اختلالات پردازش حسی در کودکان یک اختلال حسی می باشد که خود را با بیش حسی و یا کم حسی در حواس مختلف نشان می دهد. یکی از درمان های موثر در این کودکان درمان یکپارچگی حسی است که توسط کاردرمانی حسی اجرا می گردد. یکپارچگی حسی بر روی هماهنگ کردن حس بینایی و شنوایی با حس وستیبولار و عمقی فعالیت می نماید و موجب بهبود مهارت های کودک می گردد. این امر کمک بسزایی در سازگاری کودکان در محیط مدرسه می شود. مدارس میتوانند برای دانش‌آموزان دچار مشکلات حسی بسیار خوشایند و یا یک کابوس باشند. این امر به موارد بسیاری چون چالش‌های حسی کودک، شخصیت، سبک یادگیری، محیط فیزیکی و جور شدن با معلم‌ها و کارکنان مدرسه بستگی دارد.
جهت تماس با کلینیک کاردرمانی و گفتاردرمانی جناب آقای دکتر صابر (کلینیک توانبخشی پایا در پاسداران ، کلینیک توانبخشی غرب تهران در سعادت آباد) باشماره 09029123536 تماس حاصل فرمایید.
اختلال پردازش حسی در مدرسه
اغلب مدارس بر یادگیری سمعی و بصری تأکید دارند و به دانش‌آموزانی که بهتر یاد می‌گیرند از طریق روشهای حسی پاداش میدهند. کودکی که به خواندن، گوش‌دادن به معلم، صحبت‌کردن در مقابل کلاس و به‌تنهایی کارکردن روی پروژه‌ها علاقه دارد، در یک محیط آموزشی ساکت و ساختاری که از دانش‌آموزان انتظارات خاصی میرود پیشرفت خواهد کرد. کودکی که یادگیری به‌صورت فعالیت فیزیکی را ترجیح میدهد، در ساکت نشستن و تمرکز با چشم‌ها و گوش‌هایش مشکل خواهد داشت. او احتمالاً در یک کلاس با نظم ساختاری کمتر که مشارکت فعال بیشتر، کار در گروه‌ها، و فرصتهای بسیاری برای کاوش فیزیکی را شامل میشود عملکرد بهتری را خواهد داشت.
حتی اگر کودک آن‌قدر خوش‌شانس باشد که در یک کلاس قرار گیرد که با نیازهای او سازگار است، رفتن به مدرسه میتواند هر مشکل حسی را چندبرابر کند. تمام آن تغییرات حسی که والدین در خانه با آنها سازگار شده‌اند میتواند هنگام رفتن کودک به مدرسه تبدیل به مشکل شوند. تفاوت بزرگی بین مناظر، صداها، بوها و دیگر ورودی‌های حسی آشنای تجربه شده در خانه و هرج‌ومرج غیرقابل‌پیش‌بینی موجود در یک محیط آموزشی با بزرگسالان و کودکان ناآشنای بسیار و نیازهای بیشتر برای رفتار خوب و موفقیت‌های آموزشی وجود دارد.
در اولین جلسه‌ی اولیا – معلمان، یک والد ممکن است حیرت‌زده شود وقتی بشنود که کودکی که در خانه خوش‌اخلاق و آرام است، بچه‌های دیگر را هل میدهد، در صف نمی‌ایستد و در وقت تمیزکردن کمک نمیکند، و به‌جای شرکت در فعالیتها با دیگران ترجیح میدهد در گوشه‌ی اتاق به کتاب‌های مصور نگاه کند.
البته، بعضی کودکان دارای چالش‌های حسی یاد می‌گیرند که خود را جمع‌وجور کنند و تمام انرژی جسمی و روانی خود را جمع کنند تا در طول روز در مدرسه دوام بیاورند. ممکن است این کودکان هر روز که به خانه می‌آیند بسیار خسته و ازپاافتاده باشند. توانایی مدیریت چالش‌های حسی در مدارس از کودک به کودک کلاس به کلاس و بعضی مواقع لحظه‌به‌لحظه تفاوت دارد. خوشبختانه روشهای حسی بسیاری وجود دارد که درمانگرها، معلم‌ها و والدین میتوانند استفاده کنند تا مدرسه را از لحاظ حسی بیشتر قابل‌تحمل کنند. بسیاری از آنها را می‌توان به طور غیررسمی با یک معلم به طور رسمی از طریق یک برنامه‌ی ۵۰۴ یا یک IEP اجرا کرد (در صفحات بعدی توضیح داده شده است). اغلب، روشهای حسی توسط کار درمان مدرسه و یا کار درمان شخصی خانواده توصیه میشوند. یک پزشک سلامت روانی میتواند نقش کلیدی داشته باشد، آن‌طور که یک کودک تأیید کند یا اگر یک کار درمان در دسترس نبود شخصاً آن را اجرا کند.
تمرینات یکپارچگی حسی در کودکان
بسیاری از مواقع، روشهای حسی را با یک معلم فهمیده یا یک معلم کمکی اجرا کرد. او ممکن است درک کند چگونه استراحت‌های کوتاه دادن در طول روز میتواند به برخی دانش‌آموزان کمک کند تا بر روی تکلیف تمرکز کنند یا بسیار خوشحال میشود اگر به یک کودک یک صندلی که دوست دارد را بدهند که به بهتر گوش‌دادن او کمک میکند. او ممکن است از این ایده بسیار خوشش بیاید که در زمان کارهای گروهی به بچه‌ها اسباب‌بازی دستی بدهد و یا نور را کمتر کند یا موسیقی سبک پخش کند تا این که صدایش را بلند کند تا آنها را ساکت کند.
روزهای جلسه‌های اولیا انجمن زمان بسیار خوبی برای آموزش‌دادن به معلم‌ها درباره‌ی مشکلات پروسه‌ی حسی و چگونگی تطابق با تنوع وسیعی از نیازهای حسی در کلاس است. توصیه‌ها برای یک دانش‌آموز باید شخصی‌سازی شود، اگرچه هیچ کودکی نباید برای درمان مخصوص جداسازی شود. اگر سالی برای صاف نشستن در کلاس از یک بالش بادی سود می‌برد، به‌سادگی می‌توان برای او یک بالش بادی فراهم کرد. به طور ایده‌آل، در کلاس چندین بالش بادی قرار داده میشود.
در تدارکات غیررسمی، مدرسه موظف به خرید تجهیزات خاصی برای یک دانش‌آموز با اجرای یک روس حسی نیست. برای اینکه یک قطعه تجهیزات – یک بالش نشستن، صندلی یا میز نوشت‌افزار مخصوص و غیره یا هر ایجاد تغییر در محیط مدرسه یا فعالیتها اجباری باشد، باید در یک سند قانونی – یک برنامه‌ی
۵۰۴ یا IEP- ثبت شده باشد.
برنامه‌های 504
یک برنامه‌ی ۵۰4 سند قانونی است که الزامات مدرسه را برای تطبیق دادن یک دانش‌آموز با نیازهای خاص مشخص میکند. یک برنامه‌ی ۵۰۴ در واقع بر اساس بخش ۵۰۴ تصویب‌نامه‌ی توانبخشی ۱۹۷۳ که از دانش‌آموزانی که اختلالات جسمی یا روانی دارند و شامل تعلیم اختصاصی نمی‌شوند اما هنوز نیاز به کمک دارند، دفاع میکند.
یک برنامه‌ی ۵۰۴ ممکن است شامل تطبیق‌هایی چون مسائل دارویی، تطبیق در تست و تکلیف‌ها مانند زمان اضافی، جای نشستن مناسب مانند بالش باد شدنی یا صندلی مخصوص، تطبیق در محیط مانند اجازه
داشتن برای غذا خوردن در محیطی به‌جز سلف، و غیره. به‌طورکلی، یک والد با برنامه 504 کند، و کار درمان‌ها، روان‌شناسان مدرسه، فیزیولوژیست‌های اعصاب و دیگر پزشکان که ممکن است به والدین پیشنهاد شوند این کار را بکنند.
کودکی که هرگونه خدمت آموزشی خاص را دریافت میکند باید یک برنامه‌ی آموزشی انفرادی (IEP)
داشته باشد، نه یک ۵۰۴.
IEPS
IEP یک سند قانونی است که توسط تصویب‌نامه‌ی افراد دارای ناتوانی‌های آموزشی (IDEA) یک قانون تصویب شده در سال ۱۹۷۵ مدارس عمومی را موظف میکند برای کودکان دچار مشکلات حسی خدمت‌های خاص آموزش فراهم آورند. این به این معناست که کودکان باید در کلاس عادی یاد بگیرند تا در کلاس‌های مخصوص آموزشی.
تحت IDEA، لازم است حوزه‌ی مدرسه آموزش مناسب و عمومی ارائه دهد، نه لزوماً بهترین برنامه آموزشی برای هر کودک را. ممکن است والدین و مدارس تعریف متفاوتی از ”مناسب“ داشته باشند و گاهی اوقات بین آن چه توسط مدرسه به‌عنوان تجهیزات آموزشی و کمک درمانی ارائه میشود و آن چه پدر و باور دارند اختلاف می‌باشد. این مخصوصاً میتواند برای دانش‌آموزی با مشکلات پردازش حسی درست باشد که بعضی مسئولین مدارس تابه‌حال در باره آن نشنیده‌اند.
ممکن است نیاز باشد یک والد توضیح دهد که مشکلات حسی چه هستند و چگونه عملکرد دانش‌آموز را در مدرسه تحت‌تأثیر قرار میدهند. توجه داشته باشید که مشکلات در خانه، مانند مقاومت در برابر دوش گرفتن، کوتاه‌کردن موها، لباس پوشیدن و رفتن به مهمانی باعث گرفتن خدمات مخصوص مدرسه برای کودک شما نمی‌شود. مشکل در تحمل محیط‌های پرسروصدا مانند کافه تریا به دلیل حساسیت بالای شنوایی، کمبود فعالیت دهلیزی که نیاز به استراحت‌های کوتاه و مکرر دارد، و مکان نشستن مناسب به دلیل تن عضلانی و آگاهی بدنی ضعیف تنها چند نمونه از چگونگی تأثیرگذاشتن مشکلات حسی کودک بر عملکرد در مدرسه هستند. وقتی تأثیر مشکلات حسی بر توانایی کودک در دسترسی به برنامه‌ی تحصیلی کاملاً مشخص شد، سپس خانواده و مدرسه برای ایجاد یک برنامه برای رفع آن نیازها آماده هستند.
IED سندی است که به‌عنوان نقشه‌ای برای انجام این عمل میکند. برای کودکی که خدمات آموزشی و دریافت میکند، IEP باید مشخصه‌هایی چون تطبیق‌های مدرسه (محل نشستن بهتر، فعالیتهای رژیم و حسی، و دیگر)، تکنولوژی کمکی، هدف‌های درمانی و آموزشی و الزامات در خدمات مربوطه مانند کاردرمانی، گفتاردرمانی و فیزیوتراپی باشد.
بسیاری از والدین گمان میکنند که اگر کودکشان در مدرسه خدمات کاردرمانی دریافت کند، دشواریهای پروسه‌ی حسی کودک را برطرف میکند. البته، کاردرمانی در مدرسه همانند رفتن به یک کلینیک کاردرمانی یا باشگاه مخصوص امور حسی نیست. مهم است که به‌خاطر داشته باشیم خدمات مدرسه محور مانند کاردرمانی فیزیوتراپی و گفتاردرمانی به‌سادگی برای حمایت کودک در رسیدن به اهداف IEP در نظر گرفته شده‌اند.
اهداف IEP باید توسط یک تیم متشکل از آموزگاران و درمانگران برای شناسایی فعالیتها و رفتارهایی که دانش‌آموز برای به‌دست‌آوردن موفقیت در برنامه‌ی آموزشی نیاز دارد ایجاد شود. رژیم حسی و تکنیک‌های خود – تنظیمی مداخله‌هایی هستند که می‌توان آنها را برای به‌دست‌آوردن اهداف آموزشی به کاربرد.
