لکنت زبان یک اختلال ارثی یا مادرزادی است که ابتدا زمانی ظاهر میشود که کودک در حال یاد گرفتن همگاهنگی‌های پیچیده و سریع تولید گفتار و زبان است. کودکانی که بهبودی نمی‌یابند اما در لکنت باثبات میشوند همان‌هایی است که ممکن است نقض‌های زیادتری در شبکه‌های عصبی مغزشان داشته باشند. دکتر لکنتبا بررسی رشد زبان و گفتار کودک و بررسی علل لکنت زباندر کودکان به صورت تخصصی بر رویگفتاردرمانی لکنتفعالیت می نماید. متخصصین گفتاردرمانی لکنت زبان در مرکز دکتر صابر با استفاده از تکنیک های مختلف درمانی و تجهیزات پیشرفته مرکز و ارائه تمرین برای لکنت زبان کودکان به درمان این اختلال در کودکان می پردازند.
جهت تماس با کلینیک کاردرمانی و گفتاردرمانی جناب آقای دکتر صابر (کلینیک توانبخشی پایا در پاسداران ، کلینیک توانبخشی غرب تهران در سعادت آباد) باشماره 09029123536 تماس حاصل فرمایید.
لکنت زبان در کودکان
تحقیقات جدید گفتاردرمانی برروی لکنت سفری طولانی و پیچیده را از آزمایشگاه تراویس در آیووا درسال 1924، پشت سر گذاشته‌اند. هنوز در بسیاری از مسیرها همان یافتههای اولیه کاملاً بی‌ربط نیستند. فرضیه تراویس که لکنت را به عنوان مشکلی در هماهنگ کردن دو سمت مغز برای گفتار در نظر گرفت، دوباره به صورت دیدگاهی پدیدار شده است، که لکنت را به عنوان مشکلی در هماهنگی شبکه‌های چندگانه مغزی برای گفتار با شبکه‌هایی که برای زبان، شناخت و احساس هستند در نظر میگیرد. این فعالیت عجیب در تمامی گویندگان از کار میافتد، زمانی که منابع مورد نیاز برای پردازش زبان، شناخت یا احساس به طور آنی ظرفیت‌های موجود سیستم عصبی مرکزی را تخلیه میکنند و ظرفیت بسیار اندکی را برای پیچیدگی‌های تولید سریع و ملایم گفتار باقی میگذارند، و نتیجه آن ناروانی طبیعت است. به نظر می‌آید افرادی که لکنت میکنند در اختصاص دادن منابع به تولید گفتار در شرایطی که نیاز زیادی داشته باشند، مشکل دارند. آنها یک سیستم تولید و گفتار حساس‌تر (آسیب‌پذیرتر) را به ارث برده یا اکتساب کردهاند- فردی که در حالتهای گوناگون بسیاری برای پرداختن به حالت هنجار سریع و ملایم گفتار کم توان است، احتمالا به دلیل این است که مسیرهای عصبی استفاده شده در تولید گفتار کارایی که می‌بایست داشته باشند را ندارند.
ممکن است این سیستم تولید گفتار حساس (آسیب‌پذیرتر) در کودکانی به طور طبیعی از لکنت بهبود می‌یابند خودش بهبود یابد و نسبت به اختلال مقاوم‌تر شود. به دلیل ویژگی انعطاف‌پذیری عصبی بسیار زیاد در کودکان، مغز برخی از این کودکان به طور خود انگیخته مسیرهای جدید و کارآمدتری‌تر را برای گفتار ایجاد میکند و کاملاً روان میشوند. ممکن است سایرین بهبود یابند به این دلیل که آنها یاد بگیرند تا با آرامتر صبحت کردن جبران کنند یا روشهای دیگری را برای هدایت کردن منابع به منظور مقاومت در برابر اختلال می‌یابند. به نظر می‌آید کودکانی که بهبودی نمی‌یابند وارد یک چرخه واکنش‌دهی به ناروانی‌هایشان با استفاده از فشار دادن عضلات، تلاش کردن برای رهایی، و حتی اجتناب کردن از کلمات و موقعیت‌های سخت شدهاند. این واکنش‌ها که شدیداً یاد گرفته میشوند- تحت تأثیر شخصیت فرد و مردمی که در اطرافش هستند، قرار میگیرند و تبدیل به بخشی از الگوهای لکنت فرد میشوند و بر روشی که او در مورد صبحت کردن فکر و احساس میکند، تأثیر میگذارند
نکاتی درباره لکنت زبان
لکنت در همه فرهنگ ظاهر میشود و حداقل 40 قرن است که برای بشر یک مشکل به حساب می‌آید.
لکنت به وسیله یک سری اختلالات پر بسامد یا شدید مشخص میشود که جریان رو به جلو گفتار را به تأخیر می‌اندازند.
لکنت در کودکی آغاز میشود و معمولاً با رشد کودک به بزرگسالی شدیدتر میشود مگر اینکه او با یا بدون درمان رسمی بهبود یابد.
رفتارهای اصلی لکنت تکرارها، کشیدهگوییها و قفلها هستند. رفتارهای ثانویه نتیجه تلاش‌‌ها برای رهایی و اجتناب از رفتارهای اصلی هستند و شامل رفتارهای همراه فیزیکی لکنت، مانند پلک زدن یا رفتار همراه کلامی مانند، جانشینی‌های کلمه هستند.
احساسات و نگرش‌ها نیز میتوانند اجزای مهمی از لکنت باشند که واکنشهای احساسی فرد لکنتی را نسبت به تجزیه ناتوانی برای روان صبحت کردن و نسبت به پاسخ‌های شنوندگان به لکنتش، بازتاب میکنند. احساسات واکنشهای عاطفی سریعی هستند و شامل ترس، خجالت کشیدن، و شرمندگی هستند. نگرش‌ها به آرامی از تجربیات منفی تکراری مرتبط با لکنت، نمایان میشوند. برای مثال باور فرد لکنتی است که شنوندگان هنگامی که لکنت او را می‌شنوند، فکر میکنند که او احمق است.
لکنت بین 18 ماهگی و بلوغ آغاز میشود اما اغلب بین 2 و 5 سالگی، با یک اوج دقیقاً پس از 3 سالگی آغاز میشود ممکن است اولین ظهور آن افزایش تدریجی در تکرارهای ساده کلمات و صداها باشد یا شروع ناگهانی تکرارهای چندگانه که گاهی اوقات با کشیدهگوییها و قفلها نیز همراه است.
شیوع لکنت حدود 1 درصد است. بروز آن حدود 5 درصد است. میزان بهبودی بدون درمان حرفهای حدود 75 درصد کودکانی است که سابقه لکنت داشته‌اند. نسبت مرد به زن در کودکان مدرسه‌رو و بزرگسالان حدود 3:1 است امام ممکن است در کودکان بسیار خردسال که شروع به لکنت کردهاند کمتر، نزدیک به 1:1 باشد. بیشتر دختر‌ها در اوایل کودکی بهیود می‌یابند که نسبت مردان دارای اختلال پیش از سنین پیش دبستانی را افزایش میدهد.
بیشتر افرادی که لکنت میکنند میتوانند کلماتی را که در یک متن بر روی آنها لکنت خواهند کردن پیش از خواندن با صدای بلند، پیشبینی کنند (انتظار)، و اغلب تمایل دارند بر روی بسیاری از کلمات یکسان در هر بار خواندن یک متن تکراری، لکنت کنند (ثبات) بسیاری از لکنتیها زمانی که یک متن را چندین مرتبه می‌خوانند، بسامد لکنتشان کاهش مییابد (تطابق).
لکنت در بافت‌های دستوری مشخص با بسامد بیشتری رخ میدهد. ماهیت این بافت‌های دستوری تا حدودی در بزرگسالان و کودکان متفاوت است.
شرایط مختلف بسامد لکنت را کاهش میدهند. اثرات آنها ممکن است قابل نسبت دادن به تغییرات در الگوهای گفتاری، کاهش در فشارهای ارتباطی، یا هر دو باشند. تحقیق بر روی این شرایط ایجادکننده روانی نشان میدهد که ممکن است لکنت به وسیله شرایطی کاهش یابد که تقاضا برای کنترل حرکتی گفتار و عملکردهای شکلگیری زبان را کاهش میدهند.
سؤالات مورد بررسی در ارائه تمرین برای لکنت زبان
1- چه چیزی ممکن است برخی رفتارهای اصلی کودکان را از تکرارها به کشیدهگوییها به قفلها تغییر دهد؟
2- تفاوت رفتارهای اصلی و ثانویه در لکنت چیست؟
3- زمانی که لکنت تعریف میشود، از چه نوع تردید‌های دیگری می‌بایست تمایزگذاری شود؟
4- برخی از احساسات و نگرش‌هایی ممکن است افراد دارای لکنت داشته باشند چیست و منشأ آنها چیست؟ آیا غیر لکنتیها هرگز چنین احساساتی داشته‌اند؟
5- محدوده سنی برای شروع لکنت چند است (کم‌ترین و بیشترین سنی که شروع به طور معمول در آن گزارش میشود)؟ چرا ممکن است لکنت در آن سن اتفاق بیافتد؟
6- چه تفاوتی بین «بروز» و «شیوع» وجود دارد؟
7- محققان هنگام تلاش برای تعیین تعداد لکن‌هایی که بدون درمان بهبودی یافته‌اند، با چه مشکلاتی مواجه شدند؟
8- چرا ممکن است نسبت لکنتهای مرد به زن با سن تغییر کند؟
9- به چه روش‌هایی لکنت قابل پیشبینی است؟ به چه روش‌هایی تغییر مییابد؟
10- چرا پاسخ به این سؤال دشوار است، «دلیل لکنت چیست؟»
سوالات متداول:
1-آیا تمرینات ریتمیک مانند شعرخوانی مؤثرند؟
بله، استفاده از الگوهای ریتمیک (مثل شعر، ترانه یا تکیه‌کلام‌های موزون) به دلیل ایجاد ساختار قابل پیشبینی در گفتار، میتواند لکنت را کاهش دهد.
2-بهترین تمرین‌های تنفسی برای کاهش لکنت زبان چیست؟
تمرین تنفس دیافراگمی (شکمی) بسیار مؤثر است. در این روش، هنگام دم عمیق از طریق بینی، شکم باید به جای قفسه سینه بالا بیاید. سپس بازدم آرام و کنترل‌شده از طریق دهان انجام میشود. این تمرین به کاهش تنش عضلانی و بهبود روانی گفتار کمک میکند.
شنوایی یکی از حواس پنج گانه است. شنوایی به ما توانایی شنیدن صداهای اطراف مانند صدای مردم، پرندگان، ماشین ها را می دهد. در مواردی که کودک با آسیب شنوایی روبه رو شود نیاز به خدمات گفتاردرمانی کودکان در آسیب شنوایی است. گفتاردرمان با سنجش مهارت های گفتاری کودک موجب بهبود و پیشرفت گفتار و درک کلامی در کودکان می گردد. آسیب دیدگی شنوایی، نوعی ضعف در شنوایی است که ممکن است همیشگی باشد و یا نوسان داشته باشد. این اختلال به طور نامطلوبی روی عملکرد آموزشی کودک تأثیر میگذارد، ولی این اختلال به معنی ناشنوایی نیست. گفتاردرمانی آسیب شنوایی بر روی مهارت های گفتار کودکان با اختلال شنوایی فعالیت می نماید. مرکز گفتاردرمانی کودکان و کاردرمانی دکتر صابر در حیطه اختلالات گفتار و زبان با استفاده از ابزارهای تخصصی مانند اتاق مهارت های شنیداری در بهبود مهارت های گفتاری کودکان کم شنوا و آسیب شنوایی فعالیت می نماید. گفتاردرمانی در منزل از دیگر خدمات موثر این مرکز می باشد.
تعریف ( IDEA ) از آسیب شنوایی:
آسیب شنوایی ( Hearing Impairment ): آسیبی در شنوایی که پایدار بودن یا نوسان آن باعث تاثیر بر عملکردهای تحصیلی کودک شود.
ناشنوایی: آسیب شدید در شنوایی است که کودک در فرآیند اطلاعات زبانی هنگام شنیدن با مشکل مواجه میشود و این آسیب با یا بدون تقویت کننده تغییری نخواهد کرد.
زمانی که شنوایی کودکی از دست میرود نیاز به توجه فوری گفتاردرمانی کم شنوایی و ناشنوایی دارد زیرا در دوران کودکی مخصوصاً قبل از ۳ سالگی زبان و مهارت های ارتباطی بسیار سریع پیشرفت میکنند.درصورتی که شنوایی از دست رفته شناسایی نشود کودک در رشد زبان و مهارت های ارتباطی تاخیر خواهد داشت.اهمیت کشف و تأخیر زبانی باعث می شود که هر نوزادی قبل از ترخیص از بیمارستان مورد معاینه قرار بگیرد. شناسایی به هنگام مشکل شنوایی در بدو تولد به این معنی است که درمان به هنگام می تواند سریع آغاز شود و به رشد مهارت های ارتباطی و زبانی کودک که در سرتاسر زندگی به آنها نیاز دارد کمک کند.
