خیلی از والدین به هنگام ثبت نام کودک شان در دبستان یا باشگاه، کلاس های گوناگون و… متوجه اختلالات گفتاری کودکان شان می شوند. بسیاری از همین مشکلات گفتاری افراد هم در زمان کودکی شروع می شوند. بنابراین گفتاردرمانی و تمرینات گفتاردرمانی در زمان کودکی آغاز می شوند. کودکان با تاخیر های رشدی، کودکان مبتلا به اوتیسم و بسیاری دیگر از کودکان مشکلات شان در زمان کودکی مشخص می شوند و بنابراین خدمات گفتاردرمانی در کودکان بسیار اهمیت دارد. کلینیک گفتاردرمانی دکتر صابر، بهترین کلینیک گفتاردرمانی شرق تهران و بهترین کلینیک گفتاردرمانی غرب تهران، خدمات گفتاردرمانی برای کودکان دبستانی و حتی بزرگسالان را ارائه می دهد.
جهت تماس باکلینیک کاردرمانی و گفتاردرمانی جناب آقایدکتر صابر (کلینیکتوانبخشی پایا در پاسداران ، کلینیک توانبخشی غرب تهران در سعادت آباد) باشماره 09029123536 تماس حاصل فرمایید.
اختلالات گفتاری شایع در دبستان
اختلالات گفتاری در دوران دبستان از جمله چالش‌های شایعی هستند که بسیاری از کودکان با آن مواجه میشوند. این اختلالات میتوانند روند یادگیری، تعاملات اجتماعی و اعتماد‌به‌نفس کودک را تحت‌تأثیر قرار دهند. شناسایی به‌موقع و درمان اختلالات گفتاری در این سن اهمیت ویژه‌ای دارد، زیرا دبستان دوران شکل‌گیری مهارتهای ارتباطی و زبانی کودک است. در این دوران، کودکان برای اولین‌بار با محیط‌های رسمی‌تری مانند کلاس درس روبه‌رو میشوند و نیاز دارند بتوانند منظور خود را به‌درستی بیان کنند و پیام معلم یا هم‌کلاسی‌های خود را دریافت نمایند. اختلالاتی مانند لکنت زبان، اختلال واجی (مشکلات تلفظ صداها)، تاخیر زبانی، اختلال در روانی گفتار و مشکلات در جمله‌بندی از جمله رایج‌ترین اختلالات گفتاری در سن دبستان هستند. کودکی که نمی‌تواند برخی صداها را به‌درستی بیان کند، ممکن است مورد تمسخر هم‌کلاسی‌ها قرار گیرد یا در پاسخ‌گویی به معلم دچار استرس شود. از طرفی، کودکی که دایره‌ی واژگان محدودی دارد، نمی‌تواند مفاهیم را به‌درستی بفهمد یا بیان کند و این مسئله در فهم مطالب درسی تأثیر منفی می‌گذارد. بنابراین، وجود اختلالات گفتاری میتواند موجب افت تحصیلی یا بروز مشکلات رفتاری در کودک شود. اهمیت آگاهی والدین، معلمان و مشاوران مدارس از این اختلالات در این‌جاست که با شناسایی به‌موقع و ارجاع به متخصص گفتاردرمانی، میتوان جلوی بسیاری از مشکلات آینده را گرفت. گفتاردرمانگر با ارزیابی دقیق و تخصصی میتواند نوع و شدت اختلال را شناسایی کند و برنامه‌ی درمانی مناسبی طراحی نماید. بنابراین، آشنایی با اختلالات گفتاری شایع در دبستان، یکی از ضرورت‌های آموزش و پرورش نوین است و نباید آن را نادیده گرفت. استفاده از خدمات گفتاردرمانی در دوران ابتدایی میتواند نقش مهمی در بهبود عملکرد زبانی و در نتیجه پیشرفت تحصیلی کودک داشته باشد. در نهایت، میتوان گفت که اختلالات گفتاری در سن دبستان مسئله‌ای جدی است که نیاز به توجه، ارزیابی تخصصی و مداخله‌ی زودهنگام دارد.
ضعف های تحصیلی و گفتاردرمانی کودکان
ضعف های موجود در حافظه کوتاه مدت و حافظه کاری نه تنها رشد زبان را در کودکان اختلال ویژه زبانی به تأخیر می اندازد، بلکه آن ها را در معرض خطر شکست تحصیلی و ناتوانی یادگیری قرار می دهد. این ارتباط در کودکان کم سن و سال بیشتر است و بعد از سن ۸ سالگی کاهش می یابد. در عین حال، برخی از مطالعات حاکی از آن است که حتی اگر اختلالات زبانی در طول دبستان حل شوند، این کودکان در معرض ناتوانی های یادگیری در خواندن و نوشتن قرار دارند که با گفتاردرمانی بهبود می یابد. کودکانی که سرعت کند تری دارند، بیشتر در معرض خطر اختلال خواندن هستند. روانی خواندن شفاهی در دانش آموزان با نقایص زبانی و گفتاری ضعیف تر است. البته همه این موارد توسط گفتاردرمانی برای کودکان قابل بهبود یا درمان می باشد.
نقش گفتاردرمانی در پیشرفت تحصیلی
گفتاردرمانی یکی از مؤثرترین روش‌های توانبخشی در بهبود تواناییهای زبانی و گفتاری کودکان است و نقش بسیار مهمی در پیشرفت تحصیلی ایفا میکند. در دوران تحصیل، به‌ویژه در مقطع ابتدایی، مهارتهای زبانی نقش کلیدی در درک مفاهیم درسی، مشارکت در کلاس و برقراری ارتباط با دیگران دارند. زمانی‌که کودک دچار مشکلاتی مانند لکنت، تاخیر زبانی، اختلال در درک زبان یا اختلال در تلفظ صداها باشد، توانایی او در تعامل با معلم، فهم مطالب درسی و ارائه‌ی پاسخ‌های شفاهی به‌شدت کاهش می‌یابد. این امر میتواند منجر به کاهش اعتماد‌به‌نفس، انزوا از جمع و در نهایت افت تحصیلی شود. گفتاردرمانی با تمرکز بر بهبود جنبههای مختلف گفتار و زبان، به کودک کمک میکند تا مهارتهای مورد‌نیاز برای موفقیت در مدرسه را کسب کند. گفتاردرمانگر پس از ارزیابی دقیق، برنامه‌ای شخصی‌سازی شده تهیه میکند که در آن تمریناتی برای تقویت عضلات گفتاری، افزایش دایره‌ی واژگان، بهبود ساختار جمله‌سازی و کاهش مشکلات تلفظ وجود دارد. همچنین، گفتاردرمانگر میتواند به کودکانی که در درک دستورات، خواندن، نوشتن یا درک مفاهیم زبانی مشکل دارند نیز کمک کند. ارتباط مؤثر میان گفتاردرمانگر و معلمان نیز در روند درمان بسیار مؤثر است؛ زیرا معلم میتواند بازخورد مناسبی دربارهی نحوه‌ی عملکرد کودک در کلاس ارائه دهد و به اجرای تمرینات در محیط آموزشی کمک کند. علاوه‌بر‌این، گفتاردرمانی میتواند از بروز مشکلات رفتاری ناشی از ناتوانی در برقراری ارتباط پیشگیری کند. کودکی که نمی‌تواند نیازها یا احساسات خود را بیان کند، ممکن است با پرخاشگری یا گوشه‌گیری واکنش نشان دهد. بنابراین، گفتاردرمانی تنها بر جنبه‌ی زبانی تمرکز ندارد، بلکه به‌صورت غیرمستقیم، بر رفتار، روابط اجتماعی و اعتماد‌به‌نفس کودک نیز اثر مثبت دارد. در مجموع، نقش گفتاردرمانی در پیشرفت تحصیلی کودک، بسیار فراتر از بهبود تلفظ یا جمله‌سازی است و باید آن را به‌عنوان یکی از عوامل کلیدی در موفقیت تحصیلی مورد توجه قرار داد.
مشکلات هیجانی و رفتاری برای کودکان دبستانی
افراد دارای اختلال ویژه زبانی در معرض خطر رو به رشد اختلالات روان پزشکی در طول دوره زندگی خود هستند که با گفتاردرمانی برای کودکان قابل حل است. مشکلات رفتاری و هیجانی به وسیله ناتوانی خواندن میانجی گری می شوند، میزان اضطراب و افسردگی در نوجوانان با تاریخچه اختلال ویژه زبانی به خصوص در بین دختران بالاتر است و اختلال ویژه زبانی، احتمال بروز ترس اجتماعی را افزایش می دهد. علاوه بر این، میزان خشونت، تخلف و اختلالات ایذایی در پسران دارای اختلال ویژه زبانی بیشتر دیده شده است. گزارش شیوع به طور مشخصی برای کودکان با مشکلات زبان دریافتی و کودکانی که مشکلات زبانی آن ها تا سن ۶ سالگی حل نشده باشد، بیشتر است. در یک مطالعه طولی ۱۵ ساله، افرادی که تأخیر زبانی حل نشده داشتند، به خصوص آن هایی که هر دو مشکل زبان دریافتی و ادراکی را نشان می دادند، در نوجوانی با مشکلات اجتماعی بیشتری رو به رو شدند. علاوه بر آن، مشخص شده است که کودکان پیش دبستانی دارای اختلال ویژه زبانی غالباً مشکلات رفتاری، بیش فعالی، کم توجهی، کناره گیری اجتماعی و وابستگی بیشتری نشان می دهند. این مشکلات رفتاری ممکن است پیرو اختلال ویژه زبانی ایجاد شده باشند که توسط متخصصین گفتاردرمانی بهبود پیدا می کند.
سوالات متداول:
1-آیا گفتاردرمانی فقط برای کودکانی است که صحبت نمی‌کنند؟
خیر، گفتاردرمانی نه‌تنها برای کودکانی که صحبت نمی‌کنند، بلکه برای کودکانی با مشکلات تلفظ، لکنت، درک زبانی، جمله‌بندی نادرست و سایر اختلالات گفتاری نیز مفید است. هدف، بهبود مهارتهای ارتباطی و زبانی کودک است.
2-نقش والدین در فرآیند گفتاردرمانی چیست؟
والدین نقش مهمی در موفقیت گفتاردرمانی دارند. آنها باید تمرینات ارائه‌شده توسط گفتاردرمانگر را در خانه با کودک انجام دهند، محیطی حمایتی فراهم کنند و با درمانگر در ارتباط باشند تا پیشرفت کودک را پیگیری کنند.
مرکز گفتاردرمانی دکتر صابر با در اختیار داشتن کادر درمانی با تجربه شامل کاردرمانان و گفتاردرمانان خوب در زمینه گفتاردرمانی کودکان و بزرگسالان به صورت کاملا تخصصی فعالیت می نماید. متخصصین گفتاردرمانی مرکز با بیش از 18 سال سابقه درمان به شما در انتخاب یک گفتاردرمان خوب و آشنا با روحیات بیمار کمک می نمایند. از دیگر خدمات مرکز توانبخشی دکتر صابر ، گفتاردرمانی در منزل و کاردرمانی در منزل می باشد. که روند درمان بیماران را تسهیل می نماید و استفاده از خدمات درمانی را برای بیمارانی که توانایی مراجعه به مرکز گفتاردرمانی را ندارند امکان پذیر می نماید.
