رویکرد coop در توانبخشی شناختی از پنج مرحله تشکیل شده است و کسب مهارت حرکتی را تسهیل میکند. این مراحل شامل شناسایی مشکل ،بازشناسی مشکل، طراحی برنامه، اجرا سازی برنامه و ارزیابی پیشروی به سوی هدف می باشد. رویکرد کووپ در کاردرمانی جسمی و کاردرمانی ذهنی موجب تسهیل مهارت های حرکتی و افزایش درک کودک جهت برنامه ریزی درست حرکتی می گردد. رویکرد coop با هدف انتقال یادگیری، تعمیم دهی و کسب مهارت طراحی شده است. این رویکرد درکاردرمانی دست کودکان اوتیسم، بیش فعالی و نقص توجه ،کودکان آسیب مغزی و تاخیر رشدی کاربرد دارد و موجب تسهیل یادگیری مهارت های نوشتاری و استفاده از ابزار می شود. این رویکرد یکی از روش ها مورد استفاده در توانبخشی دکتر صابر می باشد، در این مطلب به توضیح نحوه انجام این رویکرد در کاردرمانی کودکان پرداخته می شود.
رویکرد شناختی حرکتی در کاردرمانی جسمی(Cognitive Motor Approach)
رویکرد coop نیز کسب مهارت حرکتی را تسهیل می کند که دارای سه مرحله می باشد:
مرحله اول: شامل برنامه ریزی برای رفتن به سوی هدف می باشد که نیازمند آن است که کودک فعالیت را به خوبی بفهمد و ملزومات آن را بشناسد. برای این شناخت کودک اطلاعات را از طریق حس بینایی و کاینستزیا دریافت می کند تا از این اطلاعات برای برنامه ریزی استفاده کند.
مرحله دوم رویکرد co op: اجرا سازی برنامه
مرحله سوم: ارزیابی برنامه که کودک طی آن پیشروی خود به سمت هدف را بررسی می کند.
نکته ( Cognitive Motor Approach ) رویکرد مناسبی برای بهبود مهارت های عملکردی در کودکان با اختلال هماهنگی رشدی ( DCD ) است.
( CO-OP)(Cognitive Orientation to Daily Occupational Performance )
( CO-OP ) یک رویکرد مراجع محور مبتنی بر عملکرد و حل مسئله است که در مرکز کاردرمانی کسب مهارت را تسهیل می کند.
(CO-OP ) بر تعامل بین فرد و عوامل محیطی تاکید دارد تا مشارکت موفقیت آمیز کودک در فعالیت های روزمره را در آموزش های کاردرمانی ذهنی و جسمی تسهیل کند.
اهداف اصلی رویکرد CO-OP در توانخشی شناختی
رویکرد ( CO-OP) چهار هدف اصلی را دنبال می کند:
کسب مهارت ( Skill acquisition )
استفاده از استراتژی های شناختی ( Cognitive strategy use )
تعمیم دهی ( Generalization )
انتقال یادگیری ( Transfer of Learning )
(CO- OP) بر شناخت برای انجام فعالیت ها تاکید می کند و بر نقص عملکرد شناختی توجهی ندارد
– در برنامه درمانی مبتنی بر ( CO-OP) کودک 3 آکوپیشن یا فعالیت را انتخاب میکند تا طی 10 جلسه مداخله آنها را بیاموزد این فعالیتها شامل دست نویسی بستن بند کفش یا بریدن کاغذ می باشد.
– اولین هدف ( CO-OP ) تسهیل عملکرد آکوپیشنال کودک است که در کاردرمانی دست مورد توجه است.
– دومین هدف ( CO-OP ) آموزش استفاده از استراتژی های شناختی به کودک به منظور دسترسی به اهداف است که در کاردرمانی ذهنی به آن تاکید می شود.
– سومین هدف ( CO-OP ) تسهیل تعمیم دادن آکوپیشن های آموخته شده در محیط درمان به سایر محیط ها مانند خانه و مدرسه است و در کاردرمانی جسمی تمرین می شود.
– چهارمین( آخرین) ( CO-OP ) هدف انتقال دادن مهارت آموخته شده به سایر آکوپیشن ها می باشد.
چه کسانی از رویکرد ( CO-OP ) بهره میبرند:
از رویکرد ( CO-OP ) در بیماران زیر استفاده می شود:
اختلال هماهنگی رشد ( DCD )
اختلال طیف اوتیسم ( ASD ) با عملکرد بالا
آسیب مغزی تروماتیک
اختلال بیش فعالی و نقص توجه
تاخیر مهارتهای حرکتی
مشخصه های اصلی رویکرد CO-OP در کاردرمانی دست
اولین مشخصه ( CO-OP ) شناسایی هدف درمان است. اهداف با مشارکت کودک و خانوادهاش برگزیده می شوند و بر آکوپیشنی که کودک تمایل یا نیاز به انجام آن دارد متمرکز است. در رویکرد ( CO-OP ) کودک نقشی فعال در اجرای فعالیت دارد تا انگیزه او افزایش یابد.
دومین مشخصه ( CO-OP ) آنالیز پویا عملکرد ( DPA ) می باشد که بیانگر این است که عملکرد کودک نتیجه تعامل بین فرد و محیط و آکوپیشن است. در کاردرمانی جسمی، کاردرمانگر دست عملکرد کودک را مشاهده و مشکلات آن را ثبت میکند تا با استفاده از استراتژی های شناختی آن مشکل را برطرف سازد.
سومین مشخصه ( CO-OP ) استراتژی های شناختی مورد استفاده به منظور کسب تعمیم دهی و انتقال مهارت میباشد. در رویکرد ( CO-OP ) استراتژی شناختی به منظور حل کردن مشکل موجود در کاردرمانی جسمی مورد استفاده قرار می گیرد به عبارتی استراتژی های شناختی موجب تقویت فراشناخت کودک میشود
در رویکرد ( CO-OP ) از دو نوع استراتژی شناختی در کاردرمانی ذهنی استفاده می شود:
1.استراتژی ( Executive یا Global )
از این استراتژی در مدت زمان طولانی و در بافتارهای مختلف استفاده می شود.
این استراتژی شامل ( Goal – Plan – Do- Check ) می باشد (در مرحله ( Goal ) تعیین هدف صورت می گیرد. در مرحله ( plan ) برنامه ریزی برای رسیدن به هدف در مرحله ( Do ) برنامه اجرایی می شود و در مرحله ( Check ) برنامه اجرا شده در کاردرمانی ذهنی مورد بازنگری میگیرد که اگر نیاز به برنامهریزی دیگری بود انجام شود.)
نکته در جلسه اول درمان استراتژی ( Goal – Plan – Do- Check ) به کودک آموزش داده می شود. در ابتدا کاردرمانگر ذهنی از این استراتژی در فعالیت ها استفاده می کند و به تدریج کودک مراحل این استراتژی را به طور ذهنی و درونی انجام می دهد.
2.استراتژی ( Domain Specific ( DSS)
استراتژی است که مختص یک فعالیت یا بخشی از یک فعالیت است.
تمام استراتژی های ( Domain Specific ) در کاردرمانی ذهنی بر راهنمایی کلامی تاکید دارند.
هدف استراتژی های ( Domain Specific ): کاهش تدریجی وابستگی کودک به کاردرمانگر در انجام یک فعالیت خاص و تکیه بر استراتژی های حل مسئله خود با استفاده از(Self- talk)
در ( Guided discovery ) کاردرمانی ذهنی به کودک راهنمایی می شود که مشکل را شناسایی کرده و آن را برطرف نماید در واقع راه حل به او گفته نمیشود بلکه فقط راهنمایی و فیدبک داده میشود تا خود کودک راهحل را پیدا نماید.
چهار مولفه ( Guided discovery )
1.( one thing at a time )
زمانی که کودک در انجام یک فعالیت به مشکل میخورد اغلب چندین حیطه اجرایی او دچار مشکل هستند. رویکرد (CO-OP ) بر آموختن مهارت ها متمرکز است نه بر تکامل مهارت بنابراین مهم است که در جلسات کاردرمانی جسمی و ذهنی فقط در یک چیز (به عنوان مثال فقط بر آموختن مهارت ها) تاکید شود.
2.Don’t tell، Ask
اگر خود کودک راه حل مشکل را پیدا کند، در صورت روبرو شدن با آن مشکل در آینده به احتمال بیشتری راه حل خود را به یاد میآورد در مقایسه با حالتی که راهحل توسط کاردرمانگر به او ارائه میشد. بنابراین کاردرمانگر فقط باید حین یافتن راه حل به سوالهای کودک جهت رسیدن به راهحل پاسخ دهد و نباید خود راه حل را به او بگوید.
3.Don’t adjust، Coach
یکی از مهمترین جنبه های رویکرد ( CO-OP ) اصلاح و تطابق فعالیت یا محیط است که اکثر کاردرمانگران در جلسات درمان محیط یا فعالیت را اصلاح می کنند (مثلا پازیشن کودک موقعیت صندلی و غیره) و کودک در جلسه درمانی به خوبی می تواند فعالیت را انجام دهد اما در غیاب کاردرمانگر قادر به انجام آن نیست. بنابراین کاردرمانگر باید این تطابقات را به حوزه توجه به کودک انتقال دهد تا خود کودک این تطابقات را بتواند برای خود انجام دهد.
4. Make it obvious
اغلب کودکان با مشاهده فعالیت نمی توانند به مولفه های مهم آن را شناسایی کنند بنابراین در رویکرد ( CO-OP) کاردرمانگر باید این مولفه ها را به کودک به وضوح نشان دهد.
پنجمین مشخصه ( CO-OP ) خود از 4 اصل تشکیل شده که این مداخله از آنها استفاده می شود. این اصول شامل:
شاداب کردن محیط درمان ( Make it fun )
ارتقای یادگیری ( Promote learning )
تسهیل استقلال کودک ( Work toward independence )
تسهیل تعمیم دهی و انتقال ( Promote generalization and transfer )
والدین و مراقبان کودک نقش مهمی در رویکرد ( CO-OP ) دارند. نقش اصلی آنها حمایت کردن از کودک در یادگیری آکوپیشن ها و استراتژیها و تسهیل تعمیم و انتقال آنها به محیط خانه و مدرسه و سایر محیط ها می باشد.
نکته: رویکرد ( CO-OP ) شامل 10 جلسه کاردرمانی است.
– در جلسه اول، کودک سه هدف مشخص میکند (در واقع سه مهارت یا آکوپیشن انتخاب میکند) و کاردرمانگر بلافاصله استراتژی ( check، DO ، Plan ، Goal ) را برای سه هدف کودک به کار می برد. سپس از استراتژی ( check، DO ، Plan ، Goal ) برای شناسایی استراتژی
( Domain Specific ) استفاده می شود. در نهایت پس از اتمام درمان کاردرمانگر عملکرد کودک را مجدداً مورد ارزیابی قرار می دهد.
ارزیابی های مورد استفاده در کاردرمانی ( CO-OP )
The Daily Activity Log
فرمی برای ثبت فعالیت هاییست که در طول روز برای کودک مهم هستند
در رویکرد ( CO-OP ) از کودک خواسته میشود که این فرم را با کمک والدین تکمیل نماید.
این فرم درمانگر را در تعیین اهداف یاری میکند.
Pediatric Active Card Sort ( PACS) )
یک ارزیابی تصویر- محور برای تعیین سطح درگیر شدن کودک در آکوپیشن ها می باشد.
کودک باید تصویر های موجود )که در واقع آکوپیشن ها هستند( را به 4 موضوع شامل عادات، کارهای سخت، ورزش و مراقبت فردی وصل کند تا مشخص شود کودک چه آکوپیشن هایی را با چه اهدافی انجام می دهد.
The Canadian Occupational Performance Measure (COPM)
ابزار مراجع محور و خود گزارشی است که برای شناسایی اهداف درمانی در حیطه های Leisure و Productivity ، self care مورد استفاده قرار می گیرد.
در واقع کودک در جلسه اول با این ابزار سه هدف مذکور را برمیگزیند.
درمانگر اطلاعات به دست آمده از( Daily Activity Log) را برای آغاز مصاحبه ( COPM ) مورد استفاده قرار می دهد.
از ( COPM ) در انتهای مداخلات نیز به منظور سنجش نتایج به کار میرود.
The Performance Quality Rating Scale (PQRS)
یک مقیاس مشاهده محور است که با آن به عملکرد و تغییر عملکرد کودک امتیاز داده می شود.
استراتژی های رویکرد شناختی در کاردرمانی ذهنی یا خود- گویی
مثال بالینی
تعریف
استراتژی
میتوانم این کار را انجام دهم
آرام باش و تمرکز کن
فقط کمی تلاش لازم است تا بدستش آوری
تشویق مثبت تفکر قدرت محور جهت افزایش کنترل و تنظیم هیجانات فرد
Self- Coaching
بیان کردن مراحل یک فعالیت برای خود
روشن کردن دستورالعملهای لازم برای خود جهت تکمیل مراحل یک فعالیت
Self- Guidance
تصور کردن نقاط مهم یک فعالیت
شناسایی و پرسیدن سوال های مهم از خود در خصوص یک فعالیت
Self- Questioning
ایجاد تصاویر و سمبل هایی چه برای مراجع معنادار هستند می توان از بوها صداها و حرکات کاینستینک هم استفاده کرد
تصاویر ذهنی که نمودی از اشیا اعمال تجربیات و حوادث هستند
Imagery
تداعی که از تجربیات گذشته و مشابهت های فیزیکی در جلسات ایجاد می شود
مرتبط ساختن دانش گذشته با اطلاعات مربوط به فعالیت
Association
به عنوان مثال در فوتبال دریبل کردن دریبل کن بعد شوت بزن نمونه ای از یک است
تکرار الگوی از کلمات یا عبارت ها که برای مراجع معنادار هستند و به یادآوری مراحل یک فعالیت کمک می کند
Rote- Script
شامل بسط دادن و افزایش تصاویر نمادها اعمال کلمات و جملات است
افزایش اطلاعات جدید و مرتبط کردن آن با دانش قبلی
Elaboration
استفاده از حین بستن بند کفش
استفاده از حین انجام فعالیت های بریدنی دو طرفه
استفاده از تصاویر کلمات و عبارت ها به منظور بهبود یادآوری
Mnemonic Techniques
شامل تکرار کلمات با صدای بلند ایجاد تصاویر درونی از مراحل فعالیت و انجام مکرر فعالیت است
تکرار اطلاعات به صورت دیداری و ذهنی به منظور حفظ اطلاعات مهم مربوط به فعالیت و آکوپیشن ها
Rehearsal
فراگیر تجربیات را با استفاده از تخیلات تکرار و به صورت کلامی بیان کردن بازسازی می کند
شامل پروسه ذهنی و کلامی می باشد فراگیر باید به فعالیت قبلی فکر کند از آن تجربه کسب کند و با استفاده از این تجربیات عملکرد خود را در موقعیت جدید بهبود بخشد
Reconstruction
پیش از اینکه کودک به مدرسه برود صدای بلند جمعیت زیاد و مزاحمت های محتمل را پیش بینی می کند
آماده شدن برای انجام یک فعالیت جدید با پیش بینی کردن نتایج مورد انتظار و سناریوهایی که ممکن است فرد با آنها مواجه شود
Anticipation
مشاهده کردن مراجع حین تکمیل فعالیت و ارزیابی کردن او به این منظور که چقدر در مورد فعالیت می داند
شناسایی در و بیان آنچه که فرد پیرامون یک فعالیت می داند
Knowledge
به عنوان مثال ایجاد تصاویر توضیح دادن دستورالعمل و شکستن فعالیت به مراحل کوچکتر
برگرداندن دستورالعملهای نوشتاری به مدلی که مراجع بهترین یادگیری را از آن دارد
Translation
سوالات متداول:
1.مراحل رویکرد co-op در توانبخشی شناختی چیست؟
مراحل رویکرد شامل شناسایی مشکل ،بازشناسی مشکل، طراحی برنامه، اجرا سازی برنامه و ارزیابی پیشروی به سوی هدف می باشد.
2. اهداف رویکرد کووپ چیست؟
رویکرد ( CO-OP) چهار هدف اصلی را دنبال می کند،کسب مهارت ( Skill acquisition )،استفاده از استراتژی های شناختی ( Cognitive strategy use )،
تعمیم دهی ( Generalization )،انتقال یادگیری ( Transfer of Learning )
کلینیک درمان اوتیسم دکتر صابر با بهره گیری از تمام امکانات تخصصی در زمینه درمان کودکان اوتیسم به تجهیز مرکز تخصصی توانبخشی اوتیسم در تهران پرداخته است. مرکز درمان کودکان اوتیسم با در نظر گرفتن روش های مختلف یادگیری در کودکان اوتیسم به طرح درمان منسجم و گروهی در حیطه اوتیسم نموده و با استفاده از متخصصان گفتار درمانی، دکتر کاردرمان برای اوتیسم و روانشناسان کودک به درمان همه جانبه کودکان اوتیسم می پردازد.
جهت تماس با کلینیک کاردرمانی و گفتار درمانی جناب آقای دکتر صابر (کلینیک توانبخشی پایا در پاسداران ، کلینیک توانبخشی غرب تهران در سعادت آباد) باشماره 09029123536 تماس حاصل فرمایید.
در فرایند انتخاب روش درمان برای کودک دارای اوتیسم والدین با انبوهی از پیشنهادات متفاوت از سوی متخصصین مختلف مواجه می شوند. شنوایی شناس بر نقص در پردازش حسی متمرکز میشود، از منظر گفتار درمانی هم کودک دچار اختلال زبانی کاربرد شناختی یا دیس فازی است. دغدغه مربی فلورتایم واکنش هیجانی و درک هیجانات کودک خواهد بود برعکس تحلیل گر رفتار بدون توجه به هیجانات و علائق کودک بر فرآیند شکل دهی رفتار متمرکز خواهد شد هر یک از آنها تا حدی درست میگویند اما هیچ یک از آنها به تنهایی قادر به برطرف کردن نیاز درمانی کودکتان نخواهند بود. یک متخصص توانبخشی باتجربه باید تمام مشکلات کودک را ببیند و اولویت بندی کند. به این ترتیب نیازهای کودکتان مشخص خواهد شد. ما در این بخش به معرفی روش های درمانی مختلف خواهیم پرداخت و شما را با آن آشنا خواهیم کرد.
جناب آقای دکتر صابر به عنوان یکی از مدرسین مجرب دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی وبا تجربه بالینی در زمینه کاردرمانی اوتیسم بالغ بر 15 سال، یکی از متخصصین توانمند توانبخشی اوتیسم در تهران می باشد. دکتر تشخیص اوتیسم در تهران پس از تشخیص دقیق اختلال به درمان مشکلات کودک می پردازد. دکتر صابر با احداث دو مجموعه بسیار قوی در زمینه کودک اوتیسم در شرق تهران( کلینیک توانبخشی پایا) و غرب تهران( کلینیک توانبخشی غرب تهران) به کاردرمانی، گفتار درمانی و روانشناسی کودک مشغول به کار هستند. هر مجموعه با فضایی حدود 400 متر مربع در سه طبقه مجزا می باشد که به تشخیص اوتیسم و کاردرمانی اوتیسم به صورت تخصصی می پردازد. بخش های مختلف بهترین مراکز کاردرمانی در اوتیسم شامل کاردرمانی ذهنی اوتیسم، کاردرمانی حسی اوتیسم، کاردرمانی برای کودکان اوتیسم در اتاق تاریک، کاردرمانی در کودک اوتیسم در بخش بهبود مهارت های شنیداری، کاردرمانی اوتیسم در آب درمانی، کاردرمانی برای اوتیسم در ماساژ درمانی، بخش بازی درمانی برای اوتیسم، کاردرمانی اوتیسم در بخش تخصصی سنسوری روم، رفتار درمانی برای اوتیسم، کاردرمانی جسمی در کودکان اوتیسم، کاردرمانی درکی حرکتی طیف اوتیسم، آموزش مفاهیم پایه و کاردرمانی اوتیسم در مهارت های دستی می باشد. که به صورت تیمی با بخش روانشناسی و گفتار درمانی در درمان کودکان اتیسم فعالیت می نماید.
جناب آقای صابر به دکتر اوتیسم در تهران به علت ارزیابی دقیق و تخصصی در زمینه طیف اوتیسم به عنوان بهترین دکتر تشخیص اوتیسم در ایران معرفی شده است.پس از تعیین سطح کودک اوتیسم توسط جناب آقای دکتر صابر به عنوان بهترین دکتر اوتیسم در تهران، پروتکل درمانی کودک مشخص می گردد. و جلسات درمانی در حیطه های مختلف با توجه به سطح و نیاز کودک در بخش های مختلف از جمله، کاردرمانی کودکان اوتیسم و گفتار درمانی اوتیسم برنامه ریزی می شود.
جناب آقای دکتر صابر به عنوان دکتر فوق تخصص به صورت دوره ای تمام مراجعین را ویزیت کرده و هر 2/5 ماه یکبار روند پیشرفت کودک را کاملا بررسی می نماید و در صورت لزوم در هر دوره پروتکل درمانی و جلسات کاردرمانی را با توجه به نیاز کودک اوتیسم تغییر می دهند.
خدمات مرکز کاردرمانی اوتیسم دکتر صابر
بخش آب درمانی کودکان در کاردرمانی کودکان اوتیستیک: این بخش تخصصی کاردرمانی اوتیسم موجب گردیده کلینیک کاردرمانی اوتیسم دکتر صابر به عنوانبهترین مرکز کاردرمانی اوتیسم در تهران از دیدگاه والدین معرفی نماید. بخش آب درمانی کودکان اوتیسم مجهز به تردمیل در آب، بالانس بیم در آب، تخته تعادل در آب، پلکان در آب، نودل های مختلف،وزنه های مخصوص و وسایل ارتباطی در داخل آب و… می باشد.
فواید کاردرمانی کودکان اتیستیک در داخل آب درمانی:
تعدیل حسی در حس وستیبولار، حس عمقی، حس لامسه و…
کاهش ناامنی جاذبه ای و ترس از ارتفاع توسط کاردرمان کودک اوتیسم
افزایش body image و طرحواره بدنی که باعث افزایش سطح هوشیاری و کاهش در خودماندگی کودکان اوتیسم می شود.
کاردرمانی اوتیسم در داخل آب موجب بهبود هماهنگی حرکتی و تخلیه انرژی و ایجاد حالت ریلکسیشن با توجه به خاصیت ویژه آب می گردد، که این امر به بهبود رفتار های کلیشه ای و کاهش حرکات اضافه کودکان اوتیستیک کمک می نماید.
افزایش تحمل عضلات در کودکان طیف اوتیسم توسط کاردرمان اوتیسم که باعث افزایش تحمل کاری در این کودکان می شود.
حفظ پوزیشن های مختلف در داخل آب که منجر به افزایش سطح توجه پایدار توسط کاردرمانی اوتیسم در داخل آب می شود.
انجام تمرینات مربوط به گفتار درمانی و حجم تنفسی از جمله فوت کردن در داخل آب با نی های مختلف جهت کمک به مهارت های کلامی کودک.
انجام تمرینات ریتمیک و تعادلی در داخل آب توسط کاردرمانی برای کودکان اوتیسم
انجام تمرینات کششی در داخل آب توسط کاردرمانگر اوتیسم جهت کنترل راه رفتن روی پنجه پا در کودکان طیف اوتیسم.
درمان کاردرمانی در کودکان اوتیسم در آب درمانی به صورت انفرادی صورت گرفته و هر کودک اوتیسم توسط کاردرمان مجرب درمان می گردد، در نتیجه روند پیشرفت کودک را تسریع می بخشد.
اتاق تاریک کاردرمانی برای کودکان اوتیسم در بهترین مراکز کاردرمانی اوتیسم در تهران:
در این بخش کاردرمانگر اوتیسم با استفاده از برنامه های مختلف کامپیوتری که برای سطوح مختلف طیف اوتیسم طراحی شده است. با ارائه برنامه های مختلف توسط ویدئو پرژکتور به تقویت مهارت های مختلف در زمینه توجه و تمرکز کودکان اوتیسمی می پردازد. از جمله اهداف اتاق تاریک برای درمان کودکان اوتیسم شامل موارد زیر می باشد.
افزایش ارتباط چشمی با استفاده از ابزار های مختلف توسط بهترین کاردرمان اوتیسم
بهبود انواع توجه و تمرکز از جمله توجه پایدار، توجه انتخابی، توجه تقسیم شده و… با استفاده از پاورپوینت های مختلف توسط بهترین کاردرمانی در کودکان اوتیسم.
بهبود مهارت های ادراک بینایی از جمله تشخیص شکل از زمینه، ثبات شکل، اکمال بینایی، ادراک فضایی و دیداری با استفاده از تمرینات درجه بندی شده برای سنین مختلف توسط بهترین کاردرمانی اوتیسم.
تقویت حافظه دیداری در حیطه های مختلف و همچنین تمرینات حافظه کاربردی و حافظه تاخیری بینایی با استفاده از تمرینات مختلف کاردرمانی خوب برای کودکان اوتیسم
افزایش هماهنگی چشم و دست و ارتباط دو نیمکره مغز توسط کاردرمانی خوب اوتیسم به صورت طبقه بندی شده از ساده به پیشرفته
بهبود سرعت پردازش دیداری با کمک اسلاید هایی تایم بندی شده که توسط درمانگران مرکز کاردرمانی اوتیسم در تهران طراحی شده است.
بهبود مهارت های حرکات چشمی از جمله فیکسیشن حرکات چشمی، همگرایی و واگرایی حرکات چشمی و… در بهترین کلینیک کاردرمانی اوتیسم در تهران.
بهبود هماهنگی بینایی، شنیداری، حرکتی با برنامه های پیشرفته کامپیوتری در بهترین مرکز کاردرمانی برای کودکان اوتیسم در تهران
سنسور های داخل اتاق تاریک مراکز کاردرمانی کودکان اوتیسم امکان تنظیم نور اتاق را بسته به شرایط کودک فراهم می کند.
بهبود مهارت های حل مسئله در کودک اوتیسم توسط انجام تمرینات چند مرحله ای با ابزار های مختلف اتاق سنسوری به صورت همزمان
انجام تمرینات ذهنی مختلف جهت افزایش درک و شناخت کودکان اوتیسم مانند شناخت اشکال و تصاویر مختلف که به صورت نوری در مراکز کاردرمانی برای کودکان اتیسم در تهران پرداخته می شود.
بخش سنسوری روم بهترین کلینیک کاردرمانی اوتیسم در تهران:
بخش سنسوری روم یکی از بخش های نوین در درمان کودکان اوتیستیک در مراکز کاردرمانی اوتیسم دکتر صابر می باشد. این بخش با استفاده از ابزارهای دیجیتالی و نوآوری شده که برای کودکان اوتیسم بسیار جذاب می باشد به کاردرمانی اوتیسم با اهداف زیر پرداخته می شود.
انجام فعالیت های ساده تا پیچیده توسط ابزار نوری جهت بالا بردن تحمل کاری کودکان اوتیستیک توسط بهترین مرکز کاردرمانی در اوتیسم تهران
آموزش مهارت های سلف کنترل جهت بهبود مهارت های مهاری در کودکان اوتیسم که باعث کاهش بیقراری و رفتار های کلیشه ای کودک اوتیسم در مراکز کاردرمانی خوب اوتیسم در تهران می شود.
ایجاد تحریکات حسی مختلف به صورت مرحله به مرحله در حس های مختلف حرکتی، بینایی، شنوایی و…. توسط بهترین کاردرمانی برای کودکان اوتیسم
استفاده از ابزار sound switch که با استفاده از آن می توان جهت گفتار خود انگیخته کودک اوتیسم بسیار کارآمد باشد. این وسیله طوری طراحی شده که کودک با ایجاد ساده ترین آوا می تواند یک گوی بزرگ را به صدا در آورده و تغییر رنگ دهد. از این وسیله می توان برای بهبود مهارت های کلامی کودکان اوتیسم در مرکز کاردرمانی در اوتیسم بیشترین استفاده را نمود.
آموزش مفاهیم پایه مانند آموزش رنگ با استفاده از ابزار مکعب تعاملی در بهترین کلینیک کاردرمانی برای کودکان اوتیسم به نحوی که با پرتاب یک مکعب با وجوه رنگی بسته به رنگ مکعب به صورت اتوماتیک کل اتاق به رنگ وجه مشخص مکعب تغییر می کند.این ابزار در آموزش مفاهیم به کودک اوتیسم مفید می باشد.
بهبود سرعت پردازش ذهنی با استفاده از ابزارآلات ابداعی در سنسوری روم توسط بهترین کاردرمان اوتیسم در تهران
انجام تمرینات مختلف به صورت پلکانی توسط ابزار پیشرفته دیجیتالی جهت افزایش دستور پذیری و بهبود تقلید های حرکتی توسط بهترین کاردرمانی اوتیسم در تهران.
تقویت حس عمقی و حس وستیبولار با استفاده از تخته تعادل دیجیتالی که سرعت حرکت آن توسط سنسور های دیجیتالی قابل کنترل می باشد.و با توجه به شرایط کودک اوتیسم توسط کاردرمانی کودک اوتیسم تنظیم می شود.
بهبود توجه و تمرکز کودک اوتیسم توسط تخته وایت برد نوری که در کاردرمانی اوتیسم با استفاده از تمرینات مختلف به افزایش توجه و تمرکز در کودکان اوتیسم کمک می کند.
بخش ماساژ درمانی مراکز کاردرمانی اوتیسم در تهران
در بخش ماساژ درمانی کلینیک کاردرمانی اوتیسم دکتر صابر به انجام ماساژ درمانی با تکنیک های علمی و تخصصی به درمان مشکلات حسی کودکان اوتیسم ، آرام سازی و کاهش رفتار های کلیشه ای کودک اوتیسم کمک بسزایی می شود. از اهداف بخش ماساژ درمانی مرکز اوتیسم تهران می توان به موارد زیر اشاره کرد:
افزایش سطح هوشیاری کودک اوتیسم
آرام سازی و ریلکسیشن در کودک اوتیسم
کاهش رفتار های کلیشه ای
افزایش حس عمقی و آگاهی از بدن در کودک اوتیسم
تعدیل حسی در کودک اوتیسم
کاهش حساسیت های لمسی در کودکان اوتیسم
بخش کاردرمانی حسی در مرکز کاردرمانی کودکان اوتیسم
در این بخش با ارائه مدالیته های مختلف حسی در حواس مختلف مانند بویایی، چشایی، لامسه، حس عمقی ، شنیداری و… به درمان مشکلات حسی کودکان اوتیسم پرداخته می شود.اهداف این بخش شامل:
کاهش حساسیت لمسی در کودک اوتیسم با مدالیته های حسی مختلف
تعدیل حس بویایی برای کاهش بی قراری های کودک اوتیسم در مکان های جدید
تعدیل مشکلات حس عمقی جهت بهبود راه رفتن روی پنجه پا در کودکان اوتیسم
کاهش حساسیت حس چشایی برای بهبود تغذیه کودک اوتیسم
تعدیل حس تعادل در کودکان اوتیسم و بهبود نا امنی جاذبه ای در کودک اوتیسم
اتاق بهبود مهارت های شنیداری در مرکز توانبخشی کودکان اوتیسم در تهران
بخش مهارت های شنیداری با طراحی دقیق و پیشرفته برنامه های شنیداری در جهت بهبود حس شنیداری و تمییز شنیداری در کودکان اوتیسم ساخته شده است. دکتر صابر در مرکز کاردرمانی کودکان اوتیسم با ایجاد اتاق شنیداری تلاش دارد حساسیت های شنیداری کودکان اوتیسم را تعدیل و با استفاده از ابزار های دیجیتالی و طبقه بندی شده مهارت های توجه شنیداری، تمییز شنیداری و حافظه شنیداری را در کودک اوتیسم تقویت نماید.
کاردرمانی ذهنی در مرکز درمان کودکان اوتیسم در تهران
کاردرمانی ذهنی یکی از مهم ترین بخش های کاردرمانی در کودکان اوتیسم می باشد. که به بهبود توجه و تمرکز ، افزایش سطح هوشیاری، تقویت مهارت های حافظه و شناخت در کودکان اوتیسم کمک بسزایی می کند. اهداف بخش کاردرمانی ذهنی مراکز کاردرمانی کودکان اوتیسم شامل:
بهبود توجه بینایی و شنیداری کودک اوتیسم
افزایش قدرت حل مسئله در کودکان اوتیسم
بهبود حافظه کوتاه مدت و تاخیری در کودک اوتیسم
بهبود درک و شناخت در کودک اوتیسم
آموزش مهارت های ارتباطی در کودکان اوتیسم
کاهش رفتار های کلیشه ای کودک اوتیسم
آموزش مفاهیم پیش دبستانی به کودکان اوتیسم
بخش بازی درمانی بهترین مرکز توانبخشی کودکان اوتیسم تهران
در بخش بازی درمانی کودکان اوتسم تلاش شده است با انجام بای های مختلف متناسب با توانایی های کودک اوتیسم به اصلاح موارد زیر پرداخته شود:
آموزش مهارت های ایجاد ارتباط با دیگران در کودکان اوتیسم
بهبود مهارت های حل مسئله در کودکان اوتیسم
ایجاد تعمیم در آموزش های بدست آمده به کودک اوتیسم جهت استفاده از مهارت ها در محیط های مختلف
آموزش مهارت های دوست یابی و مراقبت از خود
انجام بازی های متناسب با مشکلات حسی کودک مانند بازی با گل رس جهت کاهش حساسیت های لمسی کودک
آموزش مفاهیم پایه در کودک اوتیسم در غالب بازی
اصلاح رفتار های غلط و ایجاد رفتار های اجتماعی مناسب در کود
تخلیه انرژی و کاهش بی قراری و پرخاشگری در کودکان
بخش تست های هوش و آموزش در کلینیک کاردرمانی کودکان اوتیسم
کلینیک کاردرمانی اوتیسم در تهران مجهز به بخش تست های تشخیصی می باشد که به صورت تخصصی به انجام تست های هوش مختلف مانند تست هوش وکسلر، بینه، تست های توجه بینایی، تست فراستیگ، تست های توجه شنیداری، تست مهارت های حرکتی و…. می باشد که توسط تستر متخصص مرکز انجام می شود.
همچنین بخش آموزش مرکز کاردرمانی دکتر صابر به ارائه آموزش های پیش دبستانی جهت آماده سازی کودکان اوتیسم برای تست ورود به دبستان و سنجش پیش دبستانی می باشد که توسط معلمین با سابقه آموزش و پرورش و تستر های آموزش و پرورش انجام می گیرد.
کاردرمانی در منزل در مراکز کاردرمانی کودکان اوتیسم در تهران:
یکی دیگر از خدمات مرکز کاردرمانی کلینیک کاردرمانی دکتر صابر بخش کاردرمانی در منزلمی باشد که برای مراجعینی که امکان حضور در کلینیک را ندارند ایجاد شده است کودکان اوتیسم می توانند خدمات درمانی مورد نیاز خود را به صورت کاملا تخصصی توسط کاردرمانگران خوب اوتیسم در محیط منزل دریافت نمایند.
رشد در مقابل یادگیری
واژگان رشد و یادگیری، واژگان در هم تنیده اند اما نمیخواهیم بین آنها تمایز قائل شویم. رشد پدیدهای با زیرساخت بیولوژیکی، بلندمدت و برگشت ناپذیر است. برای مثال راه رفتن یک فرایند رشدی است که وابسته به بلوغ سیستم عصبی نوزاد در ۱۲ ماهگی است. هر چقدر هم که تلاش کنید نمی توانید به یک کودک چهار ماهه راه رفتن بیاموزید. به علاوه نمی توان راه رفتن را از کودکی که راه رفتن را به دست آورده است گرفت. راه رفتن برگشت ناپذیر است.
اما یادگیری (رفتار) هم میتواند زیرساخت بیولوژیک داشته باشد و هم محیطی و برگشت پذیر هم هست . تصور کنید کودکی هر گاه چیزی میخواهد که کج خلقی میکند و قشقرق به راه میاندازد. اگر کج خلقی او به ثمر برسد یعنی کودک به چیزی که می خواهد برسد کودک یاد خواهد گرفت که کج خلقی چطور کار میکند ! در این حالت می گوییم رفتار (کجخلقی) کودک توسط بزرگسالان تقویت شده است لذا کج خلقی ادامه خواهد یافت اما اطرافیان کودک میتوانند رفتار کج خلقی را با متوقف کردن پاداش خاموش کنند. به این ترتیب به کودک کمک میکنند که کج خلقی را فراموش کند. اما رفتارهای دارای زیرساخت بیولوژیک مثل تیک را نمیتوان از یاد برد هرچند فرد ممکن است برای مدتی آن را سرکوب کند. بعضی رفتار ها هم بیولوژیک هستند و هم محیطی مثل رفتار خود زنی، خود زنی یکی از مشکلات شدید برخی از کودکان اوتیسم است. برخی از این کودکان اوتیسم ذاتاً بیش برانگیخته هستند. یعنی مکانیزم های حمله و گریز شان به مویی بند است ! با کمترین محرکی یا بدون محرک به بیرونی برافروخته شده و خشم شان را سر خودشان خالی میکنند مثلاً به صورتشان ضربه میزنند خود را گاز میگیرند پوستشان را خراش می دهند سرشان را به زمین می کوبند.