از ویژگی آسیب دیدگی شنوایی، فقدان قابل توجه شنوایی یا ناشنوایی است (بر اساس مؤسسه‌ی استاندارد‌های ملی آمریکا، معمولاً میانگین صدای خالص، بدون استفاده از تقویتکننده، 30 تا 65 دسی بل است)، آنچنانکه روی توانایی برقراری ارتباط فرد مبتلا به طور نامطلوبی تأثیر میگذارد. با این همه، دانش‌آموز مبتلا به آسیب دیدگی شنوایی، برای برقراری ارتباط، به حس شنوایی به عنوان مهمترین حس دریافت‌کننده محرک وابسته است. چنین دانش‌آموزی ممکن است به حمایت آموزشی و یا سازوکار‌های محیطی نیاز داشته باشد (تر جیحاً در محل مناسبی در کلاس درس بنشیند، وسایل کمک دیداری داشته باشد، و غیره) اسمیت و همکاران، چند ویژگی خاص کودکان مبتلا به آسیب دیدگی شنوایی را در جنبه‌های روانی، ارتباطی، اجتماعی- عاطفی، و آموزشی، یادآوری کردهاند. این ویژگی‌ها عباراتند از:
1) تواناییهای ذهنی آنها همانند تواناییهای ذهنی همسن و سالای دارای شنوایی طبیعی است.
2) در مورد برخی از مفهوم‌سازی‌ها با مشکل روبه‌رو میشوند.
3) ضعف در گفتار (نامفهوم بودن گفتار).
4) مشکلات احتمالی در کیفیت صدا.
5) پایین بودن بلوغ اجتماعی
6) ممکن است در استفاده از وسایل کمکی (شنیداری و یا دیداری) خشمگین شوند.
7) ممکن است بیش از اندازه یه آموزگار وابسته شوند.
8) در هجی کردن، مشکلاتی دارند
انواع آسیب شنوایی
طبقه بندی بر اساس میزان آسیب شنوایی و از طریق حساسیت شخص به بلندی ( شدت صوت با واحد دسی بل) و بسامد ( زیر و بمی صوت با واحد هرتز) انواع خفیف، ملایم، متوسط، شدید، عمیق و ناشنوا تقسیم میشود. آسیب شنوایی ممکن است در یک و یا هر دو تا گوش بروز کند.
در گفتاردرمانی ناشنوایان چهار نوع آسیب شنوایی وجود دارد:
انتقالی: این نوع آسیب شنوایی توسط انسداد یا بیماری در گوش بیرونی یا میانی ( مسیر رسیدن صدا به کوه داخلی) ایجاد میشود. برای جبران شنوایی می توانند از سمعک استفاده کنند و یا میتوانند از دارو یا جراحی استفاده کنند.
حسی- عصبی: این نوع آسیب شنوایی ناشی از آسیب به سلول‌های حسی شنوایی داخل گوش داخلی و یا عصب شنوایی (عصب شماره ۸) است. ممکن است شدت آسیب از متوسط تا عمیق باشد.یک شخص با این نوع آسیب شنوایی حتی با استفاده از تقویت کننده برای تقویت صدا ها ممکن است صداها را به صورت آشفته دریافت کند پس از استفاده از سمعک غیر ممکن می شود.
آمیخته: ترکیبی است از دو نوع آسیب شنوایی انتقالی و حسی- عصبی که در گوش خارجی و میانی و داخلی رخ می دهد.
مرکزی: آسیب در عصبی که به مغز می رود یا سیستم عصبی مرکزی( مغز) رخ می دهد.
علائم آسیب شنوایی یا ناشنوایی
کودک به محرکات صوتی و یا صدا زدن اسمش پاسخ نمی دهد.
هنگام درخواست تکرار چیزی که به کودک گفته می شود پاسخ نمی دهد.
در رشد گفتار تاخیر دارد.
بالا بردن صدای تلویزیون و وسایل دیگر
علت های آسیب شنوایی و ناشنوایی
اکتسابی( بعد از سن زبان آموزی):
در معرض صدای بلند قرار گرفته
فشار مایع پست پرده گوش ( عفونت گوش میانی)
بیماری های دوران کودکی مانند یرقان، سرخک، آبله مرغان
ضربه مغزی
مادرزادی(قبل از سن زبان آموزی):
تاریخچه خانوادگی آسیب شنوایی یا ناشنوایی
عفونت های هنگام بارداری( مانند سرخجه)
شکایت های دوران بارداری ( مانند عامل خون، دیابت مادرزادی، مسمومیت و …)
آسیب شنوایی یا ناشنوایی ممکن است ناشی از سندروم های داون،آشر،تریچر کولین، کروزن و آلپورت باشد.
گفتاردرمانی آسیب شنوایی
آسیب دیدگی شنوایی، هر چند خفیف هم که باشد، تا اندازه‌ی زیادی روی تواناییهای زبانی تأثیر میگذارد. گفتاردرمانها را تشویق میکنیم تا هنگام کار کردن با کودکان دچار آسیب دیدگی شنوایی، رهنمودهای انجمن شنوایی، گفتار، و زبان آمریکا (ASHA) را دربارهی نقش‌های آسیب‌شناسان گفتار و زبان و آموزگاران افراد دچار ناشنوایی و سخت شنوا، در بسط و گسترش توانایی زبانی و برقراری ارتباط را مطالعه کنند. بعلاوه، اسمیت و همکاران، راهکارهای کاربردی گوناگونی را جهت کمک به کودکان دچار آسیب‌دیدگی شنوایی پیشنهاد نموده‌اند:
1) اطمینان حاصل نمایید که برای لب‌خوانی و یا درک گفتار دیگران، نور کافی در محیط وجود داشته باشد.
2) اطمینان حاصل نمایید که دانش‌آموزان به شما توجه میکنند.
3) دستورات باید واضح و کوتاه باشند.
4) در خلال تعاملات ارتباطی با دانش‌آموزان، چهره‌ی آموزگار باید قابل دید باشد.
5) در موقع صحبت کردن، از حرکات سر و دست و تحرک چهره استفاده شود.
6) چنانچه دانش‌آموز، راهنما (مترجم) داشته باشد، ارتباط چشمی با دانش‌آموز را حفظ نماید، و نه با راهنما
7) گفته‌های دیگران را برای دانش آموز مبتلا به آسیب دیدگی شنوایی تکرار نمایید.
نمونه ای از مداخلات گفتاردرمانی در کودکان کم شنوا:
مداخله اولیه: بعد از شناسایی باید برای انجام ارزیابی‌های بیشتر و مداخلات درمانی به کلینیک های شنوایی و گفتار درمانی مراجعه کرد.
آموزش خاص و خدمات دیگر:برای دریافت خدمات آموزشی و توجه بیشتر به نیازهای کودک باید با سیستم آموزشی در ارتباط باشید.
نیازهای آموزشی:
آسیب شنوایی و ناشنوایی روی ظرفیت هوشی و توانایی یادگیری فرد تاثیر نمی‌گذارد اگرچه این کودکان برای ادامه تحصیل نیاز به خدمات آموزشی خاص دارند. موارد زیر مثالی از این سرویس هاست:
تمرین گفتار،زبان و شنوایی تحت نظر متخصص
سیستم تقویت کننده صدا
استفاده از یک مترجم برای کسانی که از زبان اشاره استفاده می کنند.
نشستن در جای مناسب کلاس برای تسهیل در لب خوانی
زیرنویس فیلم ها
کسی برای دانش آموز با آسیب شنوایی یادداشت برداری کند
دستورالعمل ها گفتاردرمانی و مشاوره هایی برای معلم و همکلاسی ها
یادگیری واژگان، دستور زبان، ترتیب کلمات در جمله، بیان اصطلاحات و ضرب المثل ها و دیگر جنبه های ارتباط کلامی برای کودکان با آسیب شنوایی و ناشنوایی به نسبت کودکان عادی دشوارتر است. استفاده زودهنگام، مداوم و هوشیارانه از وسایل ارتباطی (مانند زبان اشاره، هجی کردن انگشتی،گفتار سرنخی)، تقویت کننده (سمعک) و یا تمرین دهانی یا شنیداری میتواند در کاهش تاخیر زبانی تاثیر گذار باشد.
تقریبا سنین ۶ تا ۷ سال وارد مدرسه میشوند و در آنجا مهارتهای ارتباطی و زبانی کودکان با مشکلات شنوایی باید تحت آموزش ویژه قرار گیرد. برای تدوین یک برنامه آموزشی انفرادی که شامل نیازهای ویژه کودک و خدمات و حمایت هایی برای برطرف کردن نیازها است،والدین باید با مدرسه همکاری کنند. معلمان و شنوایی سنج ها برای حداکثر استفاده کودک از باقیمانده شنوایش باید با همدیگر همکاری کنند.
لکنت زبان یک اختلال شایع در سنین 4 تا 7 سال در کودکان می باشد که موجب اضطراب و آشفتگی والدین و کودک می گردد. بسیاری از والدین در ابتدا به دنبال یافتن دلیل لکنت زبان در کودک خود هستند و آن را به اتفاقاتت مختلف نسب می دهند. نکته مهم در این میان درمان صحیح و به موقع لکنت می باشد. با ارجاع به دکتر لکنت و بررسی وضعیت لکنت زبان در کودک و تعیین شدت و علت آن می توان برنامه صحیح و کاربردی را در زمینه گفتاردرمانی لکنت و کاردرمانی لکنت زبان طراحی نمود. مرکز تخصصی گفتاردرمانی لکنت زبان دکتر صابر در زمینه درمان کودکان با لکنت زبان و بهبود روند گفتار کودک، افزایش اعتماد به نفس و کاهش اضطراب ناشی از لکنت در کودکان به صورت حرفه ای و تیمی فعالیت می نمایند . متخصصان این مرکز شما را تا رسیدن به بهترین نتیجه درمانی برای فرزندانتان همراهی می نمایند. خدمات گفتاردرمانی در منزل نیز موجب تسهیل روند درمان کودکان می گردد.
جهت تماس با کلینیک کاردرمانی و گفتاردرمانی جناب آقای دکتر صابر (کلینیک توانبخشی پایا در پاسداران ، کلینیک توانبخشی غرب تهران در سعادت آباد) باشماره 09029123536 تماس حاصل فرمایید.
دلایل لکنت زبان
هنگامیکه محققان درباره دلایل لکنت جستجو میکردند، مشکلات نشان دادن روابط علت و معلولی مانع کار آنها میشد. به ویژه، تفاوت‌‌های مغز که در بخش قبلی توضیح داده شد، میتواند دلیل اختلال یا نتیجه چگونگی پاسخ مغز به سالهای لکنت باشد (به احتمال زیاد برخی از آنها درگیر میشوند). علاوه بر این، ممکن است فعالیت مغز در حین لکنت نیز، به طور غیرمستقیم با رفتار لكنت مرتبط باشد؛ برای مثال ، ممکن است برخی فعالیتهای نیم کره راست نشاندهنده ترسها و نگرانی‌‌های افراد لکنتی در مورد لکنت باشند. در مرحله اول این ترسها ممکن نیست دلیل لکنت باشد اما ممکن است آنها لکنت را بدتر کنند.
در برخی اختلالات گفتاری، که اساس فیزیکی واضحتری دارند، علت و معلول میتواند به طور مستقیمی مورد بررسی قرار گیرد. همچنین ممکن است حتی مدل‌‌های حیوانی اختلال برای کارکردن وجود داشته باشد. در اختلالی که میتواند در حیوانات رخ دهد، عواملی که به نظر میرسد دلیل اختلال باشند، میتوانند دستکاری شوند و تأثیرات آنها ارزیابی شود. برای مثال، مداخله در ژن‌‌ها یا رشد جنینی سگ‌‌ها، گربه‌‌ها، یا خرگوش‌‌ها میتواند باعث ایجاد شکاف یا سفتی عضلانی (انقباض عضلانی) شود که به ترتیب مشابه شکاف کام یا فلج مغزی مشاهده شده در انسان‌ها است. بنابراین، دانشمندان میتوانند استنتاج کنند که انتقال وراثتی، رشد جنینی یا آسیب مغزی چگونه میتوانند موجب این اختلالات شوند. هر چند برقراری ارتباط از طریق زبان بیانی در حیوانات اتفاق نمیافتد بنابراین احتمال این را کاهش میدهد که مدل‌‌های حیوانات بتوانند برای بررسی دلیل اختلالاتی هم چون لکنت مورد استفاده قرار گیرند و مشخصاً برخورد انتخابی یا جراحی به منظور ایجاد لکنت به عنوان یک گزینه در انسان‌ها مطرح نیست. بنابراین محققان به سمت روشهای غیر مستقیم یا توصیفی به جای روشهای تجربی روی آوردند. آنها گروههای لکنتیها و غیرلکنتی‌‌ها را در تکالیفی که معتقد بودند مرتبط با روانی گفتاراند، مقایسه کردند. اگر آنها به طور مکرر دریابند که دو گروه در تکالیف مشخصی اجرای متفاوتی دارند، ممکن است سرنخی در مورد اختلال داشته باشند.
