاری و انجام تست های تشخیصی استاندارد، بهترین روش های درمانی را با توجه به نوع و شدت اختلال کودکان اجرا می نمایند. همچنین خدمات گفتاردرمانی در منزل و کاردرمانی در منزل برای بیماران بزرگسال که توانایی مراجعه به کلینیک را ندارند ارائه می گردد.
تاثیر اخلاق گفتاردرمان بر روند درمان
احساس صمیمیت و نزدیکی عبارت است از میزان نزدیکی بدنی بین اشخاص در ارتباط با افزایش یادگیری، این موضوع توسط پژوهشگران متعددی که به بررسی انتظارات آموزگاران و بررسی برقراری ارتباط غیر کلامی میپرداخته اند مورد مطالعه قرار گرفته است. در یک بررسی به منظور تعیین تاثیر پنج سرنخ غیر کلامی :یعنی برقراری ارتباط چشمی احساس صمیمیت و نزدیکی، وضعیت بخشیدن به بدن، لبخند، و تماس بدنی، بورگون و همکاران (۱۹۹۵) پی بردند که، هنگامی که تأثیر سر نخ ها در مقایسه با یکدیگر بررسی شدند احساس صمیمیت و نزدیکی، بیشترین اهمیت را داشتند. یک متخصص گفتاردرمانی خوش اخلاق با مشاوره صحیح به والدین روش های درست رفتار با کودکان را آموزش می دهند همچنین ارتباط مناسبی با کودک ایجاد می نمایند تا روند درمان تسریع یابد.
در یک مطالعه که به بررسی تأثیر احساس صمیمیت و نزدیکی پرداخته شده بود میلر (۲۰۰۲) چهار نوع فاصله ی غیر رسمی را که برای آمریکایی ها تثبیت شده به حساب می آید شرح داده است. فاصله ی احساس صمیمیت عمیق (تا ۴۵ سانتی متر) این فاصله در مورد روابط نزدیک صحبت خصوصی، مراقبت و تندرستی، حفظ می شود. فاصله ی شخصی (۴۵) سانتي متر تا ۱۲۰ سانتی متر گفتگوی غیر رسمی بین دوستان فاصله ی اجتماعی (۱۲۰) سانتي متر تا ۳۶۰ سانتی متر فاصله ای است که معمولاً در تعاملات بین غریبه ها، آشنایان شغلی و آموزگاران و دانش آموزان باید حفظ شود. فاصله ی جمعی (۳۶۰ سانتی متر تا ۷/۵ متر) ، برقراری ارتباط یک سویه که سخنرانان به کار می برند. رعایت فاصله بین گفتاردرمانی و بیمار برای موفقیت درمان بسیار حائز اهمیت است، بنابراین فاصله ی توصیه شده برای گفتاردرمانی جهت تعامل با بیمار کمترین محدوده ی فاصله ی شخصی است و معمولا برای تعاملات، فاصله ی و چهره ی بیمار نباید بیش از ۳۰ سانتی متر باشد. البته مسلّم است که متناسب با هدف های درمان مواقعی پیش می آید که گفتاردرمان برای تعامل درمانی با بیمار باید بسیار به بیمار نزدیک ،شود یعنی کمتر از ۳۰ سانتی متر و مواقعی پیش میآید که فاصله ی بین چهره ی گفتاردرمان و چهره ی بیمار باید بیش از ۳۰ سانتی متر باشد.
گفتاردرمانها باید آنچه را که بیمار از نظر حفظ فاصله ی اجتماعی و آرامش ترجیح می دهد یعنی دستورات فرهنگی و شخصی بیمار را رعایت کنند و تماس درمانی غیر تهدید آمیزی داشته باشند و به منظور کمک به آموزش بالینی ،شانه ،بازو ،گردن تنه و نواحی مختلف چهره ی بیمار را لمس کنند، برای مثال گفتاردرمان می تواند درباره ی آموزش نفس کشیدن صحیح برای صحبت کردن ناحیه ی قفسه ی سینه و یا دیافراگم بیمار را لمس کند در سایر موارد گفتاردرمان می تواند در خلال آموزش، بخش هایی از سر بیمار را لمس کند تا مثلاً تأثيرات سكته ى مغزی یا زوال عقل را به او یادآوری کند. با این همه برخی از افراد جنوب شرقي آسيا ممكن است از نظر روانی احساس ناخوشایندی داشته باشند که کسی سر آن ها را لمس کند، در حالی که آمریکایی های آفریقایی تبار ممکن است لمس شدن سر را اهانت آمیز تلقی کنند و نه رفتار خوب (سادكر ، سادكر ۲۰۰۵). سادگر و سادکر پی بردند که استنباط افراد در مورد نزدیک شدن به چهره ی یک شخص آن گونه که متخصصان بالينى براى مؤثر واقع شدن درمان ممکن است انجام دهند متنوع است. زیرا این قبیل نزدیک شدن ها می توانند به عنوان رفتار تهدید آمیز و یا دوستانه تلقی شوند یکی از راه های رفع یا کاهش استنباط منفی درباره ی نزدیک شدن و تماس بدنی متخصص بالینی با بیماران در موقع درمان این است که ، فعالیت ها یا اقداماتی را که متخصص بالینی برای ارایه خدمات درمانی انجام می دهد برای بیمار شرح دهد. برای مثال به بیمار بگوید که هدف از لمس کردن چانه ی او این است که به او کمک کند چون و چرایی را که ممکن است بیمار تا وضعیت بلع صحیح در او ایجاد شود و مطرح کند کلامی یا غیر کلامی برای او شرح دهد و به او کمک کند تا هرگونه احساس بی حرمتی کاهش پیدا کند از این رو گفتاردرمان ها باید هشیار باشند که کودکان آمریکایی آسیایی تبار و بومیان آمریکا احتمالاً حتی هنگام خاتمه بخشیدن به ناراحتی ناشی از تعامل از تقاضای کمک پرهیز می کنند (سادكر و سادكر ، ۲۰۰۵) در چنین مواردی گفتاردرمان باید هم نسبت به ناراحتی بیمار در مورد تماس بدنی در موقع درمان و هم توصیف این ناراحتی حساس باشد. در آغاز گفتاردرمان ها باید با توضیح مناسب به بیمار آرامش خاطر ببخشند که او به تماس مناطق یاد شده در حین درمان نیاز دارد.
علاوه بر توجه به حفظ فاصله بین چهره ی گفتاردرمان و چهره ی بیمار در مورد تعیین فاصله ی مناسب برای درمان از گفتاردرمان ها خواسته می شود تا در مورد تعیین نزدیکی مناسب چهره برای درمان از نوعی قانون غیر رسمی استفاده کنند. این قانون که به نام قانون دست روی چانه معروف است، گستره ی احساس صمیمیت و نزدیکی با بیمار را تعیین می کند. به موجب این قانون هر وقت که درمانگر دست خود را به سمت زیر چانه ی بیمار دراز می کند به راحتی و بدون این که آرنج خود را بیش از اندازه باز کند، کف دست او به زیر چانه ی بیمار می رسد گاهی، ممکن است لازم باشد تا به منظور آموزش مهارت های ویژه این فاصله کاهش داده شود و در مواقع دیگر چند سانتیمتر بیشتر باز کردن آرنج هم می تواند این امکان را فراهم آورد که بیمار بیشتر بیاموزد.
صرف نظر از جنبه ای که برای احساس صمیمیت و نزدیک شدن مناسب با بیمار در موقع درمان باید در نظر گرفته شود فاصله ی بین چهره ی گفتاردرمان و چهره ی بیمار و یا قانون روی چانه، هنگام تعیین فاصله با بیمار ضروریت های جسمی مربوط به ناتوانی های بیماران باید مدنظر قرار گیرد. برای مثال بیمارانی که در بستر قرار دارند، بیمارانی که روی صندلی چرخ دار هستند و یا بیمارانی که اندام های آن ها گچ گرفته شده است، ممکن است در حین درمان به نزدیکی بیش از حد معمول درمانگر نیاز داشته باشند. در چنین شرایطی گفتاردرمان باید درباره ی نزدیک شدن به بیمار برای دستیابی بیمار به پیشرفت در درمان گفتار و زبان تصمیم گیری کند.
به طور خلاصه در تمام موارد مربوط به شیوه ی نشستن و نزدیک شدن به بیمار به منظور ایجاد تماس با بیمار در حین درمان و مداخله ی درمانی متخصص گفتاردرمانی ا اخلاق باید
a) هدف های دایمی برای بیمار
b) نیازهای ناشی از تنوع فرهنگی بیمار
(cنیازهای ناشی از وجود ناتوانی در بیمار را مد نظر داشته باشد و تلاش نماید خوش اخلاق بوده و ارتباط موثری با بیمار ایجاد کند.
مرکز گفتاردرمانی دکتر صابر در حیطه گفتاردرمانی و کاردرمانی کودکان به صورت تخصصی و با استفاده از تکنیکهای روز دنیا به درمان کودکان با اختلالات گفتار و زبان می پردازد. اخلاق خوب گفتاردرمان موجب ایجاد ارتباط مناسب او با کودک شده و موجب می شود کودک همکاری بیشتری را در روند درمان خود داشته باشد. همچنین یک گفتاردرمان خوش اخلاق می تواند به عنوان یک گروه درمان جلسات گروهی را برای کودکان ایجاد نماید تا کودک نحوه صحیح برقراری ارتباط اجتماعی و مهارت های اجتماعی نظیر آغاز مکالمه و دوست یابی را بیاموزد و مهارت های گفتاری خود را گسترش دهد.
مرکز گفتاردرمانی دکتر صابر با در اختیار داشتن کادر درمانی با تجربه شامل کاردرمانان و گفتاردرمانان خوب در زمینه گفتاردرمانی کودکان و بزرگسالان به صورت کاملا تخصصی فعالیت می نماید. متخصصین گفتاردرمانی مرکز با بیش از 18 سال سابقه درمان به شما در انتخاب یک گفتاردرمان خوب و آشنا با روحیات بیمار کمک می نمایند. از دیگر خدمات مرکز توانبخشی دکتر صابر ، گفتاردرمانی در منزل و کاردرمانی در منزل می باشد. که روند درمان بیماران را تسهیل می نماید و استفاده از خدمات درمانی را برای بیمارانی که توانایی مراجعه به مرکز گفتاردرمانی را ندارند امکان پذیر می نماید.
