شوخی نمی کنیم! اولین حمام کردن کودک فرصت خوبی برای عکس گرفتن از نوزاد است. برای حمام کردن نوزاد و کودک روش های متعددی وجود دارد و با تمرین، شما بهترین و مناسب ترین روش برای خود و نوزادتان را در خواهید یافت. به عنوان مثال هرگز کودک را به طور ناگهانی وارد آب نکنید چرا که موجب ترس و حس عدم امنیت در نوزاد می شود. بعضی کودکان وقتی وارد حمام می شوند شروع به بی قراری و گریه می کنند. ممکن است نوزاد از صدای حمام و دوش بترسد، یا از اینکه آب روی سرش بریزد بدش بیایید یا حتی از مالیدن شامپو روی پوستش احساس بدی بکند. این علائم نشان دهنده مشکلات حسی در کودک است. با انجام تکنیک های ماساژ و آموزش روش های حمام کردن می توان مشکلات حسی کودک و ترس نوزاد از حمام را کاهش داد. اگر کودک شما خیلی بی قرار است و به سختی پوشک او را تعویض میکنید یا لباس او را با گریه عوض می کنید و یا در طول روز کمتر می خوابد و زیاد نق می زند ممکن است به علت اختلالات حسی در نوزادتان باشد. با اطلاع از علائم اختلال پردازش حسی و مراجعه به متخصص توانبخشی کودکان می توانید این مشکل را برطرف کنید. مرکز توانبخشی دکتر صابر با ارائه خدمات ماساژ درمانی و کاردرمانی حسی و سنسوری روم در بهبود اختلالات پردازش حسی پیشرو می باشد. در این مطلب به توضیح نکاتی در زمینه ترس از حمام کردن در نوزادان و کودکان پرداخته می شود تا به والدین در انجام آن کمک نماید.
یک روش شستن نوزاد این است که ابتدا با دست کمی آب روی پاهای نوزاد و سپس سینه و بدن او بریزید و وقتی نوزاد به درجه دمای اب عادت کرد، او را به طور کامل بشویید. حساسیت زدایی به تدریج باعث می شود نوزاد به درجه حرارت آب عادت کند و ترس از حمام کردن در کودک و نوزاد کم شود. یک روش شستن نوزاد که بسیار خوب است این است که بنشینید و یک حوله روی پاها یتان بیندازید تا نوزاد از دست تان لیز نخورد؛ بعد در حالی که نوزاد را محکم در دست رفته اید، به حمام کردن نوزاد و کودک خود بپردازید. اولین حمام نوزاد شاید در ابتدا سخت و پر دردسر به نظر بیاید اما با رعایت یک سری نکاتساده و داشتن آرامش، این کار به یکی از بهترین کار های زندگی تان تبدیل می شود.
آماده شدن برای اولین حمام نوزاد
استحمام های اولیه به نسبت ساده اند -تنها نگرانی شما گرم نگه داشتن نوزاد، ایجاد احساس امنیت در ضمن حمام کردن در نوزاد و تمیز کردن اوست. البته با رشد کودک، قایق ها، اردک ها و سایر اسباب بازی ها، فضایی بیش از خود نوزاد در وان یا لگن حمام را اشغال می کند؛ بنابراین فراهم آوردن چند وسیله ساده کمکی حمام توصیه می شود:
گلوله های پنبه (برای تمیز کردن چشم و گوش)
فنجان پلاستیکی یا بطری اسپری
برس نرم
حوله کوچک و لیف نوزاد (به تعداد زیاد، برای گرم نگه داشتن و بازی کودک)
چند عدد حوله بزرگ تر
یک قطعه اسفنج بزرگ (برای قرار دادن نوزاد روی آن در ضمن حمام، یا یک حوله اضافی)
صابون بچه یا شامپوی بدون اشک بچه (این دو به خوبی می توانند جایگزین یکدیگر شوند)، یا صابون ملایم گلیسرین
یک تشکچه برای قرار دادن زیر زانوها یتان هنگام حمام کردن نوزاد در وان بزرگ حمام
زیرپایی ضد لغزش (برای استفاده در وان بزرگسالان)
مقداری ابر (اسفنج) برای پوشاندن لوله و شیر آب (برای وان حمام)
روش شستن نوزاد با اسفنج
چنانچه تصمیم گرفته اید اولین حمام نوزاد را با اسفنج انجام دهید، درباره محل انجام این عمل کاملاً فکر کنید؛ زیرا مسلماً میل ندارید کودک برهنه را برای انتخاب محل استحمامش در منزل به این طرف و آن طرف ببرید. بهترین محل برای این کار، در صورتی که فضای کافی وجود داشته باشد کابینت کنار ظرفشویی آشپزخانه است، استفاده از این محل چند مزیت دارد: به علت ضد آب بودن این سطح، نظافت آن آسان است؛ ارتفاع آن تا حدی است که مجبور نشوید خم شوید و اب گرم کافی برای آسان تر شستن و آب کشیدن مو های نوزاد در دسترس قرار دارد.
اصول ضروری حمام کردن نوزاد و کودک
بدن خیس نوزادان بسیار لغزنده است! وقتی در دستان بزرگی نگه داشته شوند، احتمال لغزيدن أن ها كمتر است. اگر فردی با دستان بزرگ تر از دستان خود شما در منزل حضور دارد، زمان به کار گرفتن آن دست هاست! در ابتدا سطح نرمی نیاز دارید تا نوزاد را روی آن قرار دهید. یک حوله ضخیم تا شده برای این کار مناسب است. چنان چه وان یا لگن کودکی که در را اختیار دارید دارای کف پوش اسفنجی ضخیم است، لگن را کنار بگذارید و ابر آن را روی سطح کابینت پهن کنید. دقت کنید که هر آنچه را لازم دارید در دسترس قرار دهید. چندین حوله لازم دارید؛ علاوه بر حوله ای که نوزاد برروی آن قرار داده می شود. یک حوله نیز برای پوشاندن بخش هایی از بدن نوزاد که شسته نمی شوند و حوله دیگری برای خشک کردن او لازم است لوازم زیر را نیز لازم دارید:
حداقل دو حوله یا دستمال روشویی (شما که نمی خواهید لکه شیر روی صورت نوزاد را با همان حوله یا دستمالی که برای تمیز کردن باسن نوزاد به کار برده اید تمیز کنید).