گفتاردرمان های تازه کار در دادن بازخورد درست به بیمار غالباً با مشکل روبرو می شوند زیرا با اطمینان کامل نمی توانند تعیین کنند که
a) آیا پاسخ بیمار درست بود یا
b) دقیقاً چه چیز پاسخ درست و یا نادرست بود
بازخورد اصلاح کننده یعنی اطلاعاتی که متخصص بالینی درباره ی کیفیت، ویژگی و یا درستی پاسخ پیشین در اختیار بیمار می گذارد. هنگامی که ماهیت پاسخ درست برای متخصص بالینی تازه کار مبهم باشد، ارایه ی بازخورد اصلاح کننده ی مناسب دشوار خواهد بود بنابراین گفتاردرمان ها را تشویق می کنیم تا در تلاش به منظور گسترش مهارت ها در بازخورد اصلاح کننده به دقت و به طور منظم درباره ی ماهیت –پاسخ های بیمار بیندیشند.
بازخورد اصلاح کننده غالباً کلامی است و به مهارت های گفتاردرمان در تشخیص درست صحت پاسخ های بیمار و انتقال بی درنگ این یافته ها به بیمار، پس از پاسخ بستگی دارد.
اهداف یک گفتاردرمان خوب
برای افزایش صحت ارزیابی پاسخ های بیمار مراحل زیر به گفتاردرمان خوب پیشنهاد می شوند:
۱) افزایش آگاهی درباره ی هدف در پاسخ بیمار. برای مثال اگر هدف پاسخ بیمار درباره ی تولید صدای /س/ است. متخصص بالینی باید با جایگاه و شیوه ی تولید صدای /س/ آشنا باشد و به راحتی بتواند تولید صحیح صدای /س/ را تشخیص دهد.
۲) پاسخ بیمار را با هدف مورد نظر مقایسه کند.
۳) برای تعیین دقیق ویژگی های خاص، درستی پاسخ، پاسخ بیمار را تجزیه و تحلیل کنید. برای مثال، آیا ساختار و عملکرد اندام های گویایی برای تولید صدای /س/ مناسباند؟ آیا وضعیت بدنی بیمار تولید درست صدای /س/ را به اندازهی کافی حمایت می کند؟ آیا زبان بیمار در جایگاه درست تولید صدای /س/ قرار دارد؟ آیا برای تولید صدای س جریان هوا به طور مناسب و آن گونه که لازم است از دهان خارج می شود؟
۴) بر اساس نتایج به دست آمده از تجزیه و تحلیل فعالیت تولیدی بیمار، جنبه های مختلف تولید صدای /س/ را که درست بوده است برای بیمار توضیح دهید.
۵) ویژگی یا جنبه ای از صدای /س/ را که نادرست بوده است مورد توجه قرار دهید. این مرحله را با استفاده از روش هایی که برای آموزش طراحی شده اند به پایان برسانید و تولید درست صدای /س/ را با استفاده از الگوی متخصص بالینی و یا سایر روش ها عملاً به بیمار نشان دهید. علاوه بر این، هگد پیشنهاد می کند که با دادن امتیازهای مثبت در خلال بازخورد اصلاح کننده تأثیرات منفی ناشی از بازخورد اصلاح کننده را به حداقل کاهش دهید. على الاصول نخست، همواره درباره ی جبنه های مختلف تولید که درست بود با بیمار صحبت کنید، سپس جنبه هایی را که نادرست بود، همراه با تحلیل این که چرا تولید نادرست بود، به کارتان اضافه كنيد.
گردآوری داده ها در روند گفتاردرمانی
منظور از گردآوری داده ها ثبت پاسخ های بیمار در خلال جلسه درمان است. روش های گوناگونی برای گردآوری داده ها وجود دارد.گفتاردرمانان را تشویق می کنیم تا روشی را انتخاب کنند که انجام آن در جریان کار روزانه ساده و از نظر درستی کاملاً کارآمد باشد. برخی از گفتاردرمان ها روش ساده ی (+) یا (-) را برای گردآوری داده ها ترجیح می دهند. در این روش نشانه ی (+) به معنی درست بودن پاسخ بیمار و نشانه ی (-) به معنی نادرست بودن پاسخ بیمار است. برخی دیگر روش (۱) یا (P) را ترجیح می دهند ، که در آن عدد (۱) به معنی درست بودن پاسخ بیمار و نشانه ی (P) به معنی نادرست بودن پاسخ بیمار است/ حتّی ساده تر ، ممکن است روش علامت گذاری همانند شمردن مورد استفاده قرار گیرد که در آن (۱) به معنی پاسخ درست بیمار و نشانه ی () به معنی نادرست بودن پاسخ بیمار باشد. افزون بر این برای گردآوری داده ها دستگاه های صدا ساز تجاری در دسترساند. به طور کلی گفتاردرمان ها ممکن است برای حفظ ثبات در گردآوری داده ها از هر روش دلخواهی برای علامت گذاری و جمع بندی پاسخه ای بیمار استفاده کنند. برگه های گردآوری داده ها یعنی برگه هایی که برای یادداشت برداری یا نوشتن نتایج پاسخ های بیمار برای جمع بندی و تجزیه و تحلیل به کار گرفته می شوند. این برگه ها بسیار سودمندند. برخی از این برگه ها فقط دارای ۱۰ جزء هستند که به درمانگر امکان می دهند تا ده تا از پاسخ های بیمار را در یک سطر و یا در یک ردیف ثبت کند. در برخی دیگر از برگه های گردآوری داده ها، خلاقیت بیشتری به کار گرفته شده و استعداد هنری در طراحی آن ها به چشم می خورد. این برگه ها ممکن است کمک کنند تا داده های مربوط به موضوعات مشابه به شكل ها و رنگ های مختلف گردآوری شوند برای مثال یکی از این برگه ها ممکن است درختی با ۳۰ عدد سیب خوش رنگ باشد که هر یک از این ۳۰ سیب به عنوان فضایی برای گردآوری داده های مربوط به پاسخ های بیمار و یا تلاش های بالینی باشد.
تلاش های بالینی، عبارت از موقعیت های سازمان بندی شده ای هستند تا بیمار پاسخی را در حین درمان از خود بروز دهد. هگد تعدادی از موقعیت های مختلف را که بیمار باید در خلال مداخلات درمانی یعنی هنگام ایجاد پایه برای داده ها و هنگام درمان، پاسخ دهد شرح داده است. به عنوان بخشی از ارزیابی یعنی هنگامی که متخصص بالینی از موقعیت های تکراری برای تعیین میزان پیشرفت صورت گرفته روی یک هدف درمانی ویژه استفاده می کنند نيز، تلاش بالينى صورت می گیرد تا بیمار پاسخ دهد. برای مثال وقتی که متخصص بالینی از بیمار میخواهد تا هدف را چندین بار به تعداد معینی تکرار کند تلاش بالینی، درصد پاسخ های درست روی هدف مشخص را تعیین می کند. متخصص بالینی با مقایسه ی تعداد پاسخ های درست با تعداد موقعیت ها برای تولید هدف میزان پیشرفت بیمار را می سنجد. برای نمونه اگر بیمار صدای /ک/ را تا %۹۰ درست تولید کند این به آن معنی است که بیمار در ۱۰ بار تلاش بالینی برای تولید صدای /ک/ ، ۹ بار آن را درست تولید کرده است. در تلاش های بالينى، محاسبه درصد پاسخ های درست چارچوبی است که برای گردآوری داده ها در هنگام جمع آوری داده های پایه تعامل درمانی و ارزیابی فعالیت ها به طور گسترده مورد استفاده قرار می گیرد.
موضوع اصلی در گردآوری داده ها تمرکز بیشتر روی ثبات در گردآوری داده ها است تا شيوه ى جمع بندی داده ها. گفتاردرمانان خوب برای کودکان را تشویق می کنیم تا برای گردآوری داده ها در سرتاسر جلسه ی درمان تمرین کنند که این کار را به راحتی انجام دهند.
گفتاردرمانی و ارزیابی عملکرد کلامی با استفاده از روش های غیر رسمی و با توجه به دیدگاه تکاملی توصیفی انجام می شود. در دوره ی پیش زبانی ارزیابی عملکرد کلامی کودکان علاوه بر رشد تغذیه، گفتاردرمان باید وضعیت کودک را از نظر صوتی مورد ارزیابی قرار دهد که در ارزیابی عملکرد صوتی در کودک مواردی همچون کم شنوایی هم مورد توجه قرار می گیرد. نمونه گفتار از گفتار کودکان، کلمات و جملاتی است که کودک می گوید. کودکان که در این مرحله به تاخیر کلامی دچار هستند، باید ارزیابی عملکرد کلامی مناسب و تمرینات جبرانی برای کودکانی که به این مرحله نرسیده اند را انجام داد. اختلالات و مشکلات کلامی یکی از شایع ترین مشکلات در دوره پیشرفت کلامی است. این مشکلات ابتدا از طریق یکی از دو روش ارجاع یا غربالگری ارزیابی شده، سپس بعد از ارزیابی اولیه ، در صورتی که کودک به تاخیر کلامی مشکوک باشد، ارزیابی دقیق تری توسط فوق تخصص گفتاردرمانی در کلینیک انجام می گیرد. مرکز گفتاردرمانی دکتر صابر، بهترین گفتاردرمانی در تهران، به گفتاردرمانی و ارزیابی عملکرد کلامی کودکان و گفتاردرمانی کودکان می پردازد.
روش های ارزیابی عملکرد کلامی
برای ارزیابی عملکرد کلامی در گفتاردرمانی چهار روش اصلی وجود دارد: آزمون های استاندارد شده، مقیاس های رشدی، روش های غیراستاندارد یا معيار- مرجع و مشاهدات رفتاری. هر یک از این ها در فرایند ارزیابی جایگاهی دارند و عملکرد های معینی را انجام می دهند، اما هر کدام محدودیت های خاصّی نیز دارند. وظیفه همیشگی گفتاردرمانگر، شناسایی ابزار درست برای گفتاردرمانی و ارزیابی عملکرد کلامی است. آزمون های استاندارد شده یا هنجار- مرجع، اکثراً رسمی و قالبی غیربافت مند برای ارزیابی عملکرد کلامی هستند. آن ها از طریق تقسیم یک سری از موضوعات که (به‌طور ایده آل) به گروه وسیعی از کودکان دارای رشد طبیعی زبان داده شده، توسعه یافته اند و در نهایت دامنۀ قابل قبولی از تغییر در نمرات را برای دامنه سنی تحت پوشش آزمون حساب می کنند. مزیت آزمون های استاندارد شده، در صورتی که خوش ساخت باشند، این است که اجازه می دهند مقایسه ای معنی دار از عملکرد کلامی کودکان در بین خود آن ها صورت گیرد.
آزمون های استاندارد شده گفتار
دلیل کیفیت در ازمون های استاندارد شده، دارا بودن خصوصیات زیر است:
روشن و واضح بودن معیار نمره دهی و اجرا: آنچه یک آزمون استاندارد شده را «استاندارد» می کند، این است که همیشه روش یکسانی ارائه می دهد، بدون این که مهم باشد چه کسی آن را مدیریت می کند و همیشه از یک راه نمره می دهد بدون این که مهم باشد چه کسی به آن نمره می دهد یا آن را اجرا می کند. هنگام ارزیابی یک آزمون استاندارد شده، عاقلانه است که آموزش های راهنما را خوانده و از خود بپرسیم که هنگام اجرا و نمره دهی آزمون، آیا دقیقاً می دانید چه کاری می کنید یا نه. اگر با بازخوانی دقیق راهنما سئوالات موجود در ذهن شما حل نمی شوند، روش های بیان شده برای استفاده از آزمون، به اندازه کافی روشن نبوده اند.