به دنبال مشارکت فعال و حرفه‌ای هر خدمت‌دهنده‌ی مربوط که با دانش‌آموزان کار میکند باشید. برای مثال، اگر کودک هنگام تغییر کلاس‌ها بدرفتاری کند، فیزیوتراپیست باید روی مسائل مربوط به حرکت کودک و بالارفتن از پله‌ها بررسی انجام دهد، کار درمان ممکن است تطبیق‌هایی را بر اساس توانایی‌های پروسه بینایی مربوط به میزان نور و چالش‌های حس عمقی توصیه کند، و گفتار درمان میتواند به دانش‌آموز کمک کند در مورد ناراحتی خود ارتباط برقرار کند و از خود حمایت کند.
مطمئن شوید اهداف IEP کودک مشخص، قابل‌اندازه‌گیری، واقع‌بینانه، و زمان‌بندی‌شده باشند تا بتوان پیشرفت‌ها را دنبال کرد. تفاوت بزرگی بین «نوآه مهارتهای خود تنظیمی خود را بهتر خواهد کرد.» و «به دنبال کار سنگین و تمرینات تنفسی، نوآه بر تکالیف روی میز برای ده دقیقه با یک فیدبک زبانی از طرف والد تمرکز خواهد کرد.» وجود دارد.
سیستم تعادلی در گوش داخلی قرار دارد و تغییرات در نیروهای گرانشی و وضعیت سر را نمایان میسازد . هنگامیکه سیستم تعادلی به طور مؤثری کارکند به عنوان پردازنده ی اولیه ی ورودی حسی به تعادل و جهت گیری بصری شما هنگام حرکت در فضا کمک میکند. همچنین سیستم وستیبولار یک نقش کلیدی در دقت و چابکی ایفا میکند. سیستم عصبی مرکزی تعادل و سایر ورودی های اختلال حسی را به وسیله ی ارزیابی برای درمان بالقوه و سپس پاسخ ، پردازش میکند. برطبق موارد گفته شده ، شاهد این واکنشها خواهیم بود : تسهیل پاسخهای محافظت کننده به تناسب موقعیت (مثلا هنگام مواجهه با خطرمراقب باش) یا ممانعت از پیامهای محافظت کننده (مثلا نگران اینجا نباش) یا تبدیل پاسخهای محافظتی (مثلا مطمئن نیست پس بااحتیاط پیش برو.) این ارزیابی برای کودکی که مشکل حسی تعادل و عملکرد ضعیفی دارد، درست کار نمیکند. مرکز کاردرمانی حسی دکتر صابر در زمینه درمان اختلال پردازش حسی وستیبولار به صورت حرفه ای فعالیت دارند. کاردرمانی تعادلی و سنسوری روم و ماساژهای عمقی موجب درمان اختلال حسی تعادلی در کودکان می گردد. در این مطلب به صورت دقیق تر به مشکلات کودکان با اختلال حس وستیبولار و درمان های آن می پردازیم.
مشکل حسی تعادل
کودکی با مشکلات سیستم تعادلی و کنترل حرکتی ممکن است نوع عضلانی ضعیفی داشته باشد چون پیامهایی که به ماهیچه ها دستور میزان انقباض میدهند از عهده ی این کار برنمی آیند. هنگامیکه کودک قصد جابه جایی دارد ، ممکن است قادر به فعالسازی ماهیچه هایش به طور مناسبی نباشد و از ایجاد هماهنگی میان تعادل و ماهیچه ها جلوگیری میکند. درنتیجه ممکن است بعضی فعالیت ها چالش برانگیز یا ترسناک به نظرش برسند و از آنها اجتناب کنند.
چنین کودکی ممکن است قادر به تفسیر وضعیت سر و بدنش که در جهت حفظ توازن و تعادل قرارگرفته اند نباشد. او ممکن است هنگام جا به جایی احساس عدم امنیت و خطر بکند زیرا او نمیتواند بگوید کدام راه به سمت بالاست یا اینکه به کجا میرود. تغییرات در وضعیت سر ممکن است او را گیج کند و امکان دارد از بالا آوردن پاهایش از زمین خودداری کند. او ممکن است به راحتی گیچ شود یا شاید اصلا نتواند کاری را انجام دهد. زمینه ی بصری ممکن است به علت حرکتهای ناپایدار باشد. به عنوان مثال هنگامیکه او سوار چرخ و فلک است ، طوری به نظر میرسد که تمام دنیا اطراف او میچرخد . هنگامیکه کودک با مشکلات تعادلی سوار ماشین و هواپیما میشود سیستم وستیبولار حرکات را حتی زمانیکه سیستم بصری نمیبیند ، حس میکند و این سیگنالهای آمیخته میتوانند منجر به بیماری سفر شوند. (وقتی فرد دچار هواپیما زدگی ، دریا زدگی و… میشود حالتی به وجود می آید که به آن بیماری سفر میگویند.) برخی از افراد هستند که ممکن است با راه افتادن وسیله نقلیه به خواب بروند. برای بعضی کودکان دریافت ورودی های تعادلی هنگام جنبش ، نگه داشته شدن در صندلی کودک ، یا نشستن در ماشین ممکن است از راههایی باشد که آنها بتوانند بهتر به خواب بروند. سایر کودکان ممکن است چابک و فرز باشند به طور پایداری جابه جا شوند ، بیقراری و ناآرامی میکنند، زیاد لول میخورند و گهگاهی کارهای خطرناکی را انجام میدهند، مانند بالارفتن از مکانهای خیلی مرتفع یا دوچرخه سواری کردن با سرعت زیاد و بدون توجه به ترافیک. به علت دشواری های محدودکننده این کودکان و نیاز آنان به حرکت ، این کودکان ممکن است دیگران را آزار دهند و شانسی برای فرصتهای یادگیری حیاتی نداشته و مستعد آسیب باشند.
کودکی با ناامنی ثقلی به تغییرات در وضعیت سر یا جابه جایی به طور نامتناسبی پاسخ میدهد که یک خطر ریسک واقعی است. کودک احساس میکند که نمیتواند تعادل خود را در برابر نیروهای ثقلی حفظ کند. این ممکن است به علت یکپارچگی ضعیف وستیبولار و عملکردهای مخچه ای باشد. اصولا مشکل پردازش اطلاعات از اوتریکول و ساکول است.
علائمی مثل ترس از ارتفاع ، احساس واژگون بودن مثل زمانیکه از میله های بازی آویزان است یا حالت معلق بودن در زمان پشتک زدن می باشد. راه رفتن روی زمین ناهموار یا سطح نرم مانند گذرگاه پرصخره یا در برف یا شن ممکن است اضطراب آور باشد ، همانطور که گام برداشتن از یک سطح به سطحی دیگر این حالت را ایجاد کند؛ مثل رفتن از یک پیاده روی بتنی به محلی پوشیده از چمن . نشستن در ماشین ، راندن دوچرخه ، اسکیت یا سایر چالش های حرکتی ممکن است موجب ناراحتی فرد شود ، حتی فعالیتهای بی ضرری مانند خم شدن و برداشتن شی افتاده روی زمین یا بستن بندکفش (کودک یاد خواهد گرفت که اشیا را با خم کردن لگن و زانوها و مستقیم نگهداشتن سر از زمین بردارد یا پاهایش را از صندلی بالا بیاورد که بندهایش را گره بزند.) کودکی که از نظر ثقلی ناامن است ، معمولا فعالیتهای ثانویه را برمیگزیند مانند خواندن ، هنر و صنایع دستی و ساخت وسایل و از فعالیتها و بازی های فیزیکی پرهیز می کند.
کودک میترسد که پاهایش را از زمین بردارد ، از چرخش و یا حرکت برای پشتک نیز اجتناب میکند. او ممکن است تمایل داشته باشد خودش را از نظر فیزیکی به چالش بکشد البته درصورتیکه قادر به کنترل وضعیت باشد.
همچنین اگر جابه جایی برروی او نیرویی اعمال کند امکان ترس و نگرانی وجود دارد. هنگامی که او را برروی تشک تعویض پوشک قرار می دهند بیتابی می کند و نق میزند ، هنگامی که کودک را میچرخانند گریه میکند و وقتی بزرگتر شد ، از بازیهای دشوار و ورزشهای تیمی اجتناب میکند.
حساسیت بیش ازحد به حرکت در اختلال حس تعادل
کودکی با فعالیت بیش ازحد وستیبولار یا تعادلی ممکن است به صورت نامطمئن و مضطرب حرکات سریع یا چرخشی را انجام دهد. ممکن است گیج باشد و به راحتی حالت تهوع بگیرد به خصوص زمانیکه سوار بر ماشین است و یا از تجهیزات زمین بازی استفاده میکند و یا هنگامیکه برروی وسایل تجهیزاتی پارکها سوار میشود ، فقط با نگاه کردن فردی که سوار چرخ و فلک است ممکن است کودک به دلیل واکنش دهلیزی چشمی حالت گیجی بگیرد و یا حالت تهوع به او دست بدهد.
حساسیت کم به حرکت و جستوجوگری حسی وستیبولار
در اختلالات پردازش حسی، هنگامیکه کودک به تحریکات وستیبولار کمتر پاسخ دهد ، ممکن است تنبل به نظر برسد و چست و چابک به نظر نرسد ، مانند عروسک کهنه فلاپی (یک کارتون انگلیسی است) ، که او در کارهایش با نیروی ثقل زمین در کشمکش بود. تغییر وضعیت از یک وضعیت به وضعیت دیگر ، مثل بلندشدن از روی نیکمت و قدمزدن ، ممکن است برای وی پرزحمت باشد ، و از بازیهایی مثل دویدن و ورزش کردن پرهیز کند. او درحقیقت کلی حرکت دارد اما سازمان یافته نیست.
در آن طرف داستان کودکی ممکن است به صورت فعال مشغول جست وجو دروندادهای حرکتی باشد که کاملا داستانش با چیزی که ذکر شد متفاوت است. این کودک ممکن است درحرکتی ثابت بماند و مجدد آن را انجام دهد چراکه سیستم وستیبولار او بسیار ضعیف عمل میکند. ممکن است درهنگام راه رفتن ، دویدن زیاد در زمین بازی ، با ضربه زدن درسرجای خود ، دور زدن دور یک دایره یا قدم زدن دور یک اتاق ، یا هنگامیکه روی یک توپ ایستاده است ، فقط احساس ایستادن ساده را داشته باشد یا با اشیائی که بدن وی نیاز به مواجه با آنها برای برطرفشدن ولع درونداد حسی دارد ، ناسازگار باشد . هنگامیکه بزرگتر شد از فعالیتهایی مانند فوتبال ، یا دومیدانی استفاده کند یا ممکن است در فعالیتهای ناهنجار جستوجوگر حسی مثل رانندگی با سرعت زیاد ، همراه با حرکات نمایشی را ادامه دهد ، بنابراین متقاعد کردن آنها به روشهای امن تر میتواند موجب سازش آنها گردد.
درمان اختلال حس وستیبولار
در زمینه درمان اختلال سیستم تعادلی و وستیبولار در کودکان استفاده از تمرینات حسی حرکتی در کاردرمانی یکپارچگی حسی یکی از درمان های مهم و اساسی به حساب می آید. کودکان با یکپارچگی حسی می توانند پاسخ های حرکتی مناسب تری را به محرک های وستیبولار داده و مهارت های هماهنگی حرکتی خودرا بهبود بخشند. همچنین ماساژ های عمقی در تحریک حس ععمقب مفاصل کمک کننده می باشد. استفاده از سنسوری روم با اعمال محرک های حسی کنترل شده و قابل کنترل این امکان را برای درمانگران فراهم می نماید که با توجه به نوع اختلال کودک، محیط را اماده کرده و محرک های بینایی، شنیداری و تعادلی صحیحی را در جهت بهبهود مهارت های هماهنگی حرکتی و تعدیل حس وستیبولار فراهم مس نماید. مرکز کاردرمانی دکتر صابر با استفاده از تمامی امکانات درمانی روز دنیا به درمان اختلالات حسی کودکان از جمله حس وستیبولار می پردازد.