گلوله های پنبه یا یک حوله تمیز روشویی دیگر برای چشم های نوزاد
صابون بچه یا صابون ملایم دیگر
یک دست لباس تمیز
در صورت نیاز پماد ضد سوختگی ادراری نوزاد
یک فنجان پلاستیکی
مراحل حمام کردن نوزاد
برای کم کردن ترس از حمام کردن در نوزاد، لباس های نوزاد را بیرون بیاورید، ولی پوشکش را باز نکنید. او را روی حوله ای بگذارید با حوله دیگر روی او را بپوشانید؛ در هر مرحله از حمام، تنها قسمت هایی از بدن که شسته می شوند از زیر حوله خارج می گردند. گوشه های داخلی چشم های نوزاد را از طرف داخل به خارج، با استفاده از یک گلوله پنبه تمیز پاک کنید یا هر چشم را با یک گوشه حوله روشویی تمیز کنید. لابه لای گوش ها را نیز می توانید با گلوله پنبه تمیز کنید، اما مجرای گوش را تمیز نکنید؛ حتی اگر جرم در آن وجود دارد. این جرم محافظ گوش داخلی است. تمام نواحی گردن نوزاد را با توجه مخصوص به چینهای آن تمیز کنید؛ زیرا ممکن است مملو از جرم باشد. در مورد نوزادان تازه متولد شده این جرم به احتمال زیاد سلول های مرده پوست و در کودکان بزرگ تر، به احتمال زیاد ذرات خشک شدۀ غذاست. مرحله بعد شستن دست و پا و سپس جلوی نیم تنه است. به منظور شستن مو های نوزاد، آن ها را با حوله کوچک دستی خیس کنید، کمی مایع صابون روی موها بریزید و به آرامی تمام پوست سر از جمله نقاط نرم آن را ماساژ دهید. به شامپوی بچه نیازی نیست؛ صابون حمام مایع بچه در این مرحله یک تمیز کننده چند منظوره است. سپس نوزاد را در حالی که سرش کمی متمایل به عقب و توی سینک است، با یک دست نگه دارید. با استفاده از فنجان یا لیوان پلاستیکی، آب گرم را به صورتی که وارد چشم هایش نشود، روی سر او بریزید. در صورت وارد شدن صابون به چشم ها، آن ها را با آب گرم بشویید. نوزاد به محض خارج شدن صابون از چشم ها، آن ها را خواهد گشود. در مرحله بعد، پوشک نوزاد را خارج و باسن و اندام های تناسلی او را بشویید (هنگام شستن نوزاد دختر، به خاطر داشته باشید که شستشو را همیشه از سمت جلو به عقب انجام دهید) در خاتمه، او را بنشانید و به حالت آروغ زدن به سمت جلو به دستتان تکیه دهید و پشتش را بشویید. دقت کنید که صابون روی بدن کاملا شسته و سپس بدن با حوله تمیز خشک شود. توجه مجدد شما را به نظافت دقیق لابه لای چین های کردن نوزاد جلب می کنیم.
تک فرزندی و ارتباط محدود خانواده موجب اختلالات رفتاری مختلف در کودکان می گردد. شکایت بسیاری از والدین مربوط به تحمل پایین کودک و بی قراری های بدون علت در کودکان می باشد. مرکز روانشناسی کودک دکتر صابر در زمینه رفتاردرمانی و بازی درمانی کودکان و آموزش رفتار صحیح والدین فعالیت می نماید. در این مطلب به ارائه راهکارهایی برای معلمان و والدین در آموزش صبر و تحمل به کودکان می پردازیم.
عروسک‌های دستی آرام‌بخش و آرام‌کننده‌های دهانی اغلب به کودکان کمک می‌کنند در زمان نشستن، چه روی زمین و یا روی صندلی، در هر سنی، حواسشان را جمع کنند. معلم‌ها می‌توانند سبد یا سطلی پر از لوازم آرام‌بخش را برای کل کلاس فراهم کنند. تقریباً هر شی در کلاس برای این کار مناسب است- توپ‌های فشاری، مکعب‌های جفت‌شدنی یا خمیر اسباب‌بازی و چیزهای دیگر. میتوان به کودکان اجازه داد لوازم آرام‌بخش خود را از خانه بیاورند. توجه داشته باشید که این‌ها لوازم هستند، نه اسباب‌بازی و باید به همین شکل از آنها استفاده کرد. نباید آنها را پرتاب کرد یا مسخره‌بازی درآورد. اگر یک دانشآموز نتواند در برابر پرتاب کردن آن مقاومت کند و آن را مرتب بر زمین بیاندازد، چه تصادفی چه از روی عمد، میتوان آن را با ریسمانی به کمر کودک وصل کرد.
همه‌ی ما از طریق دهان به خود آرامش می‌بخشیم، از بدو تولد. آرامش‌بخش‌های دهانی می‌توانند شامل خوردن آب از یک فنجان باز یا برای ورودی حسی بیشتر از یک قمقمه باشد. دانشآموزان می‌توانند از خانه بطریهای پلاستیکی بهداشتی (ارگانیک) و یا فلزی خود را به همراه بیاورند. خوراکی‌های ترد و جویدنی مانند برش‌های هویج، نان‌های ترد، لوبیا سبز خشک‌شده و آدامس جویدنی ورودی حسی دهانی رضایتبخش زیادی را فراهم می‌کنند.
جویدن آدامس
مطالعات نشان می‌دهند که جویدن آدامس هوشیاری را زیاد میکند و استرس‌های مزمن (نه حاد) را کاهش میدهد و درک را افزایش میدهد. وقتی آدامس را می‌جویم، ورودی حس عمقی زیادی را وارد مفاصل فک و دندان‌ها میکنیم. این حرکات عضلات حرکتی دهانی و همینطور عضلات و بافت همبند پوست سر و گردن را نیز تحریک می‌کنند. این تحریک حسی میتواند برای کمک به تمرکز دانشآموزان بسیار مفید باشد.
درحالی که افراد طعم‌های متفاوتی را دوست دارند، بیشتر کودکان به طعم‌های میوه‌ای علاقه دارند. کودکانی که از لحاظ حسی کم تحریک میشوند و همینطور کودکانی که به دنبال محرک حسی هستند اغلب از طعم آدامس‌های قوی مانند دارچین تند لذت می‌برند. بهتر است از آدامس‌های دارای شیرین‌کننده‌های مصنوعی مانند آسپارتام پرهیز کنند. آدامس‌هایglee (با مارک گل) رنگ یا طعم‌های مصنوعی ندارد و برای کودکان دچار بیماری سلیاک (بیماری مربوط به سوء جذب گلوتن) یا آنهایی که به این پروتئین حساسند، خالی از گلوتن و کازئین می‌باشد. آدامس‌های اسپری و پور هر دو بسیار جویدنی هستند و رنگ‌های مصنوعی یا شیرین‌کننده‌های مصنوعی ندارند و هر دو دارای اکسیلیتول میباشند که یک شیرین‌کننده‌ی الکل شکری است که به هضم غذا و جلوگیری از پوسیدگی دندان‌ها کمک میکند.
بعضی مدرسه‌ها آدامس را ممنوع اعلام می‌کنند زیرا دانشآموزان از آن به طور غیرمعمول استفاده می‌کنند مانند تف کردن آن روی زمین یا چسباندن آن زیر میزها. بعضی مواقع سرایدارهای مدرسه هستند که این قانون را اعمال می‌کنند، که این غیرعاقلانه است و باید تجدیدنظر کرد زیرا مدارس و کلاس‌هایی که جویدن آدامس را آزاد کرده‌اند اغلب نتایج خوبی گرفته‌اند.
آموزش تحمل در زمان نشستن بر روی نیمکت
نشستن روی یک میز یا نیمکت به مدت طولانی، برای کودکان، نوجوانان یا بزرگسالان با مشکلات حسی میتواند مشکل باشد. مشکلات تون عضلانی و قدرت و آگاهی بدنی ضعیف با مشکلات در مهارت‌های حرکتی بصری، دقت بینایی، حساسیت زیاد به نورها، نقایص تمیز شنیداری، حساسیت لمسی به مواد استفاده شده و دیگر عوامل همراه میشوند که می‌توانند روی نشستن تأثیر بگذارند و حتی برای افرادی غیرممکن باشد. به دلیل مشکلات حسی یک کودک، ممکن است در توجه و یادگیری وی اختلال ایجاد شود. برای دیگران نشستن روی یک میز، کار کردن به طور مستقل و گوش کردن ممکن است یک فرصت خوشایند در طی روز در مدرسه باشد.
