گفتار درمانگران زبان بیانی و دریافتی، گفتار، زبان عملی( اجتماعی)، مشکلات پردازش شنوایی، و مشکلات حرکتی دهانی مثل ضعف زبان، لب ها و فک که ممکن است با تولید گفتار و خوردن و بلع مشکل ایجاد کند را در نظر می گیرند. مرکز گفتاردرمانی کودکان دکتر صابر در زمینه گفتاردرمانی اختلال پردازش حسی و درمان اختلال حسی دهانی فعالیت می کند. با در اختیار داشتن گفتاردرمانان با تجربه در حیطه حس های داخل دهانی، مرکز گفتاردرمانی حسی دکتر صابر در حیطه رفع اختلالات بلع و حساسیت زدایی ناحیه دهان بسیار موفق می باشد. بعضی از گفتار درمانگران همانند بعضی از کاردرمانگران در درمان خوردن متخصص می شوند و این مورد نیاز به تجربه و علم بالایی دارد. گفتاردرمانی در منزل از دیگر خدمات کلینیک گفتاردرمانی کودکان می باشد.
این مسئله مهم است که گفتار درمانگران بدانند مشکل حسی چگونه مراجعین آن ها را تحت تاثیر قرار می دهد. کودکی که بیش حسی لمسی در دهان دارد ممکن است به حساسیت زدایی لامسه در ناحیه ی دهان با استفاده از وسایلی همچون برس های دهانی و ویبراتورهای دهانی در داخل دهان و اطراف آن نیاز داشته باشد. اگر کودک تون پایینی در عضلات دهان دارد و حس های دهانی را خوب پردازش نمی کند ممکن است از وسایل بالا برنده حس دهانی مثل بستنی یخی، طعم های ترش یا تند استفاده کند. افزایش آگاهی حسی دهانی به کودک کمک خواهد کرد که بسیاری از عضلات دهان را هماهنگ کند و هنگام آبریزش دهان بتواند پردازش کند، در داخل گونه هایش غذا قرار بدهد و…
البته گفتاردرمانگر مرکز گفتاردرمانی اختلال بلع نیاز دارد که بداند که کودک مشکل شنوایی دارد. چون این مسئله مستقیما در چگونگی ارائه خدمات گفتار درمانی تاثیر خواهد گذاشت. گفتار درمانگر حسی ممکن است نیاز باشد برای یک مراجع با کم حسی و آگاهی پایین از تون صدای رسا و با زیر و بم کمتر را برای مراجعی که بیش حساس است مورد استفاده قرار دهد. برای کودکی با مشکل پردازش حسی، کارکردن در یک گروه و روی مشکلات گفتار و زبان در مدرسه ممکن است مغایرت داشته باشد.
توصیه گفتار درمانی در پردازش حسی و شنوایی شناسی
شنوایی شناسی که در خصوص اختلال حسی آگاهی دارد می داند که یک کودک ممکن است یک تست استاندارد شنوایی را با نمرات عالی قبول شود ولی هنوز مشکلات شنوایی داشته باشد. مشکلات با بیش حساسیتی شنوایی یا کم حساسیتی نسبت به فرکانس صداهای خاص تمایز بین صداهای مناسب و صداهای اضافی محیطی و سایر مشکلات پردازش شنوایی ممکن است شنیدن را در بسیاری از محیط ها دچار مشکل کند. شنوایی شناس ممکن است مداخلات و روش های شنیداری را توصیه کند مثل نشستن دانش آموز نزدیک معلم، فراهم کردن جهت های نوشتاری برای جایگزین کردن دستور العمل های شنیداری و استفاده از ( FM unit ) در مدرسه و یا محل کار. این وسیله شامل یک بخش انتقال دهنده که گوینده آن را می پوشد یا نزدیک او قرار می گیرد ( معمولا معلم) و یک بخش گیرنده که گیرنده آن را می پوشد یا نزدیک وی قرار می گیرد، که صدای گوینده را به بالاتر از صداهای محیط افزایش می دهد.
تست شنوایی باید شامل موارد زیر باشد:
ارزیابی برای حساسیت به طیف گسترده ای از فرکانس های مختلف.
کمترین سطح ممکن شنیداری، شروع با میزان سطحی که معمولا توسط گوش انسان تشخیص داده نمی شود مثل 15 دسی بل منفی.
لب شکری یا شکاف لب از نواقص دهانی می باشد که در طول روند جنینی ایجاد می گردد در کودکان با شکاف لب قسمتی از لب باز مانده است . شکاف کام به حالتی گفته می شود که شکاف تا سقف کام ادامه یابد. شکاف لب و شکاف کام نوزادان موجب اختلال در تولید آواها می شود. کودک با شکاف کام و لب نیاز به جراحی و گفتار درمانی برای لب شکری و شکاف کام دارند. عدم کفایت دریچه کامی حلقی ( VPI ) ،اختلال در بسته شدن و باز شدن راه بینی به دهان یا عضله نرم کام در موقع مناسب است. به علت مشکل در این دریچه، هوای بازدمی هنگام ادای صداهایی مانند «ت» « ب» « پ» «د» به جای خروج از دهان به صورت اشتباه از بینی خارج می شود. کلینیک گفتاردرمانی دکتر صابر با درختیار داشتن کادر گفتاردرمان با تجربه و متخصص به درمان مشکلات گفتاری کودکان با شکاف کام، اختلال تشدید و… می پردازد. گفتاردرمانی در کودکان موجب بهبود تلفظ و وضوح گفتار در کودکان شده و کودک را در ایجاد ارتباط موثر یاری می کند. دیگر خدمات مرکز شامل گفتاردرمانی در منزل و کاردرمانی در منزل و گفتاردرمانی آنلاین می باشد که بسته به شرایط بیمار می تواند از آنها استفاده نماید.
علائم شکاف کام (لب شکری) چیست؟
شکاف در سخت کام و یا نرم کام.
بعد جفت شدگی دندانی.
جبران و یا خطای واجی.
عفونت گوش میانی که منجر به افت شنوایی انتقالی شود.
بی کفایتی کامی- حلقی.
صدای ضعیف،پرفشار و یا گرفته.
اشکال در مکیدن،تغذیه،و بلع.
تاخیر زبان دریافتی و یا بیانی.
اهداف گفتار درمانی برای شکاف کام ( لب شکری)
ایجاد و افزایش گفتار واضح و مفهوم در محاوره.
افزایش قدرت و تداوم آواسازی در کودک با شکاف کام.
کاهش بیش یا کم خیشومی شدگی.
ایجاد و افزایش مهارتهای زبان دریافتی و بیانی منطبق با سن کودک لب شکری.
آموزش راهبردهای تغذیه کودکان لب شکری به والدین.
واقعی کردن انتظارات والدین درباره مهارت های ارتباطی کودک و همکاری آنان با گفتار درمانگر و سایر متخصصین برای ارائه راهبردهای گفتاردرمانی موثر.
نکات قابل توجه در گفتار درمانی لب شکری
روند درمان گفتاردرمانی در شکاف کام شامل ارزیابی دقیق و سپس استفاده از تکنیک های گفتاردرمانی در جهت ایجاد و نحوه صحیح تولید صوت و گفتار در کودکان است.
با اجرای ارزیابی های هنجار شده و منطبق با سن کودکان با اختلال شکاف کام،مهارت های زبان بیانی و دریافتی وی را ثبت کنید.
مهارت های گفتار و زبان محاوره ای کودکان لب شکری را در هنگام بازی و فعالیت های معمول روزانه یا در حال بحث بر روی موضوعات جالب محاوره‌ای به طریق ویدیویی ضبط و ثبت کنید سپس گفتار پیوسته وی را از طریق تکمیل پرسشنامه آوایی و نمونه‌های زبانی تحلیل نمایید.
مهارت های واجی کودکان با اختلال شکاف کام را از طریق ثبت صداهای موجود در غان و غون و گفتار اولیه،پیش و پس از جراحی،ارزیابی کنید.
الگوهای خطای واجی کودکان لب شکری را از طریق ارزیابی های هنجار شده و منطبق باسن که به طور خاص تولید همخوانهای پرفشار را می آزمایند،تحلیل کنید.
برای تعیین محل شروع خروج هوا از بینی،از کودکان با اختلال شکاف کام بخواهید ترکیبات همخوان پرفشار- واکه (مثلاً انفجاری ها،سایشی ها همراه با واکه های مختلف) را تکرار کند و واکه های /i/ و /u/ را بکشد.
با درخواست از کودکان لب شکری جهت تقلید الگوی فرد بزرگسال پس از شنیدن و دیدن نشانه های جایگاه صداها،مهارت تحریک پذیری وی را در مورد صداهای مختلف ارزیابی نمایید.
دکتر متخصص گفتاردرمانی در کودکان لب شکری چه کار می کند؟
ابتدا با مشاهده ساختارهای قابل مشاهده صورت،لب ها،دندان ها،زبان،سخت کام و نرم کام و سپس ارزیابی حرکت،قدرت و بسته شدن لبها،قدرت و حرکات رو به جلو،عقب و طرفین زبان،حرکت نرم کن و بازسازی اصوات واکدار،دستگاه تولید گفتار کودکان با اختلال شکاف کام را ارزیابی کنید.
با استفاده از لارنگوسکوپی مستقیم و غیر مستقیم،کفایت فیزیکی ساز و کار و کامی-حلقه و حنجره را ارزیابی کنید.
با درخواست از کودکان لب شکری برای تکرار کلمات یا جملات و حاوی بافت های خاص آوایی برای تشخیص بیش یا کم خیشومی شدگی و قرار دادن آینه زیر بینی وی برای مشاهده خروج هوا یا ترشح از بینی و خروج هوا از بینی مختص واج،کفایت کامی-حلقی بیمار را ارزیابی کنید.
در گفتاردرمانی شکاف کام با درخواست از کودکان با اختلال شکاف کام جهت کشش واکه‌های /i/ ، /a/ ، /u/ به مدت بیش از ۱۰ ثانیه و ثبت وجود آسپیراسیون یا گرفتگی صدا در هنگام آزمون،آوا سازی بیمار را ارزیابی کنید.
از والدین دیگر متخصصین درخواست کنید درباره شاخص های رشدی کودکان لب شکری،تاریخچه پزشکی و وضعیت فعلی پزشکی و آموزشی او،سایر مداخلات تخصصی،توانایی ارتباط وی در موقعیت های گوناگون،و موارد مرتبط با اجتماع و خانواده اطلاعات لازم را ارائه نمایند.
جهت کمک به ارائه مداخلات ارتباطی مناسب،والدین در جستجوی ارزیابی مداوم بین رشته‌ای تیم شکاف کام (ازجمله متخصص اطفال،جراح پلاستیک- ترمیمی ،جراح دهان-صورت و فک, ارتودنتیست ،دندانپزشک کودک،متخصص گوش و گلو و بینی،گفتار درمانگران،روانشناس بالینی،مددکار اجتماعی،شنوایی شناس و معلم) باشند.
برای ارائه و اصلاح راهبردهای درمان مشارکتی که باعث پیشرفت کودکان با اختلال شکاف کام می شود،جلسات منظمی را با والدین کودکان لب شکری و سایر متخصصین هدایت کنید.
متناسب با سن و نیازهای زبانی،اجتماعی و تحصیلی کودکان با اختلال شکاف کام، در گفتار درمانی لب شکری موقعیت های ویژه ارتباطی را به عنوان هدف انتخاب نمایید.
رابطه میان شکاف کام و رشد ارتباطی را برای والدین،معلمین و سایر متخصصین مرتبط تشریح کنید.
منابع و کودکان با اختلال شکاف کام مفید درباره شکاف لب و کام را به والدین کودکان لب شکری معرفی کنید،آنها را ترغیب نمایید به گروه های حمایتی محلی بپیوندند.
در گفتاردرمانی لب شکری با همکاری والدین کودکان لب شکری و تیم شکاف کام مشخص کنید که علاوه بر مداخلات جراحی،نظیر فلپ حلقی، چه حمایت های محیطی برای به حداکثر رساندن موفقیت ارتباط ای وی مورد نیاز است (از جمله سر پستانک و فنجان های مناسب با ابزارهای تحریک کننده دهانی جهت رشد تغذیه و حرکات دهانی، بالا برنده یا مسدود کننده کامی برای بهبود کفایت کامی- حلقی.)
والدین را ترغیب کنید که تعدادی اسباب بازی دهانی بهداشتی برای قرار دادن در دهان کودکان با اختلال شکاف کام تهیه کنند.
به والدین آموزش دهید برای تحریک لبهای کودکان با اختلال شکاف کام،از کشیدن محکم مسواک روی آنها،مالیدن وازلین یا کشیدن بر قلب بر روی لب ها استفاده کنند.
به والدین آموزش دهید برای تحریک زبان و ستیغ لثوی،روی آنها مسواک کشیده یا خوراکی های چسبناک ( نظیر مربا ، حبوبات یا روغن بادام زمینی) بر روی آنها قرار داده تا کودکان لب‌شکری آنها را لیس بزند.
در جلسات گفتار درمانی برای لب شکری به والدین آموزش دهید همراه با کودکان با اختلال شکاف کام در بازی غان و غون شرکت کرده و بیان اصوات دهانی (نظیر بابا، ماما یا نه نه ) را تشویق کنند،تولید اصوات چاکنایی و حلقی را تشویق و تقویت نکنید .
در صورت لزوم،راهبردهای درمان اختلال بلع را به کودکان لب‌شکری و والدین او آموزش دهید.
از طریق راهنماهای لمسی،شنیداری و بینایی به کودکان با اختلال شکاف کام آموزش دهید به جای استفاده از همخوان های انسدادی چاکنایی و سایشی حلقی از جایگاه‌های صحیح تولیدی استفاده نماید.
برای آنکه کودکان لب شکری بتوانند تفاوت تولید انسدادی های چاکنایی و سایشی های حلقی با انسدادی ها و سایشی های دهانی را مشاهده کند،از نمایشگر گفتار استفاده کنید.
به کودکان با اختلال شکاف کام آموزش دهید پیش از بیان انسدادی های بیواک /k/ ، /t/ و /p/ ، صدای /h/ را بیان کند.
برای آنکه کودکان لب شکری بتوانند تولیدات اصوات دهانی و خیشومی خود را مشاهده کند، از ابزار بینایی (نظیر سی اسکیپ یا خیشوم سنج یا روشهای بازخورد زیستی) استفاده کنید.
در جلسه گفتاردرمانی در لب شکری یک نی در وسط دندانهای پیشین کودکان لب شکری قرار دهید و از او بخواهید،همانند تولید صدای /s/ هوا را از طریق نی به بیرون بفرستد.