چنین تحقیق غیرمستقیمی پیچیده میباشد زیرا تفاوت‌‌هایی که یافت میشوند ممکن است ناشی از لکنت باشند نه علت آن. برای مثال، مطالعات زمان واکنش از این که افراد مورد بررسی چقدر سریع میتوانند کلمهای را که بر روی یک صفحه ظاهر میشود را بگویند، ممکن است نشان دهد افراد مورد بررسی که لکنت میکنند از افراد مورد بررسی که لکنت نمی‌کنند کندتر هستند. هر چند ممکن است این تفاوت نتیجه آرامتر گفتن کلمات افراد مورد بررسی که لکنت میکنند برای جلوگیری از لکنت باشد. حتی اگر این تفاوت نتیجه تلاش برای جلوگیری از لکنت نباشد، به احتمال زیاد تنها عامل مرتبطی است که هیچ رابطه علی یا علیتی با لکنت ندارد. حتی اگر گروههای لکنتیها کندتر پاسخ دهند، احتمالاً زمان‌های واکنش کندتر به تنهایی باعث لکنت نمی‌شوند. اگر این چنین بود، افراد هنگامیکه بزرگتر می‌شدند یا پس از این که مقداری آبجو می‌نوشیدند، شروع به لکنت میکردند. فهمیدن چیزی که به طور هم زمان با چیز دیگری اتفاق میافتد اما موجب آن نمیشود مانند فهمیدن این است که اغلب بازیکنان بسکتبال اندازه کفش بزرگتری نسبت به اغلب ژیمناستها دارند. اندازه کفش به تنهایی مشخص نمی‌کند که چه کسی برای این ورزش‌‌ها مناسبتر است، اما ممکن است قد یک عامل تعیینکننده باشد. اندازه کفش و قد هر دو مربوط به اندازه استخوان فرد هستند که به صورت ژنتیکی تعیین میشوند، بنابراین آنها منجر به تفاوت در ژیمناستها و بازیکنان بسکتبال میشوند، اما اندازه کفش به تنهایی یک بازیکن بسکتبال یا ژیمناست خوب ایجاد نمی‌کند.
مشکل دیگری که مطالعات توصیفی نسبت به روشهای تجربی برای مطالعه ماهیت لکنت دارند این است که هنگام مقایسه گروههای افرادی که لکنت میکنند و نمی‌کنند، هم پوشانی زیادی در عملکرد دو گروه وجود دارد حتی ممکن است میانگین‌‌های آنها از نقطه نظر آماری متفاوت باشد. برای مثال، برخی از افرادی که لکنت میکنند معمولاً هماهنگی خوبی هم چون یک فرد عادی در گروه افراد غیرلکنتی در یک تست نمونه از هماهنگی حرکتی نشان خواهند داد و برخی از افرادی که لکنت نمی‌کنند همان سطح از هماهنگی که یک فرد عادی از گروه لکنتی دارد، را نشان خواهند داد. این هم پوشانی‌‌ها به ما یادآوری میکنند که ما معمولاً عواملی را که برای ایجاد لکنت ضروری و کافی هستند را مطالعه نمی‌کنیم. هر چند که چنین تفاوت‌‌های مهمی بین افرادی که لکنت میکنند و افرادی که لکنت نمی‌کنند ممکن است سرنخهایی برای ما ایجاد کنند و با داشتن این سرنخها ممکن است دقیقتر به برخی از توانایی‌‌ها، عملکردهای مغز و جایگاه‌‌های نوروآناتومیک نگاه کنیم تا ببینیم آیا واقعاً آنها چیز‌هایی هستند که تمامی لکنتیها را از غیرلکنتی‌‌ها متمایز میکنند. در صورت عدم موفقیت برای یافتن آنها، بررسی خواهیم کرد که آیا زیر گروه‌‌هایی از لکنتیها وجود دارند که برخی از آنها در یک روش و برخی در روشی دیگر از غیرلکنتی‌‌ها متفاوت باشند. این موضوع ممکن است بعدها به ما برای کشف مسیرهای دیگری که منجر به درک بهتر لکنت میشوند کمک کند.
هنگامی که دانشمندان تلاش میکنند تا آزمایشات سایرین را برای تأیید نتایجشان تکرار کنند، یافتههای تحقیقی بی ثبات شایع میشوند. یک مطالعه تفاوتی را مییابد؛ مطالعه دیگری گزارش میکند که چنین تفاوتی وجود ندارد. تفاوت‌‌ها در یافتههای دو مطالعه ممکن است به دلیل تفاوت افراد مورد بررسی باشد که در مطالعه شرکت کردهاند یا به دلیل تفاوت‌‌های اندکی باشد که در روش مطالعات انجام شده، وجود داشته است. برای مثال، ممکن است یک مطالعه از صدای 1000-Hz به عنوان یک محرک استفاده کند و مطالعه دیگر ممکن است از صدای ضبط شده کلمه «برو» استفاده کند. با وجود بی ثباتی در بسیاری از نتایج، نقاط مشترک یا روند‌هایی وجود دارند که بسیاری از مطالعات آنها را می‌یابند. همانطور که مطالعه میکنید، سعی کنید تا برای خودتان مشخص کنید کدام مناطق راهنمایی‌‌های محکمی به ما میدهد. من در خلاصه‌‌هایم، تفسیر‌های خودم از این مناطق همپوشانی را در اختیار قرار خواهم داد.
عوامل حسی حرکتی
عوامل حسی و حرکتی که بر لکنت تأثیر میگذارند از ساختار و عملکرد مغز یک فرد مشخص شده اند. آنها بر شروع و پیشرفت لکنت تأثیر میگذارند زیرا کیفیتی که فرد میتواند گفتار سریع و روان را تولید کند، محدود میکنند. برای مثال، پیشتر یافته‌‌هایی را توضیح دادیم که پیشنهاد می‌دادند مسیرهای فیبری که عملکردهای حسی، طرح ریزی و حرکتی را برای گفتار ترکیب میکنند، به نظر میرسد در افراد لکنتی به طور قابل ملاحظه ای کم تراکمتر هستند . ممکن است این بدان معنا باشد که تکالیف حسی – حرکتی مانند گفتن «آه» بعد از شنیدن صدای زنگ ، در لکنتیها آهسته تر خواهد بود.
یافتههای خلاصه شده در این مطلب، با استفاده از آزمایشات گوناگون، عملکردهای حسی و حسی – حرکتی گویندگان لکنتی و غیرلکنتی را مقایسه میکند. در نظر داشته باشید که هدف از این مقایسه‌‌ها، یادگیری بیشتر درباره نقایص افرادی است که لکنت میکنند. هنگامیکه عملکردهای حسی و حسی – حرکتی در لکنتیها ضعیفتر هستند، فرض بر این است که یک تفاوت ساختاری با عملکردی مغز را منعکس میکند که ممکن است به طور اتفاقی به لکنت مربوط باشد.
پردازش حسی و کاردرمانی لکنت زبان
ممکن است شما تعجب کنید که چرا بر روی توانایی افراد لکنتی برای پردازش اطلاعات حسی همچون سیگنال‌‌های شنیداری، بینایی و لامسه تحقیق انجام شده است. از آن جا که به نظر میرسد لکنت یک مشکل حرکتی است تا این که یک مشکل حسی باشد. پاسخ دو بخشی است. نخست، همانطور که بیماران با آسیب‌‌ها و بیماریهای گوناگون به ما آموختند، گفتار طبیعی وابسته به بازخورد سالم شنیداری در کنار بازخورد حس عمقی (احساس موقعیت و حرکت) و لامسه (احساس لمس) میباشد. محققان مشتاق هستند بدانند، آیا ممکن است گفتار غیرطبیعی لکنتیها نتیجه برخی اختلالات بازخورد باشد. دوم این که، آزمایشاتی که پردازش حسی را تغییر میدهند، مانند بازخورد شنیداری تأخیریافته (بلک، ۱۹۵۱الی، ۱۹۵۱) تکرارها، کشیدهگوییها و قفل‌‌هایی را در گویندگان روان ایجاد میکنند، به دانشمندان یادآوری میکند که تحقیق کنند آیا این موضوع میتواند دلیل لکنت باشد یا خیر.
یافته‌‌هایی که قصد مرور آنها را دارم ممکن است مرتبط با نتایج مطالعات تصویربرداری مغز که پیش تر توضیح داده شد، باشند. به یاد داشته باشید بسیاری از مطالعات یافته اند که مناطق قشر شنیداری در حین لکنت فعالیت کمتری دارند در حالی که سایر مطالعات ناهنجاری‌‌های ساختاری را در قشر شنیداری یافته اند. با این وجود تحقیق دیگری كاهش تراکم را در فیبرهای ماده سفید لکنتیها یافته است که از یکپارچگی حسی – حرکتی در تولید گفتار حمایت میکند. در این صورت، تعجب آور نیست اگر ناهنجاری‌‌ها در این مناطق هم بر روانی تولید گفتار و هم بر دقت درک گفتار تأثیر بگذارد. برای مثال، نشان داده شده است جایروس گیجگاهی فوقانی شامل سیستم‌‌هایی است که در طرحریزی واجی گفته‌‌ها و درک گفتار مهم هستند (هیکاک، ۲۰۰۱). علاوه بر این، احتمالاً کارکرد مؤثر قشر شنیداری برای تولید گفتار روان ضروری میباشد، زیرا بازخورد شنیداری در گفتار طبیعی نقش حیاتی دارد و بر روانی حاصل از بازخورد شنیداری با تأخیر، تأثیرات مخربی دارد. باتوجه به یافته ها فوق مشخص می گردد تمرینات کاردرمانی حسی حرکتی در کودکان با لکنت می تواند به کاهش میزان لکنت و تسهیل روند گفتار آنان موثر باشد.
سوالات متداول:
1-آیا کاردرمانی لکنت را کاملاً رفع میکند؟
در موارد خفیف، ممکن است لکنت به طور چشمگیر کاهش یابد، اما هدف اصلی بهبود کیفیت زندگی و کنترل گفتار است. مرکز دکتر صابر بر آموزش استراتژی های جبرانی تاکید دارد.
2-تمرینات خانگی در کاردرمانی لکنت چه اهمیتی دارند؟
تمرینات روزانه (مانند تنفس دیافراگمی یا بازیهای تقویت تمرکز) اثر درمان را پایدار میکنند. مرکز دکتر صابر برنامه‌های تمرینی شخصی‌سازی‌شده به بیماران ارائه میدهد.
نظریههای یادگیری،کاربرد گسترده ای در علوم مختلف دارند، که یکی از این علوم، آسیب شناسی گفتار و زبان است. ولی، مطالعه ی نظریههای یادگیری، به ندرت به عنوان بخش اصلی آموزش بالینی گفتاردرمانی و یادگیری در نظر گرفته میشود. بر پایه ی پژوهش مربوط به نظریههای یادگیری و تجربه، گفتاردرمانی که با یک کودک در حال رشد و یا یک فرد بزرگسال در حال بهبودی از سكته کار میکند، باید با عوامل سرعت دهنده و یا باز دارنده ی درمان که روی پیشرفت بیمار تأثیر میگذارند، آشنا باشد. به عنوان مثال ،گفتاردرمان باید اشکالاتی چون تكرار و طولانی ادا کردن صداها را که فرد مبتلا به ناروانی گفتار از آن رنج می‌برد، مورد توجه قرار دهد. اگر گفتاردرمانی و یادگیری گفتار نه فقط مفاهیم بنیادی مربوط به روانی گفتار، بلکه مفاهیم مربوط به یادگیری را در ارتباط با تواناییهای کلی بیمار نیز بداند، و آنها را در درمان گفتار و زبان بیمار مد نظر قرار دهد، مهارتهای او برای کارکردن با بیمار دچار ناتوانی گفتار افزایش پیدا میکنند. مرکز گفتاردرمانی دکتر صابر در حیطه درمان اختلالات گفتاردرمانی کودکان و بزرگسالان با استفاده از پروتکل های گفتاردرمانی و یادگیری پیشرو می باشد. تجهیزات و علم روز دنیا در کلینیک دکتر صابر موجب پیشرفت روزافزون مراجعین و درمان اختلالات زبان و گفتار آنان می گردد. همچنین خدمات گفتاردرمانی در منزل به تسریع روند درمان کمک می کند.
هر چند ضرورت ندارد که گفتاردرمان ها ساعت‌‌ها وقت خود را صرف یادگیری و تكرار طوطی وار مقایسه و تقابل بین نظریههای یادگیری نمایند، ولی برای گفتاردرمانی مفید است تا با مفاهیم بنیادی مربوط به یادگیری و نظریههای یادگیری در ارتباط با موفقیت‌‌های بیمار آشنایی داشته باشند.