ملاحظات محل نشستن (صندلی)
برای بهبود تجربه نشستن برای دانشآموزان با مشکلات حسی، این روش‌ها را در نظر بگیرید:
*قبل از اینکه دانشآموزان بنشینند، کلاس را در فعالیت‌های حرکتی و وستیبولار شرکت دهید.
*مطمئن شوید که میز و صندلی‌ها مناسب اندازه دانشآموزان باشند. هنگام نشستن، دست‌ها و ساعد دانشآموزان باید به طور راحت روی میز قرار بگیرند آنقدر که او مجبور نباشد شانه‌هایش را برای انجام فعالیت روی سطح میز بالا ببرد. مفصل ران، زانوها و مچ پاها باید در بیشترین یا کمترین گوشه‌های راست قرار گیرند که پاها بتوانند روی سطح زمان صاف قرار بگیرند.
*عمق صندلی باید با فاصله از پشت دانشآموز چند سانتی‌متر از پشت زانوها هماهنگ باشد. لبه جلویی پشت صندلی به ناحیه نرم پشت زانو بخورد. در همین زمان، کودک باید بتواند حمایت‌های وضعیتی را از پشت صندلی کسب کند. اگر صندلی خیلی عمیق است (فاصله زیاد بین پشت کودک و پشت صندلی)، یک صندلی که حمایت‌های کمری مناسب را فراهم میکند، باید تهیه شود یا حداقل یک پشتی (بالش) باید در پشت کودک قرار داد.
*اگر پاهای کودک به زمین نمی‌رسند، از یک زیرپایی استفاده کنید که میتواند یک زیرپایی ارزان با یک پایه پلاستیکی باشد و یا بلوک‌های فومی یا حتی یک بلوک یوگا. استفاده از یک زیرپایی متورم، یک گزینه خوب برای دانشآموزان است که پایه‌های جلوی میزشان را هل می‌دهند. زیرا او میتواند حالا به جای آن به این بالش فشار وارد کند. این در بسیاری از کاتالوگ‌های درمانی موجود است. یک راه‌حل دیگر برای کودکانی که پایه‌های جلویی میز را هل می‌دهند یا ضربه می‌زنند، این است که یک نوار را به پایه‌های جلویی میز وصل کرد.
*هنگامی که روی کف زمین می‌نشینند، لگن، مفصل ران و دیگر قسمت‌های بدن دانشآموزان باید در یک وضعیت مناسب باشد که وضعیت عمودی را ارتقا بخشد. چندین گزینه برای کمک وجود دارد شامل:
*یک بالش نرم متورم، که یک سطح نشستن متحرک را فراهم میکند که به پرستاران اجازه میدهد که به طور ماهرانه عضلات وضعیتی نگه‌دارنده را هنگامی که ثابت باقی‌مانده‌اند حرکت دهند.
*یک بالش به شکل مثلث که قابلیت جابجایی دارد.اگر این بالش بادی و نرم باشد باعث میشود که یک سطح نشستن فعال (غیرثابت) فراهم کند، این بالش به لگن خاصره کمک میکند که از وضعیت کج‌شده به یک وضعیت طبیعی‌تر انتقال یابد.
بالش memory foam، بالش‌های عمیق و بالش‌های قالب‌دار که یک وضعیت خوب را ارتقا می‌بخشند و باعث میشوند که نشستن روی صندلی سخت، راحت باشد.
*برخی از دانشآموزان در حقیقت با پشتیبانی کمتر خوب عمل می‌کنند، در واقع آنها وادار میشوند که عضلات وضعیتی خود را فعال کنند. یک صندلی به شکل توپ یک گزینه محبوب برای کودکانی است که می‌توانند در حالت تنظیم‌شده و ثابت کرده باقی بمانند. در صورتی که قادر به حرکت باشند، یک صندلی توپی پایه‌ای شبیه به فنجان دارد که یک توپ درمانی بزرگ را در خود نگه می‌دارد. برخی از انواع آن دسته صندلی نیز دارند. یک توپ با اندازه‌های متناسب نیز میتواند روی زمین به طور مستقیم برای نشستن استفاده شود. صندلی‌های یک‌پایه که پیش‌تر ذکر شد، برای این استفاده (روی زمین) یک انتخاب خوب است. یک گزینه دیگر صندلی تی استول می‌باشد که از یک جای نشستن به صورت عمودی تشکیل شده است که میتوان آن را از کاتالوگ‌های درمانی خریداری کرد.
*یک کودک که به دریافت‌های حسی بیشتری برای آرام شدن و متمرکز شدن نیاز دارد، از داشتن یک ابزار اسباب‌بازی قابل تغییر دستی hand fidget در میزش استفاده کند؛ همانطور که قبلاً درمورد آن بحث شد.
اسباب‌بازی‌های دستی: یک ابزار یا اسباب‌بازی که کودکان ناآرام که مشکل حسی دارند می‌توانند برای آرام شدن از آن استفاده کنند. اگر کودک روی صندلی بنشیند که تمام سال تحصیلی از آن استفاده می‌کرده است، مواد چسباننده میتواند به زیر میز چسبانده شده باشد، مثل یک نوار چسب.
اسباب‌بازی‌های دستی می‌توانند به پایه‌های میز متصل شوند طوری که همیشه در دسترس باشند و بدون اینکه حواس بقیه را پرت کنند، استفاده شوند. آدامس به شدت توصیه میشود اگر مجاز باشد که میتواند به منظم نشستن دانشآموز کمک کند.
*برخی از دانشآموزان خیلی بهتر سرپا می‌ایستند که این کار به آنها اجازه میدهد که دریافت‌های وستیبولار را بدست آورند و انرژی و کالری اضافی را بسوزانند. در پرتو این، برخی از مدارس اکنون برای دانشآموزان میزهای ایستاده را پیشنهاد می‌کنند مقل alpha better stand up که به کودکان اجازه میدهد که بایستند یا بنشینند و پاهایشان را به آرامی روی زمین تکان دهند. از بهترین قضاوتتان درمورد انتخاب هر دانشآموز استفاده کنید.
ابزارهای حسی از قبیل بالش‌های متورم، اسباب‌بازی‌های دستی و بطریهای آب برای همه دانشآموزان می‌توانند مفید باشند و باید برای استفاده دیگران نیز در دسترس باشند.
محل ترجیحی صندلی
در روانشناسی کودک، جایی که یک دانشآموز حساس می‌نشیند، به شدت روی یادگیری و توجه او تأثیر می‌گذارد. برای یک کودک حساس ممکن است سخت باشد که وقتی وارد کلاس میشود به دنبال یک صندلی باشد چونکه حرف زدن دیگر بچه‌ها، راه رفتن و تنه زدن به یکدیگر باعث میشود که به سختی بتواند از طریق دیدن یک صندلی در دسترس را پیدا کند یا یک جای مناسب را انتخاب کند. یک کودک با مشکلات حسی ممکن است به شدت از داشتن یک صندلی اختصاصی، قدردانی کند حتی اگر در طول روز به اتاق مختلفی برود. جای صندلی ترجیح داده شده اغلب در جلوی کلاس است یعنی جایی که با دیدن مشکلی ندارند و کمتر حواسشان پرت میشود.