خود زنی می تواند محیطی باشد. برای مثال کودک اوتیسم چیزی میخواهد و والدین او امتناع میکنند کودک کج خلقی میکند و والدین باز مقاومت میکنند کودک اوتیسم با کج خلقی بیشتری به صورتش سیلی می زند. در اینجا والدین وحشتزده جا میزنند به این ترتیب والدین با ارائه خواستههای کودک اوتیسم ناخواسته خودزنی کودک را تقویت میکنند گاهی هم منشأ خودزنی هم بیولوژیک و هم محیطی است. بسیاری از بچههای اوتیسم آستانه ناکامی شان پایین تر از همسالان طبیعی شان می باشد. لذا با تجربه کوچکترین استرس به سمت خود زنی می روند هر چه شدت خودزنی کودک اوتیسم بیشتر باشد احتمال اینکه والدین با توجه کردن به وی رفتارش را تقویت کنند بیشتر است. چرا تمایز رشد و رفتار انقدر مهم است ؟ فرایند رشد بدون دریافت درمان هم آشکار می شود. کودک صرف نظر از میزان و نوع درمان به هرحال روند رشد خود را طی خواهد کرد چرا که مبنای رشد وی بیولوژیک است. لذا گاهی لازم نیست خود را به زمین و زمان بزنید. بسیاری از روشهای درمان بخشی از اعتبارشان را مدیون روند رشد طبیعی بچه ها هستند.
درمان های توانبخشی اوتیسم پایین به بالا و بالا به پایین
عصب شناسان فعالیتهای سیستم عصبی را به دو دسته پایین به بالا و بالا به پایین تقسیم میکنند این رویکرد سیستم عصبی را همچون یک کیک لایه به لایه میبینند که قشر مغز در بالاترین سطح و عضلات و اندام های حسی در پایین ترین سطح قرار دارند منظور از اصطلاح پایین به بالا فعالیت هایی است که مستقیماً بر روی ورودی های حسی ( لامسه ، درد ، بینایی ، شنوایی ، بویایی وچشایی) در سطوح پایین سیستم عصبی استوار است. عملکرد هایی مثل استدلال، قضاوت، برنامه ریزی برای آینده موسوم به روند بالا به پایین هستند این روند از درون ذهن و قشر مغز منشا میگیرد وقتی پزشک با چکش معاینه روی زانوی تان ضربه میزند و پای شما می پرد یک محرک پایین به بالا باعث یک پاسخ سطح پایین سیستم عصبی شده است. در واقع رفلکس باعث پرش پا میشود و قشر مغز به لایههای بالای سیستم عصبی در آن دخیل نیستند این امر توسط حلقه رفلکسی که از پا به نخاع و از نخاع به پا بر میگردد کنترل می شود. و هیچ تفکر هوشیاری از آن دخیل نیست. رفلکس ها حتی در کسی که خواب است یا به کما رفته است نیز مشاهده میشود در مقابل پردازشهای بالا به پایین مستلزم برخی فعالیت های ذهنی می باشد برنامه ریزی درخواست، تصور و تخیل وقتی شما در حال تکمیل یک پازل هستید قشر مغزتان فعال است. شما در حال تکمیل یک پازل هستید در این حالت ذهن شماست که حرکات دست تان را به شیوه بالا به پایین برای پر کردن جاهای خالی هدایت میکند. یا هنگامی که در حال بازی فوتبال هستید و می خواهید یک پنالتی بزنید این ذهن شماست که پایتان را به شیوه بالا به پایین برای گل زدن و پاس دادن هدایت میکند. در هر دو مثال پا حرکت میکند.
اما در اولی حرکت پا یک تحریک پایین به بالا می باشد (چکش معاینه) در حالی که در دومی یک فعالیت ذهنی بالا به پایین است که پا را هدایت میکند هم مانند حرکت پا ادراک حسی را هم میتوان از این منظر دید. ادراک حسی پایین به بالا تنها مستلزم دادههای حسی می باشد در مقابل ادراک بالا به پایین مستلزم فعالیت قشر است و علاوه بر داده های حسی خام مستلزم انتظارات نیز می باشد. زبان هم دارای جنبه های بالا به پایین و پایین به بالا است برای مثال اگر به شما بگوییم جوجه آماده خوردن است شما می توانید با پردازش کلمه به کلمه آن به روش پایین به بالا و استخراج معنی کلمات از فرهنگ لغت ذهنی تان معنی کلمات را پیدا کنید. اما درک معنای کلیه جمله منوط به در نظر گرفتن بافت مربوطه است. آیا در مورد جوجه داخل حیاط کنار ظرف دانه صحبت می شود که جوجه آماده خوردن دانه هاست یا سر میز ناهار درباره جوجه توی دیس که داغ و پخته آماده خورده شدن است ؟ است. درک لطیفه نیز حاصل تضاد بین انتظارات بالا به پایین (که ما فکر میکنیم قصه آنطور باید پیش برود) و محرکهای پایین به بالاست ما طعنه را از طریق تعارض بین معنای ساده کلمات با بافتی که در آن گفته شده درک میکنیم. برای مثال هنگام کشیدن غذایی ضمن تف کردن آن با چندش می گوییم عجب غذای خوشمزه ای ؟
درمان ها توانبخشی هم یک تاریخ طبیعی دارند
کودک در حال سفر از رفتارهای پایین به بالا و سوی رفتارهای بالا به پایین است. بال بال زدن یک رفتار پایین به بالا ست که در کودکان اوتیسم دیده می شود. دوست گرفتن یک رفتار بالا به پایین . همانطور که پردازش های مغز و رفتارها را به بالا به پایین یا پایین به بالا تقسیم میکنیم. درمانهای اوتیسم هم به درمانهای بالا به پایین و بالا به پایین تقسیم بندی می شوند. این شیوه سازماندهی به ما کمک میکند تا از میان آشوب روشهای درمانی کودکان اوتیسم به سلامت عبور کنیم و از آنها به ترتیب خاصی بهره ببریم. به کارگیری روشهای درمانی تابع یک توالی است که با روشها و مداخلات شدیدن پایین به بالا
درمان های اوتیسم بالا به پایین در مقابل پایین به بالا
بالا به پایین
قشر مغز (به ویژه لبهای فرونتال و تمپورال)
پاسخ های پیچیده ( کشف و زبان )
انتظارات فرد و شرایط موقعیتی هدایتگر ادراک است
درمان در حوزه اوتیسم
مفهوم محور
کودک محور کودک نقشی فعال دارد
متمرکز بر مهارتهای اجتماعی و زبانی پیچیده
هدف درمان درک آگاهانه موضوع است
پایین به بالا
ساقه مغز، مخچه و ورودی های حسی
پاسخ های ثابت ( مثل رفلکس زانو )
ویژگی های فیزیکی محرک هدایتگر ادراک
محرک محور
درمانگر محور، میزان مشارکت کودک متغیر است
تمرکز بر مهارت های اجتماعی
درک آگاهانه از موضوع ، هدف درمان نیست
بالا به پایین در مقابل پایین به بالا در فعالیت های بالا به پایین ( کشف و شهود ، زبان بیانی ، زبان ادراکی ، برنامه ریزی ، همدلی و.. ) قشر مغز فعال است، در حالی که در شیوه پایین به بالا این سیستم های حسی هستند که خوراک اطلاعاتی را مهیا می کنند. آغاز و با بلوغ کودک به سمت روشهای بالا به پایین حرکت به طور کلی کودکانی که از سن کمتری برخوردارند غیر عادی بودن آنها شدید تر است و با همبودی اختلالات رشدی مواجه هستند مثل (کم توانی ذهنی) به روشهایی نیازمند اند که ماهیت پایین به بالای بیشتری داشته باشد. در حالی که برای کودکان مسن تر با غیر عادی بودن خفیف تر و یا هوش نرمال روش های دارای ماهیت بالا به پایین بهتر است. اینجاست که تشخیص رشدی درست اهمیت مییابد چرا که تشخیص صحیح کلید انتخاب درمانهای صحیح و مناسب با کودک است. یک کودک نوپا ( 2/5 تا ۳ ) ساله که نه تماس چشم دارد و گفتار و رفتار های خود تحریکی شدید ( جستجوی حسی) دارد نیازمند یک روش پایین به بالا است.
در حالی که کودک ۶ ساله دارای اوتیسم سطح یک اولین بار در پیش دبستانی تشخیص گرفته است به هیچ وجه نیازمند مداخله شدید نمی باشد چنین کودکی بیشتر یک برنامه بالا به پایین پاره وقت لازم دارد. این بدان معناست که نیازهای درمانی کودک اوتیسمتان در طی زمان و با پیشرفت کودک تغییر میکند. درمان های اوتیسم پایین به بالا بر ( چی ) و ( چگونه ) متکی است در حالی که درمانهای بالا به پایین اوتیسم بر بافت و عوامل اجتماعی متمرکز است کی کجا و مهمتر از آن چرا؟ ادراک بینایی بالا به پایین آیا یک مربع میبینید بسیاری از افراد ادعان می کنند که یک مربع سفید می بینند مربعی که حواشی اش سفیدتر است در حالی که واقعا مربعی ترسیم نشده است و تمام صفحه دارای رنگ سفید یکدستی است. اما مغز شما بر اساس تجربیات قبلی اش می خواهد که یک مربع ببیند در اینجا انتظارات مغز شماست که ادراک را هدایت می کند و بر ورودی های حسی فائق می آید و شما چیزی می بینید که واقعا وجود خارجی ندارد. توهم های بینایی حاصل تضاد بین فرایند ادراکی بالا به پایین و پایین به بالاست.
آغاز کاردرمانی در اوتیسم
درمان کودکان اوتیسم پایین به بالا توسط کاردرمانگر هدایت میشود. کودک هدف درمان یا مفعول پذیرای درمان است. کاردرمانگر اوتیسم روند جلسه را از قبل چیده و کار را انجام میدهد نمونهای از یک مداخله پایین به بالای خالص جلسه کاردرمانی است که طی آن کاردرمان برای افزایش دامنه حرکت به کودک اوتیسم تمرینهای کششی میدهد. در ادامه از استراتژی غیرفعال به سمت حرکات فعال می رود و کودک اوتیسم میخواهد مورد نظر را خم و راست کند. در قالب آموزش نیز یک روش پایین به بالا مثل ارائه دستورهای مستقیم به کودک است. متخصص کاردرمانی اوتیسم توپی را روی زمین می گذارد و می گوید (توپ را بردار) سپس کودک وقتی دستور را اجرا کرد به او پاداش می دهد. ممکن است طی ارائه دستور کاردرمانگر به نحوی کودک اوتیسم را ترغیب نماید.
مرکز کاردرمانی ذهنی برای کودک اوتیسم
بهترین مرکز کاردرمانی کودکان اوتیسم زیر نظر جناب آقای دکتر صابر به درمان کودکان اوتیسم در زمینه مشکلات ذهنی اوتیسم مشغول به فعالیت می باشد. تشخیص اوتیسم در کودکان و تعیین سطح کودکان اوتیسم (اوتیسم خفیف– اوتیسم متوسط- اتیسم شدید) نقش مهمی را در روند درمان کودک اوتیسم ایفا می کند.کاردرمانی ذهنی در کودکان اوتیسم با بررسی هوش کودک اوتیسم و علائم اوتیسم و طرح برنامه درمانی در جهت رشد ذهنی کودکان اوتیسم و بهبود خصوصیات ذهنی کودکان اوتیسم فعالیت می کند.
رشد ذهنی کودکان اوتیسم-مشکلات ذهنی اوتیسم
اکثر پسر بچه های دارای اوتیسم به مرور زمان پیشرفت قابل توجهی نشان می دهند. هرچند که سرعت و میزان پیشرفت کودکان اوتیسم متغیر است. در برخی کودکان اوتیسم میزان پیشرفت آنقدر هست که پس از مدتی دیگر نمی توان تشخیص اوتیسم را برای آنان صادق دید. البته باید توجه کرد که برداشته شدن تشخیص اوتیسم از این گروه به معنای درمان اوتیسم نمی باشد، چرا که با این وجود، میراث برخی از جنبه های شناختی و علائم رفتاری اوتیسم همچنان در آنها باقی میماند در برخی از کودکان اوتیسم نیز پیشرفت در همه حوزهها به شدت کند است. اینکه چرا برخی از کودکان اوتیسم بهتر از دیگران پیشرفت میکنند، سوالی است که سعی داریم در این مقاله به آن پاسخ دهیم.
در پزشکی اصطلاح پیشرفت در بهبودی به منحنی تغییرات یک بیماری در طول زمان اشاره دارد. در روند رشد ذهنی کودکان اوتیسم هرچند جزئیات آن برای هر کودک خاص خود اوست اما در گذر زمان از یک الگوی قابل پیش بینی تبعیت می کند. با بیان یک مدل سه بعدی از بیماری اوتیسم که در برگیرنده میزان غیر عادی بودن کودک اوتیسم، میزان هوش عمومی و سن کودک اوتیسم می باشد. به تبیین رشد ذهنی اوتیسم خواهیم پرداخت. برای کمک به کودک اوتیسم و استفاده از حداکثر ظرفیت کودک باید این سه متغیر و نحوه تعامل آنها را بررسی کرد.
هرچند این مدل نمیتواند پاسخگوی همه سوالات در حوزه درمان اوتیسم باشد. اما نقطه شروع خوبی برای ارائه یک چارچوب و تجمیع اطلاعات کودکان اوتیسم می باشد.
غیر عادی بودن علائم اوتیسم
یک قطار را در نظر بگیرید وقتی یک یا چند چرخ آن از ریل خارج شود قطار هم از خط خارج خواهد شد برای تعیین میزان غیر عادی بودن کودک اوتیسم باید ببینیم چند تا از چرخها از ریل خارج شده و چقدر از خط فاصله گرفته است؟ برای مثال علایم اوتیسم نظیر تماس چشمی چقدر آسیب دیده است؟ کودک چقدر چسبیدن به عادات خاص خودش اصرار دارد؟ با چه میزان و شدت بال بال می زند؟(از دیگر علایم اوتیسم) چقدر رژیم غذایی کودک محدود است؟ اگر همه ی این ویژگی ها ی کودک اوتیسم را در قالب عددی دربیاوریم خواهیم توانست رشد کودک اوتیسم را روی یک محور با عنوان محور پیشرفت کودک توصیف کنیم. اگر کودک اوتیسم شما دارای صفات غیر عادی شدید باشد، تشخیص کودکان اوتیسم سطح سه یا همان اوتیسم شدید است ولی اگر میزان غیر عادی بودن کودک اوتیسم شما متوسط باشد، و دارای اوتیسم سطح ۲ یا اوتیسم متوسط می باشد. و چنانچه کودک دارای هوش عادی بوده و رفتار کلامی وی پرحرفی باشد و میزان غیر عادی بودن کودک اوتیسم خفیف باشد تشخیص اوتیسم سطح یک یا اوتیسم خفیف که قبلا آسپرگر نامیده می شد می باشد.
اگر کودک اوتیسم در حد خفیف غیر عادی باشد ولی دارای رفتارهای کلیشهای و تکراری نباشد احتمالا دارای اختلال ارتباط اجتماعی می باشد. اگر در واقعیت هم مساله به همین سادگی این نمودار می بود خیلی خوب می شد. اما در واقعیت مرزبندی بین این اختلالات بسیار دشوار است. البته نسخه پنجم دی اس ام با ادغام آسپرگر پی دی دی – ان اُ اس در یک اصطلاح با عنوان اختلالات طیف اوتیسم و سطح بندی آن کار را قدری آسانتر کرده است. اما بازهم مرزبندی بین اختلالات هم مرز با اوتیسم اختلال یادگیری غیر کلامی یا اختلال کاربرد شناختی – معنای شناختی زبان اختلالات رشدی زبان، دیس فازی، اختلال ارتباط اجتماعی همچنان دشوار است حتی اختلالاتی مثل آپراکسی هم با اوتیسم اشتباه گرفته میشود.
هوش عمومی در رشد مهارت های ذهنی کودک اوتیسم
دوباره به مثال قطار برمیگردیم ممکن است هر تعداد از چرخهای قطار از ریل خارج شده باشد این یعنی همان درجه غیرعادی بودن. اما جدای از این قطار ممکن است تاخیر داشته باشد سر وقت طبق برنامه باشد یا حتی جلوتر از برنامه ! هوش کودک اوتیسم به مثابه قدر موتور قطار است و سرعت رشد کودک اوتیسم معادل سرعتی است که موتور واگن ها را می کشد در مسئله اوتیسم نیز باید علاوه بر میزان غیر عادی بودن مشخص نماییم که جریان رشد ذهنی کودک اوتیسم آیا با تاخیر مواجه است، به موقع است یا جلوتر از جدول رشد است؟ هوش یک مختصه همگن نیست بلکه مزائیکی مرکب از اجزاء مختلف است. به خاطر همین است که در کودک اوتیسم نقاط قوت و ضعف کنار هم قرار می گیرند. و روانشناسان متخصص مرکز اوتیسم ،هوش را به روشهای مختلف تقسیم می کنند که دو تا از آشنا ترین آنها عبارتند از : هوش کلامی در مقابل هوش غیر کلامی و هوش کریستالی در مقابل هوش سیال
بررسی هوش کلامی در مقابل هوش غیر کلامی در کاردرمانی ذهنی کودکان اوتیسم
این شیوه تقسیم بندی رایج ترین شکل در تقسیم تواناییهای ذهنی کودکان اوتیسم و دیگر کودکان است. بخش کلامی یک تست هوش بر توانایی هایی مثل ذخیره واژگان، استدلال کلامی و موارد مشابه متکی است در حالی که بخش غیر کلامی، ریاضی، هندسه و دیگر مهارت های غیر کلامی را میسنجند.
مقایسه هوش کریستالی در مقابل هوش سیال در کاردرمانی ذهنی اوتیسم
هوش کریستالی اشاره به محفوظات کلامی (پایتخت فرانسه کجاست؟) یا غیرکلامی (؟= ۲+۲ ) دارد هوش سیال اشاره به توانایی الگویی و تشخیص روابط اشکال به صورت کلامی (شباهت توپ و چرخ چیه؟) یا غیرکلامی (جای خالی را پر کن ۲،۴،۶ ) دارد. هوش سیال ارتباط تنگاتنگی با جامعیت مرکزی دارد. وقتی از این منظر به هوش نگاه کنید آنگاه بسیاری از تعارضات بین رفتارهای مختلف کودک اوتیسم برایتان معنادار خواهد شد. شما ممکن است بین هوش کریستالی و هوش سیال کودک اوتیسم خود تفاوت ببینید. ممکن است حفظ کردن اعداد، حروف، مسیرها و مکالمات فیلم ها برای فرزندان تان مثل آب خوردن باشد، اما در دریافتن روابط بین آنها ناتوان باشد. برای همین ممکن است کودک اوتیسم در نام بردن اشیا بسیار ماهر باشد اما از یک مکالمه ساده عاجز باشد، این موارد از خصوصیات ذهنی کودکان اوتیسم می باشد. این مسئله ممکن است شما را گیج کند به خصوص اگر دارای یک مهارت فوقالعاده هم باشد و طوری مطالب خاصی را به خاطر بسپارد که همگان را مبهوت خود کند. اما دریغ از یک کلمه صحیح کوتاه ! تئوری ذهن یعنی توانایی تشخیص احساسات و افکار دیگران و درک نیات آنها با توجه به احساسات و افکارشان من اگر بتوانم احساسات و افکار شما را تشخیص بدهم خواهم توانست بفهمم قصد شما چیست و رفتار بعدی شما راحت بزنم و علت رفتار شما را بفهمم. بدیهی است که این رفتارها که بیشتر مبتنی بر هوش سیال است. برای کودک دارای اوتیسم دشوار باشد.
تست های هوش جدید به جنبه های دیگری از توانمندی های ذهنی معطوف است مهارت هایی مثل سرعت پردازش دامنه توجه و حافظه کوتاه مدت که در قالب کارکردهای اجرایی میگنجد. کارکردهای اجرایی مثل جعبه دنده در ماشین عمل میکند. نیروی موتور را به چرخ ها منتقل میکند در صورتی که جعبه دنده درست کار نکند شما نخواهید توانست نیروی موتور را برای حرکت به چرخ ها منتقل کنید. به همین ترتیب ما نیز برای اعمال هوش خود به کارکردهای اجرایی متکی هستیم. افراد دارای بیش فعالی یا صدمات مغزی، نقایصی در کارکردهای اجرایی نشان میدهند که باعث علائمی چون بیتوجهی، آستانه تحمل پایین، فراموشی، نقص در مهارتهای حرکتی ظریف و سرعت حرکت پایین و بهم ریختگی می شود.
فهم تمرین در کاردرمانی ذهنی اوتیسم
در درمان اوتیسم از پایین به بالا لزومی ندارد که کودک درمان را بفهمد و آن را بیان کند همین که کودک آن را اجرا کند کافی است. اما درمان های بالا به پایین در کاردرمانی کودکان اوتیسم طوری طراحی می شوند که کودک برای مهارت در تکلیف باید آنها را بفهمد. تنها انجام حرکات و اجرای تکلیف مورد نظر کافی نمی باشد. هدف مداخله آن است که کودک به نقطهای برسد که بگوید ( آها فهمیدم ! ) مثال قبلی که کاردرمانگر توپ را روی زمین می گذاشت و به کودک اوتیسم می گفت (آن را بردار) و در صورت موفقیت به او پاداش می داد را به خاطر بیاورید. این بار بدون جلب توجه کودک اوتیسم چند شی از جمله توپ را در جاهای مختلف می گذارد و سپس به کودک اوتیسم می گوید : ( میتونی یه توپ بیاری!) کودک باید بفهمد از میان وسایل اتاق کدام یک توپ است. اگر کودک اوتیسم شی دیگری را بیاورد کاردرمانگر با مزاح به کودک میگوید (این توپه ؟) دفعه بعد در صورتی که کودک اشتباه کند کاردرمانگر کمی جدی تر می گوید ( نه این توپ نیست؟) توپ کجاست؟ در اینجا کودک اوتیسم به جای اینکه فقط یک دستور ساده (توپ رو بیار) را اجرا کند درگیر یک حل مسئله می شود و باید بفهمد چه چیزی کاردرمان را راضی میکند. در مرحله بعد کاردرمان ذهنی اوتیسم ممکن است تکلیف را پیچیده تر کند. مثلاً به جای نام بردن از توپ (می تونی یه توپ بیاری؟) بگوید : (یه چیز گرد و آبی بیار) حل این مسئله قدری پیچیده تر است. هر بار که کودک موفق میشود موضوع را قدری انتزاعی می کنیم. برای مثال (یه چیزی بیار که شوتش میکنیم !) روند پیچیدگی از ادراک عینی به ادراک مفهومی پیش می رود. یعنی از یک نام مستقیم توپ به سمت صفات (گرد آبی) و نهایتاً توصیف کارکردی (نحوه استفاده از شی) پیش می رویم. حال از حل مسئله در محیط اشیا به سمت حل مسئله در محیط اجتماعی میرویم. برای مثال اگر کودک اوتیسم عادت دارد که افراد غریبه یا بچه های دیگر را بغل کند راهکار پایین به بالا برای حل این مشکل ارائه پاداش و تنبیه برای خاموش کردن رفتار است. در این روش فقط باید بغل کردن را انجام ندهد. همین! اما در روش بالا به پایین کودک اوتیسم باید بفهمد که چرا نباید افراد غریبه را بغل کند. برای این منظور ممکن است در کاردرمانی ذهنی اوتیسم از تصاویر، داستان، ایفای نقش در گروه تعاملات اجتماعی و… استفاده کنیم.
تقویت مهارت های کودک اوتیسم در مرکز اوتیسم
مدل های پایین به بالا عمدتاً در مهارت های پایه متمرکز اند. چراکه پیشفرض این روش ها آن است که کسب مهارت های پایه دروازه پیشرفت در کارکردهای سطح بالاست. برای مثال پیش فرض روش های پایین به بالا این است که مهارت های حرکتی ظریف از طریق کاردرمانی کودکان اوتیسم منجر به بهبود دست خط و مهارت های خود مراقبتی میشود. یا کار بر روی پردازش حسی پیش نیاز بهبود مهارتهای زبانی و اجتماعی می باشد. در مقابل روش های بالا به پایین معمولا معطوف به هدف اند مثل وقتی که در کاردرمانی ذهنی کودک اوتیسم برای بهبود تعامل اجتماعی کودک او را وارد گروه مهارتهای اجتماعی می کنیم.
راه حل در کاردرمانی برای کودک اوتیسم
تکالیف پایین به بالا مستلزم راه حل یابی نیست. این تکالیف ،تکالیفی سر راست و مکانیکی هستند مثل حفظ جدول ضرب. اما تکلیف بالا به پایین مستلزم تحلیل یک موقعیت و انتخاب بهترین راه حل می باشد. برای مثال حل مسئله ای مثل (علی روزی دو شکلات می خورد، در یک هفته علی چند شکلات می خورد؟) برای حل این مسئله تنها دانستن ۱۴= ۷×۲ کافی نیست. کودک اوتیسم باید اول مسئله را بخواند آن را بفهمد، آن گاه سر وقت ریاضی برود. همین طور در مورد موقعیتهای اجتماعی مثلاً درخواست بازی از یک کودک اوتیسم در کاردرمانی اوتیسم نیز مستلزم آن است که بر اساس مهارتهای تئوری ذهن یک راهکار قابل استفاده پیدا کند. مسئلهای که اغلب کودکان اوتیسم در آن مشکل دارند.
بسیاری از بچه های دارای اوتیسم در مراکز توانبخشی کودکان اوتیسم یاد می گیرند که با رعایت قواعد استاندارد رفتاری، ارتباط را شروع کنند. مثلاً جلو بروند. تماس چشمی برقرار نمایند، دستشان را برای دست دادن جلو برده و به نام طرف مقابل را بپرسند و… چون این الگو را میتوان از طریق روش های پایین به بالا در مرکز کاردرمانی اوتیسم کودک آموزش داد. اما در تداوم ارتباط که رفتارهای اجتماعی سطح بالا محسوب میشود، تابع قوانین مشخص و تعریف شده ای نیست. شرکت کودک در گروههای مهارتهای اجتماعی در مرکز توانبخشی اوتیسم در تهران این شانس را به کودک اوتیسم می دهد تا بسیاری از این قوانین نانوشته را تمرین کند. هرچه علائم توانمندیهای کودک اوتیسم در گذر زمان تحول می یابد روشهای درمانی برای اوتیسم هم از روشهای پایین به بالا به سمت به روش های بالا به پایین تغییر میکند. در جدول پایین خلاصه روند پیشرفت مهارت های زبانی و اجتماعی کودکان اوتیسم آورده شده است. از این سر خط ها می توان به عنوان نشانهای برای تغییر روش درمان برای کودک اوتیسم استفاده کرد.
کاهش غیر عادی بودن
حوزه
شدید
متوسط
خفیف
اجتماعی
فاقد تماس چشمی یا به ندرت
فاقد ارتباط اجتماعی دو سویه
تماس چشمی گاه و بیگاه
ارتباط اجتماعی دو سویه گاه و بیگاه
تعامل چشمی و دوسویه مطمئن مشکل در تکالیف تئوری ذهن فضای شخصی ،
فضای شخصی،محاوره اجتماعی
شدید
فاقد گفتار
یا گفتار بدون کارکرداجتماعی
پژواک گویی فوری و تاخیر
برچسب زدن اسامی ، درخواست ، فاقد آغاز گری یا به ندرت (دستور دادن یا پرسیدن)
بر خی آغازگری ها
مشکل در تکالیف مستلزم تئوری ذهن (شوخی ، فریب)
بررسی مشکلات ذهنی کودکان اوتیسم
تاکنون غیر عادی بودن و هوش کودک اوتیسم را جداگانه بررسی کردیم و میخواهیم هر دو را در کنار هم بررسی کنیم تا مشکلات ذهنی کودکان اوتیسم را بهتر بشناسیم. یک کودک اوتیسم هم میتواند درجاتی از غیر عادی بودن را داشته باشد و هم درجه ای از هوش. ما این امر را در یک قالب یک محور مختصات به تصویر می کشیم محور عمودی نشانگر هوش و محور افقی نشانگر غیر عادی بودن است و بدیهی است که بپرسیم هر یک از تشخیص های مختلف این حوزه در کجای این نمودارها میگنجد؟
اصطلاحاتی که در روزمره شایع است در دی اس ام جایی نداشته را هم اضافه کرده ایم. برای مثال غیرعادی بودن متوسط تا شدید با بهره هوش طبیعی تحت عنوان اوتیسم با عملکرد بالا نامگذاری شده است. در حالی که همان سطح از غیر عادی بودن با هوش بهر زیر ۷۰ اوتیسم با عملکرد پایین نامیده میشود. غیرعادی بودن متوسط تا خفیف با هوش بهر طبیعی یا کم توانی ذهنی نیز میتواند وجود داشته باشد. کودکان اوتیسم دارای غیر عادی بودن خفیف و هوش بهره هوشی عادی پر حرف هستند، علائق محدود و چسبنده ای دارند و شلختگی حرکتی نیز در آنها دیده می شود. این خصوصیات اوتیسم. این گروه از افراد سابقا برچسب سندروم آسپرگر می گرفتند ولی در حال حاضر برچسب اوتیسم سطح یک یا اوتیسم خفیف میگیرند. در مدل بعدی اوتیسم ما فقط به سه اختلال آسپرگر ، اوتیسم پی دی دی – ان . اُ. اس یا سطح ۱،۲،۳ اوتیسم محدود نیستیم. بسیاری از کودکان و بزرگسالان میتوانند در حوزههای هم مرز با اوتیسم قرار بگیرند. کسانی که مهارتهای زبانی و اجتماعی شان مشابه اوتیسم است اما غیر عادی بودن شان آنقدر خفیف است که در انتخاب برچسب برای آنها دچار تردید می شویم ولی واقعا نمی توان مرز مشخصی هم بین آنها ترسیم کرد.
سوالات متداول:
1-آیا مرکز کاردرمانی دکتر صابر تهران خدمات توانبخشی آنلاین هم ارائه میدهند؟
بله، مرکز پیشرفته توانبخشی دکتر صابر ، جلسات آنلاین کاردرمانی را برای خانوادههایی که دسترسی راحت به مرکز ندارند یا در شرایط خاص (مثل بیماری) هستند، ارائه میدهند. البته تأثیر جلسات حضوری معمولاً بیشتر است.
2-طول دوره درمان در مرکز کاردرمانی اوتیسم چقدر است؟
این موضوع کاملاً به سطح اختلال کودک بستگی دارد. برخی کودکان پس از 6 ماه تا 1 سال پیشرفت چشمگیری نشان میدهند، اما برخی ممکن است به سالها کاردرمانی منظم نیاز داشته باشند. معمولاً جلسات 2 تا 3 بار در هفته توصیه میشود.
بهترین مرکز کاردرمانی برای پارکینسون زیر نظر دکتر صابر، دکتر توانبخشی پارکینسون به درمان توانبخشی بیماران می پردازد. کلینیک کاردرمانی در بیماران پارکینسون در تهران با در اختیار داشتن نیرو های متخصص در زمینه توانبخشی پارکینسون به درمان بیماران پارکینسون می پردازد، کاردرمانی جسمی در پارکینسون، کاردرمانی دست در پارکینسون و کاردرمانی تعادلی پارکینسون از بخش های مرتبط با درمان پارکینسون می باشد. از دیگر خدمات مرکز کاردرمانی پارکینسون کاردرمانی در منزل برای بیماران پارکینسون، مرکز درمان پارکینسون دکتر صابر به ارائه خدمات گفتار درمانی پارکینسون در منزل نیز می پردازد.
پارکینسون درمان دارد؟
یکی از سوالات رایج بیماران پارکینسون از پزشک متخصص این نکته می باشد که آیا پارکینسون درمان دارد؟ در جواب به این پرسش باید بیان کرد درمان های مختلفی برای بیماری پارکینسون مطرح شده است که هر یک در زمان و میزان مناسب خود تاثیر پذیر می باشند. اما با توجه به سیر پیشرونده بیماری پارکینسون هنوز درمان قطعی برای آن وجود ندارد. در مورد درمان های پارکینسون می توان به استفاده از داروهای مشابه دوپامین برای جبران کاهش این ماده شیمیایی در مغز بیمار اشاره کرد که تاثیر خوبی بر کاهش علائم بیماران مخصوصا میزان لرزش بیمار دارند. در این میان می توان به الدوپا اشاره کرد که سطح دوپامین را در مغز تعدیل می کند. درمان های دیگر که در شرایط خاص مورد استفاده قرار می گیرند درمان جراحی می باشد که به تشخیص پزشک انجام می شود. یک درمان موثر و مهم برای بیماران پارکینسون که بهتر است از همان زمان های ابتدایی بروز علائم آغاز شود تا بتوان روند بیماری را کند نموده و عوارض آن را کاهش دهد، درمان توانبخشی می باشد. توانبخشی بیماران پارکینسون شامل کاردرمانی و گفتاردرمانی تخصصی می باشد. تمرینات کاردرمانی جسمی تعادلی و ذهنی برای بهبود روند تفکر و حافظه بیمار در کنار گفتار درمانی در حیطه بلع و گفتار، به بیماران کمک می کند تا با حداکثر توانایی های خود روند زندگی عادی خود را طی کنند.
مشکلات بیماران پارکینسون
مشکلات اصلی راه رفتن و تعادل که در بیمار مبتلا به پارکینسون تجربه شده شامل:
درنگ در هنگام شروع که منجر به مشکل بودن مرحله ابتدایی برای شروع راه رفتن است.
کشیدن پا بیمار پارکینسون هنگام راه رفتن که طول گام را کوتاه می کند.
کندی، به همراه کاهش قابل توجه سرعت هنگام راه رفتن.
شتابزدگی، که بالا رفتن سرعت در طول زمان منجر به توقف سخت و مشکل می شود.
مشکلات بیمار پارکینسون هنگام تغییر مسیر و چرخش.
انجماد، هنگام گام برداشتن پا.
بی ثباتی پوسچرال، نقص در تعادل و کاهش تحمل در واکنش به افزایش خطر افتادن.
دیسکنزیا، نوشتن غیر ارادی به دلیل عوارض جانبی ناخواسته داروها
ترمور لرزش، نقص در کیفیت و روان بودن حرکات در حالت استراحت و شروع حرکات، اغلب دست ها را بیشتر از پاها درگیر می کند.
تحقیقات گسترده ای در حمایت از اثر کاردرمانی پارکینسون روی بهبود مشکلات تحرک و راه رفتن در افراد مبتلا به پارکینسون انجام شده است.
کاردرمانی برای بیماران پارکینسون
همه مهارتهای حرکتی که توسط فرد به خوبی یاد گرفته شدهاند ممکن است زمانی که بیان یک توانایی خاص مورد نیاز باشد، دچار توقف شود. هستههای قاعدهایی (که سوخت آنها از دوپامین تامین میشود) همراه با سایر مناطق مغزی، کنترل انتخاب مهارت حرکتی مورد نیاز و فعالسازی آن از طریق یک فرآیند مضاعف را برای مجوز دادن به مهارت عملکردی مطلوب، توالی حرکتی و انجام فعالیت در اختیار دارند.
برای مثال، به یک جابهجایی کوچک در منزلتان فکر کنید. که شامل اراده برای انجام حرکاتی چون بلند شدن از حالت نشسته، راه رفتن مستقیم به جلو، چرخیدن به گوشهها و پایین و بالا رفتن از پلهها میشود. هر یک از این اعمال توسط طرح حرکتی مجزا اداره میشوند. پردازش به کارانداختن این فعالیتها و تغییر هموار از یک طرح یا مهارت حرکتی به طرح و مهارتی دیگر نیاز به عملکرد کلید مانند دوپامین دارد. آمادهسازی شروع، تعیین توالی و زمان درست برای شروع فعالیتهایی که به خوبی توسط فرد آموزش دیده شده، همه و همه توسط هستههای قاعدهایی سازماندهی میشود. هستههای قاعدهایی است که اجازه میدهد توجهی آگاهانه بر روی ” کاری که مشغول انجام دادن آن هستیم ” داشته باشیم و شناخت مناسبی را از حرکات خود داشته باشیم؛ برای مثال، راه رفتن یا چرخیدن در داخل رختخواب یا انجام فعالتی خودکار بدون تكيه اساسي بر روی توجه فعال.