روایی: به ماهیت آنچه یک آزمون اندازه می گیرد، اشاره می کند یعنی آنچه که آزمون برای اندازه گیری آن در نظر گرفته شده است. آزمونی معتبر است که خطای نظام مند یا سوگیری آن کوچک باشد. انواع گوناگونی از روایی گزارش شده است. روایی صوری، به تطابق عام میان هدف آزمون و محتوای واقعی آن اشاره می کند. مثلاً، آزمون خزانه واژگان بیانی روایی صوری دارد. چون از افراد می خواهد اسامی عکس هایی را که با آن ها روبرو می شوند، بگویند، که یک راه منطقی است برای این که مشخص کند فرد آن کلمات را در خزانه واژگان خود دارد یا نه. روایی محتوا مربوط است به این که آیا قسمت های مختلف ابزار، نماینده‌ی حوزه‌ی نمونه گیری شده توسط آزمون هست یا نه. این کار را معمولاً متخصصینی ارزیایی می کنند که ابزار را به عنوان یک ماهیت کلی مورد قضاوت قرار می دهند.
روایی سازه: نشان می دهد که آیا ابزار، آن ساختار نظری را که برای سنجش گفتاردرمانی طراحی شده است، اندازه می گیرد یا نه. این امر، هم به صورت کیفی و هم کمی قابل ارزیابی است و بازهم معمولاً از طریق به کارگیری دیدگاه تخصصی انجام می شود.
روایی معیار: محور مربوط است به این که آیا ابزار با ابزارهای دیگری که همان چیز را اندازه می گیرند، رابطه ای قوی نشان می دهد یا نه. دو نوع روایی معیار- محور وجود دارد: همزمان و پیشگو. یک آزمون هنگامی اعتبار همزمان دارد که با ارائه مدرک نشان دهد که آزمون با ابزارهای معتبر دیگر در شناسایی کودکان به‌عنوان طبیعی یا دچار اختلال موافق است. یک آزمون هنگامی اعتبار پیشگو دارد که با ارائه شواهدی نشان دهد که عملکرد کلامی کودک بعداً در یک اندازه گیری دیگر از گفتار یا زبان چگونه خواهد بود. عموماً در راهنمای آزمون برای این اعتبارها مدرکی ریاضیاتی معرفی می شود. آزمون هایی که داده های کمی در مورد روایی معیار- محور بدست نمی دهند، نمی توانند ابزارهایی خوش ساخت باشند.
پایایی: ابزاری پایاست که سنجش های آن برای گفتاردرمانی با ثبات و دقیق بوده یا به ارزش «واقعی» نزدیک باشند. به بیان دیگر مقدار خطای تصادفی آن در اندازه گیری کوچک است. پایایی نیز از چند راه ارزیابی می شود. پایایی آزمون ساز آزمون شامل دو زمان متفاوت ارائه آزمون به یک فرد و محاسبه‌ی رابطه‌ی بین دو نمره است. آزمون هایی که نمره‌ی آن ها در این محاسبه بالا باشد، ثبات دارند. پایایی بین ارزیاب، از دو آزمونگر متفاوت می خواهد که یک آزمون را به یک فرد ارائه دهند یا نمره آزمون یک نفر را جداجدا محاسبه کنند. بالا بودن میزان رابطه بین این دو نمره دهی نشان می دهد که آزمون، زیاد تحت تأثیر خصوصیات آزمونگر قرار ندارد. سالویا و ایسلدیک اظهار کردند که برای یک آزمون پایا، باید هر دو نوع روایی گزارش شود که باید بالاتر از یک ضریب همبستگی 90/0 با فاصله اطمینان ۹۵% باشد. پایایی مربوط به ثبات درونی یعنی خرده آزمون های ابزار، افراد را به‌طور مشابه دسته بندی می کنند یا بخش های مختلف آزمون همان چیزی را می سنجند که کل آن می سنجد. پایایی دو نیمه جدا، که در آن نمرات نیمه اول یک آزمون با نمرات نیمه دوم آن مقایسه می شوند، و پایایی فرد- زوج، که در آن نمرات سئوالات فرد با نمرات سئوالات زوج مقایسه می شوند، انواع اندازه گیری ثبات درونی هستند. پایایی فرم های همتا، یعنی دو فرم یک ابزار (مانند فرم A III و فرم B III از آزمون خزانه واژگان تصویری پی بادی-III) الزاماً یک چیز را اندازه بگیرند.
مرکز گفتاردرمانی کودکان دکتر صابر با انجام تست های تشخیصی استاندارد برای کودکان به ازیابی عملکرد کلامی کودکان می پردازد و با بهره گیری از تجربه و دانش گفتاردرمانان این مرکز و استفاده از ابزارهای درمانی روز دنیا نظیر سنسوری روم ، سویچ صوتی، گروه درمانی و رفتاردرمانی و دیگر تجهیزات مرکز بهترین درمان های مورد نیاز کودکان با اختلالات گفتار و زبان را ارائه می نماید. همچنین در صورت نیاز گفتاردرمانان مرکز جهت انجام گفتاردرمانی کودکان در منزل به من خانه بیمار مراجعه و خدمات درمانی را در محیط منزل ارائه می نمایند. مشاوره با والدین در جهت آموزش نحوه برخورد با کودک دچار اختلال گفتاری و آموزش روش های کمک به کودک در جهت بهبود گفتار از دیگر خدمات مرکز گفتاردرمانی کودکان دکتر صابر می باشد.
1بسیاری از والدین کودکانی که دیر به حرف می افتند یا کلام ندارند به دنبال دکتر برای تاخیر گفتار در کودکان خود می گردند. تاخیر در گفتار کودکان ممکن است به دلایل مختلفی ایجاد شود. تشخیص علت دقیق تاخیر گفتار در کودکان باید توسط گفتاردرمانی کودکان انجام شود. مرکز گفتاردرمانی تخصصی دکتر صابر بهترین گفتاردرمانی تاخیر کلامی را توسط گفتاردرمانان با تجربه مرکز گفتاردرمانی کودکان به کودکان شما ارائه می نمایند. تبحر متخصصین مرکز در کنار امکانات پیشرفته گفتاردرمانی نظیر اتاق مهارت های شنیداری، سویچ صوتی، ماساژ گفتاردرمانی ، بازی درمانی تخصصی، گفتاردرمانی در منزل و… به بهبود مهارت های گفتاری کودکان و درمان تاخیر در گفتار کودک کمک می نماید.
گفتاردرمانی برای تاخیر گفتار
شرکت در مکالمه به رنج وسیعی از رفتارهای کاربرد شناختی احتیاج دارد که میتوان آن را در طول تعامل ارتباطی مشاهده کرد. در زمان مکالمه با دیگران کودکان مبتلا به اختلالات تاخیر گفتار ممکن است با موارد زیر مشکل داشته باشند:
تولید هوشیارانه‌ی شکل‌های پیام که با نیاز شنونده منطبق باشد. علت این مشکل در این کودکان این است که نمی‌توانند دیدگاه مخاطب را متوجه شوند (نقص در TOM)
در یک محدوده خاصی زیاد صحبت میکنند.
آغاز، حفظ و پایان موضوع، حفظ ارتباط موضوع در مکالمه، تقدم و تاخر دچار مشکل است.
وقتی گفتاردرمان تاخیر کلامی مهارتهای مکالمه‌ای را ارزیابی میکند باید به این موارد توجه کند:
انطباق پیام با نیاز شنونده
صحبت کردن در مورد رنج وسیعی از موضوعات
حفظ تقدم و تأخر نوبت
ادامه به صحبت با رعایت نوبت
مکالمه در مورد موضوعی که توسط دیگران توسعه یافته
شفاف سازی پیام زمانی که ارتباط شکست خورده است
استفاده از پیش بینی در فرمول بندی یک پیام (یک مهارت بر پایدی توانایی فهم کودک از اطلاعات اشتراک گذاشته شده با شنونده)
درخواست شفاف سازی و پاسخ به درخواست شفاف سازی زمانی که مکالمه ارتباط با شکست مواجه میشود
تولید روایت و درمان تاخیر گفتار در کودکان
توانایی تولید روایت یک نوع توسعه یافته از گفت و گو یا مونولوگ اجتماعی است که در طول سالهای پیش دبستان رشد میکند. در این زمینه باید به چند مورد توجه گردد:
زمینه
ویژگی‌ها
مشکلات و نتایج
علاوه بر ملاک‌های ساختاری باید به جنبههای کاربرد شناختی مثل چگونگی انطباق با نیازهای شنونده نیز توجه گردد.
مهارت روایت گفت وگو، مهارتهای اجتماعی – هیجانی، شناختی و زبانی را منعکس میکند که در افراد مبتلا به اختلالات طیف اتیسم میتواند دچار چالش باشد.
کودکان مبتلا به اتیسم سطح بالا در طول سالهای مدرسه این ویژگی‌ها را دارند:
تعداد روایتگری کمتر در بافت مکالمه‌ای
تکیه بر سرنخ‌هایی از جانب شنونده برای اصلاح اطلاعات
پیچیدگی و ارتباط کمتر
خودداری از قطع موضوع و بهره گیری از نظرات مرتبط
برای ارزیابی مهارتهای مکالمه‌ا
راهنمایی‌هایی برای تاخیر گفتار کودکان
کسب نمونه های مختلف مثل: روایت تجربیات شخصی که زمینهی اطلاعات آن با گفتاردرمان در میان گذاشته نشده مثلاً صحبت کردن در مورد سرگرم کننده ترین چیزی که برایش اتفاق افتاده و ارزیابگر میتواند اطلاعات زمینه‌ای مناسبی را که کودک فراهم میکند و مطابق با نیازهای شنونده است را یادداشت کند.
گفتن یا بازگویی یک داستان از یک کتاب مصور
بازگویی یک داستانی که ارزیابگر و کودک هر دو از آن با خبرند و یا این که کودک نمی‌داند که ارزیابگر آن را می‌داند ولی توسط ارزیابگر مدل داده میشود.
برای تمام بافت‌های روایت گفتاردرمان میتواند حالات ذهنی، احساسات و علایق کاراکترها که توسط کودک مطرح میشود را در نظر بگیرد.
اختلال ارتباطی به دسته ای از اختلالات گفته می شود که شخص را در بیان خواسته ها، دریافت اطلاعات کلامی از محیط اطراف و درک و استدلال مفاهیم و سخنان دیگران با مشکل رو به رو می کند. این اختلال می تواند بر روی قدرت گفتار فرد تاثیر بگذارد و حتی توانایی های شنیداری او را مختل سازد. اختلال ارتباطی با اختلالات گفتار و زبان و ارتباط کلامی و غیر کلامی در کودکان ارتباط داشته و می تواند ارتباط اجتماعی کودک را تحت تاثیر قرار دهد. مرکز گفتاردرمانی و کاردرمانی دکتر صابر در زمینه درمان اختلال ارتباطی کودکان و بهبود اختلال ارتباطی اجتماعی در کودکان با استفاده از تکنیک های گفتاردرمانی کودک و تجهیزات پیشرفته مرکز نظیر سویچ سوند و اتاق شنیداری به آموزش ارتباط موثر به کودکان می پردازد. رفتاردرمانی و بازی درمانی مرکز دکتر صابر در کنار خدمات گفتاردرمانی، موجب بهبود مهارت های ارتباط غیر کلامی و کلامی کودکان می شود. کلینیک دکتر صابر با دو شعبه فعال در غرب و شرق تهران در زمینه درمان کودکان با اختلالات گفتاری به صورت تخصصی مشغول به فعالیت می باشد.