در صورتی که بی کفایتی کامی-حلقه ای کودکان با اختلال شکاف کام شدید بوده و پس از ایجاد جریان هوای دهانی نیز،خروج هوا از بینی و خیشومی شدگی ادامه دارد،نیاز به جراحی یا تعویض پروتز را جهت رسیدن به بسته شدن کامل اسفنکتر،با تیم شکاف کام و والدین کودکان لب شکری بررسی کنید.
جهت پیشگیری از استفاده جبرانی کودکان با اختلال شکاف کام از جانشینی های چاکنایی و حلقی،تمرین روی جایگاه همخوان های انفجاری،سایشی و انفجاری سایشی بیواک را آغاز کنید.
در جلسات گفتاردرمانی برای شکاف کام برای تقویت جریان هوای دهانی مورد نیاز همخوان های انفجاری،سایشی و انفجاری- سایشی از راهنماییهای بینایی و لمسی (مثل دمیدن آرام به اشیا متحرک و سبک یا تکه های کاغذ) استفاده کنید.
در گفتاردرمانی برای ایجاد تقابل میان جایگاه همخوان های پیشین و پسین از قاشقک خوش طعم یا تکه های نخی آغشته به آب میوه استفاده کنید،از کودکان لب شکری درخواست کنید زبان یا لب ها را بر روی نواحی لمس شده قرار دهد و سپس اصوات پیشین و پسین را تقلید نماید.
برای هدف قرار دادن عادت پس روی،تمرینی با استفاده از کلمات حاوی جفت های کمینه(مانند زنگ و زن یا کاج و تاج ) ارائه کنید و از کودکان با اختلال شکاف کام بخواهید با استفاده از کلمات دارای همخوانهای متقابل پسین و پیشین،تصاویر یا اشیایی را درخواست کند یا داستان بگوید.
در گفتاردرمانی لب شکری پیش از شروع درمان،با دندانپزشک و ارتودنتیست کودکان لب شکری مشورت کنید تا مشخص شود که آیا وضعیت دندانی کودکان لب شکری از جریان یافتن هوا در خط وسط ممانعت می کند یا خیر.
اگر کودکان با اختلال شکاف کام می توانند صدای /th/ را به طور واضح تولید کند،به او آموزش دهید که با این صدا شروع کند و سپس به آرامی زبانش را به عقب برده و روی ستیغ لثوی پشت دندان های پایین قرار دهد تا /s/ غیر کناری تولید شود. برای تولید /z/ هم از /th/ استفاده کنید.
چنانچه کودکان با اختلال شکاف کام می تواند صدای را به طور واضح تولید کند به او آموزش دهید که زنجیره صدای ( t-t-t-t-t-s ) را به طور سریع و ملایم بیان کند،چرا که اگر به طور سریع و ملایم تکرار شود،صدای /s/ با جریان هوای مرکزی تولید خواهد شد.
برای بررسی انسداد احتمالی مسیر خیشومی متخصص گوش و گلو و بینی کودکان لب‌شکری مشورت کنید.
در گفتاردمانی شکاف لب،دمیدن از طریق بینی را به کودکان با اختلال شکاف کام آموزش دهید،به این ترتیب که ابتدا لب هایش را روی هم بگذارد و سپس آنقدر هوا را از بینی بیرون بدهد که کاغذ یا دستمال جلوی بینی اش حرکت کند،از والدین وی بخواهید به او کمک کند تا حداقل دو یا سه بار در روز این تمرین را انجام دهد.
با استفاده از بازی های ساده جفتهای کمینه خیشومی و غیر خیشومی (مثل نِام و ناب ، مام و بام ، ناس و داس و نق و دق ) را تمرین کنید.
از برنامه های رایانه ای (نظیر ویزی پیج یا نمایشگر گفتار) که تغییرات زیر و بمی را به شکل گرافیک نشان میدهد و به کودکان با اختلال شکاف کام برای ایجاد تغییرات لازم در سطح زیر و بمی عادتی اش کمک می کند. استفاده کنید.
برای افزایش مهارت های زبان بیانی و دریافتی از روش های درمانی متناسب با سن کودکان لب شکری استفاده کنید.
اختلال تشدید
چندین ساختار برای جدا کردن حفره دهان از بینی هنگام حرف زدن و ایجاد انسداد کامی حلقی همراه با هم فعالیت می کنند. دریچه کامی حلقی شامل نرم کام و دیواره های کناری و خلفی حلق است. اگر دریچه کامی حلقی بسته نشود و یا عملکرد بد داشته باشد، ممکن است هنگام گفتار صداهایی که از دهان خارج میشوند را از بینی بشنوید.
دو علامت اصلی گفتاری عدم کفایت دریچه کامی حلقی:
بیش خیشومی: گاهی گفتار تو دماغی نامیده میشود. صداهای «م» و «ن» در بینی تشدید میشوند.بیش خیشومی زمانی اتفاق می‌افتد که سایر صداها غیر از «م» و « ن» در بینی تشدید شوند و میزان تشدید آن صداها از متوسط تا شدید متغیر است.
فرار هوا از بینی: زمانی اتفاق می‌افتد که هنگام ایجاد صداهایی که در داخل حفره دهان ایجاد می شوند به اشتباه هوا از راه بینی فرار میکند و صداهایی شبیه خرخر به وجود می‌آورد و در ایجاد صداها اختلال ایجاد کند.
( VPI ) در کودکان
هر کودکی دارای شکاف کام در معرض خطر ( VPI ) است. رایج ترین علت عدم کفایت کامی حلقی،شکاف کام یا لب شکری یا شکاف زیر مخاطی کام (عدم پیوستگی سقف دهان که توسط لایه ای از مخاط سقف دهان پوشیده شده) است. حدود ۲۰ تا ۳۰ درصد کودکانی که دارای شکاف کام با یا بدون شکاف لب هستند،بعد از عمل جراحی،عدم کفایت دریچه کامی حلقی را بروز می دهند. همچنین درصد پایینی از کودکان دارای شکاف زیر مخاطی کام، ( VPI ) را نشان می دهند.
گاهی اوقات بعد از برداشتن لوزه سوم یا آدنوئید (فرایند جراحی برای برداشتن آدنوئید یا لوزه سوم در خلف بینی) ( VPI ) اتفاق می‌افتد. اغلب ممکن است کودکانی که به علت آسیب مغزی که منجر به شلی عضلات گردن می شود، دچار بدعملکردی دریچه ی کامی حلقی می شوند. و همچنین گاهی علت این اختلال ناشناخته است.
گروه درمانی همراه گفتاردرمانی شکاف کام
گروه درمانی در درمان ( VPI ) نقش موثری دارد.
آسیب شناسان گفتار و زبان:تشخیص اختلالات گفتاری به علت عدم کفایت دریچه کامی حلقی و تمایز آن از سایر اختلالات گفتاری
رادیولوژیست: ارزیابی عملکرد کامی حلقی با گرفتن آزمونها و تصویربرداری
متخصص گوش و حلق و بینی: متخصص بیماریهای گوش و حلق و بینی
دندانپزشک و جراح فک و صورت: جراحی و ساخت پروتز های دهانی
تشخیص ( VPI )
آسیب‌شناس گفتار و زبان برای تشخیص ( VPI ) ،گفتار کودک را ارزیابی میکند.
متخصص گوش و حلق و بینی با روش نیزوآندوسکوپی عملکرد دریچه کامی حلقی را سنجش می کند.
رادیولوژیست با تصویر برداری هنگام گفتار،عملکرد دریچه را مشاهده و ثبت می کند. در این روش حرکات نرم کام و عضلات گلو به صورت واضح مشاهده می شود.
کودکان دارای بد عملکردی دریچه کامی حلقی ممکن است مشکلات دیگری داشته باشند که بر گفتارشان تاثیر بگذارد:
اختلال در تولید صداهای گفتاری
هماهنگی گفتار (قرار دادن صدا ها کنار هم)
صوت (اختلال آواسازی در حنجره)
گزینه های درمان ( VPI )
گفتار درمانی
بعد از مشکلات گفتاری مانند تلفظ نادرست کلمات با ( VPI ) ارتباط دارند و میتوان با روشهای گفتار درمانی آنها را کاهش داد.
علائم گفتاری ناشی از ( VPI ) در بعضی افراد تنها با روش های گفتار درمانی کاهش پیدا نمی کند.
پروتزها
( VPI obturator ): پروتزی است که در سقف دهان قرار داده میشود.
جراحی
( Furlow palatoplasty ): عضلاتی که به نرم کام متصل هستند و به شکل ناهنجار قرار گرفته‌اند در این نوع جراحی در موقعیت هنجار قرار داده می شوند.
( Sphincter pharyngoplasty ): جراح در این نوع جراحی بافت خلفی حلق را به نرم کام نزدیک تر می کند.
زمانی که نرم کام عملکرد مناسبی دارد ولی دیواره خلفی حلق نمی تواند به خوبی حرکت کند،این نوع جراحی انجام می شود.
هدف از درمان، حذف بدعملکردی دریچه کامی حلقی و کمک به کودک برای توسعه الگوهای گفتاری هنجار است.
نکته مهم پس از جراحی انجام گفتاردرمانی برای شکاف کام می باشد تا کودک بتواند گفتار صحیح و قابل فهمی را بدست آورد، مرکز گفتاردرمانی دکتر صابر در زمینه گفتاردرمانی در شکاف کام به صورت تخصصی فعالیت می نماید.
زبان آموزی کودکان با آواز سازی کودک در زمان تولد شروع میشود و به سمت تولید واژه ها و جملات پیشرفت میکند. گفتار کودکان در سنین ۶ و ۷ سالگی شبیه بزرگسالان می گردد. کودکان در این سنین قواعد دستوری را به طور صحیح به کار می‌برند و قادر به تولید جملات پیچیده و مرکب هستند. گفتاردرمانی به کودکان با مشکلات گفتاری نظیر ناروانی گفتار لکنت زبان و نوک زبانی حرف زدن،همچنین به کودکانی که دیر حرف می زند کمک می کند تا مراحل رشد کلامی را به درستی طی کرده و گفتار خود را بهبود بخشند. این امر موجب بهبود ارتباط کلامی و اجتماعی در کودکان شده و از مشکلات بیشتر در آینده نظیر گوشه گیری، اضطراب و افسردگی در کودک جلوگیری می نماید. گفتاردرمانی می تواند در آموزش مهارت های ارتباطی و اجتماعی کودکان موثر بوده و مهارت های اجتماعی صحیح را به آنان آموزش دهد. در کودکان با تاخیر کلامی تمرینات گفتاردرمانی و طی مراحل رشد زبانی کودک با انجام تکنیک های گفتاردرمانی موجب تولید گفتار و بهبود کلام در کودکان می گردد. مرکز گفتاردرمانی دکتر صابر به بررسی مراحل رشد زبانی کودکان و تشخیص مشکلات رشد گفتار وکلام در کودک و درمان اختلالات تکلم می پردازد. متخصصین مجرب این مرکز در کنار تجهیزات پیشرفته مرکز شامل اتاق شنیداری، سنسوری روم و … در جهت برطرف کردن مشکلات گفتاری کودکان فعالیت می نمایند.
مراحل رشد گفتار کودکان
گفتاردرمانی به توضیح مراحل رشد زبانی کودک و پیشرفت زبان در کودکی یا سال های اول زندگی طی مراحل خاص صورت می گیرد که شامل موارد زیر است:
صدا های زیستی پایه مانند گریه کردن: گریه نخستین صوت شیرخواران است که از تولد شروع می شود. گریه کودکان معمولاً نشان دهنده گرسنگی، درد و ناراحتی آنها است.
بغبغو کردن: آواهایی هستند که از دو ماهگی شروع می شوند، مانند: اه ه ه…
غان و غون کردن: آوا هایی که از شش ماهگی شروع میشوند مانند ما ما ما ما و با با با . غان و غون کردن مجموعه‌ای از صداها هستند که با تکرارثبات بیشتر تولید میشوند ولی تقلیدی از اصوات شنیده شده نیستند چون شیرخواران ناشنوا هم غان و غون می کنند.
گفتار های تک کلمه ای که از حدود ده ماهگی شروع می شوند. در طی سال دوم زندگی کودک، تولید و درک کلمات به میزان زیادی افزایش می یابد.
گفتارهای دو کلمه ای که از حدود ۱۸ الی ۲۴ ماهگی شروع میشود ( آغاز ترکیب کلمات)
گفتار تلگرافی: این گفتار شامل دو، سه یا چند کلمه دارای معنا بوده ولی همراه با حذف همه کلمات غیر ضروری است.
کاربرد جملات که از حدود دو و نیم الی ۴ سالگی شروع می شوند. کودکان در این سنین جملاتی را به کار می‌برند که بیشتر دارای ۳ تا ۵ کلمه است. اگر چه قواعد صحیح دستوری در این سنین با بزرگسالان متفاوت هستند ولی به تدریج بهبود می یابند.
عوامل موثر بر رشد کلامی کودک و اکتساب زبان
هم عوامل ذاتی و هم شرایط محیطی در رشد کلامی نقش دارند و هیچ کدام به تنهایی نمی‌توانند توجیه کننده همه جنبه‌های رشد زبان و اکتساب مهارتهای زبانی باشند. بنابراین در رشد و اکتساب زبان، عوامل فیزیولوژیکی (زیست شناختی) و محیطی با یکدیگر در تعامل هستند.
برخی از عوامل که بر مراحل رشد کلامی کودکان در گفتاردرمانی کودکان به خصوص در دوران کودکی اثر می گذارند عبارتند از:
رسش یا رشد عمومی مانند رشد حسی-حرکتی. رسش عبارت است از آمادگی زیستی مبتنی بر یک نقشه ژنتیکی.
سلامت بدن
عدم بیماری
تحصیلات والدین
اقتصاد والدین
مدت زمان تعامل و میزان توجه والدین جهت آموزش و رشد گفتار
کیفیت گفتار والدین
میزان هوش کودک
مهارت های حافظه صوتی
یادگیری زبان در سنین پایین‌تر به خصوص در سالهای اولیه کودکی
نظارت و کنترل بر اکتساب زبان و مهارت های زبانی (فراشناخت) که بیشتر در ارتباط با کودکان بزرگسال و سنین بالاتر است.
ارتباطات اجتماعی همانند برقراری ارتباط و بازی با همسالان یا کودکان بزرگتر از خود
استفاده از وسایل ارتباط جمعی و فناوری
محیط های آموزشی و پرورشی چون مهدکودک و کودکستان
استفاده از قصه‌ها و داستان‌های متناسب با سن این کودکان
دیدگاه سوم: در ابتدا،رشد زبان و تفکر،متوازن و همزمان بود وسپس به هم می آمیزند.
