اختلال ارتباطی به دسته ای از اختلالات گفته می شود که شخص را در بیان خواسته ها، دریافت اطلاعات کلامی از محیط اطراف و درک و استدلال مفاهیم و سخنان دیگران با مشکل رو به رو می کند. این اختلال می تواند بر روی قدرت گفتار فرد تاثیر بگذارد و حتی توانایی های شنیداری او را مختل سازد. اختلال ارتباطی با اختلالات گفتار و زبان و ارتباط کلامی و غیر کلامی در کودکان ارتباط داشته و می تواند ارتباط اجتماعی کودک را تحت تاثیر قرار دهد. مرکز گفتاردرمانی و کاردرمانی دکتر صابر در زمینه درمان اختلال ارتباطی کودکان و بهبود اختلال ارتباطی اجتماعی در کودکان با استفاده از تکنیک های گفتاردرمانی کودک و تجهیزات پیشرفته مرکز نظیر سویچ سوند و اتاق شنیداری به آموزش ارتباط موثر به کودکان می پردازد. رفتاردرمانی و بازی درمانی مرکز دکتر صابر در کنار خدمات گفتاردرمانی، موجب بهبود مهارت های ارتباط غیر کلامی و کلامی کودکان می شود. کلینیک دکتر صابر با دو شعبه فعال در غرب و شرق تهران در زمینه درمان کودکان با اختلالات گفتاری به صورت تخصصی مشغول به فعالیت می باشد.
بخش دیگری از اطلاعات ضروری به ویژه برای آن هایی که سن عقلی غیرکلامی را به عنوان مرجعی برای عملکرد زبانی قبول می کنند، یک اندازه گیری از شناخت غیر زبانی است. مدلی شبیه آنچه برای ارزیابی شنوایی استفاده می شود، برای ارزیابی شناخت نیز می تواند دنبال شود. اگر چه آسیب شناس گفتار و زبان برای انجام آزمون IQ شرایط لازم را ندارد ولی از مقیاس هایی غیر رسمی در مورد عملکرد شناختی براساس ارزیابی بازی، تکالیف پیاژه و عملکرد نقاشی می توان برای این کار استفاده کرد. در صورت عدم دسترسی به آزمون رسمی شناخت، استفاده از مقیاس های غیر رسمی غربال شناختی توجیه‌پذیر است. درمانگر به راحتی می تواند ارزیابی کند که آیا کودک در این تکالیف شناختی غیر کلامی در سطح سن خودش یا نزدیک به آن عمل می کند یا نه. اگر کودکی در این مقیاس ها نزدیک به سطح سنی عمل کند، احتمالاً اطلاعات بیشتری نیاز نیست. اگر عمل نکند به هر حال درمانگر برای انجام ارزیابی رسمیِ رشد، مسئول ارجاع او به یک متخصص مناسب است.
عملکرد اجتماعی و اختلال ارتباطی اجتماعی
از آنجا که برقراری ارتباط یک اقدام تعاملی مهم است، لازم است تا اندازه ای در مورد شرایط اجتماعی که در آن شرایط، کودکان برای فهماندن نیاز های زبانی‌شان تعامل دارند، باید قویاً تأکید کنم، که این بدان معنا نیست که ما بدنبال مقصر اختلال زبانی کودک هستیم. اگر در خانواده ای، الگو های تعاملی والد- کودک و ارتباط اجتماعی نسبت به الگو های مشابه در یک خانواده‌ی شاخص طبقه متوسط تا حدی متفاوت باشد، درمانگران اغلب عجولانه نتیجه می گیرند که آن الگو ها مسبب مشکلات کودک هستند. مطالعات بی شماری در مورد کودکان مبتلا به اختلالات ارتباطی گوناگون نشان می دهند که در این خانواده ها تغییرات دیده شده در شیوه های تعاملی والدین، نتیجه سازگاری های عملی والدین با نیاز های کودک است. به جز مواردی از بدرفتاری یا غفلت مفرط، والدین تقریباً هرگز منبع اصلی مشکل برقراری ارتباط کودک شان نیستند.
اهداف واقعی ارزیابی ارتباط اجتماعی در کودکان
جمع آوری اطلاعاتی در مورد این که کودک چگونه هر آنچه از مهارت های ارتباطی را که داراست به کار می برد و کشف این که مشکلات برقراری ارتباط چگونه در رشد مهارت های زندگی روزانه کودک تأثیر می گذارند.
ارزیابی سازگاری عاطفی و رفتاری کودک.
کشف آگاهی های خانواده از نیاز های کودک و یافتن اولویت هایی برای رسیدگی به آن ها.
فهمیدن توانایی ها و نیاز های خانواده از نظر حمایت از زوجین و متخصصین در وظیفه دشوار پرورش کودکی با نیاز های ویژه.
فهمیدن تفاوت های فرهنگی و زبانی موجود در خانه که ممکن است مهارت های برقراری ارتباط در کودک یا آگاهی های والدین از آن ها را تحت تأثیر قرار دهد.
چندین ابزار استاندارد برای جمع آوری اطلاعات در مورد مهارت های اجتماعی و زندگی روزانه کودک در دسترس است. مقیاس های رفتار سازشی و اینلند ابزار خوش ساخت ویژه ای است که یک قالب مصاحبه ای ساخت مند را به کار می برد و هنجار هایی را برای گروه های سنی از دوره کودکی تا جوانیِ افراد معلول و همچنین عادی فراهم می کند. آسیب شناس زبان می تواند با آموزش های ارائه شده در راهنمای آزمون، این ارزیابی را انجام دهد. در یک ارزیابی چند رشته ای، یک مددکار اجتماعی، مربی استثنایی یا متخصص بهداشت روان هم می توانند آن را انجام دهند.
ارزیابی وضعیت عاطفی و ارتباط اجتماعی کودک
ارزیابی وضعیت عاطفی و ارتباط اجتماعی ممکن است به شرکت یک مددکار اجتماعی، روان‌شناس یا روانپزشک نیاز داشته باشد. گفتاردرمان کودکان موقعی می تواند مراجع را به متخصصین روان شناس و ارتباط موثر ارجاع دهد که مشاهده کند رفتار و سازگاری عاطفی کودک در حین انجام تکالیف ارزیابی، مشکلاتی را ایجاد می کنند یا مانعی در مسیر مداخله موفق برقراری ارتباط هستند. در انجام این مشاهدات، همیشه عاقلانه است به خاطر داشته باشیم که عدم توانایی برقراری ارتباط یک وضعیت بسیار محروم کننده است. همان طور که درباره آن دانش‌آموز مبتلا به اوتیسم دیدیم، ایجاد و توسعه رفتار های سازشی اغلب نتیجه عدم توانایی در بیان خواسته ها و نیازهاست. هرچند ارزیابی جنبه های عاطفی و رفتاری اختلال زبان، در طراحی برنامه درمانی و تکمیل یک برنامه خدماتی برای خانواده مهم است ولی ما هم لازم است نسبت به نتیجه گیری سریع و اغتشاش علت و معلول، دقیق باشیم. اختلال زبان یک کودک ممکن است نتیجه ای از یک آشفتگی عاطفی باشد. این، به ویژه در مواردی از موتیسم انتخابی درست است، یعنی هنگامی که کودکان در وضعیت های معینی حاضر به حرف زدن نیستند در حالی که در وضعیت های دیگر صحبت می کنند. اما حداقل این احتمال وجود دارد که مشکلات برقراری ارتباط، باعث آشفتگی رفتاری یا عاطفی مشاهده شده در یک کودک مبتلا به آسیب زبان باشد.
دیگر جنبه های ارزیابی ارتباط موثر کودکان
جنبه های دیگر ارزیابی محیط اجتماعی را می توان در یک ارزیابی چند رشته ای توسط یک مددکار اجتماعی یا بوسیله استفاده از مقیاس های منتشر شده ای مانند مقیاس منابع خانوادگی، نیم رخ قابلیت های خانواده و فهرست حمایت اجتماعی یا بوسیله مصاحبه انجام داد. اگر خدمات مددکاری اجتماعی در دسترس نباشد، آسیب شناس زبان می تواند با اعضای خانواده فقط در مورد آگاهی ها، نگرانی ها، نیاز ها و امید های آن ها در مورد کودک شان صحبت کند. هدف اصلی جمع آوری این اطلاعات آن است که برای خانواده روشن شود که آن ها اعضای اصلی تیم در کمک به کودک خود برای کسب بالاترین سطح از عملکرد ممکن هستند. تصمیم گیری در این مورد که کودک نیاز به یادگیری چه چیزی دارد و چگونه آن را یاد می گیرد، کار متخصصین به تنهایی نیست؛ خانواده، اطلاعاتی حیاتی در مورد این موضوعات دارد که لازم است قسمتی از برنامه مدیریتی باشد. خانواده نیز حق دارد در تعیین اهداف و روش های مداخله ای که نزدیک ترین هماهنگی را با نیاز های خود خانواده و نیز کودک شان دارند، کمک کند زیرا برای این که کودک خوب عمل کند خانواده نیز باید عملکرد خوبی داشته باشد. اختیارات جدید فدرال مانند اختیاراتی که در قانون‌گذاری سال ۱۹۷۷ برای افراد مبتلا به ناتوانی های آموزشی (IDEA) آمده اند به لزوم مداخله خانواده- محور در مداخله کودکان خردسال، تأکید می کند. اما همه خانواده ها بدون توجه به سن کودک شان، استحقاق این رسیدگی را دارند. آسیب شناس زبان مسئول است جوی را ایجاد کند که در آن خانواده احساس کند در پیشرفت کودک شریک است. ارزیابی نقش تفاوت های فرهنگی و زبانی نیز شامل مصاحبه با والدین در مورد انتظارات آن ها از برقراری ارتباط و سبک های ارتباطی شان است.
در فرهنگ لغت وبستر، اعتماد اینگونه تعریف شده است ایمان راسخ به درستکاری، قابل اطمینان بودن، توانایی و یا خصوصیات چیزی و یا شخصی . قوانین فدرال، ایالتی و محلی، جنبه های قانونی مربوط به ارایه خدمات درمانی برای عموم را به کمک قوانین یا دستوراتی که غالباً توسط کمیته های مجاز دولتی صادر میشوند، نظارت و کنترل میکنند. بنابراین، از این طریق، با معرفی فرد متخصص و نتیجه کار او، آسیب شناس گفتار و زبان یا گفتاردرمان برای ارایه بهترین خدمات ممكن، مورد اعتماد ارباب رجوع خود قرار میگیرد. یک کتخصص گفتاردرمانی چه کار میکند تا اعتماد مراجع را جلب کند؟ متخصص گفتاردرمانی باید بیاموزد که چگونه اعتماد بیمار را جلب کند و این کار فقط با تلاشهای مستمر او برای ارایه با کیفیتترین و بهترین خدمات گفتاردرمانی برای بیمار امکانپذیر میباشد برای آسیب شناسی که بخواهد اعتماد بیماران را جلب کند نخست باید در خودش در این حرفه و در خدمت به بیماران اعتماد به نفس ایجاد کند. در واقع در روند درمان نخستین گام در پدید آوردن اعتماد در بیمار بروز اعتماد به نفس در گفتاردرمانگر در روند درمان است. مرکز گفتاردرمانی دکتر صابر با استفاده از متخصصین گفتاردرمانی با تجربه و استفاده از تجهیزات پیشرفته گفتاردرمانی کودکان به صورت تخصصی در زمینه تشخیص و درمان اختلالات گفتار و زبان کودکان فعالیت می نماید. از دیگر خدمات این مرکز گفتار درمانی در منزل می باشد که روند درمان مراجعین را تسهیل می بخشد.