بخش دیگری از اطلاعات ضروری به ویژه برای آن هایی که سن عقلی غیرکلامی را به عنوان مرجعی برای عملکرد زبانی قبول می کنند، یک اندازه گیری از شناخت غیر زبانی است. مدلی شبیه آنچه برای ارزیابی شنوایی استفاده می شود، برای ارزیابی شناخت نیز می تواند دنبال شود. اگر چه آسیب شناس گفتار و زبان برای انجام آزمون IQ شرایط لازم را ندارد ولی از مقیاس هایی غیر رسمی در مورد عملکرد شناختی براساس ارزیابی بازی، تکالیف پیاژه و عملکرد نقاشی می توان برای این کار استفاده کرد. در صورت عدم دسترسی به آزمون رسمی شناخت، استفاده از مقیاس های غیر رسمی غربال شناختی توجیه‌پذیر است. درمانگر به راحتی می تواند ارزیابی کند که آیا کودک در این تکالیف شناختی غیر کلامی در سطح سن خودش یا نزدیک به آن عمل می کند یا نه. اگر کودکی در این مقیاس ها نزدیک به سطح سنی عمل کند، احتمالاً اطلاعات بیشتری نیاز نیست. اگر عمل نکند به هر حال درمانگر برای انجام ارزیابی رسمیِ رشد، مسئول ارجاع او به یک متخصص مناسب است.
عملکرد اجتماعی و اختلال ارتباطی اجتماعی
از آنجا که برقراری ارتباط یک اقدام تعاملی مهم است، لازم است تا اندازه ای در مورد شرایط اجتماعی که در آن شرایط، کودکان برای فهماندن نیاز های زبانی‌شان تعامل دارند، باید قویاً تأکید کنم، که این بدان معنا نیست که ما بدنبال مقصر اختلال زبانی کودک هستیم. اگر در خانواده ای، الگو های تعاملی والد- کودک و ارتباط اجتماعی نسبت به الگو های مشابه در یک خانواده‌ی شاخص طبقه متوسط تا حدی متفاوت باشد، درمانگران اغلب عجولانه نتیجه می گیرند که آن الگو ها مسبب مشکلات کودک هستند. مطالعات بی شماری در مورد کودکان مبتلا به اختلالات ارتباطی گوناگون نشان می دهند که در این خانواده ها تغییرات دیده شده در شیوه های تعاملی والدین، نتیجه سازگاری های عملی والدین با نیاز های کودک است. به جز مواردی از بدرفتاری یا غفلت مفرط، والدین تقریباً هرگز منبع اصلی مشکل برقراری ارتباط کودک شان نیستند.
اهداف واقعی ارزیابی ارتباط اجتماعی در کودکان
جمع آوری اطلاعاتی در مورد این که کودک چگونه هر آنچه از مهارت های ارتباطی را که داراست به کار می برد و کشف این که مشکلات برقراری ارتباط چگونه در رشد مهارت های زندگی روزانه کودک تأثیر می گذارند.
ارزیابی سازگاری عاطفی و رفتاری کودک.
کشف آگاهی های خانواده از نیاز های کودک و یافتن اولویت هایی برای رسیدگی به آن ها.
فهمیدن توانایی ها و نیاز های خانواده از نظر حمایت از زوجین و متخصصین در وظیفه دشوار پرورش کودکی با نیاز های ویژه.
فهمیدن تفاوت های فرهنگی و زبانی موجود در خانه که ممکن است مهارت های برقراری ارتباط در کودک یا آگاهی های والدین از آن ها را تحت تأثیر قرار دهد.
چندین ابزار استاندارد برای جمع آوری اطلاعات در مورد مهارت های اجتماعی و زندگی روزانه کودک در دسترس است. مقیاس های رفتار سازشی و اینلند ابزار خوش ساخت ویژه ای است که یک قالب مصاحبه ای ساخت مند را به کار می برد و هنجار هایی را برای گروه های سنی از دوره کودکی تا جوانیِ افراد معلول و همچنین عادی فراهم می کند. آسیب شناس زبان می تواند با آموزش های ارائه شده در راهنمای آزمون، این ارزیابی را انجام دهد. در یک ارزیابی چند رشته ای، یک مددکار اجتماعی، مربی استثنایی یا متخصص بهداشت روان هم می توانند آن را انجام دهند.
ارزیابی وضعیت عاطفی و ارتباط اجتماعی کودک
ارزیابی وضعیت عاطفی و ارتباط اجتماعی ممکن است به شرکت یک مددکار اجتماعی، روان‌شناس یا روانپزشک نیاز داشته باشد. گفتاردرمان کودکان موقعی می تواند مراجع را به متخصصین روان شناس و ارتباط موثر ارجاع دهد که مشاهده کند رفتار و سازگاری عاطفی کودک در حین انجام تکالیف ارزیابی، مشکلاتی را ایجاد می کنند یا مانعی در مسیر مداخله موفق برقراری ارتباط هستند. در انجام این مشاهدات، همیشه عاقلانه است به خاطر داشته باشیم که عدم توانایی برقراری ارتباط یک وضعیت بسیار محروم کننده است. همان طور که درباره آن دانش‌آموز مبتلا به اوتیسم دیدیم، ایجاد و توسعه رفتار های سازشی اغلب نتیجه عدم توانایی در بیان خواسته ها و نیازهاست. هرچند ارزیابی جنبه های عاطفی و رفتاری اختلال زبان، در طراحی برنامه درمانی و تکمیل یک برنامه خدماتی برای خانواده مهم است ولی ما هم لازم است نسبت به نتیجه گیری سریع و اغتشاش علت و معلول، دقیق باشیم. اختلال زبان یک کودک ممکن است نتیجه ای از یک آشفتگی عاطفی باشد. این، به ویژه در مواردی از موتیسم انتخابی درست است، یعنی هنگامی که کودکان در وضعیت های معینی حاضر به حرف زدن نیستند در حالی که در وضعیت های دیگر صحبت می کنند. اما حداقل این احتمال وجود دارد که مشکلات برقراری ارتباط، باعث آشفتگی رفتاری یا عاطفی مشاهده شده در یک کودک مبتلا به آسیب زبان باشد.
دیگر جنبه های ارزیابی ارتباط موثر کودکان
جنبه های دیگر ارزیابی محیط اجتماعی را می توان در یک ارزیابی چند رشته ای توسط یک مددکار اجتماعی یا بوسیله استفاده از مقیاس های منتشر شده ای مانند مقیاس منابع خانوادگی، نیم رخ قابلیت های خانواده و فهرست حمایت اجتماعی یا بوسیله مصاحبه انجام داد. اگر خدمات مددکاری اجتماعی در دسترس نباشد، آسیب شناس زبان می تواند با اعضای خانواده فقط در مورد آگاهی ها، نگرانی ها، نیاز ها و امید های آن ها در مورد کودک شان صحبت کند. هدف اصلی جمع آوری این اطلاعات آن است که برای خانواده روشن شود که آن ها اعضای اصلی تیم در کمک به کودک خود برای کسب بالاترین سطح از عملکرد ممکن هستند. تصمیم گیری در این مورد که کودک نیاز به یادگیری چه چیزی دارد و چگونه آن را یاد می گیرد، کار متخصصین به تنهایی نیست؛ خانواده، اطلاعاتی حیاتی در مورد این موضوعات دارد که لازم است قسمتی از برنامه مدیریتی باشد. خانواده نیز حق دارد در تعیین اهداف و روش های مداخله ای که نزدیک ترین هماهنگی را با نیاز های خود خانواده و نیز کودک شان دارند، کمک کند زیرا برای این که کودک خوب عمل کند خانواده نیز باید عملکرد خوبی داشته باشد. اختیارات جدید فدرال مانند اختیاراتی که در قانون‌گذاری سال ۱۹۷۷ برای افراد مبتلا به ناتوانی های آموزشی (IDEA) آمده اند به لزوم مداخله خانواده- محور در مداخله کودکان خردسال، تأکید می کند. اما همه خانواده ها بدون توجه به سن کودک شان، استحقاق این رسیدگی را دارند. آسیب شناس زبان مسئول است جوی را ایجاد کند که در آن خانواده احساس کند در پیشرفت کودک شریک است. ارزیابی نقش تفاوت های فرهنگی و زبانی نیز شامل مصاحبه با والدین در مورد انتظارات آن ها از برقراری ارتباط و سبک های ارتباطی شان است.
هر گفتاردرمان کودک با توجه به تجربه و دانش خود پس از انجام مراحل ارزیابی و تشخیص دقیق اختلال گفتاری در کودک، به طرح برنامه درمانی و ارائه تمرینات گفتار درمانی به مراجع خود می پردازد.بهترین گفتاردرمانی برای کودکان زمانی اتفاق می افتد که توجه خاص به نیازها و توانایی های کودک در کنار علایق او در طراحی تمرینات گفتاردرمانی در نظر گرفته شده باشد. چون همکاری و شرکت کودکان در روند گفتاردرمانی زمانی اتفاق می افتد که کودک با علاقه و فعال در جلسات شرکت نماید.حتی زمانی که گفتاردرمانی در منزل برای کودکان انجام می شود تغییر محیط منزل و جذاب کردن اتاق درمان باید مورد توجه قرار گیرد. در ارائه تمرینات گفتار درمانی تنوع، استفاده از همه حواس کودک در طول درمان، تشویق کودک به آواسازی و ارائه فیدبک های مناسب باید به صورت همزمان انجام گیرد تا بهترین نتیجه درمانی حاصل گردد. آنچه در اینجا ارایه میشود، برای گفتاردرمانان و بیمار در نظر گرفته شده است. چون مسئولیت ارایه ی سبک‌های یادگیری احتمالی بیماران به عهدهی گفتاردرمان ها است، گفتاردرمان ها را تشویق میکنیم تا به منظور افزایش آگاهی و بالا بردن احتمالات کارآیی بالینی مربوط به سبک‌های یادگیری، دربارهی سبک‌های یادگیری خودشان نیز بیندیشند. مرکز گفتاردرمانی دکتر صابر در جهت بهبود اختلالات گفتاری کودکان با استفاده از تجهیزات پیشرفته مرکز نظیر سنسوری روم و اتاق شنیداری و تجربه بالای متخصصین گفتاردرمان خود به ارائه بهترین تمرینات گفتاردرمانی کودکان متناسب با مشکلات هر کودک و به صورت اختصاصی می پردازد تا بهترین نتیجه درمانی را حاصل نماید.
جهت تماس باکلینیک کاردرمانی و گفتاردرمانی جناب آقایدکتر صابر (کلینیکتوانبخشی پایا در پاسداران ، کلینیک توانبخشی غرب تهران در سعادت آباد) باشماره 09029123536 تماس حاصل فرمایید.