برای افراد سالم انجام همزمان پنج فعالیت یا بیشتر بدون تکیه بر توجه آگاهانه، امری دور از ذهن نیست. در مغزهای طبیعی، یک فاز کوتاه پیش از شروع فعالیت حرکتی وجود دارد ( به مدت 200/1 ثانیه) که در طی آن فعالیت از پیش آموخته شده ویژه آن یا توالی حرکتی مورد نیاز برای انجام صحیح آن قبل از اقدام کردن به آنها، آمادهسازی میشود. این اتفاق به طور عمده در گروهی از ساختارهای مغزی رخ میدهد که به طور عمده به منطقه هستههای قاعدهایی مرتبط است، از جمله مرحله پیش از شروع حرکت، حسی حرکتی و نواحی مکمل حرکتی که در قشر مغز جای گرفتهاند. مجموعهایی از مدارهای عصبی شکل تحریک مهاری یا “شتاب دهنده” و “ترمز مانند”، مکانیزمهای بازخورد، وجود دارد که با سرعت و در سطح ناخودآگاه عمل میکند. مرحلهی پیش عملیاتی عملکرد روان و هموار را تضمین میکند، به همراه آن تنظیم مناسب و قابل قبول درجهبندی فعالیت یا کاری را که اکنون به صورت یک فعالیت آموخته شده محسوب میشود، صورت میدهد. بسته به نیروی مورد نیاز و شرایط انجام عمل، انتخاب مخصوص یک دوک عضلانی به همراه گروه عضلانی ویژهای ممکن است برای مشارکت کردن در یک عملکرد مورد استفاده قرار گیرد. این مورد اجازه میدهد تا به درجات مختلفی از نیرو در طول عملکرد نیمه خودکار مهارتهای حرکتی یا در طی فعالیت دسترسی داشته باشیم.
در بیماری پارکینسون، عملکرد نادرست هستههای قاعدهایی مربوط به عدم دسترسی به هستههای قاعدهایی است که سبب مشکلاتی سازمان یافته، همراه با کاهش توانایی انتخاب خودکار، برنامهریزی، آمادهسازی، توالی و اجرا صحیح عملکرد مورد نظر، توالی مهارتهای حرکتی و حرکت میشود.
تغییرات عصبی شیمیایی در بیماری پارکینسون به نظر میرسد که سبب کاهش توانایی یادگیری شود و همچنین دریافت مفاهیم جدید و فرآیندهای جدید با پیشرفت بیماری پارکینسون مشکل میشود. اختلال در فرآیندهای اساسی که در بالا شرح داده شد میتواند شبیه “شکست خلبان خودکار هواپیما” تلقی شود. آنچه که در بیماران پارکینسون نمایان است، کاهش بیان فکر و حرکت، افزایش خطاها ( میزان آنها) و قواعد تخریب شدهای در انجام حرکات ارادی، که منجر به کاهش جریانهای حرکتی ساخته شده در طول انجام فعالیتهای حرکتی توسط بیماران پارکینسون میشود.
اصول درمان برای بیماران پارکینسون
دانش کنونی دربارهی نقش هستههای قاعدهای و عدم عملکرد صحیح آنها که در بیماران پارکینسون دیده میشود، بنیاد و اساسی را برای بکارگیری از راهبردهای درمانی شناختی و حسی در بیماریهای خاص فراهم میکند. افزایش دانش در مورد مغز و ماهیت بیماری پارکینسون از این مداخلات حمایت میکند و اقدامات بیشتر و برای تولیدات کاربردی و سطح بالایی از مستندات همچنان در جریان است.
برای داشتن یک کاردرمانی پارکینسون صحیح با افراد دارای پارکینسون بایستی سه کلید اصولی درک شود و در تمام طول مراحل درمان تا حد امکان گنجانده شود:
توجه آگاهانه برای انجام مهارتهای حرکتی آموخته شده و توالی حرکتی انجام شده خودکار قبل ازشروع حمله پارکینسون مورد نیاز است. با استفاده از سطح بالایی از منابع توجه، بایستی در حین انجام یک فعالیت جدید استفاده شود که این مورد باعث میشود فعالیتهای فیزیکی توسط مکانیزمهای کنترل شده اداره شوند، که به طور موثر سبب دخالت کمتر مغز میشوند. استفاده از توجه متمرکز به نظر میرسد برای کاهش وابستگی به سیستمهای غیرکارامد موثر باشد، و افراد دارای بیماری پارکینسون را قادر میسازد تا کنترل مستقیمتری بر روی عملکردهای حرکتی داشته باشند.
نسبت به ارزش تمرینهای چندگانه به جای یک کار چندگانه آگاهی داشته باشید. فعالیتهای چندگانه اجازه میدهد تا برنامههای حرکتی که به خوبی آموزش دیده شده به بهترین نحو اجرا شوند. این امر در واقع بسیار پیچیده است و بسیار وابسته به عملکرد صحیح هستههای قاعدهای در سیستم خلبان خودکار مغز است. یکی از مشخصههای متضاد پارکینسون قابل انعطاف بودن در برابر اثرات بسیاری از فعالیتهایی است که خواهان کمترین وابستگی به توجه و خاصیت خودکار بودن فعالیت است. برای مثال، در حالت ایستاده و حرف زدن، تعادل را تحت تاثیر قرار دهید یا حالت و وضعیت وی را بهم بزنید. مشکلات بلع قرص، خوردن و نوشیدن بهتر است به دلیل خطر افتادن یا مشکلات بلع، در حالت نشسته انجام شود.
آزمایش کوچکی توسط کانین و همکاران انجام شد که تمرینات چندگانه و همزمان را دارای ارزش علمی و پایدار برای بیماران سطح خفیف تا متوسط قلمداد میکند و این تمارين را پیشنهاد میدهد.احتی و حسی رها شدن از این نشانه ها به
٣. او را به استفاده از نشانههای شناختی و حسی رها شدن از این نشانهها به وسیلهی عملکرد حرکتی و ایدههای موجود، تشویق کنید. نشانهها در زمان واقعی اتفاق میافتد و عملکرد یک مکانیسم جبرانی است که با استفاده از مدارهای سطح بالاتر مغزی، دسترسی با وجود کمبود دوپامین عمل میکند. در طی دورهای از زمان (چندین سال در بسیاری از موارد) اثر روش انتخاب شده ممکن است کاهش پیدا کند. اگر چنان چه این اتفاق افتاد، فاز دیگری از آزمایش مورد نیاز خواهد بود و معمولاً از * مختلفی از تحریکات و نشانهها استفاده میگردد.
راهبردهای شناختی و تجربه حسی به نظر میرسد از مسیرهای جایگزین برای رسیدن به یک هدف استفاده کند. مکانیسم دقیقی که هنگام استفاده از روش جایگزین استفاده میکنیم همچنان ناشناخته باقی مانده است. اعتقاد بر این است که هدایت پیامهای عصبی از مناطق غیر پاتولوژیک مغزی هدایت میشود که همه آنها با هم ممکن است از هستههای قاعدهای عبور نکنند و از مدارهای عصبی از سطوح بالاتری از مغز استفاده شود مانند مسیرهایی که برای پاسخهای حفظ بقا و پاسخهایی در سطح واکنش خودکار وجود دارد. تجارب بالینی و سطح بالایی از اصول دانش این نظر را دارند که استفاده از راهبردهای شناختی و توجه حسی میتواند بسیار مفید باشد و میتوانید بسیار ارزان و ساده از آن استفاده کنید. از اینرو این موارد منابع مداخلهای بسیار ارزشمندی را برای کاردرمانگران فراهم میکنند که طی آن میتوانند افرادی با بیماری پارکینسون را مدیریت کنند همچنین گاهی اوقات ممکن است راهکارهایی یافت شود که بسیار برای افرادی که با فردی دارای پارکینسون سر و کار دارند، مفید است.
راهبردهای شناختی و تجربه حسی به نظر استفاده کند. مکانیسم دقیقی که هنگام این مانده است. اعتقاد بر این است که هدایت به حسی به نظر می رسد از مسیرهای جایگزین برای رسیدن به یک هدف که هنگام استفاده از روش جایگزین استفاده می کنیم همچنان ناشناخته باقی که هدایت پیامهای عصبی از مناطق غیر پاتولوژیک مغزی هدایت میشود که همه آنها با هم ممکن است از هستههای قاع استفاده شود مانند مسیرهایی که برای پاسخهایمان هستههای قاعده ایی عبور نکنند و از مدارهای عصبی از سطوح بالاتری از مغز تجارب بالینی و سطح بالایی از اصول دانش این نظرهایی که برای پاسخهای حفظ بقا و پاسخهایی در سطح واکنش خودکار وجود دارد.
و بالاتر از اصول دانش این نظر را دارند که استفاده از راهبردهای شناختی و توجه حسی میتواند بسیار مفید باشد و می توانید بسیار ارزان و ساده از آن استفاده کنید. از آن.. . . و بسیار ارزشمندی را برای کاردرمانگران فراهم میکنند که طی آن می توانند افرادی با بیماری پارکینسون با مدیریت کنند همچنین گاهی اوقات ممکن است راهکارهایی یافت شود که بسیار برای افرادی که با فردی دارای پارکینسون سر و کار دارند، مفید است.
در این قسمت مطالبی به کاردرمانگران توصیه شده است تا تحرک را در بیمار پارکینسون افزایش دهند:
ترکیبی از تکنیک های نشانی ای درونی و بیرونی را باید در محیط فرد مبتلا امتحان کنید.
تکنیک های نشانی ای مناسب که شناسایی شده، باید با خانواده و یا مراقبان در محیط شخص مبتلا تمرین شود و در موردش تبادل نظر شود.
کاردرمانگر ها باید فرد مبتلا به پارکینسون را تشویق کنند تا:
تمرکز روی راه رفتن را تمرین کند از هر صحبت غیر ضروری در طول حرکت اجتناب کند.
وقتی صحبت می کند توقف کند و چیز جامدی را بگیرد مثل یک دیوار یا چراغ برق، به منظور کمک به تعادل در حال صحبت کردن و ایستادن.
روی گام پایش هنگام رفتن به گوشه یا چرخش برای نشستن تمرکز کند.
قبل از تغییر جهت توقف کند، اگر این کار مشکل است. برای مثال رفتن از راهرو به داخل اتاق.
راه رفتن در قوسی که تغییر جهت در یک ناحیه وسیع اتفاق بیفتد. این امن تر از یک چرخش ناگهانی است.
بهینه سازی ثبات به صورت ایستادن با پاهایی که به اندازه عرض شانه باز شده و یک پا کمی از پای دیگر هنگام راه رفتن و بالا رفتن جلوتر باشد.
ملاحظات کاردرمانی در پارکینسون
استفاده از کمکهای راه رفتن را بازنگری مانیتور کنند تا از شایستگی آنها مطمئن شوند و از افزایش خطر افتادن جلوگیری کنند.
نیاز به ریل های نرده اضافی، ریلهای مارپیچی برای گوشه پله ها و ریل های (grab )، در پله ها یا در توالت را ارزیابی کند و اگر در مورد نیاز است،نصب آنها را بدون تاخیر ترتیب دهد.
استفاده از ریل پایین راهرو ها برای عمل به عنوان یک نشانه بینایی و افزایش اثر در نظر داشته باشند (حتی اگر بی ثباتی یک مشکل نباشد.)
نیاز به روشنایی اضافه را ارزیابی کنند، برای مثال چراغ شب خودکار، نور لمسی در تخت، و یا روشنایی خوب روی پله ها.
بهبود جریان راه رفتن به وسیله کاهش تعدادی از موانع، شامل قالیچه ها و پادری ها، چینش دوباره مبلمان، و اگر امکان دارد به حداقل رساندن رنگ ها و بافت های متضاد روی کف.
نیاز به نصب بالابر به جای پله ارزیابی شود (ازطریق ارزیابی ناتوانی و استطاعت مالی)،یا استفاده از آسانسور باید تحرک و جابجایی وخیم تر باشد.
کاردرمانی تعادلی در پارکینسون
سقوط برای بیماران پارکینسون عادی است، و بیشتر در مراحل انتهایی پیشرفت بیماری پارکینسون اتفاق میافتد. نقایص اصلی که به افتادن کمک میکنند شامل پوسچر بی ثبات، نقص در تعادل و کاهش واکنش ها نسبت به افتادن میباشند، اختلال در درک بینایی فضایی نیز ممکن است در بعضی از مراجعان موثر باشد. وقفه یا اختلال هنگام راه رفتن نیز میتواند منجر به افتادن شود. تمرکز روی فعالیت راه رفتن امن به طور خاص برای بیماران پارکینسون اهمیت دارد.در کاردرمانی تعادلی برای پارکینسون استفاده از ابزارهای جابجایی هرچند سبب راه رفتن میشود اما ادامه داشتن تعادل را مختل می کند. در کاردرمانی تعادلی پارکینسون به بیمار توصیه می شود این کارها را معمولا در پوزیشن ایستاده انجام دهند، مخصوصاً اگر از یک دست برای کمک به حفظ تعادل در هنگام راه رفتن استفاده کنند، مثلا هنگام شستن چیزی،چهارپایه های قابل نشستن ممکن است مفید باشد و خطر افتادن را در طول اجرای فعالیت کاهش دهد. داروی القا کننده دیسکنزیا می تواند مخصوصاً روی امنیت حرکات در طول فاز روشن اثر بگذارد.
دیسکینتیک ممکن است توسط رسم نمودار پیش بینی شود بدین منظور باید مدت زمان و با دوز داروی ضد پارکینسونی برای چند روز تا حداکثر دوز را به طور منظم تعیین کنند، یا الگوهای دوفازی که پدیدار می شود را رسم کنند. برنامه ریزی برای مقابله با دیسکینتیک، توجه به پوزیشنهای مفید مثل نشسته یا خوابیده، یا انجام فعالیت هایی مثل رقص یا راه رفتن است. همچنین، اجتناب از حرکت شدید شناخته شده تا حد امکان مورد توجه قرار گیرد. اگر افتادن اجتناب ناپذیر باشد،داشتن یک برنامه ریزی فعال برای واکنش به افتادن و ابزاری برای کمک میتواند سختی و زمان سپری شده در کف زمین را کاهش دهد. در کاردرمانی جسمی پارکینسون استفاده از یک وسیله هشدار دهنده مناسب مثل یک سوت، زنگ هشدار دهنده افتادن، تلفن همراه، یا سیستم هشدار هم در طول روز و هم شبانه باید تشویق شود. تجهیزات بررسی دستی، مثل بالابر متحرک یا بالا برنده مناسب به منظور بالا بردن کسی از کف زمین نیز ممکن است توسط کاردرمانی جسمی در پارکینسون فراهم شده باشد. در محل آموزش و تمرین همراه با افتادن و برخاستن از کف زمین استفاده از تکنیک های نشانه ای یا کارت های نشانه ای باید لزوما داده شود.
کاردرمانی تعادلی در بیماران پارکینسون
کمکی برای کار درمانگر تعادلی است تا خطر افتادن را در افراد مبتلا به پارکینسون کاهش دهند و توصیه شده است که:
تمام توجه و تمرکز را روی راه رفتن باید بگذارد.
هنگام انجام آیتم ها، استراتژی های تناوبی و یا تجهیزات باید شناسایی شود، مثل استفاده از جیب، کیف شانه ای مورب، کمربند های بدنی، یا کیف های خاص در هنگام راه رفتن.
استفاده از چهارپایه و صندلی امن باید به عنوان ملزومات توسط کاردرمان تعادلی پارکینسون در نظر گرفته شود تا از ایستادن در طول فعالیت ها جلوگیری کند.
استفاده از ریل های برقی باید به صورت آزمایشی و با دقت باشد، ( trolley ) های کوتاه ممکن است باعث تشدید خم شدن شود. ( trolley ) هایی با سبک سکوی بلند ممکن است مفید باشند، ولی ممکن است تمایل به افزایش سرعت راه رفتن تا جایی که باعث شتاب زدگی شود را تشدید کنند.
زمان فاز دیسکینتیک مربوط به استفاده از داروها است و حرکات، کارها یا پوزیشن هایی که کمک به کاهش یا تشدید می کنند، حرکات غیر ارادی شناسایی شده همگی باید ثبت شود.
توصیه کنید که باید روتین های تطابقی فعالیت های قراردادی در طول فاز دیسکینتیک فراهم شود.
با یک افزایش سرعت اندک و همراه با ضربان منظم قلب راه بروید هنگامی که ممکن است دیسکینتیک راه رفتن را بهبود بخشد و احتمال افتادن کاهش یابد.
وسایل مناسب بالابرنده هشدار دهنده در هنگام افتادن باید شناسایی شده باشد و بدون تاخیر فراهم شود.
یک راه مناسب و امن برای بلند شدن از کف باید شناسایی شود و توسط کاردرمانی جسمی پارکینسون تمرین شود و در مکانی آزمایش شود و هر وسیله مورد نیاز بدون تاخیر فراهم شود.
جابجایی ها در کاردرمانی پارکینسون
جا به جایی از حالت نشسته به ایستاده از صندلی، توالت و کنار تخت معمولا در بیماران پارکینسون سخت است و اغلب نیاز به کمک فیزیکی در هنگام برخاستن است. به طور عمومی، المنتهای اختصاصی حرکت نیاز به بلند شدن از حالت نشسته برای اجرا است، ولی این سفارش اشتباه، گاهی اوقات منجر به افتادن های متوالی می شود. قبل از اینکه بیمار پارکینسون برخاستن را کاملا مدیریت کنند. استفاده از نشانه های زبانی با کلمات مناسب ممکن است سودمند باشد. خانواده مراقبان ممکن است احساس فقدان سرعت در هنگام انجام جابجایی ها کنند و ممکن است بخواهند تا کمک فیزیکی به مراجع کنند. آنها باید توسط متخصص توانبخشی پارکینسون دوباره توصیه شوند و به طور مناسب آموزش ببینند. استفاده از این رویکرد، ممکن است مراقب آن را برای دادن نشانه های زبانی به جای کمک فیزیکی توانا کند. به طور متناوب یا به علاوه استفاده از یک کارت نشانه می تواند خیلی سریع به کمک استراتژی حرکتی بیاید اگر به طور منظم یک فضای بینایی برای نشستن وجود داشته باشد. در پایین مثالی از یک کارت نشانه ای برای خواندن آرام یا حذف صدا به وسیله بیماران به پارکینسون یا صدای کم به وسیله مراقبان، برای کمک به بلند شدن از حالت نشسته آورده شده است. روشی برای برخاستن از یک صندلی دسته دار:
اندام تحتانی خود را به جلوی صندلی حرکت دهید.
کف پا را روی زمین قرار دهید، نزدیک به صندلی کنید و کمی از هم جدا کنید.
دست ها در پوزیشن آماده فشار روی دسته صندلی قرار دهید.
به جلو خم شوید، بینی جلوتر از انگشتان پا باشد و…
پاها و دستها را به پایین فشار دهید….1و2 و 3 بلند شوید.
اگر شروع یک فعالیت مشکل باشد، تمرین ذهنی انجام عمل بدون اشکال و درگیر شدن چند حس ممکن درطول تصور متعاقباً به اجرای فعالیت کمک می کند. برای مثال یادآوری دقیق خاطره بلند شدن آسان از صندلی، از مدارهای عصبی اولیه یکسانی برای اجرای فعال آن فعالیت خاص استفاده خواهد کرد. در زیر مثالی از کارت نشانه همراه با دستورالعمل برای مراقبان آورده شده که با صدای بلند خوانده تا به شخص مبتلا به پارکینسون کمک کند از حالت نشسته بلند شود.
هنگامی که حس درگیر است، چگونه از یک صندلی ه دسته دار بلند شود:
ابتدا، حرکت به سمت جلوی صندلی را تصور کنید.
سپس، پاهایی که نزدیک به صندلی قرار گرفته و به آرامی از هم جدا می شود راتصورکنید.
دست ها آماده برای فشار به دسته صندلی باشد.
سپس احساس به پایین فشار دادن پاها و دست ها، و بلند شدن آسان و به پوزیشن ایستاده درآمدن را تصور کنید.
بعد از داشتن اجرای مختصر ازطریق عمل در ذهنتان… حالا آماده شوید برای عمل واقعی و 1 و 2 و 3 و بلند شوید ( یا از دیگر عبارات مناسب استفاده کنید.)
نیاز به تجهیزات برای جابجایی ها باید به طور شخصی توسط دکتر پارکینسون ارزیابی شوند و اگر مورد نیاز است در طول زمان، مورد آزمایش قرار گیرند. حذف کمک برای انجام، چالش بیشتری را در جابجایی ها می طلبد، برای مثال به وسیله تهیه بالابر صندلی یا دسته صندلی بالابر تاشو، یا به وسیله جایگزینی حمام با دوش در دسترس، باید برای اطمینان از امنیت جابجایی و کاهش فشار بر روی مراقبان یا مراقب مورد بررسی قرار گیرند.
برای کمک به درمانگر ها است تا جابجایی ها را در بیماران مبتلا به پارکینسون افزایش دهند. توصیه شده که:
استراتژی های نشانه ای مناسب که شناخته شدهاند، تمرین شود و به طور مداوم به وسیله همه افراد خانواده یا مراقبان که کمک کننده جابجایی ها هستند، استفاده شود.
استراتژی های نشانه ای مختلف استفاده شود که برای جابجایی های مختلف در محیط های مختلف مورد نیاز است.
آماده سازی برای فعالیت به وسیله استفاده از تمرین ذهنی یا تصور حرکتی مورد توجه قرار گیرد که ممکن است در افرادی که مشکلات شروع عمل از حالت نشسته به ایستاده را دارند، مفید باشد.
برای اطمینان از مناسب بودن ارتفاع سطح جابجایی، تجهیزات لازم توسط کاردرمان باید فراهم شود.
هنگام بلند شدن از صندلی بدون دست ها ، چرخش 90 درجه به سمت جلو مد نظر است و باید به یک دست اجازه داده شود که در پشت صندلی قرار گیرد و حمایت ارائه دهد و کمک به بلند شدن کند.
از توالت به شکل ایستاده باید اجتناب شود چون میتواند مشکلات را تشدید کنند. به همراه نشانه های حرکتی، شکل هایی که به کف یا کشو یا به دیوار ثابت شدهاند، ممکن است به صورت تناوبی استفاده شود.
نیاز برای ثابت کردن ریل های ( grab ) به وسیله توالت و حمام / دوش باید مورد ارزیابی قرار گیرد و تجهیزات مورد نیاز بدون تاخیر نصب شود.
اگر حمام یا دوش در سقف حمام واقع است، تجهیزات برای جلوگیری از افتادن به پایین حمام مثل یک تخته دوش پهن یا استحمام کننده گرداننده، باید مورد ارزیابی قرار گیرد و اگر مورد نیاز است بدون تاخیر فراهم شود.
بالا برنده های مکانیکی حمام باید برای کسی که ارجح است یا به آن برای حمام نیاز دارد مورد توجه قرار گیرد.
اگر یک دوش زاویه دار همراه با یک سینی مورد استفاده قرار گرفته، نظارت در حالی که پله ای بر لب دوش قرار دارد باید در نظر گرفته شود، به علاوه ریل های به دیوار چسبیده و صندلی دوش امن برای امنیت و بهینه سازی باید در نظر گرفته شود.
اگر وان به دوش جایگزین شده، سطح دسترسی دوش با صندلی امن در یک ارتفاع مناسب (شاید به همراه دسته صندلی که ضمیمه شده)، و ریل های دستی، باید در صورت نیاز فراهم شود. در صورت لزوم درهایی با نیمه ارتفاع حمام، مراقب آن را برای کمک به شخصی که در حمام است، توانا می کند. این می تواند مبتنی بر ارزیابی ناتوانی و امکانات مالی فراهم شود.
جابه جایی در تخت با کمک توانبخشی در پارکینسون
تحرک داخل تخت اغلب در بیماران پارکینسون ناقص است و ممکن است گاهی اوقات قبل از تشخیص پارکینسون تجربه شود. دفعات زیاد ادرار در شب (شب ادراری) یا به هم ریختن ریتم مثانه، علت نیاز مکرر برای تخلیه مثانه در طول شب است که معمولا در بیماران مبتلا به پارکینسون این تجربه شده است. برای کسانی که به تنهایی زندگی می کنند، مشکلات تحرک داخل تخت شدیدی ممکن است پیش بیاید تا یک جابجایی داخل تخت داشته باشند، زیاد داریم در حالی که برای افرادی که با نیاز مکرر به کمک در شب هستند ممکن است علت استرس غیرقابل تحمل روی پدر و مادر یا مراقبان، همین موضوع باشد. افراد مبتلا به پارکینسون تمایل به رفتن به سراسر تشک در هنگام چرخش در داخل تخت دارند و در نتیجه ممکن است نیاز به فضای بیشتر از حد معمول داشته باشند. اگرچه یک تخت خواب عمود شونده یا بالابر تشک می تواند گاهی اوقات مفید باشد، مشکلات تحرک در داخل تخت باعث سختی و سفتی تنه و متعاقباً مشکلات غلت زدن گردد. مشکلاتی از این قبیل اغلب در توانبخشی پارکینسون در ادامه استفاده از این تجهیزات پدید می آید. افراد اغلب یافته اند که توجه به کشوی پایین تخت، یک تشک با افزایش ارتفاع تنها برای سر هایشان است و کمکی به آنها هنگام تلاش برای نشستن نمی کند. تکنیک هایی برای حرکت رو به جلوی سر در تخت، مثل پل زدن، باید در نظر گرفته شود. تجهیزات کلیدی انتخابی، و شکستن فعالیت های متحرک در تخت به چند مرحله، ممکن است تحرک شب را افزایش دهد.
کمکی برای کار درمانگر ها است تا تحرک و جابجایی های داخل تخت را در افراد مبتلا به پارکینسون افزایش دهند. توصیه شده است که آنها :
روشهای حرکتی برای چرخش کلی را آموزش دهند برای تنظیم وضعیت در تخت، و برای خارج شدن از تخت برای مثال آموزش یک توالی حرکتی ارگونومیکی که برای افراد مبتلا به کمر درد خفیف استفاده شود. برنامه تحرک داخل تخت: زانو را خم کنید ، سر را بچرخانید، وقتی رسیدید بچرخید، و سپس از تخت خارج شوید. برای نشستن پاها را روی لبه تخت رها کنید و فشار دهید. پل زدن را آموزش دهید. هنگامی که به پشت خوابیده، زانوها خم شده و ران ها از تشک بالا می آید، سپس فاصله کوتاهی را قبل از پایین آمدن دوباره رانها به صورت یک طرفه حرکت می کند، در توانبخشی پارکینسون به شخص مبتلا به پارکینسون چگونگی استفاده تناوبی از حرکت 3 بخش اصلی بدن را آموزش دهید. برای حرکت در سرتاسر تشک، در هر زمان از یک طرف بدن استفاده کنید (از سر و شانه های یک طرف شروع شده، به ران و پای طرف مقابل ختم می شود.) این فرد را برای پوزیشن دوباره آسان تری دور از لبه تخت توانمند خواهد کرد یا صاف کردن اگر در همه زوایای تشک خوابیده باشد.
رفتن به داخل تخت خواب به وسیله نشستن در کنار تخت و نزدیک به بالشت تا حد امکان، کشیدن ناحیه کمر تا انتها و بلند کردن پا ها به روی تخت، قبل از دراز کشیدن را توصیه و تشویق کنید.
به همراه مراقبت کمک های قابل تنظیم تخت را ارزیابی کنید. برای مثال بالابرنده های تشک به عنوان جز حرکتی این آیتم ها ممکن است انجماد ایجاد کند. تجهیزات باید به طور شخصی ارزیابی شوند و مورد آزمایش کنترل شده در طول زمان قرار گیرند و اگر مورد نیاز است بدون تاخیر سازماندهی شود.
استفاده از ریل های گرب کنار تخت را ارزیابی کنید. چرخش را تمرین کنید و بلند شدن از کنار تخت مورد آزمایش قرار گرفته شود. اطمینان حاصل کنید که ریل در سطح شانه از فرد مورد نظر در تخت نصب شده باشد تا گرفتن راحتی را فراهم کند.
نیاز برای اتاق خواب همراه با امکانات توالت را برای استفاده در طول شب ارزیابی کنید و اگر مورد نیاز است بدون تاخیر ارائه شود.
استفاده از روشنایی شب را هنگام برخاستن در طول شب تشویق کنید.
استفاده از لباس شب راحت، (ساتن) یا یک ورق نیم طول ساتن روی تخت، برای کمک به حرکت در داخل تخت به وسیله کاهش اصطحکاک را توصیه کنید. هر دو را با هم انجام ندهید، چون ممکن است سبب افتادن از تخت باشد.
پوسچر و محل استقرار
بیماران پارکینسون بطور معمول یک پوسچر خمیده دارند و نیز گرایش به خم شدن به یک طرف، بهطور خاص در زمان خاموش دوره داروها در آنها وجود دارد. در نتیجه، شکایت از درد کمر و گردن شایع است. آگاهی کاهش یافته در مورد وضعیت بدن در فضا ممکن است در سقوط افراد مبتلا به پارکینسون نقش داشته باشد. تکنیک الکساندر ممکن است برای بهبود روز به روز حرکات مفید باشد. شواهدی وجود دارد که درس های موجود در تکنیک الکساندر احتمال دارد تا منجر به فایده همیشگی برای افراد مبتلا شود.
دیگر روش ها برای بهبود پوسچر ضعیف شامل :
تشویق به بهبود آگاهی نسبت به پوسچر ضعیف به همراه محرکهای زبانی مستقیم برای بیماران پارکینسون تا در فواصل منظم به تنهایی، پوسچر آنها چک شود.
استفاده از صندلی با پشتی بالا تا تحریک فیزیکی به سر برسد.
تغییر وضعیت برای تلویزیون که به طور مستقیم در جلوی شخص باشد، نه در کنار، برای مقابله با اثرات جاذبه، حفظ طول لیگامان ها و جلوگیری از پیشرفت کوتاهی ها، استراتژیهای مقابل در روتین های روزانه می سازد. برای مثال زمان سپری شده در پوزیشن ایستاده با( back up against a wall ) برای دوره های کوتاه، آرامی تا ۲ دقیقه و دو بار در روز انجام شود.
زمان سپری شده در وضعیت خوابیده به شکم یا پشت.
استفاده از کمربند ایمنی در ماشین توصیه می شود، اگر مسافر تمایل به تکیه به سمت راننده را در هنگام حرکت ماشین دارد. صندلی موزون مخصوصاً مربوط به افراد مبتلا به اختلالات حرکتی است و تجهیزات مناسب صندلی دسته دار باید معرفی شود. بالابر صندلی و صندلیهای از نوع تاشو ممکن است برای بعضی از افراد مبتلا به پارکینسون مناسب باشد. کاربران صندلیهای تاشو تمایل به برخاستن غیر مسلح دارند هنگامی که احساس توانایی در بلند کردن اجسام سنگین را به ضرورت انجام دهند. اگر دیسکنزیا در هنگام نشستن در صندلی دسته دار اتفاق بیفتد، ممکن است خطر افتادن به سمت جلو وجود داشته باشد و ممکن است سقوط از صندلی اتفاق بیفتد. برای دیسکنزیای خفیف تا متوسط، یک راه ، استفاده از صفحات لغزنده یا شبکههای لاتکس که روی پشتی صندلی قرار داده شدهاند ممکن است کافی باشد تا مقاومت اضافی را برای لغزش به سمت جلو دهد. برای دیسکنزیای شدیدتر، یک فشار عمقی کمکی در کف پشتی صندلی همراه با یک نگهدارنده (ضخیمتر) در لبه جلویی،که با مواد بدون لغزش امن شده است،ممکن است مفید باشد تا در پشتی صندلی قرار گیرد. هنگامی که نگرانی در مورد امنیت در حالت نشسته وجود دارد،استفاده از یک صندلی دسته دار با مکانیسم فضای شیب دار باید در نظر گرفته شود. اگر شخصی، دیگر قادر به حفظ تعادل در وضعیت عمودی و حتی برای زمان کوتاهی در حالت نشسته بدون حمایت نیست، حمایت پوسچرال، مثل حمایتهای جانبی در یک صندلی دسته دار یا ویلچر باید در نظر گرفته شود و یک بازنگری کامل روی پوسچر و مراقبت از فشار برای دوره بالای ۲۴ ساعته انجام شود و همانطور که خواسته شده بازنگری شود.
دستورالعمل ها
برای کمک به کاردرمانگر ها است تا بهبود در پوسچر و راحت نشستن را در بیماران پارکینسون افزایش دهد. توصیه شده که:
برای رفع مشکلات پوسچر افزایش آگاهی و خود اصلاحی باید انجام شود.
استراتژی های متقابل، مثل ایستادن پشت یک دیوار و خوابیدن به پشت و یا شکم باید برای افراد مبتلا ساخته شود.
پوسچر و پوزیشن در هنگام رفتن به داخل ماشین باید مورد بازبینی قرار گیرد و به علاوه بندهای چرمی حمایت کننده اگر مورد نیاز است بدون تاخیر فراهم شود.
وضعیت و راحتی یک صندلی دسته دار در طول زمان باید مورد بازبینی قرار گیرد.
ارزیابی های شخصی مناسب برای فالو کردن باید انجام شود:
بالابرهای صندلی، برای بالا بردن ارتفاع نشیمنگاه
یک صندلی به همراه مکانیسم بلند شونده
یک صندلی با پشتی متحرک و یا مکانیسم فضای شیب دار
اینها باید به طور کامل در طول زمان ارزیابی شود و مورد آزمایش قرار گیرند. از وسایل مکانیکی با احتیاط استفاده کنید زیرا حرکت ممکن است انجماد ایجاد کند یا وسیله ممکن است هنگام خاموشی ( off ) به سختی ثابت گردد.
اگر دیسکنزیا تجربه شده باشد، امنیت در صندلی باید مورد بازبینی قرار گیرد. وقتی شخصی دیسکینتیک است، باید راه حل مناسب آزمایش شود. برای مثال از صفحات لغزنده یا شبکههای لاتکس روی پشتی صندلی به طور امن استفاده کنید. از پشتی که با فشار عمقی نگه داشته شده و همراه با قسمت ضخیمی در جلوی صندلی است به طور امن استفاده کنید. از مکانیسم شیب در فضا استفاده کنید.
حمایت پوسچرال هم در صندلی دسته دار هم در ویلچر باید برای کسی که نمیتواند بدون حمایت در طول زمان معمول بنشیند فراهم شود.
یک بازنگری مناسب از ویلچر، همراه با انتخاب فضای شیب دار باید انجام شود، و اصلاح نشیمنگاه صندلی برای افرادی که در نشستن راحت یا امن ناتوان هستند در نظر گرفته شود.
چگونه سفتی حرکتی و کندی بیمار پارکینسون را کاهش دهیم؟
به طور کلی افزایش ریتم، هماهنگی و سرعت حرکات به کاهش و بهبود کندی حرکتی و درمان رژیدیتی کمک می کند و بهتر است با الگوهای روتاسیون تنه، ( Relaxation ) (مثل ( Gentle rocking ) توام گردد. استفاده از بازی ها و ورزش های ریتمیک همراه موسیقی برای تشویق بیشتر و ایجاد فیدبک حرکتی بسیار مناسب است. پس از انجام تکنیک های ( Relaxation ) حرکات به صورت اکتیو در دامنه وسیع از دیستال شروع و به پروگزیمال و تنه پیش می رود. تکنیک ( Rhythmic Stabilization ) با مقاومت کم مفید است. حرکات اتوماتیک از حرکات کورتیکال تاثیر بیشتری دارد و در حین تمرینات همواره می توان از محرکات متنوع بینایی و شنوایی استفاده نمود. الگوی ( PNF ) هم به جهت ایجاد روتاسیون در تنه بسیار قابل استفاده است.
وضعیت ( supine ) معمولا موجب تشدید رژیدیتی شده، پس از این پوزیشن در زمان های طولانی باید اجتناب نمود و روزانه زمان هایی در ( Prone ) بخوابد و همچنین برای انجام تمرینات از وضعیت ( Sitting ) استفاده نماید.
به دلیل ناتوانی در حرکات متقابل ( Reciprocal ) ، بهتر است در ابتدا از تمرینات مناسب مقابل آینه به صورت ( bilateral ) و متقارن استفاده شود و در مراحل پیشرفته تر از حرکات متقابل و متضاد استفاده شود. حرکات آسان و تکراری باشد.
اهداف دکتر پارکینسون در کاردرمانی
اهداف ( Skeletomotor )
اهداف ( oculomotor )
اهداف ( associated and executive , emotional and motivation )
اهداف ( Skeletomotor )
شامل پوسچرال حرکتی، موبیلیتی و ( Upper Extremity ) است. از اهداف ( Skeletomotor ) ، تمرینات ( core Stabilization ) است.
( COS ): به تمریناتی گفته می شود که با هدف افزایش قدرت و هماهنگی در ناحیه ( Iumbopelvic hip ) باعث حفظ ثبات تنه روی اندام تحتانی می شود.
این تمرینات به ۴ سطح تقسیم بندی می شود:
( Stabilization ) : به تحریکاتی گفته می شود که در آن هدف حفظ ثبات در بخش ( I.p.h ) است. در این قسمت حفظ ثبات مرد نظر است. (حفظ وضعیت)
( Stabilization and strength ) : که در آن هدف علاوه بر حفظ ثبات، افزایش قدرت هم هست.