بهتر است که اغلب پشت یک دیوار به دور از تابش نور خورشید توسط پنجره‌ها، قرار بگیرند. همچنین باید دور از تصفیه‌کننده‌های هوا و رادیاتورهای صدادار بنشینند. برای پیدا کردن بهترین صندلی برای یک دانشآموز در هر کلاس، ممکن است چندبار آزمون و خطا اتفاق افتد. برای دانشآموزان قدیمی‌تر که از یک اتاق به اتاق دیگر می‌روند، معلم‌ها برای انتقال دادن آسان‌تر به هر کلاس می‌توانند یک صندلی که ترجیح دارد را داشته باشند. معلم علوم، برای مثال، میتواند کتاب‌های کار یا کاغذهای نمره‌دار را روی میز دانشآموز انباشته کند (روی هم قرار دهد) و آن را برای آن دانشآموز رزرو نماید.
بسیاری از کودکان با لکنت زبان دارای اختلالات اضطرابی قبل یا بعد از بروز لکنت می باشند. بعضی از این کودکان در همان ابتدای لکنت متوجه مشکل خود می گردند. در بررسی های انجام شده نشان می دهد این کودکان توسط همسالانشان مورد تمسخر قرار گرفته و اعتماد به نفس پایین تری دارند. یک روانشناس لکنت زبان با آگاهی از مشکلات کودک تلاش می کند راههای کنترل اضطراب را به کودک آموزش داده و او را به سمت برقراری ارتباط مناسب با کودکان سوق دهد. مرکز گفتاردرمانی لکنت زبان دکتر صابر با در اختیار داشتن بهترین روانشناسان لکنت زبان به کودکان در زمینه کنترل لکنت کمک بسزایی می کنند. از دیگر خدمات مرکز اتاق تقویت مهارت های شنیداری است که موجب پیشرفت گفتار کودک می گردد.
جهت تماس با کلینیک کاردرمانی و گفتاردرمانی جناب آقای دکتر صابر (کلینیک توانبخشی پایا در پاسداران ، کلینیک توانبخشی غرب تهران در سعادت آباد) باشماره 09029123536 تماس حاصل فرمایید.
تأثیرات روانشناسی لکنت بر کودکان
چنانچه روانشناس کودک بخواهد درمان را برای مدتی به تعویق بیندازد، باید به تأثیرات روانشناسی لکنت بر کودک توجه نماید. بنابراین اگر کودک به واسطه لکنت کودک دچار اضطراب گردد، وجود این اضطراب باید به عنوان یک عامل مهم در تصمیم‌گیری مدنظر قرار گیرد.
یایری در سال 1983، گزارشی در مورد 22 والد کودکان لکنتی خردسال ارائه نمود. در این گزارش 23 درصد از والدین بیان نمودند که کودک آنها از همان آغاز از لکنت خود آگاه بوده، 18 درصد نیز بیان نمودند که کودک آنها از همان آغاز لکنت اضطراب داشته است. در بررسی دیگری که 121 والد کودکان پیش دبستانی لکنتی را شامل می‌شد 30 درصد عنوان داشتند که کودک آنها پش از شروع لکنت از وجود آن آگاهی یافته و نسبت به آن واکنش منفی نشان داده است.
این مسئله نیز جالب به نظر می‌رسد که کودکان غیرلکنتی 3 ساله ممکن است قادر به تشخیص لکنت باشد و در 4 سالگی نیز نسبت به آن ارزرشیابی منفی داشته باشند. همچنین شواهدی وجود دارد که نشان میدهد کودکان لکنتی توسط همسالان خویش مورد تمسخر واقع میشوند. سرخوردگی، آگاه‌سازی و تمسخر کودک لکنتی توسط سایر کودکان میتواند زمینه‌ای برای اجرای زود هنگام درمان در کودکان باشد، به طور قطع این مسئله قابل طرح است که اجرای این برنامه در یک دوره زمانی بسیار کوتاه ممکن است به کاهش اضطراب در این کودکان کمک نماید.
البته همه کوکان پیش دبستانی به خاطر لکنتشان دچار اضطراب و آشفتگی روانی نمی‌شوند. یک مطالعه مقدماتی که از ابزار های روانشناختی جدید استفاده نموده است، هیچ گونه آشفتگی هیجانی یا رفتاری را در میان 8 کودک لکنتی پیش‌دبستانی نشان نداد (9). اما هنوز مشخص نیست که آیا به تعویق انداختن درمان در کودکانی که به خاطر لکنت دچار سرخوردگی و تمسخر واقع میشوند منجر به بروز مشکلات روانشناختی بلند مدت خواهد شد یا خیر. به طور خلاصه باید بیان نمود که تأثیر اضطراب و تمسخر بر آسایش روانی کودک خردسال در یک دوره کوتاه یا در طی چند سال هوز مشخص نیست، بنابراین درمانگران می‌توانند بر اساس شرایط فردی به این قضاوت برسند که آیا وجود اضطراب در کودک میتواند زمینه کافی را برای اجرای این برنامه فراهم آورد.
تأثیرات روانشناسی لکنت بر خانواده‌ها
تا آنجایی که می‌دانیم هیچ‌گونه پژوهشی به طور خاص به بررسی تأثیرات روانشناسی لکنت اولیه بر روی خانواده‌ها نپرداخته است. البته یافته‌های تحقیق وودز به این موضوع مرتبط است. در این مطالعه 8 کودک پیش‌دبستانی به همراه مادرانشان در ارزیابی قبل و بعد از درمان نمرات طبیعی کسب نمودند. به عبارت دیگر در این مطالعه شواهدی از تأثیر منفی لکنت بر روابط میان والد- کودک به‌دست نیامد. با این وجود والدین و سایر اعضای خانواده غالباً به خاطر وقوع لکنت در کودک پیش‌دبستانی دچار اضطراب می‌گردند. والدین در این زمینه دچار احساس گناه میشوند و فکر می‌کنند که اگر لکنت کودک به خاطر عملکرد آنها ایجاد شده است. البته ایجاد چنین نگرشی تعجب‌آور نیست، زیرا لکنت به دنبال دوره‌ای از رشد طبیعی گفتار پدیدار میشود. گونه دیگری از نگرانی و احساس گناه در والدین زمانی شایع است که یکی از والدین خود دچار لکنت باشند. چنین والدی احساس میکند که از نظر ژنتیکی مسئول انتقال لکنت به کودک خود بوده است. وی که به خاطر داشتن لکنت، پیامد‌های منفی بسیاری در زندگی خود تجربه نموده، امکان دارد تا در مورد کودک خود دچار هراس گشته و انجام مداخلات درمانی را به سرعت برای وی طلب نماید.
گرچه تأثیرات بلند مدت اضطراب در خانواده‌ها هنوز مشخص نیست، ولی شاید یکی از دلایل شروع زود هنگام درمان، وقوع چنین احساساتی در والدین باشد. به هر حال قبل از اجرای درمان سایر گزینه‌ها هم‌چون مشاوره برای کاهش اضطراب مدنظر باشد. بنابراین قضاوت درمانگر در این جا نقش مهمی را ایفا میکند.