وقتی گفتاردرمان کودک تازه کاری تلاش میکند تا پایه های اساسی این حرفه را درک کند، غالباً دچار ناامیدی میشود. در گفتاردرمانی تازه کار، این احساس اغلب منجر به از دست رفتن اعتماد به نفس در بروز توانایی ها و سرانجام اجرای مناسب مهارتها و وظایف به عنوان یک گفتاردرمان حرفه ای میگردد. حتی هم اگر دانشجویان در خلال تحصيل، کارشان را به خوبی انجام دهند اغلب همواره به شدت نگران این موضوع هستند که هرگز نتوانند تمام چیزهایی را که باید به عنوان یک متخصص گفتاردرمانی مسئول برای درمان بیمارانشان انجام دهند یاد بگیرند این نگرانی در انتقال از دانشجوی گفتاردرمانی به متخصص گفتاردرمانی قابل درک است و شاید حتی طبیعی هم باشد اطلاعات و مهارتهای مورد نیاز گفتاردرمانی کودکان (2005 و ASHA) زیاد، و روند احراز صلاحيت بسيار دشوار است. بنابراین، توجه قابل ملاحظه هم در مورد سطح آموزش و هم در مورد استانداردهای کاری، برای دانشجویان گفتاردرمانی ضروری است. با وجود این، حتی گفتاردرمانهای کارآزموده هم اذعان میکنند که، در مورد بیمارانی که تجربه چندانی ندارند و یا در مورد فناوری های جدیدی که خدماتی را در حرفه آسیب شناسی گفتار و زبان ارایه میدهند نگرانند این قبیل اندیشه ها، تعبیرها و واکنشهای قابل درکی را در گفتاردرمانان شاغل نیز ایجاد میکند.
متخصص گفتاردرمانی برای بالا بردن اعتماد بنفس خود چه کار میکنند
اگرچه قابل درک است که دانشجویان، و حتی افراد متخصص شاغل، ممکن است گاهی در مورد ارایه درمانهای ویژه برای بیماران مختلف نگران باشند مهم است که هم دانشجویان و هم افراد شاغل بدانند که، در روند درمان اعتماد به نفس آنان رکن ضروری و اساسی در این روند است. ما به عنوان افراد حرفهای به این دلیل باید اعتماد به نفس خود را گسترش دهیم که:
(a اطلاعات داده شده به بیمار شگردهای مورد استفاده و تمام جوانبی را که برای راهنمایی بیماران در نظر میگیریم در واقع بهترین اطلاعات موجود میباشند
b) نتایجی را که در صدد دستیابی به آن هستیم، برای بیمار قابل توجیه باشد.
c) ما به عنوان افراد حرفهای مهارتها و اطلاعاتی داریم که منجر به نتیجه مورد نظر خواهد شد قابل فهم است که برای تأثیر سطح اعتماد به نفس در مهارتهای بالینی برای خدمات گسترده؛ به زمان و تجربه نیازمندیم.
به هر روی حتی دانشجویان تازه کار را آموزش میدهیم و تشویق میکنیم تا برای تأثیرگذاری مثبت در روند درمان آنچه را که میدانند و آگاهی دارند با اعتماد به نفس انجام دهند. دانشجویان را تشویق میکنیم تا:
(a اطلاعات مورد نیاز را گردآوری کنند.
(b با پیوند دادن یافتهها با اطلاعات پیشین، یافتههای خود را تعبیر و تفسیر کنند.
c) نخست در حین آموزش به طور منطقی نتیجهگیری کنند و سپس این تمرینها را تا زمانی که به متخصصان کار آزموده و کارکشتهای هم تبدیل شوند ادامه دهند.
با انجام تمرینهای پی در پی در بررسی منظم، فرضیه سازی، تجزیه و تحلیل آزمایش و رسیدن به نتایج، دانشجویان مفاهیم مربوط به این حرفه را درک میکنند ولی مهمتر این که آنها در مهارتهایشان برای تعیین مسیرهای مناسب و رسیدن به نتیجه گیری های درست برای درمان بیماران اعتماد به نفس پیدا میکنند.
تمرین شرح حال نویسی نوعی کار تمرینی در اختیار ما قرار میدهد که این تمرین در ایجاد اعتماد به نفس در دانشجویان به آنها کمک میکند تا در ایجاد مهارتها برای تصمیم گیریهای لازم آسیب شناس گفتار و زبان در روند درمان، از اعتماد به نفس برخوردار باشند معمولاً وقتی که گفتاردرمان روی شرح حال ۴ یا ۵ بیمار فرضی کار کند، آگاهی و اعتماد به نفس او در روند درمان شروع به شکلگیری میکند به گونه ای که هنگام توضیح درباره بیماران روانی گفتار او افزایش پیدا میکند، در بررسی همه جانبه تمامی ابعاد شرح حال بیمار توانایی او بالا میرود و سرعت او در انجام کار فزونی مییابد اگرچه در تمرین فقط یک نمونه نشان داده شده است دانشجویان را تشویق میکنیم تا این طرح را همان گونه که در تمرینات تجویز شده است در روزهای آینده آن را دست کم به ۵ مورد گسترش دهند.
علاوه بر آنچه که در تمرین به منظور ایجاد اعتماد به نفس در متخصصین گفتاردرمانی تازه کار در روند درمان طراحی شده است فعالیتهای زیر برای پروراندن اعتماد به نفس سودمندند.
1) شرح حال بیمار را از آغاز درمان تا ترخیص او مطالعه کنید تا پی ببرید که، در بيماران واقعی، درمان چگونه ادامه پیدا میکند.
2) در صورت امکان، با بیماران قبلی صحبت کنید، تا نظر آنان را درباره کمکی که درمان به آنها کرده است بشنوید (گاهی وقتها همکلاسیها و افراد همسن و سال کودک که در برنامه گفتار درمانی ثبت نام کردهاند نظر خود را بی هیچ ملاحظه ای بیان میکنند)
3) به طور متناوب با سایر گفتاردرمانها قرار بگذارید تا بیماران آنان را مورد مشاهده قرار دهید. از این طریق، در طول یک دوره با بیماران و پیشرفتهای آنها آشنا میشوید.
هر گفتاردرمان کودک با توجه به تجربه و دانش خود پس از انجام مراحل ارزیابی و تشخیص دقیق اختلال گفتاری در کودک، به طرح برنامه درمانی و ارائه تمرینات گفتار درمانی به مراجع خود می پردازد.بهترین گفتاردرمانی برای کودکان زمانی اتفاق می افتد که توجه خاص به نیازها و توانایی های کودک در کنار علایق او در طراحی تمرینات گفتاردرمانی در نظر گرفته شده باشد. چون همکاری و شرکت کودکان در روند گفتاردرمانی زمانی اتفاق می افتد که کودک با علاقه و فعال در جلسات شرکت نماید.حتی زمانی که گفتاردرمانی در منزل برای کودکان انجام می شود تغییر محیط منزل و جذاب کردن اتاق درمان باید مورد توجه قرار گیرد. در ارائه تمرینات گفتار درمانی تنوع، استفاده از همه حواس کودک در طول درمان، تشویق کودک به آواسازی و ارائه فیدبک های مناسب باید به صورت همزمان انجام گیرد تا بهترین نتیجه درمانی حاصل گردد. آنچه در اینجا ارایه میشود، برای گفتاردرمانان و بیمار در نظر گرفته شده است. چون مسئولیت ارایه ی سبک‌های یادگیری احتمالی بیماران به عهده‌ی گفتاردرمان ها است، گفتاردرمان ها را تشویق میکنیم تا به منظور افزایش آگاهی و بالا بردن احتمالات کارآیی بالینی مربوط به سبک‌های یادگیری، دربارهی سبک‌های یادگیری خودشان نیز بیندیشند. مرکز گفتاردرمانی دکتر صابر در جهت بهبود اختلالات گفتاری کودکان با استفاده از تجهیزات پیشرفته مرکز نظیر سنسوری روم و اتاق شنیداری و تجربه بالای متخصصین گفتاردرمان خود به ارائه بهترین تمرینات گفتاردرمانی کودکان متناسب با مشکلات هر کودک و به صورت اختصاصی می پردازد تا بهترین نتیجه درمانی را حاصل نماید.
جهت تماس باکلینیک کاردرمانی و گفتاردرمانی جناب آقایدکتر صابر (کلینیکتوانبخشی پایا در پاسداران ، کلینیک توانبخشی غرب تهران در سعادت آباد) باشماره 09029123536 تماس حاصل فرمایید.
توجه به سبک یادگیری در تمرینات گفتار درمانی
اسمیت، سبک های یادگیری را این گونه تعریف کرده است: «روش های مخصوص هر فرد دربارهی پردازش اطلاعات، درک، و رفتار در موقعیت های یادگیری». سبک یادگیری روشی است که در آن هر فرد اطلاعات جدید و چالش انگیز را دریافت، پردازش و ملکه‌ی ذهن خود می سازد. نظریه ای که در پشت سبک های یادگیری قرار دارد این است که، افراد مختلف متناسب با ویژگی های ذاتی، تربیت خانوادگی، عوامل و ضروریات محیطی، اطلاعات را به طور متفاوتی دریافت و پردازش می کنند. سبک های یادگیری معمولاً به چندین دیدگاه تقسیم می شوند. با این همه، برای تمرینات گفتار درمانی دو دیدگاه از اهمیت ویژه ای برخوردارند: یکی سبک پردازش (فراگیر / با هم، و تحلیلى). دومی حس برتر (دیداری، شنیداری، لمسی و حس حرکت). دان پی برد، افرادی که به عنوان یادگیرندگان فراگیر یا با هم به حساب می آیند، افرادی هستند که ترجیح می دهند تا با ساختار کل – جز – کل یاد بگیرند، یعنی کل واحد را می بینند. در صورت لزوم آن را به اجزای کوچک تری تقسیم می کنند، و سپس آن را به صورت كل بازسازی می نمایند. افرادی که به عنوان یادگیرندگان فراگیر یا با هم محسوب می شوند، غالباً ترجیح می دهند تا در محیطی کار کنند که، نور ملایمی وجود داشته باشد و شیوه‌ی نشستن آن ها رسمی نباشد. یادگیرندگان فراگیر اغلب فقط می خواهند بدون توجه به تمامی اجزای یک چیز، به اصطلاح «جان کلام» را بدانند. افراد دارای سبک یادگیری فراگیر، برای یادگیری بهتر به استراحت (زنگ تفریح)، غذای سبک، امکان تحرک، و منطق نیاز دارند. البته، افراد دارای سبک یادگیری فراگیر، این توانایی را دارند تا در محیط هایی خلاف آنچه که در بالا گفته شده است، چیزی بیاموزند، ولی سبک پسندیده تر تا حد زیادی با نشانه های یاد شده همراه است.
یادگیرندگان تحلیلی و گفتار درمانی
دان، یادگیرندگان تحلیلی را به عنوان افرادی توصیف می کند که ترجیح می دهند تا به روش گام به گام و زنجیره وار یاد بگیرند. یاد گیرندگان تحلیلی غالباً ترجیح می دهند تا در محیط پر نور و نشستن به صورت رسمی کار کنند. این گونه اشخاص ترجیج می دهند تا در محیط آرام، بدون هرگونه عامل حواس پرت کن و خوردنی کار کنند. یادگیرندگان تحلیلی پیشرفته ای خطی گام به گام را که به راحتی به واحد های نا پیوسته قابل فهرست باشند، ترجیح می دهند. به عنوان مثال، یادگیرندگان تحلیلی علاقه مند به یادگیری یک رقص جدید، معمولاً از شخص هم سن و سال خود می خواهند تا با نشان دادن و یا گفتن این که در رقص، اول چه کاری باید انجام شود، دوم چی، سوم چی، و…، رقص را برای او اجرا کنند و یا شرح دهند، و می خواهند تا این مراحل را یکی پس از دیگری به عنوان واحد های مجزا ادراک کنند، در حالی که یادگیرندگان فراگیر معمولاً از افراد هم سن و سال خود می خواهند تا مراحل رقص را از آغاز تا پایان، به صورت یک توالی حرکتی کلی برای آن ها به نمایش بگذارند یا توضیح دهند. با این وصف، یادگیرندگان تحلیلی، همانند یادگیرندگان فراگیر، با همان ویژگی هایی که دربارهی یادگیری پسندیده تر برای یادگیری تحلیلی گفته ایم، توانایی یادگیری و گفتاردرمانی در سایر شرایط را دارند.