گفتاردرمان های تازه کار در دادن بازخورد درست به بیمار غالباً با مشکل روبرو می شوند زیرا با اطمینان کامل نمی توانند تعیین کنند که
a) آیا پاسخ بیمار درست بود یا
b) دقیقاً چه چیز پاسخ درست و یا نادرست بود
بازخورد اصلاح کننده یعنی اطلاعاتی که متخصص بالینی درباره ی کیفیت، ویژگی و یا درستی پاسخ پیشین در اختیار بیمار می گذارد. هنگامی که ماهیت پاسخ درست برای متخصص بالینی تازه کار مبهم باشد، ارایه ی بازخورد اصلاح کننده ی مناسب دشوار خواهد بود بنابراین گفتاردرمان ها را تشویق می کنیم تا در تلاش به منظور گسترش مهارت ها در بازخورد اصلاح کننده به دقت و به طور منظم درباره ی ماهیت –پاسخ های بیمار بیندیشند.
بازخورد اصلاح کننده غالباً کلامی است و به مهارت های گفتاردرمان در تشخیص درست صحت پاسخ های بیمار و انتقال بی درنگ این یافته ها به بیمار، پس از پاسخ بستگی دارد.
اهداف یک گفتاردرمان خوب
برای افزایش صحت ارزیابی پاسخ های بیمار مراحل زیر به گفتاردرمان خوب پیشنهاد می شوند:
۱) افزایش آگاهی درباره ی هدف در پاسخ بیمار. برای مثال اگر هدف پاسخ بیمار درباره ی تولید صدای /س/ است. متخصص بالینی باید با جایگاه و شیوه ی تولید صدای /س/ آشنا باشد و به راحتی بتواند تولید صحیح صدای /س/ را تشخیص دهد.
۲) پاسخ بیمار را با هدف مورد نظر مقایسه کند.
۳) برای تعیین دقیق ویژگی های خاص، درستی پاسخ، پاسخ بیمار را تجزیه و تحلیل کنید. برای مثال، آیا ساختار و عملکرد اندام های گویایی برای تولید صدای /س/ مناسباند؟ آیا وضعیت بدنی بیمار تولید درست صدای /س/ را به اندازهی کافی حمایت می کند؟ آیا زبان بیمار در جایگاه درست تولید صدای /س/ قرار دارد؟ آیا برای تولید صدای س جریان هوا به طور مناسب و آن گونه که لازم است از دهان خارج می شود؟
۴) بر اساس نتایج به دست آمده از تجزیه و تحلیل فعالیت تولیدی بیمار، جنبه های مختلف تولید صدای /س/ را که درست بوده است برای بیمار توضیح دهید.
۵) ویژگی یا جنبه ای از صدای /س/ را که نادرست بوده است مورد توجه قرار دهید. این مرحله را با استفاده از روش هایی که برای آموزش طراحی شده اند به پایان برسانید و تولید درست صدای /س/ را با استفاده از الگوی متخصص بالینی و یا سایر روش ها عملاً به بیمار نشان دهید. علاوه بر این، هگد پیشنهاد می کند که با دادن امتیازهای مثبت در خلال بازخورد اصلاح کننده تأثیرات منفی ناشی از بازخورد اصلاح کننده را به حداقل کاهش دهید. على الاصول نخست، همواره درباره ی جبنه های مختلف تولید که درست بود با بیمار صحبت کنید، سپس جنبه هایی را که نادرست بود، همراه با تحلیل این که چرا تولید نادرست بود، به کارتان اضافه كنيد.
گردآوری داده ها در روند گفتاردرمانی
منظور از گردآوری داده ها ثبت پاسخ های بیمار در خلال جلسه درمان است. روش های گوناگونی برای گردآوری داده ها وجود دارد.گفتاردرمانان را تشویق می کنیم تا روشی را انتخاب کنند که انجام آن در جریان کار روزانه ساده و از نظر درستی کاملاً کارآمد باشد. برخی از گفتاردرمان ها روش ساده ی (+) یا (-) را برای گردآوری داده ها ترجیح می دهند. در این روش نشانه ی (+) به معنی درست بودن پاسخ بیمار و نشانه ی (-) به معنی نادرست بودن پاسخ بیمار است. برخی دیگر روش (۱) یا (P) را ترجیح می دهند ، که در آن عدد (۱) به معنی درست بودن پاسخ بیمار و نشانه ی (P) به معنی نادرست بودن پاسخ بیمار است/ حتّی ساده تر ، ممکن است روش علامت گذاری همانند شمردن مورد استفاده قرار گیرد که در آن (۱) به معنی پاسخ درست بیمار و نشانه ی () به معنی نادرست بودن پاسخ بیمار باشد. افزون بر این برای گردآوری داده ها دستگاه های صدا ساز تجاری در دسترساند. به طور کلی گفتاردرمان ها ممکن است برای حفظ ثبات در گردآوری داده ها از هر روش دلخواهی برای علامت گذاری و جمع بندی پاسخه ای بیمار استفاده کنند. برگه های گردآوری داده ها یعنی برگه هایی که برای یادداشت برداری یا نوشتن نتایج پاسخ های بیمار برای جمع بندی و تجزیه و تحلیل به کار گرفته می شوند. این برگه ها بسیار سودمندند. برخی از این برگه ها فقط دارای ۱۰ جزء هستند که به درمانگر امکان می دهند تا ده تا از پاسخ های بیمار را در یک سطر و یا در یک ردیف ثبت کند. در برخی دیگر از برگه های گردآوری داده ها، خلاقیت بیشتری به کار گرفته شده و استعداد هنری در طراحی آن ها به چشم می خورد. این برگه ها ممکن است کمک کنند تا داده های مربوط به موضوعات مشابه به شكل ها و رنگ های مختلف گردآوری شوند برای مثال یکی از این برگه ها ممکن است درختی با ۳۰ عدد سیب خوش رنگ باشد که هر یک از این ۳۰ سیب به عنوان فضایی برای گردآوری داده های مربوط به پاسخ های بیمار و یا تلاش های بالینی باشد.
تلاش های بالینی، عبارت از موقعیت های سازمان بندی شده ای هستند تا بیمار پاسخی را در حین درمان از خود بروز دهد. هگد تعدادی از موقعیت های مختلف را که بیمار باید در خلال مداخلات درمانی یعنی هنگام ایجاد پایه برای داده ها و هنگام درمان، پاسخ دهد شرح داده است. به عنوان بخشی از ارزیابی یعنی هنگامی که متخصص بالینی از موقعیت های تکراری برای تعیین میزان پیشرفت صورت گرفته روی یک هدف درمانی ویژه استفاده می کنند نيز، تلاش بالينى صورت می گیرد تا بیمار پاسخ دهد. برای مثال وقتی که متخصص بالینی از بیمار میخواهد تا هدف را چندین بار به تعداد معینی تکرار کند تلاش بالینی، درصد پاسخ های درست روی هدف مشخص را تعیین می کند. متخصص بالینی با مقایسه ی تعداد پاسخ های درست با تعداد موقعیت ها برای تولید هدف میزان پیشرفت بیمار را می سنجد. برای نمونه اگر بیمار صدای /ک/ را تا %۹۰ درست تولید کند این به آن معنی است که بیمار در ۱۰ بار تلاش بالینی برای تولید صدای /ک/ ، ۹ بار آن را درست تولید کرده است. در تلاش های بالينى، محاسبه درصد پاسخ های درست چارچوبی است که برای گردآوری داده ها در هنگام جمع آوری داده های پایه تعامل درمانی و ارزیابی فعالیت ها به طور گسترده مورد استفاده قرار می گیرد.
موضوع اصلی در گردآوری داده ها تمرکز بیشتر روی ثبات در گردآوری داده ها است تا شيوه ى جمع بندی داده ها. گفتاردرمانان خوب برای کودکان را تشویق می کنیم تا برای گردآوری داده ها در سرتاسر جلسه ی درمان تمرین کنند که این کار را به راحتی انجام دهند.
در این مطلب توضیح مختصری دربارهی نقش آسیبشناس گفتار و زبان یا گفتاردرمانی در روند درمان ارایه شده است. هدف از این توضیح، توصیف نقش تسهیلکنندهی متخصص گفتاردرمانی بوده است. نقش فوق تخصص گفتاردرمانی در درمان این است که کمک کند تا مهارتهای برقراری ارتباط بیماران بیش از پیش افزایش پیدا کند. متخصص گفتاردرمانی با ادغام اطلاعات واقعی این حرفه با هنر و اجرای ماهرانه مهارتهای اصلی در روند درمان، نقش خود را ایفا میکنند. این مهارتهای اصلی که به نام مهارتهای ویژهی درمان معروفاند، چندین مهارت اساسی هستند که فوق تخصص گفتاردرمانی بهعنوان یک کار زیربنایی، مستمر، و لازمهی درمان، آنها را به کار میبندد. مرکز گفتاردرمانی دکتر صابر در زمینه ارائه بهترین خدمات گفتاردرمانی کودکان و گفتاردرمانی بزرگسالان با تکیه بر تجربه و تخصص گفتاردرمانان خود کوشا می باشد. از دیگر امکانات این مرکز گفتاردرمانی در منزل می باشد که روند درمان بیماران را تسهیل نموده و برای بیماران با مشکلات حرکتی و کودکان مناسب می باشد.
مهارتهای ویژهی درمان در واقع مهارتهایی هستند که تار و پود زیر بنایی کار را تشکیل میدهند، یعنی اساساً، همان کارهایی که انجام میدهند تا مهارتهای برقراری ارتباط بیماران را بیش از پیش تسهیل کنند. اصطلاح مهارتهای ویژه درمان عبارت از مهارتهایی هستند که گفتاردرمانی کودکان، ویژه درمان گفتار و زبان تدارک دیده میشوند تا موجب بهتر شدن برقراری ارتباط بیماران گردند. برای مثال، همانند حرفهی معماری و ساختمان سازی.