فرایند تصمیم‌گیری
زمانی که والد، کودک خود را به کلینیک گفتار می‌آورد، درمانگر پس از اطمینان از وجود لکنت باید در مورد زمان اجرای برنامه لیدکامب تصمیم‌گیری کند. آیا وقوع لکنت زمینه‌های کافی برای اجرای سریع برنامه لیدکامب را فراهم می‌آورد؟ یا اجرای این برنامه باید برای مدتی به تعویق بیفتد تا امکان بهبود طبیعی در کودک مورد بررسی قرار گیرد؟ همچنین اگر قرار باشد اجرای این برنامه به تعویق افتد، طول مدت آن چقدر باشد؟
توجه به شواهد
شواهد مطرح شده به برخی ابعاد تأثیرگذار بر فرایند تصمیم‌گیری پرداخت. با توجه به این شواهد برای تصمیم‌گیری درباره زمان اجرای برنامه لیدکامب سه موضوع به دست می‌آید. نخست، اگر هیچ عاملی را در نظر نگیریم، بهتر است به جای واگذاری تکالیف عمده به دوش کودک و والدین، اجازه دهیم کودک به بهبود طبیعی دست یابد. دوم، پیش بینی وقوع یا عدم وقوع بهبود طبیعی امکان‌پذیر نمی‌باشد. سوم، چنانچه در سال‌های پیش از مدرسه برنامه لیدکامب را مدتی به تعویق بیاندازیم به نظر نمی‌رسد که پاسخ‌دهی کودک به درمان تحت تأثیر قرار گیرد. البته باید به این هشدار توجه داشت که درمان باید تا سن 6 سالگی اجرا شود.
نتیجه‌گیری:
لکنت زبان یکی از اختلالات گفتاری است که میتواند تأثیرات عمیقی بر کیفیت زندگی فردی و اجتماعی افراد بگذارد. انتخاب بهترین روانشناس لکنت زبان نقش کلیدی در مدیریت و درمان این اختلال دارد. یک روانشناس متخصص با استفاده از روشهای مبتنی بر شواهد، مانند درمان‌های شناختی-رفتاری، تمرینات تنفسی و تکنیک‌های کاهش اضطراب، به مراجعان کمک میکند تا بر چالش‌های گفتاری غلبه کنند. علاوه بر این، همراهی خانواده و ایجاد محیطی حمایتی از عوامل مهم در موفقیت روند درمان است. روانشناسان مجرب در این حوزه معمولاً به‌صورت یکپارچه با گفتاردرمانگران همکاری می‌کنند تا ابعاد مختلف لکنت را پوشش دهند. شروع زودهنگام درمان، به‌ویژه در کودکان، احتمال بهبودی پایدار را افزایش میدهد. در نهایت، هدف اصلی نه تنها کاهش لکنت، بلکه تقویت اعتماد‌به‌نفس و توانایی ارتباط مؤثر در افراد است.
سوالات متداول:
1-آیا اضطراب و استرس باعث تشدید لکنت میشود؟
بله، اضطراب و استرس می‌توانند با ایجاد تنش عضلانی و کاهش تمرکز، لکنت را تشدید کنند. آموزش تکنیک‌های آرام‌سازی و مدیریت هیجان بخشی از روند درمان است.
2-چگونه میتوان بهترین روانشناس لکنت زبان را انتخاب کرد؟
به دنبال متخصصانی با تجربه مستقیم در درمان لکنت باشید. بررسی مدارک تحصیلی، گواهینامه‌های تخصصی و نظرات مراجعان پیشین معیارهای مهمی هستند.
اختلال عاطفی نوعی بیماری است که، در طول یک دورهی طولانی، با یک یا چند ویژگی نظیر ناتوانی در ایجاد ارتباط، افسردگی، رفتارهای نامناسب و… ظاهر میشود. این اختلال موجب اضطراب، گوشه گیری و بدخلقی کودکان می گردد. گفتاردرمانی اختلالات زبان در کودکان اضطابی با چالش های مختلفی روبرو می باشند. از این رو یک گفتاردرمان کودکان اضطابی باید آموزش های لازم را در زمینه رفتاردرمانی کودکان دیده باشد تا بتواند بهترین نتیجه درمانی را برای کودک رقم بزند. مرکز گفتاردرمانی کودکان دکتر صابر با استفاده از گفتاردرمانان مجرب در حیطه گفتاردرمانی کودکان به صورت تخصصی فعالیت می نماید. خدمات گفتاردرمانی در منزل از دیگر امکانات این مرکز در حیطه گفتاردرمانی کودکان است که موجب تسهیل روند درمان ارتباط زودهنگام کودک با درمانگران می شود.
اختلال عاطفی
اختلال عاطفی نوعی بیماری است که، در طول یک دورهی طولانی، با یک یا چند ویژگی زیر ظاهر میشود، و آن چنان چشمگیر است که عملکرد آموزشی کودک را به طور نامطلوبی تحت تاثیر قرار میدهد:
جهت تماس با کلینیک کاردرمانی و گفتاردرمانی جناب آقای دکتر صابر (کلینیک توانبخشی پایا در پاسداران ، کلینیک توانبخشی غرب تهران در سعادت آباد) باشماره 09029123536 تماس حاصل فرمایید.
1) ناتوانی در یادگیری، که نمیتوان این ناتوانی را به عوامل ذهنی، حسّی، و یا جسمی نسبت داد.
2) ناتوانی در ایجاد و یا حفظ و تداوم روابط بین فردی رضایتبخش با همسن و سالان و آموزگاران.
3) انواع مختلف رفتارها و احساسات نادرست در شرایط طبیعی زندگی.
4) نوعی خُلق و خوی دلواپسی، و یا افسردگی معمولاً فراگیر.
5) تمایل به بروز علایم جسمی یا ترس در ارتباط با مسایل شخصی و یا مسایل مدرسه.
اصطلاح اختلال عاطفی، اسکیزوفرنیا را هم شامل میشود. این اصطلاح درباره ی کودکان ناسازگار به کار گرفته نمیشود، مگر این که مشخص شود که به اختلال عاطفی مبتلا هستند (دفتر ثبت فدرال، مأخذ آنلاین).
ویژگیهای اختلال عاطفی باید در سه جنبه ی کلی مورد ارزیابی قرار گیرد: تداوم (دیرش)، تعداد دفعات، و شدت وقوع ویژگیهای خاص این ناتوانی.
ویژگیهای تداوم اختلال عاطفی
1) مدت زمان تداوم رفتار متغیر است.
2) متخصصان بر این باورند که، مدت زمان تداوم رفتار در ارتباط با شرایط میتواند ناپایدار باشد، مثلاً بیماری و یا مرگ یکی از اعضای خانواده.
ویژگیهای تعداد دفعات اختلال عاطفی
1) تعداد دفعات وقوع رفتار متغیر است.
2) متخصصان بر این باورند که، تعداد دفعات وقوع رفتار در ارتباط با شرایط میتواند ناپایدار باشد. مثلاً: جدایی و یا طلاق پدر و مادر از یکدیگر.
ویژگیهای شدت اختلال عاطفی
1) شدت اختلال رفتار متغیر است.
2) متخصصان بر این باورند که، شدت اختلال رفتار در ارتباط با شرایط میتواند ناپایدار باشد، مثلاً: نداشتن مسکن، و یا تعداد دفعات نَقلِ مکان خانواده.
هنگامی که تداوم، تعداد دفعات، و شدت اختلال، موضوع مورد بحثی باشد، طبق تشخیص متخصصان مربوطه، پیش از تکمیل دقیق شیوههای روند درمان، میتوان دانشآموز را تحت خدمات حمایتی خاص (بحران) قرار داد.