ویژگیهای دیدگاه اول: زبان شکل‌دهنده تفکر است
به فرضیه ورف- ساپیر یا نظریه نسبیت زبانی معروف است
زبان قبل از تفکر به وجود آمده و به تدریج تفکر را ایجاد می کند
مفاهیم و ادراکات هر کشوری وابسته به زبان آن کشور است
زبان های متفاوت در کشورهای مختلف منجر به ادراکات متفاوت می شوند
اگرچه برخی از تحقیقات، فرضیه ورف- ساپیر را تایید می کنند ولی شواهدی نیز وجود دارند که بر خلاف این فرضیه است.
ویژگیهای دیدگاه دوم :زبان ابزاری است برای بیان تفکر
این دیدگاه در ارتباط با تئوری رشد شناختی پیاژه است
عمل کودک روی اشیای جهان واقعی یا محیط از طریق لمس و دستکاری آنها،ابتدا باعث ایجاد نوعی تفکر حسی می شود
به تدریج در طی رشد کودک، تفکر سیاسی منجر به ایجاد زبان جهت بیان آن افکار حسی می گردد.
در رشد شناختی کودک، تفکر پیش از یادگیری زبان اتفاق می‌افتد
کار کردن با اشخاص ناشنوا نشان میدهد که این افراد علی‌رغم عدم توانایی های زبانی از نظر سخن گفتن، توانایی تفکر و منطق را جهت حل مسائل دارند. همچنین برخی از تحقیقات بر روی کودکان خردسال، تئوری پیاژه مبنی بر اینکه تفکر قبل از یادگیری زبان ایجاد می شود را تایید می کنند. اما در عین حال باید پذیرفت که تفکر انسان تحت تأثیر واژگان یا کلمات نیز هستند. کلمات و به طور کلی زبان باعث تسهیل تفکر و اندیشیدن می گردند. بنابراین، زبان نمی تواند فقط ابزاری در جهت بیان افکار و اندیشه‌ها باشد.
ویژگی های دیدگاه سوم: در ابتدا رشد زبان و تفکر،متوازن و همزمان بوده و سپس به هم می آمیزند
ترکیبی از دیدگاه اول ( فرضیه نسبیت زبانی ورف- ساپیر) و دیدگاه دوم( تئوری رشد شناختی پیاژه) است.
این دیدگاه توسط ویگوتسکی محقق و روانشناس روسی مطرح گردید.
رشد زبان و تفکر در مراحل اولیه رشد موازی بوده،این دو به طور همزمان ولی هر یک به صورت مستقل ایجاد می شوند ( در ابتدا به طور جداگانه و مستقل از هم)
در حدود دو سالگی با رشد زبان از طریق واژه‌ها و نامگذاری اشیا و جهان پیرامون،زبان و تفکر به تدریج به هم می آمیزند و در یکدیگر ادغام می گردند.
از دیدگاه ویگوتسکی، مراحل رشد زبانی کودک و اکتساب زبان مهم ترین جنبه رشد کودکان محسوب می شود که نقش اساسی و پر اهمیت در رشد شناختی دارد. وی بر این اعتقاد بود که زبان مهمترین ابزار روانشناختی جهت کنترل و سازماندهی رفتار، تعاملات اجتماعی،حافظه،حل مسائل و برنامه‌ریزی است.
از نظر ویگوتسکی ،عوامل فرهنگی و اجتماعی نقش بسیار مهمی در رشد شناختی و عملکردهای ذهنی دارند.کودکان توانایی گفتار و قدرت سخنوری را به علت نیاز به تعاملات اجتماعی و اثرگذاری بر دیگران یاد میگیرند. پیشرفت و رشد زبان در کودکان از گفتار بیرونی به طرف گفتار درونی است. در نهایت، گفتار درمانی کودکان به افکار آنها تبدیل میشود.
باتوجه به پویایی های یک جلسه گفتاردرمانی در منزل، در چارچوب یک جلسه درمانی خاص درمانگر با کودک و خانواده او صحبت میکند، متخصصان بالینی برای مشخص کردن برخی از مهارت های به کار گرفته شده در خلال جلسه گفتار درمانی در منزل برای کودکان، درمانگر کودک را راهنمایی می کنند، هدایت میکنند، الگو در اختیار آنان قرار می دهند به کارشان جهت می دهند، به آنان کمک میکنند، داده‌ها را جمع‌آوری میکنند، کودک را مورد تشویق قرار میدهند،و تلاش های آنان را استحکام می بخشند. تمام این مهارت ها به کمک تعامل در گفتاردرمانی اجرا میشوند، که این تعامل در درمان، یک نوع تبادل بسیار ملایم و تاثیر پذیر بین گفتاردرمان و کودک در خلال درمان است. گفتاردرمانی کودکان در منزل یکی از خدمات ویژه مرکز گفتاردرمانی کودکان دکتر صابر می باشد که به صورت تخصصی و توسط گفتاردرمانان با سابقه و دوره دیده مرکز ارائه می شود. بیش از 53 نیروی متخصص مرکز در حیطه درمان کودکان در منزل در اختلالات گفتاری، لکنت زبان، تاخیر کلامی اختلال تلفظ و… فعالیت می نمایند و با بهره گیری از تکنیک های روز دنیا و زیر نظر دکتر صابر خدمات گفتاردرمانی کودکان در منزل را به بهترین نحو انجام می دهند.
جهت تماس با کلینیک کاردرمانی و گفتار درمانی جناب آقای دکتر صابر (کلینیک توانبخشی پایا در پاسداران ، کلینیک توانبخشی غرب تهران در سعادت آباد) باشماره 09029123536 تماس حاصل فرمایید.
گفتاردرمانی کودکان در منزل
با استفاده از یک مجموعه تمرین هایی که به منظور افزایش تبحر و موفقیت در مهارت های گفتاردرمانی کودکان طراحی شده اند، به گفتاردرمان ها آموزش داده میشود تا مسیر درمان را از آغاز تا سطح توانمندی حرفه ای، با موفقیت پشت سر بگذارند. این تبحر با استفاده از تجزیه و تحلیل فعالیت صورت می گیرد و تجزیه و تحلیل فعالیت، نوعی مفهوم رفتاری است که از طریق آن، فعالیت ها،و یا مهارت ها، به اجزای کوچکتری خرد میشوند، تا این اجزا به صورت جداگانه فراگرفته شوند و سپس این اجزا با یکدیگر ادغام می شوند تا هدف یا فعالیت های مورد نظر نشان داده شوند. با تجزیه و تحلیل هر جزء از درمان، مهارت های لازم برای اجرای موفقیت آمیز آن جز ایجاد میشود، و سپس با ادغام این مهارتها با یکدیگر و اجرای توالی هدف کلی، گفتاردرمان می آموزد تا هنر یا نمایش مهارت های بنیادی درمان گفتار و زبان را تجزیه کند.
غالباً متخصص تازه کار گفتاردرمانی نسبت به آنچه که مشاهده کرده است نامطمئن است. جای شگفتی نیست که، آسیب شناسان تازه کار، از فکر اینکه سرانجام شخصاً مسئولیت ارائه درمان را به عهده بگیرند، احساس ترس کنند. هرچند در آغاز، اندیشه ارائه درمان باعث آزردگی خاطر آنان می شود، ولی متخصصان تازه کار، از طریق تمرین های هدایت شده در قالب مهارت های درمانی، نه تنها به عنوان گفتار درمان در هدایت و راهنمایی بیماران احساس راحتی می کنند، بلکه سرانجام شیوه‌ها و شگردهای درمان گفتار و زبان را به نحو شایسته ای اجرا می کنند.
مهارت هایی برای درمان گفتار و زبان کودکان در منزل
بسیاری از توانایی‌ها، مهارتها، شگردها و هر گونه تجربه مربوط به این حرفه ای، متشکل از مجموعه‌ای از خبرگی هایی است که گفتاردرمانگران از خود نشان می دهند. پژوهشگران مختلفی، اطلاعات سودمند مربوط به مهارتهای مورد نیاز گفتاردرمانگر در کار بالینی را در اختیار ما قرار داده اند. به عنوان مثال، هگد، دیویس، اهمیت اطلاعات گسترده ای را که گفتاردرمان کودک در حرفه خود نیاز دارند، توضیح داده‌اند. دو نوع مهارت اساسی وجود دارند که، متخصصان گفتاردرمان هنگام ارائه درمان گفتار و زبان باید از خود نشان دهند: مهارت های برقراری ارتباط بین فردی ، و مهارت های ویژه درمان. مهارت های برقراری ارتباط بین فردی عبارتند از: رفتار های شخصی و یا تعاملاتی که هنگام گفتگو با دیگران مورد استفاده قرار میگیرند. مهارت های برقراری ارتباط بین فردی، در خلال مراحل مختلف رشد کودک، به شکل های مختلفی پدیدار می شوند. این مهارت ها شامل این نوع ویژگی های رفتاری است: رفتار های جدی، دوستانه، مودبانه، راستگویی در بازخورد، و تعاملات غیر کلامی مناسب (برقراری ارتباط چشمی،زبان بدنی،رفتارهای حاکی از صمیمیت و احساس نزدیکی و غیره) برخی از گفتار درمانان کودک ذاتاً دارای مهارت های برقراری ارتباط بین فردی مناسبی برای درمان گفتار و زبان هستند، در حالی که به برخی دیگر از گفتاردرمانان باید علاوه بر آموزش مهارتهای ویژه درمان، مهارت های برقراری ارتباط بین فردی هم آموزش داده شود.
مهارت های ویژه درمان، مهارتهای تخصصی اصلی و بنیادی ضروری برای درمان موثر در گفتار و زبان می باشند. اساساً به دلیل اهمیت این مهارت ها در کار بالینی موثر،مهارت های ویژه درمان در ارتباط با کاربردشان در درمان گفتار و زبان آموزش داده می شوند،و دانشجویان باید آنها را یاد بگیرند،اگرچه بسیاری از این مهارت ها در سایر علوم هم کاربرد دارند. صرف نظر از اینکه دانشجویان تا چه اندازه در مهارتهای برقراری ارتباط بین فردی ورزیده باشند، تمام دانشجویانی که رشته اختلالات برقراری ارتباط را فرا میگیرند، باید مهارت های ویژه درمان را آموزش ببینند. به عنوان یک نکته دلگرم کننده، باید گفته شود که، گفتاردرمانگران تازه کار باید بدانند، تمامی مهارت های نشان داده شده در درمان گفتار و زبان، مهارتهای یادگرفتنی هستند. یا گفتاردرمانان باید هم مهارت های برقراری ارتباط بین فردی و هم مهارت های ویژه درمان را آموزش ببینند، و یا این که فقط لازم است تا مهارت های ویژه مربوط به درمان را بیاموزند.
گفتاردرمانی ها تمامی مهارت ها را می آموزند، و سرانجام با استفاده از فعالیت‌هایی به نام تحلیل فعالیت انجام شده، و بدون هرگونه مشکلی، این مهارت ها را یک به یک اجرا می کنند. مهارت های ویژه ی درمان که باید در زمینه ی درمان گفتار و زبان ارایه شوند.
هنگامی که گفتاردرمان از مهارت های فهرست شده همراه با اطلاعات گسترده حرفه ای خود در مورد هر یک از ناتوانی ها ( تولید واج شناسی، زبان صدا، روانی گفتار، طنین، بلع، وغیره) استفاده می کند، موفقیت در درمان نه تنها دست یافتنی است، بلکه میزان این موفقیت هم بسیار بالا است.
ویژگی های مهم گفتار درمانی در منزل برای کودکان
انتظارات مربوط به برقراری ارتباط در گفتاردرمانی در منزل
انگیزه در روند درمان
شوق، نشاط،و بلندی صدا در روند گفتاردرمانی کودکان در منزل
جای نشستن، احساس صمیمیت و نزدیکی با کودک، و لمس کردن بیمار در روند درمان
آمادگی، تعیین سرعت و روانی گفتار در روند گفتاردرمانی در منزل برای کودک
مقدمات: محرک‌های هشداردهنده، ارائه سرنخ، الگو دادن، تشویق و ترغیب.
آموزش مستقیم: حس های یادگیری، توصیف/اجرا، پرسش و صبر و انتظار
ارائه محرک: شکل بخشیدن (نزدیک سازی های پی در پی)
تقویت کننده های مثبت: تشویق کلامی، جایزه ها و تقویت کننده های اولیه متناسب با علایق کودکان در گفتاردرمانی در منزل
بازخورد اصلاح کننده در روند گفتاردرمانی در منزل برای کودکان.
یکی از روش های درمانی در درمان کودکان اوتیسم برنامه TEACCH است. آموزش در برنامه تیچ با استفاده از یک ارزیابی دقیق و مناسب آغاز می شود. هدف از ارزیابی کسب اطلاعات در موارد مختلف است. مواردی مانند سطح مهارت کودک اوتیسم، شیوه یادگیری وی، الگوی واحد و منحصر به فرد توانایی کودک اوتیسم و نیازها و علائق وی، ارزیابی می تواند به دو شیوه رسمی و غیر رسمی انجام شود. در مرکز اوتیسم دکتر صابر تأکید بر ارزیابی غیر رسمی است تا با استفاده از آن اطلاعات پایه ای در مورد کودک اوتیسم برای آماده سازی برنامه انفرادی مناسب به دست آید. مرکز اتیسم دکتر صابر در زمینه درمان اوتیسم با استفاده از تکنیک های روز دنیا در حیطه کاردرمانی اوتیسم و گفتاردرمانی اوتیسم مشغول به فعالیت می باشد.
درمان اوتیسم با برنامه TEACCH یا رویکرد تیچ
درمانگر باید به خاطر داشته باشد که رشد مهارت ها در اختلالات طیف اوتیسم مختل شده است و ارزیابی نیازمند اتخاذ شيوه متوالی رشد است تا با استفاده از آن دریافته شود که فرد بر کدام مهارت ها غلبه یافته است و کدامین مهارت ها را یاد نگرفته است. توجه به درجه استقلال و میزان اتکاء به خود فرد بایستی نکته اصلی ارزیابی فرد باشد. ارزیایی توانمندی ها و علائق می تواند سرنخی برای تدوین برنامه های آموزشی و فعالیت ها و محتواهای مرتبط با آن باشد. ارزیابی مهارت های ظاهر شده در فرد به برنامه ریز نقطه آغاز فعالیت ها را نشان می دهد و نحوه سازمان دهی و عادات کاری فرد نیز در سازمان دهی محیط و فضای انجام فعالیت های آموزشی به برنامه ریز کمک خواهد کرد. لازم به ذکر است که مرحله ارزیابی می تواند اطلاعات بسیار مهمی را در زمینه مناسب سازی فرایند رشد برای فرد، میزان عملی بودن برنامه های موجود با توانمندی های فرد و خواسته ها و آرزوهای والدین در اختیار برنامه ریز قرار دهد.