گو این که، شاید نتوانیم جزئیات طرح، کیفیت مواد، ایمنی، و یا رموز استحکام، و نظایر اینها را بیان کنیم، ولی احتمالاً، عامّه مردم میدانند که برای ساختمانسازی، به مکانی جهت ایجاد ساختمان، چیزی برای ساختن ساختمان و روشی برای اطمینان خاطر که این ساختمان برای سالها استحکام داشته باشد، نیازمندیم. معمارها این چیزها را به خوبی میدانند. در واقع، معمارها این را میدانند که، بدون توجه به بزرگی یا کوچکی ساختمان، هنگامی که بهعنوان یک معمار حرفهای کار میکنند، نخست باید برای ساختمان پایهای در نظر بگیرند، یعنی، احتمالاً یکی از این ملاحظات، سازهی کشش جاذبهای است. همچنین ممکن است معمار هنگام کار روی یک طرح، تأثير عناصر طبیعی از قبیل باران، گرما، سرما، باد و نظایر اینها را مدّنظر قرار دهد. بدون در نظر گرفتن وسعت یا هزینهی طرح، غیرممکن است که معمار برای ساختن حتی یک انبار کوچک، بدون در نظر گرفتن اصول اساسی و زیربنایی، که قویاً روی فعالیتهای این متخصص تأثیر میگذارند، ساختمانی را طراحی و یا نظارت نماید. گفتاردرمان باید مهارتهای ویژه درمان را به همین نحو نگاه کنند: صرف نظر از میزان ساده بودن و یا پیچیده بودن مشکل یک بیمار، و صرف نظر از این که شگردهای بالینی به کار گرفته شده تا چه اندازه قدیمی و یا جدید هستند، برخی ملاحظات اساسی وجود دارند که هنگام کار کردن بهعنوان یک متخصص بالینی در حرفهی آسیبشناسی گفتار و زبان باید رعایت شوند. البته مهارتهای ویژهی درمان، همگی به حرفهی آسیبشناسی گفتار و زبان اختصاص ندارند، بلکه بسیاری از این مهارتها توسط مربیان، روانشناسان و سایر متخصصان به کار گرفته میشوند. از این رو، چنانچه به راستی و همراه با اطلاعات پایهای مناسب از این حرفه، توسط گفتاردرمانی به کار گرفته شوند، میتوانند آسیبشناسِ گفتار و زبان دارای دانش مناسب را از آسیبشناس گفتار و زبان دارای دانش عالی، کاملاً متمایز سازند.
با طرح آن دسته از مهارتهای ویژهی درمان که بنیادی و فراگیر هستند، این مهارتها بهعنوان مهارتهای اساسی باقی میمانند تا متخصص گفتاردرمانی آنها را در برنامهها و شگردهای مداخلهای درمان گفتار و زبان، اگر نه برای همهی بیماران ولی در مورد بیشتر بیماران اجرا نمایند. برای مثال، هنگام طرح برنامهی ویژهی روانی گفتار که هدف آن کاهش تکرارها، قفل شدگی اندامهای گویایی، و طولانی ادا کردن صداها باشد، نویسندگان برنامه معمولاً اجزای ویژهی مداخله را بهطور خلاصه مینویسند و مشخص میکنند که چگونه، چه وقت و چرا فوق تخصص گفتاردرمانی باید جنبههای مختلف برنامه را اجرا نماید. با این همه، نویسندهی برنامهی مداخلهی روانی گفتار، به ندرت وقت آن را دارد تا اهمیت آهنگ صدا، بلندی صدا، احساس صمیمت و نزدیک بودن با بیمار، عشق و علاقه، اولویتها، آموزش مستقیم، و نظایر اینها را به گفتاردرمان آموزش دهد یا یادآوری کند، مگر این که، یک یا چند مهارت ویژهی درمان خود بهعنوان بخش مکمل برنامه مداخلهی روانی گفتار مدنظر باشد. در این صورت، برای مثال، آهنگ صدا ممکن است بهعنوان بخش مکمل برای برخی از برنامههای مداخلهی روانی گفتار شرح داده شود. با وجود این، این باور وجود دارد که، نویسندگان هر نوع برنامهی مداخله، از متخصص گفتاردرمانی انتظار دارند، علاوه بر این که ویژگیهای برنامه مداخله را از قبل یادگرفته باشند، بلکه همچنین باید از مهارتهای اصلی گفته شده یعنی: آهنگ صدا، بلندى صدا، احساس صمیمیت و نزدیک بودن با بیمار، عشق و علاقه، اولویتها، آموزش مستقیم، و نظایر اینها، از لحاظ بالینی به درستی استفاده کنند. با این همه، همانگونه که در بالا گفته شده است. نویسندهی یک برنامهی مداخلهی ویژه، به نُدرت در مورد مهارتهای اصلی درمان دستورالعمل صادر میکند. پس، چگونه از فوق تخصص گفتاردرمانی انتظار داشته باشیم تا این قبیل مهارتهای اصلی را بیاموزد؟ غیر از پیشامدهای اتفاقی مهارتهای ویژهی درمان که در خلال برنامههای مداخلهای مختلف پیش میآید، این سرپرستهای بالینی هستند که مهارتهای ویژهی درمان را آن گونه که «مورد نیاز» است، براساس موقعیتهایی که در خلال آموزش بالینی دانشجویان پیش میآید، باید آموزش دهند، خوشبختانه، بیشتر سرپرستهای بالینی به خوبی از عهدهی آموزش این قبیل مهارتهای اصلی بر آمدهاند، شاید، آنها از «فرصتهای آموختن» بهعنوان عامل عمده در آموزش این طرح استفاده کردهاند. بنابراین، ما بر این باوریم که اطلاعات ارایه شده در این کتاب، به ویژه در این فصل بهطور برنامهریزی شده به گفتاردرمانها کمک میکند تا پایهی زیربنایی مهارتهای اصلی را که لازمهی درمان گفتار و زبان هستند یاد بگیرند و اجرا نمایند.
مهارت های ویژه درمان برای تخصص گفتاردرمانی
به احتمال زیاد تعداد زیادی مهارت وجود دارند که، متخصصان میتوانند بهعنوان مهارتهای اصلی ویژهی درمان، در کار خود به گنجانند. با وجود این، براساس تقریباً ده سال تدریس، که به منظور آموزش مهارتهای اصلی ویژهی درمان به دانشجویان گفتاردرمانی تازه کار طراحی شده بود، مشخص شد که، مهارتهای توصیف شده در این فصل، چیزی بیش از یک شروع مناسب را برای ایجاد مهارتهای زیربنایی مورد نیازها گفتاردرمانها تشکیل میدهد که منجر به بهبود برقراری ارتباط بیماران گردد. در زیر 14 مهارت برگزیدهی اصلی درمان مورد تأکید قرار گرفتهاند:
۱) انتظارات مربوط به برقراری ارتباط.
۲) انگیزه.
3) شوق، نشاط و بلندی صدا در روند درمان.
۴) شیوهی نشستن، احساس صمیمیت و نزدیکی با بیمار، لمس کردن بیمار در روند درمان.
۵) آمادگی، سرعت مناسب، و راحتی و روانی گفتار در لحظات درمان.
۶) مقدمات: محرکهای هشداردهنده، ارایهی سرنخ، الگو دادن، و تشویق و کمک.
۷) آموزش مستقیم: حسهای یادگیری، توصیف/ توضیح، پرسش، و صبر و انتظار
۸) ارایهی محرک: شکل بخشیدن (نزدیکسازیهای پی در پی).
۹) تقویتکنندههای مثبت: تشویق کلامی، جایزهها و تقویتکنندههای اولیه.
در فرهنگ لغت وبستر، اعتماد اینگونه تعریف شده است ایمان راسخ به درستکاری، قابل اطمینان بودن، توانایی و یا خصوصیات چیزی و یا شخصی . قوانین فدرال، ایالتی و محلی، جنبه های قانونی مربوط به ارایه خدمات درمانی برای عموم را به کمک قوانین یا دستوراتی که غالباً توسط کمیته های مجاز دولتی صادر میشوند، نظارت و کنترل میکنند. بنابراین، از این طریق، با معرفی فرد متخصص و نتیجه کار او، آسیب شناس گفتار و زبان یا گفتاردرمان برای ارایه بهترین خدمات ممكن، مورد اعتماد ارباب رجوع خود قرار میگیرد. یک کتخصص گفتاردرمانی چه کار میکند تا اعتماد مراجع را جلب کند؟ متخصص گفتاردرمانی باید بیاموزد که چگونه اعتماد بیمار را جلب کند و این کار فقط با تلاشهای مستمر او برای ارایه با کیفیتترین و بهترین خدمات گفتاردرمانی برای بیمار امکانپذیر میباشد برای آسیب شناسی که بخواهد اعتماد بیماران را جلب کند نخست باید در خودش در این حرفه و در خدمت به بیماران اعتماد به نفس ایجاد کند. در واقع در روند درمان نخستین گام در پدید آوردن اعتماد در بیمار بروز اعتماد به نفس در گفتاردرمانگر در روند درمان است. مرکز گفتاردرمانی دکتر صابر با استفاده از متخصصین گفتاردرمانی با تجربه و استفاده از تجهیزات پیشرفته گفتاردرمانی کودکان به صورت تخصصی در زمینه تشخیص و درمان اختلالات گفتار و زبان کودکان فعالیت می نماید. از دیگر خدمات این مرکز گفتار درمانی در منزل می باشد که روند درمان مراجعین را تسهیل می بخشد.