توجه به سبک یادگیری در تمرینات گفتار درمانی
اسمیت، سبک های یادگیری را این گونه تعریف کرده است: «روش های مخصوص هر فرد دربارهی پردازش اطلاعات، درک، و رفتار در موقعیت های یادگیری». سبک یادگیری روشی است که در آن هر فرد اطلاعات جدید و چالش انگیز را دریافت، پردازش و ملکه‌ی ذهن خود می سازد. نظریه ای که در پشت سبک های یادگیری قرار دارد این است که، افراد مختلف متناسب با ویژگی های ذاتی، تربیت خانوادگی، عوامل و ضروریات محیطی، اطلاعات را به طور متفاوتی دریافت و پردازش می کنند. سبک های یادگیری معمولاً به چندین دیدگاه تقسیم می شوند. با این همه، برای تمرینات گفتار درمانی دو دیدگاه از اهمیت ویژه ای برخوردارند: یکی سبک پردازش (فراگیر / با هم، و تحلیلى). دومی حس برتر (دیداری، شنیداری، لمسی و حس حرکت). دان پی برد، افرادی که به عنوان یادگیرندگان فراگیر یا با هم به حساب می آیند، افرادی هستند که ترجیح می دهند تا با ساختار کل – جز – کل یاد بگیرند، یعنی کل واحد را می بینند. در صورت لزوم آن را به اجزای کوچک تری تقسیم می کنند، و سپس آن را به صورت كل بازسازی می نمایند. افرادی که به عنوان یادگیرندگان فراگیر یا با هم محسوب می شوند، غالباً ترجیح می دهند تا در محیطی کار کنند که، نور ملایمی وجود داشته باشد و شیوه‌ی نشستن آن ها رسمی نباشد. یادگیرندگان فراگیر اغلب فقط می خواهند بدون توجه به تمامی اجزای یک چیز، به اصطلاح «جان کلام» را بدانند. افراد دارای سبک یادگیری فراگیر، برای یادگیری بهتر به استراحت (زنگ تفریح)، غذای سبک، امکان تحرک، و منطق نیاز دارند. البته، افراد دارای سبک یادگیری فراگیر، این توانایی را دارند تا در محیط هایی خلاف آنچه که در بالا گفته شده است، چیزی بیاموزند، ولی سبک پسندیده تر تا حد زیادی با نشانه های یاد شده همراه است.
یادگیرندگان تحلیلی و گفتار درمانی
دان، یادگیرندگان تحلیلی را به عنوان افرادی توصیف می کند که ترجیح می دهند تا به روش گام به گام و زنجیره وار یاد بگیرند. یاد گیرندگان تحلیلی غالباً ترجیح می دهند تا در محیط پر نور و نشستن به صورت رسمی کار کنند. این گونه اشخاص ترجیج می دهند تا در محیط آرام، بدون هرگونه عامل حواس پرت کن و خوردنی کار کنند. یادگیرندگان تحلیلی پیشرفته ای خطی گام به گام را که به راحتی به واحد های نا پیوسته قابل فهرست باشند، ترجیح می دهند. به عنوان مثال، یادگیرندگان تحلیلی علاقه مند به یادگیری یک رقص جدید، معمولاً از شخص هم سن و سال خود می خواهند تا با نشان دادن و یا گفتن این که در رقص، اول چه کاری باید انجام شود، دوم چی، سوم چی، و…، رقص را برای او اجرا کنند و یا شرح دهند، و می خواهند تا این مراحل را یکی پس از دیگری به عنوان واحد های مجزا ادراک کنند، در حالی که یادگیرندگان فراگیر معمولاً از افراد هم سن و سال خود می خواهند تا مراحل رقص را از آغاز تا پایان، به صورت یک توالی حرکتی کلی برای آن ها به نمایش بگذارند یا توضیح دهند. با این وصف، یادگیرندگان تحلیلی، همانند یادگیرندگان فراگیر، با همان ویژگی هایی که دربارهی یادگیری پسندیده تر برای یادگیری تحلیلی گفته ایم، توانایی یادگیری و گفتاردرمانی در سایر شرایط را دارند.
حس های برتر در ارائه تمرینات گفتار درمانی
هر یادگیرنده ای اطلاعات را از طريق مسير ها يا حس های مختلفی دریافت و پردازش می کند. تحقیقات نشان داد که سبک های یادگیری با ترکیبی از مسیر هایی که از طریق آن ها هر شخص اطلاعات تازه را دریافت و پردازش می کند، مشخص می گردد. مسیر هایی که از طریق آن ها اطلاعات می توانند دریافت شوند، در درجه‌ی نخست عبارتند از: حس های بینایی، شنوایی، لمسی، و حس حرکت ، اگرچه تحریک جنبه‌ی دیگری، مثل تحریک حلزون دستگاه شنوایی در ارتباط با یکپارچگی حسی و درمان بیماران نیازمند به یکپارچگی حسی نیز شرح داده شده است. کِرِشک، حس دریافت کننده ی اطلاعات (حس دریافتی) را این گونه تعریف می کند: هر مسیر حسی که از طریق آن بتوان اطلاعات را دریافت نمود.
یک مثال:تجربه خانم ریچارد
خانم ریچارد، مادر جاکوب، به خاطر سیزدهمین سالگرد تولد پسرش، یک دستگاه تلویزیون و یک دستگاه ضبط ویدئویی به منزل آورد. هنگامی که او با این دستگاه های جدید وارد منزل شد، بهترین دوست جاکوب به نام هارولد، در منزل او بود و با جاگرب کتاب های مصوّر قدیمی را نگاه می کردند. خانم ریجارد از این پسر ها خواست تا به پارکینگ بروند و هدیه تولد جاکوب را بیاورند و آن را در اتاق خواب جاکوب نصب کنند. پسر ها شاد شدند و فرصتی پیدا کردند تا کار سرگرم کننده ای را با هم انجام دهند. خانم ریچارد کار های روزمره اش را شروع کرد و پسر ها را به حال خودشان گذاشت تا دستگاه ها را نصب کنند. حدود ۲۵ دقیقه‌ی بعد، خانم ریچارد شنید که هارولد به جاکوب می گوید، «نه، پیش از نصب دستگاه ها باید دستور نصب را مطالعه کنیم». چند دقیقه‌ی بعد، خانم ریچارد متوجه شد که جاكوب هر چند دقیقه ای یك بار بين اتاق خواب مادرش و اتاق خواب خودش در حال رفت و آمد است. پس از ۱۰ دقیقه بعد، هارولد بدون خداحافظی از خانم ریچارد منزل او را ترک کرد. جاکوب پیش مادرش آمد و به او گفت که، متأسفانه دوستی من و هارولد به پایان رسید. مادرش پرسید که چرا فکر می کنی که دوستی شما به پایان رسید؟ جاکوب موارد زیر را برای مادرش شرح داد: جاكوب و هارولد، دستگاه ها را به خوبی از جعبه خارج کردند، ولی پس از این کار، دربارهی شیوه‌ی نصب این دستگاه ها با یکدیگر اختلاف پیدا کردند. جاکوب گفت که هارولد می‌خواست پیش از نصب دستگاه ها، دستور نصب TV و VCR را کلمه به کلمه بخواند، ولی جاکوب از این کار خوشش نمی آمد. جاکوب به هارولد گفت که، مادرش یک دستگاه TV و VCR دارد که مشابه همین است، بنابراین به اتاق خواب مادرش می رفت تا ببیند که این دستگاه ها چگونه نصب شده اند، و به اتاق خواب خودش برمی گشت تا این دستگاه ها را همانند آن ها نصب کند. هارولد مشغول مطالعه‌ی گام به گام دستور دستگاه ها بود، و به جاکوب اعتراض کرد که تا پایان خواندن دستور نصب دستگاه ها نباید کاری انجام دهد. جاکوب حرف او را نشنیده گرفت و نصب دستگاه ها را آغاز کرد و نصب دستگاه های موجود در اتاق خواب مادرش را بررسی می کرد تا اطمینان حاصل نماید که کارش را به درستی انجام می دهد، و پیش از این که هارولد دستور نصب دستگاه ها را به پایان برساند، دستگاه ها نصب شده بودند و به درستی کار می کردند. هارولد خشمگین شد و با عصبانیت از منزل خارج گردید. «جاکوب با ناراحتی و تأسف گفت: «مامان، هارولد از من عصبانی شد، و بدتر که حتی نمی دانم چه چیزی او را عصبانی کرده است. واقعاً متأسفم، دوستم را از دست دادم.» خانم ریچارد یک آموزگار است. او با دلداری دادن به پسرش او را تشویق کرد تا به هارولد فرصت بدهد که آرامش خود را به دست بیاورد. خانم ریچارد گفت: «تو دوستت را از دست ندادی» چیزی که اتفاق افتاده است این است که شما دو نفر فقط دربارهی نصب TV و VCR با یکدیگر توافق نداشته اید، زیرا سبک یادگیری شما دو نفر با یکدیگر تفاوت دارد. هارولد یک یادگیرنده‌ی تحلیلی است برای او مهم است که هر چیزی را مطالعه کند و بر طبق نوشته پیش برود، یعنی هر بار یک گام تا آن را به پایان برساند. ولـی تـو یــک یادگیرنده‌ی فراگیر هستی تو دوست داری تا به اصطلاح به جان کلام برسی و نظرت این است که، هر چه زودتر به هدف برسی. هیچ روشی ضرورتاً بهتر از روش دیگر نیست و این روش ها فقط با یکدیگر تفاوت دارند تو دوستت را از دست ندادی تو فقط پی بردی که شما دو نفر با دو روش متفاوت با چیزی برخورد کردید .همین خانم ریچارد ،گفت هارولد بر می گردد. چند روز بعد، هارولد برگشت. آنها اکنون ۱۵ ساله اند جاکوب و هارولد هنوز با یکدیگر دوست هستند و هنوز گه گاهی روی طرح هایی با یکدیگر کار می کنند ولی هر کدام با روش خاص خودش.
سبک های یادگیری و گفتار درمانی
پژوهش در حوزه‌ی سبک های یادگیری و گفتار درمانی، از دهه‌ی ۱۹۷۰ آغاز گردید. از همان آغاز کار، مربیان، گنجاندن مفاهیم مربوط به تفاوت های موجود در حس های دریافت کننده را که روی روش های دریافت و پردازش یادگیرنده تأثیر می گذارند، آغاز نمودند. در زیر، توصیف مختصری دربارهی نخستین حس های دریافت کننده و نمونه ای از ترجیح یادگیرندگان در مورد هر یک از مسیر های حسی خاص ارایه شده است:
حس شنوایی: حس شنوایی به مسیر شنوایی برای دریافت اطلاعات ارتباط دارد. یادگیرندگان از طریق شنیداری، شنیدن آموزش های کلامی را ترجیح می دهند، از بحث گروهی لذت می برند، در کلاس درس به ندرت یادداشت بر می دارند و با پس زمینه موسیقی در محیط به مطالعه می پردازند.
حس بینایی: حس بینایی به مسیر بینایی برای دریافت اطلاعات ارتباط دارد. یادگیرندگان از طریق بینایی، اطلاعات نوشته شده از قبیل دست نوشته ها، تصاویر ترسیمی (گرافیکی)، نقشه برداری ذهنی، و یا سایر تصاویر طرح مانند را ترجیح می دهند و برای بررسی و مطالعه یادداشت های فراوان بر می دارند، و از رنگ به عنوان وسیله ای برای کمک به یادگیری استفاده می کنند.
سوالات متداول:
1-چه تمریناتی برای تقویت تلفظ صداهای خاص مانند /س/ و /ش/ وجود دارد؟
برای تلفظ صحیح صداهای خاص، گفتاردرمانگر تمریناتی مانند تقلید آوا، تمرین در آینه، تمرین تنفس، و تمرینات دهانی برای تقویت لب‌ها و زبان ارائه میدهد. تمرینات باید مستمر و با دقت انجام شوند تا تأثیرگذار باشند.
2-تمرینات گفتاردرمانی چه کمکی به کودکان دارای تأخیر زبانی میکند؟
این تمرینات به افزایش مهارتهای زبانی مانند واژه‌سازی، جمله‌سازی و درک زبان کمک میکند و باعث میشود کودک سریع‌تر بتواند منظور خود را بیان کند و ارتباط مؤثرتری با محیط برقرار نماید.