تعریف یادگیری
پژوهشگران متعددی ، بخش‌‌های عظیمی از کارشان را به یادگیری و نظریههای یادگیری اختصاص داده اند (برونر ۱۹۶۰ ، دوی ۱۹۱۰، پیاژه ۱۹۵۴، اسكينر ۱۹۵3، ویگوتسکی 1978)، و هر یک از آنها، تعریف نسبتاً متفاوتی از یادگیری ارایه داده اند. در سالهای اخیر، اُكس و اليپتون (۲۰۰۳) یادگیری را اینگونه تعریف کردهاند: «به مجموعه ای از فرآیندها و سازمانبندی‌‌های ذهنی که اشخاص تجربیات را با یکدیگر ادغام میکنند و آنها را به معانی جدیدی تبدیل می‌نمایند، یادگیری میگویند.» (ص ۴۴). اگرچه دیدگاهها، توضیحات، و نظریههای زیادی دربارهی یادگیری وجود دارند (میری ام، كافارلا ۱۹۹۱) ، ولی به دلیل کاربرد گستردهی این نظریه‌‌ها در حرفهی آسیبشناسی گفتار و زبان، چهار دیدگاه مربوط به یادگیری در اینجا شرح داده میشوند:
دیدگاه رفتاری درباره ی یادگیری.
دیدگاه شناخت درباره ی یادگیری
دیدگاه انسانی / تجربی درباره ی یادگیری.
دیدگاه اجتماعی درباره ی یادگیری
اگرچه در توضیح هر یک از این موارد دیده میشود که این دیدگاهها با یکدیگر همپوشی دارند و هیچ مرز مشخصی بین این دیدگاهها وجود ندارد، و هر دیدگاه، فرایند یادگیری را از جنبه ی متفاوتی بررسی نموده است، ولی گفتاردرمانی را ترغیب میکنیم تا دیدگاه‌های مختلف یادگیری را در ارتباط با نیازهای بیمار مورد توجه قرار دهند و از علم گفتاردرمانی و یادگیری در کنار هم استفاده نماید .
دیدگاه رفتاری در یادگیری و استفاده گفتاردرمانی از آن
در دیدگاه رفتاری درباره ی یادگیری، بررسی رفتارهای آشکاری که میتوان آنها را مشاهده نمود و اندازهگیری کرد، مورد توجه قرار میگیرند (گود، بروفی 1990). ایوان پاولف، روانشناس روسی که به خاطر آزمایش او در شرطی کردن یک سگ از طریق به صدا در آوردن یک زنگ و ترشح بزاق سگ، کاملاً شناخته شده است، مفهوم شرطی کردن کلاسیکی را ابداع نمود، که به موجب آن، یک محرک خنثی باعث یک واکنش شرطی شده گرديد (پاولف ۱۹۲۶). قابل توجه است که، پاولف از غذا استفاده نمود، یعنی یک محرک غیرشرطی، و همراه با آن زنگی را به صدا درآورد، یعنی یک محرک خنثی، تا باعث بروز یک واکنش شرطی شده گردد، یعنی ترشح بزاق در سگ. همچنین ، پاولف مفاهیم شرطی سازی تعميم محرک، خاموشی، و تشخیص و تمیز را در ارتباط با شرطیشدگی کلاسیکی معرفی نمود که بعدها منجر به اصولی گردید که به نام رفتارگرایی معروف است.
رفتارگرایی به عنوان نوعی طرحریزی روانشناختی، توسط جان .ب. واتسون مطرح گردید که مقالهای به نام «روانشناسی یعنی همان چیزی که یک رفتارنگر آن را مشاهده میکند» نوشته است (واتسون ۱۹۱۳). واتسون نخستین روانشناس آمریکایی بود که از کار پاولف استقبال کرد،و اعتقاد داشت که تمرین کردن، یادگیری را تقویت میکند. از دیگر آمریکایی رفتارگرا، ب. اف. اسکینر است که، گفته است: ذهن را میتوان همانند «جعبهی سیاه هواپیما» در نظر گرفت، به این معنی که، بدون در نظرگرفتن فرآیند‌های فکری که در ذهن رخ میدهند، به دلیل روابط موجود بین محرک و پاسخ، میتوان پاسخ فرد را نسبت به یک محرک به طور کمی مشاهده نمود(اسكينر ۱۹۵۳). اسكينر به خاطر این مفهوم «جعبهی سیاه» در رفتارگرایی بسیار معروف شد. بیشتر مفاهیم رفتاری برجسته ی اسکینر برای گفتاردمانی، کار او در زمینه ی شرطیسازی ارادی است، و شرطیسازی ارادی روشی برای تغییر رفتار است که در آن، پس از آن که آزمودنی پاسخ مورد نظر را ارایه داد، بی درنگ یک پاداش و یا همان تقویتکننده به او داده میشود (نيكولوسی، هاریمن، کرشک ۲۰۰۴).
اسکینر بر این باور است که، فردی به نحوی «کاری را انجام میدهد و یا رفتاری را از خود نشان میدهد و به خاطر این کار یا رفتار، پاداشی دریافت میکند، و سرانجام بین این کار یا رفتار و پاداش، پیوند ایجاد میشود. به عنوان مثال، در درمان گفتار و زبان، بیمار به محرک ارایه شده از سوی درمانگر واکنش نشان میدهد و مثلاً صدای /S/ را درست تولید میکند، و درمانگر پاداش (کلامی‌یا غیرکلامی) به بیمار میدهد، و از بيمار انتظار دارد تا برای دریافت پاداش، این رفتار (تولید صحیح صدای /s/ ) را به درستی انجام دهد. بنابراین با گذشت زمان، از بیمار انتظار میرود تا بدون دریافت هرگونه پاداشی، این رفتار (تولید صدا/s/) را به درستی انجام دهد. همچنین، اسكينر مفاهیم، تقویت مثبت، تقويت منفی، تنبیه، شکل بخشیدن به رفتار و برنامهی تقویت را به عنوان مفاهیم رفتاری مهم، ارایه کرده است.
رفتارگرایان براین باورند که، «محیط مدرسه باید کاملاً منظم و مرتب، و برنامه‌‌ها آموزشی براساس هدفهای رفتاری باشد، و معتقدند که، آموزش را از طریق رفتارهای قابل مشاهده، بهتر میتوان ارایه نمود (جانسون، موسیال، هال، كل نیک، دوپوایس ۲۰۰۵ ص ۳۴۵).
دیدگاه رفتاری دربارهی یادگیری، منجر به مفاهیم و شگردهای گوناگونی از جمله: تقليد، شكل بخشیدن (نزدیک سازی‌‌های پی در پی)، ارایهی سرنخ، و تشویق گردیده است که، همواره توسط گفتاردرمان در خلال درمان گفتار و زبان مورد استفاده قرار میگیرند. بیشترین کاربرد دیدگاه رفتاری برای درمان گفتار و زبان به این صورت است که: ۱) گفتاردرمانی هدفهای خود را بیان نمایند و آنها را متوالیاً به اجزای کوچک‌تری تقسیم کنند. ۲) سرنخها و تشویقهایی تدارک ببینند تا بیماران را به هدف مورد نظر هدایت کنند. ۳) از تشویق‌‌ها (مثلاً برچسبها) یا پیامد برقراری ارتباط طبیعی (مثلاً درک گفتار بیمار توسط شنوندهها) استفاده نمایند تا هدف مورد نظر را استحکام بخشند.
مرکز درمان لکنت زبان دکتر صابر در زمینه تشخیص لکنت و روش های اصلاح آن فعالیت می نماید. دکتر لکنت زبان در حیطه تشخیص علل لکنت و شدت لکنت زبان کودک را مورد ارزیابی قرار می دهد. لکنت زبان متوسط شامل توقف ها و تکرارهای مکرر در گفتار می باشد. گفتاردرمانی لکنت با تشخیص شدت لکنت و استفاده از تکنیک های مختلف درمانی در کنار خدمات گفتاردرمانی لکنت زبان به بهبود مهارت های گفتار کودکان کمک می کند. در این مطلب به توضیح یک نمونه از کودکان با لکنت زبان پرداخته می شود.
جهت تماس با کلینیک کاردرمانی و گفتاردرمانی جناب آقای دکتر صابر (کلینیک توانبخشی پایا در پاسداران ، کلینیک توانبخشی غرب تهران در سعادت آباد) باشماره 09029123536 تماس حاصل فرمایید.
لکنت زبان متوسط چیست؟
لکنت زبان متوسط، مرحله‌های از اختلال گفتار است که در آن فرد در تولید روان کلمات با تکرارِ آواها (مثل «م-م-مدرسه»)، کشیدن صداها (مثل «ســـلام»)، یا قفل شدن روی کلمات به صورت مکرر مواجه میشود. این سطح از لکنت، نه آنقدر خفیف است که نادیده گرفته شود، نه آنقدر شدید که زندگی روزمره را مختل کند. برای تشخیص دقیق، باید به فراوانی و شدت علائم لکنت زبان توجه کرد: در لکنت متوسط، وقفه های گفتاری حدود ۵ تا ۱۰ بار در هر ۱۰۰ کلمه رخ میدهد و اغلب با نشانههای فیزیکی مانند تنش عضلات صورت یا لرزش فک همراه است.
برخلاف لکنت خفیف که معمولاً در موقعیت‌های استرس‌زا ظاهر میشود، لکنت متوسط در مکالمات عادیِ روزمره هم دیده میشود. از سوی دیگر، در لکنت شدید، فرد حتی ممکن است از ترس قضاوت دیگران، به کلی از صحبت کردن اجتناب کند. تحقیقات انجمن گفتاردرمانی آمریکا (ASHA) نشان میدهد حدود ۳۰٪ از مبتلایان به لکنت متوسط، بدون مداخله ای به موقع، به سطوح شدیدتر پیشرفت میکنند. علت اصلی این اختلال ترکیبی از عوامل ژنتیکی (مانند سابقهی خانوادگی)، عصبی (تفاوت در عملکرد مغز)، و روانشناختی (اضطراب اجتماعی) است.
نکته‌ای کلیدی اینجاست که لکنت متوسط قابل مدیریت است. تمرینات تنفسی دیافراگمی، تکنیک «گفتار آهسته»، و استفاده از مترونومهای گفتاری، از روشهای مؤثری هستند که توسط متخصصان توصیه میشوند. اما تشخیص زودهنگام مهمترین قدم است: اگر مکثهای گفتاری بیش از ۶ ماه ادامه یابد یا باعث انزوای اجتماعی شود، مراجعه به گفتاردرمانگر ضروری است.
یک کودک مدرسه رو : لکنت متوسط
دیوید دومین فرزند در خانواده سه فرزندی بدون تاریخچه اختلالات گفتار یا زبان بود. گفتارش تا 4سالگی زمانیکه شروع به نشان دادن تکرارهای شدید تمام کلمه و بخشی از کلمه کرد ، به طور طبیعی رشد میکرد. پس از چندین ماه، زمانیکه لکنت دیوید کاهش نیافت ، مادرش او را نزد پزشکش برد (اطفال) که به او اطمینان داده بود مشکل خود به خود حل خواهد شد.
زمانیکه دیوید حدودا 6ساله بود ، لکنتش به طور پیوسته بسیار شدیدتر رشد میکرد و او از صحبت کردن در بسیاری از موقعیتها اجتناب میکرد. سپس مادرش تصمیم گرفت تا بایک آسیب شناس گفتار-زبان در یک کلینیک دانشگاهی مشاوره کند که دیوید را نیز ارزیابی کرد. در ارزیابی ، دیوید روی 8درصد از هجاهایی که میگفت لکنت میکرد. بیشتر لکنت‌ها قفلهای بسیار فشرده همراه با رفتار تلاش و تقلای آشکار بودند.
مثال هایی برای لکنت زبان متوسط
کودک درحال صحبت کردن با مادرش، روش صحبت کردن کودک با شک و تردید است ، همراه با توقفهای زیاد ، «اوم» ، شروع کردنهای اشتباه ، و تغییرات هدفمند. او چیزی شبیه «و بعد … مثه اینه که … و بعد …. بعد گذاشت… اوم همان ا- ندازه از… از… از… از….اوم… [سپس چندکلمه نامفهوم بعد از آنکه به نظر میرسد او از گفتن جمله تسلیم میشود و شروع به شمردن میکند].» میگوید. همانطور که میتوانید تصور کنید ، ارزیابی درصد هجاهایی که لکنت برروی آنها انجام شده است ، مشکل می باشد هنگامیکه کودک از گفتن کلماتی که انتظار دارد برروی آنها لکنت کند اجتناب میکند.
قفل برروی کلمه «هرکسی» را نشان میدهد ، برچندین کلمه مقدم شده که به نظر میرسد تلاش کودک برروی این کلمه را به تعویق می اندازد. او میگوید «وبعد…. آه… هرکسی میگیرد اوم… اوم چهار ، چهار …. و ، و…اوم…اوم این [کلمه نامفهوم].» آیا شما فکر میکنید او انتظار دارد که برروی «هرکسی» لکنت کند ؟ سرنخهایی که این موضوع را به شما میگویند کدامند ؟ دیوید هنگامیکه با این قفل درگیر میشود چه رفتارهایی را انجام میدهد ؟ دیوید قفل دیگری به همراه تعدادی رفتار اجتنابی قبل از آن و رفتار رهایی در حین لکنت ، انجام میدهد. او میگوید «او … [کلمه نامفهوم]… او به طور خودکار به خانه میرود چراکه …اوم … چراکه او – او از مسیر میانبر رفت و- و تمام راه خانه را رفت.»