سوالات متداول:
1.کاردرمانی می تواند به درمان مشکلات حس تعادل کمک کند؟
بله، کاردرمانی حسی و سنسوری روم دو درمان مفید در زمینه بهبهود مهارت های تعادلی و تعدیل حس وستیبولار در کودکان می باشد که باید توسط متخصصین با تجربه ارائه گردد.
2.اختلال وستیبولار چیست؟
به هرگونه مشکل در مهارت های تعادلی مانند عدم دقت در حرکات و چابکی، مشکل در حفظ کنترل بدن در حرکت، اجتناب از فعالیت هایی که نیاز به پریدن دارد و یا انجام فعالیت های پر خطر مانند پریدن از ارتفاع می تواند از نشانه های اختلال وستیبولار باشد.
باتوجه به تحقیقات اخیر ، سیستم بویایی ابتدایی ترین حسی است که خطر را در اطراف محیط برای ما تشخیص میدهد مثل غذاهای فاسد ، دود ، و بسیاری از مواد سمی دیگر . در طول روز ، مولکولهای بویایی که در فضا در جریان هستند ، به دماغ ما وارد میشوند . هنگامیکه میخواهیم چیزی را بیشتر بو کنیم، حجم بیشتری از آن مولکولها را وارد حفره بینی خود میکنیم که گیرنده های شیمیایی تکانه هایی به قسمت بویایی ارسال میکنند. متفاوت با سایر اطلاعات حسی ، فقط حس بویایی پیامها را مستقیم به سیستم لیمبیک مغز ارسال میکند و بلافاصله احساسات و خاطرات راه اندازی میشوند. اختلال در یکپارچگی حس بویایی موجب مشکلات تغذیه ای و بی قراری در کودکان می گردد. مرکز درمان اختلال پردازش حسی در زمینه حساسیت حس بویایی با تمرینات کاردرمانی حسی و حساسیت زدایی برطرف می گردد.
جهت تماس با کلینیک کاردرمانی و گفتاردرمانی جناب آقای دکتر صابر (کلینیک توانبخشی پایا در پاسداران ، کلینیک توانبخشی غرب تهران در سعادت آباد) باشماره 09029123536 تماس حاصل فرمایید.
هنگامیکه درمورد بو فکر میکنید ، احتمالا به بوی گل رز ، پای سیب یا سگ بدبوی خود فکر میکنید. قطعا هرچیزی و هرکسی یک بوی مخصوص به خود را دارد ، که بیشتر ما می آموزیم که چگونه از به خاطر آوردن بوها جلوگیری کنیم مگر اینکه بوی عطر خوشبو یا زننده خاصی را داشته باشند.
حساسیت بیش ازحد حسی بویایی
کودکی با فعالیت بیش ازحد سیستم پردازش حس بویایی ممکن است به صورت رگباری بوها و پاسخهای قوی از بوهایی که دیگران از آن لذت میبرند را تجربه کند ، همچنین او متوجه است اما آن را تحمل میکند ، یا ممکن است به صورت آگاهانه از آن اطلاع نداشته باشد. بوی بدن و نفس سایر افراد یا بوی ادکلنها و لوسیون هایی که به کار میبرند ممکن است برای کودکی با حساسیت بالای حسی منزجرکننده باشد. بوی یکسری از غذاهای ویژه ممکن است سبب ایجاد حالت تهوع درچنین کودکی گردد. این کودک ممکن است به بوی تجهیزات پاک کننده ، محافظتکننده های بدن و گازهای تولیدشده از فرش و مبلمان تازه بسیار حساس باشد. سوپرمارکتها ، رستورانها ، و تجمعهای روزهای تعطیل که بوی غذاها و بوهای مختلف افراد مختلفی درآن وجود دارد بسیار برای کودک آسیب زننده است. در بین تنوع مواد شوینده لباس همکلاسیها ، بوی اتاق رختکن و بوی جوراب در باشگاه ، غذاهای متنوع و درب باز سطل آشغالی که در کافه تریا قرار دارند و سینی ها را درآن خالی میکنند علاوه بر بوی مواد پاک کننده ، بوی فضاهای مدرسه میتواند بسیار ناخوش آیند باشد. داخل استخر ، باغ وحش و پمپ بنزین میتواند به جهنمی برای بینی های حساس تبدیل شود. بویایی حساس درهنگامیکه فرد دچار سردردهای میگرنی است ، فزونی مییابد.
حس بویایی پایین و جست وجو گری حسی
برخی افراد دارای حس پایین بویایی هستند . آنها نمیتوانند به راحتی بوی عطرها را حس کنند و ممکن است اشتهای آنها کاهش یابد . چراکه آنها بوهایی مثل بوی دود را حس نمیکنند ، ممکن است امنیتشان دچار مشکل شود. در موارد نادر از کاهش حس بویایی و عدم داشتن بویایی به طورکامل درک بو از بین میرود یا کاهش می یابد ، که ممکن است در آسیبهای عصب کرانیکال ، عفونتهای تنفسی، ضربه مغزی ، داروهای ویژه و دیگر شرایط به وقوع بپیوندد.
چون حس بویایی آنها بسیار ضعیف شده است ، کودکان دارای حس پایین بویایی اشیا را برای کشف بویایی و تحریک بیشتر بو میکنند. یک کودک ممکن است مداد را قبل از اینکه از آن استفاده کند ، کتابی را قبل از خواندن ، یا حیوانی را که از آن نگهداری میکند را بو بکشد. علاوه براین ، عده ایی ممکن است سایر افراد را برای بهدست آوردن حس قویتر بو بکشد . این اتفاق بیشتر در کودکانی با مشکلات شناختی یا طیف اختلالات اوتیسم دیده میشود که آنها شیوع بیشتری از حس پایین بویایی دارند.
برخی از کودکان به صورت فعال به دنبال عطرهای بسیارقوی از طریق روشهای نادرستی میپردازند. برای مثال ، یک نوجوان با ناتوانی هوشی که در خانه های حمایتی زندگی میکند ، میدود تا قوطی های آشغال را درهر زمانیکه بتواند و بشود ، بو بکشد ، اگر ازاین حرکات آنها جلوگیری نکنیم ، دور چمن میچرخد تا خود را اشباع کند. این پسر آموخته است که گاهی ویکسواپوراب را قبل از ورود به گروه پیاده روی بو بکشد. مواد روغنی ضروری باشدت بویایی کمتر ممکن است باعث شود که از طریقی درآن پیشقدم شود و خود را تحریک کند تا نیازهای بویایی غیرقابل خود را ارضا کند
برخی از مردم بیش ازحد نسبت به نور ، وضوح ، رنگ و الگو حساس اند. چیزی که از همه جدیتر است معمولا برای افرادی که مبتلا به طیفی از اتیسم هستند پرحسی دیداری می باشد که منجربه عدم تشخیص موقعیت به وسیله ی بینایی می شود.اختلال پردازش حسی بینایی یا مشکل حسی دیداری در اوتیسم موجب بی قراری و اضطراب فرد شده و در کودکان اوتیسم موجب رفتارهای پرخاشگرانه و تکانشگری می گردد. مرکز کاردمانی حسی دکتر صابر به صورت تخصصی در زمینه درمان اختلالات حسی فعالیت می نماید. تجهیزاتی نظیر سنسوری روم، اتاق ماساژ ، اتاق تاریک بینایی موجب تسریع در روند درمان اختلال یکپارچگی حسی کودک می شود.
جهت تماس با کلینیک کاردرمانی و گفتاردرمانی جناب آقای دکتر صابر (کلینیک توانبخشی پایا در پاسداران ، کلینیک توانبخشی غرب تهران در سعادت آباد) باشماره 09029123536 تماس حاصل فرمایید.
مشکلات حسی دیداری:
حسایست نوری : لامپهای روشن ، نورخورشید و درخشندگی ممکن است سیستم عصبی را آزاردهند و منجربه ناراحتیهای فیزیکی ، خستگی مفرط ، سرگیجه ، تشویش و اضطراب ، سردرد و سایر مشکلات شود. نورمهتابی نیز بیشتر مشکلساز خواهد بود زیرا افراد حساس میتوانند تکانشها را که مکررا خاموش و روشن میشوند ببینند و صدای آن را بشنوند. نورشدید همچنین میتواند ناراحت کننده باشد و به عنوان مثال نگاه طولانی مدت به مانیتور کامپیوتر باعث خستگی چشم یا سردرد میشود. در کودکان اوتیسم اختلال پردازش حس بینایی به وضوح دیده می شود.
حساسیت به وضوح : برخی از افراد با تفکیک میان تاریکی و روشنایی مشکل دارند . مشکلات حساسیت وضوح ، خواندن را سخت میکند و علاوه برخواندن ، در هدایت کردن ایمن دوچرخه یا رانندگی مشکل ایجاد میکند. بیشتر این افراد با خواندن نوشته های سیاه در پسزمینه ی سفید مشکل ندارند. درموارد حساسیت کنتراست کم ، حروف محوشده و به سختی دیده میشوند.
فقدان حساسیت کنتراست ، یکی از نشانه های بیماری چشم است. برخی از افراد مبتلا به پرحسی ، کنتراست را به راحتی تشخیص میدهند و مشتاقانه برای مدت طولانی به آن نگاه میکنند. هنگامیکه حروف به صورت خیلی تیره ظاهر شوند ، به عنوان مثال نوشته های سیاه در صفحه سفید ، نگاه کردن به آن بسیار سخت خواهد بود. امکان از بین رفتن وضوح چاپ نیز وجود دراد به آن معنا که حروف درحال جابه جایی یا به حالت کمرنگ و پررنگشدن (سوسوزدن) یا جدا از هم به نظر میرسند. دشواریهای مربوط به کنتراست و وضوح چاپ زمانی که کودک بالغ میشود و بهطور افزایشی چاپهای ریزتر با حروف بیشتر را میخواند و از او انتظار میرود که به مدت طولانیتری بخواند ، مشکل حادتر میشود.
اغلب افراد با مشکلات حساسیت کنتراست ، ارتباط خوبی با کاغذهای شبرنگ که در تاریکی ، روشن هستند ، دارند.
حساسیت رنگ و الگو : بیشتر کودکان از رنگهای گیرا خوششان می آید ، دختران صورتی و بنفش و پسران سبز و آبی را دوست دارند ؛ تلاشها براین است که از یکنواختی در انواع رنگها اجتناب شود . برخی کودکان با اختلال پردازش حسی نمیتوانند رنگهای معین را تحمل کنند. برای مثال کودک ممکن است دریک اتاق زرد روشن مضطرب شود چون این رنگ برای سیستم بصری او غیرقابل پذیرش است. یک کودک با حس پایین ممکن است برای اینکه توجهش به یک اسباب بازی جلب شود ، نیاز به رنگهای روشن یا حتی چراغ چشمک زن داشته باشد.
به یادداشته باشید که بینایی و مهارتهای حرکتی به هم پیوسته هستند. ما از چشمهایمان برای هدایت شدن به سمت الگوهای جدید حرکتی استفاده میکنیم.
هنگام یادگیری نوشتن ، کودک از چشمانش برای هدایت دستان درجهات مختلف استفاده میکند. برخی از ما به استفاده از بیناییمان در حین تایپ بر صفحه کلید استفاده میکنیم. چراکه تایپ بدون استفاده از حس بینایی را یاد نگرفته ایم که این توانایی به عملکرد گیرنده های حس عمقی انگشتان برای قرارگیری در جایگاه درست روی صفحه کلید وابسته است.