( integrated stabilization strength ) :این تمرینات، به تمریناتی گفته میشود که در آن استفاده از مدت زمان مناسب در هر لحظه از حفظ ثبات است.
( expolsive stabilization ) : به تمرینات انفجاری گفته می شود که فرد در حین حفظ قدرت و هماهنگی به صورت انفجاری یک فعالیت را انجام دهد.
شرط انتخاب تمرین برای بیماران پارکینسون
ایجاد چالش در مراجع
ایمنی
تا آنجا که ممکن است حس عمقی تحریک شود (استفاده از وزنه و پرش)
همراه با فعالیت لذت بخش بوده و برای مراجع معنی دار باشد.
این تمرینات برای بیماران پارکینسون به سه دسته تقسیم می شود:
تمرینات ضروری روزانه مثل ( core stabilization )
تمرینات غیر ضروری مثل تمرینات پوسچرال کنترل که باید هفتگی انجام شود.
تمرینات حاشیه ایی که دو هفته یا ماهیانه انجام می شود ۲ ساعت در ماه تمرینات سطح مهارتی بالا، ( PNF )
هر یک از این تمرینات یا مدار جدیدی تولید یا آن مدار را تقویت می کند و از طریق تولید فاکتورهای رشد سبب جمع کردن یا تجزیه رادیکال های آزاد می شود.
تئوری های آموزش تکالیف مختلف حرکتی برای بیماران پارکینسون
( Task integration theory )
( Task Automatism Theory )
وقتی که چند تکلیف یا عملکرد همزمان انجام می شود با تقسیم توجه به هر دو تکلیف مهارت فرد در انجام تالیف چند گاه افزایش پیدا میکند. به عنوان مثال حرکات راه رفتن عمقی با کار شناختی. مثل راه رفتن و کم کردن از 100 به صورت ۷ تا ۷ تا یا حرکت ( UE ) با ( LE ) یکی انجام شود… مثل ورق زدن کتاب حین راه رفتن
مثلا چند عدد را بگو و بعد راه برود و چند عدد را برعکس بگو
تئوری اتومانسیون هر فعالیت را به صورت اختصاصی و جداگانه برای بیمار آموزش می دهیم. این آموزش اختصاصی باعث اتوماتیک کردن حرکت، افزایش قدرت و مهارت فرد می شود.
مثال از بین این عکسها عکس برادرت را پیدا کن
روی سطح شیبدار بالا و پایین برو
علاوه بر بهبود عملکرد های چندگانه، عملکرد های منفرد را هم بهبود می بخشد.
نکته :می توان تمرینات ( core stabilization ) را با تمرینات شناختی با هم درگیر کرد.
اهداف ( oculomotor )
تست های آن شامل: 1- تست حرکت ( saccade ) 2- تست حرکت ( persuit ) چشم می باشد.
تمرینات
الف ) شامل حرکات چشم ها بیمار نشسته یا ایستاده و حرکات ( saccade ) و ( persuit ) را در جهات افقی، عمودی و اریب انجام می دهد.
ب ) حرکاتی که حرکات چشم همزمان با حرکت سر است.
ج ) حرکاتی که حرکات چشم همراه با حرکات تنه است.
اهداف ( associated and executive , emotional and motivation )
بازی های هیجانی و متناسب با فرهنگ مراجع در این دسته قرار میگیرند. موسیقی همراه با ورزش های ریتمیک، دور هم نشینی و مهمانی ها، رقص های دسته جمعی، فعالیت های گروهی، تصمیم گیری برای امور داخل و خارج از خانه، مهارت های بین فردی و اجتماعی در این گروه از اهداف می باشند.
کاردرمانی دست در بیماران پارکینسون
میکروگرافیا (Micrographia) یا کاهش اندازه دست خط، اغلب در افراد مبتلا به پارکینسون دیده میشود. علاوه بر کاهش اندازه نوشتن، دست خط اغلب به جای حرکت در یک راستا در سراسر صفحه، با یک شیب به سمت کنارهها حرکت میکند، و بیشتر مدل «شبه تار عنکبوت» یا «خرچنگ قورباغه نوشتن» ممکن است آشکار باشد.
الیویرا و همکاران (۱۹۹۷) مزایای استفاده از نشانههای بصری و یا شنوایی با افراد مبتلا به پارکینسون و میکروگرافیا را نشان دادند. تشویق افراد به نوشتن با ابزار اتوماتیک (استفاده از سخت افزار نوشتن)، منجر به بهبودی در اندازه و وضوح دست خط شد.
دستورالعملها
برای کاردرمانگران با هدف ارتقاء تواناییهای دست خط افراد مبتلا به پارکینسون، توصیه میشود که:
در هنگام نوشتن، افراد مبتلا به پارکینسون باید به راحتی و در یک موقعیت قائم نسبت به میز با نور خوب بنشیند.
به منظور بهبود اندازه دست خط افراد مبتلا به پارکینسون، کاردرمانگران باید پیشنهاد دهند:
امتحان کردن خودکار با نوک فیبر و یا یک قلم با جوهر ژلی، چراکه این جریانها روان تر هستند.
استفاده از یک گیره نگه دارندهی قلم (pen grip)، قلم پهن و یا یک قلم (built-in grip) قلمی که جای گرفتن روی آن مشخص است) برای ایجاد راحتی و آرامش بیشتر و سفتی کمتر در نگه داشتن خودکار.
استفاده از کاغذ خط دار، و یا یک ورق سنگین خط دار زیر صفحه ساده (که اغلب به عنوان یک مانع در صفحهی نوشتن یافت میشود)
از عوامل حواس پرتی مانند تلویزیون، رادیو، موسیقی پس زمینه، و غیره اجتناب کنید.
تمرکز کنید و از عجله در هنگام نوشتن پرهیز نمایید.
اغلب در هنگام نوشتن، «بزرگ» فکر کنید.
به تشکیل هر حرف هنگام نوشتن، توجه ویژه نمایید.
خط روی کاغذ را برای هدایت نوشتن در امتداد خط مستقیم، دنبال کنید.
اگر سبک نوشتن سریع است، سرنخ «بزرگ و آهسته فکر کن» ممکن است باعث کمک به توجه متمرکز بر روی نوشتن خودکار و نهایتا واضح بیشتر میگردد.
اگر نوشته ها شبیه «تار عنکبوت» یا مدل «خرچنگ قورباغه» است، فکر کردن به کلمات «صاف» یا «آهسته و صاف» ممکن است مفید باشد.
اگر نوشته به طور قابل توجه متغیر و یا ناخوانا است، مشاوره در خصوص تماس با بانکها، گرفتن یک مهر امضای ساخته شده، و یا استفاده از ابزار جایگزین ارتباطات نوشتاری مانند تکنولوژی کامپیوتر ارائه شود.
همه رانندگان مبتلا به بیماری پارکینسون باید از تعهدات خود نسبت به اطلاع رسانی از وضعیت خود در زمان تشخیص بیماری به «آژانس صدور مجوز راننده و وسیله نقلیه» (DVLA) و شرکت بیمه خودرو خود، مطلع گردند .
دلایل متعددی برای اینکه چرا یک فرد مبتلا به پارکینسون ممکن است در طول زمان مستلزم ارزیابی آمادگی خود گردد، وجود دارد از جمله: کاهش سرعت پاسخ دهی، سفتی مانورهای مهار ایمن، خواب آلودگی بیش از حد در طول روز، اختلالات بینایی، تاثیر نامطلوب و غیر قابل پیش بینی دارو و غیره. مسئولیت ایجاد صلاحیت فرد برای رانندگی برعهدهی DVLA است. هنگامی که ارزیابی انجام شد، اگر اجازه ادامه رانندگی داده شود، این مجوز به طور کلی بین یک تا سه سال داده خواهد شد.
کاردرمانگران خود را مشمول مسئولیت قانونی برای اطلاع به DVLA بابت هر گونه نگرانی در مورد توانایی فرد مبتلا به پارکینسون برای رانندگی نمیدانند. در عوض، آنها باید هر گونه نگرانی را به طور مستقیم با فرد مبتلا به پارکینسون در میان بگذارند و مکررا به آنها بگویند که این تعهد شما تحت قانون برای اطلاع از وضعیت خودتان به DVLA است، نه کاردرمانی، و به ارجاع دهنده / پزشک مسئول (به عنوان مثال GP و یا مشاور بیمارستان) نسبت به هرگونه نگرانی، تذکر دهند.
مراقبت های شخصی در افراد مبتلا به پارکینسون
تواناییهای عملکردی یکباره با دوز اولیه داروی ضد پارکینسونی که جذب بدن شده اند، بهبود خواهد یافت. بنابراین به شروع عادتهای روزانه مراقبت شخصی صبح بعد از مصرف دوز اول روز کمک میکند. افراد مبتلا به پارکینسون گزارش عادتهای روزانه مراقبت شخصی را به این صورت دارند که بطور کل آهسته و با خستگی، تعادل ضعیف و خطر بالای سقوط در وضعیت ایستاده، فعالیتهای خود را از سر میگیرند. بعضی از افراد اذعان دارند که پوشیدن لباس میتواند از ۳۰ دقیقه تا ۲ ساعت یا بیشتر در طول روز از وقتشان بگیرد. رویکرد مراجع محوری هنگام ارزیابی مراقبت شخصی باید گرفته شود تا مصرف بهینه انرژی هنگام پوشیدن لباس به صورت مستقل را داشته باشد که ممکن است در یک فرد مبتلا به پارکینسون که برای انجام سایر امورات معنادار روزانه بسیار خسته است و دارای اختلال تعادل و کاهش کیفیت زندگی است، نتیجه بخش باشد. برخی از افراد مبتلا به پارکینسون، با این وجود، ممکن است خواستار برقراری استقلال خود با وجود هزینه زمانی بسیار، باشند. دیگران ممکن است یک بسته مراقبت را که به آنها در شست و شو و لباس پوشیدن کمک خواهد کرد را ترجیح دهند چراکه آنها را خسته نمیکند و مانع از دسترسی آنها به فعالیتهای کار و اوقات فراغت در جامعه نمیشود. یا به سادگی آنهارا توانمند میسازد تا عادتهای روزانه را در منزل ادامه دهند. معرفی وسایل کمکی لباس پوشیدن ممکن است سرخوردگی را تشدید کند. با این وجود، افراد مبتلا به پارکینسون دریافتند که استفاده از فرآیندها و ابزار جدید منجر به گیجی میشود. به تطابقات لباس باید توجه شود. مثل جایگزینی دکمه با بند چسبی، همچنین توصیه عمومی درمورد لباس مناسب که پوشیدن و درآوردن و بستن آن آسان و به راحتی قابل اجراست. برای آنهایی که خواستار حفظ استقلال خود هستند ولی خواهان راحتی هرچه بیشتر در پوشیدن لباسهایشان هستند، تمرین عادتهای روزانه لباس پوشیدن، با رفع عوامل حواس پرتی، ممکن است سودمند باشد.
مراقبت های شخصی در کاردرمانی پارکینسون
کاردرمانگرها برای بهبود عادتهای روزانه مراقبت شخصی در افراد مبتلا به پارکینسون توصیه می کنند که:
زمان دوز اول داروی ضد پارکینسونی مشخص شده باشد. چون در نوع عملکرد مهم است. معمولا بعد از شستشو و لباس پوشیدن استعمال شود، که بستگی به تجویز دارو دارد بایستی توجه کرد ممکن است دوز اول قبل شستوشو و پوشیدن لباس داده شود.
اگر عادتهای روزانه مراقبت شخصی طولانی یا خسته کننده باشد، یا اگر شخص مبتلا به پارکینسون ترجیح دهد، کمک در صبح و یا عصرمنعی ندارد.
استفاده از جایگاه دفع مدفوع باید ارزیابی شود و اگر نیاز است سریعا فراهم شود.
اگر خواسته شخص است تا لباسش را به طور مستقل بپوشد، روش های مفید زیرباید تمرین شود:
جمع آوری تمامی لباسها و قرار دادن آنها در مکانی صحیح
نشستن روی یک صندلی یا تخت نزدیک به لباس
تمرکز بر روی لباس پوشیدن، اجتناب از عوامل حواس پرتی، صداها و مکالمات
قبل از پوشیدن هر بخش از لباس، از فرد دارای پارکینسون بخواهید تا بصورت ذهنی مراحل انجام آن را تمرین کند.
هر حرکت از بدن را به طور جداگانه پیش ببرید (به عنوان مثال دست راست را در این آستین قرار بدهد و بالا بکشد.)
برای بالا کشیدن شلوار یا زیر شلواری خود بایستد، اطمینان حاصل کنید که تعادل خود را حفظ میکند.
برای بستن دکمه و زیپ خود بنشیند.
تاکید کردن بر این مهم که فردی دارای بیماری پارکینسون میتواند از عهده کاری در زمان مناسب برآید، تا بتواند کامل روی فعالیت تمرکز کند و هر مرحله برای انجام دادن کامل آن را شرح دهد. (اقتباس از موریس و همکاران ۱۹۹۶)
ابزار کمکی لباس پوشیدن مانند قلاب دکمه (button hooks) ممکن است به سردرگمی منجر شود و تنها باید به عنوان انتخابی پس از اینکه فرد را آزمایش کردیم، به آن نگاه کنیم.
مهارتهای خانگی (Domestic life)
در تمام مراحل پارکینسون، عملکرد وظایف داخلی مانند آماده سازی غذا، کارهای خانه و خرید ممکن است تحت تاثیر مهارت و چابکی ضعیف، اختلال تعادل، کاهش توانایی برای انجام چندین کار (وظایف چندکاره) و افزایش سطح خستگی قرار گیرد. تغییرات شناختی احتمالی مربوط به مهارتهای برنامه ریزی، سازماندهی و تصمیم گیری نیز ممکن است در تواناییهای مدیریت خانه داری و مدیریت پول تاثیرگذار باشد.
برای برخی افراد توانمندی در ادامه دادن به عنوان خانهدار اصلی ممکن است مرکزیتی برای نقش آنها در میان (اعضای) خانواده و کلید ادامه (پایداری) عزت نفس آنها باشد. علاوه برآن اقلام کوچک تجهیزات ممکن است باعث بهبود سهولت و ایمنی کار در آشپزخانه گردد. باید به اصلاح ماهیت آن کار توجه شود، به عنوان مثال توجه به خرید سبزیجات یا وعده های غذایی از پیش آماده شده. (و/یا) برای اینکه آن فرد نیازی به انجام آن وظیفه نداشته باشد. برای مثال با خرید مواد غذایی در اینترنت، و یا با استخدام یک نظافت چی. اگر فرد مبتلا به پارکینسون مایل به ادامه فعالیتهای مربوط به آشپزخانه، باشد، سازماندهی مجدد صورت میگیرد، بطوریکه موارد (آیتمها) قابل استفادهی رایج با دستیابی آسان، باعث بهبود دسترسی و کاهش خستگی میگردد.
برای کاردرمانگران با هدف ترویج مهارتهای داخلی و تواناییهای افراد مبتلا به بیماری پارکینسون، توصیه میشود که:
اقلام کوچک تجهیزات باید ارزیابی شده و بدون تاخیر ارائه گردند. برای مثال:
لاتکس لغزش گیر یا matting میتواند منجر به تسهیل بازکردن درب شیشهها شود.
صافی فلزی یا توری میتواند در هنگام آب کشی ظرف سبزیجات کمک کند.
یک دستگاه حلقه کش (ring – puller) میتواند دشواری باز کردن درب حلقوی قوطیهای مواد غذایی را تسهیل کند.
اهرم شیرآب یا گرداننده شیر (tap turners) میتواند منجر به تسهیل استفاده از شیرهای آب گردد.
استفاده از یک چهارپایه (جایگاه قرارگیری) باید در طول انجام برخی وظایف، مانند آماده سازی غذا یا اتو کردن در نظر گرفته شود.
استفاده از چرخ دستی باید به دقت و بصورت آزمایش شده استفاده گردد: چرخ دستی کوتاه ممکن است منجر به تشدید خم شدن شود و هرچند چرخ دستیهای بلند سبک پلت فرم ممکن است مفید باشد، اما آنها نیز ممکن است منجر به افزایش تمایل به سرعت راه رفتن که ناشی از عجله کردن است بشود.
پیمودن مسیر آماده سازی وعده های غذایی باید به عنوان یک راه برای از بین بردن (کاهش) خستگی باشد. برای مثال انجام برخی از آماده سازی های زودهنگام در روز (مفهوم: منجر به کاهش مسیر و زمان انجام به واقع پخت و پز غذا میگردد.)
به تقسیم بندی (شکستن) کارهای خانگی به اجزای عمل (اعمال جزء به جزء) برای حضور موفق در برخی از جنبههای فعالیت توجه شود.
به معرفی غذاهای راحتی و محل فروش اینترنتی آن توجه شود.
سوالات متداول:
1.کاردرمانی برای بهبود بیماران پارکینسون چه کمکی می تواند انجام دهد؟
کاردرمانی در جهت بهبود پوسچر و حرکات، تقویت تعادل، بهبود مهارت های هماهنگی حرکتی و کنترل انرژی ، بهبود حرکات چشمی و بهبود مهارت های کلامی و بلع کمک می نماید.
2. آیا دارو درمانی به تنهایی می تواند برای بیماران پارکینسون مفید باشد؟
داروهای پارکینسون با کاهش علائم به بیمار کمک می کنند فعالیت های روزانه را از سر گیرد، اما کنترل لرزش ها و خستگی ناشی از فعالیت به زودی بازمیگرد و نیاز به تقویت عضلانی و بهبود مهارت های حرکتی دارد که توسط تمرینات کاردرمانی ایجاد می گردد.
مرکز درمان حساسیت شنیداری دکتر صابر با سابقه 16 ساله در زمینه اختلالات پردازش حسی و درا بودن متخصصین گفتار درمانی مجرب و کاردرمانی تخصصی در حیطه پردازش حسی به درمان حساسیت شنوایی در کودکان و اصلاح مشکلات تمییز شنیداری و پردازش شنیداری می پردازد. مرکز پردازش شنیداری دکتر صابر با دو شعبه در غرب و شرق تهران مجهز به امکانات تخصصی نظیر اتاق مهارت های شنیداری و سنسوری روم در زمینه درمان اختلال پردازش حسی در تهران جزو بهترین مراکز گفتار درمانی و کاردرمانی در حساسیت شنیداری به حساب می آید. گفتار درمانی در منزل و کاردرمانی در منزل از دیگر امکانات بهترین مرکز درمان حساسیت شنوایی می باشد.
مانند تمام چیزهای حسی،مردم طیفی از پاسخ ها را به تحریک شنیداری دارند. برخی به وسیله دروندادهای شنیداری در حجم بالا و شدید،مثل مسابقات ماشین های غول پیکر و ضربات موسیقی پاپ تحریک می شوند. حتی اگر آنها هنوز افت شنوایی نداشته باشند،برخی از این جستجوگری های شنیداری ممکن است باعث شود در حجم غیر معمولی از بلندی صدا صحبت کنند.این افراد حساسیت شنوایی پایینی دارند.
در انتهای دیگر طیف اختلال پردازش حسی ،افرادی اند که به بسیاری (اگر نگوییم همه) از صداهای بلند واکنش نشان میدهند و موسیقی ملایم با ریتم آرام و ثابت و رستوران ها و فعالیتهای کم صداتر را ترجیح می دهند.این افراد حساسیت شنیداری بالایی دارند
شنیدن شامل چیزهایی بیشتر از تشخیص صدا می شود. امواج صوتی به طور منفعل وارد گوش می شوند،به پرده های گوش اصابت می کنند و سپس به تکانه های عصبی که به مغز برای تحلیل این که صدا از کجا منشا گرفته و آیا برای توجه حائز اهمیت است،تبدیل می شود. اگر پیام های عصبی در طول مسیر مختل شوند یا در مغز درست تفسیر نشوند،پردازش شنیداری مختل می شود. کتاب های بسیار خوبی در زمینه اختلال پردازش شنیداری در دسترس می باشد.این بخش تنها به مشکلات حساسیت شنوایی می پردازد.
کودکی ممکن است تست شنیداری را با توفیق کامل بگذراند و هنوز مشکلات حساسیت شنوایی داشته باشد.ممکن است به این دلیل باشد که کودک مشکل پردازش شنیداری حجم صدا یا بسامد های خاصی را از صدا ( pitch ) داشته باشد،یا با گوش دادن فعال مشکل داشته باشد،که شامل طبقه بندی و پردازش شنیداری چیزی است که شنیده است.
تشخیص اختلال پردازش شنیداری
در حالی که بیشتر ما شروع به شنیدن صدا از ۰ تا ۱۵ دسی بل میکنیم،برخی می توانند صفر دسی بل یا حتی دسیبل های منفی را بشنوند. کودکانی که دارای آستانه شنوایی پایین هستند(یعنی حساسیت شنوایی بالایی دارد)،حقیقتا میتوانند خوب بشنوند که آن را هایپراکیوس می نامند. صداهایی که ممکن است مشقت آور یا دردناک باشد،آن طور که تمپل گرندین گفته است،مانند این است که مته دندانپزشکی به عصب ضربه بزند. در حالی که برای نوزادان و کودکان طبیعی است که از صدای بلند و غیر قابل انتظار وحشت زده و آشفته شوند، بیشتر کودکان با صداهای معمول مثل صدای جاروبرقی،سشوار،مخلوط کن،سیفون و حتی هشدار آتش نشانی عادت کرده اند.آنها ممکن است از صدای آزار دهنده لذت ببرند، اما دیگر واکنشهای چشم گیری مثل گریه کردن، جیغ زدن یا کج خلقی را ندارند.
حساسیت شنیداری در کودکان
کودک بیش از حد حساس (حساسیت شنیداری بالا) معمولا به واکنش های بیش از حد خود ادامه می دهند،این در حالی است که دیگران این واکنش ها را پشت سر گذاشته اند. وقتی کودکی صدای دردناک یا ترسناک را تجربه کرد،ممکن است یک ناسازگاری با آن ایجاد کند و ممکن است واکنش های عاطفی منفی اش را به محیط و موقعیت هایی که احساس می کند پتانسیل ایجاد همان تجربیات آزاردهنده را دارد،تعمیم دهد. در حالی که یک بخش عاطفی وجود دارد،در ذهن نگه دارید که کودک ممکن است هایپراکسیوس حقیقی همراه با حساسیت بیش از حد به فرکانس های خاصی از صدا را داشته باشد و صدا ممکن است به گوش هایش صدمه بزند. اینگونه است که کودک نیاز دارد که از طریق تطابق و انس گرفتن با برنامه های پرورش حسی شنیوایی که به وسیله یک کاردرمانگر اجرا می شود،از آن محافظت کند. رفتارهای منفی یاد گرفته شده مرتبط با صدا را نیز ممکن است نیاز به پرداختن به آن داشته باشد.
کودک بیش از حد حساس یا حساسیت شنیداری بالا ممکن است به وسیله ی صداهایی که حتی دیگران به نظر می رسد که آن را نشنیده باشند، حواسش پرت شود، در مدرسه، ممکن است صداهای هم کلاسی هایش در ردیف عقب را همراه با آن چیزی که در کلاس مجاور رخ می دهد،بشنود. موسیقی،معمولاً کلاسیک،که در صدا های کم با هدف کمک به تمرکز دانش آموزان یا به منظور کمک به چرت زدن آنها،پخش می شود،ممکن است برای کودکان با مشکلات پردازش حسی گیج کننده و آزار دهنده باشد.
انواع حساسیت های شنیداری در کودکان
غرقه سازی شنیداری
کودکان دارای آستانه شنوایی پایین یا حساسیت شنیداری پایین اغلب در محیط های صدا دار مشکل دارند چرا که مقدار زیادی صدا برای پردازش شنوایی وجود دارد. سخت است که بگوییم صداها از کجا می آیند. آنها برای فیلتر کردن صدا های نامربوط و تمرکز کردن به موضوعات مهم تر،دچار کشمکش اند. این توانایی آنها برای توجه جهت یادگیری را تحت تاثیر قرار داده و منجر به رفتارهای غیر معمول میگردد. بسیار سخت است هنگامی که کودکان دیگر در راهرو و کلاس در حال صحبت هستند،یا هنگامی که کامیون با بارش رد میشود،بخاری در حال صدا دادن است،مهتابی نوسان می کند و هم کلاسی دیگرش سرفه می کند،به صحبت های معلم گوش دهد. با مقدار زیادی تلاش برای تمرکز در یک زمینه صدا،کودک به آسانی خسته،دستپاچه و حواسش پرت می شود.
حساسیت ها به فرکانس صدا
کودکان با مشکلات پردازش شنیداری ممکن است به فرکانسهای خاصی از صدا نیز حساس باشند. غرش کم بسامد یک کامیون ممکن است کاملا هشدار دهنده باشد،به خصوص اگر کودک مشکلات مکان یابی در این که کامیون دارد از کجا می آید و به کجا میرود و احتمالا قصد دارد به کجا برود را داشته باشد،چرا که بعد از همه اینها،اگر نتوانید صداهایی را مکان یابی کنید،غریزه ی حفظ جان که جزء غرایز اولیه است، برای شما در هنگام نزدیک شدن به خطر فعال می شود. فرکانس های بالاتر مثل سشوار میتوانند بسیار درد آور باشند، همانطور که صوت های جیغ مانند می توانند این گونه عمل کنند. صدا های گفتاری یک طیف فرکانس دارند. صداهای دارای فرکانس پایین شامل ام،ان و بی است در حالیکه اف،اس و ث در فرکانس های پایین تر شنیده می شوند.
ادیوگرام ها و تست حساسیت شنوایی
کودکان با مشکلات حساسیت شنوایی، بهخصوص آنهایی که تأخیر زبان،تاریخچه ای از عفونتهای گوشی و پاسخ های منفی به صداهای خاصی دارند،باید یک آزمون درک شنیداری توسط یک شنوایی شناس دارای صلاحیت از آنها گرفته شود. غربالگری های مدرسه معمولا از ۳۵ دسی بل به عنوان خط پایه آزمون برای افت شنوایی بدون بهره بردن از اتاق عایق صدا استفاده می کنند. برای ارزیابی آستانه شنوایی پایین یا حساسیت شنوایی پایین باید از زیر صفر دسیبل شروع شود. آزمون حساسیت شنوایی بایستی در اتاق های عایق صدا انجام گیرد. توجه داشته باشید که ما نمیتوانیم به طور کامل به صفر دسیبل نویز دست پیدا کنیم. در یک اتاق کامل عایق صدا و نویز هم،شما جریان های خون و ضربان قلب خود را خواهید شنید،که بعضی از مردم با حس شنیداری حساس واقعاً قادر به شنیدن آن در محیط های روزمره اند.
یک ادیوگرام همچنین آستانه تشخیص صدا را در بسامد های مختلف آزمایش می کند. به خصوص زمانی که به فرکانس های بالا یا پایین گفتاری میرسد،مهم است. حتی یک افت شنیداری خیلی خفیف یا حساسیت شنیداری زیاد به یک فرکانس خاص روی توانایی کودک در شنیدن و پردازش صداها در آن فرکانس اثر می گذارد.
مشکلات پردازش شنیداری و حساسیت شنوایی
یک کودک با آسیب شنوایی خیلی خفیف صداها و اطلاعات خاصی را در محیط از دست خواهد داد. اگر شما تا به حال گرفتگی گوش ها را بعد از سوار شدن به هواپیما تجربه کرده باشید یا بعد از شنا در گوش هایتان آب رفته باشد،می توانید تصور کنید این زمانی نیست که بخواهید بنشینید و به درس معلم گوش دهید یا دور یک زمین شلوغ بازی بدوید.
کودکان با حالت دفاعی شنیداری(حساسیت شنیداری بالا) ممکن است آرزوی درگیر شدن در خیلی از فعالیت هایی که بسیاری از همتاهای شان از آنها لذت می برند را نداشته باشند. کودکان با حساسیت شنیداری ممکن است مضطرب شوند و ورود به اتاق تاریک را زمانی که به سالن ورزش نوپایان یا کلاس موسیقی برده می شوند رد کنند چرا که آنها از هیاهوی بچه های دیگر به علاوه ابزارهای پر سر و صدا و موسیقی یا ابزار آلات بازی که نمی دانند از آنها چگونه بایستی استفاده کنند میترسند.
زمین بازی ممکن است به دلیل وجود جیغ های زیاد،خندیدن ها و صدای صحبت هایی که وارد گوش کودک با حساسیت شنوایی بالا از هر جهت میشود،و هم چنین صداهایی مثل ماشین ها و کامیون ها غیرقابل تحمل باشد. کودکی دیگر ممکن است انتخاب های کمتحرک تری مثل بازی با جعبه شن یا بازی آرام نزدیک به یک دیوار را تا جایی که صداها قابل مدیریت کردن است،ترجیح دهد.
تکرار صدا در باشگاه های غار مانند می تواند برای کودک با حساسیت شنوایی بالا تحمل کلاس ورزشی در مکان های سرپوشیده را سخت تر کند. حمام هایی که با کاشی پوشیده شدهاند،اکوی زیادی دارند چرا که ماده ایی در آنها وجود دارد که جذب صدای کمتری دارند. کودک با حساسیت شنیداری ممکن است در هنگام استفاده از دستشویی عمومی،خصوصاً هنگامی که سیفون خودکار دارد و به صورت غیر قابل پیش بینی به صدا در می آید یا خشک کننده های دست با فرکانس بلند صوتی،دچار ترس شود. ممکن است آموزش اینکه به کودک با حساسیت شنیداری یاد دهیم کاغذی چسبنده بر روی سنسور سیفون بگذارد،به آنها کمک کند چرا که سبب میشود سیفون به صورت خودکار به کار نیافتد. اگر صدایی خیلی خوب شنیده و پردازش نشود،حساسیت ها به صداهای زبان ممکن است با تکامل زبان درکی همراه با زبان بیانی تداخل داشته باشد. امکان دارد به توجه به والدین و معلمین سخت باشد،به خصوص هنگامی که زبان استفاده شده پیچیده،دارای چند گام و در تن صدایی بالا دریافت شود که برای کودک تحمل آن سخت است.
اختلال پردازش شنیداری در کودکان اوتیسم
احتمالاً برای فرد دارای حساسیت شنیداری غیر ممکن است که در حال صحبت کردن با شما،تماس چشمی را حفظ کند چرا که بسیار مشکل است بتواند دو درونداد حسی را در یک زمان پردازش کند،به خصوص برای مراجعین اوتیسم یا آنهایی که اختلال زبان غیر کلامی دارند. تماشای حرکت ابروی شما،سعی برای فهمیدن اینکه تغییرات در بیان صورتی شما چه معنایی می دهد و کج شکلی های دیداری ممکن است حمایت شما از محتوای چیزی را که می گویید فراهم کند.
در حالی که برخی کودکان اوتیسم از تماسهای چشمی خودداری میکنند،بقیه افراد ممکن است تماس چشمی مداوم با شما برقرار کنند که واقعاً برای دیگر اشخاص کسل کننده است. که این مورد بسیار مشکل آفرین است و سایر افراد را آزار میدهد. همان طور که ثبات طبیعی تماس چشمی یک مهارت اجتماعی پایه ایی است،کودک اوتیسمی که نمی تواند اطلاعات بینایی و صدا را همزمان پردازش کند،یک مانع اضافی در راه اجتماعی شدن را دارا است.
برخی کودکان که با پردازش شنوایی کشمکش دارند،توجه خود را روی چیزی که انجام میدهند با خاموش کردن گوشهایشان انجام می دهند. بستن راه صدا های پراکنده از طریق تمرکز روی موضوعی که سبب ممانعت توجه به دیگر موضوعات می شود، مهارت اکتسابی بسیار سختی است که بعد از آن تغییر توجه از یک موضوع به موضوع دیگر را سخت می کند. یک والد یا معلم ممکن است وقتی نام کودک را صدا می زنند و او توجه نمی کند،آزرده شود و این در حالی است که ما این حالت را در کودکانی میبینیم که کارتون مورد علاقه خود را نگاه می کنند و عاشق بازی های کامپیوتری هستند و این موارد کمتر در زمان هایی که کودک مشغول لگو بازی یا خواندن یا رنگ آمیزی است اتفاق میافتد. این مورد بیشتر تغییر توجه حسی است تا یک ترجیح یا یک بی ادبی..
اختلال پردازش شنیداری چطور اتفاق می افتد؟
سیستم شنوایی شامل دو نوع گوش دادن فعال و غیر فعال می شود. اگر ساختار آناتومیکال سیستم شنیداری ما درست کار کند (به این معنی که کم شنوا نباشیم ) پردازش گوش دادن هنگامی که موج های صوتی به گوش ما می رسد و به سیگنالهای صوتی تبدیل می شود و به مغز می رود،سخت نخواهد بود. متقابلا گوش دادن هم شامل نیازهایی است. گوش های ما پر از انواع صداهای مختلف است،از صدای مردم مختلف گرفته تا برنامه های الکترونیکی و سر و صدای ترافیک و صدای سخنرانی های به خصوص در دستورات گوش کردن آمده است که ما نیاز به یک سازماندهی در صداهای شنیداری داریم به گونهای که بین صداها و تصمیم برای اینکه کدام صداها را نادیده بگیریم و بر کدام صداها تمرکز کنیم تفاوت قائل شویم. پردازش شنیداری به این بستگی دارد که سیستم عصبی مرکزی در مورد هرکدام از این صداها چه احساسی دارد. سیستم عصبی مرکزی به ما اجازه می دهد که صدا های حاشیه ایی و صدای معلم را از هم تفکیک کنیم. این توانایی به ما اجازه می دهد که تفاوت های کوچک در بین صداهایی مثل است و اسب یا هیچ و پیچ را بشنویم.
درمان پردازش شنیداری زمینه های بسیاری دارد
حجم صدا: بیشتر ما صداهایی با حجم ۰ تا ۱۵ دسی بل را تشخیص می دهیم. هر کدام از ما با یک میزان صدا راحت هستیم،اما همه بر سر صداهای بلند توافق داریم.افرادی با حساسیت شنیداری بالا می توانند صداهایی بشنوند که اکثر ما قادر به شنیدن آنها نیستیم. برای افراد با حساسیت شنوایی پایین،صداهایی که برای ما بسیار بلند تلقی می شود معمولی است.
فرکانس صدا: تعداد امواج صوتی در هر ثانیه است. صداهای با فرکانس بالا شامل صداهای با گام بالا،سوت،سشوار و شیپور است. صداهای با فرکانس پایین شامل صداهای زیر،روشن ماندن کامیون،جاروبرقی و خنک کننده های هواست. بعضی افراد با حساسیت شنوایی نسبت به صداهای عادی با فرکانس معمولی حساس اند،به خصوص بسیاری از بچه های کم سن و سال. ما بایستی برای آموزش آنها از چنین تن صدایی برای رسیدن به هدف مورد نظر مان استفاده کنیم. علاوه بر اینها،با بالا رفتن سن،بسیاری از ما توانایی شنیداری صداهای با فرکانس معمولی را از دست میدهیم،به خصوص اگر به موسیقی با صدای بلند گوش دهیم و یا با ابزار های پر سر و صدای صنعتی بدون تجهیزات محافظت کننده در طی چندین سال سر و کار داشته باشیم.
حساسیت شنوایی: بسیاری از کودکان کاملا نسبت به صدا حساسند و بهترین عملکرد را در سکوت و محیط آرام دارند در حالی که به نظر می آید مانند کودکی خوابیده باشند و برایشان مهم نباشد که چه صداهایی در اطراف شان وجود دارد. بنابراین در تکامل یک کودک،او باید با تنوع صداها،سطوح مختلف حجم صدا فرکانسهای مختلف منطبق شود و پاسخ های متناسب با چالش های حسی بدهد و این مهم،بدون داشتن یک جنگ و گریز به پاسخ های اضطراب آور محقق نمی شود. به هر حال هیچ فردی صدای بلند آژیر آتش نشانی را دوست ندارد،بسیاری از کودکان می توانند این صدا را تحمل و نیاز شنوایی خود را برآورده می سازند و این باعث آرامش آنها میگردد.
مدت زمان باقی ماندن صدا: به این موضوع بستگی دارد که آخرین بار چه مدت آن صدا را گوش می دادید. هنگامی که زبان جدیدی را می آموزید, اگر شمرده شمرده صحبت کنند درک آن خیلی راحت تر می شود و با هر میزان صدایی که صحبت کنند این اجازه را به آموزش گیرنده می دهد که بهتر آن را بشنود. در همین باب،اگر شما آشپزی کنید و حساسیت هواکش را پایین بیاورید،همه چیز برای شما درست می شود. اما اگر مدام صدا کند،این صدا میتواند غیر قابل تحمل و حواس پرت کننده باشد. اما اگر صدا بلندتر و بلندتر باشد،به میزان قابل توجهی غیر قابل تحمل تر می شود و باعث می شود حواس ما پرت شود.
