همان طور که در مقالات قبل توضیح داده شد علائم اصلیکودکان اوتیسم شامل نقص در مهارت های ارتباطی و اجتماعی، رفتارها و علایق تکراری با پردازش حسی حرکتی معیوب می باشد. ممکن است در تشخیص اوتیسم ،اختلالات همراه در کنار اوتیسم ( Autism )حضور داشته باشند که باید مورد بررسی قرار گیرد. در مرکز تشخیص اوتیسم دکتر صابر توجه ویژه ای به ارزیابی همه جانبه و تشخیص دقیق علایم اوتیسم می شود. کلینیک تشخیص و درمان کودکان اوتیسم با در اختیار داشتن تمامی تجهیزات لازم در حیطه تشخیص و درمان کودک اوتیسم به عنوان یک مرکز جامع درمان اوتیسم شناخته شده است. علائم اوتیسم که در توانبخشی و درمان کودکان اوتیسم باید مورد توجه کاردرمانان و والدین قرار گیرد شامل:
در حوزه اجتماعی، پایه ای ترین درمان در حیطه اوتیسم آن است که کودک اوتیسم حضور افراد دیگر را بپذیرد و به ابراز تمایل آن ها برای تعامل پاسخ مناسب بدهد. وقتی کودک اوتیسم یاد گرفت که چگونه به ابراز تمایل دیگران برای تعامل پاسخ دهد و مشغول تعامل با آن ها بشود. هدف بعدی در درمان اوتیسم پرورش توانایی کودک در شروع تعامل اجتماعی با دیگران خواهد بود. پس از گام سوم ایجاد توانایی حفظ یک ارتباط دو سویه و تشخیص احساسات دیگران است.
2. ارتباط کودک در درمان اوتیسم
در حوزه ارتباط اولین هدف در درمان است که به کودک اوتیسم یاد بدهیم چیزی به نام زبان وجود دارد. یعنی ما می توانیم اشیا و فعالیت ها را با صداهای قرار دادی (آواها و کلمات)، اشارات یا نمادها ( کارت های تصویری)نشان بدهیم . برای این منظور ابتدا به کودک نشان داد که زبان چه منافعی برای او در پی دارد.(می تواند به اشیا و چیزهای مورد علاقه اش برسد). هدف بعدی در درمان کودک اوتیسم، این خواهد بود که کودک اوتیسم یاد بگیرد که چگونه با استفاده از زبان با دیگران بده بستان اطلاعات کند و نهایتا چگونه از خود زبان به عنوان ابزار تعامل اجتماعی برای اشتراک احساسات با دیگران استفاده کند، به طور مناسب شوخی کند، استنتاج کند، طعنه بزند و دیگر ظرایف زبانی که فراتر از یک انتقال اطلاعات ساده یا درخواست اشیا است را به کار گیرد.
3. رفتار درمانی در درمان کودک اوتیسم
در مرکز درمان کودکان اوتیسم در حوزه رفتار، هدف کاهش عدم انعطاف پذیری ذهنی و رفتاری و جایگزینی آن با بازی های مناسب و افزایش تحمل کودک اوتیسم نسبت به تغییرات محیطی است. تبدیل کلیشه ها به شکل های رفتاری قابل قبول تر نیز ممکن است یک هدف برای درمان کودک اوتیسم باشد. بیشتر رفتار های ناسازگارانه کودکان اوتیسم منشع بیولوژیک دارد. همانطور که تشنج دارای منشع بیولوژیک است. لذا برای تقویت رفتار برخی کودکان علاوه بر مداخلات رفتاری و حسی دارو درمانی نیز موثر خواهد بود.
در حوزه درمان کودکان اوتیسم، پردازش های حسی– حرکتی هدف هنجارسازی واکنش های کودک اوتیسم به محرک های حسی، افزایش آگاهی و تصور از بدن، هماهنگی های حسی- حرکتی، رشد مهارت های حرکتی ظریف می باشد. بعضی از موضوعات خاص مثل کاهش غذا گزینی، افزایش تحمل سرو صدا و نویز ها ممکن است در اولویت باشند به هر حال برای هر کودکی باید متناسب با فهرست حسی خود تصمیم گرفت.