هنگام یادگیری اسکیت اوایل کودک عادت دارد به پاهای خود نگاه کند. به مرور که این حرکات بیشتر مأنوس میشوند ، نقشه های ذهنی مانند یک سیم کشی آماده میشود و کودک کمتر بربینایی تکیه میکند و درعوض اتکای بیشتری بر نقشه های حرکتی درونی دارد زیرا سیستم وستیبولار(دهلیزی) و گیرنده های حسی عمقی درگیر می شوند.
یکی از مشکلاتی که والدین با آن دست و پنجه نرم می کنند مشکلات بد غذایی کودکان است. اختلال حسی یکی از علل مهم در اختلال غذایی کودک است. مشکل در حس چشایی از اختلال پردازش حسیمی باشد که توسط گفتاردرمانی حسی قابل درمان است. بیش حسی و کم حسی در حس چشایی و اختلال یکپارچگی حسی در دهان کودک به صورت تخصصی با تکنیک های حساسیت زدایی حسی بهبود می یابد. مرکز گفتاردرمانی کودکان دکتر صابر به صورت تخصصی در این زمینه فعالیت می نماید.
جهت تماس با کلینیک کاردرمانی و گفتاردرمانی جناب آقای دکتر صابر (کلینیک توانبخشی پایا در پاسداران ، کلینیک توانبخشی غرب تهران در سعادت آباد) باشماره 09029123536 تماس حاصل فرمایید.
شمار بسیار زیادی از خانواده های امروزی بیش از اندازه دارای مشغله هستند. ما بین ساعات طولانی کاری والدین، فعالیتهای پرشمار بعد- از – مدرسه، و تکالیف بیش از پیش، به نظر میرسد هرگز زمان کافی وجود نخواهد داشت. این مساله خصوصا موقعی سخت تر میشود که تمرین فوتبال یک کودک بیش تر به طول میانجامد، یا وقتی کودکی جلسه ی تدریس خصوصی بعد از ظهر دارد، و وقتی یکی از والدین مجبور است اضافه تر از وقت مقرر کار کند. نهایتا کودکان و والدین نوبتی غذا می خورند و همه آسیب می بینند.
برنامه های سرعتی و اتفاقی غذا خوردن مخصوصا در مورد کودکانی که دچار بیش حسی هستند، سخت است چرا که موجودات ذاتا پیرو عادات هستند. سعی کنید غذاها را هر روز سر ساعت مقرری میل کنید تا یک برنامه ی روزمره ایجاد گردد و این نیز سبب ایجاد چرخهی سیری- گرسنگی منظم شود. تا جایی که امکانش وجود دارد همهی افراد خانواده با هم سر غذا بنشینید- حداقل برای چند شب در طول هفته. ممکن است به نظر برخی خانوادههای پر مشغله، قدیمی و از مد افتاده به نظر برسد اما به طور سنتی میز شام جایی است که خانوادهها با هم روابط اجتماعی برقرار کردهاند و کودکان آداب و عادات غذا خوردن را یاد گرفته اند.
در ادامه تعدادی راهکار آورده شده است که نشستن سر میز غذا را ساده تر میکند:
ملاحضاتی دربهبود مشکل بد غذایی کودکان
برخی والدین شکایت میکنند که کودک با مشکل بد غذایی، حین غذا در وضعیت نشسته باقی نمی ماند یا اینکه کودک لم می دهد، از روی صندلی میفتند، یا بقیه را با پاهایش فشار میدهد، یا از زیر میز به دیگران لگد میزند. این رفتارها میتوانند هنگامی که خانواده سعی دارند یک شام راحت کنار یکدیگر داشته باشند کاملا آزار دهنده و واقعا مشکل ساز باشند.
نشستن پشت میز برای یک کودک دچار مشکلات حس چشایی، میتواند واقعا دشوار باشد. اگر او توان عضلانی نامناسبی در قسمت لگن و کمر داشته باشد، عضلاتش نمیتوانند برای مدت طولانی با جاذبه مقابله کنند. حتی اگر او ابتدا، صاف بنشیند، معمولا نمیتواند این وضع را ادامه دهد و به زودی مثل یک ماکارونی خیس سر میخورد و در حالی که در لگن به جلو منحرف شده و ستون فقرات به وضعیت C شکل رفته و اغلب با پاهای صاف پایین میرود. او ممکن است کاملا از روی صندلی به بیرون سر بخورد یا اینکه در همین « وضع نامطلوب» باقی بماند که مانع نفس کشیدن، بلعیدن، و توجه دیداری میگردد. برای جبران، او ممکن است بدنش را روی میز ولو کند، آرنج هایش را روی میز حایل کند تا سر و بالا تنه اش را حمایت کنند، و یا دائما حرکت کند تا عضلات تنه اش را فعال نگه دارد. کودکی که درک بدنی مناسبی ندارد و درست نمیفهمد که اعضای بدنش کجا هستند نیز ممکن است در صاف و ثابت نشستن مشکل داشته باشد. برای افزایش ورودی حس عمقی به پاها و تنهاش، ممکن است با پاهایش به پایه های صندلی، پای خواهرش (برادرش)، یا پای والدش فشار وارد کند. کودکی که بیش – برانگیخته است ممکن است در رسیدن به یک حالت آرام و درست و در حفظ وضعیت نشسته و ثابت مشکل داشته باشد، در عوض برای دریافت ورودی حرکتی، وول بخورد، بی قراری کند، و از جایش بلند شود.
راهکارهای نشستن در وقت غذا و سایر فعالیت های پشت میزی
قبل از نشستن، کودک را در فعالیتهای حسی درگیر کنید که سبب آرامش و سامان دهی میشوند. این فعالیتها میتوانند شامل پریدن روی یک تخته پرش کوچک، پروانه زدن، بالا رفتن از تعدادی پله، استفاده از لرزانندهی دهانی، بپر بپر روی یک توپ درمانی، یا کمی سکوت قبل از شروع غذا.
مطمئن شوید که میز و صندلی اندازهی مناسبی دارند. وقتی کودک تون عضلانی پایین، آگاهی بدنی اندک و قدرت عضلانی پایین دارد، بسیار مهم است که میز و صندلی‌ای داشته باشید که با ویژگی‌های بدنی او سازگار باشند. در وضعیت نشسته سطح میز باید به سمت کودک به پایین شیب داشته باشد (کودک نیاز به بالا آوردن دست‌ها برای رساندن به سطح میز نداشته باشد)، و ساعدها باید بتوانند به راحتی روی سطح میز در حالت استراحت قرار بگیرند؛ مفاصل لگن باید کم و بیش در زاویه‌ی ۹۰ درجه (زاویه‌ی راست) قرار بگیرند؛ و پاها باید در حالت استراحت و به صورت صاف روی زمین قرار بگیرند.
صندلی مناسب میتواند تفاوت بارزی ایجاد کند. به جای استفاده از صندلی کمکی برای نشاندن کودکی کوچک روی صندلی بزرگسالان، والدین باید جدا به فکر استفاده از صندلی‌های مناسب باشند، مثل صندلی متحرک (تهیه به صورت آنلاین و یا در فروشگاه‌های لوازم کودک). این صندلی همراه با رشد کودک قابل تنظیم است اذا او همیشه در ارتفاعی مناسب و به همراه یک جاپایی مناسب می‌نشیند. صندلی‌های مخصوص پدال دار دارای تکیه گاه دست هستند؛ آنها همچنین دارای وسیله حمایت کننده و وضعیت دهنده‌های پا هستند که حسب نیاز قابل نصب و جداسازی‌اند. این صندلی‌ها این قابلیت را به کودکانی که دارای تون عضلانی پایین یا بالا هستند میدهند که به راحتی و برای زمان‌های طولانیتری در وضعیت نشسته بمانند. صندلی‌های پشت میزی ارکونومیک برای کودکان مثل DuoRest Student Desk Cair صندلی دانش آموزی حمایت پشت مناسبی فراهم می‌آورند، دارای تکیه گاه دست و جاپایی قابل جداسازی هستند که میتوانند به یک کودک بزرگتر کمک کنند که برای مدتی طولانی بنشیند و راحت‌تر تکالیفش را انجام دهد. سایر تطابقات نشستن را می‌توان به سادگی در سایت‌هایی مثل com به صورت آنلاین پیدا کرد.
پاها همواره اساس حمایت سایر قسمت‌های بدن را فراهم می‌آورند. اگر پاهای کودک نتوانند به زمین برسند، که اغلب به سبب نشستن روی وسایل با سایز بزرگسال همین طور است، نیاز به اضافه کردن یک جاپایی هست، مثلا:
یک جعبه با اندازهی مناسب به همراه زیرانداز ضد لغزش زیر آن.
جاپایی با پایه‌ی لاستیکی مشابه جاپایی‌های صندلی گهواره‌ای.
یک زیر پایی عاج‌دار یک بالشتک زیرپایی پف‌دار که در کاتالوگ‌های ورزشی و درمانی موجود است. یک انتخاب واقعا مناسب برای کودکی که همیشه به چیزی یا کسی فشار میدهد، چرا که میتواند کوسن را فشار دهد تا دریافت حسی که می‌خواهد را فراهم کند، بدون اینکه کسی را اذیت کند.
آن‌هایی که لگد می‌زنند ممکن است با بستن یک باند کشی که به پایه‌های جلویی صندلی بسته شده است، راضی شوند به شرطی که در خطر گیر کردن به آن و زمین خوردن نباشند.
آجرهای فومی آماده (از کاتالوگ‌های درمانی تهیه کنید و یا خودتان با فوم متراکم بسازید).
آجرهای یوگا
لگن و باسن باید در وضعیتی طبیعی قرار بگیرند تا سبب صاف ماندن ستون فقرات شوند تا قفسه سینه نه به داخل قوس داشته باشد نه به بیرون زده باشد. اضافه کردن یک بالشتک زیر باسنی و شاید یک حمایت کننده‌ی پشت، بتوانند راستای وضعیتی فرد را ارتقا داده و راحتی را در وضعیت نشسته افزایش دهند. از جمله موارد زیر:
بالشتک‌های زیر باسنی Movin’ Sit که بالشتکی متورم و شیبدار است. هنگامی که قسمت عریض‌تر این بالشتک به سمت پشتی صندلی باشد، لگنی که به عقب منحرف شده است (ولو شدن) را به وضعیت طبیعی نزدیک میکند، حالتی صاف برای بدن فراهم می‌آورد و سطح نشستنی ایجاد میکند که عضلات را فعال نگه می‌دارد.
سایر بالشتک‌های شکل‌دار.
بالشتک‌های آرام سازی و بالش‌های نیمه سفت.
از آنجایی که جاهای نشستن بزرگسالان معمولا برای یک کودک آن قدر عمیق‌اند که تا در آنها فرو نرود نمیتواند حمایتی برای پشتش فراهم آورد، والدین میتوانند با بالا آوردن پشتی صندلی، اندکی حمایت به آن اضافه کنند. یک بالش نیمه سفت. بالشتک‌های افزودنی مثل بالشتک‌های پشتی بنددار یا نگهدارنده کمر هم خوب جواب میدهند.
با ثبات کردن ساعدها روی سطح میز سبب فراهم آوردن ثبات بهتر بالا تنه و اسفاده‌ی بهتر از دست‌ها میگردد. کودک هرگز نباید شانه‌هایش یا بازوهایش را برای رسیدن به چیزی روی میز، زیاد بالا بیاورد. می‌توان برای بالا آوردن کودک از یک بالشتک زیر باسنی استفاده کرد. اگر لازم باشد باید زیر پایی نیز اضافه گردد.