تمرکز بر روی صدا: به اینکه صدا از کجا می آید برمیگردد و به ما کمک می کند دریابیم که در کدام مکان از محیط خود قرار گرفتهایم. هنگامی که کودکی صدایی می شنود یا صدای مادرش به گوشش می خورد،به طرف او برگشته و سینه خیز به سمت او می رود. اگر در گذشته بر روی صدای هواپیما تمرکز کرده باشیم،می دانیم که هواپیما در آسمان قرار دارد و می توانیم در آستانه شنوایی خود هنگام حرکت کردن هواپیما صدای نزدیک شدن و دور شدن آن را بشنویم.
تمییز شنیداری: هنگامی که کودک متولد می شود،یا شاید درون رحم،کودک یاد می گیرد که واژه هایی که از ساختار های کوتاه و ساده تشکیل شده است را تمییز دهد. بنابراین او میتواند هر واجی را تمییز دهد و تفاوت بین کر و کار،رفت و نفت و امثال آن را تشخیص دهد،او می آموزد که چگونه صداها با الگوها و ریتم های خاصی به هم می پیوندند و همچنین معانی مشتق شده از تن صداهای مختلف را می آموزد.
تصفیه صداها: در هنگام تکامل،کودک می آموزد که چگونه از صداهای نامربوطی چون صدای یخچال چشمپوشی کند و بر اساس تمرکز انتخابی توجه خود را بر موضوعات مهم تر معطوف می کند،مثل صدای مادرش در هنگام صحبت کردن. از بدو تولد به بعد او به طور روز افزون توانایی تمرکز پایدار با وجود صدا های برهم زننده تمرکز،بهتر و بهتر می شود. او شروع به هماهنگ کردن خود با صدای معلم میکند تا صداهایی را که از اتاق بغل یا بیرون می آید حذف کند. در کافه،یک کودک می آموزد که چگونه با دوستانش با وجود صداهای بلند و پژواک های زیاد وارد مکالمه شود. این مهارت در کودکان با مشکلات پردازش شنیداری ایجاد نمیشود برای مثال کودک اوتیسم با حساسیت شنوایی بالا نمیتواند صدا های محیط را برای تمرکز بر صدای معلم در کلاس حذف کند.
درمان حساسیت شنیداری در مرکز پردازش شنوایی
در دستورات آورده شده برای پردازش ورودی های شنیداری،یک فرد نیاز به توانایی ارتباط برقرار کردن همه جزئیات شنوایی برای هماهنگی عوامل مختلف عاطفی،هوشی و رفتاری را دارد. برای مثال،هنگامی که شما رانندگی می کنید و آژیر آمبولانس را می شنوید،نیاز به حفظ خونسردی دارید تا مسیر خود را انتخاب کرده و از راه آمبولانس کنار بکشید.
اگر می خواهید روی مراجعی با اختلال پردازش شنیداری برای بهتر شدن مهارت های شنیداری اش کار کنید،بایستی به موارد زیر آگاه باشید:
سابقه عفونت های گوش و بیماری های تنفسی
توانایی درک سخن (زبان دریافتی)،برای بیان نیازها،خواسته ها و افکار (زبان بیانی) و درک ابعاد محاوره ایی زبان (زبان عملی)
آیا فرد صدای غیر معمول بلندی دارد یا ساکت است.
هر گونه پاسخ غیر عادی به صدای بلند،غیرمنتظره و صداهای غیر معمول
توانایی تمرکز با وجود صدا های کلاس،زمین بازی و هر جای دیگر.
توانایی پیروی از دستورات زبانی.
درمان اختلال پردازش شنیداری- گفتار درمانی و کاردرمانی
قدم 1 : محافظت. برای مراقبت از گوش های بیش از حد حساس از مسدود کنندههای گوش،هدفون های گیرنده ی نویز و گوش گیر های کاهش دهنده ی صدا استفاده می شود. می توانید این اجناس را از داروخانه،تهیه کنندگان موسیقی و ابزار فروشی ها تهیه کنید. یک مرجع آنلاین ( earnplugstore.com ) وجود دارد که تنوع وسیعی از گوش پوش های محافظت کننده برای کودکان،بزرگسالان و سگها را با کیفیت خوب عرضه می کند. از این موضوع مطمئن شوید که فرد از محافظت کننده های گوش در تمام روز استفاده نمی کند چرا که سیستم شنیداری به صدای خفه شده عادت خواهد کرد. آنها را برای موقعیت های خاصی که چالش برانگیزند نگه دارید.
قدم ۲:حساسیت زدایی. کودکی که دارای مشکلات حساسیت شنیداری ممکن است با مواجه شدن مکرر با موقعیت های خاص غلبه کند و بیش از حد تحریک نشود. ضبط صداهای ناخوش آیند و با هم گوش کردن آن در بستری متفاوت که کودک بتواند میزان صدای آن را کم یا زیاد کند،ممکن است در حساسیت زدایی کمک کننده باشد. شما همچنین می توانید به منتخبی از سی دی های ( Sound- Eaze ) و ( School- Eaze ) گوش دهید که بسیاری از صداهایی که کودکان از آن می ترسند مثل صدای جاروبرقی،مخلوط کن،سیفون،هشدار دهنده ها و طوفان را با نغمه هایی شاد و ریتمیک برای کمک به کودک و پیش بینی تحمل صدا های مضطرب کننده را ادغام کردهاند.
قدم ۳:افزایش مهارت ها. کار با یک کاردرمانگر، گفتار درمانگر یا شنوایی شناس که در ساخت تحمل حسی و مهارت پردازش شنیداری با تجربه است. برنامه های درمان اختلال حساسیت شنیداری بر اساس صدا مثل ( Therapeutic Lis-tening ) ، سیستم های گوشدادن یکپارچه ( Solisten ) ، ( iLs ) و سایر برنامهها که برای تقویت و یکپارچه سازی سیستم شنیداری فرد با سایر سیستم های حسی و حرکتی وی طراحی شده اند. برنامه های نرم افزاری مثل ( Earobics ) و ( Fast For Word ) به ساختن مهارت های پردازش شنیداری کمک می کند. ضمناً،کودک ممکن است از یک ضبط کننده صدا در کلاس درس استفاده کند به گونهایی که صدای معلم در تن اصلی باشد و صدای همکلاسی ها و صداهای اضافه کمتر شنیده شود.
قدم 4 :ایجاد دفاع و حمایت. کاردرمان و گفتار درمان به مراجعین و خانواده هایشان بیاموزند که از حقوق خود به شیوه مودبانه اما مدعیانه دفاع کنند. به عنوان مثال،دانش آموزی که می تواند مطلبی را بیاموزد،از معلم بخواهد که مثلا دستورالعملی را مجدداً تکرار کند،یا یک نوجوان در رستوران می تواند مودبانه از گارسون بخواهد که صدای موسیقی را کم کند چرا که این نوجوان نمی تواند صدای دوست خود را بشنود.
کودکانی که صدای فیلم ها آنها را مشوش میکنند. ممکن است علاقه خاصی به تماشای فیلم های حسی ( AMCs Sensory Friendly Films ) که در اول نمایش،فیلم ها با صدای کم شروع و با روشنایی خانه افزایش پیدا میکند و کودکان می توانند در آن حرکت کرده،حرف بزنند و لذت ببرند.
برنامه های مختلف گفتار درمانی و کاردرمانی نظیر اتاق بهبود مهارت های شنیداری و سنسوری روم می تواند در درمان حساسیت شنوایی در کودکان موثر باشد. تجهیزات اتاق بهبود مهارت های شنیداری و سنسوری روم با ایجاد محیطی دلپذیر برای کودک به صورت تدریجی مدالیته های حس شنیداری را وارد محیط کرده و حساسیت کودک را کاهش می دهد. همچنین برنامه های طبقه بندی شده اتاق شنیداری در درمان اختلال پردازش شنیداری و افزایش تمییز شنیداری و درک شنیداری کمک کننده است. گفتار درمانی همچنین در کم شنوایی و تربیت شنیداری موثر است.
سوالات متداول:
1- چه عواملی موجب بروز حساسیت شنوایی در کودکان میشود؟
در کودکان بهویژه مبتلایان اوتیسم یا اختلالات پردازش حسی، عدم توانایی در تفکیک صداهای محیط و تنظیم شدت صوت باعث حساسیت شدید میشود. عوامل ژنتیکی، آسیب عصبی، سابقه عفونت گوش و تأثیرات محیطی نیز میتوانند نقش داشته باشند
2- اختلال پردازش شنیداری (CAPD) چیست و ارتباطش با حساسیت شنیداری چیست؟
CAPD به نقص در درک گفتار در میان نویز و تفکیک صداها مربوط است؛ فرد ممکن است با شنیدن جملات کوتاه قادر به تکرار باشد ولی معنی آن را درک نکند. این اختلال با حساسیت زیاد شنیداری همراه است و تشخیص آن تخصصیتر است
مشکلات حسی در اوتیسم شامل اختلالات یکپارچگی حسی در کودکان اوتیسم می باشد که به صورت پر حسی، کم حسی و به هم ریختگی حسی در کودکان اوتیسم مشاهده می شود. اختلالات حسی در کودکان اوتیسم با اختلال پردازش حسی در کودکان متفاوت است و در درمان حسی در کودکان اوتیسم نیز باید متفاوت با کودکان با اختلال پردازش حسی عمل شود. طیف اختلالات اوتیسم به وسیله نقصهایی در تعاملات اجتماعی ارتباطات کلامی و غیر کلامی، و رفتارهای تکراری کلیشه ای و غیر قابل انعطاف و علایق محدود به صورت بالینی مشخص می شود، در داخل تشخیص اوتیسم دامنه وسیعی از توانایی شناختی و رشد زبان و عملکردهای روزانه زندگی وجود دارد. علت های متنوعی برای علایم اوتیسم شناخته شده است از جمله تنوع ژنتیکی مثل سندروم ایکس شکننده و تشعشعات محیطی مثل ترشح جالفوریک اسید در رحم، و زودرس بودن نوزاد، دیگر فاکتورهای کمککننده که تحت مطالعه هستند شامل تشعشعات توکسین محیطی مثل فلزات سنگینی مانند جیوه که ممکن است نسل در نسل بوده باشد.
تقریباً بیشتر افراد اوتیسم، مشکلاتی در پردازش حسی خود دارند که آنها را افرادی ناتوان می سازد. بیشتر از 90 درصد کودکان اوتیسم، اختلالات حسی غیر طبیعی همراه با علائمی در حیطه های مشکلات حسی پیچیده و مختلط دارند. برای مطالعه در زمینه رژیم حسی بر روی لینک کلیک کنید.
مقایسه مشکلات حسی اوتیسم با اختلال پردازش حسی در کودکان
مطالعه ای توسط دکتر استنلی گرین اسپن و سرنا ویدر انجام شد آنها پی بردند که 94 درصد از جامعه مورد مطالعه مشکلات حسی کودکان اوتیسم شامل عکس العمل پایین، عکس العمل بالا، و ترکیبی از هر دو در داده های حسی مختلف را دارا هستند و 100 درصد جامعه مورد مطالعه هم در پردازش شنوایی اختلال عملکرد داشتهاند و مشکلات طرح ریزی حرکتی دارند. به طور قابل توجه، کودکان اوتیسم سطح پایین تری از هیجانات پایه ایی را دارند. در سال 2009 مطالعهایی انجام شد که کودکان اوتیسم را با بچه هایی که دارای اختلال پردازش حسی هستند از نظر مشکلات پردازش حسی مقایسه کرده اند. در این مطالعه سیستم هیجانی سمپاتیک و عکس العمل های کودکان و از طریق 5 حیطه ی حسی که در چالش های حسی مورد استفاده اند بررسی گردید.
نتایج نشان داد که، به طور قابل انتظاری، رفتارهای حسی در بچه های در حال رشد طبیعی وجود دارد. به طور قابل توجهی، کودکان اوتیسم سطح پایه ایی هیجانی فیزیولوژیکال پایین تری دارند و عکس العمل بعد از محرک حسی در بچه های دارای اختلال پردازش حسی بالاتر بود ولی در اوتیسم این گونه نبود، به طور خاص خواص در اولین آزمایشات بعد از از محرک حسی، در کودکان اوتیسم حس دهلیزی بزرگتر، حس عمقی با عکس العمل پایین و حس چشایی با عکس العمل بالاست. به طور کل بچه های دارای اختلال پردازش حسی رفتار جستجوگری حسی غیر طبیعی بیشتری را نسبت به کودکان اوتیسم دارند. اخیراً مطالعه آیی نشان داده که کودکان اوتیسم به شدت حساس به حرکت، در محرک های بینایی دچار جستجوگری و به صورت نورو اپتیکال هستند که با بچه های هم سن خود تمایز دارند.
یکپارچگی حسی و مشکلات حسی کودکان اوتیسم در زندگی
هنگامی که حس به صورت زیر آستانه یا بالای آستانه باشد (که این در کودکان اوتیسم یکی نیست) آنها به این مورد گرایش پیدا می کنند که به آن حس اهمیت بیشتری دهند و همین مورد باعث ایجاد ناتوانی بیشتر در آن ها می شود. پردازش حسی غیر طبیعی مستقیما مربوط به پاسخ های رفتاری غیر طبیعی است که در کودکان اوتیسم مشاهده میشود، بازه ایی از رفتارهای اجتنابی تا رفتارهای مضر در کودکان اوتیسم وجود دارد که آنها را در برقراری ارتباط ناتوان کرده و دچار افسردگی و در خود فرورفتگی شدید می کند. و وقتی که کودکان آسیب دیده دارای گیرندههای بسیار قوی و غیرطبیعی در بینایی هستند، پس در این کودکان درک الگو ها و توجه به جزئیات برتری زیادی دارد و حس بینایی برای حرکات احتمالی منجر به حس قوی در کودکان اوتیسم میشود که سبب می شود روی رفتار آنها در محیط های شلوغ اثر بگذارد. به علاوه، دیدن حرکات ظریف و دقیق که از تغییرات حالت های چهره ایجاد می شود در کودکانی که توانایی صحبت کردن دارند، ممکن است به مشکلات پردازش زبانی این کودکان اضافه کند.
مرکز کاردرمانی و گفتار درمانی در اختلال یادگیری- درمان اختلالات یادگیری
مرکز درمان اختلالات یادگیری دکتر صابر با سابقه بالا در زمینه کاردرمانی و گفتار درمانی در اختلالات یادگیری نگاهی ویژه و تخصصی به همه جنبه های درمان کودکان اختلالات یادگیری نظیر گفتار درمانی در اختلال یادگیری، کاردرمانی ذهنی در اختلالات یادگیری، کاردرمانی در زمینه مشکلات حرکتی کودکان اختلال یادگیری و یادگیری حرکتی کودکان، تقویت مهارت های توجه بینایی و مهارت های دقت شنیداری در کودک اختلال یادگیری همچنین استفاده از تکنیک های یکپارچگی حسی در اتاق سنسوری مرکز کاردرمانی در اختلالات یادگیری برای درمان اختلالات یادگیری در کودکان می پردازد. مرکز اختلال یادگیری تهران با در اختیار داشتن تمام تجهیزات روز دنیا در زمینه آموزش کودکان اختلال یادگیری با تیم درمانی مجرب در زمینه کاردمانی، گفتار درمانی و روانشناسی آماده خدمت رسانی به کودکان اختلال یادگیری در دو شعبه غرب و شرق تهران می باشد.
نقش کاردرمانی در درمان اختلالات یادگیری در کودکان
والدین، معلمان، پزشکان و سایر متخصصان غالباً کودک دچار اختلالات یادگیری را دست و پا چلفتی یا بی هوش و حواس می نامند. والدین به وفور در کند بودن کودک اختلال یادگیری خود در مهارتهای حرکتی نظیر استفاده از وسایل غذاخوری، پوشیدن لباس، بستن دکمه های لباس، گرفتن توپ یا دوچرخه سواری صحبت میکنند. بسیاری از کودکان دچار اختلالات یادگیری در ظاهر هیچ مشکل حرکتی ندارند و مهارت های حرکتی شان واقعاً خوب است. تعدادی از کودکان اختلال یادگیری هماهنگی حرکتی ندارند و در رشد حرکتی شان تأخیرهای زیاد مشاهده میشود. این کودکان اختلال یادگیری برای بهبود مهارت ها و عملکردهای حرکتی خود نیاز به مداخله کاردرمانی دارند.
قانون فدرال تربیت بدنی را جزء خدمات ضروری آموزش و پرورش ویژه برای برخی از کودکان دچار اختلال یادگیری شناخته است. برنامه شبکه آموزش انفرادی ( IEP ) کودک ممکن است تربیت بدنی انطباقی، کاردرمانی یا تن درمانی را جز خدمات مورد نیاز تشخیص دهد. متخصصان کاردرمانی در اختلالات یادگیری ( OT ) و تن درمانی ( PT ) پزشکان آموزش دیده ای هستند که به درمان انواع اختلال های حرکتی و جسمی می پردازند. فعالیت های حرکتی مشخصاً جزئی از برنامه درسی آموزش ویژه در دوره اول کودکی در اختلالات یادگیری است. معلم تربیت بدنی انطباقی گاه در مقطع دبستان فعالیتهای حرکتی را به کودکان خردسال آموزش می دهد. البته غالباً معلم آموزش ویژه یا خود معلم کلاس مسئولیت تدریس فعالیتهای حرکتی کودکان اختلال یادگیری را نیز به عهده دارد.
توجه تاریخی به مشکلات حرکتی کودکان و یادگیری حرکتی
فلاسفه و مربیان در سرتاسر تاریخ درباره ارتباط تنگاتنگ رشد حرکتی و یادگیری حرکتی مطالبی نوشته اند. افلاطون ژیمناستیک را در نخستین مقطع آموزشی برای تربیت فیلسوف-پادشاه قرار می دهد. ارسطو نوشته است که تن و روان هر دو مشخص کننده روحیه فردند. اسپینوزا توصیه می کند به جسم خود بیاموزید که خیلی کارها را انجام دهد، این امر به شما کمک می کند به بهترین وجه ممکن ذهن را به کمال برسانید و به تفکر هوشمندانه نایل آیید. پیاژه تاکید می کند که یادگیری حسی- حرکتی اولیه رشد ادراکی و شناختی پیچیدهتر بعدی را پایه گذاری می کند. هب یادگیری حرکتی اولیه را به منزله جزء مکمل سازنده مجموعه سلول های مغز می داند و بر اهمیت آن تاکید می ورزد. لوریا روانشناس روسی ارتباط حیاتی یادگیری حرکتی و رشد شناختی را تشخیص داد. در واقع، آنچه در سرتاسر تاریخ آموزش ویژه تکرار می شود مربوط به یادگیری حرکتی است. در قانون آموزش و پرورش افراد دچار اختلالات یادگیری نیز بر نیاز به تربیت جسم و یادگیری حرکتی دانش آموزان استثنایی تاکید شده است.
مشکلات هماهنگی حرکتی در کودکان اختلال یادگیری
مثال موردی:
جیم نمونه ای از دانش آموزان دچار مشکل یادگیری تحصیلی است که علائمی از رشد نایافتگی حرکتی و برتری جانبی مغشوش دارد و آگاهی اش از بدن خود ناچیز است. جیم در ۱۲ سالگی به علت ضعف تحصیلی و اختلال یادگیری، به ویژه در خواندن و ریاضیات، برای ارزیابی به درمانگاه اختلالات یادگیری آورده شد. با اجرای آزمون انفرادی هوش مشخص شد که هوش جیم بالاتر از متوسط است. آزمون تیز گوشی و تیزبینی نیز هیچگونه نابهنجاری نشان نداد. مهارت های زبان شفاهی متناسب با سنش به نظر میرسید. در وهله نخست، وضع جسمانی جیم هنگام ایستادن و راه رفتن به طرزی غیر معمول مستقیم تقریباً مثل ارتشیها به نظر می رسید.
به هر حال، در خلال اجرای آزمون های حرکتی این نکته معلوم شد که این مستقیم بودن بیش از معمول بدن او به علت خشکی بدن است. وقتی حرکتی مستلزم تغییر در وضعیت تعادل بود، جیم نمی توانست بدنش را متناسب با جاذبه زمین در وضعیت درستی قرار دهد. در نتیجه تعادلش را از دست می داد. وقتی سعی می کرد در یک خط مستقیم روی زمین راه برود می افتاد. وقتی توپی به طرف او پرتاب میشد تعادلش را از دست میداد و نمی توانست آن را بگیرد. تلاش جیم برای گرفتن توپ شبیه کودک 4، 5 ساله بود. او گاهی از دست چپ و گاهی از دست راست برای انجام دادن کارهایش استفاده می کرد، هنوز برتری دستی در او شکل نگرفته بود. اگرچه چندین جلسه به کلاس شنا رفته بود، ولی هنوز قادر نبود شنا کند. کودکان محله آنها همگی بعد از تعطیل شدن مدرسه و نیز در تعطیلات آخر هفته بیس بال بازی می کردند، اما جیم نمیتوانست با پسر بچه های هم سن خود در این ورزش شرکت کند. نتیجه اینکه جیم هیچ دوستی نداشت و معلمش او را پسری گوشه گیر می دانست. علائم مشکلات مهارتهای حرکتی و ضعف در یادگیری حرکتی در بسیاری از فعالیتهای تحصیلی نیز ظاهر می شد. به طور مثال، خطش، می شود گفت ، ناخوانا بود، که اختلال کارکرد ادراکی-حرکتی وی را منعکس میکرد. پدر جیم، که ورزشکار برجسته ای بود و در چند مسابقه ورزشی در دبیرستان و دانشگاه برنده شده بود، حوصله کار کردن یا بازی کردن با این پسر را نداشت چون او نمی توانست توپ را به سرعت بگیرد.
در واقع پدر او به علت شکست های بیش از حد جیم در ورزش، متقاعد شده بود که پسرش دچار عقب ماندگی ذهنی است و بچه ای طبیعی نیست. بدین ترتیب، خواندن فقط جزئی از مشکلی بود که جیم در زندگی با آن درگیر بود. طی ارزیابی جامعی باید به مهارتهای حرکتی او، که رشد کمی داشتند، توجه می شد و برنامه یادگیری حرکتی انفرادی باید به جیم در اکتساب تجربه های حرکتی کمک میکرد تا بتواند به آگاهی حرکتی در جهان پیرامونی دست یابد.
مشکلات حرکتی کودکان اختلال یادگیری و تاثیر آن بر یادگیری
مربیان دوره اول کودکی، رشد مهارت حرکتی را پایه بررسی رشد کودک میدانند. رشد حرکتی کودکان به طور معمول در برنامه تحصیلی عادی کودکان پیش دبستانی گنجانده می شود. راهبردهای مداخلاتی در مورد کودکان پیش دبستانی دچار اختلالات یادگیری که از نظر هماهنگی، تعادل و موزونی حرکات یا تصویر بدنی کمبود هایی دارند، باید شامل روش هایی باشد که به ایجاد مهارت های حرکتی، آگاهی فضایی و برنامه ریزی حرکتی بیانجامد.
نظریههای پیشگام اختلالات یادگیری بر یادگیری حسی-حرکتی و ادراکی-حرکتی متمرکز بود. امروزه توجه به نقش روی رشد حرکتی کمتر است. دلیل این کم توجهی مربوط به پژوهشی است که در دهه ۱۹۷۰ انجام شد و این نتیجه را عنوان کرد که مهارت های تحصیلی کودکان اختلال یادگیری بزرگتر پس از تمرین های آموزشی حرکتی بهبود نمی یابد. با بررسی عصر گذشته به سادگی این نکته آشکار می شود که آموزش مهارت های حرکتی درصورتی به بهبود پیشرفته تحصیلی می انجامد که همراه با آموزش مهارت های تحصیلی نباشد. البته، نقش آموزش حرکتی در خواندن چیزی بیش از تغییر عدسی عینک کودک نیست و نمی تواند فوراً کودکی کتاب نخوان را به کودکی بسیار علاقه مند به کتاب تبدیل کند.
طنز قضیه اینجاست که رشد حرکتی در برنامههای اختلالات یادگیری نادیده گرفته می شود، آن وقت تناسب جسمانی، ورزش و فعالیت های حرکتی در دیگر حیطه های زندگی مولفه هایی اساسی برای تامین سلامت عمومی و بهبود وضع زندگی و کار افراد محسوب می گردد. امروزه بر نقش حیاتی ورزش در حفظ بهداشت و آسایش عمومی درحد گستردهای تاکید میشود. در حقیقت، مداخله کاردرمانی از طریق فعالیت های حرکتی می تواند پیشرفت های بسیار غیر منتظره و بی شماری را برای درمان کودکان اختلال یادگیری به ارمغان آورد. چنین مداخلهای میتواند به کودک کمک کند شادتر، مطمئن تر به خود و حاضر و آماده تر برای یادگیری شود. افزون بر این میتواند روابط اجتماعی را تقویت کند. هنگامی که آموزش حرکتی مستلزم عبور کودک از زیر، بالا، بین و اطراف موانع باشد، کودک علاوه بر موارد فوق مهارت های شناختی و زبانی مهمی را نیز فرا می گیرد. در یک برنامه گردش علمی تابستانی دانش آموزان دچار اختلالات یادگیری، کارکنان متوجه شدند شرکت کنندگان آن در اردو وقتی به یادگیری شنا می پردازند، در خواندن نیز پیشرفت زیادی نشان می دهند.
کاردرمانی در اختلالات یادگیری
تجربه های جنبشی و حرکتی در رشد انسان بسیار حیاتی است. بیشتر نظریه های مربوط به رشد انسان بر اهمیت چنین تجربههایی در رشد کودک تاکید کردهاند. برای بسیاری از کودکان اختلالات یادگیری، دشواری های مربوط به هماهنگی حرکتی مشکلی جدی ایجاد میکند. مشکلات حرکتی عده ای از کودکان اختلال یادگیری شبیه کودکان خیلی کوچکتر از خودشان است. حرکتهای هم جنبشی (موقعی که کودک با دست راست حرکتی را انجام میدهد دست چپ به طور غیر عادی حرکتی سایه ای انجام می دهد)، هماهنگی ضعیف فعالیت های حرکتی زمخت، دشواری در هماهنگی حرکتی ظریف، تصویر بدنی ضعیف و نداشتن جهت یابی از نمونههای چنین رفتارهایی است. کاردرمانی در اختلالات یادگیری در بهبود مهارت های حرکتی در کودکان اختلال یادگیری بسیار موثر می باشد. کودکان اختلال یادگیری از نظر فعالیت های تربیت بدنی نسبت به سنشان آنقدر ضعیف اند که آنها را خیلی آسان می توان در کلاس ژیمناستیک شناسایی کرد. کودکان اختلال یادگیری دائماً در کلاس درس بر اثر تصادم با اشیا، افتادن از صندلی، انداختن مداد ها و کتاب ها و دست و پا چلفتی بودن باعث ناراحتی دیگران می شوند.
در کاردرمانی کودکان اختلال یادگیری براین نکته اشاره می شود که رفتار ادراکی- حرکتی به انسجام درون داد ادراکی و برون داد حرکتی اشاره دارد .که انسان برای دریافت داده های خام از جهان پیرامونی ۶ دستگاه ادراکی دارد. دیداری (منظره)، شنیداری (صدا)، بساوایی (لمس)، حرکتی (احساس عضلانی)، بویایی (بو) ،و چشایی (مزه). ما در آموزش حرکتی و پرورش در کاردرمانی کودکان اختلال یادگیری بر دستگاههای دیداری، شنیداری، حرکتی و بساوایی تاکید می کنیم که عملی ترین راه های ورودی در آموزش محسوب می شوند.در فرایند یادگیری حرکتی چند مجرای حسی یا ادراکی درون داد به یکدیگر می پیوندند و فعالیتی حرکتی را به اجرا در می آورند که این حرکت به سهم خود پسخوراند اطلاعاتی برای تصحیح ادراکات فراهم می کند. بنابراین، در اجرای فعالیتی حرکتی نظیر پشتک یادگیرنده سطح زمین را احساس میکند، از فضا، تغییر حالت بدن و تعادل آگاهی جسمانی پیدا میکند، زمین و سایر اشیا را با توجه به تغییر وضعیت بدن می بیند، برخورد محکم بدن را به زمین تحمل می کند، و به شیوه ای معین حرکت می کند.
در کاردرمانی نظریه های مربوط به رشد حرکتی و یادگیری حرکتی بر این باور استوار است که سایر انواع یادگیری بر پایه یادگیری حرکتی قرار دارد. سه مفهوم زیر بنایی درباره یادگیری حرکتی کودکان اختلال یادگیری در زیر ارائه می شود:
یادگیری انسان با یادگیری حرکتی آغاز میشود. کودکان ضمن حرکت کردن یاد میگیرند. درک فعالیت یادگیری مستلزم درگیر شدن با درکی از حرکت و رشد حرکتی است.
مراحل رشد حرکتی از یک توالی طبیعی برخوردار است. کسب مهارت های حرکتی در هر مرحله از این زنجیره پایه یادگیری مرحله بعدی را فراهم می کند.
کارآمدی تحصیلی و شناختی در بسیاری از حیطه ها بر پایه تجربه های حرکتی موفق استوار است. عدهای از کودکان به تجربه های بیشتری در زمینه فعالیتهای هماهنگی حرکتی زمخت و ظریف نیاز دارند.
کاردرمانی در اختلالات یادگیری بر پایه همین سه اصل تاکید دارد برای بهبود مهارت های یادگیری در کودکان اختلالیادگیری باید بر پایه های مشکلات حرکتی کودکان اختلال یادگیری توجه ویژه ای شود و با انجام کاردرمانی کودکان تخصصی در اختلالات یادگیری به درمان مشکلات حرکتی و یادگیری کودکان اختلال یادگیری پرداخت.
مرکز کاردرمانی ذهنی برای کودک اوتیسم- خصوصیات ذهنی کودکان اوتیسم
بهترین مرکز کاردرمانی کودکان اوتیسم زیر نظر جناب آقای دکتر صابر به درمان کودکان اوتیسم در زمینه مشکلات ذهنی اوتیسم مشغول به فعالیت می باشد. تشخیص اوتیسم در کودکان و تعیین سطح کودکان اوتیسم (اوتیسم خفیف– اوتیسم متوسط- اتیسم شدید) نقش مهمی را در روند درمان کودک اوتیسم ایفا می کند.کاردرمانی ذهنی در کودکان اوتیسم با بررسی هوش کودک اوتیسم و علائم اوتیسم و طرح برنامه درمانی در جهت رشد ذهنی کودکان اوتیسم و بهبود خصوصیات ذهنی کودکان اوتیسم فعالیت می کند.
رشد ذهنی کودکان اوتیسم-مشکلات ذهنی اوتیسم
اکثر پسر بچه های دارای اوتیسم به مرور زمان پیشرفت قابل توجهی نشان می دهند. هرچند که سرعت و میزان پیشرفت کودکان اوتیسم متغیر است. در برخی کودکان اوتیسم میزان پیشرفت آنقدر هست که پس از مدتی دیگر نمی توان تشخیص اوتیسم را برای آنان صادق دید. البته باید توجه کرد که برداشته شدن تشخیص اوتیسم از این گروه به معنای درمان اوتیسم نمی باشد، چرا که با این وجود، میراث برخی از جنبه های شناختی و علائم رفتاری اوتیسم همچنان در آنها باقی میماند در برخی از کودکان اوتیسم نیز پیشرفت در همه حوزهها به شدت کند است. اینکه چرا برخی از کودکان اوتیسم بهتر از دیگران پیشرفت میکنند، سوالی است که سعی داریم در این مقاله به آن پاسخ دهیم.
در پزشکی اصطلاح پیشرفت در بهبودی به منحنی تغییرات یک بیماری در طول زمان اشاره دارد. در روند رشد ذهنی کودکان اوتیسم هرچند جزئیات آن برای هر کودک خاص خود اوست اما در گذر زمان از یک الگوی قابل پیش بینی تبعیت می کند. با بیان یک مدل سه بعدی از بیماری اوتیسم که در برگیرنده میزان غیر عادی بودن کودک اوتیسم، میزان هوش عمومی و سن کودک اوتیسم می باشد. به تبیین رشد ذهنی اوتیسم خواهیم پرداخت. برای کمک به کودک اوتیسم و استفاده از حداکثر ظرفیت کودک باید این سه متغیر و نحوه تعامل آنها را بررسی کرد.
هرچند این مدل نمیتواند پاسخگوی همه سوالات در حوزه درمان اوتیسم باشد. اما نقطه شروع خوبی برای ارائه یک چارچوب و تجمیع اطلاعات کودکان اوتیسم می باشد.
غیر عادی بودن علائم اوتیسم
یک قطار را در نظر بگیرید وقتی یک یا چند چرخ آن از ریل خارج شود قطار هم از خط خارج خواهد شد برای تعیین میزان غیر عادی بودن کودک اوتیسم باید ببینیم چند تا از چرخها از ریل خارج شده و چقدر از خط فاصله گرفته است؟ برای مثال علایم اوتیسم نظیر تماس چشمی چقدر آسیب دیده است؟ کودک چقدر چسبیدن به عادات خاص خودش اصرار دارد؟ با چه میزان و شدت بال بال می زند؟(از دیگر علایم اوتیسم) چقدر رژیم غذایی کودک محدود است؟ اگر همه ی این ویژگی ها ی کودک اوتیسم را در قالب عددی دربیاوریم خواهیم توانست رشد کودک اوتیسم را روی یک محور با عنوان محور پیشرفت کودک توصیف کنیم. اگر کودک اوتیسم شما دارای صفات غیر عادی شدید باشد، تشخیص کودکان اوتیسم سطح سه یا همان اوتیسم شدید است ولی اگر میزان غیر عادی بودن کودک اوتیسم شما متوسط باشد، و دارای اوتیسم سطح ۲ یا اوتیسم متوسط می باشد. و چنانچه کودک دارای هوش عادی بوده و رفتار کلامی وی پرحرفی باشد و میزان غیر عادی بودن کودک اوتیسم خفیف باشد تشخیص اوتیسم سطح یک یا اوتیسم خفیف که قبلا آسپرگر نامیده می شد می باشد.
اگر کودک اوتیسم در حد خفیف غیر عادی باشد ولی دارای رفتارهای کلیشهای و تکراری نباشد احتمالا دارای اختلال ارتباط اجتماعی می باشد. اگر در واقعیت هم مساله به همین سادگی این نمودار می بود خیلی خوب می شد. اما در واقعیت مرزبندی بین این اختلالات بسیار دشوار است. البته نسخه پنجم دی اس ام با ادغام آسپرگر پی دی دی – ان اُ اس در یک اصطلاح با عنوان اختلالات طیف اوتیسم و سطح بندی آن کار را قدری آسانتر کرده است. اما بازهم مرزبندی بین اختلالات هم مرز با اوتیسم اختلال یادگیری غیر کلامی یا اختلال کاربرد شناختی – معنای شناختی زبان اختلالات رشدی زبان، دیس فازی، اختلال ارتباط اجتماعی همچنان دشوار است حتی اختلالاتی مثل آپراکسی هم با اوتیسم اشتباه گرفته میشود.
هوش عمومی در رشد مهارت های ذهنی کودک اوتیسم
دوباره به مثال قطار برمیگردیم ممکن است هر تعداد از چرخهای قطار از ریل خارج شده باشد این یعنی همان درجه غیرعادی بودن. اما جدای از این قطار ممکن است تاخیر داشته باشد سر وقت طبق برنامه باشد یا حتی جلوتر از برنامه ! هوش کودک اوتیسم به مثابه قدر موتور قطار است و سرعت رشد کودک اوتیسم معادل سرعتی است که موتور واگن ها را می کشد در مسئله اوتیسم نیز باید علاوه بر میزان غیر عادی بودن مشخص نماییم که جریان رشد ذهنی کودک اوتیسم آیا با تاخیر مواجه است، به موقع است یا جلوتر از جدول رشد است؟ هوش یک مختصه همگن نیست بلکه مزائیکی مرکب از اجزاء مختلف است. به خاطر همین است که در کودک اوتیسم نقاط قوت و ضعف کنار هم قرار می گیرند. و روانشناسان متخصص مرکز اوتیسم ،هوش را به روشهای مختلف تقسیم می کنند که دو تا از آشنا ترین آنها عبارتند از : هوش کلامی در مقابل هوش غیر کلامی و هوش کریستالی در مقابل هوش سیال
بررسی هوش کلامی در مقابل هوش غیر کلامی در کاردرمانی ذهنی کودکان اوتیسم
این شیوه تقسیم بندی رایج ترین شکل در تقسیم تواناییهای ذهنی کودکان اوتیسم و دیگر کودکان است. بخش کلامی یک تست هوش بر توانایی هایی مثل ذخیره واژگان، استدلال کلامی و موارد مشابه متکی است در حالی که بخش غیر کلامی، ریاضی، هندسه و دیگر مهارت های غیر کلامی را میسنجند.