هر کودک با سرعت منحصر به فرد خود مسیر رشدش را طی می کند و محدوده رشد طبیعی بسیار وسیع می باشد. تشخیص نشانه های تاخیر در رشد می تواند به تشخیص به موقع و درمان آن کمک کند. کمتر از نیمی از کودکان مبتلا به اختلال که دچار تاخیر در رشد یا تاخیر در تکلم هستند، قبل از شروع سن مدرسه تشخیص داده می شوند. انواع مختلفی از تاخیر در رشد کودکان وجود دارد از جمله تاخیر در زبان و کلام، تاخیر در مهارت های حرکتی، تاخیر در مهارت های اجتماعی و… . یکی از علل شایع تاخیر در تکلم و درک پایین کودک در مسیر طبیعی رشد و تکامل کودک، اوتیسم می باشد که باید به سرعت شناسایی و درمان شود، البته علل دیگر نظیر مشکلات ژنتیکی، وراثتی و ساختاری نیز موجب تاخیر در تکلم کودک می شوند که باید بررسی و درمان گرددند. کلینیک تخصصی توانبخشی دکتر صابر، بهترین مرکز گفتاردرمانی اوتیسم در تهران، با استفاده از روش هایی همچون گفتاردرمانی اوتیسم، گفتاردرمانی برای درک پایین کودک ، رفتاردرمانی، کاردرمانی درکی حرکتی و… به درمان درک پایین کودک می پردازد.
آپراکسی غیرکلامی
آپراکسی دهانی غیر کلامی به مشکل در تقلید یا توالی قصدمند حرکات دهانی که ربطی به گفتار ندارد، اشاره دارد مثل درهم کشیدن لب ها یا لیس زدن لب ها. کودکان با این اختلالات اغلب در مهارت های تقلیدی آسیب دیده اند. برخی گفتاردرمانان برای درک پایین کودک معتقدند که آپراکسی یک اختلال در برنامه ریزی حرکتی است، آپراکسی یک درماندگی برای بسیاری از کودکان جهت رشد گفتار محسوب می شود اما هنوز در مورد آن بحث وجود دارد. آپراکسی در کودکان به آسیب در توانایی برنامه ریزی و اجرای حرکات در غیبت مشکلات حرکتی اشاره دارد. این اختلال در کودکان با مشکل در توالی صدا های گفتاری، گروه بندی و کاهش قابلیت فهم، خیشومی شدگی، موقعیت یابی های خاموش، خطا های غیر ثابت و غیر نرمال مرتبط است.
درک پایین کودک در زبان
علاوه بر مشکلات زبان بیانی، اغلب مشکلات زبان درکی هم در کودکان مبتلا به اختلالات طیف اوتیسم وجود دارد. پیگیری جنبه های زبان درکی ممکن است به فهم درون داد زبانی و مقاصد ارتباطی کمک کند:
کاهش پاسخ به گفتار دیگران (نمی تواند به نام خودش واکنش نشان دهد)
پیگیری دستورات ساده
مشکل در، تفسیر سرنخ های غیر کلامی مثل ژست ها، حالات چهره ای و سرنخ های فرازبانی مثل تن صدا
مشکلات درک زبان در سطوح بعدی زبانی هم ادامه دارد. در واقع درک می تواند بیشتر از بیان در میان کودکان با اختلال که کلام دارند، آسیب دیده باشد. درک زبان مبهم (استعاره ای) شامل ضرب المثل، جوک، تشبیه و استعاره می تواند چالش بزرگی برای کودکان مبتلا به اوتیسم باشد زیرا در این اشکال، ارتباط خیلی کمی بین شکل و معنا یشان وجود دارد. این کودکان در پذیرش این که کلمه ای می تواند معانی چندگانه ای داشته باشند، دچار مشکل اند.
راهنمایی هایی برای ارزیابی اوتیسم و درک پایین کودک
برای کودکان مبتلا به اوتیسم که در مرحله قبل از قصدمندی یا پیش زبانی هستند، گفتاردرمانی می تواند استفاده کودک از پاسخ های غیر زبانی مثل توجه به شیء اشاره شده و پیروی از دستورات مستقیم ساده را بررسی کند.
در مرحله کلمات ابتدایی، کودک باید سوالات Wh و ترکیب کلمات را متوجه شود.
در مرحله ترکیب کلمه و جمله کودک باید گفته ها را با تکیه کمتر بر استراتژی های پاسخ غیر کلامی متوجه شود.
در سطح زبانی، گفتاردرمانی برای درک پایین کودک باید توانایی کودک را در تفسیر و یکپارچه سازی سرنخ های غیر کلامی مثل ژست و بیانات چهره ای و سرنخ های فرازبانی مثل تن صدا ارزیابی کند.
پائول پیشنهاد می کند که پیگیری حیطه ها برای ارزیابی درک کودکان در مرحله زبانی پیشرفته برای کودکان دارای کلام و اوتیسم سطح بالا، شامل موارد زیر باشد:
-فهم زبان غیر مستقیم شامل اصطلاحات، جوک، استعاره و کلمات با معانی چندگانه
-فهم زبانی که شامل اطلاعات ارجاع شده است علاوه بر آن چـه کـه بـه صـورت صریح بیان می شود
هر روزه در گفتاردرمانی کودکان با نوزادان نارس یا نوزادانی مواجه می شویم که با مشکلات بلع و تغذیه دست و پنجه نرم می کنند. والدینی که در شیر دادن به نوزادان خود دچار مشکل هستند و از عدم توانایی نوزاد در بلع یا مکیدن شیر شکایت می کنند. مرکز گفتاردرمانی کودکان در حیطه گفتاردرمانی،درمان مشکلات بلع و آموزش نحوه شیر دادن نوزاد به والدین فعالیت می نمایند. در این مطلب به نکاتی اشاره می شود که به مادران کمک می کند روش های بهتری برای تغذیه و شیر دادن به نوزادان خود انتخاب نمایند.
جهت تماس با کلینیک کاردرمانی و گفتار درمانی جناب آقای دکتر صابر (کلینیک توانبخشی پایا در پاسداران ، کلینیک توانبخشی غرب تهران در سعادت آباد) باشماره 09029123536 تماس حاصل فرمایید.
اولین تغذیه و نحوه شیر دادن نوزاد
نوزادتان همین حالا به دنیا آمده و اگر وضع مناسبی داشته باشد همسر یا پرستارتان او را روی شکمتان قرار داده است. اگر حال و حوصله مناسبی دارید، میتوانید بلافاصله به فرزندتان شیر بدهید ولی نباید احساس کنید که مجبورید این کار را در همان لحظه انجام دهید. کمی صبر کنید تا هر دو شما تحمل این کار را داشته باشید حتی اگر شما آماده باشید نوزادتان ممکن است آماده نباشد. دلواپس نباشید. واقعاً عجلهای در کارنیست. احتمالا در ساعتهای اولیۀبعداززایمانهردوی شما به خواب میروید سپس هر دو بیدار میشوید و آماده دست و پنجه نرم کردن بااین تجربه جدید خواهید بود.
هنگامی که نوزادتان آمادگی این اولین شیر خوردن را داشته باشد، شروع و آزمایش کنید. بر اساس گفته جین راش، قابله،«نوزادِ تازه متولد شده گرسنه است و میل دارد غذا بخورد او را زیر سینه خود قراردهید. پستان را خواهد مکید این کار نتیجه خواهد داد، چرا که نه؟»
نحوه شیر دادن نوزاد
چنانچه بخواهید مطابق یکی از دو حالت معمول به نوزاد خود شیر بدهید ، روی تخت بنشینید بلوز خود را بالا بکشید و بالشی در دامان خود قرار دهید. دقت کنید که پشت و آرنج خود را روی تکیه گاهی قرار دهید؛ به این منظور احتمالاً به بالش یا کوسن دیگری نیاز خواهید داشت. محل و حالت خود را کاملاً مناسب و راحت کنید. چنانچه سینه های بزرگی دارید یک حوله کوچک یا پارچه دیگری را لوله کنید و زیر سینه ای که میخواهید از آن شیر دهید بگذارید تا وزن پستان بر آن قرار گیرد، سپس از پرستار بخواهید نوزاد را در اختیار شما قرار دهد.
قدم به قدم
قنداق یا پتوی دور نوزاد را باز کنید و بلوز او را بالا بزنید تا هنگام شیردادن، پوست او با پوست بدن شما تماس داشته باشد. در حالی که دست خود را زیر سر نوزاد قرار دادهاید او را بگردانید و زیر سینۀ خود قرار دهید. سپس انگشت شست و اشاره دست دیگر خود را به صورت نیم دایره و به صورت کُرَوی زیر پستان قرار دهید. نوزاد را به سینه نزدیک کنید (به طرف نوزاد خم نشوید، زیرا مسلماً در دراز مدت موجب کمر درد شما میشود)، نوک پستان را بلند کنید و دقت کنید با دستتان دور نوکپستان را نپوشانید. با نوک پستان لبهای نوزاد را قلقلک دهید و فرصت دهید تا نوزاد کاملاً دهانش را باز کند. سرش را به سینه بچسبانید و پستان را تا حد ممکن در دهان او فرو کنید. چنانچه این عمل را به سرعت انجام ندهید، ممکن است تنها نوک سینه در دهان نوزاد قرار گیرد، در این صورت با انگشتان خود دهان نوزاد را باز، نوزاد را از سینه جدا و این روند را دوباره تکرار کنید.
به محض شروع به مکیدن موقعیت نوزاد را بررسی کنید. دهان او باید حداقل یک سوم حلقۀقهوهایدورنوکپستانرابپوشاندوقورتدادنهاینوزادرابشنوید.نگرانقرارگرفتن سینه روی بینی او نباشید زیرا در صورت وجود مشکل در تنفس کردن نوزاد تكان تكان خواهد خورد. هنگامی که احساس کردید نوزاد یک پستان را خالی کرده است که در آن حالت دیگر صدای قورت دادن را نخواهید شنید یا حرکت آروارهها و لپهای او را مشاهده نخواهید کرد او را زیر سینه دیگر قرار دهید. این مدت ممکن است از پنج تا بیست دقیقه یا حتی طولانیتر باشد، هنگام تعویض پستان، کودک را وادار کنید که آروغ بزند.
نوزاد را از هر دو پستان تغذیه کنید و حداقل در یک هفته اولیه، روزانه هشت بار این کار را انجام دهید. از اینکه احتمالاً هنوز شیر ندارید نگران نباشید، ترشح شیر چند روزی به طول میانجامد. در این مرحله شیر دادنهای مکرر موجب برقراری جریان مناسبی از شیر خواهد شد. (نوزادان مادرانی که دورۀ حاملگی را کامل کرده باشند روزها قادر به تحمل بیغذایی هستند تا هر دو مادر و نوزاد، بتوانند چگونگی تغذیه صحیح از پستان را بیاموزند. شاید بد نباشد هنگام اصرار پرستارها برای تغذیه نوزاد با شیر خشک یا حداقل یک بطری آب این امر را به آنها تذکردهید.)
در اولین شیردهی و نیز در طول چند روز بعدی نوزاد از ماده زردرنگی به نام آغوز تغذیه میشود. آغوز مملو از پادتنهاست و در مقابل عفونتها و ویروسها از نوزاد محافظت میکند. همچنین به صورت یک ملین عمل میکند و موجب تخلیه مدفوع قیر مانند تیره رنگی میشود کهقبل از تولد در دستگاه گوارش نوزاد جمع شده است.
تغذیه نوزاد با شیر مادر در همین روزهای اولیه موجب ترشح پرولاکتین میشود که موجب ایجاد آرامش در مادر و همچنین تحریک ترشح شیر و نیز ترشح هورمون دیگری به نام اوکسی توسین میگردد. اوکسی توسین موجب انقباضهای ماهیچههای کیسههای شیری و در نتیجه جاری شدن شیر در مجاری شیر و نیز انقباض رحم و در نتیجهموجب تسریع شفای بعد از زایمان میشود.