در برنامه تیچ در درمان اوتیسم ارزیابی می تواند با استفاده از مطالعه پرونده فرد و اطلاعات نوشتاری در مورد وی به دست آید. در زمان انجام کار اطلاعات اصلی مورد نیاز را باید در ارتباط با موارد زیر به دست آورد تا با استفاده از این اطلاعات ساختار اصلی برنامه و اهداف آن را تعیین کرد :
توانمندی ها
علائق
مهارت های درسی، بازی و عملکردی
ناتوانی و ضعف ها و یا نکاتی که باید تمرکز بیشتری بر آنها کرد
سطح و میزان برقراری ارتباط
مهارت های اجتماعی – درخواست کمک، کار در گروه و غیره
شیوه های یادگیری و میزان توجه، سطح عملکرد، سازماندهی، موضوعات حسی، تغییر در موضوعات
گاری ماسیبو مدیر مرکز رویکرد تیچ معتقد است که :
با استفاده از ارزیابی مشخص می شود که یادگیری را بر کدامین مهارت علائق و نیازهای فرد دارای اوتیسم می توان بنا نهاد، بررسی و مرور مدل های آموزشی موجود برای این افراد نشان دهنده غلبه الگوی رفتارهای “طبیعی” بر فعالیت های شناختی و آموزشی است و اغلب این برنامه ها به این امر توجهی ندارند که منطبق شدن با آن رفتار “طبیعی” امری دشوار و گاه غیر ممکن است علت این ناتوانی محدودیت دامنه تمرکز و گرایش به سمت توجه به جزئیات است و حواس آنان از انسجام کمتری برخوردار است. باید به آنها کمک کنیم تا بتوانند پیوندهایی برقرار سازند. یعنی به جای کنترل چراغ چشمک زن باید سعی در گسترش شعاع نور داشته باشیم”
شیوه های یادگیری افراد دارای اختلالات طیف اوتیسم
ساخت انفرادی برنامه های آموزشی رمز موفقیت آموزش است و متخصصان برنامه تیچ همانند افرادی عمل می کنند که گستره مشکلات ایجاد شده توسط اوتیسم را می شناسند و از آن آگاه هستند. برنامه ریزان سعی در تهیه برنامه ای انفرادی دارند که بر اساس شیوه یادگیری فرد تنظیم شده باشد و باعث ارتقاء سطح سازگاری افراد دارای اوتیسم شود. این سازگاری با استفاده از شیوه های مختلفی مانند افزایش مهارت های افراد، تعديل محیط به گونه ای که اثر نقایص موجود در فرد به حداقل میزان خود کاهش یابد و استفاده از استراتژی های مربوط به آموزش ساخت دار و سایر حمایت های بصری به منظور افزایش یادگیری و تسهیل در برقراری ارتباط ایجاد شود. در این برنامه آموزش با استفاده از ساخت بصری دنبال می شود این نوع ساخت به منظور افزایش توانمندی فرد انجام می شود.
با توجه به ویژگی های افراد قرار گرفته در طیف اختلالات اوتیسم در روش تیچ نیازهای یادگیری آنان به صورت زیر توصیف شده است :
نیاز مندی به حمایت برای ادراک و جهت گیری به سمت محیط های اجتماعی
نیازمندی به حمایت های بصری برای زبان ادراکی و بیانی
نیازمندی به ساخت های فیزیکی به منظور کم کردن محرک های مخل یادگیری در این افراد
نیازمندی به برنامه های مختلف برای جبران تفاوت های موجود در شیوه پردازش اطلاعات
نیازمندی به سیستم های کاری متفاوت و مطابق با توانمندی های شناختی
نیازمندی به متن های مختلف برای درک هر چه بیشتر و بهتر دستورالعمل ها و راهکارها
نیازمندی به سیاهه و لیست های متنوع برای مشخص کردن در خواست ها و الزام های موجود در محیط های کاری و آموزشی
یکی از مهم ترین اصول در رویکرد تیچ در درمان اوتیسم، استفاده از سازمان دهی و توالی گام های تشکیل دهنده یک فعالیت و با برنامه آموزشی است، با استفاده از این توالی و سازماندهی وی قادر خواهد بود که موارد زیر را درک کند :
چه چیزی درخواست شده است؛
تدوین و اجرای برنامه به صورت عملی چگونه است و هر گام به چه صورتی باید انجام شود
و یادگیری و حفظ دقیق نظم و توالی تکلیف درخواست شده برای وی قابل درک خواهد بود.
راهکارهایی که برای تسهیل سازمان دهی و توالی پیشنهاد شده است عبارتند از:
سازمان دهی افراد و مواد مورد استفاده در آموزش
استفاده از نمادهای مشخص و واضح، برای زمان آغاز و پایان فعالیت
حمایت های بصری به منظور درک مفاهیم ذهنی
آموزش مهارتهای زندگی به کودکان اوتیسم با روش TEACCH
برنامه TEACCH (درمان و آموزش کودکان مبتلا به اوتیسم و ناتوانی‌های ارتباطی مرتبط) یکی از مؤثرترین روش‌ها برای آموزش مهارتهای زندگی به کودکان طیف اوتیسم است. این برنامه با ساختاردهی محیط و فعالیت‌ها، یادگیری را برای این کودکان قابل‌دسترس‌تر میکند.
مهارتهای اصلی که با TEACCH آموزش داده میشوند:
خودمراقبتی: لباس پوشیدن، مسواک زدن، توالت رفتن
مهارتهای خانگی: مرتب کردن وسایل، کمک در کارهای ساده خانه
اجتماعی: رعایت نوبت، پیروی از قوانین ساده
سازماندهی: مدیریت زمان و وظایف روزانه
راهکارهای TEACCH برای آموزش مؤثر:
-استفاده از برنامه‌های بصری:
تصاویر و نمادها به جای دستورات شفاهی
جدول‌های زمانی تصویری برای پیشبینی روال روز
-تقسیم کار به مراحل کوچک:
هر مهارت به بخش‌های قابل‌مدیریت تقسیم میشود
تسلط بر هر مرحله قبل از رفتن به مرحله بعد
-محیط‌های یادگیری ساختاریافته:
فضای فیزیکی مشخص برای هر فعالیت
کاهش عوامل حواس‌پرتی
-نقش خانواده در این فرآیند:
والدین می‌توانند با ایجاد ثبات در خانه و استفاده از همان راهبردها، یادگیری را تسریع کنند. مطالعات نشان داده‌اند که ترکیب TEACCH با سایر روش‌ها مانند ABA میتواند نتایج بهتری ایجاد کند.
آیا TEACCH میتواند به بهبود ارتباطات غیرکلامی در اوتیسم کمک کند؟
برنامه TEACCH به عنوان یکی از جدیدترین روش درمان اوتیسم، تأثیر قابل‌توجهی بر بهبود ارتباطات غیرکلامی دارد. بسیاری از کودکان طیف اوتیسم با چالش‌های ارتباطی مواجهند و TEACCH با راهکارهای منحصر به فرد به آنها کمک میکند.
راهکارهای TEACCH برای ارتباط غیرکلامی:
سیستم ارتباطی تبادل تصویر (PECS):
استفاده از کارت‌های تصویری برای بیان نیازها
تقویت درخواست‌های کاربردی
زبان بدن و حالات چهره:
آموزش تشخیص و بیان احساسات از طریق تصاویر
تمرین‌های آینه‌ای برای تقلید حالات صورت
اشارات و حرکات هدفمند:
آموزش اشاره‌های کاربردی (مثل اشاره به شیء مورد نظر)
ترکیب حرکات با ارتباط تصویری
مدت زمان لازم برای مشاهده نتایج:
پیشرفت معمولاً پس از 3 تا 6 ماه تمرین منظم قابل مشاهده است، اما این زمان بسته به سطح عملکرد کودک متفاوت خواهد بود. ترکیب TEACCH با گفتاردرمانی میتواند نتایج را بهبود بخشد.
سوالات متداول:
1- آیا TEACCH جایگزین گفتاردرمانی یا کاردرمانی میشود؟
خیر، TEACCH مکمل این روش‌هاست. ترکیب آن با گفتاردرمانی و کاردرمانی حسی نتایج بهتری دارد.
2-آیا TEACCH میتواند مشکلات حسی در اوتیسم را کاهش دهد؟
بله، با سازماندهی محیط فیزیکی (مثل نور مناسب، کاهش سروصدا) و فعالیت‌های حسی ساختاریافته، به تنظیم حسی کمک میکند.
آپراکسی چیست؟ آپراکسی گفتاری دوران کودکی یک اختلال حرکتی گفتار است. افراد دارای آپراکسی کلامی در گفتن صدا ها، هجاها و کلمات مشکل دارند. این مشکل به علت ضعف ماهیچه‌ها و یا فلج عصبی نیست بلکه مغز در برنامه ریزی حرکات اندام های گفتاری (مانند لب ها،فک و زبان) مشکل دارد. فرد دارای آپراکسی گفتاری چیزی که می‌خواهد بگوید را می‌داند ولی مغز در برنامه‌ریزی و هماهنگی ماهیچه های لازم برای گفتن مشکل دارد. مرکز گفتاردرمانی کودکان دکتر صابر؛ متخصص گفتاردمانی کودکان با در اختیار داشتن تیم تخصصی گفتاردرمانی در کنار تمرینات گفتاری در حیطه مهارت های ذهنی نیز فعالیت می نماید.
آپراکسی گفتاری دوران کودکی چگونه تشخیص داده میشود؟
شنوایی شناس برای شناسایی آسیب شنوایی که علت احتمالی مشکلات گفتاری کودک دارای آپراکسی است، بهتر است یک ارزیابی شنوایی انجام دهد.
آسیب‌شناس گفتار و زبان کودک دارای آپراکسی را ارزیابی میکند. وی توانایی‌های حرکتی-دهانی، نوای گفتار و رشد صداهای گفتاری را ارزیابی می کند. او میتواند آپراکسی را شناسایی کند و از مشکلات گفتاری دیگر جلوگیری کند.
-ارزیابی دهانی حرکتی:
بررسی نشانه های ضعف یا تونوس ضعیف ماهیچه های لب، فک و زبان که به آن دیزآرتری گفته می شود. کودکان دارای آپراکسی معمولاً این علائم را ندارند.
مشاهده هماهنگی حرکات دهانی با استفاده از فعالیت‌های غیر گفتاری (مانند حرکت زبان از یک سمت به سمت دیگر،خندیدن،جلو آوردن و عقب بردن لب ها)
بررسی هماهنگ و با ترتیب بودن حرکات ماهیچه های گفتاری هنگام انجام فعالیت هایی مانند دیادوکوکنزیک با تکرار زنجیره‌ای از صداها مثل /پا/ تا/ کا/ .
بررسی توانایی های روزمره با ارزیابی مهارت کودک با اختلال آپراکسی کلامی در هنگام عملکرد و یا در محیط های واقعی زندگی( مانند لیس زدن بستنی) و مقایسه آن با همان مهارت ها اما در محیط ساختگی و غیر عملکردی(مانند تظاهر به لیس زدن بستنی.)
-ارزیابی نوای گفتار ( آهنگ):
گوش دادن به کودک با آپراکسی کلامی برای اینکه مطمئن شویم کودک قادر است به صورت صحیح تکیه هجاها در کلمات و کلمات در جملات را انجام دهد.
مشخص کنید که کودک آپراکسی می تواند از زیر و بمی یا مکث برای ایجاد جملات متفاوت ( مانند سوالی،تعجبی، دستوری) و مکث در جاهای مناسب داخل جمله(مثلاً مکث بین دو عبارت) استفاده کند.
-ارزیابی صداهای گفتاری (تلفظ صدا داخل کلمه):
ارزیابی صداهای همخوان ( صامت) و واکه( مصوت)
ارزیابی گفتن صدا ها به تنهایی و در هجا و کلمه
آیا دیگران می‌توانند گفتار کودک را درک کنند.
علائم و نشانه‌های آپراکسی گفتاری دوران کودکی چیست؟
علائم کودکان دارای آپراکسی گفتاری شبیه هم نیستند. امکان دارد همه علائمی که در زیر فهرست شده‌اند در هر کودک بروز نکند. آپراکسی گفتاری دوران کودکی باید توسط آسیب شناس گفتار و زبان ارزیابی شود. علائم آپراکسی کلامی دوران کودکی شامل موارد زیر است:
کودک کم سن و سال تر:
در دوران نوزادی قانون نمی کند.
لغات اولیه تاخیر دارند و ممکن است صداهایی را از قلم بندازند.
مشکل در ترکیب صداها: مکث زیاد بین صداها
ساده سازی کلمات با جایگزین کردن صداهای آسان با مشکل یا حذف صداهای مشکل
ممکن است مشکل غذا خوردن داشته باشد.
کودک بزرگتر:
داشتن خطاهای تلفظی غیر ثابت که ناشی از رشد ناکافی نیست.
درک زبان خیلی بهتر از حرف زدن است.
مشکل در تقلید گفتار،اما گفتار تقلید شده از گفتار خود به خودی واضح تر است.
هنگام تلاش برای تولید صداها یا هماهنگی لبها زبان و فک برای اهداف هدفدار به نظر تلاش و تقلای زیادی در اندامها وجود دارد.
توجه:
آسیب شناس گفتار و زبان امکان دارد برای شناسایی مشکلات همراه با آپراکسی، مهارت های زبان بیانی و درک و مهارت خواندن و نوشتن را نیز ارزیابی نماید.
انواع مختلف آپراکسی
Geschwindبه وجود انواع مختلف آپراکسیا اشاره کرد که شامل بوکو فاشیال، ساختاری، لباس پوشیدن، راه رفتن، نگاه کردن، گفتاری و اندامی می باشند. واژه آپراکسی برای هر یک از این اختلالات به کار گرفته میشود، بسیاری از آنها به ریشه خود ارتباطی ندارند.