حس های برتر در ارائه تمرینات گفتار درمانی
هر یادگیرنده ای اطلاعات را از طريق مسير ها يا حس های مختلفی دریافت و پردازش می کند. تحقیقات نشان داد که سبک های یادگیری با ترکیبی از مسیر هایی که از طریق آن ها هر شخص اطلاعات تازه را دریافت و پردازش می کند، مشخص می گردد. مسیر هایی که از طریق آن ها اطلاعات می توانند دریافت شوند، در درجه‌ی نخست عبارتند از: حس های بینایی، شنوایی، لمسی، و حس حرکت ، اگرچه تحریک جنبه‌ی دیگری، مثل تحریک حلزون دستگاه شنوایی در ارتباط با یکپارچگی حسی و درمان بیماران نیازمند به یکپارچگی حسی نیز شرح داده شده است. کِرِشک، حس دریافت کننده ی اطلاعات (حس دریافتی) را این گونه تعریف می کند: هر مسیر حسی که از طریق آن بتوان اطلاعات را دریافت نمود.
یک مثال:تجربه خانم ریچارد
خانم ریچارد، مادر جاکوب، به خاطر سیزدهمین سالگرد تولد پسرش، یک دستگاه تلویزیون و یک دستگاه ضبط ویدئویی به منزل آورد. هنگامی که او با این دستگاه های جدید وارد منزل شد، بهترین دوست جاکوب به نام هارولد، در منزل او بود و با جاگرب کتاب های مصوّر قدیمی را نگاه می کردند. خانم ریجارد از این پسر ها خواست تا به پارکینگ بروند و هدیه تولد جاکوب را بیاورند و آن را در اتاق خواب جاکوب نصب کنند. پسر ها شاد شدند و فرصتی پیدا کردند تا کار سرگرم کننده ای را با هم انجام دهند. خانم ریچارد کار های روزمره اش را شروع کرد و پسر ها را به حال خودشان گذاشت تا دستگاه ها را نصب کنند. حدود ۲۵ دقیقه‌ی بعد، خانم ریچارد شنید که هارولد به جاکوب می گوید، «نه، پیش از نصب دستگاه ها باید دستور نصب را مطالعه کنیم». چند دقیقه‌ی بعد، خانم ریچارد متوجه شد که جاكوب هر چند دقیقه ای یك بار بين اتاق خواب مادرش و اتاق خواب خودش در حال رفت و آمد است. پس از ۱۰ دقیقه بعد، هارولد بدون خداحافظی از خانم ریچارد منزل او را ترک کرد. جاکوب پیش مادرش آمد و به او گفت که، متأسفانه دوستی من و هارولد به پایان رسید. مادرش پرسید که چرا فکر می کنی که دوستی شما به پایان رسید؟ جاکوب موارد زیر را برای مادرش شرح داد: جاكوب و هارولد، دستگاه ها را به خوبی از جعبه خارج کردند، ولی پس از این کار، دربارهی شیوه‌ی نصب این دستگاه ها با یکدیگر اختلاف پیدا کردند. جاکوب گفت که هارولد می‌خواست پیش از نصب دستگاه ها، دستور نصب TV و VCR را کلمه به کلمه بخواند، ولی جاکوب از این کار خوشش نمی آمد. جاکوب به هارولد گفت که، مادرش یک دستگاه TV و VCR دارد که مشابه همین است، بنابراین به اتاق خواب مادرش می رفت تا ببیند که این دستگاه ها چگونه نصب شده اند، و به اتاق خواب خودش برمی گشت تا این دستگاه ها را همانند آن ها نصب کند. هارولد مشغول مطالعه‌ی گام به گام دستور دستگاه ها بود، و به جاکوب اعتراض کرد که تا پایان خواندن دستور نصب دستگاه ها نباید کاری انجام دهد. جاکوب حرف او را نشنیده گرفت و نصب دستگاه ها را آغاز کرد و نصب دستگاه های موجود در اتاق خواب مادرش را بررسی می کرد تا اطمینان حاصل نماید که کارش را به درستی انجام می دهد، و پیش از این که هارولد دستور نصب دستگاه ها را به پایان برساند، دستگاه ها نصب شده بودند و به درستی کار می کردند. هارولد خشمگین شد و با عصبانیت از منزل خارج گردید. «جاکوب با ناراحتی و تأسف گفت: «مامان، هارولد از من عصبانی شد، و بدتر که حتی نمی دانم چه چیزی او را عصبانی کرده است. واقعاً متأسفم، دوستم را از دست دادم.» خانم ریچارد یک آموزگار است. او با دلداری دادن به پسرش او را تشویق کرد تا به هارولد فرصت بدهد که آرامش خود را به دست بیاورد. خانم ریچارد گفت: «تو دوستت را از دست ندادی» چیزی که اتفاق افتاده است این است که شما دو نفر فقط دربارهی نصب TV و VCR با یکدیگر توافق نداشته اید، زیرا سبک یادگیری شما دو نفر با یکدیگر تفاوت دارد. هارولد یک یادگیرنده‌ی تحلیلی است برای او مهم است که هر چیزی را مطالعه کند و بر طبق نوشته پیش برود، یعنی هر بار یک گام تا آن را به پایان برساند. ولـی تـو یــک یادگیرنده‌ی فراگیر هستی تو دوست داری تا به اصطلاح به جان کلام برسی و نظرت این است که، هر چه زودتر به هدف برسی. هیچ روشی ضرورتاً بهتر از روش دیگر نیست و این روش ها فقط با یکدیگر تفاوت دارند تو دوستت را از دست ندادی تو فقط پی بردی که شما دو نفر با دو روش متفاوت با چیزی برخورد کردید .همین خانم ریچارد ،گفت هارولد بر می گردد. چند روز بعد، هارولد برگشت. آنها اکنون ۱۵ ساله اند جاکوب و هارولد هنوز با یکدیگر دوست هستند و هنوز گه گاهی روی طرح هایی با یکدیگر کار می کنند ولی هر کدام با روش خاص خودش.
سبک های یادگیری و گفتار درمانی
پژوهش در حوزه‌ی سبک های یادگیری و گفتار درمانی، از دهه‌ی ۱۹۷۰ آغاز گردید. از همان آغاز کار، مربیان، گنجاندن مفاهیم مربوط به تفاوت های موجود در حس های دریافت کننده را که روی روش های دریافت و پردازش یادگیرنده تأثیر می گذارند، آغاز نمودند. در زیر، توصیف مختصری دربارهی نخستین حس های دریافت کننده و نمونه ای از ترجیح یادگیرندگان در مورد هر یک از مسیر های حسی خاص ارایه شده است:
حس شنوایی: حس شنوایی به مسیر شنوایی برای دریافت اطلاعات ارتباط دارد. یادگیرندگان از طریق شنیداری، شنیدن آموزش های کلامی را ترجیح می دهند، از بحث گروهی لذت می برند، در کلاس درس به ندرت یادداشت بر می دارند و با پس زمینه موسیقی در محیط به مطالعه می پردازند.
حس بینایی: حس بینایی به مسیر بینایی برای دریافت اطلاعات ارتباط دارد. یادگیرندگان از طریق بینایی، اطلاعات نوشته شده از قبیل دست نوشته ها، تصاویر ترسیمی (گرافیکی)، نقشه برداری ذهنی، و یا سایر تصاویر طرح مانند را ترجیح می دهند و برای بررسی و مطالعه یادداشت های فراوان بر می دارند، و از رنگ به عنوان وسیله ای برای کمک به یادگیری استفاده می کنند.
سوالات متداول:
1-چه تمریناتی برای تقویت تلفظ صداهای خاص مانند /س/ و /ش/ وجود دارد؟
برای تلفظ صحیح صداهای خاص، گفتاردرمانگر تمریناتی مانند تقلید آوا، تمرین در آینه، تمرین تنفس، و تمرینات دهانی برای تقویت لب‌ها و زبان ارائه میدهد. تمرینات باید مستمر و با دقت انجام شوند تا تأثیرگذار باشند.
2-تمرینات گفتاردرمانی چه کمکی به کودکان دارای تأخیر زبانی میکند؟
این تمرینات به افزایش مهارتهای زبانی مانند واژه‌سازی، جمله‌سازی و درک زبان کمک میکند و باعث میشود کودک سریع‌تر بتواند منظور خود را بیان کند و ارتباط مؤثرتری با محیط برقرار نماید.
مشاوره گفتاردرمانی کودکان یعنی بررسی و درمان اختلالات ارتباطی و اختلالات گفتار کودکان. مشاوره گفتاردرمانی کودکان توسط آسیب شناس گفتار زبان یا مشاور گفتاردرمانی کودکان انجام می گیرد که غالبا آن ها گفتاردرمانگر نامیده می شوند. مشاوره گفتاردرمانی کودکان معمولاً با ارزیابی توسط گفتاردرمانگر با مهارت که نوع اختلال گفتاری و بهترین راه درمان آن را تعیین می کند، شروع می شود. از تکنیک های گوناگون گفتاردرمانی برای بهبود ارتباطات کودکان استفاده می شود. گفتار درمانی احتمال دارد در یک کلاس درس یا گروه کوچک، یا تک به تک، با توجه به نوع اختلال گفتار انجام شود اما مشاوره گفتاردرمانی کودکان منحصر به فرد بوده و تنها انجام می شود. تمرینات و فعالیت های گفتاردرمانی کودکان با توجه به نوع اختلال، سن کودک و حتی نیاز های کودک، متفاوت می باشد. کلینیک کاردرمانی و گفتاردرمانی دکتر صابر، بهترین مرکز مشاوره گفتار درمانی، با روش های تخصصی و نوین به مشاوره گفتاردرمانی کودکان می پردازد. از جمله روش های گفتاردرمانی کودکان این مرکز می توان به اتاق شنیداری گفتاردرمانی کودکان، گفتاردرمانی آنلاین و گفتاردرمانی در منزل اشاره کرد.