وقتی گفتاردرمان کودک تازه کاری تلاش میکند تا پایه های اساسی این حرفه را درک کند، غالباً دچار ناامیدی میشود. در گفتاردرمانی تازه کار، این احساس اغلب منجر به از دست رفتن اعتماد به نفس در بروز توانایی ها و سرانجام اجرای مناسب مهارتها و وظایف به عنوان یک گفتاردرمان حرفه ای میگردد. حتی هم اگر دانشجویان در خلال تحصيل، کارشان را به خوبی انجام دهند اغلب همواره به شدت نگران این موضوع هستند که هرگز نتوانند تمام چیزهایی را که باید به عنوان یک متخصص گفتاردرمانی مسئول برای درمان بیمارانشان انجام دهند یاد بگیرند این نگرانی در انتقال از دانشجوی گفتاردرمانی به متخصص گفتاردرمانی قابل درک است و شاید حتی طبیعی هم باشد اطلاعات و مهارتهای مورد نیاز گفتاردرمانی کودکان (2005 و ASHA) زیاد، و روند احراز صلاحيت بسيار دشوار است. بنابراین، توجه قابل ملاحظه هم در مورد سطح آموزش و هم در مورد استانداردهای کاری، برای دانشجویان گفتاردرمانی ضروری است. با وجود این، حتی گفتاردرمانهای کارآزموده هم اذعان میکنند که، در مورد بیمارانی که تجربه چندانی ندارند و یا در مورد فناوری های جدیدی که خدماتی را در حرفه آسیب شناسی گفتار و زبان ارایه میدهند نگرانند این قبیل اندیشه ها، تعبیرها و واکنشهای قابل درکی را در گفتاردرمانان شاغل نیز ایجاد میکند.
متخصص گفتاردرمانی برای بالا بردن اعتماد بنفس خود چه کار میکنند
اگرچه قابل درک است که دانشجویان، و حتی افراد متخصص شاغل، ممکن است گاهی در مورد ارایه درمانهای ویژه برای بیماران مختلف نگران باشند مهم است که هم دانشجویان و هم افراد شاغل بدانند که، در روند درمان اعتماد به نفس آنان رکن ضروری و اساسی در این روند است. ما به عنوان افراد حرفهای به این دلیل باید اعتماد به نفس خود را گسترش دهیم که:
(a اطلاعات داده شده به بیمار شگردهای مورد استفاده و تمام جوانبی را که برای راهنمایی بیماران در نظر میگیریم در واقع بهترین اطلاعات موجود میباشند
b) نتایجی را که در صدد دستیابی به آن هستیم، برای بیمار قابل توجیه باشد.
c) ما به عنوان افراد حرفهای مهارتها و اطلاعاتی داریم که منجر به نتیجه مورد نظر خواهد شد قابل فهم است که برای تأثیر سطح اعتماد به نفس در مهارتهای بالینی برای خدمات گسترده؛ به زمان و تجربه نیازمندیم.
به هر روی حتی دانشجویان تازه کار را آموزش میدهیم و تشویق میکنیم تا برای تأثیرگذاری مثبت در روند درمان آنچه را که میدانند و آگاهی دارند با اعتماد به نفس انجام دهند. دانشجویان را تشویق میکنیم تا:
(a اطلاعات مورد نیاز را گردآوری کنند.
(b با پیوند دادن یافتهها با اطلاعات پیشین، یافتههای خود را تعبیر و تفسیر کنند.
c) نخست در حین آموزش به طور منطقی نتیجهگیری کنند و سپس این تمرینها را تا زمانی که به متخصصان کار آزموده و کارکشتهای هم تبدیل شوند ادامه دهند.
با انجام تمرینهای پی در پی در بررسی منظم، فرضیه سازی، تجزیه و تحلیل آزمایش و رسیدن به نتایج، دانشجویان مفاهیم مربوط به این حرفه را درک میکنند ولی مهمتر این که آنها در مهارتهایشان برای تعیین مسیرهای مناسب و رسیدن به نتیجه گیری های درست برای درمان بیماران اعتماد به نفس پیدا میکنند.
تمرین شرح حال نویسی نوعی کار تمرینی در اختیار ما قرار میدهد که این تمرین در ایجاد اعتماد به نفس در دانشجویان به آنها کمک میکند تا در ایجاد مهارتها برای تصمیم گیریهای لازم آسیب شناس گفتار و زبان در روند درمان، از اعتماد به نفس برخوردار باشند معمولاً وقتی که گفتاردرمان روی شرح حال ۴ یا ۵ بیمار فرضی کار کند، آگاهی و اعتماد به نفس او در روند درمان شروع به شکلگیری میکند به گونه ای که هنگام توضیح درباره بیماران روانی گفتار او افزایش پیدا میکند، در بررسی همه جانبه تمامی ابعاد شرح حال بیمار توانایی او بالا میرود و سرعت او در انجام کار فزونی مییابد اگرچه در تمرین فقط یک نمونه نشان داده شده است دانشجویان را تشویق میکنیم تا این طرح را همان گونه که در تمرینات تجویز شده است در روزهای آینده آن را دست کم به ۵ مورد گسترش دهند.
علاوه بر آنچه که در تمرین به منظور ایجاد اعتماد به نفس در متخصصین گفتاردرمانی تازه کار در روند درمان طراحی شده است فعالیتهای زیر برای پروراندن اعتماد به نفس سودمندند.
1) شرح حال بیمار را از آغاز درمان تا ترخیص او مطالعه کنید تا پی ببرید که، در بيماران واقعی، درمان چگونه ادامه پیدا میکند.
2) در صورت امکان، با بیماران قبلی صحبت کنید، تا نظر آنان را درباره کمکی که درمان به آنها کرده است بشنوید (گاهی وقتها همکلاسیها و افراد همسن و سال کودک که در برنامه گفتار درمانی ثبت نام کردهاند نظر خود را بی هیچ ملاحظه ای بیان میکنند)
3) به طور متناوب با سایر گفتاردرمانها قرار بگذارید تا بیماران آنان را مورد مشاهده قرار دهید. از این طریق، در طول یک دوره با بیماران و پیشرفتهای آنها آشنا میشوید.
هر گفتاردرمان کودک با توجه به تجربه و دانش خود پس از انجام مراحل ارزیابی و تشخیص دقیق اختلال گفتاری در کودک، به طرح برنامه درمانی و ارائه تمرینات گفتار درمانی به مراجع خود می پردازد.بهترین گفتاردرمانی برای کودکان زمانی اتفاق می افتد که توجه خاص به نیازها و توانایی های کودک در کنار علایق او در طراحی تمرینات گفتاردرمانی در نظر گرفته شده باشد. چون همکاری و شرکت کودکان در روند گفتاردرمانی زمانی اتفاق می افتد که کودک با علاقه و فعال در جلسات شرکت نماید.حتی زمانی که گفتاردرمانی در منزل برای کودکان انجام می شود تغییر محیط منزل و جذاب کردن اتاق درمان باید مورد توجه قرار گیرد. در ارائه تمرینات گفتار درمانی تنوع، استفاده از همه حواس کودک در طول درمان، تشویق کودک به آواسازی و ارائه فیدبک های مناسب باید به صورت همزمان انجام گیرد تا بهترین نتیجه درمانی حاصل گردد. آنچه در اینجا ارایه میشود، برای گفتاردرمانان و بیمار در نظر گرفته شده است. چون مسئولیت ارایه ی سبکهای یادگیری احتمالی بیماران به عهدهی گفتاردرمان ها است، گفتاردرمان ها را تشویق میکنیم تا به منظور افزایش آگاهی و بالا بردن احتمالات کارآیی بالینی مربوط به سبکهای یادگیری، دربارهی سبکهای یادگیری خودشان نیز بیندیشند. مرکز گفتاردرمانی دکتر صابر در جهت بهبود اختلالات گفتاری کودکان با استفاده از تجهیزات پیشرفته مرکز نظیر سنسوری روم و اتاق شنیداری و تجربه بالای متخصصین گفتاردرمان خود به ارائه بهترین تمرینات گفتاردرمانی کودکان متناسب با مشکلات هر کودک و به صورت اختصاصی می پردازد تا بهترین نتیجه درمانی را حاصل نماید.
جهت تماس باکلینیک کاردرمانی و گفتاردرمانی جناب آقایدکتر صابر (کلینیکتوانبخشی پایا در پاسداران ، کلینیک توانبخشی غرب تهران در سعادت آباد) باشماره 09029123536 تماس حاصل فرمایید.
توجه به سبک یادگیری در تمرینات گفتار درمانی
اسمیت، سبک های یادگیری را این گونه تعریف کرده است: «روش های مخصوص هر فرد دربارهی پردازش اطلاعات، درک، و رفتار در موقعیت های یادگیری». سبک یادگیری روشی است که در آن هر فرد اطلاعات جدید و چالش انگیز را دریافت، پردازش و ملکهی ذهن خود می سازد. نظریه ای که در پشت سبک های یادگیری قرار دارد این است که، افراد مختلف متناسب با ویژگی های ذاتی، تربیت خانوادگی، عوامل و ضروریات محیطی، اطلاعات را به طور متفاوتی دریافت و پردازش می کنند. سبک های یادگیری معمولاً به چندین دیدگاه تقسیم می شوند. با این همه، برای تمرینات گفتار درمانی دو دیدگاه از اهمیت ویژه ای برخوردارند: یکی سبک پردازش (فراگیر / با هم، و تحلیلى). دومی حس برتر (دیداری، شنیداری، لمسی و حس حرکت). دان پی برد، افرادی که به عنوان یادگیرندگان فراگیر یا با هم به حساب می آیند، افرادی هستند که ترجیح می دهند تا با ساختار کل – جز – کل یاد بگیرند، یعنی کل واحد را می بینند. در صورت لزوم آن را به اجزای کوچک تری تقسیم می کنند، و سپس آن را به صورت كل بازسازی می نمایند. افرادی که به عنوان یادگیرندگان فراگیر یا با هم محسوب می شوند، غالباً ترجیح می دهند تا در محیطی کار کنند که، نور ملایمی وجود داشته باشد و شیوهی نشستن آن ها رسمی نباشد. یادگیرندگان فراگیر اغلب فقط می خواهند بدون توجه به تمامی اجزای یک چیز، به اصطلاح «جان کلام» را بدانند. افراد دارای سبک یادگیری فراگیر، برای یادگیری بهتر به استراحت (زنگ تفریح)، غذای سبک، امکان تحرک، و منطق نیاز دارند. البته، افراد دارای سبک یادگیری فراگیر، این توانایی را دارند تا در محیط هایی خلاف آنچه که در بالا گفته شده است، چیزی بیاموزند، ولی سبک پسندیده تر تا حد زیادی با نشانه های یاد شده همراه است.