مقایسه هوش کریستالی در مقابل هوش سیال در کاردرمانی ذهنی اوتیسم
هوش کریستالی اشاره به محفوظات کلامی (پایتخت فرانسه کجاست؟) یا غیرکلامی (؟= ۲+۲ ) دارد هوش سیال اشاره به توانایی الگویی و تشخیص روابط اشکال به صورت کلامی (شباهت توپ و چرخ چیه؟) یا غیرکلامی (جای خالی را پر کن ۲،۴،۶ ) دارد. هوش سیال ارتباط تنگاتنگی با جامعیت مرکزی دارد. وقتی از این منظر به هوش نگاه کنید آنگاه بسیاری از تعارضات بین رفتارهای مختلف کودک اوتیسم برایتان معنادار خواهد شد. شما ممکن است بین هوش کریستالی و هوش سیال کودک اوتیسم خود تفاوت ببینید. ممکن است حفظ کردن اعداد، حروف، مسیرها و مکالمات فیلم ها برای فرزندان تان مثل آب خوردن باشد، اما در دریافتن روابط بین آنها ناتوان باشد. برای همین ممکن است کودک اوتیسم در نام بردن اشیا بسیار ماهر باشد اما از یک مکالمه ساده عاجز باشد، این موارد از خصوصیات ذهنی کودکان اوتیسم می باشد. این مسئله ممکن است شما را گیج کند به خصوص اگر دارای یک مهارت فوقالعاده هم باشد و طوری مطالب خاصی را به خاطر بسپارد که همگان را مبهوت خود کند. اما دریغ از یک کلمه صحیح کوتاه ! تئوری ذهن یعنی توانایی تشخیص احساسات و افکار دیگران و درک نیات آنها با توجه به احساسات و افکارشان من اگر بتوانم احساسات و افکار شما را تشخیص بدهم خواهم توانست بفهمم قصد شما چیست و رفتار بعدی شما راحت بزنم و علت رفتار شما را بفهمم. بدیهی است که این رفتارها که بیشتر مبتنی بر هوش سیال است. برای کودک دارای اوتیسم دشوار باشد.
تست های هوش جدید به جنبه های دیگری از توانمندی های ذهنی معطوف است مهارت هایی مثل سرعت پردازش دامنه توجه و حافظه کوتاه مدت که در قالب کارکردهای اجرایی میگنجد. کارکردهای اجرایی مثل جعبه دنده در ماشین عمل میکند. نیروی موتور را به چرخ ها منتقل میکند در صورتی که جعبه دنده درست کار نکند شما نخواهید توانست نیروی موتور را برای حرکت به چرخ ها منتقل کنید. به همین ترتیب ما نیز برای اعمال هوش خود به کارکردهای اجرایی متکی هستیم. افراد دارای بیش فعالی یا صدمات مغزی، نقایصی در کارکردهای اجرایی نشان میدهند که باعث علائمی چون بیتوجهی، آستانه تحمل پایین، فراموشی، نقص در مهارتهای حرکتی ظریف و سرعت حرکت پایین و بهم ریختگی می شود.
سنجش هوش کودکان اوتیسم در کاردرمانی ذهنی برای اوتیسم
تست های هوش طوری طراحی شده اند که میانگین نمره آنها ۱۰۰ است نمره بین ۸۵ تا ۱۱۵ هوش متوسط ۸۰ تا ۸۴ هوش متوسط پایین و ۷۰تا۷۹ هوش مرزی محسوب میشود. هوش زیر ۷۰ کم توان ذهنی به حساب میآید به ۵۵ تا ۶۹ کم توانی ذهنی خفیف ۴۰ تا ۵۴ کم توانی ذهنی متوسط و ۲۵ تا ۳۹ کم توانی ذهنی شدید و زیر ۲۵ کم توانی ذهنی عمیق می گویند. از آن سو نیز به امتیاز ۱۱۶ تا ۱۳۰ باهوش و امتیاز بالای ۱۳۰ تیزهوش گفته میشود.
هوش در اوتیسم
اگر بخواهیم دقیق بگوییم هیچ کودک اوتیسمی هوش عادی ندارد! چون اختلال اوتیسم توانایی استدلال تفسیر و دیدن الگوهای رفتار اجتماعی کودک را مخدوش میکند. با این حال بعضی از کودکان اوتیسم از همسالانشان باهوش ترند و متاسفانه برخی علاوه بر اوتیسم ناتوان ذهنی هم دارند. این یعنی قطار داستان ما علاوه بر اینکه چرخ هایش از ریل خارج شده است به واسطه نقص در موتور سرعتش هم پایین است. سنجش هوش کودکان اوتیسم نیازمند روانشناسانی است که با ویژگیهای رفتاری و علائم اوتیسم آشنا باشند.
اوتیسم به خودی خود باعث تأخیر در مهارت ها نمیشود و اگر کودک در کسب این مهارت ها با تأخیر مواجه باشد نشان از تاخیر شناختی و مشکلات ذهنی یا مشکل در هماهنگی حرکات ظریف دارد. در کودکان هنجار توانش زبانی بهترین نشانگر هوشی عمومی است. اما این امر در مورد کودکان اوتیسم صدق نمیکند. چون کودکان اوتیسم صرف نظر از سایر مشکلات ذهنی در تولید و ادراک زبان پیچیده با مشکل مواجه اند. اگر در تعیین هوش کودکان دارای اوتیسم بیش از حد بر مهارتهای زبانی آنها تاکید کنیم در تخمین هوش کودک اوتیسم دچار اشتباه شده و هوش آنها را دست کم خواهیم گرفت. در مقابل باید مراقب بود که ذخیره واژگان و عبارات (تک کلمه ای) شمارش، تشخیص اشکال یا سایر الگوهای زبانی فهرست وارد نیز ما را در تخمین هوش آنها منحرف کند. بهترین گزینه برای تخمین بهره هوشی کودکان اوتیسم تکیه بر مهارتهای تطابقی و حل مسئله غیرکلامی است. وقتی قادر به انجام آزمونهای رسمی برای کودکان دارای اوتیسمی نمی باشیم بهتر است توجه خود را معطوف به مراحل رشد رفتارهای تطابقی کرده و از آن برای تخمین هوش عمومی کودک اوتیسم استفاده کنیم. مراحل رشد بازی نیز سرنخهایی از مهارتهای شناختی و ذهنی کودک به دست می دهد. در مورد کودکان اوتیسم تکیه بر هوشبهر عددی امری مذموم به حساب میآید.
مهارت های تطابقی در رشد کودک اوتیسم
سن
مهارت
7 ماهگی
با دست خوردن
10 ماهگی
با لیوان خوردن بدون کمک
12 ماهگی
استفاده از قاشق بدون کمک
24 ماهگی
در آوردن کلاه ٍ کفش و جوراب
30 ماهگی
آموزش توالت
33/36
باز کردن دکمه ها
36 ماهگی
بستن دکمه ها
48 ماهگی
بریدن چاقو، بستن زیپ ، باز و بسته کردن دکمه های قابله ای
5 سالگی
بستن بند کفش، بریدن با چاقو و چنگال
بررسی اجمالی رشد کودکان
۷ ماهگی : بازی با دست یا اشیا در خط وسط بدن خود (آگاهی)
۱۰ ماهگی : کوبیدن، تکان دادن و به دهان بردن اشیا (آگاهی از اشیا)
۱۲ ماهگی : ریخت و پاش اشیا در دور و برش و جستجو آنها (بقایی شی)
۲۴ ماهگی : روی هم چیدن و خراب کردن اشیا، خط کشی با مداد شمعی (استفاده از ابزار)
۳۰ ماهگی : اسباب بازی های دکمه دار که با فشردن دکمه عمل انجام میدهد (علت – معلولی)
۳۳ – ۳۶ : بازیهای تقلیدی ساده مثل کمک در کارهای خانه ، جارو کردن
( آگاهی اجتماعی در قالب ایفای نقش)
۳۶ ماهگی بازیهای ایفای نقش و ادای مشاغل را در آوردن، نقاشی های قابل تشخیص مثل صورتک و دست و پای خطی (دستکاری مفاهیم ذهنی انتزاعی)
۴۸ ماهگی : بازیهای قانون مدار مثل منچ ، کارت بازی
(رعایت نوبت، توالی، شمارش، تطابق، تناظر یک به یک)
ممکن است هوشبهر کلامی یک کودک اوتیسم ۷۰ (هوش مرزی) باشد و هوشبهر غیر کلامی وی۱۳۰( تیزهوش) باشد. میانگین این دو یعنی هوشبهر کلی کودک ۱۰۰ می باشد. اما هیچ یک از این سه عدد توصیف دقیقی از وضعیت شناختی کودک اوتیسم به دست نمیدهد کودکان اوتیسم سطح یک یا اوتیسم خفیف و اختلالات یادگیری و غیرکلامی معمولاً الگویی مخالف فوق نشان میدهند یعنی هوشبهر کلامی بالا و هوشبهر غیرکلامی پایین در هر حال اگر بین هوشبهر کلامی و هوشبهر غیرکلامی بیش از ۲۰ امتیاز تفاوت وجود داشته باشد نباید برای برنامه ریزی آموزشی و پیش بینیهای بلند مدت بر هوشبهر کلی کودک اوتیسم تکیه کرد.
بررسی مشکلات ذهنی کودکان اوتیسم
تاکنون غیر عادی بودن و هوش کودک اوتیسم را جداگانه بررسی کردیم و میخواهیم هر دو را در کنار هم بررسی کنیم تا مشکلات ذهنی کودکان اوتیسم را بهتر بشناسیم. یک کودک اوتیسم هم میتواند درجاتی از غیر عادی بودن را داشته باشد و هم درجه ای از هوش. ما این امر را در یک قالب یک محور مختصات به تصویر می کشیم محور عمودی نشانگر هوش و محور افقی نشانگر غیر عادی بودن است و بدیهی است که بپرسیم هر یک از تشخیص های مختلف این حوزه در کجای این نمودارها میگنجد؟
اصطلاحاتی که در روزمره شایع است در دی اس ام جایی نداشته را هم اضافه کرده ایم. برای مثال غیرعادی بودن متوسط تا شدید با بهره هوش طبیعی تحت عنوان اوتیسم با عملکرد بالا نامگذاری شده است. در حالی که همان سطح از غیر عادی بودن با هوش بهر زیر ۷۰ اوتیسم با عملکرد پایین نامیده میشود. غیرعادی بودن متوسط تا خفیف با هوش بهر طبیعی یا کم توانی ذهنی نیز میتواند وجود داشته باشد. کودکان اوتیسم دارای غیر عادی بودن خفیف و هوش بهره هوشی عادی پر حرف هستند، علائق محدود و چسبنده ای دارند و شلختگی حرکتی نیز در آنها دیده می شود. این خصوصیات اوتیسم. این گروه از افراد سابقا برچسب سندروم آسپرگر می گرفتند ولی در حال حاضر برچسب اوتیسم سطح یک یا اوتیسم خفیف میگیرند. در مدل بعدی اوتیسم ما فقط به سه اختلال آسپرگر ، اوتیسم پی دی دی – ان . اُ. اس یا سطح ۱،۲،۳ اوتیسم محدود نیستیم. بسیاری از کودکان و بزرگسالان میتوانند در حوزههای هم مرز با اوتیسم قرار بگیرند. کسانی که مهارتهای زبانی و اجتماعی شان مشابه اوتیسم است اما غیر عادی بودن شان آنقدر خفیف است که در انتخاب برچسب برای آنها دچار تردید می شویم ولی واقعا نمی توان مرز مشخصی هم بین آنها ترسیم کرد.
چه موقع تاخیر رشد کم توانی ذهنی میشود؟
اینکه چه موقع یک تاخیر رشد جای خود را به تشخیص کم توانی ذهنی میدهد ، به سرعت رشد ذهنی کودک اوتیسم بستگی دارد. مثل یک ماشین که از پشت چراغ قرمز با سرعت ۵۰ کیلومتر حرکت می کند، در حالی که سایر ماشین ها با سرعت ۷۰ حرکت میکنند. کودکان کم توانی ذهنی هرچه زمان میگذرد بیشتر عقب میافتند هرچه سرعت رشد ذهنی کودک اوتیسم کمتر باشد فاصله وی با همسالان سریع تر افزایش مییابد و تشخیص کم توانی ذهنی زودتر شکل می گیرد. تا سن ۵ سالگی کودک کم توانی ذهنی خفیف در سطح یک کودک ۳ ساله خواهد بود. یک کودک کم توان ذهنی متوسط در سطح یک کودک دو و نیم ساله ۳۰ ماه خواهد بود و یک کودک کم توان ذهنی شدید در سطح یک کودک یک و نیم تا دو ساله( ۲۴ تا ۱۸ ) ماه خواهد بود در مقابل یک نوزاد نارس که به جای نه ماهگی در شش ماهگی دوره جنینی متولد شده است، از نظر رشد ۳ ماه از همسالان خود عقب تر خواهد بود اما با افزایش فاصله بین او و همسالان زیاد خواهد شد چرا که سرعت رشد او نرمال است در پنج سالگی او هم چون قبل از سه ماه با همسالانش فاصله خواهد داشت اما چون این فاصله نسبت به سن کودک ناچیز است مشکلی ایجاد نخواهد کرد.
والدین میخواهند بدانند که در ماهها و سالهای آینده چه اتفاقی برای فرزند اوتیسمشان اتفاق خواهد افتاد، لذا لازم است که بعد دیگری به الگوی مان اضافه کنیم سومین بعد مدل ما زمان است نقشه ای از مسیری که کودک اوتیسم در طول زمان از آن گذر خواهد کرد در زیر مشخص می شود.
طی دهههای گذشته روشهای درمانی آنقدر زیاد شدهاند که اکثر مردم این حقیقت که اوتیسم در گذر زمان یک جریان رشد طبیعی دارد را فراموش کردهاند. کودک شما از هر نقطه ای که شروع کند چه شدت غیر عادی بودنش شدید باشد و چه خفیف شانس اینکه خود به خود از نقطهای که آغاز کرده است به نقطه ای با شدت کمتر حرکت کند را دارد. حدود ۱۵ درصد از افراد شانس این را دارند که کلاً از تشخیص اوتیسم خارج شوند هرچند حذف برچسب به معنای درمان اوتیسم نمی باشد.
از همان زمان که اختلال اوتیسم شناخته و به عنوان یک سندروم خاص مطرح شد ، مشخص بود که همچون سایر اختلالات دارای یک روند رشد طبیعی است که کودکان اوتیسم به تدریج پیشرفت میکنند. اما چرا برخی از بچهها آنقدر خوب رشد می کنند که بسیاری از خصوصیات اوتیسم از آنها ضایع میشوند در حالی که برخی دیگر رشد محدودی دارند یا اصلاً رشد نمیکنند. چه عواملی باعث نتایج بهتر رشد ذهنی در کودک اوتیسم می شود و آیا ما میتوانیم در بهبود نتیجه موثر باشیم چه اقداماتی میتوانیم انجام دهیم که روند پیشرفت ذهنی کودک اوتیسم بهتر شود؟ مطالعات نشان می دهد که بعد از شدت خود اوتیسم مهمترین عاملی که در دراز مدت بر روند پیشرفت کودک اوتیسم اثر گذار است رشد غیر کلامی کودک است. هوش غیر کلامی تنها محدود به عملکرد کودک در تست های هوش نمیشود بلکه سایر نمود های غیرکلامی مثل استفاده از ابزار ( مثلاً سن به دست گرفتن قاشق و استفاده از آن) رفتار تطابقی (بستن دکمه ها، باز کردن دکمهها) میزان و پیچیدگی تصور ذهنی و تخیل که در بازیهای کودک اوتیسم منعکس میشود را نیز شامل میشود. کاردرمانی ذهنی در کودکان اوتیسم در جهت تقویت و مهارت های اجرایی مغز همچنین بهبود مهارت های تطابقی موثر می باشد.
ده ها پژوهش که هزاران کودک اوتیسم را در برمی گرفته اند، طی ۴۰ سال اخیر نشان دادهاند که هوش غیرکلامی یکی از مهمترین عوامل اثر گذار در نتیجه پیشرفت ذهنی و درمان کودک اوتیسم است به طور خلاصه هر چه هوش غیر کلامی کودک اوتیسم بالاتر باشد علائم غیر عادی بودنش زود تر و کامل تر از بین خواهد رفت برای فهم بهتر از یک تمثیل ساده استفاده می کنم یک قطعه یخ را در نظر بگیرید که در آب شناور است. بزرگی قطعه یخ معادل شدت ویژگی غیر عادی بودن است یک قطعه یخ بزرگ نشانه غیرعادی بودن شدید است و یک قطعه کوچک نشان غیر عادی بودن خفیف است بهره هوشی را نیز به مثابه دمای آب در نظر میگیریم هرچه هوش کودک اوتیسم بالاتر باشد به معنی آن است که دمای آب بالاتر است بدیهی است که هرچه دمای آب گرم ترباشد یخ درون آن سریع تر و کامل تر ذوب خواهد شد و گاهی به کلی آب خواهد شد. به همین ترتیب هرچه هوش کودک اوتیسم بالاتر باشد ویژگی غیر عادی بودن سریعتر از بین خواهد رفت. لذا داشتن هوش بالا نه تنها به خود به خود مطلوب است بلکه به واسطه شتاب بخشیدن حذف علائم غیر عادی اوتیسم نیز مورد توجه است.
کاردرمانی ذهنی در کودکان اوتیسم
کاردرمانی در کودکان اوتیسم در حیطه های مختلفی نظیر کاردرمانی اوتیسم در زمینه حسی حرکتی، کاردرمانی اوتیسم در زمینه جسمی و کاردرمانی ذهنی اوتیسم و …. فعالیت می کند. در حیطه کاردرمانی ذهنی کاردرمان ذهنی برای اوتیسم تلاش دارد مهارت های ذهنی کودکان اوتیسم را مورد بررسی و درمان قرار دهد. مشکلات ذهنی کودکان اوتیسم شامل مشکلات توجهی، ضعف حافظه و اختلالات شناختی و درک بینایی و شنیداری پایین از محیط می باشد که کاردرمانی ذهنی اوتیسم در این موارد کمک بسزایی به این کودکان می کند. همچنین کاردرمانی ذهنی کودکان اوتیسم در زمینه ی سرعت پردازش ذهنی، دستور پذیری و افزایش تحمل کاری کاربرد دارد.
در درمان کودکان اوتیسم با ماساژ و ماساژ درمانی کودکان بیش فعال نکته قابل توجه ،تجربه و تخصص ماساژ درمان در زمینه ماساژ درمانی اوتیسم و درمان کودکان بیش فعال با ماساژ می باشد. مرکز ماساژ درمانی کودکان در تهران به مدیریت جناب آقای دکتر صابر مدرس دانشگاه شهید بهشتی به درمان کودک اوتیسم با استفاده از ماساژ درمانی اوتیسم همچنین ماساژ درمانی برای کودکان بیش فعال می پردازد. استفاده از تکنیک های جدید ماساژ درمانی برای کودکان اوتیسم مانند تکنیک های آرامسازی و روش های ماساژ کودکان بیش فعال در جهت کاهش رفتار های تکانشگری، کلینیک ماساژ درمانی کودکان اوتیسم را از دیگر مرکز ماساژ درمانی کودکان اوتیسم در تهران متمایز ساخته است. در مورد مشکلات حسی کودک اوتیسم و بیش فعال در زمینه شانه کردن مو ها و شستن سر و صورت، ماساژ برای اوتیسم در ناحیه سر و صورت و ماساژ در کودکان بیش فعال بسیار موثر می باشد. مرکز ماساژ درمانی کودکان بیش فعال در تهران تلاش دارد با ماساژ کودک بیش فعال و کاهش علایم بیش فعالی، مصرف دارو را در این کودکان به حد اقل برساند. کلینیک ماساژ کودکان دکتر صابر در زمینه ماساژ کودکان نارس و ماساژ نوزادان نیز مشغول به فعالیت می باشد که در صورت نیاز به کسب اطلاعات بر روی لینک ماساژ درمانی کودکان کلیک کنید.
جهت تماس با کلینیک کاردرمانی و گفتار درمانی جناب آقای دکتر صابر (کلینیک توانبخشی پایا در پاسداران ، کلینیک توانبخشی غرب تهران در سعادت آباد) باشماره 09029123536 تماس حاصل فرمایید.
مزایای ماساژ برای کودکان اوتیسم
منافع بلند مدت و کوتاه مدت ماساژ برای کودک اوتیسم و کودک بیش فعال مفید بوده و همچنین ماساژ کودک اوتیسم وبیش فعال اثرات مثبتی بر والدین نیز دارد. آموختن و انجام ماساژ درمانی کودکان بیش فعال و ماساژ درمانی اوتیسم امری تخصصی می باشد. ماساژ کودکان نیازمند کمی امکانات اضافی و بدون هزینه است البته به جز زمان…
امنیت: تماس جسمی مثبت بین والد و کودک اوتیسم و بیش فعال باعث ایجاد محبت و ارزشمندی در کودک می شود. این احساس اجازه ارتقای عزت نفس و اعتماد به نفس را به کودک بیش فعال می دهد.
رفاه عمومی: تحقیقات نشان می دهد کودکانی که با محبت لمس می شوند در مقایسه با کودکانی که لمس نمی شوند کمتر بیمار شده و گریه می کنند. ماساژ درمانی می تواند گردش خون بدن را بهبود ببخشد همچنین قدرت ایمنی بدن را از طریق کمک به حرکت لنف در اطراف بدن افزایش دهد. مایع لنف مایعی است که مواد مضر را از بدن پاکسازی می کند ماساژ درمانی، درد و نشانه های بعضی بیماری های مزمن را کاهش می دهد. ماساژ درمانی کودکان اوتیسم و بیش فعال ،حس آرامش را ارتقا میدهد و به آرام کردن کودک در حال گریه کمک می کند.
رشد اجتماعی: ماساژ درمانی خود آگاهی جسمی و تون عضلات را در کودک اوتیسم و بیش فعالی ارتقا می دهد. و باعث انعطاف پذیری بیشتر مفصل میشود. این مورد به خصوص منافع ویژه ای برای کودکان نارس دارد آنهایی که دارای وزن کم هنگام تولد هستند و یا کودکان با نیازهای خاص مانند کودکان بیش فعال و اوتیسم.
مزایای ماساژ درمانی برای والدین: زمانی که شما کودک خود را ماساژ می دهید، برروی تکامل و ارتباط متقابل با او تمرکز می کنید. والدین گزارش داده اند که این ارتباط لذت بخش و آرام بخش است.
گسترش و پرورش حساسیت: چون کودک اوتیسم شما نمی تواند درد و ناراحتی خود را بیان کند و این موجب ناراحتی شما میشود اما شما ناچار هستید علامت ها را مشاهده و تفسیر کنید در روش ماساژ درمانی شما یاد می گیرید او را درک کنید.
ایجاد اعتماد و صمیمیت: والدینی که نسبت به کودکان خود حساس هستند گرایش به حس اطمینان در نقش هایشان دارند. همچنین تماس فیزیکی هنگام ماساژ درمانی آنها را در نگهداری و اداره کردن کودک آسوده خاطر می کند.
رابطه والد کودک: ارتباط غیر کلامی که شما در هنگام ماساژ درمانی با کودک اوتیسم و بیش فعال برقرار می کنید جرقه یک ارتباط تعاملی با او را که میتواند در آینده نیز ادامه یابد به وجود می آورد. ماساژ درمانی همچنین می تواند به عنوان یک خصوصیت زمانی منظم بین شما و کودک باشد.
ماساژ کودکان اوتیسم در منزل- ماساژ برای بیش فعالی کودکان در منزل
بهترین زمان برای ماساژ کودک اوتیسم و بیش فعال وقتی است که او بیدار شده و خوشحال است شما بایستی احساس آرامش داشته باشید، به طوریکه فرزندتان نیز تحت تاثیر خلق و خوی شما قرار گیرد. اطمینان حاصل کنید که شما همه جواهراتتان را برداشته اید و ناخن های خود را برای جلوگیری از آسیب پوست کودک اوتیسم کوتاه کرده اید.
هر چیزی را که برای ماساژ به آن نیاز دارید در کنار خود نگه دارید تا در طول ماساژ برای کودک اوتیسم تمرکز شما بر روی علایق و نیازهای کودک باشد.
استفاده از روغن در ماساژ برای کودک اوتیسم- ماساژ کودک بیش فعال
تماس پوست به پوست باعث رشد و تکامل کودک میشود، به طوری که لخت کردن نوزاد و ماساژ دادن او، راهی برای تشویق اوست. روغن به شما کمک می کند تا دستتان را بر روی بدن کودک اوتیسم و بیش فعال به طور یکنواخت حرکت دهید، و به شما این امکان را میدهد که به طور طولانی و مداوم، بدون ایجاد اصطحکاک ماساژ درمانی کودک را ادامه دهید. روغن پوست را مرطوب می کند به طوری که می تواند خشکی را کاهش یا پیشگیری کند. استفاده از روغن در ماساژ درمانی کودکان اوتیسم و ماساژ درمانی برای کودکان بیش فعال بسیار حائز اهمیت می باشد چون می تواند مشکلات حسی کودک را تعدیل کند.
کدام روغن در درمان کودکان اوتیسم با ماساژ مناسب است؟
از روغن های طبیعی استفاده کنید، مانند روغن آفتابگردان یا روغن دانه انگور، این روغن های روشن و کم بو می تواند به راحتی توسط پوست جذب شود و به پرورش او کمک نماید. اگر انواع ارگانیک آن در دسترس است از آنها برای ماساژ در اوتیسم و ماساژ برای بیش فعالی انتخاب نمایید. روغن های طبیعی کمتر از روغن های مصنوعی پوست را تحریک میکنند. در کشورهایی که ماساژ کودک یک سنت است، روغن مورد استفاده به در دسترس بودن آن بستگی دارد.
مردمی از فرهنگ های آفریقایی و آسیایی که در غرب زندگی می کنند که تمایل به استفاده از روغن هایی که در کشور آنها تولید می شود دارند مانند روغن زیتون و … در کودکان اوتیسم و بیش فعال با مشکلات حس بویایی بهتر است در طول ماساژ برای کودک اوتیسم یا درمان بیش فعالی با ماساژ از روغن زیتون بدون بو استفاده
هشدار در درمان کودکان بیش فعال با ماساژ
چرب نمودن نوزاد در حالی که او را ماساژ می دهید ممکن است او را لغزنده کند، پس مراقب باشید هنگامی که او را پس از پایان ماساژ بلند می کنید از دستتان نیفتد. او را در یک حوله بگذارید تا روغن توسط پوست جذب شود. اگر شما گمان می کنید که کودک شما ممکن است به دانههای روغنی حساسیت داشته باشد، از روغنی برای ماساژ استفاده کنید عاری از دانه باشد. از روغن های ضروری( روغن های آروماتراپی) روی کودکتان استفاده نکنید مگر اینکه توسط آروماتراپیست آموزش دیده باشید. فرزندتان را در صورتی که او تب داشته باشد ماساژ ندهید. به خصوص زمانی که علت آن را نمی دانید.
اگر فرزند شما سرطان داشته و به صورت فعال در حال درمان باشد، او را ماساژ ندهید چون شما ممکن است این بیماری را در سراسر بدن او پخش کنید.
با این حال، اگر کودک اوتیسم یا کودک بیش فعال شما در حال دریافت مراقبت های آرام کننده و تسکینی است، ماساژ درمانی کودکان اوتیسم و ماساژ درمانی برای کودکان بیش فعال سودمند خواهد بود. لطفاً اگر شما مطمئن نیستید این موضوع را با پزشک در میان بگذارید.
چه چیزهایی برای ماساژ درمانی در بیش فعالی و اوتیسم لازم است؟
آزمون تست حساسیت در ماساژ برای کودک اوتیسم- ماساژ برای کودک بیش فعال
آزمون پچ به شما این امکان را می دهد تا از عدم حساسیت کودک به روغن آگاه شوید، و مطمئن شوید پوستش توسط روغنی که شما انتخاب کرده اید تحریک نمی شود. واکنش های جانبی عبارتند از راش، قرمزی و التهاب پوست. کودک را در ناحیه مچ دست و یا مچ پا کمی چرب کنید.
به مدت 20-30 دقیقه صبر کنید تا معلوم شود آیا واکنش ایجاد می شود یا نه. در مجموع برای کاهش حساسیت باید به مدت تا 24 ساعت صبر کرد اگر هیچ تحریک پوستی پس از این زمان وجود نداشت، ماساژ را ادامه دهید. اگر تحریک پوستی رخ دهد. نمی توانید از روغن استفاده کنید.
محیط مناسب در ماساژ برای کودکان بیش فعال و ماساژ برای اوتیسم
بچه ها هنگامی که برهنه و یا روغنی هستند به یک اتاق گرم احتیاج دارند زیرا به سرعت حرارت بدنشان را از دست می دهند، پس اتاق باید به اندازه کافی گرم نگه داشته شود تا نوزاد شما احساس راحتی کند. دمای( 26 درجه سانتی گراد) دمای مطلوبی برای اتاق است. اگر شما با لباس آستین کوتاه احساس گرمی میکنید احتمالا دمای اتاق برای ماساژ مناسب است.
حالت هشیار در درمان کودکان اتیسم با ماساژ
کودکتان را وقتی او در حالت هشدار سریع است یعنی هنگامی که بیدار و هوشیار است و یا زمانی که در حال شکل گرفتن علاقه شدید به چیزهای اطرافش است و در حالی که آرام ایستاده ماساژ دهید. کودک نیز در این زمان پذیرای ماساژ است.
زمان
20 تا 30 دقیقه برای انجام ماساژ درمانی تمام بدن کوک زمان نیاز است. هنگامی که شما با ماساژ آشنا هستید و نحوه انجام آن را می دانید به زمان کمتری نیاز دارید، در این موارد تلاش برای متناسب نمودن فعالیتها میتواند نتیجه معکوس داشته باشد و کودک را ناآرام کند.پوزیشن راحت شما نیز مهم می باشد، بهتر است شما با استفاده از یک کوسن در هنگام نشستن پشت خود را حمایت کنید.
فضای آرام و ساکت در درمان کودک اوتیسم
هنگامی که کودک بیش فعال یا اوتیسم و کسی که او را ماساژ می دهد در یک فضای آرام و بدون سر و صدای تلویزیون و رادیو باشند از ماساژ لذت بیشتری را می برند.
لحن نیز یک عنصر مهم در ماساژ درمانی کودکان است و شما با استفاده از آن می توانید پاسخگویی آنچه که کودک دوست دارد و یا ندارد باشید. نوزاد خود را هنگام ماساژ درمانی در یک حوله نرم دراز کنید شما با استفاده از این کار از کثیف شدن لباس و فرش خود با روغنی که برای ماساژ کودک استفاده کردهاید دوری می کنید. بعد از ماساژ نیز میتوانید نوزاد را از روی حوله بدون هیچ مشکلی بردارید.
شروع ماساژ حس درمانی در کودک اوتیسم
اگر کودک تان را تا به حال ماساژ نداده اید، ممکن است ماساژ کودک در ابتدا زمان زیادی را از شما بگیرد پس سعی کنید در ابتدا او را به مدت سه تا چهار روز متوالی ماساژ دهید تا هر دوی شما به ماساژ عادت کنید .هنگامی که شما احساس اعتماد به نفس پیدا کردید و کودک اوتیسم یا بیش فعال نیز راحت به نظر رسید شما می توانید به صورت روزانه یا سه بار در هفته به صورت روتین ماساژ درمانی را انجام دهید. شما می توانید ماساژ های روتین روزانه را دنبال کنید ولی نکته مهم این است که علاقه و عدم علاقه کودک در مورد ماساژ معین میکند چه نوع ماساژ هایی و در چه نواحیی از بدن باید انجام بگیرد که این موارد را ماساژ درمان مرکز می تواند برای شما توضیح دهد. در طول ماساژ درمانی از تماس چشمی، ضربه زدن و نوازش استفاده کنید.
چه موقع کودک اوتیسم خود را ماساژ دهید؟
مناسب ترین زمان برای ماساژ کودکان اوتیسم یا درمان کودکان بیش فعال با ماساژ هنگامی است که کودک در حالت آرام و البته هوشیار است. بسیاری از مردم دوست دارند پس از حمام در یک اتاق گرم ماساژ ببینند. به نشانه ها حرکات کودک خود توجه کنید. اگر او لبخند میزند، به معنای پاسخ مثبت برای انجام ماساژ است و در این حالت است که شما متوجه می شوید از این تحریک لامسه لذت می برد و اگر او گریه می کند و یا خودش را عقب میکشد و با دست هایش به صورت خود ضربه می زند به این معناست که تحریک لامسه ایجاد شده برایش ناخوشایند می باشد و تحمل آن برای کودک اوتیسم یا بیش فعال سخت می باشد و یا اگر خوابش برد این به معنای پاسخ آرام بخشی ماساژ درمانی برای کودک بیش فعال یا اوتیسم است.
محل ماساژ کودک بیش فعال و بی قرار
اتاق گرم و آرامی که در آن هر دو شما احساس راحتی کنید را انتخاب کنید. در آب و هوای گرم، تا زمانی که کودک بیش فعال یا اوتیسم شما در سایه است ماساژ می تواند در هوای آزاد صورت پذیرد. کودک بیش فعال خود را در یک حوله بر روی یک سطح صاف و محکم قرار دهید در این حالت کودک بیش فعال شما در بهترین موقعیت است. کف اتاق یک جای خوب برای ماساژ کودک بیش فعال است- شما میتوانید نشسته ماساژ دهید و هیچ لبه و پرتگاهی برای کودک وجود ندارد و امکان کنترل کودک بیش فعال برای شما راحت تر است.
مکان مناسب برای ماساژ کودکان اوتیسم می تواند شرایط ماساژ درمانی در کودکان بیش فعال را داشته باشد. با این تفاوت که در بعضی موارد لازم است ماساژ را در یک کودک اوتیسم از حالت نشسته شروع کنید.
میزان فشار در ماساژ درمانی در کودکان بیش فعال و اوتیسم
ماساژ ضربه ای باید آرام ،عمیق و کند باشد. با توجه به حالت چهره کودک بیش فعال و کودکان اوتیسم ، نوع و میزان ضربه ها را در طول ماساژ درمانی تغییر دهید. برای اغلب کودکان اوتیسم لمس سطحی و سبک آزاردهنده است. در ماساژ درمانی برای کودکان اوتیسم نباید از نوازش و تحریک حس سطحی استفاده کرد، همچنین در کودکان بیش فعال ،چرا که بی قراری کودک اوتیسم را افزایش می دهد. فشار عمقی نیز باید با دقت اجرا شود، اگر پوست کودک شما قرمز شده باشد، بایستی فشار خود را کاهش دهید.
یادگیری آرام سازی و ریلکسیشن توسط ماساژ در اوتیسم و بیش فعالی
بچهها تنش و نگرانی را از پدر و مادر خود، به ویژه از طریق تماس فیزیکی جذب می کنند. آنها به شما زمانی را برای آرامش قبل از شروع ماساژ به منظور دریافت بیشتر از تجربه برای شما و کودک شما می پردازند. یک بازه زمانی را قبل از انجام ماساژ اصلی برای آرام کردن خود و کودکتان در نظر بگیرید. ذهن خود را از افکار و یا کارهای پریشان پاک کنید تا فقط به ماساژ و کودک خود توجه کنید. تمریناتی که برای آرام کردن در اینجا نشان داده میشود به شما برای انجام ماساژ برای کودک اوتیسم و ماساژ بیش فعالی کمک خواهد کرد. انگشتان دستتان را در قسمت فوقانی شکم خود چفت کنید. چشمانتان را ببندید و نفس عمیق بکشید- شما باید گسترش شکم خود را احساس کنید. نفس خود را برای چند دقیقه نگه دارید و بعد بازدم خود را بیرون دهید. شانه های تان را در جهت عقب به صورت دایره ای حرکت دهید. بعد این حرکت را در جهت جلو هم انجام دهید این کار به از بین بردن تنش در پشت، شانه ها و گردن کمک می کند و در نهایت دستان خود را با شور و نشاط بلرزانید.
انتخاب پوزیشن صحیح برای ماساژ درمان
زمانی که شما به کودک اوتیسم ماساژ می دهید باید راحت باشید. و وضعیتی را انتخاب کنید که کمرتان مستقیم باشد مخصوصاً زمانی که به جلو منحرف هستید. اگر شما کودکتان را روی زمین ماساژ می دهید این عمل با سه پوزیشن که در اینجا نشان داده شده است صورت میگیرد که فقط یکی از آنها مناسب می باشد.
پاهای متقاطع: روی یک بالشت بنشینید و پاهایتان را به صورت ضربدری قرار دهید. کودک بیش فعال را مستقیم در مقابل تان قرار دهید. و بعد به جلو خم شوید و او را ماساژ دهید.
زانو زدن: زانوی خود را روی کف زمین خیلی راحت و بیشتر روی حوله قرار دهید یک بالشت روی عضلات زیر باسن تان قرار دهید و به عقب بنشینید.
با پاهای باز نشستن: روی یک بالشت با پاهای بسط داده در هر دو طرف کودک بنشینید. شاید شما به دو بالشت نیاز داشته باشید تا کمرتان را مستقیم نگه دارید مخصوصاً زمانی که به دست هایتان را بالای بدن کودک می کشید.