نظریه روان شناس آمیکایی در گفتادرمانی کودکان
آبراهام مزلو، روان شناس، که در آمریکا متولد شده است؛ فرزند یک مهاجر روسی است. او پدر روانشناسی انسان مدارانه به حساب می آید، وی معتقد بود که، تجربه، نخستین رویداد در یادگیری انسان است. مزلو بر این باور بود که، رشد استعداد، شرافت و ارزش انسان، آخرین دلواپسی های او است و اعتقاد داشت که انگیزه به سلسله مراتبی از نیاز ها و ابسته است که شامل ابتدایی ترین نیاز ها تا عالی ترین نیاز ها است؛ یعنی نیاز های جسمی، سلامتی، عشق / احساس تعلق، احترام، دانش، آگاهی، زیبایی و از قوه به فعل به درآوردن استعداد. مزلو بر این باور بود که یاگیری در واقع به معنی از قوه به فعل در آوردن استعداد است. هنگامی که این نظریه در مورد نهاد های آموزشی به کار گرفته شود، دیدگاه انسان مدارانه مزلو درباره یادگیری، طیف گسترده ای از فعالیت ها و دلایل منطقی مربوط به ساختار مدرسه ای، کارها و آموزش را در برمی گیرد، به عنوان مثال نیاز های فیزیولوژیکی دانش آموزان از طریق برنامه نهار در مدرسه، توجه به دمای کلاس های درس و منظم بودن زنگ تفريح برای رفتن دانش آموزان به دستشویی برآورده می شود. سلامتی دانش آموزان با اجرای درست مقررات تأمین می شود عشق و تعلق خاطر توسط آموزگاران و مسئولین مدرسه که دلسوز دانش آموزان باشند و برای آن ها ارزش قایل شوند، تأمین می گردد. عزت نفس با تشویق و ترغیب دانش آموزان به کنترل رفتارشان ایجاد می شود. دانش/ آگاهی با استفاده از یک برنامه آموزشی به لحاظ عقلی چالش انگیز تأمین می شود. زیبایی با تأکید بر تمیزی و خوشایند و مطبوع بودن کلاس های درس تأمین می گردد و از قوه به فعل در آوردن استعداد دانش آموزان، با کمک به آن ها در پیوند دادن یادگیری با تجربیات معنی دار «در زندگی واقعی» تأمین می شود. مزلو بر این باور بود که اگر نیاز های ابتدایی تر در آغاز برآورده نشوند، یادگیری (از قوه به فعل درآوردن استعداد) دست کم تا اندازه ای دشوارتر خواهد بود. به عنوان مثال، مزلو معتقد بود که، چنانچه کودکی گرسنه باشد، یادگیری برای او دشوارتر خواهد بود ،یعنی اگر نیاز های ابتدایی تر (نیازهای جسمی) برآورده نشوند، دستیابی به نیاز های عالی تر (از قوه به فعل درآوردن استعداد) دشوارتر خواهد بود.
دیدگاه روان شناسان درباره مشاوره گفتاردرمانی
کارل راجرز، روان شناس آمریکایی نیز به یادگیری تجربی معتقد بود. بررسی های او درباره از قوه به فعل درآوردن استعداد، به دلایل گوناگونی روی آموزش تأثیر گذاشته است. راجرز بر این باور بود که: اگر دانش آموز به موضوع علاقه مند باشد، می تواند آن را یاد بگیرد. شخص کمتر احساس خطر کند، سریع تر می تواند یاد بگیرد. یادگیری خودانگیخته ماندنی تر و فراگیر است. دیدگاه راجرز درباره یادگیر به عنوان یک بخش مکمل از جنبش آموزش انسان مدارانه محسوب می شود. مفاهیم ارایه شده توسط مزلو و راجرز؛ برای جنبه های مختلف روش های گفتاردرمانی گفتاردرمانگر سودمندند. پذیرش مؤلفه های دیدگاه تجربی/ انسان مدارانه در برنامه های درمانی می تواند به گفتاردرمانگر کودکان کمک کند تا: شرایط واقعی فراهم کنند که متناسب با نیاز های بیماران در خلال درمان باشد. شرایط عاطفی سودبخش را برای بیماران حفظ نمایند. در سرتاسر درمان، فعالیت های معنی دار و چالش انگیزی برای پیشرفت بیمار ایجاد نمایند.
دیدگاه اجتماعی درباره گفتاردرمانی کودکان
لو ویگوتسکی، روان شناس روسی، به خاطر مطرح کردن دیدگاه اجتماعی درباره یادگیری، معروف شده است. کرافورد هاس فادر ویگوتسکی بر این باور بود که تعاملات اجتماعی بیش از تأثیرات بیولوژیکی و فرهنگی رشد شناخت را شدیداً تحت تأثیر قرار می دهد. ويكوتسكى معتقد بود که، رشد به تعاملات اجتماعی دائمی وابسته است و این تعاملات اجتماعی پایه ای برای رشد شناخت به حساب می آیند. ویگوتسكي عميقاً باور داشت که، زبان پدیده ای اجتماعی و فرهنگی است که عمدتاً در رشد اندیشه دخالت دارد و تحول شناخت شديداً متأثر از محیط فرهنگی و اجتماعی است. ویگوتسکی معتقد بود که، کودکان از دو طریق یاد می گیرند: نخست از طریق تعاملات اجتماعی با اشخاص توانمند تر، در اثر راهنمایی آموزگار یا همسن و سالان به تدریج شخصاً یادگیری خود را بیش از پیش گسترش می دهند. به کارگیری دیدگاه ویگوتسکی در کلاس درس مستلزم این است که، دانش آموزان دور یک میز بنشینند و یا به صورت گروه های کوچک دور چند میز بنشینند، از یکدیگر چیز هایی بیاموزند و با همدیگر تشریک مساعی نمایند. این آموزش به منظور تشویق دانش آموزان به انجام تعامل و همکاری متقابل و افزایش سطح شناخت آن ها طراحی شده است. کاربرد دیدگاه اجتماعی درباره یادگیری، در گفتاردرمانی کودکان منجر به ایجاد شگرد هایی چون توصیف یک چیز یا یک پدیده گفتگو با خود گفتار مقایسه ای، بسط و گسترش یک موضوع و تعمیم، برای درمان اولیه کودک گردیده است. كاربرد گسترده تر دیدگاه اجتماعی درباره یادگیری برای گفتاردرمانی برای کودکان یعنی این که: دست کم بخشی از درمان بیمار در گروه های کوچک انجام شود. برنامه درمانی به گونه ای طراحی شود که افراد همسن و سال الگوی یکدیگر قرار گیرند و با یکدیگر تعامل نمایند و واکنش های یکدیگر را سبک و سنگین کنند.
نتیجه گیری درباره دیدگاههای گفتاردرمانی کودکان
بی گمان، توضیحات مختصر درباره دیدگاه های یادگیری را به این منظور مطرح نکرده ایم تا گستره دیدگاه های ارایه شده را به طور مفصل شرح دهیم. یک عمر بررسی درباره یادگیری، به آسانی در چارچوب چند توضیح مختصر نمی گنجد. با وجود این با تأمل درباره مفاهیم عمده و اساسی ارایه شده در ساختار هر دیدگاه، این امید وجود دارد که گفتاردرمانگر کودک بتواند نوعی برنامه درمانی اجرا نماید که کاملاً انعکاسی از آگاهی نسبت به تأثیرپذیری برنامه های درمانی سنتی و ابداعی از یک یا چند دیدگاه یادگیری باشند. این باور وجود دارد که با یادگیری این دیدگاه ها، مشاور گفتاردرمانی کودکان دلایل منطقی و درک بهتری نسبت به آموزش پیدا کند، ضوابط بهتری در مورد انتظاراتش از درمان پایه ریزی نماید، و رفتار بیمار را با روش کارآمد تری ارزیابی نماید.
هر کودک با سرعت منحصر به فرد خود مسیر رشدش را طی می کند و محدوده رشد طبیعی بسیار وسیع می باشد. تشخیص نشانه های تاخیر در رشد می تواند به تشخیص به موقع و درمان آن کمک کند. کمتر از نیمی از کودکان مبتلا به اختلال که دچار تاخیر در رشد یا تاخیر در تکلم هستند، قبل از شروع سن مدرسه تشخیص داده می شوند. انواع مختلفی از تاخیر در رشد کودکان وجود دارد از جمله تاخیر در زبان و کلام، تاخیر در مهارت های حرکتی، تاخیر در مهارت های اجتماعی و… . یکی از علل شایع تاخیر در تکلم و درک پایین کودک در مسیر طبیعی رشد و تکامل کودک، اوتیسم می باشد که باید به سرعت شناسایی و درمان شود، البته علل دیگر نظیر مشکلات ژنتیکی، وراثتی و ساختاری نیز موجب تاخیر در تکلم کودک می شوند که باید بررسی و درمان گرددند. کلینیک تخصصی توانبخشی دکتر صابر، بهترین مرکز گفتاردرمانی اوتیسم در تهران، با استفاده از روش هایی همچون گفتاردرمانی اوتیسم، گفتاردرمانی برای درک پایین کودک ، رفتاردرمانی، کاردرمانی درکی حرکتی و… به درمان درک پایین کودک می پردازد.
آپراکسی غیرکلامی
آپراکسی دهانی غیر کلامی به مشکل در تقلید یا توالی قصدمند حرکات دهانی که ربطی به گفتار ندارد، اشاره دارد مثل درهم کشیدن لب ها یا لیس زدن لب ها. کودکان با این اختلالات اغلب در مهارت های تقلیدی آسیب دیده اند. برخی گفتاردرمانان برای درک پایین کودک معتقدند که آپراکسی یک اختلال در برنامه ریزی حرکتی است، آپراکسی یک درماندگی برای بسیاری از کودکان جهت رشد گفتار محسوب می شود اما هنوز در مورد آن بحث وجود دارد. آپراکسی در کودکان به آسیب در توانایی برنامه ریزی و اجرای حرکات در غیبت مشکلات حرکتی اشاره دارد. این اختلال در کودکان با مشکل در توالی صدا های گفتاری، گروه بندی و کاهش قابلیت فهم، خیشومی شدگی، موقعیت یابی های خاموش، خطا های غیر ثابت و غیر نرمال مرتبط است.
درک پایین کودک در زبان
علاوه بر مشکلات زبان بیانی، اغلب مشکلات زبان درکی هم در کودکان مبتلا به اختلالات طیف اوتیسم وجود دارد. پیگیری جنبه های زبان درکی ممکن است به فهم درون داد زبانی و مقاصد ارتباطی کمک کند:
کاهش پاسخ به گفتار دیگران (نمی تواند به نام خودش واکنش نشان دهد)
پیگیری دستورات ساده
مشکل در، تفسیر سرنخ های غیر کلامی مثل ژست ها، حالات چهره ای و سرنخ های فرازبانی مثل تن صدا
مشکلات درک زبان در سطوح بعدی زبانی هم ادامه دارد. در واقع درک می تواند بیشتر از بیان در میان کودکان با اختلال که کلام دارند، آسیب دیده باشد. درک زبان مبهم (استعاره ای) شامل ضرب المثل، جوک، تشبیه و استعاره می تواند چالش بزرگی برای کودکان مبتلا به اوتیسم باشد زیرا در این اشکال، ارتباط خیلی کمی بین شکل و معنا یشان وجود دارد. این کودکان در پذیرش این که کلمه ای می تواند معانی چندگانه ای داشته باشند، دچار مشکل اند.
راهنمایی هایی برای ارزیابی اوتیسم و درک پایین کودک
برای کودکان مبتلا به اوتیسم که در مرحله قبل از قصدمندی یا پیش زبانی هستند، گفتاردرمانی می تواند استفاده کودک از پاسخ های غیر زبانی مثل توجه به شیء اشاره شده و پیروی از دستورات مستقیم ساده را بررسی کند.
در مرحله کلمات ابتدایی، کودک باید سوالات Wh و ترکیب کلمات را متوجه شود.
در مرحله ترکیب کلمه و جمله کودک باید گفته ها را با تکیه کمتر بر استراتژی های پاسخ غیر کلامی متوجه شود.
در سطح زبانی، گفتاردرمانی برای درک پایین کودک باید توانایی کودک را در تفسیر و یکپارچه سازی سرنخ های غیر کلامی مثل ژست و بیانات چهره ای و سرنخ های فرازبانی مثل تن صدا ارزیابی کند.