یادگیرندگان تحلیلی و گفتار درمانی
دان، یادگیرندگان تحلیلی را به عنوان افرادی توصیف می کند که ترجیح می دهند تا به روش گام به گام و زنجیره وار یاد بگیرند. یاد گیرندگان تحلیلی غالباً ترجیح می دهند تا در محیط پر نور و نشستن به صورت رسمی کار کنند. این گونه اشخاص ترجیج می دهند تا در محیط آرام، بدون هرگونه عامل حواس پرت کن و خوردنی کار کنند. یادگیرندگان تحلیلی پیشرفته ای خطی گام به گام را که به راحتی به واحد های نا پیوسته قابل فهرست باشند، ترجیح می دهند. به عنوان مثال، یادگیرندگان تحلیلی علاقه مند به یادگیری یک رقص جدید، معمولاً از شخص هم سن و سال خود می خواهند تا با نشان دادن و یا گفتن این که در رقص، اول چه کاری باید انجام شود، دوم چی، سوم چی، و…، رقص را برای او اجرا کنند و یا شرح دهند، و می خواهند تا این مراحل را یکی پس از دیگری به عنوان واحد های مجزا ادراک کنند، در حالی که یادگیرندگان فراگیر معمولاً از افراد هم سن و سال خود می خواهند تا مراحل رقص را از آغاز تا پایان، به صورت یک توالی حرکتی کلی برای آن ها به نمایش بگذارند یا توضیح دهند. با این وصف، یادگیرندگان تحلیلی، همانند یادگیرندگان فراگیر، با همان ویژگی هایی که دربارهی یادگیری پسندیده تر برای یادگیری تحلیلی گفته ایم، توانایی یادگیری و گفتاردرمانی در سایر شرایط را دارند.
حس های برتر در ارائه تمرینات گفتار درمانی
هر یادگیرنده ای اطلاعات را از طريق مسير ها يا حس های مختلفی دریافت و پردازش می کند. تحقیقات نشان داد که سبک های یادگیری با ترکیبی از مسیر هایی که از طریق آن ها هر شخص اطلاعات تازه را دریافت و پردازش می کند، مشخص می گردد. مسیر هایی که از طریق آن ها اطلاعات می توانند دریافت شوند، در درجهی نخست عبارتند از: حس های بینایی، شنوایی، لمسی، و حس حرکت ، اگرچه تحریک جنبهی دیگری، مثل تحریک حلزون دستگاه شنوایی در ارتباط با یکپارچگی حسی و درمان بیماران نیازمند به یکپارچگی حسی نیز شرح داده شده است. کِرِشک، حس دریافت کننده ی اطلاعات (حس دریافتی) را این گونه تعریف می کند: هر مسیر حسی که از طریق آن بتوان اطلاعات را دریافت نمود.
یک مثال:تجربه خانم ریچارد
خانم ریچارد، مادر جاکوب، به خاطر سیزدهمین سالگرد تولد پسرش، یک دستگاه تلویزیون و یک دستگاه ضبط ویدئویی به منزل آورد. هنگامی که او با این دستگاه های جدید وارد منزل شد، بهترین دوست جاکوب به نام هارولد، در منزل او بود و با جاگرب کتاب های مصوّر قدیمی را نگاه می کردند. خانم ریجارد از این پسر ها خواست تا به پارکینگ بروند و هدیه تولد جاکوب را بیاورند و آن را در اتاق خواب جاکوب نصب کنند. پسر ها شاد شدند و فرصتی پیدا کردند تا کار سرگرم کننده ای را با هم انجام دهند. خانم ریچارد کار های روزمره اش را شروع کرد و پسر ها را به حال خودشان گذاشت تا دستگاه ها را نصب کنند. حدود ۲۵ دقیقهی بعد، خانم ریچارد شنید که هارولد به جاکوب می گوید، «نه، پیش از نصب دستگاه ها باید دستور نصب را مطالعه کنیم». چند دقیقهی بعد، خانم ریچارد متوجه شد که جاكوب هر چند دقیقه ای یك بار بين اتاق خواب مادرش و اتاق خواب خودش در حال رفت و آمد است. پس از ۱۰ دقیقه بعد، هارولد بدون خداحافظی از خانم ریچارد منزل او را ترک کرد. جاکوب پیش مادرش آمد و به او گفت که، متأسفانه دوستی من و هارولد به پایان رسید. مادرش پرسید که چرا فکر می کنی که دوستی شما به پایان رسید؟ جاکوب موارد زیر را برای مادرش شرح داد: جاكوب و هارولد، دستگاه ها را به خوبی از جعبه خارج کردند، ولی پس از این کار، دربارهی شیوهی نصب این دستگاه ها با یکدیگر اختلاف پیدا کردند. جاکوب گفت که هارولد میخواست پیش از نصب دستگاه ها، دستور نصب TV و VCR را کلمه به کلمه بخواند، ولی جاکوب از این کار خوشش نمی آمد. جاکوب به هارولد گفت که، مادرش یک دستگاه TV و VCR دارد که مشابه همین است، بنابراین به اتاق خواب مادرش می رفت تا ببیند که این دستگاه ها چگونه نصب شده اند، و به اتاق خواب خودش برمی گشت تا این دستگاه ها را همانند آن ها نصب کند. هارولد مشغول مطالعهی گام به گام دستور دستگاه ها بود، و به جاکوب اعتراض کرد که تا پایان خواندن دستور نصب دستگاه ها نباید کاری انجام دهد. جاکوب حرف او را نشنیده گرفت و نصب دستگاه ها را آغاز کرد و نصب دستگاه های موجود در اتاق خواب مادرش را بررسی می کرد تا اطمینان حاصل نماید که کارش را به درستی انجام می دهد، و پیش از این که هارولد دستور نصب دستگاه ها را به پایان برساند، دستگاه ها نصب شده بودند و به درستی کار می کردند. هارولد خشمگین شد و با عصبانیت از منزل خارج گردید. «جاکوب با ناراحتی و تأسف گفت: «مامان، هارولد از من عصبانی شد، و بدتر که حتی نمی دانم چه چیزی او را عصبانی کرده است. واقعاً متأسفم، دوستم را از دست دادم.» خانم ریچارد یک آموزگار است. او با دلداری دادن به پسرش او را تشویق کرد تا به هارولد فرصت بدهد که آرامش خود را به دست بیاورد. خانم ریچارد گفت: «تو دوستت را از دست ندادی» چیزی که اتفاق افتاده است این است که شما دو نفر فقط دربارهی نصب TV و VCR با یکدیگر توافق نداشته اید، زیرا سبک یادگیری شما دو نفر با یکدیگر تفاوت دارد. هارولد یک یادگیرندهی تحلیلی است برای او مهم است که هر چیزی را مطالعه کند و بر طبق نوشته پیش برود، یعنی هر بار یک گام تا آن را به پایان برساند. ولـی تـو یــک یادگیرندهی فراگیر هستی تو دوست داری تا به اصطلاح به جان کلام برسی و نظرت این است که، هر چه زودتر به هدف برسی. هیچ روشی ضرورتاً بهتر از روش دیگر نیست و این روش ها فقط با یکدیگر تفاوت دارند تو دوستت را از دست ندادی تو فقط پی بردی که شما دو نفر با دو روش متفاوت با چیزی برخورد کردید .همین خانم ریچارد ،گفت هارولد بر می گردد. چند روز بعد، هارولد برگشت. آنها اکنون ۱۵ ساله اند جاکوب و هارولد هنوز با یکدیگر دوست هستند و هنوز گه گاهی روی طرح هایی با یکدیگر کار می کنند ولی هر کدام با روش خاص خودش.
سبک های یادگیری و گفتار درمانی
پژوهش در حوزهی سبک های یادگیری و گفتار درمانی، از دههی ۱۹۷۰ آغاز گردید. از همان آغاز کار، مربیان، گنجاندن مفاهیم مربوط به تفاوت های موجود در حس های دریافت کننده را که روی روش های دریافت و پردازش یادگیرنده تأثیر می گذارند، آغاز نمودند. در زیر، توصیف مختصری دربارهی نخستین حس های دریافت کننده و نمونه ای از ترجیح یادگیرندگان در مورد هر یک از مسیر های حسی خاص ارایه شده است:
حس شنوایی: حس شنوایی به مسیر شنوایی برای دریافت اطلاعات ارتباط دارد. یادگیرندگان از طریق شنیداری، شنیدن آموزش های کلامی را ترجیح می دهند، از بحث گروهی لذت می برند، در کلاس درس به ندرت یادداشت بر می دارند و با پس زمینه موسیقی در محیط به مطالعه می پردازند.
حس بینایی: حس بینایی به مسیر بینایی برای دریافت اطلاعات ارتباط دارد. یادگیرندگان از طریق بینایی، اطلاعات نوشته شده از قبیل دست نوشته ها، تصاویر ترسیمی (گرافیکی)، نقشه برداری ذهنی، و یا سایر تصاویر طرح مانند را ترجیح می دهند و برای بررسی و مطالعه یادداشت های فراوان بر می دارند، و از رنگ به عنوان وسیله ای برای کمک به یادگیری استفاده می کنند.
سوالات متداول:
1-چه تمریناتی برای تقویت تلفظ صداهای خاص مانند /س/ و /ش/ وجود دارد؟
برای تلفظ صحیح صداهای خاص، گفتاردرمانگر تمریناتی مانند تقلید آوا، تمرین در آینه، تمرین تنفس، و تمرینات دهانی برای تقویت لبها و زبان ارائه میدهد. تمرینات باید مستمر و با دقت انجام شوند تا تأثیرگذار باشند.
2-تمرینات گفتاردرمانی چه کمکی به کودکان دارای تأخیر زبانی میکند؟
این تمرینات به افزایش مهارتهای زبانی مانند واژهسازی، جملهسازی و درک زبان کمک میکند و باعث میشود کودک سریعتر بتواند منظور خود را بیان کند و ارتباط مؤثرتری با محیط برقرار نماید.