آیا شما میتوانید رفتارهای رهایی و اجتنابی که دیوید دراین قطعه فیلم نشان میدهد را توصیف کنید؟
والدین چگونه به کودک مبتلا به لکنت متوسط کمک کنند؟
کمک به کودکی با لکنت متوسط، نیازمند ترکیبی از صبر، آگاهی، و حمایت هدفمند است. اولین قدم این است که والدین از تصحیح مدام گفتار کودک خودداری کنند. جملاتی مثل «آرامتر حرف بزن» یا «دوباره شروع کن» اضطراب کودک را افزایش میدهد. در عوض، با ایجاد فضایی آرام، به او نشان دهید که به محتوای صحبتهایش توجه میکنید، نه نحوه‌ی بیانش.
یک تکنیک طلایی، الگودهی گفتاری است: وقتی کودک در حال صحبت است، آرام و شمرده پاسخ دهید تا ناخودآگاه ریتم گفتار شما را تقلید کند. مثلاً اگر او میگوید «امروز م-م-مدرسه رفتم»، شما بگویید «آهان، امروز به مدرسه رفتی؟ خب برات کلی اتفاق جالب افتاده!». همچنین، زمانهایی برای گفتوگوی بدون استرس ایجاد کنید؛ مثلاً هنگام قصه‌خوانی قبل از خواب، از او بخواهید تصاویر کتاب را توصیف کند.
والدین باید مراقب عوامل تشدیدکننده باشند: کم‌خوابی، برنامه‌های شلوغ روزانه، یا فشار برای اجرای بی‌نقص در جمع، لکنت را بدتر میکنند. براساس مطالعات دانشگاه کلورادو، ۶۰٪ از کودکان مبتلا به لکنت متوسط، در محیط‌های بدون عجله و رقابت، بهبود محسوسی نشان میدهند.
در نهایت، اگر لکنت بیش از ۱۲ ماه ادامه داشت یا با علائمی مانند اخم کردن، لگد زدن به زمین، یا اجتناب از برقراری تماس چشمی همراه بود، حتماً از یک گفتاردرمانگر کودک کمک بگیرید. خوشبختانه، امروزه ابزارهایی مانند اپلیکیشن‌های بازی محور (مثل «Speech Blubs») هم به عنوان مکمل درمان استفاده میشوند. یادتان باشد: هدف حذف کامل لکنت
سوالات متداول:
1-لکنت زبان متوسط در نوجوانان چه تأثیری بر روابط اجتماعی دارد؟
نوجوانان مبتلا به لکنت زبان متوسط اغلب در ایجاد و حفظ روابط اجتماعی با چالش‌های جدی روبه‌رو میشوند. ترس از مسخره شدن توسط همسالان یا احساس شرم از لکنت، ممکن است باعث انزوا و کاهش مشارکت در فعالیتهای گروهی شود. این مسئله به ویژه در دوران بلوغ که حساسیت به قضاوت دیگران اوج میگیرد، تشدید میشود. راهکارهای مؤثر برای مقابله با این چالش شامل شرکت در گروههای حمایتی نوجوانان، آموزش مهارتهای ارتباط غیرکلامی (مانند زبان بدن و تماس چشمی) و استفاده از پلتفرم‌های آنلاین برای تعامل با همسالان هم‌تجربه است. والدین و مربیان باید فضایی امن برای بیان احساسات نوجوان فراهم کنند.
2-لکنت زبان متوسط چگونه تشخیص داده میشود؟
تشخیص لکنت زبان متوسط توسط گفتاردرمانگر و از طریق ارزیابی جامع گفتار انجام میشود. در این فرایند، متخصص تعداد وقفه‌ها، نوع بلوکهای کلامی (تکرار، کشش یا قفل شدگی) و شدت علائم فیزیکی را بررسی میکند. مصاحبهٔ بالینی برای بررسی سابقهٔ خانوادگی، عوامل استرس زای محیطی و مدت زمان بروز لکنت نیز بخشی از تشخیص است
خودتان را بایک سرماخوردگی آزاردهنده که دست ازسر شما برنمی دارد در مطب پزشکتان تصور کنید – آبریزش بینی ، گلودرد ، و سرفه . او از شما میپرسد که زمان پیداشدن اولین نشانه های بیماری را بیان کنید و اینکه آنها در آغاز چگونه بودهاند . به احتمال بسیار زیاد شما به طوردقیق به خاطر نخواهید آورد که نخستین نشانه های بیماریتان چه زمان اتفاق افتاد و اینکه آنها دقیقا چطور بودند ، به خصوص اگر آنها دریکدوره یک یا دو هفته ای قبل از ثابت شدنشان ، آمده و رفته باشند. این مشکلی میباشد که برای مشخص کردن شروع لکنت زبان وجود دارد. از والدین درخواست میشود تابه طوردقیق به یاد بیاورند که چه زمانی لکنت کودک آغاز شده و زمانیکه آنها برای نخستین بار به آن توجه کردند بهچه صورت بود ، بنابراین برخی از اطلاعات ما درباره شروع به خصوص از مطالعات قدیمیتر ممکن است دقیق نباشند. لکنت که در اینجا داده شده نسبتا کم است. مرکز گفتاردرمانی لکنت در زمینه تشخیص شدت لکنت و روش های اصلاح آن همچنین گفتاردرمانی لکنت زبان به صورت تخصصی توسط دکتر لکنت زبان فعالیت می نماید.
جهت تماس با کلینیک کاردرمانی و گفتاردرمانی جناب آقای دکتر صابر (کلینیک توانبخشی پایا در پاسداران ، کلینیک توانبخشی غرب تهران در سعادت آباد) باشماره 09029123536 تماس حاصل فرمایید.
لکنت زبان و سن شروع لکنت
بیایید ابتدا این سؤال را مورد ملاحظه قرار دهیم که کودکان هنگامیکه شروع به لکنت کردن میکنند ، به طور میانگین چه سنی دارند . دراولین مطالعات (برای مثال ، میلیسن و جانسون ، 1936) محققین یکسال یا بیشتر پس از اینکه شروع لکنت اتفاق افتاده بود از والدین میخواستند تا سن شروع لکنت در کودکشان را بهیاد بیاورند. سن میانگین شروع ، برگرفته از 9مطالعه مربوط به قبل از سال 1990 بلاداستین و راتنر (2008) خلاصه شده است ، تقریبا 4سال است. پس ازسال 1990 ، با راهنمایی ایهود یایری و همکارانش در دانشگاه ایلینویز ، محققین مراقب بودند تا با والدین کودکانیکه درفاصله 12ماه از مصاحبه والدین شروع به لکنت کرده بودند ، مصاحبه کنند. بلاداستین و راتنر (2008) شش مطالعه انجامشده پس از سال 1990 راکه در آنها با والدین در فاصله کمتری از شروع لکنت نسبت به مطالعات قبلی ، مصاحبه شده بود ، فهرست کردند. سن میانگین شروع دراین مطالعات جدیدتر حدود 8/2 سال است ، بنابراین ، یا مطالعات جدیدتر تصویر دقیقتری از سن شروع میدهند یا سن شروع کمتر شده است یاهردو. اتفاق نظر کنونی براین است که شروع لکنت معمولا قبل از 3سالگی اتفاق میافتد و بیشتر شروعها بین سن 2 و 5/3 سالگی اتفاق میافتد. برخی از کودکان بزرگتر – تاحدود 12سالگی – ممکن است شروع به لکنت کنند اما اینها موارد نادرتری هستند . شروع لکنت در نوجوان و بزرگسالان احتمالا شکلی متفاوت از ناروانی – سایکوژنیک یا نوروژنیک – میباشد.
پس ، بیایید به نخستین نشانه های لکنت ، طبق گفته والدین ، نگاه کنیم. اغلب گزارشهای اولیه از شروع لکنت نشان میدهد که تکرارهای ساده و آرام هجاها و کلمات معمولا نخستین نشانه های لکنت بودند. هرچند ، برخی مطالعات اولیه و مصاحبه های بادقت انجامشده توسط یایری مشخص کردند که دربسیاری موارد والدین کشیده گوییها و قفلها همراه با نشانههای تلاش و تقلا را به عنوان نخستین لکنتهای نشان داده شده توسط کودکشان ، توصیغ کرده اند. یایری و آبروز با خلاصه کردن تحقیقات خودشان و دیگران پیشنهاد دادند که حتی زمانیکه تنها تکرارها نخستین نشانه های لکنت هستند ، درصد هجاهای گفته شده که تکرار شدهاند و تعداد بازگویها در هرتکرار به شکل قابل توجهی در کودکانی که لکنت میکنند بیشتر از هم سن وسالان طبیعی آنهاست.
درآخر ، این سؤال وجود دارد که آیا شروع به صورت ناگهانی ، میانی یا تدریجی اتفاق میافتد . به بیان دیگر ، آیا والدین بهدلیل ناروانیهای مشخص دیده شده درطول یک یا دو روز نتیجه میگیرند که کودکشان لکنتی می باشد ، آبا برای آنها این تشخیص یک هفته یا دو هفته ، یا بیشتر به طول می انجامد ، چند هفته ؟ مثلمان در مورد سرماخوردن و تلاش برای به یادآوردن شروع آن را به خاطر میآورید ؟ شکی نیست برخی سرماخوردگیها ناگهانی ، همراه گلودرد و ظهور آبریزش بینی در شب و بدترشدن آن به سرعت، می آیند . سایر سرماخوردگیها پاورچینپاورچین وارد زندگی شما میشوند ، همراه با گلودردی که می آید و میرود و بعدها تبدیل به آبریزش بینی و سرفه میشود.
درتقابل با گزارشهای اولیه درمورد اینکه لکنت همیشه یک شروع تدریجی دارد ، یایری و آمبروز (2005) یافتند که در نمونه 163 کودکشان در بسیاری از موارد (41درصد) شروع به سومین گروه (27درصد) یه صورت تدریجی گزارش شده است. این تخمینها ممکن است تحت تأثیر میزان توجه این والدین به گفتار کودکشان بوده ، بدون شک ، والدینی که بستگان لکنتی داشته اند ، به احتمال بیشتری ، لکنت را زودتر تشخیص داده اند.
مرکز لکنت زبان دکتر صابر در زمینه تشخیص لکنت و روش های اصلاح آن فعالیت می نماید. گفتاردرمانی لکنت یکی از روش های مهم در درمان لکنت زبان می باشد. گفتاردرمانی لکنت زبان با تشخیص دقیق علت لکنت و شدت آن به صورت تخصصی به درمان لکنت زبان می پردازد. استفاده از تکنیک های درمانی مختلف و تشخیص صحیح لکنت توسط دکتر لکنت زبان موجب تسریع در بهبودی فرد مبتلا حتی در موارد لکنت زبان شدید می شود. مرکز لکنت زبان دکتر صابر با تجربه بالا در این زمینه درمان لکنت و تجهیزات و امکانات پیشرفته شما را در جهت اصلاح اختلالات گفتاری یاری می رساند.
جهت تماس با کلینیک کاردرمانی و گفتاردرمانی جناب آقای دکتر صابر (کلینیک توانبخشی پایا در پاسداران ، کلینیک توانبخشی غرب تهران در سعادت آباد) باشماره 09029123536 تماس حاصل فرمایید.
چالش‌های روزانه افراد مبتلا به لکنت شدید
افراد مبتلا به لکنت زبان شدید، هر روز با چالش‌های متعددی روبه‌رو میشوند که فراتر از مشکلات کلامی است. یکی از اصلی‌ترین موانع، اضطراب اجتماعی ناشی از ترس قضاوت دیگران است. بسیاری از این افراد در موقعیت‌های ساده‌ای مانند سفارش غذا در رستوران، پاسخگویی به تلفن، یا حتی معرفی خود در جمع، دچار تنش عضلانی و افزایش ضربان قلب میشوند. تحقیقات نشان میدهد حدود ۷۰٪ از مبتلایان به لکنت شدید، از حضور در مهمانی‌ها یا جلسات کاری اجتناب میکنند که این مسئله به مرور منجر به انزوای اجتماعی و کاهش کیفیت زندگی میشود. از سوی دیگر، چالش‌های آموزشی و شغلی نیز قابل توجه است. دانش‌آموزان یا دانشجویانی با لکنت شدید، اغلب در ارائهٔ شفاهی دروس نمرهٔ کمتری میگیرند، حتی اگر از نظر علمی در سطح بالایی باشند. در محیط کار نیز، ممکن است از پروژه‌های گروهی کنار گذاشته شوند یا فرصت‌های ارتقای شغلی را از دست بدهند. جالب است بدانید بر اساس پژوهش‌های دانشگاهی، ۴۵٪ از کارفرمایان به طور ناخودآگاه نسبت به افراد دارای لکنت شدید، پیش‌داوری منفی دارند.