نکته :سعی کنید پشتتان را در هنگام ماساژ دادن کودک مخصوصاً هنگامی که به جلو خم می شوید راست نگه دارید.
نکته: ماساژ درمانی مثبت برقراری ارتباط با کودک به وسیله نگاه های محبت آمیز و لمس لطیف بدن پوست به گونه ای که هر دو از آن لذت ببرند.
ماساژ جلوی بدن برای اوتیسم و بیش فعالی
وقتی شما یک اتاق گرم، روغن برای ماساژ و یک حوله آماده دارید لباس های کودک اوتیسم یا کودک بیش فعال خود را در آورید و اگر خواب است، او را از خواب بیدار کنید. روی کمر در مقابل خودتان با پای بسته بخوابانید تا شما برای ماساژ قسمت جلوی بدن کودک آماده شوید. انگشتتان را در روغن فرو ببرید سپس دستتان را به هم بمالید تا آن را گرم کنید. ماساژ درمانی در هر بخش با قراردادن دستتان روی آن قسمت شروع می شود. به چشمهایش نگاه کنید، لبخند بزنید، با او صحبت کنید و ماساژ را شروع کنید. واکنش مناسب کمک می کند کودک بداند که شما به نیازهای او حساس هستید. به تماس چشمی ادامه دهید و با او در طول ماساژ درمانی صحبت کنید تا به او قوت قلب دهید.
ماساژ بازوها و دست ها در کودک اوتیسم و بیش فعال
فلوراژ مالش در سراسر قفسه سینه: دستتان را روی شکم کودک قرار دهید کف دست به پایین قرار می گیرد و انگشتان به بالا اشاره می کند- نوک انگشتان هم سطح با قسمت پایین قفسه سینه باشد. هر دو دست همزمان بالای قفسه سینه جلوی شانه ها سر می خورد. انگشتتان را بالای شانه ها حلقه کنید و به طرف خارج لمس کنید تا بالای بازو ها قرار بگیرد. به طور مستقیم به گام دوم بروید.
مالش در سراسر بازوها: پایین بازو ها و بالای دست ها را نوازش کنید سپس با سر انگشت خود مقاومت دهید. مطمئن شوید که هر دو دست همزمان با هم کار می کنند. اولین بار، کودک شما بازوهایش را در آرنج صاف نمی کند. زیرا ماهیچه ها ریلکس هستند، شما می توانید فشار ملایم مقاومتی لمس برای راست کردن بازوهایش را افزایش دهید. گام یک و دو را سه یا چهار بار انجام دهید یا تا وقتی که بازوها مستقیم به طور آنی باقی می مانند.
ماساژ کودک بیش فعال و اوتیسم در ناحیه بازوها:
انگشت اشاره و شست هر دستتان را اطراف قسمت بالای بازوی راست کودک بچرخانید. در کودکان بزرگتر، دستتان را در قسمت بالایی بازو در اطراف آن بپیچانید. دست هایتان را خیلی ملایم در خلاف جهت در یک عمل فشردن بچرخانید. به میزان کافی روغن استفاده کنید تا انگشتانتان یا دست تان اجازه دهد اطراف بازو های کودکتان به آرامی بلغزد. در این زمان بازوها که در این روش عملی انجام نمی دهد به آرامی بکشید در مچ توقف کنید و در دست با انگشت اشاره و شست دست چپ مقاومت دهید روی بازوی چپ حرکت بدهد. حرکت را دو مرتبه روی- هر بازو تکرار کنید.
ماساژ کودک اوتیسم و بیش فعال در ناحیه انگشتان دست
کشیدن انگشتان: مچ دست کودک را نگه دارید، و انگشتان شست و سبابه آزاد خود را در هر طرف در قسمت پروگزیمال انگشت قرار دهید و در امتداد انگشت به نوک بکشید و به آرامی بفشارید و هر انگشت را یکبار بکشید سپس در دست دیگر تکرار کنید. تحریکات ماساژ درمانی روی انگشتان در کودکان اوتیسم و بیش فعال به تقویت حس عمقی و بهبود مهارت های دست ورزی کودکان کمک می کند. در مرکز ماساژ درمانی کودکان به ماساژ های تخصصی در زمینه تقویت عضلات ریز انگشتی و حس عمقی در دست پرداخته می شود.
کشیدن دست ها: دست کودک خود را باز کرده و مچ دست او را با دست خود حمایت کنید. از کف دست تا نوک انگشتان دست را لمس کنید و به آنها ضربه بزنید و سپس همان کار را با شست دست دیگر انجام دهید. یک بار انجام دهید سپس روی دست دیگر تکرار کنید. روش متناوب: اگر شما فکر می کنید که باز کردن دست کودک سخت است مچ دست و کف دست کودک را به سمت پایین قرار دهید. شست آزاد تان را روی پشت دست کودک نزدیک مچ او قرار دهید. و انگشتتان را در کف دست او قرار دهید شستتان و انگشت اشاره را با همدیگر فشار دهید و آن ها را به جلوی انگشت تان حرکت دهید.
در مرکز ماساژ کودکان اوتیسم در تهران بر روی حساسیت لمسی کودکان اوتیسم در دست ها و پرحسی و کم حسی کودک در ناحیه دست ها و …. فعالیت می کند و با ماساژ برای کودکان اوتیسم به رفع این مشکلات کمک می کند.
ماساژ قفسه سینه در کودکان بیش فعال و اوتیسم
زمانی که شما ماساژ قفسه سینه را انجام می دهید، با افزایش و کاهش دایره هایی که در نوک سینه ایجاد می کنید می توانید قسمت وسیعی از قفسه سینه را لمس کنید…
دو انگشت اول هر دست را روی نوک سینه ها قرار داده و بعد به صورت همزمان به طرف بالا و خارج آن ها را حرکت دهید و دوباره به همان نقطه اول بازگردید این کار را چند مرتبه تکرار کنید.
ماساژ شکم در ماساژ درمانی اوتیسم
افلوراژ مالش پایین شکم
یک دست را به طور افقی روی شکم و در زیر قفسه سینه کودک اوتیسم قرار دهید و به طور محکم به سمت پایین ماساژ دهید و سپس به تدریج بالا آیید اندکی قبل از اینکه دست تماسش را با بدن کودک از دست دهد دست دیگر را جایگزین کنید و چندین مرتبه دیگر مالش از بالا به سمت پایین شکم را انجام دهید.این نوع ماساژ درمانی در کودکان اوتیسم و کودکان بیش فعال موجب کاهش تدافع لمسی و بهبود حرکات روده و بهبود اختلالات گوارشی کودکان اوتیسم می شود.
ماساژ کودک بیش فعال و اوتیسم با دایره های کوچک اطراف ناف
دو انگشت اول یک دست را کنار ناف قرار دهید و با فشار یک حرکت دایره ای ایجاد کنید. آن را بردارید و انگشتانتان را اطراف ناف به آرامی بلغزانید و این کار را در جهت عقربه های ساعت تکرار کنید.به آرامی این ماساژ را به سمت خارج انجام دهید تا به سمت ران راست برسید.
دایره های بزرگ اطراف شکم
این بار از طرف مفصل ران راست شروع کنید و با حرکت کف دست به طرف دنده ها در همان سمت حرکت کنید سپس به طرف دنده های سمت چپ بروید و در نهایت به مفصل ران سمت چپ بروید این حرکت را چندین بار تکرار کنید.
کاربرد آموزش ماساژ های شکمی در مرکز ماساژ درمانی کودکان بیش فعال ، ریلکسیشن و بهبود حرکات روده و بهبود سیستم گوارش کودک می باشد. کاهش درد های شکمی در نوزادان و کودکان به کاهش بیقراری کودک کمک بسزایی میکند.
ماساژ اندام تحتانی و پاها در مرکز ماساژ درمانی کودکان اوتیسم و بیش فعال
افلوراژ مالش روی قسمت بالای پاها
با یک دست خود مچ پای کودک را بگیرید و تمام انگشتان دست دیگر را به صورت یک بادبزن در سراسر کودک قرار دهید سپس مچ پای او را به سمت خارج حرکت دهید به طوری که انگشت شست دست دیگر رو و چهار انگشت دیگر در زیر ران قرار گیرند.
افلوراژ مالش روی قسمت پایینی پاها
با یک دست خود مچ پای کودک را نگه دارید و با دست دیگر در حالی که انگشت شست رو و چهار انگشت دیگر در زیر قرار گرفتهاند ساق پا را نگه دارید. مچ پا را به سمت داخل حرکت دهید و با ضربه زدن به قسمت داخلی ساق پا را ماساژ دهید. مرحله اول و دوم را چندین مرتبه تکرار کنید.
ماساژ کودک بیش فعال و اوتیسم در ناحیه پاها
هر دو دست در کنار یکدیگر در یکی از ساقههای نوزادان قرار دهید و آنها را در اطراف ساق فشار دهید از فشار سبک استفاده کنید. به آرامی دست های تان را در جهت مخالف در یک عمل چرخشی بچرخانید کار را به سمت پایین پا انجام دهید. در همان زمان به آرامی بکشید این عمل را در مچ متوقف کنید و در انگشتان پا را با استفاده از سبابه و شست بکشید و این عمل را در هر پا دو بار تکرار کنید.
دایره کشیدن روی کف پا
مچ پای کودک تان را با یک دست نگه دارید و انگشت شست دست دیگرتان را نزدیک پاشنه قرار دهید و حرکات دایره ای ریتمیکی را از پاشنه به سمت انگشتان ادامه دهید. برای هر یک از انگشتان این حرکت را دو مرتبه تکرار کنید. ماساژ کودک اوتیسم در کف پا و انگشتان از مواردی است که در کودکان اوتیسم و بیش فعال کمک می شود تا علایمی نظیر روی پنجه راه رفتن و تدافع لمسی در منطقه کف پا را کاهش دهد.
دایره کشیدن روی لبه های پا
مچ پای کودک را با یک دست خود بگیرید و انگشت شست و اشاره دست دیگر را به ترتیب در کف و روی پا قرار دهید سپس با حرکات دایره ای به سمت پاشنه پا حرکت کنید این کار را برای طرف مخالف انگشت بزرگ هم انجام دهید. این حرکات را برای هر طرف دو بار انجام دهید.
به وسیله ماساژ دادن کودکانتان شما از الگوهای منحصر به فرد خطوط در کف دست و پا آگاه میشوید و همچنین پوست او و شکل بازوها و پاهای او را احساس می کنید.
ماساژ های لبه های پاها در ماساژ درمانی کودکان بیش فعال و اوتیسم به شکل گیری قوص های کف پا و بهبود مشکلات صافی کف پا در کودکان کمک می کند.
ماساژ کودک اوتیسم و بیش فعال در ناحیه تاندون آشیل
عضلات کاف کودکتان را در یک دست با زانوی خم شده حفاظت کنید. انگشت سبابه و شست دست آزاد خود را در دو طرف مچ پا قرار دهید و با ضربههایی به طرف پاشنه پا بروید. ماساژ های ناحیه تاندون آشیل در ماساژ درمانی کودکان اوتیسم و ماساژ درمانی برای بیش فعالی در جهت اصلاح راه رفتن روی نوک پنجه در کودکان اوتیسم و بیش فعال موثر می باشد.
ماساژ کودک اوتیسم و بیش فعال با کشیدن انگشتان
با یک دست خود مچ پای کودک را نگه دارید و با انگشتان شست و سبابه دست دیگر خود پنجه را نگه دارید و به سمت بالا حرکت دهید. این عمل را در پای سمت مقابل هم انجام دهید.
ماساژ کودک بیش فعال و اوتیسم در ناحیه قسمت بالایی پا
در حالی که زانوی کودک خم است با یک دست خود مچ پا را نگه دارید و انگشت شست دیگر را بر روی پشت پا نزدیک مچ پا قرار دهید در حالی که انگشت سبابه در کف پا قرار گرفته است و سپس پا را به سمت پایین بکشید. این کار را در سمت مقابل هم انجام دهید.
پایان ماساژ در جلوی بدن
دست راستتان را روی شانه راست کودک قرار دهید. از تمام دستتان برای ضربه زدن به صورت مورب در طول قفسه سینه و شکم تا لگن سمت چپ استفاده کنید. لمس را به طرف پایین یعنی تا مچ پای چپ ادامه دهید به مچ پا نروید تا زمانی که شما دست چپتان را روی شانه کودک قرار دادهاید.
اکنون لمس در قسمت مورب مخالف به پایین تا مچ پای راست او را انجام دهید. این عمل را دوبار تکرار کنید مطمئن شوید لمس تان محکم می باشد. ماساژ کودک فرصتی است برای شما و کودکتان تا در مکالمه، لبخند زدن، صحبت کردن و تماس چشمی شرکت کنید.
آموزش ماساژ پشت بدن در مرکز ماساژ درمانی کودکان
برای این قسمت از ماساژ درمانی، کودک اوتیسم را به شکم در حالی که پاهایش رو به شماست بخوابانید. اگر کودک بیشتر به پشت یا پهلو میخوابد ممکن است خوابیدن روی شکم را دوست نداشته باشد با وجود این سعی کنید که با تشویق کودک این کار را انجام دهید تا به رشد حرکات درشت کودک اوتیسم کمک کنید ماساژ پشت کودک اوتیسم میتواند راه لذت بخشی برای آشنایی وی با این وضعیت باشد.
در ابتدا ممکن است کودک مدت کمی را در وضعیت خوابیده روی شکم تحمل کند. بنابر این طبق روال گذشته، همان قدر که کودک اجازه می دهد این کار را انجام دهید تا کم کم او را آماده کنید. چون کودک نمیتواند شما را ببیند با او صحبت کنید و صداهای اطمینان بخش تولید کنید تا موجب آرامش وی شود.
ماساژ کودک اوتیسم و بیش فعال در ناحیه پشت کودک
ماساژ افلوراژ در پایین پشت کودک بیش فعال یا اوتیسم یک دست تان را به صورت در سراسر قسمت بالایی پشت کودک، درست در زیر گردن، قرار دهید و دستتان را روی بدن کودک محکم به سمت خود بکشید. زمانی که به باسن بچه رسیدید دستتان را بردارید اما قبل از اینکه این کار را بکنید دست دیگرتان را در موقعیت شروع قرار دهید و مانند بار قبل دستتان را پایین بکشید. این روند را چندین بار تکرار کنید.
ماساژ ناحیه شانه: هر دستتان را در یک طرفه گردن قرار داده و از شانه ها به سمت بازو های کودک بکشید، اما از تمام سطح دستانتان استفاده کنید .کودکان و والدین اغلب نقاط تحت تنش یکسانی دارند بنابر این اگر شانه و گردن خودتان بیشتر تحت تنش است، همین نقاط را هم در اعمال ماساژ روی کودکانتان مد نظر قرار دهید.
ماساژ کودک بیش فعال و اوتیسم با دایره های کوچک به طرف پایین ستون فقرات
انگشتان شست تان را در دو طرف ستون فقرات کودک، درست در زیر گردن است قرار دهید. در حالی که با انگشتان شست تان حرکات دایره وار کوچک ایجاد می کنید به سمت پایین و باسن کودک بیایید. مطمئن شوید انگشتانتان در دو طرف ستون فقرات هستند نه در روی خود ستون فقرات.
کشیدن دو طرف : دست هایتان را در سراسر پشت کودک به صورت افقی قرار دهید. بازوهای خود را کراس کنید. دست راست خود را به طرف چپ و دست چپتان را به طرف راستتان بکشید دست های تان را به طور هم زمان به عقب و به وضعیت شروع برگردانید با انگشتانتان گوشت کنار نیم تنه را به سمت ستون فقرات بکشید. این حرکت افقی را چندین بار انجام دهید دست هایتان را به بالا و پایین در پشت کودک حرکت دهید این کار را تا آنجا ادامه دهید که در امتداد کناره بدن تمام طول نیم تنه را ماساژ دهید.
ماساژ درشت در تمام طول پشت و شانه: دست هایتان را کنار یکدیگر روی کمر کودک قرار دهید به طوری که دسته راستتان به سرش نزدیکتر باشد. دست چپتان را در جای خود نگه دارید، دست راستتان را به سمت راست کودک حرکت دهید و سپس به صورت مورب به سمت بالا روی شانه چپ ببرید و در نهایت دستتان را به سمت پایین تا بالای ران راستش بکشید. حالا دست چپتان را به سمت چپ کودک و سپس به صورت مورب به بالا و شانه راستش ببرید و در نهایت به پایین و ران چپ. ماساژ کودکان اوتیسم بر روی ستون فقرات موجب ریلکسیشن در کودک و کاهش بی قراری و رفتار های کلیشه ای در کودک اوتیسم می شود.
ماساژ انتهای ستون فقرات: پاشنه دستتان را در انتهای ستون فقرات ،گودی ای که درست در بالا و وسط باسن کودک قرار گرفته، بگذارید. حرکات چرخشی با فشار ملایم را در جهت عقربه های ساعت چندین بار تکرار کنید.
ماساژ کودک بیش فعال و اوتیسم در قسمت پایین پشت بدن
ماساژ کودک بیش فعال و اوتیسم در ناحیه باسن
پاشنه ی هر دستتان را روی انتهای یک کپل کودک قرار دهید. چندینبار حرکات دایره وار به طور همزمان دست راست در جهت عقربه های ساعت، و دست چپ خلاف جهت عقربه های ساعت انجام دهید. دستانتان را همانطور دایره وار تا اطراف کپل ها حرکت دهید.
ماساژ کوک اوتیسم و بیش فعال در ناحیه پاها
ماساژ افلوراژ پایین پاها زمانی که ورز باسن کودک را تمام کردید. برای ماساژ کودک در ناحیه پاها یک دستتان را به پایین پا سمت مچ محکم حرکت دهید و یک ماساژ گسترده اعمال کنید وقتی به مچ رسیدید ماساژ پای دیگر را با دست دیگرتان شروع کنید. همیشه باید یک دست در تماس با بدن باشد. این روند را چند بار تکرار کنید.
پایان ماساژ در پشت بدن
ماساژ افلوراژ در پشت بدن دست چپتان را روی شانه راست کودک قرار دهید. از تمام سطح دستتان استفاده کنید. به صورت مورب به پایین پشت کودک را ماساژ دهید، تا بالای کپل چپ و در طول ران تا مچ پایین بیایید وقتی به پا رسیدید دست راستتان را روی شانه کودک قرار دهید و به صورت مورب پایین بیایید و تا پای راست کودک ماساژ دهید. این کار را دوبار تکرار کنید و از ماساژ محکم استفاده کنید بدون اینکه تماس دست تان را با بدن کودک از دست دهید.
ماساژ درمانی در کودکان بیش فعال و کودکان اوتیسم در ناحیه سر و صورت
در ابتدا کودک اوتیسم و بیش فعال تمایل به مقاومت در برابر ماساژ سر و صورت دارد، مخصوصاً در طی هفته های اول زندگی و اگر دیر رس باشد یا ضربه خورده باشد. سعی کنید این قسمت از ماساژ را برای سه روز متوالی انجام دهید .اگر کودک تان ناراحت به نظر رسید یا گریه کرد، دستتان را برای اطمینان بخشیدن به وی آرام روی سرش قرار داده و سپس قسمت دیگری از بدنش را ماساژ دهید.
و این ماساژ را تا زمانی که کودک اوتیسم برای ماساژ سر آماده شود ادامه دهید زمانی که نوزادان به ماساژ ها عادت کنند حتی بیشتر از وقتی که بزرگتر شوند از این ماساژ ها لذت میبرند برای این قسمت از ماساژ کودکان اوتیسم وبیش فعال، کودک را به پشت در حالی که پاهایش به سمت شماست بخوابانید. از یک ماساژ سبک با روغن یا بدون آن استفاده کنید.
ماساژ درمانی در ناحیه سر و صورت در کودکان اوتیسم و بیش فعال با مشکلات حس لمس در سر و صورت بسیار مفید می باشد که در مرکز ماساژ درمانی کودکان در تهران به صورت تخصصی انجام می گیرد.
آموزش ماساژ سر در مرکز ماساژ کودکان اوتیسم و بیش فعال
دستانتان را روی سر کودک به شکل فنجان قرار دهید طوری که قسمت جلویی انگشتانتان روی خط موهایش قرار گیرد. به سمت عقب روی تاج سر تا قاعده جمجمه ماساژ دهید. حرکات مستقیم روی صورت در گام اول.
ماساژ فک کودک
دستانتان را جدا کنید و در دو طرف صورت کودک قرار دهید و در طول خط آرواره ها تا جایی که دستانتان در چانه به هم برسند، ماساژ دهید گام های اول و دوم را چندین بار تکرار کنید.
ماساژ کودکان بیش فعال و اوتیسم در ناحیه صورت
ماساژ گیج گاه: وقتی تمام سطح پیشانی را ماساژ دادید. انگشتان شست تان را در وسط درست بالای ابرو های کودک اوتیسم قرار دهید. و دست های تان را به آرامی در طول شقیقه های کودکتان حرکت دهید. حالا به صورت چندین دایره کوچک شقیقه هایش را ماساژ دهید. این ماساژ در کودکان اوتیسم و بیش فعال موجب ریلکسیشن کودک می شود.
کشش پیشانی: انگشتانتان را در مرکز جلوی سر کودک اوتیسم ، درست زیر خط موهایش قرار دهید، هر کدام از شست هایتان را روی خط مستقیم، به طرف کناره خارج صورت بکشید همین راه را در پایین پیشانی کودک اوتیسم یا بیش فعال خود هم انجام دهید. مثل این که دارید با انگشتان شستتان یک سری خطوط را می کشید. این نوع ماساژ نیز در درمان کودکان بیش فعال با ماساژ مورد استفاده قرار می گیرد.
ماساژ قسمت تحتانی استخوان های گونه: در درمان کودکان بیش فعال با ماساژ ، انگشتان شست تان را در دو طرف پل بینی قرار دهید. این بار کمی پایین تر. از این موقعیت یک ماساژ گسترده با هر انگشتتان در طول قسمت پایینی استخوان گونه و به سمت کناره های صورت اعمال کنید.
ماساژ قسمت فوقانی استخوان گونه: انگشتان شست تان را در دو طرف پل بینی قرار دهید. در طی جریان ماساژ انگشتان شستتان به طور همزمان در امتداد قسمت بالایی استخوان گونه به سمت صورت، به طرف پایین و خارج حرکت می کند.
ماساژ دایره ای روی خط فک پایینی در درمان کودکان اوتیسم
انگشتان شستتان را در کنار هم درست در قسمت مرکزی زیر لب پایینی قرار دهید. با فشار دایره ای کوچک با هر انگشتتان حرکات دایرهای ایجاد کنید، سپس انگشتان را کمی بیرون تر ببرید و این حرکات را تکرار کنید. دوباره این کار را در طول خط فک پایینی به سمت گوش ها انجام دهید.
دایره هایی روی خط فک بالایی در ماساژ کودک اوتیسم
انگشتان شستتان را پهلو به پهلو در گودی بالای لب کودک تان قرار دهید. با فشار ملایم حرکات دایره وار کوچکی را با شستتان ایجاد کنید .هر کدام از شست هایتان را کمی به سمت خارج ببرید و این کار را تکرار کنید این روند را در طول خط فک بالایی و به سمت گوش هایش ادامه دهید.
فشردن گوش ها در درمان کودکان اوتیسم با ماساژ و ماساژ درمانی کودکان بیش فعال
لبه خارجی بالای گوش کودک بیش فعال را بین انگشت سبابه و شست خود نگه دارید. از این وضعیت ماساژهای دایره بار کوچکی را به پایین لبه خارجی به سمت لوب گوش انجام دهید.
فشردن چانه: از مرکز چانه شروع کنید گوشت پایینی چانه را بین انگشت سبابه و شست خود نگه دارید و به آرامی فشار دهید این کار را در طول خط فک پایینی تا گوش تکرار کنید و سپس از طرف دیگر چانه انجام دهید. روش دیگر فشردن هر دو طرف چانه به طور همزمان با استفاده از دو دست. این نوع ماساژ ها نیز از ماساژ های آرام سازی در کودکان اوتیسم و بیش فعال می باشد.
تمرینات حس عمقی در کودکان
تمرینات حس عمقی در کودکان در کنار ماساژ های عمقی مفاصل و عضلات راه حل مناسبی جهت بهبود حس عمقی، آگاهی بدنی و تعدیل حسی در کودکان است. از نمونه تمریناتی که می توان در این زمینه انجام دادن تمرینات کشش و هل دادن شیاء مختلف است. می توان در جلسه ماساژ درمانی از کودک خواست یک توپ درمانی را با دو دست به سمت دیوار هل دهد و در همین حالت ماساژ درمان ماساژ های عمقی را بر روی مفاصل مچ، آرنج و بالک عضله انجام می دهد.
ماساژ های کششی در مرکز درمان کودکان اوتیسم و بیشفعال
عبور بازوها از هم در ماساژ کودکان
بازوهای کودکتان را روی قفسه سینه از هم عبور دهید، با این این کار دست های تان را قطع کنید. این وضعیت را برای چند ثانیه نگه دارید. مرحله ی اول و دوم را چند بار تکرار کنید. هربار بازوهایش را قطع کنید و به دنبال آن دستانش را باز کنید.
بعد از تکمیل، قسمت اصلی ماساژ در جلو، عقب، سر و صورت حرکات کششی است. تا اینجا عضلات کودک شما گرم و آرام شده. بنابراین شما میتوانید با خیال راحت اندام هایش را حرکت و کشش دهید. این کشش ها به بهبود انعطاف پذیری کودک کمک می کند. برای این بخش کودک اوتیسم یا بیش فعال خود را به پشت بخوابانید. در حالی که پاهایش نزدیک به شماست روغن لازم نیست. اغلب کودکان از کشش لذت میبرند به خصوص زمانی که با صداهایی بامزه مثل و ی ی ی ی ی ی همراه باشد. در مورد کودکان اوتیسم و بیش فعال پس از اناجم ماساژ های ریلکس کننده کودک همکاری بیشتری در مورد ماساژ های کششی دارد.
کشش بازوها: پشت مچ های کودک او را در حالی که شستش را در کف دست یا کنار مچ نگه داشتید با انگشتانتان نگه دارید. بازوهایش را به سمت خارج و کنار بکشید در خط شانه ها درست از زاویه ها به بدن. به آرامی شانه ها بکشید، چند ثانیه نگه دارید و سپس طبق مرحله دوم عمل کنید.
ماساژ کودک بیش فعال و اوتیسم با کشش پاها
عبور بازوها از هم: مچ پاهای کودک اوتیسم را بگیرید یکی در هر دستتان. سپس ساق پاهایش را از هم عبور دهید حالا با یک دست طوری که هر دو دست را گرفتهاید زانوها را به سمت خارج حرکت دهید و انگشتان پا را به نزدیک ران ها بیاورید. با حرکات برگشتی کوچک، به آرامی روی فشار دهید و حرکت آنها را به سمت شکم تسهیل کنید، پس از چند حرکت برگشتی پاها را از سمت دیگر قطع کنید و این روند را تکرار کنید.
چرخاندن بازو ها به بالا: بازوها را مانند مرحله اول به کناره ها بکشید .بازوها را شانه به آرنج در این موقعیت نگه دارید و دستها را به سمت سر حرکت دهید طوری که بازوها از آرنج خم باشند بازوها و ساعد باید در زاویه نود درجه باشند. از این که بازوها در حالت استراحت روی حوله قرار می گیرند مطمئن شوید.
چرخاندن بازو ها به پایین: بدون اینکه موقعیت بازوها را تغییر دهید ساعد های کودک را در هوا بالا ببرید به طوری که مچ هایش درست در بالای آرنج قرار گیرد و سپس آنها را به سمت خودتان به پایین بیاوری و روی حوله بگذارید. ساعد ها باید موازی با خط تنه باشند و کف دستها باید در حالت استراحت روی حوله قرار گیرد.
توالی کشش دست و پا در ماساژ کودکان بیش فعال و اتیسم
کشیدن اندام ها در ماساژ درمانی کودکان
مچ دست راست کودکتان را در دست چپ خود و مچ پای چپش را در دست راست تان نگه دارید و دست کودک بیش فعال را به آرامی و با زاویه ای که از بدن بکشید. به طوریکه اندامها در امتداد هر نیم تنه به صورت یک خط مورب قرار گیرند. که شش را برای چند ثانیه نگه دارید و سپس طبق مرحله دوم عمل کنید.
یک ارتباط چشمی مثبت می تواند باعث افزایش اعتماد به نفس کودک شود، پس این تشویق را تا آنجا که ممکن است در طول ماساژ انجام دهید.
کشش اندام ها: مرحله یک را تکرار کنید، به آرامی بازوی راست و پای چپ کودکتان را به دور از بدنش بکشید سپس این وضعیت را برای چند ثانیه نگه دارید و در نهایت مستقیم مرحله چهارم را انجام دهید.
2تا در اندامها پا به ران: پای چپ را روی ران راست با تقدم پاشنه و دست راست را درست بالای ران چپ بیاورید. مطمئن شوید که زانو خم است. برای چند ثانیه نگه دارید و سپس گام سوم را انجام دهید.
4تا در اندام ها پا به شانه: دست راست کودکتان را به طور مستقیم به ران راستش پایین بیاورید. پای چپش را بگیرید و تا شانه ی راستش بالا ببرید باز هم با تقدم پاشنه اگر پای کودک به شانه اش نمیرسد به آن فشار نیاورید ولی تا آنجا که راحت است پایش را بالا بیاورید با دست و پای دیگر مرحله یک تا چهار را تکرار کنید سپس بازوها و پاها را جا به جا کنید و دو بار دیگر انجام دهید.
ماساژ افلوراژ: در امتداد بدن دست راستتان را روی شانه راست کودک قرار دهید. با استفاده از تمام دستتان به صورت مورب، طول قفسه سینه و شکم کودک را تا ران چپش ماساژ دهید. ماساژ کودک را در طول پای چپ ادامه دهید به طوری که انگشتانتان زیر ساق و شستتان روی آن قرار گیرد. تا زمانی که به مچ برسید. سپس کف پا و روی انگشتان را ماساژ دهید. قبل از اینکه دستتان را بردارید دسته چپتان را روی شانه چپ کودک قرار دهید. و ماساژ را به سمت مخالف تکرار کنید تا انگشتان راست این حرکت را دوبار تکرار کنید از ماساژ سفت و گسترده استفاده کنید و تماس دستتان را در تمام مدت با بدن کودک حفظ کنید.
به کودک خود گوش دهید و به او پاسخ دهید، اگر او لبخند می زند لبخند بزنید. اگر او گریه می کند از ماساژ های آرام سازی و ریلکسیشن استفاده نمایید.
ماساژ درمانی در کودکان اوتیسم و کودکان بیش فعال یک تکنیک موثر در زمینه آرام سازی کودک، کاهش رفتار های تکانشی در کودک بیش فعال و رفتار های کلیشه ای کودک اوتیسم می باشد که باید توسط ماساژ درمانان متخصص مرکز ماساژ درمانی کودکان انجام گیرد.
سوالات متداول:
1-آیا ماساژدرمانی میتواند جایگزین داروهای بیشفعالی شود؟
خیر، اما میتواند به عنوان مکمل درمانی در کنار داروها، به کاهش دوز مصرفی و عوارض جانبی کمک کند.
2-اگر کودکم در حین ماساژ مقاومت کرد، چه کار کنم؟
ابتدا با لمسهای کوتاه و ملایم شروع کنید و به تدریج زمان را افزایش دهید. هرگز کودک را مجبور نکنید.
مرکز کاردرمانی نوزادان دکتر صابر در زمینه کاردرمانی نوزادان نارس، کاردرمانی جسمی نوزادان و کاردرمانی ذهنی نوزادان به صورت تخصصی فعالیت می کند. متخصصان کاردرمانی نوزاد با توجه به رشد طبیعی حرکتی و ذهنی در نوزادان به بررسی نوزادان نارس و نوزادان با تاخیر رشدی می پردازند و پس از تشخیص مشکلات نوزاد به کاردرمانی جسمانی نوزادان و کاردرمانی ذهنی آنان بسته به سطح کودک می پردازند. برای مثال در کاردرمانی نوزاد هشت ماهه توجه ویژه ای به تقویت عضلات دهان و زبان در جهت آغاز تغذیه به غیر از شیر میشود در حالتی که در مورد کاردرمانی نوزاد شش ماهه باید به جنبه های جسمی نظیر کنترل سر، غلتیدن و نشستن توجه شود. مرکز کاردرمانی نوزادن دکتر صابر با دو شعبه در غرب و شرق تهران جزو مجهز ترین مراکز کاردرمانی نوزادان به حساب می آید که به بهترین کاردرمانی جسمی نوزادان و کاردرمانی ذهنی نوزادن توسط کاردرمانان مجرب مرکز مشغول می باشد. از دیگر خدمات کاردرمانی نوزادان، کاردرمانی نوزاد در منزل است که در مرکز کاردرمانی دکتر صابر ارائه می گردد.
بررسی تواناییهای نوزادان در مرکز کاردرمانی نوزادان
در اواخر سده ی نوزدهم، ویلیام جیمز اظهار داشت که نوزاد دنیا را به صورت صحنه ی آشفته یی از صوت و تصویر تجربه می کند. این اندیشه تا اواخر دهه ی 1960 رواج داشت، اما اکنون می دانیم که در همان بدو تولد تمام دستگاه های حسی نوزاد فعالند و او کاملا آماده ی یادگیری درباره ی محیط جدید خود است.
از آنجا که نوزادان قادر نیستند توضیح دهند که چه می کنند و چه می اندیشند، روانشناسان رشد برای مطالعه ی توانایی های آنها به ابداع برخی شیوه های بسیار ابتکاری پرداخته اند. اساس این روشها ایجاد تغییراتی در محیط کودک و مشاهده ی واکنشهای(پاسخهای) کودک است. برای مثال، محققی ممکن است صوت یا نور چشمک زنی را ارائه کند و آنگاه ببیند که ضربان قلب کودک تغییر می کند، یا سرش را بر می گرداند، و یا محکمتر به پستانک مک می زند یا نه. در بعضی موارد، پژوهشگر دو محرک را همزمان ارائه می کند تا ببیند آیا کودک به یکی از آنها مدت طولانی تری نگاه می کند یا نه. نگاه طولانی تر به یکی از دو محرک دلالت برآن دارد که نوزاد توانسته است محرکها را از هم متمایز سازد و یکی را بر دیگری ترجیح دهد.
توانایی بینایی در کاردرمانی ذهنی نوزادان
از آنجایی که دستگاه بینایی هنگام تولد کامل نیست، نوزادان از دقت بینایی کمتری برخوردارند، بسیار نزدیک بین هستند و توانایی آنها در تغییر نقطه ی تمرکز چشم محدود است. دقت دید هر بزرگسال برخوردار از بینایی طبیعی 20/20 است. چیزی که بزرگسال نزدیک بین با دید 30/20 می تواند از فاصله ی فقط 20 فوتی ببیند با دید طبیعی می توان آن را از فاصله ی 30 فوتی دید. براساس این شاخص، دید نوزادان 660/20 است، در شش ماهگی به 100/20 می رسد، و در دو سالگی کودک می تواند به خوبی بزرگسالان ببیند.
نوزادان به رغم نارسایی بینایی، وقت زیادی را فعالانه صرف نگاه کردن به اطراف خود می کنند. آنها به شیوه ی منظمی جهان اطراف خود را از نظر می گذرانند و هر وقت شئی یا تغییری در میدان بینایی آنها پدیدار شود، مکث می کنند. نوزادان مخصوصا مجذوب قسمتهایی از محیط خود می شوند که از بیشترین تضاد برخوردارند- مانند لبه های اشیاء آنها به جای وارسی کل شئی، چنانکه شیوه ی بزرگسالان است، به قسمتی از آن نگاه می کنند که بیشترین لبه ها را دارد. نوزادان، طرحهای پیچیده را نیز بر طرحهای ساده، و طرحهای انحنادار را بر طرحهای متشکل از خطوط مستقیم ترجیح می دهند، و بویژه به چهره ی آدمها بیشتر توجه می کنند. در کاردرمانی نوزادان نارس در زمینه مهارت های بینایی و توجه بینایی نوزادان باید توجه ویژه ای به استفاده از مدالیته های کاردرمانی ذهنی با طرح ها ی پیچیده و منحنی استفاده نمود. استفاده از اسباب بازی های لبه دار با رنگ ها ی جذاب و متضاد کمک بیشتری به جذب توجه بینایی نوزادان در طول کاردرمانی ذهنی نوزاد می کند.