هنگامی که گفتاردرمانان آماده می شوند تا در حوزه های مختلف درمان با بیماران کار کنند، مهم است که مفاهیم بنیادی مربوط به نظریه ی یادگیری را که روی توانایی های بیمار در دستیابی به موفقیت ها در روند درمان تأثیر میگذارند، به یاد داشته باشند. گفتاردرمان ها را تشویق میکنیم تا با ایجاد شرایط مناسب یادگیری، به موفقیت بیمار کمک کنند. چنانچه گفتاردرمانی، پیشرفت ها، انتظارات، و یا سایر جنبه های مهم جلسه ی درمان را به طور نامناسب طرحریزی نماید، موفقیت های بیمار در دستیابی به هدف ها در درمان، به طور چشمگیری کاهش پیدا می کند. به عنوان مثال، اگر در مراحل اولیه ی درمان، شالوده های مناسبی برای تداوم پیشرفت بیمار پایه گذاری نشوند، در مراحل بعدی درمان، بیمار به پیشرفت رضایت بخشی دست نخواهد یافت. مرکز گفتاردرمانی و کاردرمانی دکتر صابر در زمینه آموزش گفتاردرمانان خود به صورت تخصصی و استفاده از نیروی گفتاردرمانی با مهارت و درمان بیماران با اختلال کلامی و انجام خدمات گفتار درمانی در منزل پیشرو می باشد.
طرح جلسات گفتاردرمانی با مهارت درمانگر
با طرح ریزی جلسه های درمانی، گفتاردرمان با مهارت باید آسودگی خاطر پیدا کنند که، به چند مفهوم بنیادی مربوط به توجه و تمرکز، پیوستگی با یادگیری قبلی، مراحل فراگیری مهارت، مهارت، حفظ و تداوم، و تعمیم مهارت ها، توجه مناسب نشان داده باشند. موارد زیر به این منظور طراحی شده اند تا به گفتاردرمان با مهارت کمک کنند که، نیاز های بیمار را برای یادگیری مرتب و منظم و خردمندانه، به طور مناسب مورد توجه قرار دهند:
1) یادگیری از موارد عینی به سمت موارد ذهنی به پیش می رود. اشیاء واقعی (کتاب، ماشین، کفش)، عینیت از تصاویر هستند، تصاویر (عکسها) عینیت از نقاشی ها هستند، نقاشی ها عینیت از واژه ها هستند، و واژه ها کمترین عینیت را دارند و بیش از همه ی موارد، ذهنی اند. هنگامی که تلاش می کنیم تا واژه ی کتاب و یا مفهوم کتاب را آموزش دهیم، اگر در هنگام آموزش مفهوم کتاب، واقعاً کتاب را به بیمار نشان دهیم بیمار مفهوم کتاب را راحت تر یاد می گیرد. البته، دیر یا زود، گفتاردرمان با مهارت از بیمار انتظار دارد تا واژه ی کتاب را درک کند و آن را به طور ذهنی در گفتار مورد استفاده قرار دهد.
2) یادگیری از موارد عمومی به سمت موارد اختصاصی به پیش می رود. به عنوان مثال، کودک در حال رشد، مفهوم «سگ» را به عنوان حیوانی فرا می گیرد که چهار پا و پشمالو است. هنگامی که مفهوم سگ را فرا گرفت هر حیوان چهار پا و پشمالو به معنی سگ است (تعمیم)، تا این که واژه ای مربوط به حیوانات خاص، مثل: اسب، گاو، و شیر را یاد بگیرد.
3) یادگیری از موارد ساده به سمت موارد پیچیده به پیش می رود. به عنوان مثال، کودکِ در حال رشد، همخوان های ساده را پیش از همخوان های مرکب فرا می گیرد. در مورد مفهوم حمل و نقل، کودک واژه ی ماشین را پیش از واژه ی بالون گازی یاد می گیرد، مگر این که یک پایه ی تجربی، شدیداً روی یادگیری او اثر گذاشته باشد. مثلاً وقتی که پدر و یا مادر کودک با بالون گازی کار کند و او آن ها را همراهی کرده باشد. در چنین موردی، ممکن است کودک واژه ی بالون گازی را پیش از واژهی ماشین یاد بگیرد.
4) برای یادگیری، توجه و تمرکز الزامی است. برای جلب توجه بیمار، به محرک های جدید نیازمندیم؛ با حفظ و تداوم علاقه به اشخاص، اشیاء، واژه ها، رخدادها، و نظایر این ها، تمرکز بیمار برانگیخته می شود.
5) برای کودکِ در حال رشد، مدت زمان توجه، برحسب دقیقه، تقریباً برابر است با سن کودک به سال، مثلاً، گستره ی توجه برای یک کودک 3 ساله، تقریباً برابر 3 دقیقه، و یک کودک 4 ساله تقریباً برابر 4 دقیقه است، گفتاردرمان با مهارت باید جلسه های درمانی را متناسب با گسترده ی توجه احتمالی بیمار طراحی نمایند. در مورد جوانان و بزرگسالان، انتظار وقوع توجه به صورت «چند منحنی یا چند موج» است، یعنی، در چند دقیقه ی اول میزان توجه و مشارکت در کار بالا است، و در چند دقیقه ی بعد، میزان توجه، تمرکز، و مشارکت به طور چشمگیری کاهش پیدا می کند. بنابر این، در اثر تمرکزِ مجدّد، چرخه، یا موج، خودش تکرار می شود، ولی این بار حدّ نصاب اولیه ی یادگیری آنچنان بالا نمی رود که در آغاز فعالیت یادگیری بالا رفته بود. به دلیل ماهیت توجه تمرکز در طول زمان، گفتاردرمانان را تشویق می کنیم تا فعالیت های گوناگونی را طراحی و برنامه ریزی نمایند که با انجام آن ها در یک جلسه ی درمانی، به همان هدفی که مدنظرشان است برسند.
6) اطلاعات جدید زمانی به بهترین وجه پردازش و به یاد سپرده می شوند که، اختصاصی و سازمان یافته باشند، و پیرامون اطلاعات قبلی شکل گرفته باشند. گفته هایی مثل: «این کارت ها امروز مال تو است، ببینم چند تا از آن ها را درست تلفظ می کنی؟» به بیمار کمک می کند تا تجربیات درمانی را اختصاصی و خصوصی کند.علایم گرافیکی یا شناختی. بازنمایی تصویری و یا عینی یک مفهوم، به این منظور طراحی می شوند تا به فراگیر، علایم بینایی مربوط به اطلاعات را که شیوه های مؤثری برای سازمان بندی کردن اطلاعات می باشند، ارایه دهند. یکی از نشانه های گرافیکی قدیمی آشنا برای افراد بزرگسال آمریکا، هِرم وزارت کشاورزی و خوارو بار آمریکاست، که بخش غلات و حبوبات در قسمت پایین هرم، و بخش شکر و دانه های روغنی در قسمت بالای هرم بازنمایی شده است. نمونه ای از یک گرافیک یا سازمان دهندهی شناختی برای کودکان کم سن و سال، درباره ی یادگیری کار جدید، قطار است، که سه بخش از آن را باید به یاد داشته باشد. 1) موتور 2) واگن 3) خدمه.
7) بسیاری از مربیان گفتاردرمانی و پژوهشگران، برای یادگیری، روی تکرار تکیه می کنند. اگر چه شواهد روشنی درباره ی تعداد تکرار های لازم برای یادگیری جدید در گفتار و زبان وجود ندارد، ولی گفتاردرمانان با مهارت را تشویق می کنیم تا فرصت هایی در اختیار بیماران قرار دهند که، تا آنجا که می توانند در خلال جلسه ی درمان تکرار کنند.
8) رابطه ی دوستانه، بخش مهمی از یادگیری، و عنصر اساسی برای یادگیری کارآمد به حساب می آید. نشان دادن علاقه ی صادقانه، توجهِ مثبت، و اهمیت بخشیدن به بیمار، به ایجاد رابطه ی دوستانه با بیمار کمک می کند. پژوهشگران متعددی یادآوری کرده اند که، رابطه ی دوستانه روی یادگیری تأثیر می گذارد. گفتاردرمان با مهارت را تشویق می کنیم تا ایجاد رابطه ی دوستانه با بیماران را به عنوان نخستین گام تمامی جلسه های درمانی، تمرین کنند.
آنچه را که شرح داده ایم، مفاهیم جامع و کامل از نظریه ی یادگیری نیستند که روی درمان گفتار و زبان تأثیر می گذراند. بهتر است بگوییم که، تعدد زیادی از سایر پنداره ای مربوط به نظریه ی یادگیری، کاربرد مستقیمی برای پیشرفت بیمار در درمان دارند. گفتاردرمان با مهارت را تشویق می کنیم تا در صدد دستیابی به آگاهی بیشتری در مورد شیوه ی یادگیری بیماران باشند، و آن اطلاعات را در درمانی که متناسب با بیماران طراحی می کنند دخالت دهند، تا به طور مثبت روی پیشرفت بیمار در گفتاردرمانی تأثیر بگذارند. مرکز گفتاردرمانی و کاردرمانی دکتر صابر با دو شعبه فعال در تهران و در اختیار داشتن کادر با تجربه و مهارت بالا تلاش می کند بهترین نتیجه درمانی را برای بیماران ایجاد نماید و روند درمان را کوتاه تر کند.
سوالات متداول:
1-نشانههای نیاز فوری به گفتاردرمانی چیست؟
اگر کودک تا ۳ سالگی جملات ۳ کلمهای نمیسازد، تا ۴ سالگی صداها را جا به جا میکند (مثلاً «تاب» را «بات» میگوید)، یا تا ۶ سالگی در بیان خواستههایش دچار لکنت شدید میشود، ارزیابی ضروری است.
2- گفتاردرمانی کودکان چه تفاوتی با بزرگسالان دارد؟
گفتاردرمانی کودکان بر بازیمحوری و رشد طبیعی مهارتها تمرکز میکند. درمانگر از اسباببازی، قصهگویی و فعالیتهای حرکتی برای جلب توجه کودک استفاده میکند. درحالیکه درمان بزرگسالان مبتنی بر تمرینات ساختاریافته و جبران آسیبهای عصبی است.