نتیجه گیری برای گفتاردرمانی کودکان مضطرب
کودک مبتلا به اختلال عاطفی، با کودکان مبتلا به سایر ناتوانیها، یعنی کودکانی که احتمالاً ادا درمیآورند، باعث ناآرامی در کلاس به ویژه در برنامه های آموزش عمومی میشوند، تفاوت دارد (اسمیت و همکاران 1998).
برای اینکه گفتاردرمانها بتوانند برنامه ی درمان گفتار و زبان کودک مبتلا به اختلال عاطفی را به طور موفقیت آمیزی اجرا کنند، باید در رفتار درمانی مهارت داشته باشند. قوانین نظم و ترتیب و رفتار در جلسه ی درمانی، هم برای برنامه های عمومی، و هم برای برنامه های اختصاصی سودمندند. هدف نهایی برای گفتاردرمانی کودکان اضطرابی این است که، با پیش بردن رفتار درمانی، درمان را پشتیبانی نماید. بخشی از ملاحظات برای ایجاد و تداوم رفتار مناسب، توسط زابِل و زابِل بررسی شده است. آنها اهمیت محیط فیزیکی را در ایجاد نظم و ترتیب شرح دادهاند. به عنوان مثال، این پژوهشگران بیان داشته اند که، توجه به چیدمان مناسب صندلی ها، یکی از روشهای سودمند برای ایجاد رفتار مناسب است. به علاوه گزارش شده است که، برنامه های پیشگیری کننده دربارهی بالا بودن انتظارات قوانین، تقویت کننده های مثبت، و نظم و ترتیب در برنامه، برای ایجاد و حفظ رفتار مناسب در کلاس مهم میباشند. گفتاردرمانها را تشویق میکنیم تا به منظور کمک به ایجاد و حفظ رفتارهای مناسب در کودکان مبتلا به اختلال عاطفی، به کارگیری قواعد کلاس درس، چیدمانهای مناسب محیط فیزیکی، و راهکارهای بازدارندهی رفتار را با یکدیگر ادغام نمایند. البته، گفتاردرمانی باید با آموزگار کلاس درس همکاری کند تا به منظور کمک به برنامه های رفتار درمانی کاربردی برای کودکی که در برنامه ی کلاس درس شرکت میکند، و همچنین برای کودکی که در برنامهی درمان گفتار و زبان شرکت مینماید، به ثبات دست یابند و مورد حمایت قرار گیرند.
گفتاردرمانی کودکان مضطرب در مدرسه
به عنوان یک گفتاردرمانگر که سال‌ها با کودکان مضطرب کار کرده‌ام، می‌دانم که مدرسه میتواند همزمان هم چالش‌برانگیزترین و هم transformativeترین محیط برای این عزیزان باشد. اضطراب در کودکان مضطرب اغلب خود را در قالب اجتناب از صحبت کردن، لکنت هیجانی، یا حتی سکوت انتخابی نشان میدهد. اینجا دقیقاً همان جایی است که همکاری مثلثی بین گفتاردرمانگر، معلمان و والدین نه یک انتخاب، بلکه یک ضرورت مطلق است.
چرا مدرسه چنین نقشی حیاتی دارد؟
کودک مضطرب در کلاس درس با سه چالش روبروست:
۱. اضطراب عملکردی: ترس از قضاوت شدن هنگام خواندن یا پاسخ‌دهی
۲. اضطراب اجتماعی: فشار همسالان و محیط گروهی
۳. بار حسی: سروصدای محیط، نورها و شلوغی که پردازش گفتار را دشوار میکند.
راهکارهای عملی برای ایجاد محیط حمایت‌گر:
الف) نقش معلمان (پیش‌نیازهای کلیدی):
ایجاد “قوانین گوش دادن” در کلاس: مثلاً “وقتی کسی حرف می‌زند، چشم‌هایمان به اوست”
استفاده از سیستم همراهی (Buddy System): معرفی دوست حمایت‌گری که کودک در فعالیت‌های گروهی کنار او باشد
دادن انتخاب زمان پاسخگویی: “دوست داری الان جواب بدی یا بعد از زنگ تفریح؟”
ب) مداخلات گفتاردرمانی در مدرسه:
اجرای جلسات کوتاه ۱۵ دقیقه‌ای در محیط آشنا (کتابخانه یا اتاق مشاوره) به جای کلینیک
آموزش تکنیک‌های تنفسی دیافراگمی همراه با حرکات فیزیکی (مثل فشردن توپ استرس هنگام بازدم)
استفاده از ابزارهای ارتباطی جایگزین (AAC) موقت مانند کارت‌های تصویری تا زمان کاهش اضطراب
پ) نقش والدین (پل ارتباطی خانه و مدرسه):
ساخت “کتابچه گفتگو” با عکس محیط مدرسه: پیش‌بینی موقعیت‌های گفتاری (پرسش از معلم، بازی با همکلاسی)
تمرین بازی‌های نقش‌آفرینی در خانه: ایفای نقش معلم یا همکلاسی در شرایط کم‌استرس
استفاده از زبان توصیفی غیرمستقیم: به جای “امروز بلندخوانی کردی؟” بگویید: “امروز کتاب قشنگی درباره فضا دیدم!”
سوالات متداول:
1-چگونه تماشای بیش‌ازحد صفحه‌نمایش (Screen Time) میتواند اضطراب گفتاری کودکان را تشدید کند؟
نور آبی صفحات دیجیتال با اختلال در ترشح ملاتونین، کیفیت خواب را کاهش میدهد که خود محرک افزایش اضطراب است. از سوی دیگر، محتوای سریع و هیجان‌انگیز رسانه‌ها، “تحمل انتظار” را در مکالمات روزمره پایین آورده و باعث میشود کودک در گفت‌وگوهای واقعی با قطع کلام دیگران یا فرار از موقعیت‌های چالش‌برانگیز واکنش نشان دهد. گفتاردرمانگران توصیه می‌کنند حداکثر ۱ ساعت استفاده کنترل‌شده از صفحه‌نمایش با فاصله ۲ ساعته قبل از خواب همراه با جایگزینی بازی‌های فیزیکی تعاملی صورت پذیرد.
2-کودکم هنگام اضطراب نوک زبانش می‌گیرد! آیا این طبیعی است؟
نه، این حالت (tongue thrust) اغلب نشان‌دهنده اضطراب زیاد است که گفتاردرمانگر با تمرینات ساده‌ای مثل “بازی لیوان پر بادکنک” آن را درمان میکند.
مرکز روانشناسی کودک دکتر صابر در زمینه درمان مشکلات رفتاری کودکان با بهره گیری از تیم تخصصی رفتاردرمان و روانشناسان کودک و بازی درمانان مجرب فعالیت می نماید. در بخش رفتاردرمانی کودکان بعد از این که علل دروغ گویی کودک را یافتیم، باید او را آگاه سازیم و اطلاعاتی در اختیارش قرار دهیم. به عنوان مثال کودکی که در اثر اشتباه در بیان تخیل و واقعیت دروغ می گوید، باید بفهمد که واقعیت چیست و خواب و خیال چیست، باید به او کمک کنیم تا مرز واقعیت را از خیال بشناسد و به او بفهمانیم که در بیان آن مسأله دچار اشتباه شده است. در درمان دروغ گفتن بچه هابه کودکی که بزرگ تر است و در سن تشخیص است، باید تفهیم شود که سخنی را که گفته، مورد پسند و پذیرش پدر و مادر و دیگران نیست و ممکن است روزی این گونه سخنان باعث آسیب و خطر شوند. در پروسه درمان دوغ گفتن کودک، والدین باید در عمل به کودک نشان دهند، زمانی که واقعیت ها را بیان می کند، بیشتر مورد توجه آنان قرار می گیرد.