پائول پیشنهاد می کند که پیگیری حیطه ها برای ارزیابی درک کودکان در مرحله زبانی پیشرفته برای کودکان دارای کلام و اوتیسم سطح بالا، شامل موارد زیر باشد:
-فهم زبان غیر مستقیم شامل اصطلاحات، جوک، استعاره و کلمات با معانی چندگانه
-فهم زبانی که شامل اطلاعات ارجاع شده است علاوه بر آن چـه کـه بـه صـورت صریح بیان می شود
در حالی که ممکن است عموم مردم گفتار درمانی را با لکنت زبان و اختلالات گفتاری مرتبط بدانند، گفتار درمانگران به کودکان و بزرگسالان کمک می کنند تا مهارت ارتباط خود را بهبود بخشند. گفتار درمانی کودکان و بزرگسالان برای بهبود مهارت ارتباط شامل انواع روش های درمانی برای بهبود ارتباطات عملکردی در محیط های گوناگون اجتماعی می باشد. گفتار درمانگر می تواند به اشخاص در هر سنی که باشند، از کودک گرفته تا بزرگسال، که در مهارت های ارتباط با مشکلاتی مواجه هستند، کمک کند. برخی روش های گفتار درمانی که برای بهبود مهارت ارتباط استفاده می شود عبارت اند از: آموزش ویدیویی، مکالمات نقش آفرینی، ایفای نقش و… . گفتار درمانی معمولا نقش بسیار مهمی در کمک به کودکان و بزرگسالانی که در مهارت ارتباط مشکل دارند، ایفا می کند. روش هایی که یک گفتار درمانگر استفاده می کند دقیقاً با کودک یا بزرگسال و چالش های خاص آن ها سازگاری دارد. رضایت مراجعه کنندگان به کلینیک گفتاردرمانی دکتر صابر، بهترین مرکز گفتاردرمانی در تهران، تجربه همیشگی ما را در ارائه بهترین خدمات گفتار درمانی برای بهبود مهارت ارتباط کودکان و بزرگسالان نشان می دهد.
در درمان اختلالات در مهارت ارتباط برای حل مشکلات مربوط به ارتباط استون چندین روش را شرح داده است. او پی برد که ارتباطات کارآمد با مهارت ارتباط آزاد و احترام به باور ها و احساسات مشخص می شود. نقش ها و قوانین باید روشن، انعطاف پذیر و متناسب با نیاز ها و توانمندی های شرکت کنندگان در ارتباط باشند. در صورت لزوم، این قبیل ارتباطات را می توان متناسب با نیاز افراد، تغيير داد. استون، شش مفهوم زیر را درباره ارتباط شرح داده است:
1) شرکت کنندگان در مهارت ارتباط، لازم و ملزوم یکدیگرند. (به عنوان مثال بیمار و درمانگر از یکدیگر تأثیر می پذیرند).
2) روند تعامل توسط تمام اعضای شرکت کننده در یک تعامل شکل می گیرد و تداوم پیدا می کند (به عنوان مثال، هر شخص در جلسه درمان روی تمام گروه تأثیر می گذارد).
3) ارتباط دارای قوانینی است که، این قوانین را رفتار ها و نقش های افراد تعیین می کند. (به عنوان مثال، هر شخص دارای این اندیشه است که او از دیگر اعضای گروه انتظار دارد تا در گروه رفتار خاصی داشته باشند).
4) در یک ارتباط پایدار، تغییر یا نقص قانون، تنشزا است. (به عنوان مثال، ثبات در تعاملات، مانع از ایجاد اضطراب می شود زیرا هر کس می داند که از او چه انتظاری دارند. استون پی برد که اشخاص دارای مهارت ارتباط درون فردی و بین فردی قوی، آسان تر از اشخاص دارای مهارت ارتباط محدود در این جنبه ها می توانند خود را در یک ارتباط تغییر دهند).
5) در یک ارتباط، افراد درباره ماهیت مهارت ارتباط و همچنین درباره رخداد ها و فعالیت ها به گفتگو می پردازند. استون بر این باور است که، رفتار ها نشان می دهند که افراد در گروه درباره ارتباط چه احساسی دارند و معتقد است که با بیان کردن می توان درباره ماهیت ارتباط نیز به گفتگو پرداخت).
6) مهارت ارتباط با افراد بیشتری هم صورت می گیرد و از آن ها تأثیر می پذیرد. (به عنوان مثال، استون پی برد که افراد بیشتری که روی ارتباط بالینی تأثیر می گذارند عبارت اند از: افراد خانواده، مدارس، ادارات و سایر کلینیک ها).
گفتار درمان ها را تشویق می کنیم تا بدانند که، ارتباط در درمان به کیفیت مهارت ارتباط بین فردی و درون فردی ارایه شده از سوی اعضای گروه بستگی دارد. هنگامی که برقراری ارتباط بین اعضای گروه با مشکل رو به رو شود به گفتار درمان بستگی دارد تا برای ارایه ی تعاملات درمانی مؤثر به نفع تمامی بیماران پویایی های برقراری ارتباط را ارزیابی نماید و آن را در جهت دیگری به کار بیندازد. گاهی وقت ها لازم است تا برای ایجاد و یا ایجاد دوباره تعاملات درمانی مؤثر، رفتار درمانی صورت گیرد. در چنین موارد گفتار درمان ها را تشویق می کنیم تا برای افزایش موافقت و کاهش مقاومت، شگرد های درمانی دیگری را جستجو کند. صرف نظر از توجه به شگرد هایی که برای افزایش و تداوم مهارت ارتباط در درمان ضروری به نظر می رسند، گفتار درمان ها باید به یاد داشته باشد ،که دلیل اصلی توجه به پویایی های ارتباط در درمان این است که، پیشرفت در درمان را به حداکثر افزایش دهیم.
معرفی بیمار به گفتار درمان دیگر برای انجام گفتار درمانی
غالباً،گفتار درمانگر پی می برد که ضرورت دارد تا بیمار را به سایر متخصصان (پزشکی، آموزشی، روان شناسی و غیره) معرفی کند. گه گاهی آن گونه که انتظار می رود درمان به پیش نمی رود و گفتار درمانگر باید علل کُندی پیشرفت مناسب را کشف نماید. در سایر موارد طبق آنچه که انتظار می رود بیمار پیشرفت می کند و زمان آن میرسد تا احتمالات مربوط به آنچه را که پیشتر شناسایی شده بود کشف نماییم و یا به آن اضافه کنیم ولی به دلیل این که در آغاز روی نیازهای مهارت ارتباط تأكيد زيادی صورت گرفته بود، این کار را به تعویق می اندازیم. در هر یک از این دو مورد، گفتار درمانگر باید احتمال معرفی بیمار را برای او شرح دهد و سپس به منظور موجه جلوه دادن معرفی بیمار با متخصص مربوطه تماس بگیرد. به عنوان مثال، چنانچه بیماری پس از ۴-۳ ماه کار با گفتار درمانگر، به متخصص کاردرمانگر معرفی شده باشد، علت این معرفی باید برای بیمار شرح داده شود و به طور مناسب پیگیری شود تا اطمینان حاصل گردد که این معرفی هم درست بوده و هم به نفع بیمار بوده است. این کار حائز اهمیت است به ویژه اگر در خلال معرفی و یا پس از معرفی بیمار به سایر متخصصان ضرورت داشته باشد که گفتار درمانی مهارت ارتباط ادامه پیدا کند. شیپ لی و مک آفی نمونه ای از معرفی را برای معاینه پزشکی به منظور ارزیابی حنجره و یا آسیب حنجره ارایه داده اند. بنابراین گفتار درمانگر می تواند از این معرفی به منظور ارجاع بیماران خود به سایر متخصصان استفاده کند. به عنوان مثال، شیپلی و مک آفی، برگه ای از معرفی نامه درست کرده اند که شامل موارد زیر است:
1) عنوان برگه
2) اطلاعات اجتماعی مربوط به بیمار
3)سلام و احوال پرسی برای دریافت کننده معرفی نامه
4) اطلاعاتی در این باره که گفتار درمانگر چه وقت و چرا بیمار را مورد ارزیابی قرار داده است
5) توضیح وضعیت مهارت ارتباط بیمار در خلال ارزیابی
6) یافته های به دست آمده از ارزیابی گفتار درمانگر
7) توضیحی درباره نخستین برنامه های درمانی بیمار
8) تقاضا از متخصص مربوطه به منظور ارزیابی بیمار
9) پیوست نمودن برگه ای که متخصص مربوطه پس از دریافت معرفی نامه گفتار درمانگر باید آن را تکمیل نماید
10) تقاضا از متخصص مربوطه که پس از تکمیل برگه پیوست، آن را به گفتار درمانگر برگرداند
۱۱) سپاس گزاری از متخصص دریافت کننده معرفی نامه
12) نام و نام خانوادگی، آدرس، شماره تلفن و امضای گفتار درمانگر معرفی کننده
با استفاده از این مؤلفه ها گفتار درمانگر برای انجام گفتار درمانی باید بتواند معرفی نامه کاملاً مناسبی را برای تقاضای کمک از سایر متخصصان پزشکی، آموزشی و نظایر این ها، طرح ریزی نماید. همان گونه که پیشتر گفته شد گفتار درمانگر باید آمادگی داشته باشد تا براساس تمام ارجاعاتی که به سایر متخصصان انجام داده است، برنامه درمانی مناسبی را جهت رفع نیاز های بیمار فراهم نماید.
هنگامی که گفتاردرمانان آماده می شوند تا در حوزه های مختلف درمان با بیماران کار کنند، مهم است که مفاهیم بنیادی مربوط به نظریه ی یادگیری را که روی توانایی های بیمار در دستیابی به موفقیت ها در روند درمان تأثیر میگذارند، به یاد داشته باشند. گفتاردرمان ها را تشویق میکنیم تا با ایجاد شرایط مناسب یادگیری، به موفقیت بیمار کمک کنند. چنانچه گفتاردرمانی، پیشرفت ها، انتظارات، و یا سایر جنبه های مهم جلسه ی درمان را به طور نامناسب طرحریزی نماید، موفقیت های بیمار در دستیابی به هدف ها در درمان، به طور چشمگیری کاهش پیدا می کند. به عنوان مثال، اگر در مراحل اولیه ی درمان، شالوده های مناسبی برای تداوم پیشرفت بیمار پایه گذاری نشوند، در مراحل بعدی درمان، بیمار به پیشرفت رضایت بخشی دست نخواهد یافت. مرکز گفتاردرمانی و کاردرمانی دکتر صابر در زمینه آموزش گفتاردرمانان خود به صورت تخصصی و استفاده از نیروی گفتاردرمانی با مهارت و درمان بیماران با اختلال کلامی و انجام خدمات گفتار درمانی در منزل پیشرو می باشد.
طرح جلسات گفتاردرمانی با مهارت درمانگر
با طرح ریزی جلسه های درمانی، گفتاردرمان با مهارت باید آسودگی خاطر پیدا کنند که، به چند مفهوم بنیادی مربوط به توجه و تمرکز، پیوستگی با یادگیری قبلی، مراحل فراگیری مهارت، مهارت، حفظ و تداوم، و تعمیم مهارت ها، توجه مناسب نشان داده باشند. موارد زیر به این منظور طراحی شده اند تا به گفتاردرمان با مهارت کمک کنند که، نیاز های بیمار را برای یادگیری مرتب و منظم و خردمندانه، به طور مناسب مورد توجه قرار دهند:
1) یادگیری از موارد عینی به سمت موارد ذهنی به پیش می رود. اشیاء واقعی (کتاب، ماشین، کفش)، عینیت از تصاویر هستند، تصاویر (عکسها) عینیت از نقاشی ها هستند، نقاشی ها عینیت از واژه ها هستند، و واژه ها کمترین عینیت را دارند و بیش از همه ی موارد، ذهنی اند. هنگامی که تلاش می کنیم تا واژه ی کتاب و یا مفهوم کتاب را آموزش دهیم، اگر در هنگام آموزش مفهوم کتاب، واقعاً کتاب را به بیمار نشان دهیم بیمار مفهوم کتاب را راحت تر یاد می گیرد. البته، دیر یا زود، گفتاردرمان با مهارت از بیمار انتظار دارد تا واژه ی کتاب را درک کند و آن را به طور ذهنی در گفتار مورد استفاده قرار دهد.