ناروانی گفتار یا ناروانی کلام به حالتی گفته می شود که کودک در سرعت گفتار خود دچار مشکل می شود و به همین علت تکرار کلمات یا تکرار در هجای اول کلمه در گفتار این کودکان دیده می شود. یکی از نکات مهم در گفتاردرمانی ناروانی گفتار تشخیص دقیق ناروانی کلام از لکنت زبان است. گفتاردرمان متخصص لکنت با بررسی دقیق روانی کلام در کودک و ارزیابی آیتم های ناروانی گفتار در کودکان به تشخیص مناسب می رسد و سپس طرح درمانی تخصصی برای کودک اجرا می گردد. مرکز درمان لکنت زبان کودکان در غرب و شرق تهران با کادر متخصص گفتاردرمانی و با تجربه خود و با استفاده از تجهیزات پیشرفته مرکز در زمینه تشخیص و درمان مشکلات ناروانی گفتار در کودکان به صورت تخصصی فعالیت می نماید. خدمات گفتاردرمانی در منزل در کنار تجهیزات مرکز روند درمان کودکان را تسریع می بخشد.
تعریف ناروانی گفتار
درآغاز، به جای لکنت، روانی را تعریف میکنم تا نشان دهم که چه اجزایی باید در جریان گفتار وجود داشته باشند تا گوینده ای روان در نظر گرفته شود. روانی، فعالیتی تعادلی و شگفت انگیز است. شکی نیست که همه، گاهی اوقات هنگام صحبت کردن، دچار خطاها و لغزش های گفتاری میشوند. تعریف کردن روانی سخت است. در واقع بیشتر محققین اختلالات گفتاری برروی مفهوم متضاد آن یعنی ناروانی تمرکز کرده اند.( من از واژه ناروانی هم به معنای لکنت و هم به معنای درنگ های طبیعی استفاده میکنم تا صحبت از درنگ هایی که میتوانند طبیعی و یا غیرطبیعی باشند، آسانتر شود). یکی از اولین محققین روانی، فریدا گلدمن- ایسلر نشان داد که گفتار طبیعی با درنگ هایی همراه است(گلدمن – ایسلر1968). سایر محققین این موضوع را تصدیق کردند و مطالعه در مورد گفتار روان را به مقایسه آن با گفتار ناروان بسط دادنند. برای مثال دالتونها و هاردکستل( 1977)، گفتار روان و ناروان را براساس تفاوت در متغیرهای آمده در جدول زیر از یکدیگر متمایز کردند. وجود آهنگ و تکیه در این لیست ممکن است غیرطبیعی به نظر آید. میتوان گفت که گویندگانی که با استفاده از گفتار یکنواخت(مونوتون)، لکنت را کاهش میدهند، واقعاً روان نیستند. ما در این مورد بحث خواهیم کرد که در این گونه افراد، نه روانی گفتار، بلکه طبیعی بودن گفتار است که تحت تأثیر قرار گرفته است. هرچند هر دو این موارد، مورد علاقه درمانگری خواهد بود که جهت کمک به مراجعان بر روی همه جنبه های ارتباط کار میکنند.
متغییرهای روانی گفتار
متغیرهای اصلی جهت تمایز بین گفتار روان و ناروان در گفتاردرمانی: پیشنهاد شد توسط دالتون و هارد کستل(1977)
1. وجود صداهای اضافه، مانند تکرارها، کشیده گویها، به میان اندازی ها و بازبینی ها
اگر گوینده ای بگوید: « من – من- من!!!! احتیاج دارم که آه داشته باشم آه، خوب، من- من- من باید م م م م م م ماشینم را تعمیر کنم» . او ناروان است.
2. موقعیت و بسامد( میزان وقوع) مکثها
اگر گوینده ای بگوید: « هر وقت یادم هست که چترم را بیاورم(مکث)، هرگز باران نمی بارد»، او روان است. اما اگر بگوید:« هروقت( مکث) یادم هست که( مکث) چترم را( مکث) بیاورم، هرگز( مکث) باران نمیبارد»، او ناروان است.
3. الگوی ریتمیک گفتار
زبان انگلیسی معمولاً با هجاهای تکیه دار در فاصله های تقریباً برابر صحبت میشود؛ در کل، هجاهای تکیه دار پس از چند هجای بدون تکیه می آیند. وقتی انحرافات مشخصی از این الگو رخ دهد، همانند زمانی که گوینده ای تمامی هجاها را به طور برابر تکیه گذاری میکند، گوینده ناروان است.
4. آهنگ و تکیه
اگر گوینده ای آهنگ و تکیه را تغییر ندهد و بنابراین مونوتون باشد، میتوان او را ناروان خواند، آهنگها و الگوهای تکیه غیرطبیعی را نیز میتوان ناروائی در نظر گرفت.
5. سرعت کلی
اگرگوینده ای سرعت بسیار آرامی در گفتار داشته باشد یا یه طور متوالی سرعتش کم و زیاد شود، میشود او را ناروان فرض کرد.
استارک ودر( 1987، 1980) چنین پیشنهاد داد که بسیاری از متغیرهایی که روانی را معین میکنند، جنبه های زمانی تولید گفتار را منعکس میکنند. متغیرهایی همانند مکث، ریتم، آهنگ، تکیه و سرعت، تشکیل دهنده جنبه های زمانی تولید گفتار هستند که براساس زمان و میزان سرعت حرکت ساختارهای گفتاری کنترل میشوند. بنابراین کنترل زمانی حرکات این ساختارها روانی ما را تعیین میکند.
استارک ودر همچنین اشاره کرده است که نه تنها جریان صدا، بلکه سرعت جریان اطلاعات نیز جنبه مهمی از روانی است. بنابراین گوینده ای که بدون درنگ و تأمل صحبت میکند اما در انتقال اطلاعات به شیوه ای به جا و منظم مشکل دارد، ممکن است گوینده روانی در نظر گرفته نشود.
در توصیف استارک ودر( 1987) از روانی، میزان تلاشی که گوینده برای صحبت کردن به کار می گیرد، نیز، دخیل است. منظور از تلاش، مقدار تقلای ذهنی و فیزیکی است که گوینده هنگام صحبت کردن به کار می بندد. ارزیابی کردن این موضوع سخت است اما شنوندگان، اینگونه قضاوتها را میتوانند به شکل قابل اطمینانی انجام دهند. علاوه برا این ، تلاش های ذهنی و فیزیکی، در تصور اینکه یک فرد لکنتی بودن چه حسی دارد، احتمالاً نقش مهمی دارند.
گفتاردرمانی
در اصل روانی میتواند، جریان بدون تلاش و تقلای گفتار در نظر گرفته شود. بنابراین گوینده ای که در اصل روانی میتواند جریان بدون تلاش و تقلای گفتار در نظر گرفته شود. بنابراین گوینده ای که توسط گفتاردرمان « روان» قضاوت میشود به نظر میرسد موقع صحبت کردن تلاش بسیار کمی به کار می بندد. هرچند که تعیین اجزای چنین جریان گفتار ظاهراً بدون تلاشی دشوار است. با تحقیق دقیقتر پیرامون گفتاردرمانی ناروانی گفتار میتوان به این نتیجه رسید که افزایش تلاش و تقلا باعث میشود( شنونده) چنین قضاوت کند که فرد( گوینده) در حال لکنت کردن است. اما، وجود سایر عوامل همچون ریتم غیرمعمول یا سرعت کم جریان اطلاعات، احتمالاً این قضاوت را موجب میشود که اگرچه فرد، یک گوینده ناروان است. اما با این وجود لکنتی نیست. ما در مورد جنبه های روانی، در مبحث ارتباط اجزای روانی- مثل سرعت و طبیعی بودن- با رویکردهای درمانی مختلف دوباره صحبت خواهم کرد. اما در حیطه گفتاردرمانی ناروانی گفتار باید اشاره شود هر یک از متغییر های روانی گفتار در فرد دچار آسیب باشند نیازمند مداخلات جداگانه ای در زمینه گفتاردرمانی می باشد.
مرکز گفتاردرمانی دکتر صابر خدمات گفتاردرمانی کودکان در حیطه ناروانی گفتار را به صورت تخصصی در مرکز گفتاردرمانی و همچنین به صورت خدمات گفتاردرمانی در منزل برای کودکان ارائه می نماید. بررسی دقیق روند گفتار کودک توسط تست های استاندارد و تشخیص دقیق نوع اختلال و شدت ناروانی گفتار در کودکان به طرح برنامه درمانی متناسب با نیازهای کودک می پردازد. مشاوره والدین و توضیح روند درمان و آموزش نحوه برخورد با مشکلات گفتاری کودکان از دیگر خدمات مرکز گفتاردرمانی دکتر صابر در زمینه گفتاردرمانی کودکان می باشد.
حرف نزدن کودک یا دیر به حرف آمدن کودکان همیشه یکی از دقدقه های مهم والدین می باشد. هر روز در گفتاردرمانی کودکان با مادران نگرانی رو به رو می شویم که از روند رشد گفتار کودک خود نگران بوده و از حرف نزدن کودک شکایت می کنند. نکته قابل اهمیت در این میان ارزیابی دقیق گفتاردرمانی برای پیدا کردن دلیل حرف نزدن کودک می باشد. ارزیابی گفتار شامل حجم تنفسی آواسازی، ارزیابی دهانی حرکتی و دیگر ارزیابی های گفتاری می باشد. مرکز گفتاردرمانی دکتر صابر در زمینه ارزیابی و درمان مشکلات گفتار و زبان کودکان فعالیت می نمایند. متخصصین گفتاردرمان مرکز با تجربه بالا در حیطه کودکان در بهبود گفتار و تولید گفتار کودکان به صورت حرفه ای فعالیت می نمایند.
دلیل حرف نزدن کودک و ارزیابی آواسازی
یکی از علل به حرف نیامدن کودک و حرف نزدن کودک اختلال در آواسازی است. کودکی که مشکل در تنفس دارد و عملکرد تنفسی و آواسازی کودک دچار مشکل است در تولید گفتار با مشکل روبه رو می شود.