آپراکسی ساختاری
Concha آپراکسیای ساختاری را به عنوان نقص فضایی همراه مشکلاتی در برنامه ریزی و شروع حرکت معرفی کرد. آپراکسیای لباس پوشیدن به عنوان این که به طور یک نوع جدا باشد مورد بحث قرار گرفته است. در یک بررسی متون که در مورد توانایی لباس پوشیدن بعد از سکته مغزی انجام گرفت، نتیجه این بود که فقدان توانای لباس پوشیدن ممکن است برخاسته از نقایص زبانی، اختلالات درک بینایی و طرحواره بدنی، یا بی توجهی یک طرفه باشد. مشکل در لباس پوشیدن تظاهر عملکری نقص می باشد. هم آپراکسیای بوکو فاشیال وهم اندامی به عنوان ناتوانی در ایجاد حرکات هدفمند صورت و اندام مطرح می شوند. با این وجود یک دلیل برای جدا کردن آپراکسی بوکو فاشیال از اندام به خاطر زمینه ی توزیع سیستم لیمبیک برای عصب دهی عضلات صورتی که وابسته به بیان احساسات هستند می باشد. دو نوع اصلی آپراکسی ایده ای و ایده ای – حرکتی هستند که توضیح داده خواهد شد. مشکل بیرون آمدن زبان و شلی زبان از عوامل ساختاری می باشد.
آپراکسیای ایده ای
این نوع به عنوان یک “آگنوزی استفاده” که فقدان آگاهی در استفاده از اشیا است مطرح می گردد. این تعریف می تواند در مدل پردازش Roy وSquare برای آپراکسی اندام در سطح سیستم معنایی رسم شود. بنابراین آپراکسیای ایده ای به عنوان یک اختلال در عملکرد حرکات هدفمند به علت فقدان آگاهی معنایی از حرکات وابسته مطرح می گردد.در آپراکسی فقدان حافظه عملی وابسته به عملکرد شی به معنی این است که اطلاعات بینایی و شنوایی وابسته به عملکرد اشیا نمی‌توانند به سیستم معنایی و پانتومیم که آسیب دیده اند دسترسی داشته باشند. تقلید به عنوان روش ژستی – بینایی سالم باقی می ماند و می تواند استفاده شود. خطاها زمانی استفاده از اشیا و ابزار در تکلیف های روتین و به همراه دستور دادن صورت میگیرند. افرادی که آپراکسیای ایده‌ای دارند ممکن است در نام گذاری و توضیح عملکرد اشیا با استفاده از اطلاعات لمسی و بینایی توانا باشند اما نمی‌توانند این آگاهی را به صورت اعمال یکپارچه کنند که علت آن اختلالی است که در سطح مفهومی عملکرد حرکتی وجود دارد.
آپراکسی های ایده ای حرکتی
این نوع به عنوان اختلال در انتخاب زمان بندی و سازماندهی فضایی حرکات هدفمند به علت اختلال در ایجاد یک پاسخ حرکتی سازمان یافته و کنترل شده می باشد که به علت اختلال در سیستم تولید که توسط Roy و Square توضیح داده شده است.
فردی که دچار آپراکسی ایده ای – حرکتی می باشد نمی تواند آنچه را که قصد دارد انجام دهد و پانتومیم و تقلید نیز دچار اختلال می باشد این نوع با پراکسیای ایده ای که تقلید سالم تفاوت دارد. خطا زمانی که از فرد خواسته می شود تا حرکات جهت دهی شی را با دستور بینایی (پانتومیم) و توسط کپی کردن حالات آزمونگر (تقلید) انجام دهد رخ میدهد ویژگی های فضایی و زمانی حرکات، اغلب تحت تاثیر قرار می گیرند. در متون مختلف در مورد اینکه آپراکسی ایده ای و ایده ای – حرکتی دواختلال جدا هستند یا با هم همپوشانی دارند چالش وجود دارد. چالش حاضر به خاطر کارهای اولیه است که توسط Liepman انجام شده است به خاطر اینکه وی ابتدا بین ایده و اجرا تفاوت قائل شده است. به هر حال استفاده از سیستم مفهومی – تولیدی گواه بر این است که آپراکسیا به علت مشکلات در سطوح مختلف ایجاد میشود، که بخشی از همان شبکه ی پراکسیا می باشد آپراکسیای ایده ای به اختلال در سطح معنایی و آپراکسیای ایده ای – حرکتی به اختلال در مرحله تولید مربوط می شوند.
روشهای درمانی آپراکسی گفتاری دوران کودکی چیست؟
تحقیقات نشان داده است که کودکان دارای آپراکسی در صورت دریافت 3-5 بار خدمات درمانی متمرکز و مستمر در هفته پیشرفت چشمگیری نشان میدهند. برای این افراد تاثیر درمان فردی بهتر از درمان گروهی است. هنگامی که کودک بهبود پیدا می کند نیاز به جلسات درمانی کمتری است و تاثیر گروه درمانی بهتر است.
تاثیر مداخلات درمانی بر کودکان دارای آپراکسی در بهبود برنامه‌ریزی و هماهنگی حرکات ماهیچه های تولید گفتاری است. تمرینات دامنه حرکتی ماهیچه های گفتاری به تنهایی به بهبود گفتار کمک نمی کند و آپراکسی اختلال هماهنگی گفتاری است نه اندام های گفتاری.
برای بهبود گفتار باید کودک تمرینات گفتاری را انجام دهد. دریافت بازخورد حسی مانند لمسی و بینایی (نگاه کردن خود در آینه) و شنیداری کمک کننده است. کودک با استفاده از بازخورد های حسی چندگانه میتواند هجاها، کلمات و جملات و گفته های طولانی را برای بهبود هماهنگی حرکتی ماهیچه ها تکرار کند.
توجه:خانواده ها به یاد داشته باشند که درمان آپراکسی گفتاری نیاز به زمان و تحمل آنان دارد. کودکان دارای آپراکسی برای احساس موفقیت در ارتباط نیاز به محیطی حمایتگر دارند.همچنین خانواده ها و درمانگران کودکانی که خدمات فیزیوتراپی و کاردرمانی دریافت میکنند نیاز به خدماتی دارند که کودک و خانواده از فرآیند درمان خسته نشوند و از زمان درمان بهترین استفاده را ببرند.
نتیجه:
آپراکسی گفتاری یک اختلال عصبی-حرکتی است که بر توانایی برنامه‌ریزی و هماهنگی حرکات لازم برای تولید گفتار تأثیر میگذارد. این اختلال به دو نوع آپراکسی گفتاری کودکی (CAS) و آپراکسی گفتاری اکتسابی تقسیم میشود. علائم آن شامل مشکل در تلفظ صحیح کلمات، ناهماهنگی در گفتار و تلاش زیاد برای بیان جملات است. درمان آپراکسی گفتاری معمولاً شامل جلسات منظم گفتاردرمانی با تمرکز بر تمرینات تکراری، تقویت عضلات گفتاری و استفاده از روشهای چندحسی است. تشخیص به‌موقع و شروع درمان در سنین پایین، نقش کلیدی در بهبود این اختلال دارد.
سوالات متداول:
1-چه روشهایی در گفتاردرمانی برای آپراکسی گفتاری استفاده میشود؟
روشهای درمانی شامل تمرینات تکراری برای تقویت حرکات گفتاری، استفاده از ابزارهای بصری و لمسی، و تمرینات ریتمیک برای بهبود هماهنگی گفتار است. این روش‌ها به کودک کمک میکنند تا گفتار خود را بهتر برنامه‌ریزی و اجرا کند.
2-چقدر طول میکشد تا بهبودی در گفتار کودک دیده شود؟
مدت زمان بهبودی بستگی به شدت اختلال و میزان مشارکت کودک و خانواده در فرآیند درمان دارد. برخی کودکان پس از چند ماه پیشرفت قابل توجهی نشان میدهند، در حالی که برخی دیگر ممکن است به جلسات بیشتری نیاز داشته باشند.
لکنت زبان چیست؟ روانی گفتار در اختلال لکنت آسیب می‌بیند. لکنت زبان به تدریج از دوران کودکی شروع میشود و در بعضی افراد بعد از این دوران بروز می کند. لکنت زبان با اختلال در ایجاد صداهای گفتاری که به آن « ناروانی گفتاری» گفته میشود، مشخص می شود. بیشتر افراد گاه به گاه ناروانی گفتاری مختصری دارند. برای مثال بعضی کلمات تکرار می شوند و بقیه کلمات با استفاده از صداهای اضافی « امم» یا « ااه» پیش بینی می شوند. ناروانی گفتار الزاماً به تنهایی مشکل ساز نیست هر چند تعداد زیاد ناروانی گفتاری می تواند یک مانع ارتباطی باشد. مرکز درمان لکنت زبان دکتر صابر با بررسی دقیق علائم لکنت زبان در کودکان و طبقه بندی نشانه های لکنت زبان به تشخیص لکنت زبان و علل احتمالی آن پرداخته و بهترین برنامه درمانی را برای گفتاردرمانی لکنت زبان در کودکان ارائه می دهند.
از برخی جهات، لكنت شبیه مشکلی است که شما ممکن است با اتومبیلتان داشته باشید. تصور کنید اتومبیلی داشتید که ناگهان در هنگام رانندگی در ترافیک متوقف میشود. گاهی اوقات هنگامی که می‌خواهید از پشت چراغ قرمز حرکت کنید به جلو می‌پرد و سر و صدایش بالا می‌رود. زمانی دیگر ممکن است دنده خلاصی گیر کند و موتور به سرعت کار کند اما چرخ‌ها نچرخند. حتی زمانی دیگر ممکن است ترمز‌ها خود بخود گیر کنند و تا زمانی که شما چندین مرتبه روی پدال نکوبید رها نشوند.
این وضعیت را با آنچه «اصل» رفتار لکنت است، مقایسه کنید. لکنت با توقف هایی که بسامد وقوع و /یا دیرش آنها بطور نابهنجاری بالاست، مشخص میشود. این توقف‌ها معمولاً به صورت (الف) تکرار صداها، هجاها یا کلمات تک هجایی؛ (ب) کشیدهگویی صداها و یا (ج) «انسداد» یا «قفل» جریان هوا یا صداسازی در حین گفتار نمود پیدا میکنند.
باز می‌گردیم به مثال اتومبیل: پس از اینکه شما چندین مرتبه مشکلاتی با اتومبیلتان داشتید، احتمالاً راهکارهای مواجهه با آنها را به منظور راهاندازی مجدد اتومبیل خواهید آموخت. ممکن است اگر بهجلو بپرد و صدا کند، محکم‌تر بر پدال گاز فشار دهید تا تلاش کنید که سرعت آن را بیشتر کنید و به همین صورت، افرادی که لکنت میکنند معمولاً به تکرارها، کشیدهگویی‌ها یا قفلهایشان با تلاش بیشتر برای بیرون انداختن کلمات از دهان ، یا استفاده از صداها ، کلمات یا حرکات اضافه در تلاش برای «رهایی از گیر» یا جلوگیری از گیر کردن، واکنش نشان میدهند.
اگر مشکل اتومبیل شما برای چند روز یا بیشتر باقی بماند، احتمالاً احساسات بدی در مورد آن خواهید داشت. اولین مرتبه که این اتفاق می‌افتد، تعجب خواهید کرد. سپس، هنگامی‌که این اتفاق بیشتر و بیشتر رخ میدهد، تعجب جایش را به سرخوردگی میدهد. اگر اتومبیل شما متناوباً در میان ترافیک خاموش کند و نزدیک باشد که سایر رانندگان به شما بزنند و شروع به داد زدن کنند، شما شروع به پیشبینی مشکلات خواهید کرد و می‌ترسید از اینکه هر وقت شما اتومبیل را می‌رانید، این اتفاقات بیفتد.
کودکی که شروع به لکنت میکند، بسیاری از این احساسات را تجربه میکند. تعجب سرخوردگی، شرم و ترس. این احساسات – در ترکیب با مشکلی که کودک در صحبت کردن دارد- ممکن است باعث شود که فرد لکنتی خود را در مدرسه، موقعیتهای اجتماعی و کار محدود کند.
ممکن است این همانند واکنش شما به آن اتومبیل مشکلساز باشد. پس از اینکه اتومبیلتان چندین مرتبه شما را در ترافیک گذاشت، احتمالاً شما در تعمیرگاه رهایش می‌کنید و پیاده می‌روید یا تنها در خانه می‌مانید. جنبه دیگری از توصیف لكنت شامل مشخص کردن هر آنچه که لکنت نیست، می‌باشد. برای مثال، می‌بایست بین رفتارهای لکنت که به تازگی توصیف شد و مکثهای طبیعی، تمایز قایل شد. کودکانی که گفتار و زبانشان به طور طبیعی رشد میکند، اغلب تكرارها، بازبینی‌ها و مکثهایی را نشان میدهند که لکنت نیستند. تکرارهای کوتاه، بازبینی‌ها و مکثهای موجود در گفتار بیشتر بزرگسالان غیرلکنتی زمانی که عجله میکنند یا (از حرف خود) مطمئن نیستند نیز، همینطور است. فصل ۷ تفاوتهای بین ناروانی طبیعی و لکنت را با جزئیات بیشتر شرح میدهد تا شما را برای تکلیف تشخیص افتراقی لکنت در کودکان آماده کند.
بین لکنت و سایر اختلالات روانی شناخته شده نیز، می‌بایست تمایز گذاشته شود. ناروانی ناشی از آسیب مغزی یا بیماری یا ضربه روانی با لکنتی که در کودکی آغاز میشود متفاوت است. به علاوه، لکنت با تندگویی متفاوت است که یکی دیگر از اختلالات روانی است که شامل گفتار سریع و تحریف شده است و من دربارهاش در فصل ۱۵ صحبت خواهم کرد. شاید درمان این اختلالات تا اندازهای متفاوت باشد، هرچند برخی از تکنیکهایی که درمانگران برای لکنت استفاده میکنند برای سایر اختلالات روانی نیز مفید هستند.
یک دهه پیش، WHO طبقه بندی اش را به دسته بندی بین المللی عملکرد، ناتوانی و سلامت (ICF) تغییر داد. (WHO 2001) در پاراگرافهای بعدی،روشهایی را که ممکن است در آنها ایـن سیستم برای لکنت به کار برده شود،پیشنهاد خواهم کرد.
طبقه بندی با «عملکرد و ناتوانی » آغاز میشود که در آن ساختارهای بدن و عملکردهای بـدن در نظر گرفته میشوند.ساختارهایی که در لكنـت اختلال کارکردی دارند، همانطور که مطالعات تصویربرداری مغزی نشان داده است،ساختارهای قشری و زیر قشری، مانند مسیرهای ماده سفید که ممکن است برای هماهنگی طرحریزی، اجرا و بازخورد حسی برای گفتار ضروری باشند، هستند. عملکردهایی که در لکنت متفاوت هستند وقفههایی در جریان گفتار هستند که اختلال را مشخص میکنند. سیستم ICF زمانی که «فعالیت و مشارکت در نظر گرفته شوند، مفیدتر میشود. ممکن اسـت افرادی که لکنت میکنند کم و بیش در دو حوزهی ICF شامل «سخنرانی» و «مکالمه» مشکل داشـته باشند. این‌ها حیطههایی هستند که لکنت در آنها مورد توجه است.همچنین ممكـن اسـت حـوزهی سوم ، یعنی «تعاملات بین فردی» هم، تحت تأثیر قرار گیرد، اگر که سخنرانی و مکالمه به میزانی توسط لكنت محدود شوند بطوریکه شخصی که لکنت میکند از صحبت کردن با دیگران خـودداری کند.