اگر کودک نا امنی ثقلی دارد، نشستن روی صندلی بلند بزرگسالان سبب میشود احساس کند در فضا رها شده است. این کودک احتمالا باید از موارد زیر سود ببرد:
نشستن کنار دیوار
نشستن روی صندلی دارای تکیه گاه دست، در صورت امکان همراه با بالش یا حوله‌ی لوله شده در طرفین بدنتا احساس امنیت کند.
نشستن روی صندلی دارای کمربند ایمنی مثل صندلی متحرک
حمایت شدن پاها
از وسایل حسی استفاده کنید تا کودک را در حالت نشسته نگه دارید. برای برخی کودکان، یک چیز پوشیدنی سنگین مثل پد وزنه دار، جلیقه سنگین، یا بند شانه‌ای، به اندازهی کافی ورودی حس عمقی آرامش بخش وارد می‌آورند تا کودک را نشسته نگه دارند. یک ابزار مشغول کننده دهانی مثل اسباب بازیهای دهانی یا بازیچه‌های دستی مثل توپ‌های فشردنی کوچک، مکعب روبیک نیز میتوانند کمک کننده که یک کودک بی قرار، حتی در مواردی که در حال خوردن غذا نیست، همراه خانواده‌اش آرام بنشیند یک محرک دیداری مثل زمان سنج میتواند به کودکان بی قرار کمک کند تا بفهمند قرار است چقدر بنشینند.
مرکز درمان اختلالات حسی کودکان در زمینه درمان اختلال یکپارچگی حسی فعالیت می نماید. مرکز کاردرمانی حسی دکتر صابر با استفاده از ابزارهای مختلف درمانی نظیر سنسوری روم، اتاق حسی، ماساژ درمانی و … به درمان حسی کودکان می پردازد. متخصصین مرکز دکتر صابر در حیطه یکپارچگی حسی و کاردرمانی اختلال پردازش حسی تخصص داشته و روند درمان کودکان را تسهیل می بخشد. کودکان پرخاشگر، بیقرار و کم تحمل ممکن است با مشکلات پردازش حسی روبه رو بوده و این اختلال موجب سردرگمی والدین در رفتار با کودکان می شود. بهبود مشکلات حسی کودک کمک شایانی به تسهیل رشد ذهنی و پیشرفت مهارت های ادراکی کودکان میکند. مرکز کاردرمانی حسی دکتر صابر در این زمینه به صورت تخصصی به والدین محترم کمک می نماید.
روش های درمان اختلال یکپارچگی حسی در کودکان
شکستن فعالیت به اجزاء کوچکتر
برنامه های طولانی یا پیچیده باید به واحدهای معنی دار شکسته شود. انجام دادن تکالیف الزامی است اما والدین می توانند به کودک کمک کنند تا تکالیف های مختلف و طولانی را با تفکیک کردن آن ها به بخش های منطقی مدیریت کند مثل انجام تکالیف ریاضی، خوردن میان وعده، خواندن علوم، سپس شام و مطالعه بعد از خوردن دسر. کودک ممکن است در مورد تمیز کردن اتاقش بیشتر همکاری کند اگر والدین به او بگویند که تمام لباس هایش را در داخل سبد و همه کتاب ها را روی قفسه بگذارد به جای اصرار کردن به او که این به هم ریختگی را همین الان تمیز کن.
تامین ورودی های حسی مورد نیاز
برای کودکی با مشکلات حسی، گرسنه و مشتاق بودن برای تحریکات حسی میتواند مصیبت بار باشد.
فعالیتهای حسی که به کودک کمک می کنند تا احساس و عملکرد خوبی داشته باشد ضروری است. کودکانی که برانگیختگی بالایی دارند از فعالیت های آرام بخش و تسکین دهنده مثل دادن ماساژ سریع یا مالیدن پشت، بازی با خمیرهای کودکانه، پوشیدن جلیقه های وزنی، یا نشستن ساکت در یک اتاق آرام و روشن سود خواهند برد. کودکانی که برانگیختگی پایینی دارند از فعالیت های پر جنب و جوش مثل پریدن روی ترامپولین کوچک، رقصیدن با موسیقی پر شور و … بهره خواهند برد. برای اطلاعات بیشتر در مورد فعالیت های رژیم حسی فصل ۵ را مشاهده کنید.
وقت استراحت
به عنوان یک فرهنگ، ما همیشه به فکر این هستیم نتیجهای به بار بیاوریم. یک تمایل وجود دارد که فکر کنیم که در هر زمانی باید کاری را انجام دهیم. ما باید سخت کار کنیم و سخت بازی کنیم. گاهی اوقات فقط نیاز داریم که باشیم. نیاز داریم که به فعالیتی، مطالعه کتابی، استفاه از اینترنت، چک کردن ایمیل، تمیز کردن، شستن لباس، و هر چیز دیگری در گیر و مشغول نشویم، اغلب در این زمان های آرام و خیالی است که آرامش درونی را پیدا می کنیم. چه نوازش کردن یک گربه باشد و یا نگاه کردن به ابرهای در حال گذر. استراحت کردن اغلب کودکان و بزرگسالان را قادر می سازد تا خودشان را آرام کنند و در بهترین حالت باشند.
مشکلات حسی یا مشکلات رفتاری
بسیاری از والدین، معلمان و حتی درمانگران در گفتن تفاوت های آنچه که به علت مشکل حسی ایجاد می شود و آنچه که علتش رفتاری است مشکل دارند. جواب این سوال خیلی آسان نیست و همیشه نیاز به تفکرات خود شما در مورد رفتار و همچنین بعضی کارهای تشخیصی دارد.
اینکه به رفتارهایی فکر کنید که به آسانی توسط علائم قابل مشاهده هستند می تواند کمک کننده باشد. اگر شما می دانید که کودک مشکل حسی دارد، بهترین ریسک این است که فرض کنید که واکنش های کودک به علت ناتوانی در کنار آمدن با نیازهای پردازش حسی است تا رفتاری اجتنابی، بی پروایی و جلب توجه کردن کودک مگر اینکه یک دلیل قانع کننده وجود داشته باشد تا به طریق دیگری فکر شود. سپس شما نیاز دارید که علت های مشکل حسی، و موقعیت هایی که باعث بروز واکنش های منفی رفتاری می شود را شناسایی کنید. در آخر نتیجه نهایی رفتاری است، اما رفتاری که به علت مشکل اساسی حسی ایجاد شده است.
چهار سوال اساسی که باید پرسیده شود
ابزار غربالگری حسی در فصل ۲ طراحی شده است تا به والدین و سایرین کمک کند تا در نظر بگیرند که چه تجربه هایی، موقعیت هایی، و فعالیت های به خصوصی برای کودک دشوار هستند. سوالات زیر به آنها کمک خواهد کرد تا مشاهدات خود را روشن کنند:
چه موقع واکنش شروع می شود؟ آیا رفتار مسئله ای است که کودک برای مدت طولانی انجام می دهد مثل کوبیدن سرش هر زمان که شما داخل فروشگاه می روید؟ یا یک مسئلهی تازه است مثل ضربه زدن ناگهانی به گوش هایش زمانی که صدای زیادی در اطراف باشد؟ (که ممکن است نشان دهندهی عفونت گوش باشد).
واکنش چه مقدار قابل پیش بینی است؟ آیا موقعیت های خاصی وجود دارد که همواره مشکل ساز هستند؟ آخرین دفعه ای که اتفاق افتاد چه زمانی بود؟ آیا کودک در تمام فروشگاه ها رفتار کج خلقی دارد یا فقط در فروشگاه اسباب بازی و فقط زمانی که به چیزی که خواسته است نرسیده است؟ آیا کودک برای تمام کلاس های درسی تاخیر دارد؟ آیا همیشه از چیزی که نمی تواند آن را کنترل کند اجتناب می کند؟
٣. چه چیزی و چه کسانی باعث بروز رفتار می شوند؟ آیا مشکل همیشه در اطراف افراد خاصی رخ می دهد؟ آیا کودک همیشه در نزد درمانگر و یا معلم خاصی بد رفتاری می کند؟ آیا یکی از اقوام خاص به نظر می رسد که کودک را آشفته می کند؟ آیا کلاس درس خاصی همیشه برای کودک مشکل ساز است مثل هنر یا موسیقی؟
۴. نیازهای پنهان اساسی حسی کدامند؟ چالش هایی را که برای هر سیستم حسی وجود دارد بررسی کنید. برای مثال حمام کردن تحریکات لمسی فراوانی در قالب فشار آب و حرارت روی پوست، دمای اتاق، بافت حوله، جنس شامپو و صابون، بوی وسایل حمام، صدای آب روی وان که به علت جذب کمترین مقدار در اتاق پخش می شود، نور فلورسنت معمولی و نیاز به بستن چشم ها موقع شامپو زدن، مشکل تعادل هنگام ایستادن برای دوش گرفتن و یا نشستن در وان به ویژه با چشمان بسته و غیره. هرگونه ناراحتی با یکی از تجارب حسی
میتواند تجربهی حمام کردن را با مشکل زیادی مواجه سازد.
درمان مشکلات حسی کودکان اوتیسم و تکنولوژی
کاردرمانگرها اغلب در برنامه‌ریزی فعالیتهای حسی و استراتژی‌هایی درگیر هستند که به خودتنظیمی، تمرکز و فرایند یادگیری فرد دارای طیف اوتیسم کمک میکند و این ممکن است به شکل سازگاری‌هایی با تکنولوژی سطح بالا یا پایین باشد. مثالی از این دست، استفاده از سازگاری بینایی در نور، رنگ یا کنتراست هنگام استفاده از دستگاه‌ها برای بهبود درک یا توجه بینایی می‌باشد. استفاده ازپروژکتورها، دوربین‌های مستند و برنامه‌های دستگاه یک به یک در مدارس به فرد امکان دسترسی بینایی به اطلاعات ارائه شده را میدهد.
فناوری جای‌گذاری مبتنی بر حس لمس، باعث کاهش ناامیدی هنگام انجام تکالیفی مثل نوشتن میشود. برخی افراد دارای اوتیسم و با تفاوت‌های رشدی مرتبط فکر میکنند، صدا و احساس نوشتن روی کاغذ خجالت‌آور است و استفاده از صفحه لمسی و کیبورد را برای بیان، ترجیح میدهند. استفاده از قلم‌های لمسی اصطکاک را کاهش میدهد و به فرد اجازه میدهد بدون درون داد حسی ناخوشایند بنویسد. افراد همچنین گزینه‌های متفاوت دیگری دارند، مانند استفاده از کیبوردهای سنتی، داخل – صفحه‌ای یا سازگار شده برای نوشتن اطلاعات. آنها گزینه استفاده از دیکته یا مختصه تبدیل گفتار به متن برای کاهش ورودی لمسی هنگام کار روی فعالیتهای نوشتاری دارند. برنامه‌هایی مانند mac speech dictate یا dragong naturally speaking را می‌توان نصب کرد تا افراد بتوانند از صدای‌شان برای تولید متن استفاده کنند. برخی از این برنامه‌ها همچنین به فرد اجازه میدهد با استفاده از گفتار درون سیستم عامل یا دستگاه‌شان حرکت و جستجو کنند. برای افراد دارای مشکلات لمسی و اختلالات ارتباطی، استفاده از نرم‌افزار خروجی صدا که بر روی یک پد لمسی تعبیه میشود، تسهیل هر دو مشکل فرد را به طور همزمان ممکن میکند. فناوری، توانایی کاهش یا افزایش محرک‌های شنیداری را فراهم میکند. پژوهش‌ها نشان دادند صداهای خارجی بر یادگیری تأثیر می‌گذارد. در حقیقت، برخی مطالعات به نواقص خاصی در سلامت کلی و حتی رشد شناختی مربوط به صداهای خارجی (محیطی) اشاره کردهاند؛ مانند سر و صدای هواپیما و ترافیک خارج از مدرسه. برای کاهش صداهای حواس پرت کن، فناوری از طریق موسیقی یا سر و صدای سفید از طریق هدفون، آیپد، آیفون یا کامپیوتر به تمرکز برخی افراد کمک میکند. برای بعضی دانش‌آموزان، ناتوانی در تعدیل و فیلتر صدای پس زمینه و غیر ضروری میتواند بر توجه، حافظه و شناخت به طور کلی اثر بگذارد.