ارزیابی عملکرد تنفس و آواسازی
در انجام این ارزیابی گفتاردرمانگر مجددا باید تعیین کند که آیا عملکردهای تنفس و آواسازی حداقل کفایت لازم برای حمایت پایه ای از گفتار و زبان را دارند یا نه. برای ارزیابی عملکرد تنفس از کودک خواسته میشود یک صدای کشیده را تولید کند. علت دشواری تحمل این تکلیف در کودکان کم سن ممکن است بیشتر به دلایل رشدی باشد تا عدم حمایت تنفس مناسب برای گفتار. اگر به نظر برسد که کودک قادر به تولید واکۀکشیدهنیست میتوان از او خواست وانمود کند یک خواننده است و یک نت موسیقی طولانی را در یک آواز آشنا میکشد، یا وانمود کند سوت قطاری است که از یک تونل طولانی عبور میکند کودکی که بتواندآواسازی را به مدت حداقل ۵ ثانیه بکشد، میتوان قضاوت کرد که ظرفیت تنفسی مناسبی برای گفتار دارد.
جدول آزمون شمارش زمانی فلچر برای سرعت هجایی دیادوکوکاینتیک
نام: تاریخ تولد: سن: آزمونگر: تاریخ:
هنجارهای سنی ( به ثانیه) تعداد ثانیه ها تکرارها هجا
13
12
11
10
9
8
7
6
20
3/3
4/3
6/3
7/3
4
2/4
8/4
8/4
–
20
^p
3/3
5/3
6/3
8/3
1/4
4/4
9/4
9/4
–
20
^t
7/3
9/3
4
3/4
6/4
8/4
3/5
5/5
–
20
^k
6/3
7/3
4
2/4
6/4
9/4
4/5
5/5
–
20
^f
5/3
7/3
8/3
2/4
5/4
6/4
3/5
2/5
–
20
^l
6/0
6/0
6/0
7/0
7/0
7/0
0/1
0/1 انحراف معیار در هجاها
2/4
7/4
8/4
5/5
9/5
2/6
6/7
3/7
–
15
P ^ t ^
2/4
7/4
8/4
5/5
9/5
2/6
6/7
9/7
–
15
P ^ k ^
1/5
5/5
8/5
4/6
6/6
2/7
8
8/7
–
15
l ^ t ^
3/1
3/1
3/1
6/1
6/1
6/1
0/2
0/2 انحراف معیار در هجاها
7/5
4/6
5/6
1/7
7/7
3/8
10
3/10
–
10
p ^ t ^ k ^
5/1
5/1
5/1
2
2
2
8/2
8/2 انحراف معیار در هجاها
ارزیابی گفتاردرمانی و دلیل حرف نزدن کودک
ارزیابی گفتاردرمانی و بررسی دلیل حرف نزدن کودک، عملکرد آواسازی سه جزء دارد: بلندی، ارتفاع و کیفیت. با درخواست از کودک برای تولید گفتاری که خیلی بلند و سپس خیلی آهسته است میتوان توانایی کنترل بلندی را ارزیابی کرد. وادار کردن کودک به این که وانمود کند در یک کلیسا یا کتابخانه است، میتواند به گفتار آهسته کمک کند. درخواست از او برای این که وانمود کند دوستش را از وسط خیابان صدا میزند یا برای تشویق یک تیم ورزشی مورد علاقهاش فریاد میزند، باعث گفتاری بلند خواهد شد. برای بررسی گستره زیر و بمی، میتوان از کودک خواست با تقلید از درمانگر وانمود کند یک موش جیغ جیغو و یک خرس غرغرو است، یا همراه درمانگر تصور کند که آژیر میکشد و تغییرات زیر و بمی را در ناله آژیر نشان میدهد. در هر فعالیت گفتاری مانند تکلیف جملهای ون دمارک میتوان در مورد کیفیت صوت قضاوت کرد.
ارزیابی دهانی – حرکتی
برای اکثریت کودکانی که مورد ارزیابیهای زبانی قرار میگیرند نتایج ارزیابی ساختمان و عملکرد دهانی – حرکتی جالب توجه نیست، به این معنی که نشانهای وجود ندارد مبنی بر این که هر کدام از جنبههای مکانیزم گفتار در تولید زبان دخیل هستند. باز هم آسیب شناس گفتار و زبان باید آگاه باشد که چنین مشکلاتی گهگاه رخ میدهند و در این صورت باید از نظر پزشکی، جراحی یا رفتاری مورد توجه قرار گیرند تا بیشترین پتانسیل ارتباطی کودک به دست آید.
در بعضی از کودکان، نقایص دهانی – حرکتی از رشد گفتار جلوگیری میکنند، در این گونه موارد، شیوهای جایگزین از برقراری ارتباط مانند یک ترکیب کننده گفتاری کامپیوتری قابل حمل یا یک تخته برقراریارتباط حرفی، نمادین یا تصویری توصیه میشود. اکثر این کودکانبه دلیل شرایطی مانند فلج مغزی یا دیزارتری شدید، از نظر جسمی معلول هستند. برای کودکان مبتلا به آسیبهای دهانی – حرکتی خفیفتر، ارزیابی حرکتی گفتار به شناسایی تواناییها و نیازهای دهانی- حرکتی کمک میکند که میتوانند در یک برنامه مداخلهایمورد توجه باشند.
همچنین مهم است به خاطر بسپاریم که آسیب شناس گفتار و زبان یا گفتاردرمانی برای حرف نزدن کودک معمولاً تنها متخصصی است که مکانیزم دهانی را معاینه میکند. مثلاً ما نمیتوانیم فرض کنیم که پزشک متخصص اطفال قبل از این که کودک را ارجاع دهد این کار را انجام بدهد. متخصصان اطفال و دیگر تخصصهای پزشکی نقایص ساختاری درشت را ثبت میکنند و ممکن است علائمی از یک شکاف کام زیر مخاط یا یکپارچگی عملکردی مکانیزم را مدنظر قرار ندهند. این معاینه، کار آسیب شناس گفتار وزبان است و بعید است که شخص دیگری، معاینهای انجام داده باشد. مگر این که کودک دچار نقایص دهانی صورتی یا سندرم باشد. حتی اگر تنها ۱ نفر از هر ۱۰۰ کودکی که مبتلا به نقایص زبان معرفی میشوند؛ مشکلات دهانی – حرکتی داشته باشد. مسئولیت ما است کهبه عنوان درمانگر آن یک کودک را شناسایی کنیم.
متخصص گفتاردرمانی برای دیر حرف زدن کودکان
زبان درکی عبارت است از درک گفتار و یا نوشتار (شنیده شده یا دیده شده). درک زبان عبارت است از: توانش و آگاهی پنهانِ کاربرِ زبان دربارهی قوانین حاکم بر زبان . حسهای اصلی یادگیری برای درک زبان عبارتند از : بینایی، شنوایی، لمسی و حس حرکت، که پس از تولد نوزاد، باید کاملاً سالم و قابل استفاده باشند. در حقیقت، این نویسندگان نشان داده اند که تواناییهای نوزاد برای نگاه کردن و تعقیبِ (تعقیب بینایی) محرک بینایی، حاکی از سالم بودن عملکرد دستگاه عصبی مرکزی، دریافت حسی، و دستگاه حرکتی او برای گفتار است. نوزادان از همان بدوِ تولد، برای درک زبان، اطلاعاتی را که در محیط اطرافشان مورد استفاده قرار میگیرند جذب میکنند. و این تحوّل را در سر تا سر زندگی بزرگسالیشان به نحو مطلوبی ادامه میدهند. مشکلات رشدی گفتار و دیر حرف زدن کودک توسط دکتر برای دیر حرف زدن کودکان بررسی و درمان می شود. گفتاردرمانی با تشخیص علت دیر حرف زدن کودک و درمان علل آن در پیشرفت مهارت های گفتار و زبان کودکان موثر می باشد. مرکز گفتاردرمانی دکتر صابر در زمینه گفتاردرمانی کودکان فعالیت می نماید. با استفاده از مهارتهای درک برقراری ارتباط، کودک درک خود را نسبت به دیدگاهها، اندیشه ها، مفاهیم، دستور زبان، معانیِ آهنگ گفتار، و استفاده ی مناسب از زبان در موقعیت های مختلف گسترش میدهد. از دیگر خدمات مرکز گفتاردرمانی در منزل برای دیر حرف زدن کودکان است.
در نهایت، حرف نزدن کودک میتواند دلایل متعددی داشته باشد، از تأخیرهای طبیعی رشد گرفته تا مشکلات جدیتر مانند اوتیسم، کمشنوایی یا اختلالات گفتاری. تشخیص زودهنگام و مداخلهی بهموقع از طریق گفتاردرمانی میتواند تأثیر چشمگیری در بهبود مهارتهای زبانی کودک داشته باشد. گفتاردرمانی با استفاده از روشهای علمی و تمرینهای هدفمند، به کودک کمک میکند تا مهارتهای ارتباطی خود را تقویت کرده و با دنیای اطراف تعامل بهتری داشته باشد. اگر کودکتان در صحبت کردن تأخیر دارد، مراجعه به متخصص گفتاردرمانی و دریافت راهکارهای مناسب، میتواند مسیر پیشرفت او را هموارتر کند.
جهت تماس با کلینیک کاردرمانی و گفتاردرمانی جناب آقای دکتر صابر (کلینیک توانبخشی پایا در پاسداران ، کلینیک توانبخشی غرب تهران در سعادت آباد) باشماره 09029123536 تماس حاصل فرمایید.
سوالات متداول:
1- آیا کودکانی که دیر حرف میزنند در آینده مشکل گفتاری خواهند داشت؟
نمیشود به صورت قطعی گفت. بسیاری از کودکانی که دیر حرف میزنند، با کمک گفتاردرمانی و حمایت خانواده، به سرعت پیشرفت میکنند و در آینده مشکلی در گفتار نخواهند داشت. اما تشخیص و درمان به موقع بسیار مهم است.
2- آیا حرف نزدن کودک میتواند نشانهای از اوتیسم باشد؟
بله، یکی از علائم اوتیسم میتواند تاخیر در گفتار یا عدم تمایل به برقراری ارتباط کلامی باشد. اگر کودک شما علاوه بر حرف نزدن، در برقراری ارتباط چشمی یا تعامل اجتماعی نیز مشکل دارد، بهتر است برای ارزیابی به متخصص مراجعه کنید.