یک قسمت جدید و مهم از آخرین سیستم ICF «عوامل بافتی» نام دارد. یک جز از این قسمت «محیط» است. این بخش بویژه مربوط به افرادی است که به دلیل اینکه مردم در محیط ممکن اسـت دامنهای از غیرپشتیبان (برای مثال، خانهای که در آن استرس زیاد است یا همکلاسیهایی که کودکی را اذیت میکنند) تا بسیار پشتیبان (برای مثال، خانوادهای که کودک را می‌پذیرد و مشارکتش را ترغیب میکند) داشته باشند، لکنت میکنند.همچنین در زیر «عوامـل بـافتی» طبقه «عوامل شخصی» قرار دارد. این‌ها خصوصیتهای شخصی است که لکنت میکند. منش و شخصیت او.
تأثیر عوامل محیطی و فردی را بر روی دو نفر که لکنت میکنند، در نظر بگیرید. نفر اول ، جک ولچ، مدیر عامل موفق سابق شرکت جنرال الکتریک است که کتاب «جک؛رک و پوستکنده» را نوشته است. بدون شک طبع جسور او و پذیرش اولیه لکنتش توسط خانواده اش در کمک به موفقیتش در دنیای پرفشار هیاتهای رئیسه ، مهم بوده است. از سنین کم، ولج اجازه نمی‌داد لکنت در مسیر اهدافش قرار بگیرد. در مقابل ، بازیگر جیمز ارل جونز ، در آغاز به لکنتش به روش بسیار متفاوتی واکنش نشان داد. زمانی که ۶ ساله بود بسیار از لکنتش معذب بود، او وانمود می‌کرد که لال است بنابراین او نمی‌بایست صحبت می‌کرد. تنها مدتی بعد، با حمایت فردی در محیطش – معلم انگلیسی دبیرستان – شروع به یادگیری این کرد که میتواند با مواجهشدن با موفقیتهای دشوار و تمرین خواندن با صدای بلند در مقابل شنوندگان ، بر لكنتش غلبه کند.
جهت تماس با کلینیک کاردرمانی و گفتار درمانی جناب آقای دکتر صابر (کلینیک توانبخشی پایا در پاسداران ، کلینیک توانبخشی غرب تهران در سعادت آباد) باشماره 09029123536 تماس حاصل فرمایید.
علائم لکنت زبان
لکنت زبان در بعضی افراد روی فعالیت‌های روزمره تاثیر میگذارد. فعالیت هایی که فرد در آنها مشکل دارد برای افراد مختلف متفاوت است. برای بعضی افراد تنها در فعالیت‌های خاص مانند صحبت کردن از طریق تلفن و یا مقابل گروهی از مردم مشکلات ارتباطی بروز میکند. ولی برای بقیه افراد در تعداد زیادی از فعالیت‌ها در محیط های مختلف خانه، مدرسه یا کار مشکلات ارتباطی اتفاق می‌افتد. بعضی افراد ممکن است شرکت در یک سری از فعالیت‌ها را محدود کنند. این اعمال محدودیت شرکت در فعالیت ها به دلیل نگرانی فرد از واکنش مردم به گفتار ناروان است.
افراد زیادی ممکن است سعی کنند که با تغییر دستوری کلمات در جمله، تظاهر به فراموش کردن کلمه ای که می خواستند بگویند و یا کاهش جملات، ناروانی های گفتار خود و لکنت زبان را از مردم پنهان کنند. بقیه افراد ممکن است به علت وجود لکنت زبان شرکت در بسیاری از فعالیت ها را ناممکن بدانند. واکنش فرد و دیگران در مورد اختلال لکنت زبان می تواند بر میزان آسیب لکنت زبان بر زندگی روزانه موثر باشد.
چگونه با کودکان مبتلا به لکنت زبان بهتر ارتباط برقرار کنید؟
انجام کارهایی مانند هنگامی که فرد لکنت زبان می کند شنونده به جای دیگر نگاه میکند، متوقف کردن فرد هنگام لکنت زبان کردن، کمک هنگام لکنت کردن و یا به صورت ساده‌تر شنونده با فردی که لکنت می کند حرف نمی‌زند، عدم اطمینان شنونده را به اثبات می رساند. به هر حال هیچ کدام از این واکنش ها کمک کننده نیستند. به عبارت دیگر افرادی که لکنت می کنند می خواهند همانند دیگران با آنها رفتار شود. آنها در مورد تفاوت گفتار خود با گفتار دیگران و اینکه گفتن جملات بیشتر طول میکشد آگاه هستند.
نشانه‌های لکنت چیست؟
تکرار: در گفتار افرادی که لکنت می کنند اغلب تکرار کلمه یا قسمتی از کلمه مشاهده می شود.مثال: ت ت ت توپ
کشش: در گفتار افرادی که لکنت می کنند اغلب کشش صداهای گفتاری مشاهده می شود. مثال: سسسسسوت
قفل: امکان دارد گفتار کاملاً متوقف یا قفل شود. قفل زمانی است که دهان بدونِ بیرون آمدن هیچ صدایی برای گفتن یک صدا در وضعیت خود قرار گرفته است. مثال: توقف جریان هوا و اندام گفتاری در وضعیت گفتن صدای اول کلمه کارتون.
لکنت چگونه تشخیص داده میشود؟
شناسایی لکنت زبان در گفتار افراد به نظر کار آسانی است. ناروانی های گفتاری اغلب قابل مشاهده هستند و ارتباط شخص را مختل می کنند. شنونده ها وقتی فردی لکنت می کند معمولاً می‌توانند آن را تشخیص دهند. لکنت زبان می تواند بر چیزی فراتر از گفتار قابل مشاهده فرد تاثیر گذار باشد و عوارض لکنت زبان بسیار است. بعضی از ویژگیهای گفتار همراه لکنت زبان برای شنونده ها قابل شناسایی نیست. پس از تشخیص لکنت نیاز به مهارت یک آسیب‌شناس گفتار و زبان معتبر دارد.
توجه : هنگام ارزیابی آسیب‌شناس گفتار و زبان و دکتر لکنت زبان تعداد و نوع ناروانی های گفتاری ای که شخص در موقعیت و محیط های مختلف تولید می کند را ثبت میکند. همچنین وی روشهایی که شخص به ناروانی های گفتاری واکنش نشان می دهد و یا با آنها سازگار می شود را ارزیابی می کند. همچنین وی باید اطلاعاتی در مورد عوامل تشدید کننده مشکل جمع آوری نماید. ممکن است به ارزیابی های دیگری مانند سرعت کفتار، مهارت های زبانی و… نیاز باشد.
کودکان کم سن و سال تر:
پیش بینی احتمال تداوم یافتن لکنت زبان بسیار مهم است. ارزیابی شامل یکسری آزمون ها، مشاهدات و مصاحبه‌ها است. عوامل هشداردهنده احتمال تداوم یافتن لکنت زبان که بین آسیب شناسان گفتار و زبان مشترک است به شرح زیر هست:
تاریخچه خانوادگی لکنت کردن
لکنت کردن بیش از 6 ماه تداوم داشته است
وجود مشکلات گفتار و زبان و دیگر
ترس های عجیب یا نگرانی های کودک یا والدین در مورد لکنت
کودکان بزرگتر و بزرگسال:
پرسیدن سوال آیا احتمال دارد لکنت زبان تداوم پیدا کند؟ اهمیت کمتری دارد زیرا لکنت زبان به اندازه کافی تداوم پیدا کرده است و در زندگی شخصی فرد مشکل ایجاد کرده است. ارزیابی این افراد شامل آزمون ها، مشاهدات و مصاحبه‌هایی برای بررسی شدت کلی علائم لکنت زبان است و علاوه بر این تاثیر لکنت بر توانایی شخص برای برقراری ارتباط و شرکت در فعالیت های روزانه را ارزیابی میکنند.
بهترین کار هنگام صحبت کردن با افرادی که لکنت می کنند دادن زمان کافی برای گفتن چیزی است که می‌خواهند بگویند است. سعی نکنید کلامش را قطع کنید و یا گفتارش را تکمیل کنید. انجام این کارها نه تنها کمکی نمی‌کند بلکه فشار بیشتری بر فرد وارد می کنید. همچنین توصیه هایی مانند آهسته تر، آرامش داشته باش یا نفس عمیق بکش میتواند باعث شود شخص احساس راحتی نکند.
روشهای درمانی لکنت چیست؟
اغلب برنامه های درمانی برای افراد مبتلا به لکنت زبان روش های رفتاری است. گفتاردرمان لکنت زبان به افرادی که لکنت می کنند برای بهبود ارتباط کلامی مهارتهای خاصی را آموزش میدهند. برای مثال کنترل یا تنظیم سرعت گفتار را به افرادی که لکنت می کنند، آموزش میدهند. علاوه بر این ممکن است فرد با یک سرعت پایین تر گفتن کلمات را آغاز کند و حالت کشش ماهیچه های گفتاری کمتر مشاهده شود. همچنین ممکن است نحوه کنترل یا تنظیم تنفس را یاد بگیرند. فرد پس از تسلط بر کنترل سرعت گفتار، اغلب با سرعتی پایین‌تر از گفتار طبیعی با استفاده از عبارات و جملات کوتاه، تمرین گفتار نرم و روان را شروع میکند. فرد با گذشت زمان با سرعت طبیعی، در جملات طولانی و محیط‌های دشوار می تواند گفتار روان داشته باشد.
نتیجه‌گیری:
لکنت زبان یک اختلال گفتاری با ریشه‌های چندوجهی (عصبی، روانی و محیطی) است که با تکرار، کشش یا توقف غیرارادی در تولید صداها و کلمات همراه است. این پدیده نهتنها یک چالش فیزیکی، بلکه تحت تأثیر عوامل هیجانی مانند استرس، ترس از قضاوت یا کمبود اعتمادبه نفس تشدید میشود. آگاهی عمومی درباره لکنت زبان به کاهش انگ اجتماعی و ایجاد محیطی حمایتی برای افراد مبتلا کمک میکند. تشخیص به موقع و مراجعه به متخصصان گفتاردرمانی و روانشناسی، نقش کلیدی در بهبود کیفیت زندگی این افراد دارد. در نهایت، لکنت نباید به عنوان یک محدودیت دیده شود، بلکه بخشی از تنوع انسانی است که با درک و همراهی جامعه قابل مدیریت است.
سوالات متداول:
1-آیا لکنت زبان بر هوش یا توانایی های ذهنی فرد تأثیر میگذارد؟
خیر، لکنت هیچ ارتباطی با سطح هوش یا توانایی های شناختی فرد ندارد. بسیاری از افراد مبتلا به لکنت، از هوش بالایی برخوردارند و در حوزههای مختلف موفقیت های چشمگیری داشته‌اند.
2-آیا لکنت زبان قابل پیشگیری است؟
پیشگیری کامل ممکن نیست، اما کاهش استرس‌های محیطی، تشویق گفتار آرام در کودکان و مراجعه به موقع به متخصص در صورت مشاهده علائم اولیه، خطر تبدیل شدن لکنت موقت به مزمن را کاهش میدهد.
شتابان گویی مانند لکنت یک اختلال روانی گفتار است؛ اما دو اختلال جداگانه هستند. شتابان گویی شامل وقفه های بیش از اندازه در جریان طبیعی گفتار است که به نظر می‌رسد از برنامه‌ریزی گفتاری سازماندهی نشده، حرف زدن بسیار سریع و جهش های ناگهانی گفتار و شاید نامطمئن بودن از چیزی که یک شخص می خواهد بگوید ناشی می شود. در مقابل شخصی که لکنت می کند معمولاً چیزی که می‌خواهد بگوید را می‌داند اما به صورت موقت قادر به بیان صحیح آن نیست. از آنجایی که شتابان گویی به خوبی شناخته شده نیست و اکثر افرادی که به این مشکل دچار هستند و اغلب به عنوان یک فرد دچار لکنت قلمداد میشوند. گفتاردرمانی در شتابان گویی تلاش می کند درمان مناسبی برای تند حرف زدن کودکان پیدا کند. درمان سریع حرف زدن کودک در افزایش اعتماد به نفس او و نحوه ارتباط کودک موثر می باشید. مرکز گفتاردرمانی تهران دکترصابر در زمینه درمان تند حرف زدن کودکان به صورت تخصصی توسط تکنیک های گفتاردرمانی در شتابان گویی فعالیت می نماید.
چگونه می دانید که شما یا فردی دیگر مشکل شتابان گویی دارد؟
تعریف شتابان گویی بر طبق اتحادیه اختلالات گفتار انجمن گفتار- زبان و شنوایی آمریکا به این صورت است: شتابان گویی یک اختلال روانی گفتار است که با سرعت گفتار زیاد و یا غیر طبیعی، ناروانی های زیاد و اغلب همراه علائم دیگر زبان یا خطاهای واج‌شناسی و نقص توجه همراه هست.گفتاردرمانی کودکان در این زمینه فعالیت می کند
برای تشخیص شتابان گویی باید توسط گفتاردرمانی شتابان گویی به گفتار کودک گوش دهید.
زمانی که گوینده چیزی را که می‌خواهد بگوید واضح نباشد
داشتن تعداد بسیار زیاد «ناروانی های طبیعی» مانند وقفه و بازبینی
داشتن تلاش و تقلای جسمی کم یا نامحسوس در هنگام سریع صحبت کردن
نداشتن و یا داشتن رفتار های ثانویه ( فرعی) بسیار کم
سریع حرف زدن کودک ممکن است باعث بروز موارد زیر در فرد شود:
حرف زدن بسیار سریع بر اساس برداشت کلی و محاسبه نسبت تعداد هجا در دقیقه
صدا های نامنظم
مکث ها یا بسیار کوتاه هستند یا بسیار بلند و یا در جاهایی نامناسب
ناروانی گفتار و سریع حرف زدن علائم اصلی شتابان گویی هستند. تعدادی علامت دیگر که ممکن است در شخص ظاهر شوند برای تشخیص بهترین که کودک شتابان گویی دارد در ادامه همین موضوع ذکر شده اند.
وجود موارد زیر احتمال اختلال شتابان گویی و تند حرف زدن کودک را افزایش می دهد
مهارتهای ارتباطی یا زبان آشفته و بدون سازماندهی.