2) یادگیری از موارد عمومی به سمت موارد اختصاصی به پیش می رود. به عنوان مثال، کودک در حال رشد، مفهوم «سگ» را به عنوان حیوانی فرا می گیرد که چهار پا و پشمالو است. هنگامی که مفهوم سگ را فرا گرفت هر حیوان چهار پا و پشمالو به معنی سگ است (تعمیم)، تا این که واژه ای مربوط به حیوانات خاص، مثل: اسب، گاو، و شیر را یاد بگیرد.
3) یادگیری از موارد ساده به سمت موارد پیچیده به پیش می رود. به عنوان مثال، کودکِ در حال رشد، همخوان های ساده را پیش از همخوان های مرکب فرا می گیرد. در مورد مفهوم حمل و نقل، کودک واژه ی ماشین را پیش از واژه ی بالون گازی یاد می گیرد، مگر این که یک پایه ی تجربی، شدیداً روی یادگیری او اثر گذاشته باشد. مثلاً وقتی که پدر و یا مادر کودک با بالون گازی کار کند و او آن ها را همراهی کرده باشد. در چنین موردی، ممکن است کودک واژه ی بالون گازی را پیش از واژهی ماشین یاد بگیرد.
4) برای یادگیری، توجه و تمرکز الزامی است. برای جلب توجه بیمار، به محرک های جدید نیازمندیم؛ با حفظ و تداوم علاقه به اشخاص، اشیاء، واژه ها، رخدادها، و نظایر این ها، تمرکز بیمار برانگیخته می شود.
5) برای کودکِ در حال رشد، مدت زمان توجه، برحسب دقیقه، تقریباً برابر است با سن کودک به سال، مثلاً، گستره ی توجه برای یک کودک 3 ساله، تقریباً برابر 3 دقیقه، و یک کودک 4 ساله تقریباً برابر 4 دقیقه است، گفتاردرمان با مهارت باید جلسه های درمانی را متناسب با گسترده ی توجه احتمالی بیمار طراحی نمایند. در مورد جوانان و بزرگسالان، انتظار وقوع توجه به صورت «چند منحنی یا چند موج» است، یعنی، در چند دقیقه ی اول میزان توجه و مشارکت در کار بالا است، و در چند دقیقه ی بعد، میزان توجه، تمرکز، و مشارکت به طور چشمگیری کاهش پیدا می کند. بنابر این، در اثر تمرکزِ مجدّد، چرخه، یا موج، خودش تکرار می شود، ولی این بار حدّ نصاب اولیه ی یادگیری آنچنان بالا نمی رود که در آغاز فعالیت یادگیری بالا رفته بود. به دلیل ماهیت توجه تمرکز در طول زمان، گفتاردرمانان را تشویق می کنیم تا فعالیت های گوناگونی را طراحی و برنامه ریزی نمایند که با انجام آن ها در یک جلسه ی درمانی، به همان هدفی که مدنظرشان است برسند.
6) اطلاعات جدید زمانی به بهترین وجه پردازش و به یاد سپرده می شوند که، اختصاصی و سازمان یافته باشند، و پیرامون اطلاعات قبلی شکل گرفته باشند. گفته هایی مثل: «این کارت ها امروز مال تو است، ببینم چند تا از آن ها را درست تلفظ می کنی؟» به بیمار کمک می کند تا تجربیات درمانی را اختصاصی و خصوصی کند.علایم گرافیکی یا شناختی. بازنمایی تصویری و یا عینی یک مفهوم، به این منظور طراحی می شوند تا به فراگیر، علایم بینایی مربوط به اطلاعات را که شیوه های مؤثری برای سازمان بندی کردن اطلاعات می باشند، ارایه دهند. یکی از نشانه های گرافیکی قدیمی آشنا برای افراد بزرگسال آمریکا، هِرم وزارت کشاورزی و خوارو بار آمریکاست، که بخش غلات و حبوبات در قسمت پایین هرم، و بخش شکر و دانه های روغنی در قسمت بالای هرم بازنمایی شده است. نمونه ای از یک گرافیک یا سازمان دهندهی شناختی برای کودکان کم سن و سال، درباره ی یادگیری کار جدید، قطار است، که سه بخش از آن را باید به یاد داشته باشد. 1) موتور 2) واگن 3) خدمه.
7) بسیاری از مربیان گفتاردرمانی و پژوهشگران، برای یادگیری، روی تکرار تکیه می کنند. اگر چه شواهد روشنی درباره ی تعداد تکرار های لازم برای یادگیری جدید در گفتار و زبان وجود ندارد، ولی گفتاردرمانان با مهارت را تشویق می کنیم تا فرصت هایی در اختیار بیماران قرار دهند که، تا آنجا که می توانند در خلال جلسه ی درمان تکرار کنند.
8) رابطه ی دوستانه، بخش مهمی از یادگیری، و عنصر اساسی برای یادگیری کارآمد به حساب می آید. نشان دادن علاقه ی صادقانه، توجهِ مثبت، و اهمیت بخشیدن به بیمار، به ایجاد رابطه ی دوستانه با بیمار کمک می کند. پژوهشگران متعددی یادآوری کرده اند که، رابطه ی دوستانه روی یادگیری تأثیر می گذارد. گفتاردرمان با مهارت را تشویق می کنیم تا ایجاد رابطه ی دوستانه با بیماران را به عنوان نخستین گام تمامی جلسه های درمانی، تمرین کنند.
آنچه را که شرح داده ایم، مفاهیم جامع و کامل از نظریه ی یادگیری نیستند که روی درمان گفتار و زبان تأثیر می گذراند. بهتر است بگوییم که، تعدد زیادی از سایر پنداره ای مربوط به نظریه ی یادگیری، کاربرد مستقیمی برای پیشرفت بیمار در درمان دارند. گفتاردرمان با مهارت را تشویق می کنیم تا در صدد دستیابی به آگاهی بیشتری در مورد شیوه ی یادگیری بیماران باشند، و آن اطلاعات را در درمانی که متناسب با بیماران طراحی می کنند دخالت دهند، تا به طور مثبت روی پیشرفت بیمار در گفتاردرمانی تأثیر بگذارند. مرکز گفتاردرمانی و کاردرمانی دکتر صابر با دو شعبه فعال در تهران و در اختیار داشتن کادر با تجربه و مهارت بالا تلاش می کند بهترین نتیجه درمانی را برای بیماران ایجاد نماید و روند درمان را کوتاه تر کند.
سوالات متداول:
1-نشانه‌های نیاز فوری به گفتاردرمانی چیست؟
اگر کودک تا ۳ سالگی جملات ۳ کلمه‌ای نمی‌سازد، تا ۴ سالگی صداها را جا به جا میکند (مثلاً «تاب» را «بات» می‌گوید)، یا تا ۶ سالگی در بیان خواسته‌هایش دچار لکنت شدید میشود، ارزیابی ضروری است.
2- گفتاردرمانی کودکان چه تفاوتی با بزرگسالان دارد؟
گفتاردرمانی کودکان بر بازی‌محوری و رشد طبیعی مهارتها تمرکز میکند. درمانگر از اسباب‌بازی، قصه‌گویی و فعالیتهای حرکتی برای جلب توجه کودک استفاده میکند. درحالی‌که درمان بزرگسالان مبتنی بر تمرینات ساختاریافته و جبران آسیبهای عصبی است.
ناروانی گفتار یا ناروانی کلام به حالتی گفته می شود که کودک در سرعت گفتار خود دچار مشکل می شود و به همین علت تکرار کلمات یا تکرار در هجای اول کلمه در گفتار این کودکان دیده می شود. یکی از نکات مهم در گفتاردرمانی ناروانی گفتار تشخیص دقیق ناروانی کلام از لکنت زبان است. گفتاردرمان متخصص لکنت با بررسی دقیق روانی کلام در کودک و ارزیابی آیتم های ناروانی گفتار در کودکان به تشخیص مناسب می رسد و سپس طرح درمانی تخصصی برای کودک اجرا می گردد. مرکز درمان لکنت زبان کودکان در غرب و شرق تهران با کادر متخصص گفتاردرمانی و با تجربه خود و با استفاده از تجهیزات پیشرفته مرکز در زمینه تشخیص و درمان مشکلات ناروانی گفتار در کودکان به صورت تخصصی فعالیت می نماید. خدمات گفتاردرمانی در منزل در کنار تجهیزات مرکز روند درمان کودکان را تسریع می بخشد.
تعریف ناروانی گفتار
درآغاز، به جای لکنت، روانی را تعریف میکنم تا نشان دهم که چه اجزایی باید در جریان گفتار وجود داشته باشند تا گوینده ای روان در نظر گرفته شود. روانی، فعالیتی تعادلی و شگفت انگیز است. شکی نیست که همه، گاهی اوقات هنگام صحبت کردن، دچار خطاها و لغزش های گفتاری میشوند. تعریف کردن روانی سخت است. در واقع بیشتر محققین اختلالات گفتاری برروی مفهوم متضاد آن یعنی ناروانی تمرکز کرده اند.( من از واژه ناروانی هم به معنای لکنت و هم به معنای درنگ های طبیعی استفاده میکنم تا صحبت از درنگ هایی که میتوانند طبیعی و یا غیرطبیعی باشند، آسانتر شود). یکی از اولین محققین روانی، فریدا گلدمن- ایسلر نشان داد که گفتار طبیعی با درنگ هایی همراه است(گلدمن – ایسلر1968). سایر محققین این موضوع را تصدیق کردند و مطالعه در مورد گفتار روان را به مقایسه آن با گفتار ناروان بسط دادنند. برای مثال دالتونها و هاردکستل( 1977)، گفتار روان و ناروان را براساس تفاوت در متغیرهای آمده در جدول زیر از یکدیگر متمایز کردند. وجود آهنگ و تکیه در این لیست ممکن است غیرطبیعی به نظر آید. میتوان گفت که گویندگانی که با استفاده از گفتار یکنواخت(مونوتون)، لکنت را کاهش میدهند، واقعاً روان نیستند. ما در این مورد بحث خواهیم کرد که در این گونه افراد، نه روانی گفتار، بلکه طبیعی بودن گفتار است که تحت تأثیر قرار گرفته است. هرچند هر دو این موارد، مورد علاقه درمانگری خواهد بود که جهت کمک به مراجعان بر روی همه جنبه های ارتباط کار میکنند.
متغییرهای روانی گفتار
متغیرهای اصلی جهت تمایز بین گفتار روان و ناروان در گفتاردرمانی: پیشنهاد شد توسط دالتون و هارد کستل(1977)
1. وجود صداهای اضافه، مانند تکرارها، کشیده گویها، به میان اندازی ها و بازبینی ها
اگر گوینده ای بگوید: « من – من- من!!!! احتیاج دارم که آه داشته باشم آه، خوب، من- من- من باید م م م م م م ماشینم را تعمیر کنم» . او ناروان است.
2. موقعیت و بسامد( میزان وقوع) مکثها
اگر گوینده ای بگوید: « هر وقت یادم هست که چترم را بیاورم(مکث)، هرگز باران نمی بارد»، او روان است. اما اگر بگوید:« هروقت( مکث) یادم هست که( مکث) چترم را( مکث) بیاورم، هرگز( مکث) باران نمیبارد»، او ناروان است.