اما راهکارهایی برای مدیریت این چالش‌ها وجود دارد. تکنیک گفتار درمانی تخصصی مانند روش «تغییر شیوهٔ گفتار» (Speech Modification) به کاهش بلوکهای کلامی کمک میکند. همچنین، تمرینات ذهن‌آگاهی (Mindfulness) و روشهای CBT (درمان شناختی-رفتاری) میتوانند اضطراب را کنترل کنند. استفاده از ابزارهای کمکی مثل اپلیکیشن‌های تولید کنندهٔ نویز سفید (White Noise) هنگام صحبت کردن نیز تأثیر مثبتی دارد. نکتهٔ کلیدی این است که افراد مبتلا به لکنت شدید باید به مرور پذیرش شرایط خود را یاد بگیرند و با جوامع حمایتی آنلاین یا حضوری ارتباط برقرار کنند.
والدین چگونه از پیشرفت لکنت خفیف به شدید جلوگیری کنند؟
پیشگیری از تبدیل لکنت خفیف به شدید، نیازمند آگاهی، صبر و مداخلهٔ به موقع والدین است. اولین قدم، شناخت علائم هشداردهنده است: اگر کودک بیش از ۶ ماه است که لکنت دارد، در صحبت کردن دچار تنش عضلانی میشود یا از برقراری تماس چشمی اجتناب میکند، باید اقدامات جدی را آغاز کرد. تحقیقات انجمن گفتاردرمانی آمریکا نشان میدهد ۳۰٪ از موارد لکنت خفیف در کودکان، در صورت عدم درمان، به سطح شدید پیشرفت میکنند.
والدین باید فضای بدون استرسی برای صحبت کردن کودک ایجاد کنند. از تصحیح مدام کلمات او خودداری کنید و هرگز جملاتی مانند «آرامتر حرف بزن» یا «قبل از حرف زدن فکر کن» به کار نبرید. در عوض، با تماس چشمی و گوش دادن فعال، به او نشان دهید که محتوای صحبتهایش مهم است، نه شیوهٔ بیانش. یک تکنیک مؤثر، گفتار آهستهٔ الگویی است: وقتی کودک صحبت میکند، شما نیز عمداً سرعت گفتار خود را کاهش دهید تا او ناخودآگاه از شما تقلید کند.
همکاری با گفتاردرمانگر کودک نیز ضروری است. جلسات منظم درمانی (هفته‌ای ۱ تا ۲ بار) همراه با تمرینات خانگی مانند خواندن کتاب با ریتم مشخص یا بازیهای کلامی (مثل اسم فامیل بازی) میتواند تأثیر چشمگیری داشته باشد. همچنین، مراقب عوامل تشدیدکننده مانند خستگی، گرسنگی یا رقابت خواهر و برادرها باشید. بر اساس مطالعه‌ای در دانشگاه هاروارد، کودکانی که در محیط‌های شلوغ و پرسر و صدا زندگی میکنند، ۲ برابر بیشتر در معرض پیشرفت لکنت هستند.
در نهایت، اگر کودک نسبت به لکنت خود آگاهی بیش از حد نشان داد (مثلاً از صحبت کردن امتناع کرد یا مرتباً گریه کرد)، حتماً از یک روانشناس کودک کمک بگیرید. ترکیب گفتاردرمانی، حمایت عاطفی و محیط آرام خانگی، شانس توقف پیشرفت لکنت خفیف را تا ۸۰٪ افزایش میدهد.
نمونه لکنت پیشرفته در بزرگسالان
سرجیو یک موسیقیدان 44ساله است که از 3سالگی لکنت میکرده است . هشت نفر از خاله ها و دایی هایش لکنت میکرده اند که اشاره بریک منشأ ژنتیکی برای مشکل او دارد. لکنت او با تکرارهای چندگانه کلمات تک هجایی و بخش هایی از کلمات آغاز شد. بیشتر گفتار او روان بود اما هنگامیکه هیجانزده بود یا عجله داشت ، لکنت سرجیو زبانه میکشید که این موضوع زنگ خطری برای والدینش و نگرانی آنها برای آینده او بود. درابتدا ، راه حل پدرش برای لکنت سرجیو ، ضربه زدن با بندانگشتان به سر او درهنگام قفل کردن او بود. زمانیکه این موضوع شکست خورد و سرجیو کشیده گوییهایی همراه با انقباض فیزیکی و گیرها را افزایش داد که معمولا در گفتارش اتفاق میافتادند ، والدینش او را نزد درمانگران زیادی ازجمله یک متخصص هیپنوتیز و یک روانشناس که آرام بخش تجویز کرده بودند، بردند . به نظر نمیرسید که هیچکدام از اینها جز اثری موقت چیزی داشته باشند و لکنت سرجیو به شدت افزایش می یافت. در طول سالهای ابتدایی و راهنمایی او حتی توسط معلمانش مرتبا به خاطر لکنتش مسخره میشد و سرجیو خود را فردی طردشده دربین هم سن وسالانش یافت.
هرچند که این وضعیت خیلی سریع پس از عبور تور گروه Beatles از آمریکا عوض شد. سرجیو گیتاری خرید و به خودش آموخت تا آهنگ «میخواهم دستت را بگیرم» و سایر آهنگهای گروه Beatles را بخواند. درنتیجه ، شهرت او دربین هم مدرسهایهایش افزایش یافت ، هرچندکه لکنتش به بدترشدن ادامه می داد. او برای صحبت کردن درکلاس مشکلات زیادی داشت ، و معلمانش بسیار غیرصمیمی بودند ، او درنهایت مدرسه را ترک کرد و سبک زندگی خانه دوشانه ای را به عنوان خواننده و ترانه سرا ادامه داد.
او همانطور که سفر میکرد ، روزها کارهای مختلفی را انجام میداد و شبها میخواند . سرجیو لکنتش را به وضع شدیدی ادامه میداد اما یک استثنا خوشبختانه وجود داشت ، زمانیکه او درحال اجرای برنامه با اعضای گروهش بود نه تنها با روانی میخواند بلکه به راحتی با تماشاگران صحبت میکرد. شماره ها را اعلام میکرد و شوخی میکرد ، بین ترانه ها حرفهای جالب میزد . درنتیجه جنگ همیشگی اش با لکنت ، سرجیو اجتنابهای بسیار گوناگونی را کسب کرده بود. او از برقراری تماس تلفنی طفره میرفت و هرگاه تماسی با او گرفته میشد از حالتهای چهره ای و صداهای آغازگر پیچیدهای برای مبارزه با لکنتش استفاده میکرد.
مثال
تلفن کردن موقعیتی دشوار برای اکثریت افرادی است که لکنت میکنند و سرجیو ازاین قضیه مستثنی نیست . بخش اول سرجیو را درحال صحبتکردن درمورد تجربیاتش با تلفن نشان میدهد زمانیکه درگذشته قفلهای بدون صدا و طولانی مدت داشت و بخش 2تماس تلفنی است که سرجیو به تازگی داشته است. درهردو قطعه فیلم ، شما ترکیبی از رفتارهای اجتنابی و رهایی را خواهید دید که حالا پس از سالها لکنت در الگوی گفتاری سرجیو بهخوبی جاافتادهاند. همچنین برخی لکنتهای ساده و بدون رفتارهای رهایی و اجتنابی وجود دارند که گواه بر تلاش سرجیو برای لکنت کردن به شیوهای ساده تر هستند. ببینید که آیا میتوانید انواع لکنت هایی که سرجیو در هر دوبخش داشته را تشخیص دهید ، همچنین رفتارهای رهایی و اجتنابی خاص اش را ، که بیشتر آنها در طول صحبت دیده میشوند.
سوالات متداول:
1-آیا داروهای روانپزشکی میتوانند لکنت زبان شدید را کاهش دهند؟
هیچ داروی اختصاصی برای درمان لکنت وجود ندارد، اما در مواردی که لکنت با اختلالات اضطرابی یا افسردگی همراه است، داروهای ضداضطراب مانند SSRIها تحت نظر روانپزشک تجویز میشوند.
2-لکنت زبان شدید دقیقاً چه تفاوتی با لکنت خفیف دارد؟
لکنت زبان شدید با ویژگی‌هایی مانند تکرار بیش از ۱۰ بار در هر ۱۰۰ کلمه، قفل‌شدگی طولانی روی حروف (بیش از ۲ ثانیه)، و علائم فیزیکی واضح مانند لرزش فک یا مشت کردن دستها شناخته میشود. برخلاف لکنت خفیف که معمولاً در موقعیت‌های خاص رخ میدهد، لکنت شدید در تمام تعاملات کلامی حضور دارد و حتی ممکن است فرد را به سکوت اجباری سوق دهد.
لکنت زبان یک اختلال شایع در سنین 3تا 7 سال می باشد. در بسیاری از موارد لکنت زبان در ابتدای دوران کودکی درطی رشد سریع گفتار و زبان آغاز می شود. در هر صورت و با هر علتی حتی در موارد لکنت زبان خفیف در کودکان باید توسط دکتر لکنت و متخصص گفتاردرمانی لکنت زبان مورد بررسی و درمان قرار گیرد تا از مشکلات رفتاری و اختلالات اضطرابی کودکان جلوگیری شود. گفتاردرمانی لکنت با بررسی لکنت و روش های اصلاح آن به والدین کمک می کند تا به درستی با این اختلال روبه رو و درمان های صحیح را پیگیری نمایند.
جهت تماس با کلینیک کاردرمانی و گفتاردرمانی جناب آقای دکتر صابر (کلینیک توانبخشی پایا در پاسداران ، کلینیک توانبخشی غرب تهران در سعادت آباد) باشماره 09029123536 تماس حاصل فرمایید.
توضیحاتی در زمینه لکنت زبان خفیف
این بخش برخی از شناخته ترین «واقعیتها» درمورد لکنت را نقل میکند. این موارد یافته های تحقیقی تکراری هستند که مربوط به وقوع و تنوع لکنت در جمعیت و افراد هستند همانطور که درمورد این یافته ها بحث میکنیم ، به آنچه که درمورد ماهیت لکنت پیشنهاد میدهند ، اشاره خواهیم کرد. بنابراین همچنانکه ادامه این مطلب را میخوانید از دیدگاه های مختلف درمورد ماهیت و درمان لکنت بیش از پیش آگاهتر خواهید شد.
بیشتر آنچه که درمورد «ناهمگونی» لکنت به دست آمده است : تعدادی از نویسندگان پیشنهاد دادند که لکنت یک اختلال نیست ، اما بیشتر آنها با این موضوع مخالف هستند . محققین تقسیم بندیهای گوناگونی را برای این اختلال پیشنهاد دادند همانند چهار «مسیر» رشد لکنت از ونرایپر (1982) و سه گانه لکنتیهای دارای ترس از گفتار ، سایکوژنیک و ارگانیک از آنژ (1963). روش درست تمرکز برروی اکثریت افرادی است که لکنت میکنند.آنهایی که لکنتشان درکودکی بدون ارتباط مشخصی با آسیب روانشناختی یا ارگانیک ، آغاز شده است . این مورد که شایعترین نوع لکنت است ، «لکنت رشدی» خوانده میشود ، چراکه علائم به تدریج ، معمولا با رشد کودک ، به ویژه درطول دوره حساس اکتساب گفتار و زبان ، نمایان میشوند . من به سادگی آن را «لکنت» میخوانم . با اشاره داشتن بر مشکلات روانی مشابه که با مشکلات روانشناختی روانشناسی ، آسیب مغزی ، نقصشناختی و پریده گویی در ارتباط هستند ، من به سببشناسی فرضی آنها همچون «ناروانیهای مرتبط با آسیب مغزی» مراجعه میکنم.
توجه کنید هرچندکه حتی در گروهی از افرادی که لکنتشان در ابتدای دوران کودکی درطی رشد سریع گفتار و زبان آغازشده است ، تنوع بسیار زیادی در رفتارهایی که آنها را لکنت میخوانیم و درچگونگی تغییرکردن (یا نکردن) این رفتارها درحین پیشرفت کودک به سمت ثبات یا بهبودی وجود دارد.
یک کودک پیش دبستانی : لکنت مرزی
اشلی کودک شاد و خوش برخورد بود که در رشد زبانش پیشرفته بود ؛ هنگامیکه او 18ماهه بود ، با جملات بهخوبی ساخته شده حرف میزد. سپس ناگهان هنگامیکه 21ماهه بود شروع به لکنت کرد. لکنتش به صورت تکرارهای چندتایی و اغلب در آغاز جملات بود. برای مثال او میگفت «من – من – من – من – یه کم آب میخوام» یا «می – می – می- می – می –تونی بلندم کنی؟» باوجود این واقعیت که او ممکن است گاهی اوقات یک هجا را 10مرتبه یا بیشتر قبل از گفتن کلمه تکرار کند ، او نشانه های آشکار ناامیدی را هنگامیکه لکنت میکرد ، نشان نمیداد ، او به رشد سریع زبان ، زیاد حرف زدن و بهراحتی اجتماعی شدن ، ادامه داد.