درمان اختلال یکپارچگی حسی در کودکان
برای کمک به والدین جهت کسب اطلاعات بیشتر نسبت به موقعیت های مشکل ساز و رفتارهای ناخواسته، داشتن یک بروشور رفتاری برای روشن ساختن هر آنچه که اتفاق می افتد، کمک کننده خواهد بود. ممکن است بعضی از رفتارهای عجیب و غریب و گیج کننده عملا در الگوهای نسبتاً قابل پیش بینی رخ بدهند.
ممکن است داشتن یک بروشور رفتاری به والدین یک کودک بزرگتر کمک کند تا ارتباط بین افزایش
واکنشهای حسی با زمانی که تحریک زیادی وجود دارد (یا تحریک کمی وجود دارد) در قالب برنامه ریزی زیاد (یا وقت اضافه زیاد)، یا مشکلاتی مثل خسته شدن، گرسنگی، بیماری و یا عوامل اجتماعی و عاطفی را تشخیص دهند.
بعضی از مشکلات حسی کودکان در هر بهار و پاییز به علت آلرژی های فصلی بدتر می شوند. بعضی ها به نظر می رسد که دوره ماهیانه در ارتباط با دوره قاعدگی دارند. بعضی دیگر از رفتارهای حسی با وقت امتحانات خاموش می شوند. بعضی از رفتارهای دیگر زمانی که کودک میوه های اسپری شده و یا زمانی که منزل توسط مواد شیمیایی تند تمیز شده، بدتر می شوند.
به موارد زیر در بروشوری که برای بزرگسالان و نوجوانان تهیه شده توجه داشته باشید:
× تاریخ، روز هفته، و زمان بروز مشکل رفتاری.
× رفتار مشاهده شده، هرآنچه که دقیقا اتفاق می افتد را توصیف کنید.
× زمینه رفتار: در کجا و به همراه چه کسی رخ می دهد و همچنین چه اتفاقی منجر به بروز رفتار شده است. × تمام محصولات غذایی و آشامیدنی – هرچیزی که داخل دهان می رود (به رنگ ها و افزودنی های خوراکی توجه کنید که آیا طبیعی هستند برای رد کردن آفت کش های احتمالی)
× فعالیت های اجتماعی (مهمانی ها، تعطیلات، قرار ملاقات)
× مدرسه و فعالیت های بعد مدرسه: انجمن ها، رخدادهای ویژه، ورزش ها
× امتحان ها و نیازهای تحصیلی
× استفاده از پاک کننده های منزل
× زمان های قاعدگی شامل گرفتگی های عضلانی و نفخ شکم
× عادت های خواب – زمان خواب و بیداری، کیفیت خواب، تعداد بیدار شدن ها، چرت ها
× عادت های ادرار و مدفوع
ایده آل این است که بروشور رفتاری به منظور گرفتن اطلاعات بیشتر برای مدت یک ماه یا دو یا چهار هفته برای هر فصل سال تهیه نماییم. اگرچه داشتن یک بروشور رفتاری حقیقتا کار پر مشغلهای است ولی حتی برای یک هفته هم می تواند نگرش های ارزشمندی را آشکار کند و در نتیجه روش های موثری را در پی داشته باشد.
کوین کودک 14 سالهای با مشکلات حسی خفیف و مشکلات یادگیری، عموما خوب رفتار می کرد و خونسرد بود، اما هر یک هفته یا دو هفته یک بار تمام تواناییش دچار مشکل می شد و تحملش را از دست می داد و کاملا نسبت به همکلاسی هایش، خواهر کوچکش، و حتی سگی که دوستش داشت، بی قرار و بی صبر می شد. اگرچه او همیشه نسبت به صدا و لمس بیش حساس بود.
خانواده، روانشناس مدرسه، و کاردرمانگر نگران این مسئله بودند که او ممکن است علائمی از اختلال دو قطبی را نشان دهد.
به آنها گفته شد که هر چیزی را ثبت کنند. تیم درمانی به زودی متوجه شدند که هر زمان که فشار هوا کاهش می یافت رفتارهای مشکل دار کوین نیز آشکار می شود. مشکل با تمام شدن آب و هوا فروکش می کرد. همچنین به نظر می رسید که غذاهای با شکر خالص مثل دونات، بیسکویت ها، کیک، و آب نبات که هرگز برای أو مشکل آفرین نبودند در این مدت برای او مشکل ساز می شدند. اگرچه آنها نمی توانند فشار هوا را کنترل کنند ولی یاد گرفتند که نیازهای حسی موجود را کاهش دهند و به او کمک کنند تا نسبت به اینکه چه چیزی باعث این رفتار شده است آگاهی کسب کنند، مسئلهای که او در مورد آن احساس وحشت می کرد.
اكنون کوین یک فشار سنج در اتاقش و در مدرسه نیز روی کامپیوترش یک برنامه آب و هوایی دارد، بنابراین او می تواند تغییرات آب و هوایی را به تیم درمان اعلام کند و کارهای مثبتی را برای جلوگیری از شدیدتر شدن علایم به کار بگیرد. او وقت های اضافهای را به دست می آورد و فعالیت های حسی را دو برابر می کند تا بیشتر بتواند رفتارهایش را کنترل و سازماندهی کند، و مراقب است تا از میان وعده های دارای شکر در طول این مدت پرهیز کند. او اکنون خیلی بیشتر تحت کنترل خودش است.
سوالات متداول:
1-چطور می‌توانم کودکم را به انجام تمرینات حسی تشویق کنم؟
تمرینات را به شکل بازی درآورید و از علایق کودک استفاده کنید. سیستم پاداش کوچک ایجاد کنید و فشار بیش از حد وارد نکنید. صبور باشید و پیشرفت‌های کوچک را تشویق کنید.
2-چگونه معلمین میتوانند به کودک مبتلا به این اختلال کمک کنند؟
با ایجاد محیط کلاس مناسب (مثلاً کاهش نور و صداهای مزاحم)، دادن استراحت‌های حسی و استفاده از ابزارهای کمک‌آموزشی. همکاری با کاردرمانگر کودک بسیار مهم است.
اختلال حسی به مشکلات در پردازش حواس نظیر اختلال در حس بینایی، شنیداری و لامسه گفته می شود. اختلالات حسی در کودکان موجب بدخلقی و بی قراری کودک می گردد. مرکز کاردرمانی حسی دکتر صابر در حیطه اختلالات حسی و یکپارچگی حسی فعالیت می نماید. تیم تخصصی مرکز در کنار تجهیزات پیشرفته مرکز نظیر ماساژ درمانی، اتاق تعدیل حسی و… در درمان اختلالات حسی پیشرو می باشد.
جهت تماس با کلینیک کاردرمانی و گفتاردرمانی جناب آقای دکتر صابر (کلینیک توانبخشی پایا در پاسداران ، کلینیک توانبخشی غرب تهران در سعادت آباد) باشماره 09029123536 تماس حاصل فرمایید.
اختلال حسی
گرفتن ناخن و زدن موی بدن
انگشتان دست و پا تعداد بسیار زیادی پایانه‌ی عصبی دارند که جای تعجبی باقی نمی‌گذارند که چرا بسیاری از کودکان از گرفتن ناخن‌هایشان متنفرند. برخی راهکارها:
مشابه کوتاه کردن موی سر، در مورد کودکان که تفکر عینی دارند، به جای کلمه‌ی «بریدن» از کلماتی
مانند «اصلاح، آرایش، کوتاه کردن، و گرفتن» استفاده کنید.
به والدین بیاموزید که با ماساژ دادن دستان کودک، پوست را حساسیت‌زدایی کنند. همچنین با اعمال
ورودی حسی بیشتر به نوک انگشتان با وارد کردن فشار ملایم روی هر یک از ناخن‌ها در حالی که ناخن، بین انگشت شست و اشاره‌ی والد قرار دارد.
به کودک یک جلیقه‌ی وزنه‌دار، پد وزنه‌دار، یا پتو بپوشانید و حواس او را با یک آهنگ یا ویدئو پرت کنید.
ناخن‌ها را بعد از حمام کردن بگیرید که نرم‌ترند. هرگاه هم که می‌خواهید آلودگی زیر ناخن را تمیز کنید، از همین تکنیک استفاده کنید. خیلی از ته نگیرید که ممکن است بسیار دردناک باشد. بهتر است با قرار دادن دست در یک کاسه‌ی آب صابون، بگذارید آلودگی خودش خارج شود تا اینکه شما خارجش کنید.
به جای ناخن‌گیر از سوهان ناخن برای کوتاه کردن ناخن استفاده کنید. به کودکان حساس به محض اینکه توانستند بیاموزید که خودشان ناخن‌هایشان را کوتاه کنند، به این ترتیب روی خودشان کنترل خواهند داشت.
برخی دخترها گرفتن ناخن را، اگر در سالن زیبایی یا مانیکور انجام شود، بهتر تحمل میکنند.
اگر کودک شما لاک ناخن استفاده میکند، به خاطر داشته باشید که بیشتر لاک‌ها دارای مواد شیمیایی سمی هستند. سه تای اصلی فرمالدهید (نگهدارنده، ضد عفونی کننده، و مایع ضد فساد)، دی بوتیل فتالات (برای انعطاف‌پذیری در پلاستیک)، تولوئن (برای اینکه لاک را روان‌تر و نازک‌تر کند، و اثرگذار روی سیستم عصبی) هستند. طبق EWG، برخی لاک‌های ایمن‌تر توسط OPI, Wet N Wildو Sally Hansen ساخته میشوند.
مسواک زدن
از دوست یا همکارتان بخواهید دندان‌هایتان را مسواک بزند تا به آسانی ببینید مسواک زدن چقدر زننده است. تعجبی ندارد که فرو کردن یک میله‌ی خارجی به داخل دهان کودکتان ناراحت کننده، عجیب غریب، واقعاً ترسناک باشد. مشکلات لمسی لب‌ها، زبان، لثه‌ها، و گونه‌ها را هم اضافه کنید و خواهید فهمید مسواک زدن و به دندان‌پزشکی رفتن میتواند برای برخی خانوادهها چه میدان جنگی شود. در ادامه تعدادی راهکار برای والدین آورده شده است:
اجازه دهید کودک مقداری کنترل روی ابزار، جنس و طعم داشته باشد. بگذارید کودک یک مسواک نرم کوچک کودک به رنگ دلخواه خودش انتخاب کند؛ هم چنین طعم‌های مورد علاقه‌اش برای انتخاب خمیر دندان را در نظر بگیرید چندین طعم خمیردندان را بیازماید. کودکی که نمیتواند طعم نعنا را تحمل کند ممکن است خمیردندان شکلاتی یا توت فرنگی را بپذیرد. کودکان و حتی بزرگسالان دارای مشکلات حسی ممکن است به کفی که در حین مسواک زدن ایجاد میشود واکنش منفی نشان دهند. می‌توانید از خمیردندان‌های بدون کف استفاده کنید.
بسیاری از کودکان و بزرگسالان، مسواک‌های لرزشی را ترجیح میدهند و با آنها کامل‌تر مسواک می‌زنند. مسواک‌های چرخشی یک جایگزین مناسب ارزان قیمت‌تر هستند.