3. الگوی ریتمیک گفتار
زبان انگلیسی معمولاً با هجاهای تکیه دار در فاصله های تقریباً برابر صحبت میشود؛ در کل، هجاهای تکیه دار پس از چند هجای بدون تکیه می آیند. وقتی انحرافات مشخصی از این الگو رخ دهد، همانند زمانی که گوینده ای تمامی هجاها را به طور برابر تکیه گذاری میکند، گوینده ناروان است.
4. آهنگ و تکیه
اگر گوینده ای آهنگ و تکیه را تغییر ندهد و بنابراین مونوتون باشد، میتوان او را ناروان خواند، آهنگها و الگوهای تکیه غیرطبیعی را نیز میتوان ناروائی در نظر گرفت.
5. سرعت کلی
اگرگوینده ای سرعت بسیار آرامی در گفتار داشته باشد یا یه طور متوالی سرعتش کم و زیاد شود، میشود او را ناروان فرض کرد.
استارک ودر( 1987، 1980) چنین پیشنهاد داد که بسیاری از متغیرهایی که روانی را معین میکنند، جنبه های زمانی تولید گفتار را منعکس میکنند. متغیرهایی همانند مکث، ریتم، آهنگ، تکیه و سرعت، تشکیل دهنده جنبه های زمانی تولید گفتار هستند که براساس زمان و میزان سرعت حرکت ساختارهای گفتاری کنترل میشوند. بنابراین کنترل زمانی حرکات این ساختارها روانی ما را تعیین میکند.
استارک ودر همچنین اشاره کرده است که نه تنها جریان صدا، بلکه سرعت جریان اطلاعات نیز جنبه مهمی از روانی است. بنابراین گوینده ای که بدون درنگ و تأمل صحبت میکند اما در انتقال اطلاعات به شیوه ای به جا و منظم مشکل دارد، ممکن است گوینده روانی در نظر گرفته نشود.
در توصیف استارک ودر( 1987) از روانی، میزان تلاشی که گوینده برای صحبت کردن به کار می گیرد، نیز، دخیل است. منظور از تلاش، مقدار تقلای ذهنی و فیزیکی است که گوینده هنگام صحبت کردن به کار می بندد. ارزیابی کردن این موضوع سخت است اما شنوندگان، اینگونه قضاوتها را میتوانند به شکل قابل اطمینانی انجام دهند. علاوه برا این ، تلاش های ذهنی و فیزیکی، در تصور اینکه یک فرد لکنتی بودن چه حسی دارد، احتمالاً نقش مهمی دارند.
گفتاردرمانی
در اصل روانی میتواند، جریان بدون تلاش و تقلای گفتار در نظر گرفته شود. بنابراین گوینده ای که در اصل روانی میتواند جریان بدون تلاش و تقلای گفتار در نظر گرفته شود. بنابراین گوینده ای که توسط گفتاردرمان « روان» قضاوت میشود به نظر میرسد موقع صحبت کردن تلاش بسیار کمی به کار می بندد. هرچند که تعیین اجزای چنین جریان گفتار ظاهراً بدون تلاشی دشوار است. با تحقیق دقیقتر پیرامون گفتاردرمانی ناروانی گفتار میتوان به این نتیجه رسید که افزایش تلاش و تقلا باعث میشود( شنونده) چنین قضاوت کند که فرد( گوینده) در حال لکنت کردن است. اما، وجود سایر عوامل همچون ریتم غیرمعمول یا سرعت کم جریان اطلاعات، احتمالاً این قضاوت را موجب میشود که اگرچه فرد، یک گوینده ناروان است. اما با این وجود لکنتی نیست. ما در مورد جنبه های روانی، در مبحث ارتباط اجزای روانی- مثل سرعت و طبیعی بودن- با رویکردهای درمانی مختلف دوباره صحبت خواهم کرد. اما در حیطه گفتاردرمانی ناروانی گفتار باید اشاره شود هر یک از متغییر های روانی گفتار در فرد دچار آسیب باشند نیازمند مداخلات جداگانه ای در زمینه گفتاردرمانی می باشد.
مرکز گفتاردرمانی دکتر صابر خدمات گفتاردرمانی کودکان در حیطه ناروانی گفتار را به صورت تخصصی در مرکز گفتاردرمانی و همچنین به صورت خدمات گفتاردرمانی در منزل برای کودکان ارائه می نماید. بررسی دقیق روند گفتار کودک توسط تست های استاندارد و تشخیص دقیق نوع اختلال و شدت ناروانی گفتار در کودکان به طرح برنامه درمانی متناسب با نیازهای کودک می پردازد. مشاوره والدین و توضیح روند درمان و آموزش نحوه برخورد با مشکلات گفتاری کودکان از دیگر خدمات مرکز گفتاردرمانی دکتر صابر در زمینه گفتاردرمانی کودکان می باشد.
هر روزه در گفتاردرمانی کودکان با نوزادان نارس یا نوزادانی مواجه می شویم که با مشکلات بلع و تغذیه دست و پنجه نرم می کنند. والدینی که در شیر دادن به نوزادان خود دچار مشکل هستند و از عدم توانایی نوزاد در بلع یا مکیدن شیر شکایت می کنند. مرکز گفتاردرمانی کودکان در حیطه گفتاردرمانی،درمان مشکلات بلع و آموزش نحوه شیر دادن نوزاد به والدین فعالیت می نمایند. در این مطلب به نکاتی اشاره می شود که به مادران کمک می کند روش های بهتری برای تغذیه و شیر دادن به نوزادان خود انتخاب نمایند.
جهت تماس با کلینیک کاردرمانی و گفتار درمانی جناب آقای دکتر صابر (کلینیک توانبخشی پایا در پاسداران ، کلینیک توانبخشی غرب تهران در سعادت آباد) باشماره 09029123536 تماس حاصل فرمایید.
اولین تغذیه و نحوه شیر دادن نوزاد
نوزادتان همین حالا به دنیا آمده و اگر وضع مناسبی داشته باشد همسر یا پرستارتان او را روی شکمتان قرار داده است. اگر حال و حوصله مناسبی دارید، میتوانید بلافاصله به فرزندتان شیر بدهید ولی نباید احساس کنید که مجبورید این کار را در همان لحظه انجام دهید. کمی صبر کنید تا هر دو شما تحمل این کار را داشته باشید حتی اگر شما آماده باشید نوزادتان ممکن است آماده نباشد. دلواپس نباشید. واقعاً عجلهای در کارنیست. احتمالا در ساعتهای اولیۀبعداززایمانهردوی شما به خواب میروید سپس هر دو بیدار میشوید و آماده دست و پنجه نرم کردن بااین تجربه جدید خواهید بود.
هنگامی که نوزادتان آمادگی این اولین شیر خوردن را داشته باشد، شروع و آزمایش کنید. بر اساس گفته جین راش، قابله،«نوزادِ تازه متولد شده گرسنه است و میل دارد غذا بخورد او را زیر سینه خود قراردهید. پستان را خواهد مکید این کار نتیجه خواهد داد، چرا که نه؟»
نحوه شیر دادن نوزاد
چنانچه بخواهید مطابق یکی از دو حالت معمول به نوزاد خود شیر بدهید ، روی تخت بنشینید بلوز خود را بالا بکشید و بالشی در دامان خود قرار دهید. دقت کنید که پشت و آرنج خود را روی تکیه گاهی قرار دهید؛ به این منظور احتمالاً به بالش یا کوسن دیگری نیاز خواهید داشت. محل و حالت خود را کاملاً مناسب و راحت کنید. چنانچه سینه های بزرگی دارید یک حوله کوچک یا پارچه دیگری را لوله کنید و زیر سینه ای که میخواهید از آن شیر دهید بگذارید تا وزن پستان بر آن قرار گیرد، سپس از پرستار بخواهید نوزاد را در اختیار شما قرار دهد.
قدم به قدم
قنداق یا پتوی دور نوزاد را باز کنید و بلوز او را بالا بزنید تا هنگام شیردادن، پوست او با پوست بدن شما تماس داشته باشد. در حالی که دست خود را زیر سر نوزاد قرار دادهاید او را بگردانید و زیر سینۀ خود قرار دهید. سپس انگشت شست و اشاره دست دیگر خود را به صورت نیم دایره و به صورت کُرَوی زیر پستان قرار دهید. نوزاد را به سینه نزدیک کنید (به طرف نوزاد خم نشوید، زیرا مسلماً در دراز مدت موجب کمر درد شما میشود)، نوک پستان را بلند کنید و دقت کنید با دستتان دور نوکپستان را نپوشانید. با نوک پستان لبهای نوزاد را قلقلک دهید و فرصت دهید تا نوزاد کاملاً دهانش را باز کند. سرش را به سینه بچسبانید و پستان را تا حد ممکن در دهان او فرو کنید. چنانچه این عمل را به سرعت انجام ندهید، ممکن است تنها نوک سینه در دهان نوزاد قرار گیرد، در این صورت با انگشتان خود دهان نوزاد را باز، نوزاد را از سینه جدا و این روند را دوباره تکرار کنید.
به محض شروع به مکیدن موقعیت نوزاد را بررسی کنید. دهان او باید حداقل یک سوم حلقۀقهوهایدورنوکپستانرابپوشاندوقورتدادنهاینوزادرابشنوید.نگرانقرارگرفتن سینه روی بینی او نباشید زیرا در صورت وجود مشکل در تنفس کردن نوزاد تكان تكان خواهد خورد. هنگامی که احساس کردید نوزاد یک پستان را خالی کرده است که در آن حالت دیگر صدای قورت دادن را نخواهید شنید یا حرکت آروارهها و لپهای او را مشاهده نخواهید کرد او را زیر سینه دیگر قرار دهید. این مدت ممکن است از پنج تا بیست دقیقه یا حتی طولانیتر باشد، هنگام تعویض پستان، کودک را وادار کنید که آروغ بزند.
نوزاد را از هر دو پستان تغذیه کنید و حداقل در یک هفته اولیه، روزانه هشت بار این کار را انجام دهید. از اینکه احتمالاً هنوز شیر ندارید نگران نباشید، ترشح شیر چند روزی به طول میانجامد. در این مرحله شیر دادنهای مکرر موجب برقراری جریان مناسبی از شیر خواهد شد. (نوزادان مادرانی که دورۀ حاملگی را کامل کرده باشند روزها قادر به تحمل بیغذایی هستند تا هر دو مادر و نوزاد، بتوانند چگونگی تغذیه صحیح از پستان را بیاموزند. شاید بد نباشد هنگام اصرار پرستارها برای تغذیه نوزاد با شیر خشک یا حداقل یک بطری آب این امر را به آنها تذکردهید.)
در اولین شیردهی و نیز در طول چند روز بعدی نوزاد از ماده زردرنگی به نام آغوز تغذیه میشود. آغوز مملو از پادتنهاست و در مقابل عفونتها و ویروسها از نوزاد محافظت میکند. همچنین به صورت یک ملین عمل میکند و موجب تخلیه مدفوع قیر مانند تیره رنگی میشود کهقبل از تولد در دستگاه گوارش نوزاد جمع شده است.
تغذیه نوزاد با شیر مادر در همین روزهای اولیه موجب ترشح پرولاکتین میشود که موجب ایجاد آرامش در مادر و همچنین تحریک ترشح شیر و نیز ترشح هورمون دیگری به نام اوکسی توسین میگردد. اوکسی توسین موجب انقباضهای ماهیچههای کیسههای شیری و در نتیجه جاری شدن شیر در مجاری شیر و نیز انقباض رحم و در نتیجهموجب تسریع شفای بعد از زایمان میشود.