امکان اینکه رجحان ذاتی و ناآموخته یی برای چهره ی انسان وجود داشته باشد، در ابتدا توجه زیادی برنیانگیخت. تحقیقات بعدی نشان داد که نوزادان صرفا مجذوب چهره ی آدمی نمی شوند بلکه مجذوب خصوصیات برانگیزنده از قبیل خط های منحنی، تضاد زیاد، لبه های جالب و حرکت و پیچیدگی می شوند که همه در چهره ی آدمی دیده می شوند. نوزادان بیشتر به خطوط پیرامونی چهره نگاه می کنند، با این حال تا 2 ماهگی توجه آنها بیشتر بر اجزای چهره از قبیل چشم، بینی و دهان متمرکز می شود. در این مرحله والدین ممکن است با خوشحالی متوجه شوند که نوزاد شروع به برقراری ارتباط چشمی کرده است. در کاردرمانی نوزادان این مرحله از رشد کودک بسیار حائز اهمیت می باشد. در نوزادان با سطح هوشیاری پایین و نوزادان نارس ایجاد ارتباط چشمی مناسب بین کودک و والدین در کاردرمانی ذهنی نوزادان یکی از اهداف اساسی می باشد که موجب ایجاد دلبستگی مادر و کودک و احساس عاطفی مناسب والد و نوزاد می گردد.
شنوایی و کاردرمانی نوزاد
نوزادان در برابر صدای بلند یکه می خورند، و علاوه بر این سرشان را به سوی منبع صدا می گردانند. نکته جالب آن است که پاسخ گرداندن سر در حدود 6 هفتگی ناپدید می شود و تا 3 یا 4 ماهگی، یعنی شروع مرحله ی جست و جوی چشمی منبع صدا، دیده نمی شود.در کاردرمانی نوزادان، ناپدید شدن موقت پاسخ گرداندن سر احتمالا نشان دهنده گذر رشد از مرحله ی پاسخ بازتابی و تحت کنترل منطقه زیر قشری مغز، به مرحله یک کوشش ارادی برای یافتن منبع صداست. در 4 ماهگی کودکان حتی در تاریکی هم دست خود را جهت منبع صدا حرکت می دهند. در 6 ماهگی کودکان به صداهایی که با مناظر جالب همراه باشند توجه فراوانی نشان می دهند و می توانند محل صدا را دقیق تر مشخص کنند. در کاردرمانی نوزاد شش ماهه باید توجه ویژه ای به تقویت این مهارت در نوزاد شود. پیشرفت این توانایی با ورود به سال دوم زندگی نیز همچنان ادامه می یابد. تمرینات توجه شنیداری و دقت شنیداری از تمرینات مهم در کاردرمانی ذهنی نوزادان است که در مرکز کاردرمانی نوزادان دکتر صابر به صورت تخصصی انجام می شود.
نوزادان تفاوت بین صداهای مشابه را نیز از قبیل دو صوت که روی مقیاس موسیقی فقط یک نت با هم تفاوت دارند در می یابند و و صدای انسان را از صدای دیگر تمیز می دهند. برای مثال نوباوه ی یک ماهه می تواند صداهای مشابه مانند( پا) و (با) را از یکدیگر تمیز دهد. نکته جالب اینکه نوزادان بهتر از بزرگسالان برخی از اصوات گفتار را از هم تمیز می دهند- همان صداهایی که بزرگسالان آنها را به عنوان اصوات همانند می شوند. زیرا در زبان مادریشان تمایزی بین آنها وجود ندارد. با رسیدن کودک به 6 ماهگی اطلاعات او درباره زبان به حدی است که می تواند اصواتی را که در زبانش رایج نیستند بکار نبرد. بنابراین به نظر می رسد نوزاد آدمی با برخی مکانیسم های ادراکی همخوان با ویژگی های گفتاری انسان به دنیا می آید همان مکانیسم هایی که او را در فراگیری زبان یاری می دهند.
چشایی و بویایی در کاردرمانی نوزاد نارس
نوزادان اندکی پس از تولد تفاوت مزه ها را تمیز می دهند و مایعات شیرین را به مایعات شور، تلخ، ترش یا بی مزه ترجیح می دهند. پاسخ مشخص نوزاد به مایع شیرین حالتی شبیه لبخند ملایم است که گاه با لیس زدن بر لبها همراه می شود. محلول ترش باعث غنچه شدن لب ها و چین افتادن بر بینی می شود. نوزاد برای نشان دادن بیزاری خود از محلول تلخ، با لب و لوچه ی آویزان زبانش را بیرون می آورد. در کاردرمانی نوزاد نارس به ایجاد تحریکات مختلف چشایی جهت افزایش هوشیاری کودک و رشد قدرت چشایی نوزاد پرداخته می شود. در نوزادان نارسی که مشکلات بلع شیر وجود دارد استفاده از مزه ها در کاردرمانی نوزادان نارس برای تحریک عضلات صورت و زبان و تقویت بلع رایج است.
نوزادان بوهای مختلف را نیز از هم تمیز می دهند: نوزادان سرشان را در جهت بوی خوش بر می گردانند و ضربان قلب و تنفس آنها به نشانه ی بذل توجه، کاهش می یابد. بوهای آزارنده از قبیل بوی آمونیاک یا تخم مرغ فاسد باعث می شود نوزادان سرشان را به طرف دیگری برگردانند و ضربان قلب و سرعت تنفس آنها به نشانه ی درماندگی افزایش یابد.استفاده از این محرک بویایی در کاردرمانی جسمی نوزادان جهت ایجاد حرکت اکتیو در نوزادان نارس و نوزادان با مشکلات تاخیر رشدی یک استفاده هوشمندانه از حس بویایی است. نوزادان حتی قادر به تمیز تفاوت های جزئی بین بوها هستند. نوزاد فقط پس از چند روز شیر خوردن، پیوسته سرش را به سوی تشک آغشته به شیر مادر بر می گرداند و آن را به تشک آغشته به شیر مادران دیگر ترجیح می دهد. این فاکتور یکی از موارد مورد توجه کاردرمانی نوزادان جهت تشخیص زودهنگام اختلالات کودکان است. فقط شیرخوارگانی که از سینه ی مادر تغذیه می شوند بوی مادرشان را تشخیص می دهند. وقتی به شیرخوارگانی که با شیشه ی شیر تغذیه می شوند امکان انتخاب بین بوی شیشه ی شیر و پستان مادر داده شود دومی را انتخاب می کنند. بنابراین به نظر می رسد که نوعی رجحان فطری برای رایحه شیر مادر وجود دارد. به طور کلی توانایی تمیز بوها از لحاظ سازشی اهمیت دارد و به نوزادان کمک می کند از مواد آسیب زا اجتناب ورزند و از این راه بر احتمال بقای خود بیفزایند.در موارد حساسیت بویایی شدید در نوزادان، کاردرمانی نوزاد در منزل با ارائه تمریینات حساسیت زدایی تدریجی به نوزاد کمک می کند تا حس بویایی خود را تعدیل کند . این امر موجب آرامش کودک و کاهش بیقراری و گریه های بی دلیلی نوزاد می شود.
یادگیری و حافظه در کاردرمانی نوزاد در منزل
زمانی تصور می شد که نوزادان نه می توانند چیزی بیاموزند و نه چیزی را به یاد بیاورند. البته چنین چیزی نیست و در چند بررسی شواهدی درباره ی توانایی یادگیری و یادآوری نوزادان به دست آمده است. در یکی از بررسی ها نوزادانی که فقط چند ساعت از عمرشان گذشته بود یاد گرفتند با شنیدن آهنگ موسیقی یا صدای زنگ اخبار سرشان را به سمت راست یا چپ بچرخانند. نوزاد برای چشیدن مایع شیرین می بایستی سرش را با شنیدن آهنگ موسیقی به سمت راست و با شنیدن صدای زنگ اخبار به سمت چپ بچرخاند. نوزادان طی چند کوشش آزمایشی یاد گرفتند بدون خطا سرشان را به سمت درست بچرخانند.سپس آزمایشگر موقعیت را وارونه کرد به نحوی که حالا نوزادان می بایستی در برابر شنیدن آهنگ یا صدای زنگ سرشان را در جهت عکس آزمایش اول می چرخاندند. شیرخوارگان به سرعت در این تکلیف جدید نیز مهارت یافتند.
از همین توانایی نوزادان در کاردرمانی جسمی نوزادان استفاده می شود. با آموزش های مناسب به الدین در طی جلسات کاردرمانی نوزاد در منزل تکنیک های تسهیل سازی حرکت به والدین داده می شود.
نوزادان در 3 ماهگی حافظه های نسبتا خوبی دارند. در یک بررسی وقتی شی متحرکی بالای گهواره ی نوزادان 3 ماهه با ریسمانی به دست یا پای آنها بسته شد آنها به سرعت کشف کردند که کدام دست یا پایشان شی متحرک را به حرکت در می آورد. 8 روز بعد در همان موقعیت نوزادان توانستند به یاد آورند که کدام دست یا پای خود را به حرکت درآورده بودند.
شگفت تر آنکه شواهدی نیز حاکی از آن است که نوزادان از تجربه های قبل از تولد خود در زهدان مادر چیزهای آموخته و به یاد می آورند. قبلا گفتیم که نوزادان صدای انسان را از صدای دیگر تمیز داده، آن را بر اصوات دیگر ترجیح می دهند. در آزمایشی نوزادانی که چند روز از عمرشان می گذشت برای آنکه صدای گفتگو یا آواز ضبط شده انسان را بشنوند محکم تر به پستانک مک زدند ولی برای شنیدن صداهای غیر گفتاری یا صدای تازه چندان تمایلی به مک زدن نشان ندادند. نکته دیگر آنکه نوزادان صدای ضربان قلب و صدای زنان را بر صدای مردان و صدای مادر خود را بر صدای زنان دیگر ترجیح می دهند، ولی صدای پدر را بر صدای مردهای دیگر ترجیح نمی دهند. در کاردرمانی جسمی و ذهنی نوزادان توجه ویژه ای به ویژگی ها و علایق نوزادان می شود تا با کمک توانایی های نوزادان به بهبود توانایی های جسمی نوزادان نارس توسط کاردرمانی نوزادان پرداخت.
به نظر می رسد این ترجیح ها ریشه در تجربه های صوتی نوزادان در دوره پیش از تولد داشته باشد. به کمک میکروفون هایی که در زهدان مادر نزدیک سر جنین کار گذاشتند معلوم شد شدت صوت در زهدان نسبتا زیاد و در حدود صوتی است که در اتومبیل در حال حرکت می شنویم.
یکی از عمده ترین این اصوات که نوزاد می تواند آن را در زمینه یی از سر و صدا بشنود صدای ضربان قلب مادر است که ظاهرا برای نوزاد محرک آرام بخشی است. در آزمایشی چند گروه نوزاد در معرض صدای ضربان های مختلف قلب انسان قرار گرفتند. برای گروهی از زنان نوار صدای قلب با 80 ضربان در دقیقه (در حد ضربان طبیعی قلب که نوزاد در رحم می شنود) برای گروه دوم نواری با 120 ضربان در دقیقه پخش شد و برای گروه سوم صوت خاصی پخش نشد. در نوزادانی که در خلال 4 روز آزمایش صدای ضربان طبیعی قلب را شنیده بودند در مقایسه با نوزادانی که صوت خاصی نشنیده بودند افزایش وزن بیشتر و گریه ی کمتر مشاهده شد. نوزادانی که صدای ضربان تند تر را شنیده بودند آنقدر آشفته و منقلب شدند که محققان مجبور شدند این قسمت از آزمایش را متوقف سازند. بررسی دقیق تر نشان داد که پخش نوار صدای ضربان قلب برای نوزادان اثر تقویت کننده دارد. استفاده از صدای مادر، صدای ضربان قلب مادر و صداهای آشنا در آرام سازی کودکان بی قرار از موارد پیشنهادی در کاردرمانی نوزاد در منزل است که به خانواده پیشنهاد می شود. در طول انجام تمرینات جسمی در کاردرمانی جسمانی نوزادان در منزل تلاش می شود با استفاده از صدا های آرامش بخش و تصاویر جذاب برای کودک بیشترین مدالیته های تشویقی را برای فعالیت کودک فراهم نمود.
در زهدان صدای مادر نیز شنیده می شود و به نظر می رسد که همین امر علت ترجیح صدای مادر بر اصوات دیگر باشد. شاید شگفت تر از همه شواهدی است حاکی از اینکه جنین در زهدان واقعا یاد می گیرد که بعضی از ویژگی های صوتی کلمات را تمیز دهد. طی آزمایش بسیار جالبی زنان در 6 هفته ی آخر بارداری بخشهایی از یک کتاب قصه ی کودکان را با صدای بلند می خواندند. برای مثال بعضی از آنان 28 بند اول کتاب دکتر سوس به نام( گربه در کلاه) و بعضی دیگر 28 بند آخر همان قصه را با تغییر واژه های اسمی اصلی آن ( سگ در مه) به جای (گربه در کلاه) با صدای بلند خواندند. پیش از تولد هر نوزاد یکی از داستاه ها را جمعا به مدت تقریبا 3 ساعت و نیم شنید.
2 یا 3 روز بعد از تولد به نوزادان فرصت داده شد به پستانک مخصوصی که به سیم دستگاه ضبط میزان مک زدن متصل بود مک بزنند. الگوی مک زدن نوزاد دستگاه بخش نوار قصه را روشن یا خاموش می کرد. یکی از الگوهای مک زدن موجب پخش همان قصه ای می شد که نوزاد پیش از تولد شنیده بود. الگوی دیگری موجب پخش قصه ای می شد که نوزاد آن را در دوره جنینی نشنیده بود. قصه برای بعضی نوزادان با صدای مادرش و برای برخی دیگر با صدای زنی ناآشنا پخش می شود. نتایج نشان داد که نوزادان داستان های آشنا را به داستان های نااشنا ترجیح دادند، حتی در شرایطی که هر دو قصه با صدای ناآشنا پخش می شد.
کاردرمانی جسمی نوزادان
در مجموع پژوهش هایی که در این بخش درباره توانایی های نوزادان ذکر شد مخالف این دیدگاه است که جهان در نظر نوزاد انبوهی از سر و صدا یا شکل های بی معنی است یا اینکه کودک همانند لوح سفید نانوشته ای پا به دنیا می نهد. واضح است که نوزاد به هنگام زادن آماده ی درک و فهم واقعیت بیرونی و یادگیری سریع پیوند بین پدیده هایی است که برای رشد انسان مهمند. کاردرمانی در نوزادان بر همین پایه استوار است و کاردرمانان جسمی نوزاد توصیه می کنند در مورد نوزادان نارس و نوزادان با اختلالات خاص کاردرمانی جسمی نوزاد در اولین فرصت آغاز شود. با توجه به سرعت رشد مغز در نوزادان در سال اول تولد، باید در زمینه کاردرمانی نوزاد شش ماهه ای که هنوز گردن نگرفته است و یا غلت نمیزند و یا کاردرمانی نوزاد هشت ماهه ای که نمینشیند توجه ویژه ای داشت و هر چه سریع تر درمان های توانبخشی را آغاز کرد تا از عقب افتادگی های آتی جسمی و ذهنی نوزاد جلوگیری شود. کاردرمانی نوزاد در منزل از خدمات مرکز کاردرمانی نوزادان دکتر صابر می باشد که این امکان را برای خانواده فراهم می کند که در محیط خانه و در آرامش بیشتری خدمات کاردرمانی جسمی نوزدان و کاردرمانی ذهنی را برای نوزاد خود دریافت کنند.
مرکز توانبخشی دکتر صابر در زمینه درمان کودکان عقب مانده ذهنی در حیطه کاردرمانی عقب مانده ذهنی و گفتار درمانی کودکان عقب مانده ذهنی با بیش از 15 سال سابقه کار بالینی در تهران مشغول به فعالیت می باشد. کاردرمانی و گفتار درمانی کودکان کم توان ذهنی دکتر صابر با دارا بودن بهترین امکانات درمانی نظیر اتاق حسی، ماساژ درمانی، آب درمانی، اتاق توجه شنیداری، اتاق تاریک، سنسوری روم، کاردرمانی جسمی، کاردرمانی ذهنی، آموزش پیش دبستانی، تست ورود به دبستان ، تست های هوش، کاردرمانی حسی حرکتی، بازی درمانی و گفتار درمانی کودکان عقب مانده ذهنی جزو بهترین مراکز کاردرمانی و گفتار درمانی در کودکان کم توان ذهنی در تهران به شمار می آید.
جهت تماس با کلینیک کاردرمانی و گفتار درمانی جناب آقای دکتر صابر (کلینیک توانبخشی پایا در پاسداران ، کلینیک توانبخشی غرب تهران در سعادت آباد) باشماره 09029123536 تماس حاصل فرمایید.
مرکز درمان کودکان عقب مانده ذهنی دکتر صابر با دو شعبه در غرب (مرکز توانبخشی غرب تهران) و شرق( کلینیک پایا) و در اختیار داشتن بیش از 64 نیروی متخصص کاردرمانی گفتار درمانی و روانشناسی در تشخیص علایم کودک عفب مانده ذهنی و درمان کودکان عقب مانده ذهنی خفیف تا کودکان عقب مانده شدید و متوسط به فعالیت می پردازد. همچنین در درمان کودکان مرزی و آمادگی برای تست ورود به دبستان همکاری می نماید .
طبقه بندی علایم عقب ماندگی ذهنی براساس شدت
این گروه بندی بیشتر براساس درجه هوش و مقدار اختلافی که در بین سن عقلی و سن زمانی فرد عقب مانده ذهنی وجود دارد پایه گذاری شده است. در این گروه بندی عقب ماندگی ذهنی را به چهار گروه تقسیم کرده اند.
الف) گروه عقب مانده های ذهنی عمیق یا افرادی که هوشبهر تا 25 دارند.
ب) گروه عقب مانده های ذهنی شدید یا افرادی که هوشبهر بین 25 تا 40 دارند.
ج) گروه عقب مانده های ذهنی متوسط با هوشبهر بین 40 تا 50
د) گروه عقب مانده های ذهنی خفیف با هوشبهر بین 50 تا 70
الف)گروه عقب مانده های ذهنی عمیق:
این عقب مانده ذهنی 1 تا 2 درصد عقب مانده های ذهنی را تشکیل می دهند و به شدید ترین درجات نارسایی فعالیتهای ذهنی دچارند. هوشبهر این گروه از عقب ماندگی ذهنی حداکثر به 25 می رسد و تواناییها و فعالیت های ذهنی آنان در هر سنی که باشد از یک کودک 3 ساله تجاوز نمی کند.
علایم عقب ماندگی ذهنی عمیق
این افراد علاوه بر نارسایی شدید فعالیت های ذهنی مبتلا به ناهنجاری های حسی و حرکتی و بد شکلی های سر و صورت و کوتاهی اندام نیز می باشد. صورت نامتقارن و جمجمه یا بزرگتر یا کوچکتر از طبیعی است. شکل چشم ها،گوشها و دندان ها طبیعی نیستند. این بیماران قادر به کنترل ادرار نبوده و تقریبا همیشه مبتلا به صرع یا فلج مغزی هستند. رشد گویایی و گفتار در درجات بسیار ابتدایی متوقف می شود. قضاوت و استدلال وجود ندارد، دقت و حافظه یا اصلا دیده نمی شود یا خیلی ضعیف است و از انجام کارهای ساده رفع احتیاجات اولیه و حتی حفظ خود از خطرات عاجزند باید از این گروه عقب مانده ذهنی در بیمارستانها و آسایشگاه های عقب افتادگان نگهداری کرد. به همین جهت بعضی آنها را کودکان عقب مانده ذهنیوابسته یا حمایت پذیر نیز می گویند. درجات پایین این گروه را افرادی تشکیل می دهند که به هیچ وجه فعالیت ذهنی ندارند و به اصطلاح یک زندگی نباتی دارند ولی درجات بالاتر قدری فعال تر و قادر به گفتار یک یا چند کلمه هستند. این گروه عقب مانده ذهنی محروم در حقیقت مصرف کننده اقتصادی اجتماع هستند. انتظار به زندگی در این افراد خیلی کم است و اکثرا به علت ابتلا به بیماری های عفونی، سینه پهلو، صرع، ضربه های مغزی حاصله از آن عفونت ها از بین می روند. با پیدایش داروها مرگ و میر کودکان عقب مانده ذهنی عمیق کاهش یافته و در نتیجه تعداد این بیماران روز به روز در حال افزایش است.
درمان کودکان عقب مانده ذهنی عمیق
در درمان کودکان عقب مانده ذهنی عمیق هیچ گونه آثار بهبودی حاصل نمی شود. نگهداری کودکان عقب مانده ذهنی در خانه و کانون خانوادگی مضرات بهداشتی و تربیتی متعدد دارد و مانع رشد طبیعی سایر کودکان از نظر عاطفی و تحصیلی شده و تعادل عصبی و روانی والدین و کودکان دیگر را بهم می زند. بهترین درمان برای این نوع عقب ماندگی ذهنی نگهداری در مراکز عقب مانده ذهنی می باشد.
ب) علایم عقب ماندگی ذهنی شدید
این گروه عقب مانده ذهنی نیز از نظر هوشی کمبود فراوان دارند. هوشبهر گروه کودکان عقب مانده ذهنی شدید بین 25 تا 40 می باشد و توانایی های آنها در سنین مختلف شبیه کودکان4 تا 5 ساله است ولی هرگز در رفتار،گفتار و کردار به یک کودک عادی 5 ساله نمی رسند. این کودکان عقب مانده ذهنی به طور متوسط 3 تا 4 درصد کودکان عقب مانده ذهنی را تشکیل می دهند. این کودکان و نوجوانان می توانند انجام امور خیلی ساده را فراگیرند، تا اندازه ای قادرند خود را از خطرات عادی حفظ نموده و از عهده خوردن غذا و لباس پوشیدن و نظافت خود برآیند ولی یک کودک با عقب ماندگی ذهنی شدید به هیچ وجه قادر نیست مشکلات خود را رفع کند. قادر به آموختن مواد درسی مانند خواندن و نوشتن نیستند. قوه تعمیم و تمیز ندارند. این نوع عقب ماندگی ذهنی امور و کارهای ساده معمولی زندگی را خیلی به آهستگی و با تاخیر می آموزند ولی برای یادگیری مسائل پیچیده استعداد کافی و تمرکز فکری ندارند.
درمان عقب ماندگی ذهنی شدید
این گروه عقب مانده ذهنی حرف زدن، کنترل ادرار و مدفوع را به کندی و دیر ممکن است فرا گیرند.اگر در مدارس مخصوص کودکان عقب مانده ذهنی به آموزش و پرورش بپردازند و از روشهای آموزشی و تربیتی مخصوص استفاده نمایند بخصوص در آنهایی که بهره هوشی نزدیک به 40 دارند شاید بتوانند خیلی به کندی چند کلمه ای بیاموزند.
به طور که ملاحظه می کنید پیشرفت درمانی در این افراد مایوس کننده است. در این گروه عقب ماندگی نیز بعضی از ناهنجاری های جسمی و اختلالات حسی و حرکتی موجود است ولی چهره این کودکان عقب مانده ذهنی وضع نامتعادل و بی قواره گروه قبل را ندارند. یادگیری در این گروه بهتر از گروه قبلی است ولی ابتدایی و ناکامل است و از لحاظ عاطفی وضع متغییری دارند. خیلی زود تحت تاثیر قرار می گیرند و در مقابل مخالفت دیگران عصبانیت شدید و حملات تهاجمی ازخود نشان می دهند. از نظر جسمی گاهی خیلی فعال هستند و حتی ممکن است تا مرحله تجاوز به دیگران برسد. آتش سوزی ، قتل در این افراد زیاد دیده می شود. چون افراد عقب مانده ذهنی این دسته تربیت پذیرند و وابستگی نسبی دارند لذا به آنها کودکان نیمه وابسته نیز می گویند.اخیرا با استفاده از روشهای درمانی عقب مانده ذهنی و تربیتی در مدارس و کلاسهای مخصوص توانسته اند در یادگیری و پرورش نسبی استعدادها و مهارتهای این کودکان و نوجوانان پیشرفت حاصل نمایند. مراکز درمانی و تربیتی عقب ماندگان ذهنی روزانه بهترین مکان برای این افراد و کمک بزرگی نیز به خانواده های آنهاست. این افراد به جمع آوری نقاشیها، عکس ها و تمبرها و گیاهان علاقه زیادی نشان می دهند.
ج) علایم گروه عقب مانده های ذهنی متوسط:
در این افراد نارسایی فعالیتهای ذهنی کمتر از دو گروه پیشین است. هوشبهر گروه عقب مانده ذهنی متوسط بین 40 تا 50 است و سن عقلی آنها از کودکان ۵ – ۷ ساله تجاوز نمی کند. در این افراد استعدادهای ذهنی به طور کلی ضعیف است.کودک عقب مانده ذهنی در اعمال ذهنی در قضاوت و استدلال نارسایی کامل دارند، به راهنمایی، نظارت و مراقبت افراد مطلع محتاجند. افراد این دسته عقب ماندگی ذهنی ممکن است دچار ناهنجاری بدنی باشند ولی نقص حرکتی مانند تاخیر در راه رفتن نادر نیست. عموما از لحاظ بیان و گویایی عقب ماندگی دارند. چون فرهنگ لغات محدودی دارند و این وضع را حس می کنند، لذا احساس حقارت کرده و درنتیجه و دچار آشفتگی های عاطفی از نوع خجالت زدگی، افسردگی، خودرایی و گوشه گیری می شوند. چون نوسان هوشبهر بین 40 از یک طرف و 50 از طرف دیگر است لذا در این دسته بعضی افراد هستند که در همه زمینه های جسمی، روانی عقب ماندگی دارند و دسته دیگر فقط در بعضی از جنبه های فعالیت خود عقب ماندگی داشته و در برخی فعالیتها به عکس به پیشرفتهایی ممکن است نایل شوند. این امر غالبا باعث اشتباه والدین شده و حمل بر هوشمندی آنها می شود که از این گروه عقب ماندگی ذهنی به نام دانشمندان احمق در کتابها نام برده اند.
درمان کوک عقب مانده ذهنی متوسط
این افراد از توجه، دقت و تمرکز فکری زود خسته می شوند و عقب ماندگی آنها اکثرا تا زمان مدرسه شناخته نمی شود و حتی والدین تا قبل از ورود به مدرسه از مشکل کودک اطلاعی ندارند ولی چون مدرسه یک محیط بیگانه و مستلزم تسلط کودک به تجارب و مهارتهای گذشته است لذا مسئله رکود فعالیتهای ذهنی بیشتر مشخص می شود. با آنکه ناآموزند ولی کارهای ساده را در شرایط مساعد فرا می گیرند اما قدرت ابداع و ابتکار ندارند. این کودکان در تحصیلات مدارس استثنایی به درجات مختلف ممکن است توفیق یابند. این افراد در بزرگی به علت داشتن قوه عضلانی خوب در مزارع کشاورزی و کارخانجات مفید واقع می شوند. اگرچه به نظر می رسد محیط روستایی برای عقب ماندگان ذهنی محیط مناسب و راحتی است ولی اخیرا پیشرفت صنعتی و استفاده از ابزارهای مکانیکی و پیچیده و روش های جدید علمی در کشاورزی و نبودن خدمات مورد احتیاج باعث بروز مشکلات زیادی شده است.در درمان این کودکان عقب مانده ذهنی باید از ابتدا از وسایل و روش های تربیتی و آموزش و پرورش اختصاصی بهره مند شوند. اگر در شرایط نامناسب قرار گیرند خیلی زود دچار نارسایی های عاطفی، عدم تعادل روانی و انحراف مانند اعتیاد، فحشا و … می شوند. این افراد از نظر اجتماع قادر به زندگی مستقل نیستند و هر چه محیط پیچیده تر و تغییر پذیرتر باشد سازش برای آنها دشوارتر است. به علت عدم رشد کامل شخصیت این گروه عقب ماندگی ذهنی زودباور، تلقین پذیر و در حل مشکلات و دفاع از منافع خود عاجزند. این گروه 10 درصد کل جمعیت عقب ماندگان ذهنی را شامل می شوند.
د)علایم گروه عقب مانده ذهنی خفیف یا کم استعداد :
هوشبهر کودکان عقب مانده ذهنی خفیف بین 50 تا 70 از لحاظ عقل و ادراک و مهارت های عملی حداکثر به کودکان 7 تا 11 ساله می رسند. این کودکان عقب مانده ذهنی هم دارای ضعف قوای فکری هستند لذا قادر به قضاوت صحیح و استدلال مطلوب نیستند.از علایم این کودکان عقب مانده ذهنی شامل موارد زیر می باشد:از ابتکار، ابداع و انتقاد عاجزند، اگرچه به کندی می آموزند ولی در امور حرفه ای و عملی مهارت هایی نشان می دهند. این گروه حدود 85 درصد کل جمعیت عقب ماندگان ذهنی را تشکیل می دهند.
در بیان عقب ماندگی دارند و مفاهیم پیچیده و دقیق را در نمی یابند. افراد این گروه اگر با شرایط تربیتی صحیح و راهنمایی تحصیلی در مدارس استثنایی حرفه ای مدارج رشد را بپیمایند و دچار اختلالات عاطفی و هیجانی و ناسازگاری های اجتماعی نشوند می توانند در شرایط مساعد از زندگی آرام و مناسب بهره مند شوند، در تولید ثروت سهمی داشته باشند، برای همکاران و خانواده خویش فردی مفید و فرمانبردار باشند. این نوع عقب ماندگی ذهنی مسلما به راهنمایی و نظارت کارفرما، روان پزشکان و مددکاران اجتماعی نیازمندند زیرا به تنهایی نمی توانند از عهده انجام دادن مسئولیتهای مختلف برآیند و در پیچ و خم زندگی بخصوص زندگی شهری و صنعتی راه را از چاه تشخیص دهند.
درمان عقب ماندگی ذهنی خفیف
از قدیم رسم بوده که این افراد را به دو دسته تقسیم کنند : آرام یا هماهنگ یعنی افرادی مطیع، سر به زیر و مایل به انجام کارهای مفید، و ناآرام یا ناهماهنگ یعنی افراد مبتلا به اختلالات عاطفی و خلق و خو، بیقرار، مضطرب و جار و جنجالی. دسته اخیر اغلب به عنوان وسیله اجرای جرایم مورد استفاده قرار می گیرند. مثلا یک دختر عقب مانده خفیف آرام و بالغ اگرچه ممکن است در اولین مراحل زندگی گول بخورد و بدون شوهر حامله شود ولی معمولا سعی می کند در خانه اش بماند، از بچه اش تا آنجا که توانایی دارد نگهداری کند، سر کارش برود و … ولی یک دختر ناآرام از همان اوایل دوران بلوغ جنسی، خود را در اختیار همه می گذارند، خودفروشی پیشه می کند، باعث انتشار بیماریهای مقاربتی می شود، از محیط خانه و کار فرار می کند و به هیچ مقرراتی پایبند نمی شود. بد نیست خاطرنشان شود روش اجرای جرایم در اینکودکان عقب مانده ذهنی غیر منطقی بودن رفتارهای ضد اجتماعی است و با رفتارهای غیراجتماعی و ضد اجتماعی افراد سایکوپات تفاوت دارد. نکته قابل ذکر اینکه والدین کودکان عقب مانده عمیق و شدید تقریبا همیشه از نظر هوشی در حد عادی اجتماع هستند ولی برعکس والدین این افراد اکثرا در ردیف عقب مانده های خفیف یا افراد عادی ضعیف هستند. این کودکان عقب مانده ذهنی به درمان های توانبخشی نظیر کاردرمانی ذهنی نتیجه خوبی را نشان می دهند و مهارت های ذهنی پایه آنها پیشرفت می کند.
علایم و درمان افراد عادی ضعیف یا مرزی:
این گروه جزء عقب ماندگان ذهنی طبقه بندی نمی شوند. هوشبهر این گروه بین 71 تا 90 است. این افراد کمی کند ذهن و دیر انتقالند از عهده فهم و ادراک و بیان مفاهیم عالی پیچیده بر نمی آیند. تمرکز کافی و رغبت به کارهای فکری و ابتکاری ندارند. قادر به طرح نقشه، برنامه ریزی برای خود و دیگران نیستند ولی ممکن است با تمرین و ممارست در کارهای عملی و حرفه ای موفق شوند و بتوانند سازگاری شغلی و اجتماعی داشته باشند. کودکان با آی کیو مرزی در درجات هوشی بالا و در شرایط مساعد این افراد ممکن است تحصیلات دوره راهنمایی را با کمک و راهنمایی اختصاصی(مثلا با استفاده از تحصیل اضافی، معلم خصوصی) به پایان برسانند و سپس به کارهای ساده اداری و دفتری یا نگبانی، پیشخدمتی، مغازه داری و کارهای فنی کوچک بپردازند. اکثر کودکان آی کیو مرزی در خانواده و جامعه کوچک به طور تقریبا عادی زندگی می کنند و جز در مواردی که انتقاد، استدلال و بیان لازم است تفاوت محسوسی با دیگران نشان نمی دهند. این افراد اگر دچار آشفتگیهای عاطفی نشوند اکثرا مطیع، فرمانبر، آرام و سازگارند و در کنار همسری عاقل و مطلع یا همکارانی دلسوز و شکیبا می توانند خود و اطرافیان را از آرامش بهره مند سازند. اشتغالات فنی و حرفه ای و ورزشی در پرورش و رشد شخصیت این کودکان با هوشبهر مرزی موثر است و این افراد علاقه بیشتری به آنها نشان می دهند.
این گروه جزء کودکان دیرآموز هستند و احتیاجی به مدارس اختصاصی ندارند و می توانند با افراد عادی در مدارس عادی تحصیل کنند اگرچه پیشرفت آنها به کندی انجام می گیرد.
مطالعات نشان داده که کودکان دیرآموز تا 10 درصد کودکان سنین دبستانی را تشکیل می دهند. مطالعات در شوروی نشان داده است که کودکان دیرآموز در بعضی از زمینه های یادگیری حتی از کودکان عادی نیز جلوترند. اگر این ادعا صحیح باشد احتمالا این کودکان استعدادهایی دارند که ناشناخته مانده است.
کاردرمانی در عقب مانده ذهنی- کاردرمانی کودکان کم توان ذهنی
کاردرمانی ذهنی یکی از درمان های موثر در کودکان با اختلال ذهنی مانند عقب مانده ذهنی خفیف، عقب مانده ذهنی شدید، عقب مانده ذهنی مرزی و … می باشد. کاردرمانی کودکان کم توان ذهنی در زمینه ارتقاع سطح شناختی کودکان عقب مانده ذهنی، تقویت حافظه، توجه شنیداری و دیداری کودکان، کاردرمانی حسی و کاردرمانی درکی حرکتی و بازی درمانی به درمان می پردازد.
گفتار درمانی در کودکان عقب مانده ذهنی
گفتار درمانی در کودکان عقب مانده ذهنی در زمینه بهبود توانایی کودکان در تولید گفتار ، درک کلامی و درک مطلب از کلام دیگران، همچنین آموزش ارتباط اجتماعی صحیح و روابط اجتماعی می تواند کمک کننده باشد. با پیشرفت سطح کلامی کودک توانایی کودک عقب مانده ذهنی در دریافت آموزش های کمکی ، دوست یابی و پذیرش از طریق جامعه می تواند بسیار مفید باشد. گفتار درمانی در اختلال بلع نیز می تواند موثر باشد
درمان های مکمل در توانبخشی عقب مانده ذهنی
از درمان های موثر در عقب مانده ذهنی، می توان به ماساژ درمانی ، رفتاردرمانی و بازی درمانی تخصصی در عقب مانده ذهنی، تعدیل حسی و یکپارچگی حسی، سنسوری روم و تقویت مهارت های توجهی و تقویت مهارت های شنیداری اشاره نمود. بخش های تخصصی مرکز درمان عقب مانده ذهنی دکتر صابر مانند آب درمانی کودکان و بخش تعدیل حسی و ماساژ درمانی در زمینه تعدیل حسی کودکان و بهبود حس عمقی و حس لمس در کودکان عقب مانده ذهنی موثر است در اتاق تاریک و اتاق شنیداری بروی مهارت های توجه بینایی و شنوایی، حفظه کودکان، ادراک کلامی و ادراک بینایی آنان کار می شود و با استفاده از برنامه های کامپیوتری و طبقه بندی شده به تقویت قدرت بینایی و شنیداری کودکان پرداخته می شود. سنسوری روم بخشیست که با استفاده از دستگاه های مختلف الکترونیکی تلاش می شود حواس کودک را تحریک کرده و سطح هوشیاری و سرعت پاسخگویی کودک را افزایش داد. تمامی بخش های تکمیلی مرکز بر پایه علم روز دنیا طراحی و تجهیز گشته اند.
سوالات متداول:
1-کاردرمانی ذهنی چه فوایدی برای عقب ماندگی ذهنی دارد؟
برای تقویت مهارتهای اجرایی ذهنی شامل حافظه، توجه، حل مسئله و رشد مغزی مؤثر است. همچنین باعث بهبود هماهنگی مغز و بدن از طریق تمرین و برنامهریزی شده میشود
2-کاردرمانی حسی و رفتار درمانی چگونه ارتباط دارند؟
این روشها برای اصلاح حساسیتهای حسی (بیشحسی یا کمحسی)، افزایش توجه و کنترل رفتار توسط بازی، ماساژ، محیطهای تنظیم حسی و سنسوری روم صورت میگیرد.