با توجه به موارد ذکر شده در کلینیک های توانبخشی پایا در پاسداران و کلینیک غرب تهران در منطقه سعادت آباد خدمات توانبخشی تحت نظر ارگوتراپیست جناب آقای صابر با انجام ارزیابی های دقیق در زمینه اختلالات پردازش حسی، اجتماعی و رفتاری در کودکان اوتیسم انجام می گیرد و طرح درمانی مناسب برای هر کودک اوتیسم ارائه می گردد.
کاردرمانی در سعات آباد،کاردرمانی در پاسداران،کاردرمانی در مرزداران، کاردرمانی در شریعتی،کاردرمانی در غرب تهران،کاردرمانی در شرق تهران
حافظه فرایندی ذهنی است که باعث ذخیره و حفظ اطلاعات یا مهارت های جدید می گردد. از طرفی ، انسان به گونه ای تکامل یافته است که توانایی استفاده از اطلاعات موجود در حافظه را جهت تفکر، تصمیم گیری، حل مسئله، خلاقیت و عملکردها به هنگام لزوم دارد.
اگر حافظه وجود نداشت یادگیری پایدار نیز امکان پذیر نبود و ما مجبور به تکرار فعالیت ها بودیم و در حقیقت آنچه که امروز به عنوان پیشرفت، توسعه و تکامل در زمینه های مختلف می شناسیم دیگر وجود نداشت.
حافظه ، محور اصلی ذهن محسوب می شود که عملکردهای شناختی مانند تفکر، ادراک، استدلال، تصمیم گیری، حل مسئله و خلاقیت را به یکدیگر متصل می سازد.
مطالعات نشان داده است که حافظه بیشتر از یک بخش در مغز را شامل می شود. حافظه برای فهم ما از خودمان مهم است، افرادی هستند که نمی توانند حوادث را به خاطر بیاورند( آسیب حافظه اخباری) اما می توانند مهارت های حرکتی آموخته شده را به یاد بیاورد( حافظه رویه ای سالم). بنابراین، هیچ دو نفری که حافظه ی آن ها آسیب دیده است مثل هم نمی باشند، در حقیقت آمنزیای کامل خیلی نادر است. ما بحث را با توضیح حافظه کوتاه مدت و حافظه کاری آغاز می کنیم.
مراحل حافظه
فایند حافظه شامل سه مرحله است که عبارت اند از:
مرحله کد گذاری یا رمزگردانی
مرحله ذخیره سازی یا اندوزش
مرحله بازیابی
مرحله کد گذاری:
کد گذاری عبارت است از تبدیل اطلاعات حسی یا داده های فیزیکی به نوعی رمز که برای حافظه انسان قابل پردازش است. همچنین می توان گفت که کد گذاری یا رمز گردانی یعنی تبدیل اطلاعات حسی به صورت بازنمایی های ذهنی
مرحله ذخیره سازی (اندوزش):
اندوزش یعنی نگهداری و حفظ اطلاعات رمزگردانی شده در حافظه
مرحله بازیابی:
بازیابی عبارت است از فراخوانی یا استفاده از اطلاعات ذخیره شده در حافظه. این مرحله در ارتباط با یادآوری یا بازشناسی اطلاعات ذخیره شده در حافظه است.
انواع حافظه:
حافظه را می توان به سه نوع حافظه حسی یا انباره حسی، حافظه کوتاه مدت یا اولیه، حافظه بلند مدت یا ثانویه تقسیم کرد
حافظه حسی یا انباره حسی، حافظه کوتاه مدت یا اولیه، حافظه بلند مدت یا ثانویه
حافظه حسی
حافظه حسی اولین مرحله پردازش اطلاعات بوده که به معنای ثبت اطلاعات در مدت زمانی بسیار کوتاه طریق انواع حس ها است. این حافظه دارای ظرفیت نسبتا محدودی جهت ذخیره اطلاعات است. گیرنده حسی از طریق محرک های مختلف تحریک شده و این اطلاعات در حافظه حسی ثبت می گردند. بنابر این حافظه حسی جزیی از فرآیند ادراک به حساب می آید. در این نوع از حافظه، اطلاعات به همان شکل دریافت شده، رمزگردانی و ذخیره می گردد.