آگاهی محدود از روانی یا مشکلات سرعت گفتار خود
بهبود موقت هنگامی که از کودک خواسته می شود آهسته تر یا به گفتار توجه کن ( و یا زمانی که صدا ضبط می شود)
بد تلفظ کردن، از قلم انداختن صداها یا حذف هجاهای بدون استرس در کلمات طولانی
گفتار ناواضح است.
داشتن افرادی دارای لکنت با شتابان گویی در خانواده و اقوام
مشکلات اجتماعی ناشی از شتابان گویی
داشتن ناتوانی های یادگیری غیر مربوط به هوش زیر هنجار
دستخط درهم و برهم
حواس پرتی، بیش فعالی و یا دامنه توجهی محدود همراه با تند حرف زدن
مشکلات ادراک شنیداری
شتابان گویی توسط گفتاردرمانی شتابان گویی تشخیص داده میشود
فردی که مشکوک به داشتن شتابان گویی است باید قبل از دریافت خدمات درمانی به صورت صحیح توسط دکتر گفتاردرمانی تشخیص داده شود. برای اطمینان از تشخیص می توان با یک آسیب شناس گفتار و زبان مشورت کرد. فرایند ارزیابی طولانی نیست و امکان دارد یک یا دو جلسه طول بکشد. ارزیابی در گفتاردرمانی شتابان گویی ممکن است نیاز به گزارش هایی از طرف معلم کلاس، معلم خصوصی، روانشناس و یا احتمالاً عصب-روانشناس نیاز داشته باشد. ارزیابی بهتر شامل توجه به روانی گفتار و همچنین مشکلات دهانی-حرکتی، زبانی، تلفظ، یادگیری و یا مشکلات اجتماعی باشد. بررسی موفقیت تحصیلی و هوش فرد ممکن است ایده خوبی باشد. امکان دارد لکنت و سریع حرف زدن کودک همراه هم دیگر باشند. گاهی تا زمانی که لکنت کاهش پیدا نکند،شتابان گویی ظاهر نمی شود.
درمان تند حرف زدن کودک
معمولا درمان سریع حرف زدن کودک قبل از تمرکز مستقیم بر روانی گفتار ابتدا بر مشکلات همراه تمرکز می کند. معمولا یکی از اولین اهداف درمانی در شتابان گویی،کاهش سرعت گفتار است. بعضی از افراد دارای شتابان گویی به زمان بندی گفتاری به وسیله نرم افزار بازخورد شنیداری تاخیر یافته ( DAF ) به خوبی پاسخ می دهند. بعضی از روشهای دیگر مثل استفاده از سرعت سنج هنگام حرف زدن و هشدار دادن دستگاه هنگامی که سرعت گفتار از میزان هنجار بیشتر شود میتواند برای کودکان با مشکلات تند حرف زدن مفید باشد. اغلب به کودکان دارای شتابان گویی باید استفاده از مکثهای عمدی را آموزش داد.
درمان سریع حرف زدن کودکان
برای فردی که از قرارگیری محل دقیق مکث ها نا آگاه است ممکن است نوشتن جملات ناواضح (با استفاده از ضبط صدا) که کودک دارای شتابان گویی می گوید ابتدا بدون فاصله بین کلمات و سپس با مکث های طبیعی مفید باشد. مشاهده تفاوت ها می تواند در یادگیری محل دقیق مکث ها کمک کند. مشکلات تلفظ و زبانی اغلب در صورتی که فرد بتواند به سرعت کمتری دست پیدا کند کاهش پیدا می کنند.
یکی از اولین تمرین ها در درمان تند حرف زدن کودک استفاده از گفته های ساختار دار است ( مانند سلام. اسم من محمد است. من در شهرک نور زندگی می کنم. من در داروخانه اصلی مرکز شهر زندگی می کنم.) و سپس استفاده از گفته های عادی (مانند سلام. من محمدم. خونه ما شهرک نوره. توی داروخانه اصلی مشغول کارم.)
همچنین استفاده از تکیه مبالغه آمیز روی هنجارهای کلمات طولانی می تواند به افراد دارای شتابان گویی کمک کند (مانند تلویزیون= ت+ل+ویز+یون ،کتابخانه= ک+تاب+خا+نه).
در درمان شتابان گویی می توانند از دو روش بیان چه چیزی؟( محتوای کلام) و بیان چگونه؟( میزان کلام) استفاده کنند.
چه چیزی؟ مانند ماشین روشن نمی شود. بنزین ریختم .کاربراتور خراب است.
چگونه؟مانند: ماشین معمولاً بعد از چند دقیقه ایستادن روشن نمی شود. قبل از روشن کردن میزان بنزین داخل باک را بررسی کردم. اغلب کاربراتور خراب میشود.
بسیاری از افراد دارای شتابان گویی، لکنت هم دارند یعنی اغلب، شتابان گویی با لکنت همپوشانی دارد بعضی از افراد دارای شتابان گویی لکنت را کنترل می کنند و یا کمتر لکنت می کنند. در هر صورت هر نوع روش درمانی درمان اختلال روانی گفتار مانند شروع راحت، تماس نرم یا اصطلاح تنفس که استفاده میشود میتواند در کاهش علائم و درمان شتابان گویی افراد دارای شتابان گویی که لکنت هم میکنند موثر باشد.
توجه: پیش بینی اینکه آیا کودکان دارای شتابان گویی از گفتار درمانی شتابان گویی نتیجه خواهند گرفت یا نه دشوار است (زیرا از مشکل خود آگاهی ندارند). بسیاری از این کودکانی که از روشهای درمانی نتیجه میگیرند اغلب توسط والدین، دوستان، خانواده و یا همکاران قانع می شوند که دارای مشکلات گفتاری چشمگیری هستند. همچنین داشتن انگیزه عنصری کلیدی است. انگیزش منجر به تلاش برای تغییر می شود. کسانی که در مورد مشکل شان مطمئن نیستند و یا نسبتاً نامطمئن هستند که تمایلی به بهبود ندارند. گفتاردرمانی در منزل برای این افراد مناسب تر می باشد.
اختلال نقص توجه و بیش فعالی ( ADHD ) یک اختلال پیشرونده عصبی است که با علائم 3 گانه زیر مشخص میشود: 1.دامنه توجه به پایین و یا توجه گسسته 2.رفتار تکانشی 2.بیش فعالی . کودکان بیش فعال به علت نقص توجه و اختلالات کارکرد مغزی با مشکلاتی نظیر تاخیر کلامی و لکنت زبان رو به رو هستند. مرکز گفتاردرمانی کودکان بیش فعال و کاردرمانی دکتر صابر در زمینه درمان کودکان بیش فعالی و نقص توجه فعالیت می نماید. تجهیزات پیشرفته مرکز درمان بیش فعالی نظیر اتاق تاریک، سنسوری روم و اتاق شنیداری موجب پیشرفت کودکان در حیطه کنترل خود و بهبود مهارتهای کلامی در کودکان می گردد.
حدود ( 7-3 ) درصد کودکان مبتلا به بیش فعالی و نقص توجه هستند و نسبت به شیوع مذکر به مونث ۲ به ۱ است.
انواع بیش فعالی
بیش فعالی از نوع مشکل توجهی
بیش فعالی از نوع تکانشی-بیش فعالی
بیش فعالی ترکیبی
والدین این کودکان به این نتیجه رسیدند که کودک همواره در زمینه های زیر مشکل دارد:
توجه کردن هنگام انجام دستورالعمل ها مخصوصاً هنگام انجام تکالیف عادی
بازگشت به تکلیف بعد از پرت شدن حواس
توجه کردن به جزئیات و تکمیل کردن تکلیف
توجه کردن به گزینه‌های مختلف و نتایج آن قبل از فعالیت
حرکات اضافی،بیقراری و جیغ کشیدن
حرف زدن بیش از حد بدون این که شنونده بخواهد
کنترل رفتار پرخاشگرانه یا مخالفانه
طبق معیار تشخیصی،علائم بیش فعالی توسط دکتر بیش فعالی باید قبل از سن ۷ سالگی مشاهده شوند که اغلب تا سه سالگی میتوان علائم را مشاهده کرد. همچنین علائم بیش فعالی کودک باید حداقل در دو محیط ( 1- خانه 2- مدرسه 3- محیط دیگر) مشاهده شود.
این علائم در طول زندگی به مشکلات تحصیلی، اجتماعی و فعالیت های روزمره تبدیل می شوند. کودک بیش فعالی مشکلات شدیدی در زمینه های مدرسه، تعاملات اجتماعی، کشمکش برای تکمیل کردن تکالیف مدرسه یا خانه و مخالفت و درگیری با والدین و بزرگترها می تواند داشته باشد.
توجه: بیش فعالی ناشی از اختلالات ذهنی مانند اختلالات یادگیری، اختلالات رشدی، حواس پرتی و افسردگی نیست بلکه ممکن است با این اختلالات همراه باشد.
درمان علائم بیش فعالی- گفتار درمانی کودکان بیش فعال
روش های درمانی بیش فعالی با پشتوانه علمی قوی از درمان با داروهای محرک ( ریتالین،آدرال،دکسدرین) حمایت می کنند. این داروها در (80-70 ) موارد تأثیرگذار بوده است.
تحقیقات اخیر نشان داده است که استفاده از داروهای محرک ممکن است لکنت را افزایش دهد. در نتیجه زمانی که بیش فعالی همراه با لکنت زبان است روش غیر محرک های دارویی ( Strattera ) استفاده می شود. نتایج نشان میدهد که این روش در کنار گفتار درمانی کودکان بیش فعال میتواند لکنت را کاهش دهد.
هر چند روش غیر محرک های دارویی در کنترل کردن علائم اولیه بیش فعالی به اندازه روش محرک های دارویی نمی‌تواند تاثیر گذار باشد. والدین و درمانگران توجه داشته باشند که این گزارش ها بر اساس مطالعه تعداد محدودی نمونه است و هنوز نتیجه گیری راجع به روش های درمانی دارویی و غیردارویی و بسامد لکنت زبان مشکل است و باید تحقیقات علمی دقیقی انجام گیرد. والدین همواره این یافته ها را به درمانگران اطلاع میدهند و برای انتخاب روش درمانی مناسب تر جستجو می کنند.
ویژگی های گفتار و زبان افراد بیش فعال
تخمین زده شده است که ۴۵ درصد کودکان بیش فعال مشکلات گفتار و زبان مشابهی دارند. معمولاً مشکلات زیر را دارند:
مشکل در مهارت های اجتماعی، کاهش توانایی حل مسئله، مشکلات پردازش شنیداری، مشکل در استخراج جزئیات اطلاعات و سرگرم شدن با موضوعات خاص. بسیاری از اختلالات دیگر همراه با بیش فعالی هستند در توانایی سازماندهی فکر و باورهای شخص می توانند تاثیر چشمگیری داشته باشند. این اختلالات عبارتند از اختلالات حواس پرتی، افسردگی کلی، اختلالات سلوک و اختلالات یادگیری. اختلالات یادگیری در ۶۰ درصد افراد بیش فعال بروز می کند، بنابراین رویکرد درمانی باید علائم بیش فعالی را در محیط‌های اجتماعی و مدرسه هدف قرار دهد.
لکنت زبان و بیش فعالی
اگر شیوع بیش فعالی در کودکان مدرسه‌ای (6-3 ) باشد، شیوع بیش فعالی در کودکان مبتلا به لکنت زبان چقدر است؟شیوع بیش فعالی در کودکان مدرسه‌ای مبتلا به لکنت زبان (26-4) است. بر طبق یافته‌های بالینی مشکلات توجه به رفتارهای تکانشی بر بازده درمانی لکنت زبان تاثیر گذار هستند.
رهنمودهایی برای گفتار درمانی کودکان بیش فعال
با کمک کودک فعالیت های ساختار دار با یک برنامه منظم و سازمان بندی شده طراحی کنید. در حالی که کودک از برنامه آگاه است این موارد را در جلسه درمانی استفاده کنید.
با اهمیت دادن به علاقه مندی های کودک بیش فعال درمان را جذاب کنید.
دستورالعمل های ساده، واضح و روشن را انتخاب کنید. دستورالعمل ها را چند دفعه ارائه دهید و کودک بیش فعال باید قبل از این که پاسخ دهد آنها را تکرار کند. این کار موجب تقویت حافظه و افزایش یادگیری میشود.
برای کمک به درک کردن کودک از سرنخ‌های بینایی، مثال های عینی و یا نقاشی کشیدن استفاده کنید. برای مثال با لمس ناحیه گردن و لب ها می توانید نحوه جریان هوا و گفتار در مسیر تنفسی را به کودک بیاموزید.
از جایزه استفاده کنید و یک سیستم جایزه تعیین کنید که به وسیله آن کودک با انگیزه و علاقه مند باشد. کودکان مبتلا به بیش فعالی محیط‌های مثبت و حمایتگر را دوست دارند.
مهارت های خود تنظیمی کودک و آگاهی از تاثیر رفتار بر تعاملات با دیگران را افزایش دهید. به توانایی ارزیابی صحیح کودک از گفتار خود در محیط های مختلف دقت کنید. سپس برای تغییر رفتارهای اشتباه مهارتهای حل مسئله را به کودک آموزش دهید.
مهارت های کلی ارتباطی را آموزش دهید. و الگودهی مهارت هایی مانند ارتباط چشمی، میزان صدا، سرعت و گوش دادن صحیح اعتماد به نفس کودک را افزایش دهید.
نتیجه‌گیری:
گفتاردرمانی یکی از روشهای موثر و غیردارویی برای کمک به کودکان مبتلا به بیش‌فعالی و نقص توجه (ADHD) است. این روش نه تنها به بهبود مهارتهای زبانی و ارتباطی کودکان کمک میکند، بلکه میتواند در افزایش تمرکز، کاهش رفتارهای تکانشی و تقویت تعاملات اجتماعی نیز موثر باشد. دکتر صابر، با سال‌ها تجربه در زمینه درمان اختلالات عصبی-رشدی، از گفتاردرمانی به عنوان بخشی از برنامه درمانی جامع خود استفاده میکند. او تاکید دارد که گفتاردرمانی باید متناسب با نیازهای هر کودک طراحی شود تا بهترین نتایج حاصل گردد.
در این مقاله، به بررسی فواید گفتاردرمانی برای کودکان بیشفعال پرداخته شد. از جمله این فواید میتوان به بهبود مهارتهای کلامی، افزایش توانایی در بیان احساسات، تقویت تعاملات اجتماعی و کاهش مشکلات رفتاری اشاره کرد. دکتر صابر معتقد است که ترکیب گفتاردرمانی با سایر روشهای درمانی مانند بازی درمانی، رفتاردرمانی و تغییرات رژیم غذایی میتواند به بهبود کیفیت زندگی کودکان مبتلا به ADHD و خانواده‌های آنها کمک کند.