کودکان عاشق زمان‌سنج و موسیقی هستند. زمان ایده‌آل مسواک زدن ۲ دقیقه است. والدین میتوانند یک زمان‌سنج تنظیم کنند، یک موسیقی ۲ دقیقه‌ای پخش کنند، یا از یک نرم افزار موبایل استفاده کنند. برخی انواع مسواک‌های لرزشی، یک نمایشگر دارند که نشان میدهد چقدر وقت باقی مانده است.
برای مسواک زدن یک روند همیشگی قابل پیش‌بینی ایجاد کنید و اگر لازم می‌بینید این روند در قالب تصاویر شماره‌دار تهیه کنید. مثلاً، کودک همیشه میتواند با دندان‌های بالایی شروع کند، از راست به چپ پیش برود، و سپس به سراغ دندان‌های پایینی برود و از چپ به راست پیش برود. این به کودک شما کمک میکند که این کار مهارتی را مرحله‌بندی کند و پیش‌بینی کند که کی و کجا مسواک را در دهانش حس خواهد کرد.
همزمان، با مسواک کردن دندان‌های خودتان برای کودک مدل شوید تا هم لذت‌بخش باشد و هم یک تجربهی دو نفره.
ایده‌های دیگر برای بهبود عملکرد حسی دهانی – حرکتی:
روی مهارتهای دهانی کار کنید مثل مکیدن مایعات از طریق نی، یا از داخل قمقمه‌های ورزشی که نوک کوچک دارند؛ جویدن و خرد کردن غذا مثل جویدن آدامس، چوب شور، و هویج؛ گاز گرفتن و کشیدن آبنبات کشی‌های طنابی و لواشک و لیسیدن آبنبات چوبی و بستنی میوه‌ای.
آگاهی دهانی را افزایش دهید و آستانه‌ی حساسیت را تعدیل کنید (تا دهان نه بیش حس و نه کم حس باشد). برای کودکان کوچکتر، والدین میتوانند لثه‌ها را ماساژ دهند. یک درمانگر میتواند به والدین یا کودک بزرگ نشان دهد که چطور از لرزاننده‌های دهانی استفاده کنند.
صداهای خنده‌دار ایجاد کنید (تر‌تر کردن، بوس‌های صدا دار، پاپس، تیک تیک کردن) و برای هم چهره‌هایتان را خنده‌دار کنید.
بازی با مزه‌ها انجام دهید. شیرینی توسط گیرنده‌های جلوی زبان، شوری در کناره‌های نوک زبان، ترشی، تندی در اطراف وسط زبان، و تلخی و دودی در انتهای زبان حس میشوند.
دندان لق
افتادن دندان میتواند برای کودکانی که تدافع دهانی دارند بسیار خطرناک باشد، که ممکن است از داشتن
دندان لق یا از تصور کشیدن آن هم به همان اندازه وحشت‌زده شوند. اگر دندان نیاز به كشيدن دارد و اگر کودک میتواند سرما را تحمل کند، یک بستنی یخی به او بدهید تا میک بزند تا آن ناحیه بی‌حس شود.
در این زمینه به وفور کتاب وجود دارد که می‌توانید با هم بخوانید مثل My Wobbly Tooth Must
Ever Never Fall Out به قلم Lauren Child. والدین بسیاری از اولین دندان کودکشان در YouTube فيلم گذاشته‌اند. والدین میتوانند ویدیویی از یک بچه با سن مشابه فرزند خودشان بیایند و با هم ببینند. البته والدین از قبل باید آن را بازبینی کنند تا مطمئن شوند که مناسب فرزندشان هست.
استفاده از توالت
یاد گرفتن استفاده از توالت میتواند برای کودکی که دوست ندارد کثیف شود، در حکم یک ضربه‌ی کوبنده باشد. بعضی‌ها تقریباً خودشان توالت رفتن را یاد می‌گیرند. برخی دیگر به کمک نیاز دارند، خصوصاً آن‌هایی که زمان پر شدن مثانه یا روده‌شان را درست حس نمیکنند، هنگامی که خودشان را کثیف میکنند متوجه نمی‌شوند، یا واقعاً از حس خیس شدن یا مدفوعی شدن خوششان می‌آید.
به خاطر داشته باشید که به موقع به توالت رفتن نیازمند بلوغ عصبی و تکامل احشایی است (جهت ایجاد هوشیاری نسبت به حواس مثانه و روده). کودکان در زمان‌های متفاوتی به وضعیت آمادگی – توالت میرسند که اغلب برای کودکی که سایر مراحل تکاملی را هم دیر کسب کرده، دیر به دست می‌آید. چندین کتاب عالی در این زمینه وجود دارند، مثلاً آموزش توالت به کودکان اوتیسم یا سایر انتشارات رشدی به قلم ماریا ویلر.
در ادامه تعدادی پیشنهاد حسی برای موقعی که کودک علائمی از آمادگی برای آموزش توالت رفتن نشان میدهد آورده شده است:
شورت‌هایی که با فشار روی مثانه را می‌گیرند ممکن است در روند احساس پر بودن مثانه، اختلال ایجاد کنند. شرت‌های بوکسوری آزاد انتخاب کنید که هم برای دختران و هم برای پسران وجود دارد.
اگر کودک نمیتواند تشخیص دهد که خودش را کثیف کرده، او را با فواصل زمانی منظم به توالت ببرید. به حالتی بدون واکنش مثبت یا منفی بیان کنید که او خشک است یا کثیف و باز بدون هیچ واکنش مثبت یا منفی برایش توضیح دهید که قضیه چیست و چرا به توالت آمده: یا کودک خشک است و بعداً مجدد به توالت خواهید آمد و یا اینکه اوه! کودک به جای اینکه در توالت کارش را بکند، به خودش مدفوع یا ادرار کرده و اینکه دفعه‌ی بعد سعی خواهید کرد به موقع به توالت بیایید.
بهترین تجربه نشستن را فراهم آورید. ممکن است یک کودک کوچک از نشستن روی یک توالت کوچک پلاستیکی لذت ببرد در حالی که دیگری ممکن است از نشستن روی یک توالت بزرگتر که برای کودك تطابق یافته است و عکس «پو»(تصویر کارتونی) روی آن است خوشحال شود. در هر دو صورت مطمئن شوید که کودک زیر پایش تکیه گاه دارد، مثلاً کف پایش روی زمین است یا روی یک چهارپایه. این مسئله خصوصاً در مورد کودکی که تون عضلانی پایین و کنترل وضعیتی ضعیف دارد مهم است.
گفتار درمانگران زبان بیانی و دریافتی، گفتار، زبان عملی( اجتماعی)، مشکلات پردازش شنوایی، و مشکلات حرکتی دهانی مثل ضعف زبان، لب ها و فک که ممکن است با تولید گفتار و خوردن و بلع مشکل ایجاد کند را در نظر می گیرند. مرکز گفتاردرمانی کودکان دکتر صابر در زمینه گفتاردرمانی اختلال پردازش حسی و درمان اختلال حسی دهانی فعالیت می کند. با در اختیار داشتن گفتاردرمانان با تجربه در حیطه حس های داخل دهانی، مرکز گفتاردرمانی حسی دکتر صابر در حیطه رفع اختلالات بلع و حساسیت زدایی ناحیه دهان بسیار موفق می باشد. بعضی از گفتار درمانگران همانند بعضی از کاردرمانگران در درمان خوردن متخصص می شوند و این مورد نیاز به تجربه و علم بالایی دارد. گفتاردرمانی در منزل از دیگر خدمات کلینیک گفتاردرمانی کودکان می باشد.
این مسئله مهم است که گفتار درمانگران بدانند مشکل حسی چگونه مراجعین آن ها را تحت تاثیر قرار می دهد. کودکی که بیش حسی لمسی در دهان دارد ممکن است به حساسیت زدایی لامسه در ناحیه ی دهان با استفاده از وسایلی همچون برس های دهانی و ویبراتورهای دهانی در داخل دهان و اطراف آن نیاز داشته باشد. اگر کودک تون پایینی در عضلات دهان دارد و حس های دهانی را خوب پردازش نمی کند ممکن است از وسایل بالا برنده حس دهانی مثل بستنی یخی، طعم های ترش یا تند استفاده کند. افزایش آگاهی حسی دهانی به کودک کمک خواهد کرد که بسیاری از عضلات دهان را هماهنگ کند و هنگام آبریزش دهان بتواند پردازش کند، در داخل گونه هایش غذا قرار بدهد و…
البته گفتاردرمانگر مرکز گفتاردرمانی اختلال بلع نیاز دارد که بداند که کودک مشکل شنوایی دارد. چون این مسئله مستقیما در چگونگی ارائه خدمات گفتار درمانی تاثیر خواهد گذاشت. گفتار درمانگر حسی ممکن است نیاز باشد برای یک مراجع با کم حسی و آگاهی پایین از تون صدای رسا و با زیر و بم کمتر را برای مراجعی که بیش حساس است مورد استفاده قرار دهد. برای کودکی با مشکل پردازش حسی، کارکردن در یک گروه و روی مشکلات گفتار و زبان در مدرسه ممکن است مغایرت داشته باشد.
توصیه گفتار درمانی در پردازش حسی و شنوایی شناسی
شنوایی شناسی که در خصوص اختلال حسی آگاهی دارد می داند که یک کودک ممکن است یک تست استاندارد شنوایی را با نمرات عالی قبول شود ولی هنوز مشکلات شنوایی داشته باشد. مشکلات با بیش حساسیتی شنوایی یا کم حساسیتی نسبت به فرکانس صداهای خاص تمایز بین صداهای مناسب و صداهای اضافی محیطی و سایر مشکلات پردازش شنوایی ممکن است شنیدن را در بسیاری از محیط ها دچار مشکل کند. شنوایی شناس ممکن است مداخلات و روش های شنیداری را توصیه کند مثل نشستن دانش آموز نزدیک معلم، فراهم کردن جهت های نوشتاری برای جایگزین کردن دستور العمل های شنیداری و استفاده از ( FM unit ) در مدرسه و یا محل کار. این وسیله شامل یک بخش انتقال دهنده که گوینده آن را می پوشد یا نزدیک او قرار می گیرد ( معمولا معلم) و یک بخش گیرنده که گیرنده آن را می پوشد یا نزدیک وی قرار می گیرد، که صدای گوینده را به بالاتر از صداهای محیط افزایش می دهد.
تست شنوایی باید شامل موارد زیر باشد:
ارزیابی برای حساسیت به طیف گسترده ای از فرکانس های مختلف.
کمترین سطح ممکن شنیداری، شروع با میزان سطحی که معمولا توسط گوش انسان تشخیص داده نمی شود مثل 15 دسی بل منفی.
مشکلات حسی میتواند در کودکان، نوجوانان و بزرگسالان، با طیف وسیعی از علائم از اضطراب و افسردگی، دوقطبی تا اختلال وسواسی جبری تا اختلالات سوءظن، اثرگذار باشد. هنگامی که برخی کودکان به تنهایی دچار اختلالات روانپزشکی هستند ممکن است علائمی از پاسخ های رفتاری شدید و قوی را در مواجهه با رویدادهای حسی داشته باشند. کودکان ممکن است هیجان زده و مضطرب، منتظر رویدادهای ترسناک و یا ناراحت باشند چرا که در سطح پایینی از سیستم های عصبی-هیجانی قرار دارند. برخی از کودکان به خاطر قرار گرفتن در یک وضعیت حسی، کارهای بیهوده می کنند و واکنش های نامناسبی بروز میدهند. تشخیص دقیق اختلال حسی در کودکان و درمان مشکلات حسی کودک نیاز به یک ارزیابی دقیق و تخصصی دارد. مرکز کاردرمانی حسی کودکان دکتر صابر در تشخیص اختلال پردازش حسی و درمانهای تخصصی نظیر اتاق تعدیل حسی، سنسوری روم و ماساژ درمانی کودکان فعالیت می نماید. اصلاح مشکلات حسی کودکان موجب بهبود رفتار های سازشی کودک و تسهیل رشد ذهنی و اجتماعی او می گردد.