جهت تماس با کلینیک کاردرمانی و گفتاردرمانی و رفتاردرمانی جناب آقای دکتر صابر (کلینیک توانبخشی پایا در پاسداران ، کلینیک توانبخشی غرب تهران در سعادت آباد) باشماره 09029123536 تماس حاصل فرمایید.
درمان دروغ گفتن کودک
پدر و مادر باید محیطی سالم برای کودک ایجاد کنند، والدین نباید به فرزندشان دروغ بگویند، چون اعتماد او را از دست می دهند. حتی اگر گاهی سؤالات بچه ناراحت کننده و ناخوشایند بود، سعی کنند به آنها درست جواب بدهند. والدین نباید کودک را تحت فشار قرار دهند که در مورد احساساتش دروغ بگوید و باید آمادگی داشته باشند که هر نوع احساس خوشایند و یا ناخوشایند کودک را بپذیرند. زمانی که کودک دروغ می گوید، پدر و مادر نباید او را سؤال پیچ کنند، یا با طعنه و کنایه با او صحبت کنند، بلکه باید خیلی صریح و واضح موضوع را با او در میان بگذارند. کودک را وادار نکنیم برای دفاع از خود دروغ بگوید. باید بدون اشاره ی مستقیم و بدون استفاده از واژه ی دروغ گویی، او را متوجه کار اشتباهش کنیم. کودک باید طی گفت و گو احساس کند که گفتن حقیقت به وی کمک می کند.
مثلا وقتی کودک می گوید یک شکلات بیشتر نخورده، در حالی که می دانیم تعداد زیادی شکلات خورده، از او نمی پرسیم مطمئنی که 2 تا بیشتر نخوردی؟ یا این که به او نمی گوییم چرا دروغ می گویی؟ بلکه به طور صریح به او می گوییم: شکلات خوردن زیاد دندان هایت را خراب می کند و من برایت نگران هستم.
از نشان دادن واکنش های هیجانی نسبت به اعمال کودک خودداری کنیم تا کودک از ترس تنبیه و مجازات دروغ نگوید. فرزندان ما باید در خانه احساس آرامش و اطمینان کنند و مطمئن باشند که خطاهای بی اختیار بخشوده می شود. تنبیه و سرزنش برای مواردی است که تعمدی در کار باشد و تازه اگر در همان کار عمدی هم سخن راست گفته شود، موجب تخفیف در پیامد کار می شود. آگاهانه شرایطی را برای کودک ایجاد کنیم تا احساس کند نیازی به دروغ گویی ندارد. والدینی که دایم گفته های کودک و احساسات او را انکار می کنند، به طور غیرمستقیم به او می گویند که دروغ می گوید. به عنوان مثال، کودک می گوید من خسته شدم، مادر پاسخ می دهد، نه تو خسته نیستی! یا کودک می گوید معلمم را دیگر دوست ندارم. مادر پاسخ می دهد نه این حرف را نزن، تو معلمت را باید دوست داشته باشی؟
با دروغ گفتن کودکان چه کنیم؟
وقتی کودک دروغی آشکار می گوید، والدین باید سعی کنند عصبانی نشوند و او را سرزنش نکنند، بلکه بدون سؤال پیچ کردن یا بازجویی از کودک، طی چند سؤال و جواب کوتاه سعی کنند واقعیت یا بخشی از آن را از زبان کودک بشنوند. در چنین مواردی والدین نباید موضوع را بزرگ و مهم جلوه دهند، بلکه باید با قاطعیت اما با بیان واضح و شفاف درباره ی موضوع، دروغ گفتن بچه ها بحث کنیم.
از واژه هایی مثل شوخی می کنی؟ دروغ نگو؟ الکی میگی؟ راست می گی؟ بگو به جون مامان! و …. استفاده نکنیم.
وقتی کودک در مورد حیوانات عجیب و غریب و موجودات افسانه ای و ترسها وعلاقه هایش و یا احساسات متعارضش صحبت می کند، احساساتش را بپذیریم و او را سرزنش نکنیم.
از کودک انتظار نداشته باشید که همه ی خواسته های شما را برآورده کند و کاری را که شما در انجامش ناتوان هستید و یا میلی به انجام آن ندارید را او برایتان انجام دهد.
به حرف های کودکان هرچند که بی جا و بی موقع هم باشد، گوش فرا دهیم. کارهای آنان را هر چند به ظاهر کوچک باشند، مورد تحسین و تشویق قرار دهیم و به مناسبت های مختلف در حضور دیگران، رفتارهای مثبت کودک را تشویق و تحسین کنیم.
آغاز دروغ گفتن کودک از زمان تکلم کودک و حدود ۲ سالگی به بعد است. به طور معمول در حدود سن شش تا هفت سالگی، کودکان از میزان دروغ گویی خود می کاهند. اما اگر کودک بعد از سنین پنج تا شش سالگی همچنان به دروغ گویی ادامه دهد، می تواند نگران کننده باشد. رفتار درمانی کودکان دروغگو یکی از روش های اصلاح این رفتار غلط می باشد. مرکز رفتاردرمانی دکتر صابر با بهره گیری از متخصصین رفتاردرمانی با تجربه و استفاده از تکنیک های روز دنیا در با تشخیص علت دروغ گفتن کودکان و اصلاح رفتار او به بهبود رفتارهای سازگار اجتماعی در کودکان کمک بسزایی می کنند.
جهت تماس با کلینیک کاردرمانی و گفتاردرمانی جناب آقای دکتر صابر (کلینیک توانبخشی پایا در پاسداران ، کلینیک توانبخشی غرب تهران در سعادت آباد) باشماره 09029123536 تماس حاصل فرمایید.
علت دروغ گفتن کودکان؟
کودکان به دلایل متعددی دروغ می گویند. باید عواملی را که باعث دروغ گویی کودک می شوند، شناسایی کنیم و آن عوامل را که در حقیقت عامل پناه جستن او به دروغ گویی است یا به نوعی او را تشویق به دروغ گویی می کنند، برطرف کنیم. دروغ گویی کودکان را نباید با دروغ گویی بزرگسالان مقایسه کرد. نوع نگاه کودکان به مسائل، با نگاه بزرگسالان متفاوت است. آنها بسیاری از چیزهایی را که می گویند، غیرواقعی نمی دانند. آنها بیشتر امتحان می کنند. دلایل مبادرت کودک به گفتن دروغ، اغلب از میان دلایل زیر است:
عدم تشخیص واقعیت از خیال
واقعیت و تخیل در زندگی کودکان زیر ۶ سال درهم تنیده است. در این سنین کودک ممکن است هر آن چه را به ذهنش می رسد، بر زبان آورد. در بیشتر موارد چنین گفته هایی بسیار اغراق آمیز و غیرواقعی هستند. درواقع دروغی که کودک می گوید، بیان کننده ی حقایق مربوط به امیدها و نگرانی های او و نمایانگر چیزی است که کودک دوست دارد باشد و یا آن آن چیزی که می خواهد داشته باشد.