حرف نزدن کودک یا دیر به حرف آمدن کودکان همیشه یکی از دقدقه های مهم والدین می باشد. هر روز در گفتاردرمانی کودکان با مادران نگرانی رو به رو می شویم که از روند رشد گفتار کودک خود نگران بوده و از حرف نزدن کودک شکایت می کنند. نکته قابل اهمیت در این میان ارزیابی دقیق گفتاردرمانی برای پیدا کردن دلیل حرف نزدن کودک می باشد. ارزیابی گفتار شامل حجم تنفسی آواسازی، ارزیابی دهانی حرکتی و دیگر ارزیابی های گفتاری می باشد. مرکز گفتاردرمانی دکتر صابر در زمینه ارزیابی و درمان مشکلات گفتار و زبان کودکان فعالیت می نمایند. متخصصین گفتاردرمان مرکز با تجربه بالا در حیطه کودکان در بهبود گفتار و تولید گفتار کودکان به صورت حرفه ای فعالیت می نمایند.
دلیل حرف نزدن کودک و ارزیابی آواسازی
یکی از علل به حرف نیامدن کودک و حرف نزدن کودک اختلال در آواسازی است. کودکی که مشکل در تنفس دارد و عملکرد تنفسی و آواسازی کودک دچار مشکل است در تولید گفتار با مشکل روبه رو می شود.
ارزیابی عملکرد تنفس و آواسازی
در انجام این ارزیابی گفتاردرمانگر مجددا باید تعیین کند که آیا عملکردهای تنفس و آواسازی حداقل کفایت لازم برای حمایت پایه ای از گفتار و زبان را دارند یا نه. برای ارزیابی عملکرد تنفس از کودک خواسته میشود یک صدای کشیده را تولید کند. علت دشواری تحمل این تکلیف در کودکان کم سن ممکن است بیشتر به دلایل رشدی باشد تا عدم حمایت تنفس مناسب برای گفتار. اگر به نظر برسد که کودک قادر به تولید واکۀکشیدهنیست میتوان از او خواست وانمود کند یک خواننده است و یک نت موسیقی طولانی را در یک آواز آشنا میکشد، یا وانمود کند سوت قطاری است که از یک تونل طولانی عبور میکند کودکی که بتواندآواسازی را به مدت حداقل ۵ ثانیه بکشد، میتوان قضاوت کرد که ظرفیت تنفسی مناسبی برای گفتار دارد.
جدول آزمون شمارش زمانی فلچر برای سرعت هجایی دیادوکوکاینتیک
نام: تاریخ تولد: سن: آزمونگر: تاریخ:
هنجارهای سنی ( به ثانیه) تعداد ثانیه ها تکرارها هجا
13
12
11
10
9
8
7
6
20
3/3
4/3
6/3
7/3
4
2/4
8/4
8/4
–
20
^p
3/3
5/3
6/3
8/3
1/4
4/4
9/4
9/4
–
20
^t
7/3
9/3
4
3/4
6/4
8/4
3/5
5/5
–
20
^k
6/3
7/3
4
2/4
6/4
9/4
4/5
5/5
–
20
^f
5/3
7/3
8/3
2/4
5/4
6/4
3/5
2/5
–
20
^l
6/0
6/0
6/0
7/0
7/0
7/0
0/1
0/1 انحراف معیار در هجاها
2/4
7/4
8/4
5/5
9/5
2/6
6/7
3/7
–
15
P ^ t ^
2/4
7/4
8/4
5/5
9/5
2/6
6/7
9/7
–
15
P ^ k ^
1/5
5/5
8/5
4/6
6/6
2/7
8
8/7
–
15
l ^ t ^
3/1
3/1
3/1
6/1
6/1
6/1
0/2
0/2 انحراف معیار در هجاها
7/5
4/6
5/6
1/7
7/7
3/8
10
3/10
–
10
p ^ t ^ k ^
5/1
5/1
5/1
2
2
2
8/2
8/2 انحراف معیار در هجاها
ارزیابی گفتاردرمانی و دلیل حرف نزدن کودک
ارزیابی گفتاردرمانی و بررسی دلیل حرف نزدن کودک، عملکرد آواسازی سه جزء دارد: بلندی، ارتفاع و کیفیت. با درخواست از کودک برای تولید گفتاری که خیلی بلند و سپس خیلی آهسته است میتوان توانایی کنترل بلندی را ارزیابی کرد. وادار کردن کودک به این که وانمود کند در یک کلیسا یا کتابخانه است، میتواند به گفتار آهسته کمک کند. درخواست از او برای این که وانمود کند دوستش را از وسط خیابان صدا میزند یا برای تشویق یک تیم ورزشی مورد علاقهاش فریاد میزند، باعث گفتاری بلند خواهد شد. برای بررسی گستره زیر و بمی، میتوان از کودک خواست با تقلید از درمانگر وانمود کند یک موش جیغ جیغو و یک خرس غرغرو است، یا همراه درمانگر تصور کند که آژیر میکشد و تغییرات زیر و بمی را در ناله آژیر نشان میدهد. در هر فعالیت گفتاری مانند تکلیف جملهای ون دمارک میتوان در مورد کیفیت صوت قضاوت کرد.
ارزیابی دهانی – حرکتی
برای اکثریت کودکانی که مورد ارزیابیهای زبانی قرار میگیرند نتایج ارزیابی ساختمان و عملکرد دهانی – حرکتی جالب توجه نیست، به این معنی که نشانهای وجود ندارد مبنی بر این که هر کدام از جنبههای مکانیزم گفتار در تولید زبان دخیل هستند. باز هم آسیب شناس گفتار و زبان باید آگاه باشد که چنین مشکلاتی گهگاه رخ میدهند و در این صورت باید از نظر پزشکی، جراحی یا رفتاری مورد توجه قرار گیرند تا بیشترین پتانسیل ارتباطی کودک به دست آید.
در بعضی از کودکان، نقایص دهانی – حرکتی از رشد گفتار جلوگیری میکنند، در این گونه موارد، شیوهای جایگزین از برقراری ارتباط مانند یک ترکیب کننده گفتاری کامپیوتری قابل حمل یا یک تخته برقراریارتباط حرفی، نمادین یا تصویری توصیه میشود. اکثر این کودکانبه دلیل شرایطی مانند فلج مغزی یا دیزارتری شدید، از نظر جسمی معلول هستند. برای کودکان مبتلا به آسیبهای دهانی – حرکتی خفیفتر، ارزیابی حرکتی گفتار به شناسایی تواناییها و نیازهای دهانی- حرکتی کمک میکند که میتوانند در یک برنامه مداخلهایمورد توجه باشند.
همچنین مهم است به خاطر بسپاریم که آسیب شناس گفتار و زبان یا گفتاردرمانی برای حرف نزدن کودک معمولاً تنها متخصصی است که مکانیزم دهانی را معاینه میکند. مثلاً ما نمیتوانیم فرض کنیم که پزشک متخصص اطفال قبل از این که کودک را ارجاع دهد این کار را انجام بدهد. متخصصان اطفال و دیگر تخصصهای پزشکی نقایص ساختاری درشت را ثبت میکنند و ممکن است علائمی از یک شکاف کام زیر مخاط یا یکپارچگی عملکردی مکانیزم را مدنظر قرار ندهند. این معاینه، کار آسیب شناس گفتار وزبان است و بعید است که شخص دیگری، معاینهای انجام داده باشد. مگر این که کودک دچار نقایص دهانی صورتی یا سندرم باشد. حتی اگر تنها ۱ نفر از هر ۱۰۰ کودکی که مبتلا به نقایص زبان معرفی میشوند؛ مشکلات دهانی – حرکتی داشته باشد. مسئولیت ما است کهبه عنوان درمانگر آن یک کودک را شناسایی کنیم.
متخصص گفتاردرمانی برای دیر حرف زدن کودکان
زبان درکی عبارت است از درک گفتار و یا نوشتار (شنیده شده یا دیده شده). درک زبان عبارت است از: توانش و آگاهی پنهانِ کاربرِ زبان دربارهی قوانین حاکم بر زبان . حسهای اصلی یادگیری برای درک زبان عبارتند از : بینایی، شنوایی، لمسی و حس حرکت، که پس از تولد نوزاد، باید کاملاً سالم و قابل استفاده باشند. در حقیقت، این نویسندگان نشان داده اند که تواناییهای نوزاد برای نگاه کردن و تعقیبِ (تعقیب بینایی) محرک بینایی، حاکی از سالم بودن عملکرد دستگاه عصبی مرکزی، دریافت حسی، و دستگاه حرکتی او برای گفتار است. نوزادان از همان بدوِ تولد، برای درک زبان، اطلاعاتی را که در محیط اطرافشان مورد استفاده قرار میگیرند جذب میکنند. و این تحوّل را در سر تا سر زندگی بزرگسالیشان به نحو مطلوبی ادامه میدهند. مشکلات رشدی گفتار و دیر حرف زدن کودک توسط دکتر برای دیر حرف زدن کودکان بررسی و درمان می شود. گفتاردرمانی با تشخیص علت دیر حرف زدن کودک و درمان علل آن در پیشرفت مهارت های گفتار و زبان کودکان موثر می باشد. مرکز گفتاردرمانی دکتر صابر در زمینه گفتاردرمانی کودکان فعالیت می نماید. با استفاده از مهارتهای درک برقراری ارتباط، کودک درک خود را نسبت به دیدگاهها، اندیشه ها، مفاهیم، دستور زبان، معانیِ آهنگ گفتار، و استفاده ی مناسب از زبان در موقعیت های مختلف گسترش میدهد. از دیگر خدمات مرکز گفتاردرمانی در منزل برای دیر حرف زدن کودکان است.
در نهایت، حرف نزدن کودک میتواند دلایل متعددی داشته باشد، از تأخیرهای طبیعی رشد گرفته تا مشکلات جدی‌تر مانند اوتیسم، کم‌شنوایی یا اختلالات گفتاری. تشخیص زودهنگام و مداخله‌ی به‌موقع از طریق گفتاردرمانی میتواند تأثیر چشمگیری در بهبود مهارتهای زبانی کودک داشته باشد. گفتاردرمانی با استفاده از روش‌های علمی و تمرین‌های هدفمند، به کودک کمک میکند تا مهارتهای ارتباطی خود را تقویت کرده و با دنیای اطراف تعامل بهتری داشته باشد. اگر کودکتان در صحبت کردن تأخیر دارد، مراجعه به متخصص گفتاردرمانی و دریافت راهکارهای مناسب، میتواند مسیر پیشرفت او را هموارتر کند.
جهت تماس با کلینیک کاردرمانی و گفتاردرمانی جناب آقای دکتر صابر (کلینیک توانبخشی پایا در پاسداران ، کلینیک توانبخشی غرب تهران در سعادت آباد) باشماره 09029123536 تماس حاصل فرمایید.
سوالات متداول:
1- آیا کودکانی که دیر حرف میزنند در آینده مشکل گفتاری خواهند داشت؟
نمیشود به صورت قطعی گفت. بسیاری از کودکانی که دیر حرف میزنند، با کمک گفتاردرمانی و حمایت خانواده، به سرعت پیشرفت میکنند و در آینده مشکلی در گفتار نخواهند داشت. اما تشخیص و درمان به موقع بسیار مهم است.
2- آیا حرف نزدن کودک میتواند نشانهای از اوتیسم باشد؟
بله، یکی از علائم اوتیسم میتواند تاخیر در گفتار یا عدم تمایل به برقراری ارتباط کلامی باشد. اگر کودک شما علاوه بر حرف نزدن، در برقراری ارتباط چشمی یا تعامل اجتماعی نیز مشکل دارد، بهتر است برای ارزیابی به متخصص مراجعه کنید.