حدود شش ماه پس از اینکه شروع به لکنت کرد ، والدینش یک آسیب شناس گفتار – زبان را ملاقات کردند که اشلی را ارزیابی کرد. ارزیابی نشان داد که رشد زبانی اشلی برای سن او پیشرفته بوده ، رشد واج شناختی او نیز پیشرفته بوده و اینکه او برروی 4درصد از هجاهایی که گفته است ، لکنت کرده است . (این موضوع به این معناست که زمانیکه چند دقیقه از گفتارش مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفت و تعداد هجاهایی که گفته است ، شمرده شد ، اشلی برروی 4درصد از آن هجاها لکنت کرده بود.)
والدین اشلی به درمانگر گفتند که نمیدانند چرا اشلی شروعبه لکنت کرد. اوشاد ، ایمن و پرحرف بود ، درحوالی زمان شروع لکنتش هیچ اتفاق مهمی نیفتاد و او فامیلی که لکنت کند نداشته است.
بحث
اشلی درباره تصویری (گربه ای به نام کوکی که گلدانی از روی قفسه انداخت) صحبت میکند که درمانگر قبلا به او توضیح داده است.
دربخش اول ، درمانگر با پرسیدن «دوباره چه اتفاقی واسه کوکی افتاد؟» پاسخ اشلی را استخراج میکند. پاسخ اشلی این است گربه …. ن ن ….. د – د – د ….. کو – کو – (تقریبا 15بار تکرار این هجا) – کوکی گلدان را روی زمین انداخت . دربخش دوم درمانگر میگوید «بزار یکی دیگه بگیم .بگو. یادت میاد ؟» اشلی پاسخ میدهد «بعد – کو – کو – کو – کو – کوکی گلدان رو روی زمین انداخت.»
این بخشها مثال بسیار خوبی هستند ازاینکه لکنت هنگامیکه در ابتدا دریک کودک پیش دبستانی آغاز میشود ؛ چگونه میتواند باشد. رفتارهای اصلی اولیه که اشلی نشان میدهد کدامند ؟ تکرارها ؟ کشیده گوییها ؟ قفلها؟
هنگامیکه تلاش میکنیم تا مشخص کنیم که آیا کودکی به درمان سریع و مستقیم برای لکنتش احتیاج دارد ، ارزیابی واکنشهای احساسی کودک به لکنتش اغلب کمککننده است .
یک کودک پیش دبستانی بزرگتر با لکنت خفیف
کاترین گفتار و زبان را به طورطبیعی کسب کرد ، اولین کلمه اش را درحدود 1سالگی گفت و در 15ماهگی با روانی کامل شروع به ترکیب کلمات کرد : زمانیکه 3ساله بود ، پس از یک تعطیلی کریسمس فوق العاده پردردسر ، شروع به لکنت کرد. نخستین ناروانیهایش تکرارهای آسان بخشی از کلمه یا کل کلمه بود . اما خیلی سریع شروع به منقبض کردن تولیدکننده هایش ، انسداد جریان گفتار به صورت آنی کرد تا کلمه «ناگهانی خارج شود» . گاهی اوقات ، هنگامیکه برای چندین ثانیه به طورکامل گیر میکرد ، با ضربه زدن به والدینش یا گریه کردن ، پاسخ میداد و همچنین او علاقه کمتری به صحبت کردن و استفاده از کلمات و عبارات جدید نشان میداد.
والدینش خیلی زود او را برای ارزیابی به کلینیک گفتار و زبان بردند. مشخص شد که کاترین برروی 21درصد از هجاهایی که میگوید ، لکنت میکند – که درصدی بسیار بالایی برای هرکودک میباشد شدت کلی لکنت اش با ابزار شدت لکنت ارزیابی شد ، که آن را شدید ارزیابی کرد. مشخص شد که زبان درکی او بسیار بالاتر از میانگین برای سن او بوده . مشخص شد که زبان بیانی او برای سنش معمولی است اما به نظر می آمد که او به دلیل لکنتش در بیان کردن خودش کمرو است . مشخص شد که رشد واج شناختی او برای سنش مناسب است.
نکات
دربخش اول ، کاترین با گفتن (ا-ا-ا-ا…. و …. و …. و …. اوکی حالا … من فکر میکنم که او هنوز گرسنه است …. [غیرقابل فهم] ……. یک برگ . به سؤالاتی از طرف مادرش پاسخ میدهد . ممکن است این مثالی باشد از گیرکردن کودک جهت تلاش برای گفتن (اوکی) و سپس ، متوجه میشود که قفل کرده است ، کلمه ای که درتلاش برای گفتن آن میباشد را تغییر میدهد (از «اوکی» به «و») . سپس او میتواند که کلمه اصلی را بگوید و ادامه میدهد.
دربخش 2 ، درحالیکه همچنان با مادرش است ، برروی نخستین صدای کلمه «اکی» گیر میکند سپس به نظر میرسد که میتواند به سمت “کی” برود اما آنجا نیز گیر میکند ، و بنابراین دوباره به سراغ «ا» بازمیگردد و درنهایت کلمه را با رهاشدن از لکنت بر روی «ا» و سپس با داشتن یک لکنت کوچک برروی نخستین صدای «کی» ، به پایان میرساند . هووووه! میتوانید ببینید که این کودک 3ساله تنها برای گفتن تعداد کمی کلمه ، چه مقدار کار باید انجام دهد.
شکی نیست که او به همان میزان که قبل از شروع لکنتش گویا بوده ، به نظر نمی آید ، دربخش 3 ، کاترین با درمانگر بازی میکند و میگوید «آه… ح ح ح ح ح …ح…ح…ح ح ح ح…حا…حالا…، این چیه ؟» ممکن است «آه» روش کاترین جهت آمادهشدن برای لکنتی باشد که برروی «حالا» پیشبینی میکند.
دربخش 4 ، کاترین با والدینش بازی میکند و میگوید «ب-ببین چی ساختم. اه…آه…ب ب ب ب ب…بوه…ب ب ب ب ب…بوه…» لکنت اول تکرار بخشی از کلمه است (ب-ببین) که بسیار خفیف است و ممکن است دریک بافت دیگر ناروانی طبیعی درنظر گرفته شود . اما لکنت دوم (برروی کلمه ای که با «ب» آغاز میشود) کاملا یک لکنت طولانی است که درآن کاترین قهرمانانه برای گفتن کلمه تلاش میکند اما پیش از اینکه بتواند تمام کند با بازشدن در متوقف میشود.
سوالات متداول:
1-آیا لکنت خفیف فقط در کودکان اتفاق میافتد؟
خیر. اگرچه بیشترین موارد لکنت خفیف در کودکان دیده میشود، اما بزرگسالان نیز ممکن است در نتیجه استرس، آسیبهای عصبی یا اختلالات گفتاری دچار لکنت خفیف شوند.
2-آیا لکنت خفیف نیاز به درمان دارد؟
بله. اگرچه ممکن است لکنت خفیف باعث اختلال جدی نشود، اما در صورت عدم درمان، میتواند با گذشت زمان شدیدتر شود. مداخله زودهنگام در گفتاردرمانی میتواند از پیشرفت آن جلوگیری کند.
در آسیب دیدگی اسکلتی، مشکل دستگاه های اسکلتی (استخوانها، مفاصل، اندامها، و عضلات وابسته به آنها) آن چنان شدید است که روی عملکرد آموزشی کودک، به طور نامطلوبی تاثیر میگذارد. این اصطلاح دربر گیرنده ی آسیبهای ناشی از ناهنجاری مادرزادی (مثلا : پای چماقی، فقدان برخی از اندامها، و غیره)، آسیب دیدگی های ناشی از بیماری (مثلا: فلج اطفال، سل استخوانی، و غیره)، آسیب دیدگیهای ناشی از سایر علتها (مثلا : فلج مغزی، قطع اندام ها، شکستگیها، و یا سوختگیها) است که باعث جمع شدگی اسکلت میشوند (دفتر ثبت فدرال، مأخذ آنلاین). مرکز گفتاردرمانی دکتر صابر در زمینه گفتاردرمانی کودکان با اختلالات جسمی و همچنین گفتاردرمانی در منزل برای کودکان فعالیت می نماید. تجهیزات پیشرفته مرکز در کنار تجربه متخصصان مرکز گفتاردرمانی موجب پیشرفت روند گفتار در کودکان می شود.
جهت تماس با کلینیک کاردرمانی و گفتاردرمانی جناب آقای دکتر صابر (کلینیک توانبخشی پایا در پاسداران ، کلینیک توانبخشی غرب تهران در سعادت آباد) باشماره 09029123536 تماس حاصل فرمایید.
از ویژگیهای آسیب دیدگی اسکلتی این است که، در بیشتر موارد باعث « اشکالاتی در پاها، بازوها، مفاصل، و ستون مهره ها میشوند، و راه رفتن، ایستادن، نشستن، و یا استفاده از دستها را برای کودک ناممکن و یا دشوار می سازند»
شایع ترین این مشکلات عبارتند از: دیستروفی عضلانی، آرتریت روماتوئید دوران کودکی، و اِسکلیوز. به لحاظ تخصصی، این مشکل نتیجهی صدمهی عصبی است، در حالی که فلج مغزی غالبا به صورت آسیب دیدگی اندام ها و ناتوانی حرکتی تظاهر پیدا میکند.
نتیجه گیری برای درمان گفتاردرمانی کودکان
هوش کودک مبتلا به آسیب دیدگی های اسکلتی معمولا طبیعی است، مگر این که مشکلات دیگری وجود داشته باشند که باعث پایین آمدن بهرهی هوشی کودک گردند. با این وصف، کودک مبتلا به آسیب دیدگیهای اسکلتی، به علت محدودیتهای حرکتی، غالبا در مورد افعال عملی و سایر مفاهیم زبانی مربوط به فعالیت حرکتی، از مفاهیم کمتری برخوردار است. به عنوان مثال کودک مبتلا به آسیب دیدگیهای اسکلتی، به دلیل فقدان تحرک و مشارکت در فعالیتهای گروهی، ممکن است درباره ی ورزشهای جمعی و بازیهایی که به تحرک بدنی نیاز دارند واژگان کم تری داشته باشد. در آسیب دیدگیهای زوال دهنده، مثل دیستروفی عضلانی، هر چه مشکل پیشرفت میکند و فیبرهای عضلانی به سمت زوال میروند، کنترل حرکت عضلات تولید تحت تاثیر قرار میگیرند. معمولا برای کودکان مبتلا به اختلالات عضلانی زوال دهنده، در واپسین مراحل پیشرفت بیماری، خدمات درمان گفتار و زبان در نظر گرفته نمیشود. به هر روی گفتاردرمانان باید با دستورات IEP برای کودکان دچار آسیب دیدگیهای اسکلتی، به ویژه برای اختلالات زوال دهنده در طول زمان، مورد راهنمایی قرار گیرد.
از سوی دیگر، فلج مغزی، با معیار پیش رونده بودن، یک اختلال ایستا است، اختلالی نیست که انتظار داشته باشیم عملکرد کلی کودک در مهارتهای عضلانی، با گذشت زمان بدتر بشود البته، مگر این که درمان نشود و به حال خودش رها شود. با درمان مناسب پزشکی، و خدمات حمایتی مثل فیزیوتراپی و کاردرمانی، با گذشت زمان، نشانه های فلج مغزی کاهش پیدا میکنند. به دلیل رابطه ی موجود بین وضعیت حرکتی کلی کودک و پیشرفت در درمان گفتار و زبان، گفتاردرمانان را که با کودک دچار فلج مغزی کار میکنند، تشویق میکنیم تا به منظور زیر نظر گرفتن تمام مهارت های حرکتی کلی، با سایر متخصصانی که با کودک کار میکنند همکاری نزدیکی داشته باشند. برای کودکان دچار دیس آرتری ناشی از فلج مغزی، شگردهای درمان دیس آرتری گفتار غالبا سودمندند.
سایر آسیب دیدگی سلامت عمومی
فرد مبتلا به آسیب دیدگی سلامت عمومی، از توانایی، هشیاری، و شور و نشاط کمی برخوردار است، که این وضعیت مستلزم افزایش هشیاری نسبت به محرکهای محیطی است، چرا که این وضعیت منجر به کم شدن هشیاری در محیط آموزشی میگردد، زیرا:
در اثر مشکلات حاد یا مزمن، نظیر: آسم (نفس تنگی) ،اختلال و نقص در توجه، و یا بیش فعالی و اختلال و نقص در توجه، دیابت، صرع، بیماری قلبی، هموفیلی، مسمومیت ناشی از سُرب، سرطان خون، عفونت کلیه (نفریت)، تب روماتیسم، و کم خونی داسی شکل، عملکرد آموزشی کودک به نحو نامطلوبی تحت تاثیر قرار می گیرد (دفتر ثبت فدرال ، مأخذ آنلاین).
ویژگیهای سایر آسیب دیدگیهای سلامت عمومی، به علت زیاد بودن تعداد ناتوانیهای دیگر در این طبقه، به طور گستردهای تفاوت پیدا خواهد کرد. از ویژگیهای کودکان دچار آسیب دیدگیهای سلامت عمومی، که پیش تر در تعریف آن بیان شده است، این است که، اغلب در به انجام رساندن کار، انتقال از یک کار به کار دیگر، تعامل با دیگران، اجرای دستورات، انجام منظم یک کار، و سازمان بندی کردن مراحل کار، دارای مشکل هستند. کودکانی که از لحاظ جسمی ضعیف و بی حال هستند، ممکن است به اکسیژن کمکی نیاز داشته باشند و روزانه چندین بار دارو مصرف کنند، که غالبا از آن ها به عنوان دانش آموزان نیازمند مراقبت، ثبت نام به عمل می آید. کودکان مبتلا به بیماریهای واگیردار نیز زیر عنوان سایر آسیب دیدگیهای سلامت عمومی، در مدارس با آنها رفتار میشود.