حرف نزدن کودک یا دیر به حرف آمدن کودکان همیشه یکی از دقدقه های مهم والدین می باشد. هر روز در گفتاردرمانی کودکان با مادران نگرانی رو به رو می شویم که از روند رشد گفتار کودک خود نگران بوده و از حرف نزدن کودک شکایت می کنند. نکته قابل اهمیت در این میان ارزیابی دقیق گفتاردرمانی برای پیدا کردن دلیل حرف نزدن کودک می باشد. ارزیابی گفتار شامل حجم تنفسی آواسازی، ارزیابی دهانی حرکتی و دیگر ارزیابی های گفتاری می باشد. مرکز گفتاردرمانی دکتر صابر در زمینه ارزیابی و درمان مشکلات گفتار و زبان کودکان فعالیت می نمایند. متخصصین گفتاردرمان مرکز با تجربه بالا در حیطه کودکان در بهبود گفتار و تولید گفتار کودکان به صورت حرفه ای فعالیت می نمایند.
دلیل حرف نزدن کودک و ارزیابی آواسازی
یکی از علل به حرف نیامدن کودک و حرف نزدن کودک اختلال در آواسازی است. کودکی که مشکل در تنفس دارد و عملکرد تنفسی و آواسازی کودک دچار مشکل است در تولید گفتار با مشکل روبه رو می شود.
ارزیابی عملکرد تنفس و آواسازی
در انجام این ارزیابی گفتاردرمانگر مجددا باید تعیین کند که آیا عملکردهای تنفس و آواسازی حداقل کفایت لازم برای حمایت پایه ای از گفتار و زبان را دارند یا نه. برای ارزیابی عملکرد تنفس از کودک خواسته میشود یک صدای کشیده را تولید کند. علت دشواری تحمل این تکلیف در کودکان کم سن ممکن است بیشتر به دلایل رشدی باشد تا عدم حمایت تنفس مناسب برای گفتار. اگر به نظر برسد که کودک قادر به تولید واکۀکشیدهنیست میتوان از او خواست وانمود کند یک خواننده است و یک نت موسیقی طولانی را در یک آواز آشنا میکشد، یا وانمود کند سوت قطاری است که از یک تونل طولانی عبور میکند کودکی که بتواندآواسازی را به مدت حداقل ۵ ثانیه بکشد، میتوان قضاوت کرد که ظرفیت تنفسی مناسبی برای گفتار دارد.
جدول آزمون شمارش زمانی فلچر برای سرعت هجایی دیادوکوکاینتیک
نام: تاریخ تولد: سن: آزمونگر: تاریخ:
هنجارهای سنی ( به ثانیه) تعداد ثانیه ها تکرارها هجا
13
12
11
10
9
8
7
6
20
3/3
4/3
6/3
7/3
4
2/4
8/4
8/4
–
20
^p
3/3
5/3
6/3
8/3
1/4
4/4
9/4
9/4
–
20
^t
7/3
9/3
4
3/4
6/4
8/4
3/5
5/5
–
20
^k
6/3
7/3
4
2/4
6/4
9/4
4/5
5/5
–
20
^f
5/3
7/3
8/3
2/4
5/4
6/4
3/5
2/5
–
20
^l
6/0
6/0
6/0
7/0
7/0
7/0
0/1
0/1 انحراف معیار در هجاها
2/4
7/4
8/4
5/5
9/5
2/6
6/7
3/7
–
15
P ^ t ^
2/4
7/4
8/4
5/5
9/5
2/6
6/7
9/7
–
15
P ^ k ^
1/5
5/5
8/5
4/6
6/6
2/7
8
8/7
–
15
l ^ t ^
3/1
3/1
3/1
6/1
6/1
6/1
0/2
0/2 انحراف معیار در هجاها
7/5
4/6
5/6
1/7
7/7
3/8
10
3/10
–
10
p ^ t ^ k ^
5/1
5/1
5/1
2
2
2
8/2
8/2 انحراف معیار در هجاها
ارزیابی گفتاردرمانی و دلیل حرف نزدن کودک
ارزیابی گفتاردرمانی و بررسی دلیل حرف نزدن کودک، عملکرد آواسازی سه جزء دارد: بلندی، ارتفاع و کیفیت. با درخواست از کودک برای تولید گفتاری که خیلی بلند و سپس خیلی آهسته است میتوان توانایی کنترل بلندی را ارزیابی کرد. وادار کردن کودک به این که وانمود کند در یک کلیسا یا کتابخانه است، میتواند به گفتار آهسته کمک کند. درخواست از او برای این که وانمود کند دوستش را از وسط خیابان صدا میزند یا برای تشویق یک تیم ورزشی مورد علاقهاش فریاد میزند، باعث گفتاری بلند خواهد شد. برای بررسی گستره زیر و بمی، میتوان از کودک خواست با تقلید از درمانگر وانمود کند یک موش جیغ جیغو و یک خرس غرغرو است، یا همراه درمانگر تصور کند که آژیر میکشد و تغییرات زیر و بمی را در ناله آژیر نشان میدهد. در هر فعالیت گفتاری مانند تکلیف جملهای ون دمارک میتوان در مورد کیفیت صوت قضاوت کرد.
ارزیابی دهانی – حرکتی
برای اکثریت کودکانی که مورد ارزیابیهای زبانی قرار میگیرند نتایج ارزیابی ساختمان و عملکرد دهانی – حرکتی جالب توجه نیست، به این معنی که نشانهای وجود ندارد مبنی بر این که هر کدام از جنبههای مکانیزم گفتار در تولید زبان دخیل هستند. باز هم آسیب شناس گفتار و زبان باید آگاه باشد که چنین مشکلاتی گهگاه رخ میدهند و در این صورت باید از نظر پزشکی، جراحی یا رفتاری مورد توجه قرار گیرند تا بیشترین پتانسیل ارتباطی کودک به دست آید.
در بعضی از کودکان، نقایص دهانی – حرکتی از رشد گفتار جلوگیری میکنند، در این گونه موارد، شیوهای جایگزین از برقراری ارتباط مانند یک ترکیب کننده گفتاری کامپیوتری قابل حمل یا یک تخته برقراریارتباط حرفی، نمادین یا تصویری توصیه میشود. اکثر این کودکانبه دلیل شرایطی مانند فلج مغزی یا دیزارتری شدید، از نظر جسمی معلول هستند. برای کودکان مبتلا به آسیبهای دهانی – حرکتی خفیفتر، ارزیابی حرکتی گفتار به شناسایی تواناییها و نیازهای دهانی- حرکتی کمک میکند که میتوانند در یک برنامه مداخلهایمورد توجه باشند.
همچنین مهم است به خاطر بسپاریم که آسیب شناس گفتار و زبان یا گفتاردرمانی برای حرف نزدن کودک معمولاً تنها متخصصی است که مکانیزم دهانی را معاینه میکند. مثلاً ما نمیتوانیم فرض کنیم که پزشک متخصص اطفال قبل از این که کودک را ارجاع دهد این کار را انجام بدهد. متخصصان اطفال و دیگر تخصصهای پزشکی نقایص ساختاری درشت را ثبت میکنند و ممکن است علائمی از یک شکاف کام زیر مخاط یا یکپارچگی عملکردی مکانیزم را مدنظر قرار ندهند. این معاینه، کار آسیب شناس گفتار وزبان است و بعید است که شخص دیگری، معاینهای انجام داده باشد. مگر این که کودک دچار نقایص دهانی صورتی یا سندرم باشد. حتی اگر تنها ۱ نفر از هر ۱۰۰ کودکی که مبتلا به نقایص زبان معرفی میشوند؛ مشکلات دهانی – حرکتی داشته باشد. مسئولیت ما است کهبه عنوان درمانگر آن یک کودک را شناسایی کنیم.
متخصص گفتاردرمانی برای دیر حرف زدن کودکان
زبان درکی عبارت است از درک گفتار و یا نوشتار (شنیده شده یا دیده شده). درک زبان عبارت است از: توانش و آگاهی پنهانِ کاربرِ زبان دربارهی قوانین حاکم بر زبان . حسهای اصلی یادگیری برای درک زبان عبارتند از : بینایی، شنوایی، لمسی و حس حرکت، که پس از تولد نوزاد، باید کاملاً سالم و قابل استفاده باشند. در حقیقت، این نویسندگان نشان داده اند که تواناییهای نوزاد برای نگاه کردن و تعقیبِ (تعقیب بینایی) محرک بینایی، حاکی از سالم بودن عملکرد دستگاه عصبی مرکزی، دریافت حسی، و دستگاه حرکتی او برای گفتار است. نوزادان از همان بدوِ تولد، برای درک زبان، اطلاعاتی را که در محیط اطرافشان مورد استفاده قرار میگیرند جذب میکنند. و این تحوّل را در سر تا سر زندگی بزرگسالیشان به نحو مطلوبی ادامه میدهند. مشکلات رشدی گفتار و دیر حرف زدن کودک توسط دکتر برای دیر حرف زدن کودکان بررسی و درمان می شود. گفتاردرمانی با تشخیص علت دیر حرف زدن کودک و درمان علل آن در پیشرفت مهارت های گفتار و زبان کودکان موثر می باشد. مرکز گفتاردرمانی دکتر صابر در زمینه گفتاردرمانی کودکان فعالیت می نماید. با استفاده از مهارتهای درک برقراری ارتباط، کودک درک خود را نسبت به دیدگاهها، اندیشه ها، مفاهیم، دستور زبان، معانیِ آهنگ گفتار، و استفاده ی مناسب از زبان در موقعیت های مختلف گسترش میدهد. از دیگر خدمات مرکز گفتاردرمانی در منزل برای دیر حرف زدن کودکان است.
در نهایت، حرف نزدن کودک میتواند دلایل متعددی داشته باشد، از تأخیرهای طبیعی رشد گرفته تا مشکلات جدی‌تر مانند اوتیسم، کم‌شنوایی یا اختلالات گفتاری. تشخیص زودهنگام و مداخله‌ی به‌موقع از طریق گفتاردرمانی میتواند تأثیر چشمگیری در بهبود مهارتهای زبانی کودک داشته باشد. گفتاردرمانی با استفاده از روش‌های علمی و تمرینهای هدفمند، به کودک کمک میکند تا مهارتهای ارتباطی خود را تقویت کرده و با دنیای اطراف تعامل بهتری داشته باشد. اگر کودکتان در صحبت کردن تأخیر دارد، مراجعه به متخصص گفتاردرمانی و دریافت راهکارهای مناسب، میتواند مسیر پیشرفت او را هموارتر کند.
جهت تماس با کلینیک کاردرمانی و گفتاردرمانی جناب آقای دکتر صابر (کلینیک توانبخشی پایا در پاسداران ، کلینیک توانبخشی غرب تهران در سعادت آباد) باشماره 09029123536 تماس حاصل فرمایید.
سوالات متداول:
1- آیا کودکانی که دیر حرف می‌زنند در آینده مشکل گفتاری خواهند داشت؟
نمیشود به صورت قطعی گفت. بسیاری از کودکانی که دیر حرف می‌زنند، با کمک گفتاردرمانی و حمایت خانواده، به سرعت پیشرفت میکنند و در آینده مشکلی در گفتار نخواهند داشت. اما تشخیص و درمان به موقع بسیار مهم است.
2- آیا حرف نزدن کودک میتواند نشانهای از اوتیسم باشد؟
بله، یکی از علائم اوتیسم میتواند تاخیر در گفتار یا عدم تمایل به برقراری ارتباط کلامی باشد. اگر کودک شما علاوه بر حرف نزدن، در برقراری ارتباط چشمی یا تعامل اجتماعی نیز مشکل دارد، بهتر است برای ارزیابی به متخصص مراجعه کنید.