کودکی که هنوز قادر به تشخیص واقعیت و خیال و رؤیا نیست برای تجربه ی احساس شادی و غم، خود را در یک دنیای خیالی که خودش آن را ساخته است، قرار می دهد. تشخیص حقیقت و دروغ گویی برای بچه های کوچک خیلی مشکل است، آنها قادر نیستند این تفاوت ها را درک کنند.
والدین از طریق اطلاعاتی که از گفته های دروغین کودک کسب می کنند، می توانند به فرزندشان کمک کنند تا واقعیت را از افکار پوچ و خیالی تشخیص دهد. مثلا وقتی کودک می گوید پدرم هدیه ی تولد برایم یک اسب خریده است، یعنی این کودک دوست دارد یک اسب داشته باشد.
نداشتن توجه و تمرکز کافی
گاهی کودک به علت نداشتن تمرکز و توجه نسبت به محیط پیرامون مسائل را پس و پیش یا به اشتباه روایت می کند. آن گاه ما تصور می کنیم که او دروغ می گوید.
ممکن است علت دروغ گویی کودک، تمرین واژه هایی باشد که یاد گرفته است. در حدود سه سالگی، زمانی که کودک کلمات جدیدی را می آموزد، ممکن است با استفاده از واژه گان جدید، جملاتی را بسازد که ریشه در واقعیت ندارند. کودکان کم سن (۵-۴ ساله) اغلب داستان ها و افسانه های بلندی می سازند. این یک فعالیت ذهنی طبیعی است، چون آنها از شنیدن داستان ها و ساختن آن ها سرگرم شده و لذت می برند.
نیاز به جلب توجه
گاهی کودک به خاطر جلب توجه دروغ می گوید. زمانی که کودک به نقطه ضعف یا حساسیت والدین خود پی می برد، برای جلب توجه والدین از آن استفاده می کند. به عنوان مثال وقتی مادر شدید، نگران سلامتی فرزند خودش است، کودک به دروغ می گوید که شکم درد دارد. کودکانی که مورد توجه والدین و اطرافیان خود قرار نمی گیرند، دست به هر کاری می زنند؛ زیرا کسی نیست که مشوقشان باشد و به حسابشان بیاورد و یا لااقل متوجه باشد که آنان چه کار می کنند، چه می گویند و چه می خواهند. کودک کارهایی را به دروغ به خود نسبت می دهد تا از خودش قهرمانی بسازد تا به این وسیله بتواند توجه اطرافیان را به خود جلب کند. گاه حتی واقعاً دست به کارهای خطرناکی می زند تا مورد توجه واقع شود.
الگوپذیری کودک از والدین
الگوپذیری کودک از والدین عامل دیگری است که می تواند در دروغ گویی کودک نقش داشته باشد. گاهی والدین از گفتن دروغ در مقابل کودک اجتناب می کنند، اما در عوض پنهان کاری را به او آموزش می دهند. پنهان کاری هم شکل دیگری از دروغ است و در طول زمان کودک یاد می گیرد که چه طور حرف بزند تا متهم به دروغ گویی نشود.
گاهی والدین خودشان به وضوح دروغ می گویند و کودک نیز از آنها الگوبرداری می کند.
رفتاردرمانی کودکان دروغگو
در رفتاردرمانی کودکان اشاره می شود، وقتی در حضور کودک از یک ویژگی در او صحبت می کنیم که فاقد آن است، کودک را تشویق به دروغ گویی می کنیم.
تحت فشار قرار دادن کودک برای گفتن جزئیات
با این حال عمده ترین دلیل دروغ گویی کودکان در سنین بالاتر، فشار بزرگترها به آنان برای گفتن جزئیات دقیق یک ماجراست. این تحت فشار قراردادن، کودکان را وادار به گفتن دروغ می کند و از اینجا کودکان دروغ گویی را یاد می گیرند، چرا که آنان را از تنبیه شدن نجات میدهد. کودکان این نکته را به تجربه و بر اثر رفتار اشتباه بزرگتره می آموزند.
ترس، کمبود محبت، عدم احساس امنیت و تمایل کودک به محک زدن توانایی های خود، از مهم ترین عوامل گرایش کودک به دروغ گویی آگاهانه است.
ترس از والدین
والدینی که رفتاری توأم با خشونت دارند، کودک را تنبیه می کنند، کتک می زنند و یا نسبت به او پرخاشگری کلامی دارند، شرایط را برای دروغ گویی کودک مهیا می کنند. کودک وقتی برخلاف میل پدر و مادر رفتار می کند، از ترس تنبیه شدن به دروغ متوسل می شود و ترس، تبدیل به وسیله ای دفاعی برای کودک می گردد. کودک با این که می داند که دارد دروغ می گوید، برای آن که تنبیه نشود و یا مورد سرزنش قرار نگیرد، چاره ای جز پناه جستن به دروغ نمی یابد. تنبیه بدنی یا وضع مقررات سخت و شدید، باعث می شود که کودکان برای پنهان کردن خطاهای خود، بیشتر به دروغ گویی متوسل شوند. پس کودک برای گریز از تنبیه و مجازات، دروغ تحویل می دهد. مثلا بچه ای که خیلی شکلات خورده است، برای این که مجازات نشود دروغ می گوید. در حقیقت، ریشه ی بیشتر دروغ ها به دلیل احساس ناامنی و وحشت از مجازات و تنبیه است. بنابراین، چنان چه کودک به خاطر راست گویی، درباره ی اتفاقی ناخوشایند یا ناشایست، از سوی مادر و پدر و یا بزرگترها تنبیه نشود، به دروغ گفتن پناه نمی آورد. گاهی اوقات کودک به این دلیل دروغ می گوید که اجازه ندارد حقیقت را بر زبان بیاورد. اگر کودک احساس واقعی خود را به زبان بیاورد، ممکن است تنبیه شود. مثلا وقتی کودک می گوید که از مادر بزرگش متنفر است، احتمالاً مادر او را تنبیه می کند، در حالی که در همین لحظه اگر بگوید مادربزرگ را دوست دارد، احتمالا پاداش هم می گیرد. پس کودک به این نتیجه می رسد که اگر دروغ بگوید، مادر توجه بیشتری به او می کند.
بعضی از والدین ناخودآگاه بچه ها را برای داشتن رفتار مناسب، تحت فشار می گذارند و همین باعث دروغ گویی بچه ها می شود. در حقیقت کودکان سعی می کنند انتظارات والدین را برآورده کنند.
کمبود محبت
احساس کمبود محبت و نیاز به ناز و نوازش، از عوامل عمده ی تمایل کودکان به دروغ گویی است. بروز برخی از تغییرات در زندگی کودک، مانند به دنیا آمدن خواهر یا برادر جدید، رفتن به مهد کودک و یا هرگونه عامل جدایی دیگر از پدر و مادر، باعث احساس کمبود محبت توسط کودک شده و او را به سوی دروغ گویی سوق می دهد. در واقع هدف کودک در چنین مواردی جلب توجه والدین به سوی خود است.
داشتن دوستی خیالی
یکی از موارد دروغ گویی در کودکان، داشتن یک دوست خیالی است. به ویژه کودکان تک فرزند که معمولا تنها هستند و هم بازی ندارند، برای خود یک دوست خیالی خلق می کنند و دائما در مورد او صحبت می کنند یا حتی وانمود می کنند که در کنار او راه می روند و … در چنین مواردی به والدین توصیه می شود برای فرزند خردسال خود یک همبازی پیدا کنند تا کودک از تنهایی دراید و نیازی به دوست خیالی نداشته باشد.