مرکز گفتاردرمانی کودکان دکتر صابر در زمینه گفتاردرمانی برای کودکان با مشکلات تاخیر گفتار و لکنت زبان همچنین در زمینه گفتاردرمانی برای حرف زدن کودک به صورت تخصصی مشغول به فعالیت می باشد. تجهیزات پیشرفته مرکز نظیر اتاق شنیداری و گفتاردرمانی تخصصی حسی و… در کنار خدمات گفتاردرمانی در منزل به درمان مشکلات گفتار و زبان کودکان می پردازد. کاردرمانی ذهنی نیز یکی دیگر از خدمات مرکز توانبخشی دکتر صابر می باشد که در کنار گفتاردرمانی کودک به بهبود مهارت های ذهنی کودک در جهت تسهیل بهبود روند گفتار آنان می پردازد. دو شعبه فعال مرکز گفتاردرمانی و کاردرمانی دکتر صابر در غرب و شرق تهران با استفاده از تجربه بالای گفتاردرمانان خود و تجهیزات پیشرفته مرکز به درمان تخصصی کودکان می پردازد.
کارکردهای نخستین ذهنی: کارکردهای نخستین به فرایندهای ذهنی مانند توجه، ادراک، حافظه و تفکر اشاره دارد. این کارکردهای ذهنی در سالهای آغاز عمر به طور طبیعی وجود دارند و در انسان و حیوان یافت میشوند. ویژگی مهم این کارکردها غیرارادی بودن و ناآگاهانه بودن آنهاست. به طور مثال: حافظه در شکل اولیه اش عبارت است از شکل گیری خود بخودی یک تداعی بین دو رویداد که با هم رخ میدهند. گربه صدای بازکردن در قوطی غذا را با غذا تداعی میکند. یا توجه در شکل نخستین خود، یک حرکت خودبخودی و غیرارادی است. مثلاً هم انسان و هم حیوان پس از شنیدن یک صدای شدید، بدون اراده بسوی آن توجه میکنند.
کارکردهای عالی ذهنی: مثل استدلال منطقی، توجه انتخابی، و زبان که ویژهی انسانند و بر پایهی کارکردهای نخستین و از طریق تعامل بین فرد و زمینهی اجتماعی او تکامل مییابند. هر کارکرد عالی ذهنی در ابتدا یک کارکرد اجتماعی است.
تفاوت کارکردهای عالی ذهنی با کارکردهای نخستین ذهنی در موارد زیر مشهود است:
زیر کنترل انسانی قرار دارند و با اراده ی او انجام میشوند؛
خاستگاه اجتماعی دارند؛
به کمک ابزارهای روانشناختی رخ میدهند.
قانون کلی رشدفرهنگی – اجتماعی در نظریه ی ویگوتسکی
هر کارکرد عالی ذهنی، پیش از آنکه به صورت یک فرایند روانشناختی در شخص رخ دهد، ابتدا در یک سطح اجتماعی وجود دارد. ویگوتسکی این موضوع را به عنوان انتقال از سطح بین ذهنی به درون ذهنی توصیف کرده و رشد تدریجی کارکردهای عالی ذهنی از طریق تعامل اجتماعی را درونی سازی نام نهاده است. برای مثال توانایی تفکر انتقادی میتواند از تعامل اجتماعی مانند پرسش و پاسخ به روش سقراطی ایجاد شود.
گفتار خود محورانه:
گفتار خود محورانه از دید ویگوتسکی، چگونگی تبدیل تعامل یا روابط اجتماعی به کارکردهای ذهنی را نشان میدهد. ویگوتسکی این نوع گفتار کودک را بر اساس مفهوم درونی سازی توضیح میدهد و میگوید گفتار خود محورانه گفتار اجتماعی است که جریان درونی سازی به سوی گفتار درونی را نشان میدهد.
مراحل رشد زبان از دیدگاه ویگوتسکی در گفتاردرمانی کودکان
گفتار اجتماعی یا گفتار بیرونی: پیش از سه سالگی ظاهر میشود و نقش آن کنترل رفتار دیگران است. مثلاً وقتی کودک به مادرش میگوید “شیر میخواهم” از این طریق به کنترل رفتار دیگران اقدام میکند.
گفتار خود محورانه بین ۳ تا ۷ سالگی رخ میدهد. این نوع گفتار، مرحلهی انتقالی گفتار بیرونی به گفتار درونی است. در این مرحله کودکان غالباً برای کنترل رفتارشان با خودشان حرف میزنند. مثلاً هنگام انجام کاری، آنچه را که انجام میدهند به زبان میآورند. نقش گفتار خود محورانه کنترل و هدایت رفتار خود است. ویگوتسکی از گفتار خصوصی به جای گفتار خود محورانه استفاده میکرد. پژوهشها نشان میدهد وقتی که کودکان با تکالیف دشوار سروکار دارند یا زمانی که اشتباهات زیادی مرتکب میشوند. از گفتار خصوصی بیشتر استفاده میکنند.
گفتار درونی: پس از ۷ سالگی ظاهر میشود. گفتار درونی با خود سخن گفتن به طور بیصداست. گفتار درونی به اندیشه و رفتار انسان جهت میدهد و در همه کارکردهای عالی ذهنی وجود دارد.
تفکر و زبان
در نظریهی ویگوتسکی، تفکر و زبان در کودکان بصورت دو فعالیت مستقل از هم شروع میشوند. در ابتدا تفکر پیش زبانی یا تفکر بدون زبان، و زبان پیش عقلی یا گفتار بدون تفکر وجود دارند. کوشش کودکان در ماههای اولزندگی برای حل کردن مسائلی مانند دستیابی به اشیا و باز کردن در، موردی از تفکر بدون زبان است؛ و یا غان وغون کردن کودک با هدف جلب توجه یا خوشحال کردن بزرگسالان موردی از زبان بدون تفکر است.
در حدود ۲ سالگی منحنیهای مجزای تفکر پیش زبانی و زبان پیش عقلی به هم میرسند در نتیجه تفکر زبانی و زبان عقلانی میشود. در فاصله ۲ تا ۷ سالگی، زبان هم نقش درونی (هدایت و جهتدهی به تفکر) و همنقش بیرونی (انتقال نتایج تفکر به دیگران) را ایفا میکند.
خود نظم دهی: یعنی توانایی اندیشیدن و حل کردن مسائل بدون کمک دیگران و به کنترل فرد بر فرایندهایشناختیاش (تفکر، حافظه و …) گفته میشود. این فرایند سه مرحله دارد:
نخست کودک یاد میگیرد که اعمال و صداها دارای معنیاند. برای مثال کودک میآموزد که دست درازکردن او بسوی یک شئ برای دیگران این گونه معنی میدهد که او آن شی را میخواهد.
انجام تمرین: کودک حرکاتی را که باعث جلب توجه دیگران میشود تمرین میکند و نیز برای تسلط بر زبانبا دیگران به گفتگو میپردازد.
استفاده از نمادها (سمبل) برای تفکر و حل مسئله بدون کمک دیگران: در این مرحله کودکان خود نظمدهنده یا خود سامانگر میشوند.
منطقه ی تقریبی رشد
منطقهی تقریبی رشد در نظریه ویگوتسکی اهمیت تعامل اجتماعی را در رشد و یادگیری نشان میدهد. ویگوتسکی میگوید کودکانی که به تنهایی از عهده ی انجام پارهای از تکالیف یادگیری بر نمیآیند به کمک بزرگسالان یا دوستان بالغتر و آگاهتر از خود، انجام آن کارها را یاد میگیرند. توانایی کودک در حل مسائل بطور مستقل (آنچه که در نظر پیاژه است) معرف سطح کنونی رشد او، و توانایی اش در حل مسائل به کمک دیگران نشان دهندهی سطح رشد بالقوهی اوست. منظور از منطقهی تقریبی رشد، تفاوت بین سطح کنونی یا سطح رشد واقعی کودک و سطح رشد بالقوه ی اوست. به عبارت سادهتر منطقهی تقریبی رشد به دامنهای از تکالیف گفته میشود که کودک به تنهایی از عهدهی انجام آنها بر نمیآید اما به کمک بزرگسالان یا دوستان بالغ تر از خود قادر است آنها را انجام دهد. فرض کنید سن عقلی در کودک با یک آزمون هوشی، ۸ سال تعیین شده است؛ از نظر ویگوتسکی ما نمیتوانیم کارمان را در همین جا متوقف کنیم، ما ادامه میدهیم تا مشخص شود چگونه هر یک از این کودکان تلاش خواهند نمود، مسائلی را که برای کودکان بزرگتر طراحی شده حل کنند. ما به هر کودک با توضیح دادن، پرسیدن سؤالاتهدایت شونده و معرفی عناصر اصلی راه حل کمک میکنیم. با این کمک یکی از این کودکان مشکلات را در سطح یک کودک دوازده ساله و دیگری در سطح یک کودک ۹ ساله حل میکند. به این تفاوت بین سنین عقلی کودکان و سطح عملکردی که آنها از طریق همکاری با یک بزرگسال بدست میآورند ناحیهی تقریبی رشد گفته میشود. رشد شناختی زمانی به حداکثر میرسد که در منطقه ی تقریبی رشد، تعامل اجتماعی صورت پذیرد. بعضی مربیان به لحظه ای که یک کودک یا گروهی از کودکان در آستانه آمادگی برای یادگیری یک مفهوم قرار دارند لحظه ی آموزش پذیر گفته اند.
تکیه گاه سازی
تکالیفی که در منطقه ی تقریبی رشد قرار دارند هنوز از سوی کودک آموخته نشده اند و اگر بزرگترها کودک را یاری دهند از عهده ی انجام آن تکالیف و یادگیری آنها برخواهد آمد. برونر کمک و راهنمایی دیگران را تکیه گاه سازی نامیده است. در تکیه گاه سازی ابتدا معلم یا شخص دیگری که یادگیرنده را یاری میدهد سهم عمده ای از مسئولیت را به عهده میگیرد اما به تدریج که یادگیری پیش میرود مسئولیت به یادگیرنده واگذار میشود.
ویگوتسکی اعتقاد داشت آزمونهای هوش عملکرد مستقل کودک را میسنجد، یعنی سطح رشد فعلی او. به باور ویگوتسکی، آنچه کودکان به کمک دیگران میتوانند انجام دهند بیشتر معرف توانایی واقعی آنان است تا آنچه به تنهایی از عهده اش بر میآیند. بنابراین برای شناسایی رشد کودکان، باید هم سطح رشد فعلی و هم سطح رشد بالقوه ی آنان را شناخت.
کاربردهای آموزشی نظریه ی ویگوتسکی در گفتاردرمانی کودکان
۱. بر اهمیت زبان تأکید زیادی شده است. پس مدارس باید زبان را یک موضوع محوری تلقی کنند و معلمان در آموزش زبان جدیت بیشتری به خرج دهند.
بر مسائل فرهنگی و اجتماعی تأکید زیادی دارد. پس لازم است مطالب درسی در یک بافت فرهنگی اجتماعی آموزش داده شوند و در تمام مراحل تحصیلی، مسائل فرهنگی و اجتماعی از نظر دور نمانند.
طبق مفهوم منطقهی تقریبی رشد، معلم باید در آموزش موضوعات مختلف به دانش آموزان پیشاپیش رشد ذهنی آنان حرکت کند (مسائلقدری فراتر از سطح تواناییهای فعلی آنان باشد).
معلمان کودکان را به حرف زدن با خود تشویق کنند زیرا با خود سخن گفتن، کودکان را در هدایت و کنترل اندیشیدن یاری میدهد.