هنگامی که مشکلات روانپزشکی و حسی توامان با هم اتفاق می‌افتد. علائم روانپزشکی در زمان‌هایی که مشکلات حسی کودک نمایان میگردند، بسیار کاهش پیدا می کنند. کودکی که دارای حس های بالایی است در جشن تولد ها و محیط های پر سر و صدا و شلوغ، واکنش هیجانی از خود نشان میدهد و این امر به این دلیل است که محرک ها برای او تحمل ناپذیرند و به اختلالات اضطرابی وی مربوط نیست. هنگامی که محرک مضر رفع گردد رفتار اضطرابی نیز دور میشود، متاسفانه در کودکان در حال رشد این مسئله متفاوت بوده و آنها در برابر مشکلاتی که برای دیگر مردم بسیار ساده هستند مضطرب می شوند، نگران می شوند و عذاب می کشند. آنها همچنین از موقعیت های مشابه نیز نگران می شوند. کودکی که سطح انرژی پایینی دارد، بالای تخت خود را با پارچه های نرم و مرطوب می پوشاند که این قضیه ربطی به علائم بالینی افسردگی ندارد. پاسخ های بالای حسی به طور خاص میتواند به مشکلات اجتماعی- هیجانی و اضطراب و افسردگی مربوط باشد. حداقل در ابتدای قضیه، رفتارهای حسی همیشه مربوط به چالش های رفتاری است. کودکانی با مشکلات حسی بداخلاق و عصبی هستند چرا که واکنش آنها به محرک‌های حسی بسیار شدید است و مدت زیادی ترمیم آن ها طول خواهد کشید و همین امر ممکن است وفق دادن والدین با کودکان را سخت‌تر کند و اینکه آنها احساس کنند بر روی پوست تخم‌مرغ قدم می گذارند.
علائم مشکلات حسی
کودکان دارای اختلال پردازش حسی هنگامی که به سبب تجربیات حسی هدایت شده توسط خودشان احساس خوبی داشته باشند، روز خوبی را سپری می کنند، اما هنگامی که وقایع حسی تحمل ناپذیری داشته باشند، روز بدی را تجربه خواهند کرد. با این وجود،سیکل و چرخه خلق که در افراد دو قطبی دیده می شود، مثل اختلال پردازش حسی نیست، اگر چه کودک ممکن است هر دو علائم را با هم داشته باشد. کودکانی که احساس می کنند که دنیا مکانی غیر قابل پیش بینی با کلی محرک های بینایی و غیر قابل کنترل و صداها و بوهاست، برای غلبه کردن بر آن ها رفتارهای سخت و متعصبانه تری نشان می دهند و کودکی ممکن است پافشاری کند تا یک اتاق خواب فوق ساختار یافته با کتاب هایی در اندازه های دلخواه در طاقچه ها داشته باشد یا اصرار کند که دست هایش را همان لحظه که کثیف شده اند بشوید. تلاش می کند برای غلبه بر هر حسی که برای او تحمل ناپذیر است محرک بینایی تحت کنترل خود را داشته باشد، حس هایی مثل کثیف بودن دستان ، که از وسواس جداست، یا از بد گمانی، انگیزه ها و تصوراتی که منجر به حرکات تکراری یا عمل های روانی می شود و یا از هر چیزی که نشانگر اختلال وسواس جبری باشد، جداست. کودک اختلال حسی که واکنش بالا به محرک دارد و رفتارهای خارج از حد و مرز نشان می دهد، وقتی که بخواهد از یک موقعیت تحمل ناپذیر دور شود ممکن است کارهایی انجام دهد تا به شدت از آن رهایی یابد و یا بر آن غلبه کند ( فشار حسی) . شدت عکس العمل های رفتاری ممکن است مثل علائم اختلال سوءظن باشد ولی ممکن است چنانچه محرک حسی تحمل‌ناپذیر از رفتار جدا شده باشد، این علائم اختصاصی نباشد.
علائم سندروم ایکس شکننده طیفی از اختلالات یادگیری خفیف تا ناتوانی هوشی با عکس‌العمل بالا نسبت به محرک های حسی، عملکرد بالا، اضطراب و خلق و خوی ناپایدار و دیگر علائم است. تشخیص این بیماری از طریق آزمایشگاه ژنتیک است و ایکس شکننده بیشتر در پسر ها موجب ناتوانی هوشی می شود و در دخترها به صورت عمومی خفیف تر است. هرگاه علائم روان پزشکی به صورت روشن مشخص شد، بسیار ضروری است تا ارزیابی برای مشکلات حسی انجام شود چرا که ممکن است علائم را بدتر کند. مشکلات حسی در اختلالات متنوعی مثل سندروم تورت مورد ملاحظه هستند. کسانی که سندروم توره دارند پی‌درپی در حس لامسه و پردازش شنوایی،تعادل و هماهنگی و… ظرف و مشکل دارند. شخصی با سندروم تورت که توانایی لازم برای فرونشاندن تیک های صوتی و حرکتی دارد، در بیشتر اوقات ممکن است بر انجام تقاضاهای حسی که از او طلب می شود، ناتوان باشد.
در سالهای اخیر نقش عملکرد های حسی در اسکیزوفرنیا پررنگ شده است، که این موارد شامل از بین رفتن تجربیات حسی در افرادی است که علائم اولیه اسکیزوفرنیا را دارند. تحقیقات در مورد رها شدن از علائم حسی اسکیزوفرنیا نشان داده که در افراد اسکیزوفرن دارای عملکرد بالا، ورزش و رژیم غذایی سالم، پرهیز از الکل، خواب کافی و کنترل داده های حسی کلید استراتژی های درمانی هستند. برای بسیاری، این نیازها داده‌های حسی را کم میکند، مثل مکان زندگی که دیوارهای آن از محرک ها کم باشد و ندیدن تلویزیون و موسیقی ملایم یا استفاده از مدالیته های حسی تا به خود تنظیمی برسند.و یا بازی های مخرب و یا موسیقی بلندتر نسبت به سایر صداها را تحت تاثیر قرار دهد.
متخصصین مرکز کاردرمانی حسی دکتر صابر با ارزیابی دقیق و کامل علائم حسی کودکان به طرح برنامه درمانی مناسب برای کودکان می پردازند. درمان ها شامل ماساژ درمانی، سنسوری روم، اتاق پردازش حسی، کاردرمانی حسی، یکپارچگی حسی، اتاق شنیداری و اتاق تقویت مهارت های بینایی و… می باشد.
اختلال پردازش شنیداری چیست؟ توانایی شنیدن پیامهای شنیداری، تشخیص صدا ها و کلمات مشابه، جداکردن گفتار از صداهای اضافی محیطی، توجه شنیداری و یادآوری یا درک آنچه شنیده شده را پردازش شنیداری گویند. اختلال پردازش شنیداری در کودکان یک نوع به هم ریختگی و یا آسیب در سیستم پردازش شنوایی است. اختلالات پردازش شنوایی در مرکز درمان اختلال پردازش شنوایی دکتر صابر مورد درمان قرار می گیرد. اتاق شنیداری مرکز کاردرمانی حسی دکتر صابر با طراحی برنامه های کامپیوتری پیشرفته در حیطه شنوایی و استفاده از کادر گفتاردرمانی مجرب در زمینه درمان اختلال پردازش شنیداری پیشرو می باشد.
اختلال پردازش شنیداری مرکزی ( CAPD ) یکی از انواع اختلالاتی است که در پردازش اطلاعات شنیداری درون ذهن خلل ایجاد میکند.
افراد با این اختلال در پردازش اطلاعات کلامی ناتوان هستند،در حقیقت اطلاعات کلامی را می شنوند ولی قادر به درک محتوای آن نیستند! آنها ممکن است کل جمله را کلمه به کلمه برای شما تکرار کنند ولی معنی آن را درک نمی کنند پس از افزایش بلندی صدا کمکی به درک گفته نمی کند.
میزان شیوع
در میان بچه‌ها ۲ درصد تا ۳ درصد هست.
در جنس مذکر دو برابر مونث است.
همچنین ممکن است ۷۵ درصد افراد بزرگسال دچار این عارضه شوند.
علل شیوع اختلالات پردازش شنوایی در کودکان
اگرچه نقص وراثتی در مسیرهای شنوایی از علل عمده اختلال پردازش های شنوایی و حساسیت شنوایی به شمار میرود اما عوامل محیطی متعددی نیز وجود دارند که به اختلال در پردازش های شنوایی منجر می شوند.
اگرچه همه کودکان به علت عدم بلوغ دستگاه شنوایی مرکزی تا حدی در پردازش شنوایی دچار مشکل اند اما… کودکان با عفونت گوش میانی نسبت به کودکان هنجار، مشکلات پردازش مهارت های شنیداری بیشتری را نشان می دهند. مشکلات شنوایی این کودکان در آزمونهای شنوایی شناخته نمی شود. مشکلات آنها به صورت تاخیر های گفتار و زبان، مشکلات تحصیلی، کمبود اعتماد به نفس و مسائل اجتماعی است.
بررسی عملکرد های مربوط به پردازش شنیداری
تاریخچه رشد
بارداری پر استرس
با زحمت به دنیا آمدن
فرزند خواندگی
جدا شدن زود هنگام از مادر
تاخیر در رشد حرکتی
تاخیر در رشد زبانی
داشتن عفونت گوش
انواع اختلال پردازش شنوایی
1.شنیدن درکی
شنیدن درکی نوعی شنیدن است که ما را به دنیای بیرون متصل میکند و ذهنمان را نسبت به اطرافمان یعنی چیزهایی که در خانه، محل کار و مدرسه وجود دارد هوشیار نگه می‌دارد.
دامنه توجه به پایین
حواس پرتی
نسبت به صداها خیلی حساس
تفسیر اشتباه سوالات
درخواست مکرر برای تکرار
ناتوانی دنبال کردن دستورات چند مرحله ای
سر در گم شدن هنگام شنیدن کلمات با صداهای مشابه
2.شنیدن بیانی
این نوع شنیدن در کنترل صدای خودمان هنگامی که حرف میزنیم یا آواز می خوانیم کاربرد دارد.
صدای یکنواخت
مشکلاتی در گفتار
ساختار ضعیف جملات
استفاده بیش از حد از بیان قالبی
ناتوانی در آواز خواندن با ریتم
درک خواندن ضعیف
مشکل در یادگیری زبان دوم
خزانه واژگانی کم
هجی کردن ضعیف
خواندن با صدای بلند ضعیف
سطح انرژی
مشکل از خواب بیدار شدن هنگام صبح
عادت به تعویق انداختن
بیش فعالی و کم فعالی
تمایل به تنهایی
عادت خیلی سرگرم شدن با تکالیف روزانه
مهارت های حرکتی
طرز ایستادن ضعیف
رفتار بی قرار
حرکات ناپخته و ناهماهنگ
دست خط آشفته
مشکل در سازماندهی
اشتباهی گرفتن راست و چپ
ضعف در مهارتهای ورزشی
سازگاری اجتماعی و رفتاری در کودکان اختلال پردازش شنیداری
تحمل پایین در مقابله با ناکامی
اعتماد به نفس پایین
خجالت کشیدن
سردرگمی
افسردگی
مشکل دوستیابی
اجتناب از دیگران
ناپختگی
نداشتن علاقه به مدرسه یا کار
داشتن نگرش منفی نسبت به مدرسه و کار
اختلالات طیف اوتیسم، نارساخوانی،عفونت های گوش میانی و کم شنوایی ،اختلالات نقص توجه و بیش فعالی،کمبود اکسیژن هنگام تولد با اختلال پردازش شنیداری ( APD ) همانندی دارند.