چنانچه مشکلاتی، سلامت و زندگی کودک را تهدید کند و کودک به خدمات پزشکی نیاز داشته باشد، غالبا درمان گفتار و زبان به تعویق میافتد. کودکانی که از دیدگاه پزشکی، ضعیف و بی حال هستند، اغلب به مراقب نیازمندند تا به منظور محافظت از زندگی آنها و یا جلوگیری از وخیم تر شدن وضعیت سلامت آنها بی درنگ اقدام شود. در خلال لحظات بحرانی بیماری، به دلیل مشکلات ناشی از تنفس و یا تغذیه که با کار کردن روی گفتار تناقض دارند، کودکان تحت درمان گفتار و زبان قرار نمیگیرد. به هر روی، به محض این که سلامت کودک امکان بدهد، و او برای درمان گفتار و زبان مراجعه کند، گفتاردرمانان کودکان کار روی درمان گفتار و زبان را متناسب با هدفهای IEP برای کودک، دوباره آغاز میکند.
لکنت زبان از اختلالات شایع در کودکان 3تا 7 سال می باشد. در مطالعات متعددی عوامل ایجاد و تشدید لکنت مورد بررسی قرار گرفته است. مرکز گفتاردرمانی لکنت در زمینه تشخیص لکنت و روش های اصلاح آن همچنین گفتاردرمانی لکنت زبان توسط دکتر لکنت زبان فعالیت می نماید. استفاده از تکنیک ها و تجهیزات پیشرفته مرکز دکتر صابر موجب تسریع در روند درمان کودکان با لکنت زبان می گردد. در مقاله زیر به بررسی رابطه هفت عامل زبانی در بروز لکنت زبان پرداخته می شود.
جهت تماس با کلینیک کاردرمانی و گفتاردرمانی جناب آقای دکتر صابر (کلینیک توانبخشی پایا در پاسداران ، کلینیک توانبخشی غرب تهران در سعادت آباد) باشماره 09029123536 تماس حاصل فرمایید.
عوامل ایجاد لکنت زبان
اسپنسر براون، یکی از محققان آیووا، بررسیهایی را در زمینه قابل پیش بینی بودن لکنت در حیطه زبانی انجام داد. در هفت مطالعه انجام شده طی یک دوره 10 ساله، براون روابطی را بین لکنت و هفت عامل دستوری در خواندن با صدای بلند یافت. این یافته ها که در یک مجموعه بی نظیر از اوراق گزارش شدند از سال 1935 تا 1945 توسط براون انتشار یافتند. براون نشان داد. اکثر بزرگسالانی که لکنت می کنند معمولا بر روی این موارد بیشتر لکنت میکنند:
بر روی همخوانها
بر روی صداهای قرار گرفته در موقعیت آغازین کلمه
در گفتار بافتی (در مقابل کلمات منفرد)
بر روی اسامی، افعال، صفتها و قیدها (در مقابل حروف تعریف، حروف اضافه، ضمایر و حروف ربط)
بر روی کلمات طولانی تر
بر روی کلماتی که در شروع جملات هستند
بر روی هجاهای دارای تکیه
این یافته ها قویا اظهار میکنند که لکنت به مقدار بسیار زیادی تحت تاثیر این عوامل زبانی قرار میگیرد.
محققان بعدی فرضیات براون را برای گفتار کودکانی که لکنت میکردند به کار بردند. مزیت مطالعه عوامل زبانی در لکنت کودکان این است که موقعیتها (مکانهایی که لکنت در گفتار اتفاق میافتد) و بسامد لکنت ممکن است کم تر تحت تاثیر پاسخ های یاد گرفته شده از سالهای لکنت قرار گیرند و بیشتر تحت تاثیر مشکلات ذاتی پردازش زبانی باشند. در واقع، محققان کشف کردند که هر چند لکنت در کودکان مدرسه ابتدایی از همان الگوهای زبانی لکنت بزرگسالان پیروی میکند، موقعیت ها و بسامد لکنت در کودکان پیش دبستانی متفاوت هستند. لکنت در این کودکان بسیار خردسال اغلب بر روی ضمایر و حروف ربط اتفاق میافتد و نه بر روی اسامی، افعال، صفات و قیدها. لکنت به صورت تکرارها، کشیده گویی ها یا قفلهای صداهای قرار گرفته در موقعیت آغازین کلمه اتفاق نمیافتد اما به صورت تکرارهای بخشی از کلمات و کلمات تک هجایی در موقعیت آغازین جمله اتفاق میافتد. این موضوع محققان را به سمت فرضیهای سوق داد که در سطح اولیه آن، لکنت در آغاز واحدهای نحوی قرار گرفته است (جملات، بندها و عبارات) همان طور که تکلیف آماده سازی و طرح ریزی زبانی یک عنصر کلیدی در دستورالعمل ناروانی میباشد.
کانچر و سایرین توجه خاصی را بر بخش انتخاب واج یا صدای طرح ریزی زبانی در افرادی که لکنت میکنند متمرکز کردند. یافته ها در مورد اینکه ممکن است بهبود یافتن از لکنت با خوب بودن مهارتهای واج شناختی، سرعت کم تر در تولید گفتار، و سیستم حرکتی گفتاری با ثبات در ارتباط باشد، پیشنهاد میدهند که ممکن است برخی از افرادی که لکنت میکنند با اتکا به قدرتهای موجود در مناطق زبانی مرتبط یا با کم کردن سرعت تولید گفتارشان به منظور جبران نقصهای این چنینی، بر تاخیر در طرح ریزی زبانی غلبه کنند.
به طور خلاصه ارتباطات محکمی بین زبان و لکنت وجود دارد. همان طور که در بخش توضیح در مورد آغاز لکنت گفته شد، معمولا لکنت ابتدا زمانی ظاهر میشود که کودکان وارد حساس ترین دوره اکتساب زبان میشوند. همچنین واضح است که نقصها در زبان (شامل واج شناسی) اغلب همراه با لکنت هستند و ممکن است با ثبات شدنش را پیش بینی کنند همچنین ممکن است مطالعات آینده آنچه که چند تن از محققان پیشنهاد داده بودند را تایید کنند، مبنی بر اینکه حتی لکنتیهایی که اختلالات زبانی بالینی مهمی را نشان نمیدهند ممکن است نقصهای زبانی یا واج شناختی محسوسی داشته باشند که بر لکنت آنها تاثیر میگذارند.
شرایط ایجاد کننده روانی
اولیور بلاداستین در مطالعه گفتار لکنتیها در 115 حالت، بلاداستین دریافت که لکنت به طور چشم گیری در بسیاری از این شرایط کاهش مییابد. برخی از این شرایط صحبت کردن در هنگام تنهایی، در زمان آرامش، در هم آوایی با یک گوینده دیگر، با یک حیوان یا یک نوزاد، در هنگام ارائه یک محرک ریتم دار یا هنگام آواز خواندن، با یک لهجه دیگر، هم زمان با نوشتن، و هنگام قسم خوردن، هستند. در مطالعات بعدی، بازبینی شده در مطالعات آندروز، هووی، دوسزا و گیتار (1982)، شرایط دیگری برای کاهش لکنت یافت شد. این شرایط شامل صحبت کردن به شیوه آرام و کشیده، صحبت کردن در حالی که پارازیت بلندی در گوش پخش شود، صحبت کردن در حالی که به بازخورد شنیداری با تاخیر گوش می دهد، سایه گوینده دیگری بودن (تکرار کردن آنچه آنها میگویند به سرعت پس از آن)، و صحبت کردن زمانی که برای گفتار روان تقویت شود، هستند. توضیحات گوناگونی برای بررسی تاثیر این شرایط پیشنهاد شده اند. اغلب آنها با این دیدگاه که لکنت یک جزء یادگیری عظیم دارد و با محرک خارجی مانند فشار ارتباطی تحت تاثیر قرار میگیرد، سازگار هستند. مطالعات جدید تصویر برداری مغز نشان می دهند که ساختارها و عملکردهای گفتار و زبان نیمکره چپ در افرادی که لکنت میکنند، آسیب دیده اند. ممکن است این موضوع، تنظیم تولید هماهنگ شده و سریع آیتم های واج شناسی و واژگانی، نحو، آهنگ، و سایر زیر مجموعه های زبان بیانی را برای یک گوینده دشوار سازد. بنابراین، حالتهای زیادی ممکن است با ارائه سر نخ های زمان بندی شده، کاهش سرعت، پایین آوردن استرس بر روی مسیرهای حساس (آسیب پذیر)، یا هدایت کردن منابع مراقبت کننده جهت غلبه بر محدودیتهای یک سیستم عصب شناختی آسیب دیده روانی را ایجاد کنند.
تأثیر محیط خانواده بر شکلگیری لکنت زبان در کودکان
محیط خانواده به‌عنوان اولین و مهمترین فضای اجتماعی که کودک در آن رشد میکند، نقشی کلیدی در شکلگیری یا تشدید لکنت زبان دارد. تحقیقات نشان میدهد سبک ارتباطی والدین، سطح استرس خانه، و حتی واکنشهای آنها به تلاشهای گفتاری کودک، میتواند به‌طور مستقیم بر الگوهای گفتاری تأثیر بگذارد. برای مثال، در خانوادههای پراسترس یا پرتنش، کودک ممکن است به دلیل ترس از قضاوت یا تمسخر، گفتار خود را محدود کند یا با اضطراب بیشتری صحبت کند که این حالت، تکرار کلمات و گیرهای کلامی را افزایش میدهد. از سوی دیگر، خانوادههایی که با صبر و حوصله به صحبت‌های کودک گوش میدهند، فضایی امن برای تمرین گفتار ایجاد میکنند و احتمال تشدید لکنت را کاهش میدهند.
یکی از عوامل کمتر شناخته‌شده، «شتابزدگی در تعاملات خانوادگی» است. والدینی که مدام صحبت کودک را قطع میکنند، جملات او را کامل میکنند، یا انتظار دارند کودک سریعتر و بدون خطا صحبت کند، ناخواسته فشار روانی مضاعفی بر او وارد میکنند. این فشار باعث میشود کودک بهجای تمرکز بر محتوای گفتار، مدام نگران «اشتباه نکردن» باشد و همین اضطراب، هماهنگی بین مغز و اندامهای گفتاری (زبان، حنجره، لبها) را مختل میکند. جالب است بدانید مطالعههای در دانشگاه تهران نشان داد حدود ۴۰٪ کودکان مبتلا به لکنت، در خانوادههایی رشد کردهاند که حداقل یکی از اعضا (والدین یا خواهر و برادر) عادت به اصلاح یا انتقاد از گفتار کودک داشته‌اند. اما محیط خانواده تنها به رفتارهای کلامی محدود نمیشود. حتی عوامل غیرمستقیمی مانند مشاجرههای مکرر والدین، تغییرات ناگهانی در زندگی (مهاجرت، تولد فرزند جدید)، یا کمبود توجه عاطفی نیز میتواند سیستم عصبی کودک را تحت تأثیر قرار دهد و به‌عنوان محرکی برای لکنت عمل کند. خوشبختانه، بسیاری از این عوامل قابل مدیریت هستند. ایجاد روالهای روزانه آرامشبخش (مانند قصهگویی قبل از خواب)، کاهش تماشای صفحهنمایشها (که تمرکز کودک را مختل میکند)، و مشارکت در بازیهای کلامی غیررقابتی (مثل شعرخوانی گروهی) از راهکارهای ساده اما مؤثری است که خانوادهها میتوانند برای بهبود فضای ارتباطی خود اجرا کنند. در نهایت، آگاهی والدین از تأثیر محیط بر لکنت، اولین قدم برای تبدیل خانه به مکانی امن و حمایتگر است.
سوالات متداول:
1-آیا تفاوت های ساختاری مغز در افراد مبتلا به لکنت زبان وجود دارد؟
بله. مطالعات تصویربرداری مغزی (مانند fMRI) نشان دادهاند که در افراد مبتلا به لکنت، فعالیت مناطق مرتبط با گفتار (مثل ناحیه بروکا) کاهش یافته و ارتباط عصبی بین نیمکره چپ و راست مغز ضعیفتر است. این ناهماهنگی میتواند برنامهریزی حرکتی گفتار را مختل کند.
2-۲. چرا لکنت زبان گاهی در دوران بلوغ تشدید میشود؟
تغییرات هورمونی، افزایش انتظارات اجتماعی، و فشارهای روانی دوران بلوغ، سیستم عصبی را تحت تأثیر قرار میدهند. این عوامل باعث افزایش اضطراب و کاهش کنترل بر عضلات گفتاری میشوند که لکنت را آشکارتر میکند.