سوالات متداول:
1آیا گفتار درمانی میتواند به بهبود عملکرد تحصیلی کودکان بیشفعال کمک کند؟
بله، بهبود مهارتهای گفتاری و ارتباطی میتواند به طور مستقیم بر عملکرد تحصیلی کودک تأثیر بگذارد. کودکان با مهارتهای گفتاری بهتر می‌توانند در کلاس درس مشارکت فعال‌تری داشته باشند و درک بهتری از مطالب آموزشی پیدا کنند.
2- آیا کودکان بیشفعال با تاخیر کلامی نیاز به درمان‌های دیگری نیز دارند؟
در برخی موارد، کودکان بیشفعال با تاخیر کلامی ممکن است نیاز به درمان‌های دیگری مانند کاردرمانی، رفتار درمانی یا دارو درمانی داشته باشند. این درمان‌ها باید توسط متخصصان مربوطه تجویز و نظارت شوند.
بهترین مرکز گفتاردرمانی در بیش فعالی و نقص توجه دکتر صابر به بررسی علائم بیش فعالی و نقص توجه در کودکان و درمان تخصصی مشکلات گفتاری کودکان بیش فعال می پردازد. امکانات پیشرفته مرکز تشخیص کودکان بیش فعال دکتر صابر شامل اتاق سنسوری روم، اتاق شنیداری، گفتاردرمانی، بازی درمانی و … می باشد. کودکان بیش فعال با انجام فعالیت های مختلف درمانی می توانند بر روی مهارت های کنترل خود، استدلال و آرام سازی تاکید نمایند. همچنین با استفاده از تکنیک های گفتاردرمانی می توان عوارض بیش فعالی نظیر توجه شنیداری کودک و توانایی های درک مطلب را در این کودکان بهبود بخشید. در این مطلب به معرفی بخش های مرکز گفتاردرمانی کودکان بیش فعال می پردازیم.
امکانات مرکز تخصصی گفتاردرمانی بیش فعالی و نقص توجه
پس ار بررسی دقیق علت بیش فعالی در کودکان توسط دکتر تشخیص بیش فعالی روند درمان مشخص می شود. و بسته به مشکلات کودک، از مدالیته های درمانی خاص استفاده می شود.
اتاق شنیداری در گفتاردرمانی کودکان بیش فعال
با استفاده از ابزار های کامپیوتری و برنامه های درمانی برای اختلال کم توجهی و یش فعالی به صورت طبقه بندی شده به بهبود مهارت های توجه شنیداری، تمییز شنیداری، بهبود استدلال و درک مطلب از گفتار کودک کمک می شود.
در این بخش با استفاده از مدالیته های مختلف نظیر سویچ صدا و… به افزایش دقت شنیداری، توانایی های اصلاح خود و کنترل سرعت و عکس العمل در کودکان کمک می شود.
تکنیک های گفتاردرمانی در بیش فعالی و نقص توجه
چندین روش درمانی در گفتاردرمانی در بیش فعالی و نقص توجه برای والدین ارائه می شود.
1.برای کودک بیش فعال یک نوار آرام سازی درست کنید.
شما می توانید یک نوار آرام‌سازی داشته باشید. وقتی کودک بیش فعال احساس فشار می کند از این نوار استفاده کنید. متن زیر را خیلی آهسته بر روی نوار تان ضبط کنید.
شما به این وسایل نیاز دارید:
یک ضبط
یک نوار
یک متن
یک جای ساکت
چند موزیک آرامبخش
2.پازل در گفتاردرمانی کودکان بیش فعال
پازل ها مانند پیدا کردن تفاوت های اشکال، این باعث میشود که کودکان بیش فعال بهتر بتوانند بر روی کارها تمرکز کرده و آرام شوند.
سعی کنید از این نوع تمرینات گفتاردرمانی باز هم انجام دهید. کتاب های زیادی در این زمینه وجود دارد. آنها مراجعه کنید و تمرینات آنها را انجام دهید.
3.ترتیب
اغلب کودکان بیش فعال باید کارهایی را به طور همزمان انجام دهند که این مسئله باعث گیجی آنها می شود. توالی یعنی اینکه چطور همه کارها را به ترتیب انجام دهید. اگر کودک بیش فعال شما از آن دسته افرادی هستند که فکر می کنند بعد از این که خیس شدند باید بارانی بپوشند،پس احتیاج به توالی و ترتیب بندی در کارها دارید. مرکز گفتاردرمانی در بیش فعالی و نقص توجه شما را در ایجاد این برنامه ریزی در کودک کمک می کنند.
4.دنبال کردن دستورالعمل ها
مهم این است که کودکان با مشکل بیش فعالی و نقص توجه قبل از شروع کار دستورالعمل ها را بخوانند.
دستورالعمل زیر را انجام دهید:
اسم خود را بالای این قاب بنویسید.
زیر اسم خود را با مداد خط بکشید.
تصویر یک زن یا یک مرد را در فضای الف بکشید.
الف)
فقط دستورالعمل یک را در این قاب کامل کنید.
آیا شما همه دستورالعمل ها را دنبال کردید؟خیلی مهم است که در ابتدا همه دستورالعمل ها را بخوانید.
دستورالعمل های خود را بنویسید
آیا شما میتوانید دستورالعمل تهیه ذرت بو داده را بنویسید؟
یا یک سری دستورالعمل بین کلاس و کتابخانه تهیه کنید؟
از دوستانتان بخواهید که دستورالعمل ها را دنبال کنند.
تصاویر دایره
حالا این تمرین را انجام دهید:
کشیدن تصویر در داخل دایره ی آرام بخش است و باعث میشود که شما افکارتان را به نظم در آورید.
داخل دایره،تصویر یا الگویی را که خودتان می خواهید بکشید.
5.مدیریت زمان
در اینجا چند دستورالعمل برای ارائه بهترین نحوه مدیریت زمان در کودکان بیش فعال ارائه شده است.
کارها را آرام و با دقت انجام دهید.
کارهای خود را به بخش های مختلف تقسیم کنید.
برای انجام بخش های مختلف کار،برنامه ریزی مناسب داشته باشید.
با انجام دادن کارها به صورت گروهی،کار را آسان و سرگرم کننده کنید.
چقدر کار طول میکشد؟
گاهی در برنامه ریزی و تعیین زمان لازم برای انجام کارها اشتباه میکنیم.
اگر شما زمان مورد نیاز برای انجام تکالیف و کارهای خود را بدانید،دانستن این موضوع به کودک بیش فعال شما کمک می کند که با برنامه ریزی به تمام نیازهای تان جواب دهید.
برای برنامه‌ای که در صفحه بعد تدوین شده وقتی را حدس بزنید. سپس زمان واقعی را که برای آن صرف شده بنویسید یا از شخص دیگری بخواهید که این کار را انجام دهد.
چطور انجام دادید؟ آیا حدس شما به میزان واقعی نزدیک است؟یا اینکه خیلی پرت است؟اگر شما وقت خیلی کمی در نظر گرفته اید باید به خودتان وقت بیشتری بدهید. اگر خیلی وقتی زیادی گذاشته اید باید سعی کنید کارهای بیشتری انجام دهید.
اما دقت کنید،شما باید مطمئن باشید که هر کاری را خوب انجام دهید. اگر به این تمرین ادامه دهید،آن وقت می فهمید که شما باید چه کارهایی را انجام دهید،در حالی که وقت لازم برای انجام آن ندارید.
6.برنامه ریزی تکالیف درسی
همزمان با بزرگتر شدن شما، کارها و مسئولیت های تان بیشتر میشود. برای انجام دادن بهتر کارها باید برنامه‌ریزی درستی داشت. من برای شروع این تکالیف طرحی دارم که به آن فکر بکر می گویم. این تمرین را برای طرح یونان باستان انجام دهید.
عنوان تکلیفی را که باید انجام دهید در وسط صفحه بنویسید.
در اطراف آن هرچه میتوانید پیکان‌های رسم کرده و سوالات و ابهاماتی را که درباره یونان باستان به نظرتان می آید بنویسید.
این فکر باعث میشود که شما به تمام جوانب ای که به این موضوع مربوط میشود بپردازد. به این طریق شما افکار خوب را فراموش نمی کنید و سعی نمی کنید وهمه را سازمان بندی کنید.می توانید از یک ضبط صوت استفاده کرده عقاید و سوالات خود را روی نوار ضبط کنید.نکته اصلی این است که اکنون شما نواری دارید که بعداً می توانید استفاده کنید.
برنامه ریزی برای کاری که در پیش دارید
حالا شما فکر اولیه را کرده و یک یادداشت تهیه کرده‌اید،حالا باید ببینید چگونه می توانید به این یافته ها بپردازید. این کاری است که قبلا انجام داده اید. سعی کنید مدت زمان مفید انجام این کار را حدس بزنید. به مثال زیر توجه کنید:
بعد از مدرسه
وقت ناهار
ساعت درس
شنبه
مراجعه به شبکه اینترنت
توفان فکری؛تصمیم بگیرید که به چه سوال هایی می خواهید پاسخ دهید
یک شنبه
دو شنبه
کتابخانه شهر
سه شنبه
در مورد چیزهایی که یافته اید با والدین خود بحث کنید.
تصمیم بگیرید که کدام مطب مورد استفاده تان است
در مورد چیزهایی که یافته اید با معلم و بچه ها بحث کنیم.
چهارشنبه
با استفاده از ترسیم، نوشته، ضبط و فیلبرداری کارتان را کامل کنید. به خاطر داشته باشید در تعطیلات آخر هفته نیز میتوانید به کار بپردازید. شنبه همه چیز حاضر و آماده است.
این برنامه برای یک هفته تنظیم شده است.حالا یک عنوان انتخاب کنید و نقشه خود را برای آن پیاده کنید.
حالا که فهمیدی چگونه می توانید برای کاری کوچک برنامه تنظیم کنید، می توانید به کارهای بزرگتر نیز بپردازید. برای اینکه بتوانید کاری بزرگ تر انجام دهید، نیاز دارید که آن را بخش بخش کنید. این بدین معنی است که شما این کار را به کارهای کوچک تر خرد کرده، سپس هر قسمت را به ترتیب انجام می دهید.
در مورد یکی از کارهای مورد علاقه کودک بیشفعال فکر کنید. کار مورد علاقه من خوردن یک شکلات است. تصور کنید که این شکلات خیلی بزرگ است. اگر کودک بیش فعال شما بخواهد همه آن را یکباره در دهان بگذارید،نمی تواند همه آن را بجود. بنابراین شما باید آن را قطعه قطعه کرده،بعد در دهان کودک بگذارید. اگر این کار را بکنید،لذت بیشتری می‌برید. یک شکلات بزرگ اگر قطعه قطعه شود، راحت تر خورده می شود. باید بین خوردن هر قطعه شکلات، استراحتی به خودتان بدهید. اگر شما بخواهید به سرعت این شکلات را بخورید، احساس می کنید که حالتان خوب نیست.
برنامه تکنیک گفتاردرمانی در بیش فعالی
نمونه ای از تمرینات گفتاردرمانی در مرکز گفتاردرمانی بیش فعالی و نقص توجه
خیلی آرام روی صندلی بنشینید.
پاها راحت روی زمین قرار گیرند.
مطمئن باشید که باسن تان راحت روی صندلی قرار گرفته است.
مطمئن باشید که پشتتان صاف است.
مستقیم به روبرو نگاه کنید.
چشمانتان را ببندید.
یک دست را روی سینه و دست دیگر را روی شکم تان بگذارید.
سه نفس عمیق بکشید.
ببینید که کدام یک از دستتان بیشتر حرکت میکند.
دست دیگر را بر روی ران های تان بگذارید. تا سه بشمارید و آهسته نفس بکشید.
دست دیگر را بر روی ران هایتان بگذارید.
نفس تان را آهسته نگه دارید.
به انگشت پای تان فکر کنید.
همینطور که دارید نفستان را به داخل می فرستید انگشتان پا را جمع کنید.
به اندازه یک دم و بازدم انگشت پای تان را نگه دارید.
وقتی داری نفس تان را بیرون می دهید ( بازدم) انگشتتان را آزاد کنید.
درباره ساق پای تان فکر کنید.
همینطور که دارید دم را انجام می دهید (نفستان را به داخل میفرستید) آنها را منقبض کنید.
به اندازه یک دم و بازدم نگه دارید.
وقتی که نفستان را بیرون می دهید آنها را آزاد کنید.
درباره عضلات قسمت پایین پشت تان فکر کنید.
این عضلات را منقبض کنید.
به اندازه یک دم و بازدم نگه دارید.
وقتی که نفستان را بیرون می دهید آن را آزاد کنید.
درباره قفسه سینه و قسمت بالای کمر فکر کنید.
این عضلات را منقبض کنید.
به اندازه یک دم نگه دارید.
وقتی که نفس تان را بیرون می دهید آنها را آزاد کنید.
درباره بازوها و دست های تان فکر کنید.
آنها را سفت کنید و دست های تان را مشت کنید.
اندازه یک دم و بازدم نگه دارید.
حالا آنها را رها کنید و نفستان را بیرون دهید.
حالا به گردن و صورت تان فکر کنید.
این عضلات را منقبض کنید. یک صورت زشت بسازید. زبانتان کاملاً بیرون باشد.
به اندازه یک دم و بازدم نگه دارید.
حالا آنها را رها کنید و نفستان را بیرون دهید.
حالا شما بر روی بدنتان کار کرده‌اید و فرق انقباض و آرام بودن (شل شدن) را میدانید.
همه بدنتان را ملاحظه کنید. ببینید که کدام قسمت منقبض و کدام قسمت شل است.
سپس همانطور که نفس تان را بیرون می دهید آنها را شل کنید.
حالا خود را از تنش ها و افکار مزاحم رها کنید.
به اندازه 5 دم و بازدم سعی کن خود را آرام سازی.
دست هایتان را به هم نزدیک کنید.
آنها را بر روی چشمانتان قرار دهید.
انگشتانتان را به آرامی باز کنید.
چشمانتان را باز کنید.
کم کم انگشتانتان را بیشتر باز کنید.
کم کم دست ها را بر روی چانه و سپس به پایین تر بیاورید تا اینکه دست ها روی ران هایتان قرار گیرد.
چه احساسی دارید؟
شما میتوانید در انتهای این بار یک موزیک آرام بگذارید.
این برنامه را می توان برای کارهای دیگر نیز در نظر گرفت. برای اطمینان از داشتن یک زندگی سالم،برای هر شب تان برنامه‌ای داشته باشید.