گیرنده های حسی مختلفی که با محرک های متفاوت بینایی، شنوایی، لمسی، بویایی و چشایی تحریک می شوند باعث ثبت اطلاعات در حافظه می گردند.
انواع حافظه حسی
حافظه شمایلی یا انبار حسی بینایی جهت ذخیره اطلاعات بینایی
حافظه پژواکی یا انبار حسی شنوایی جهت ذخیره اطلاعات شنوایی
حافظه بساوشی یا انبار حسی لمسی جهت ذخیره اطلاعات لمسی
انبار حسی بویایی جهت ذخیره اطلاعات بویایی
حافظه چشایی جهت ذخیره اطلاعات چشایی
مدت زمان حفظ اطلاعات در حافظه حسی بر اساس نوع اطلاعات از چند هزارم ثانیه تا چند ثانیه متفاوت است. به عنوان مثال این مدت زمان برای تصاویر بین 0/25الی 0/5 ثانیه و برای اصوات تا 4 ثانیه است.
هرگاه محرک های انتخابی مورد توجه و دقت قرار گیرند به حافظه کوتاه مدت انتقال می یابندو در صورت تکرار مناسب، از حافظه کوتاه مدت به بلند مدت منتقل می شوند.
حافظه کوتاه مدت
حافظه کوتاه مدت به یادآوری مقدار کوچکی از اطلاعات در کسری از ثانیه یا بعد از یک تاخیر کوتاه می باشد، و می تواند به حافظه کوتاه مدت کلامی و بینایی تقسیم گردد.
حافظه کوتاه مدت یک ظرفیت محدود دارد و یادآوری اطلاعات در دوره ای از زمان می باشد. حافظه کوتاه مدت در ذخیره اطلاعات به مدت بسیار کوتاه نقش دارد و اطلاعات را تا زمانی که مورد استفاده قرار گیرند حفظ و نگهداری می کند.
اطلاعات در این حافظه در صورت عدم تمرین و مرور ذهنی ، طی مدت حدود 30 ثانیه از بین می رود. پردازش ذهنی یا آگاهانه در حافظه کوتاه مدت صورت می گیرد. در حقیقت حافظه کوتاه مدت نوعی از حافظه است جهت استفاده زمانی محدود از اطلاعات یا نتقال اطلاعات به حافظه بلند مدت و یا استفاده از اطلاعات ذخیره شده قبلی در حافظه بلند مدت با توجه به نیاز.
حافظه بلند مدت
حافظه بلند مدت ظرفیت نا محدودی داشته و دامنه ی وسیعی از اطلاعات را که پیوسته بروزرسانی می شوند، پردازش می کند. اطلاعات از حافظه کاری وارد حافظه بلند مدت می شوند جایی که برای معنا و بافتار پردازش می شوند. برعکس اطلاعات از حافظه بلند مدت به حافظه کاری بازیابی شده و قبل از این که پاسخ مربوطه فعال شود، دستکاری می شوند. حافظه بلند مدت به دو زیر مجموعه تقسیم می شود.
انواع حافظه بلند مدت
حافظه رویه ای
دانش ذخیره شده ی مربوط به اکتساب فعالیت های آموخته شده می باشد. همه مهارت های حرکتی و زبانی که ما آموخته ایم بخشی از این حافظه است.ما به یاد می آوریم که چگونه شنا کنیم یا دوچرخه سواری کنیم اما نمی توانیم جزییات اینکه آن را که چگونه انجام می دهیم را شرح دهیم. در بیشتر افرادی که فقدان حافظه ارند حافظه رویه ای سالم می ماند.مهارت های حرکتی که قبل از آسیب آموخته می شوند ، حفظ می شود.
حافظه اخباری
حافظه اخباری آگاهی از افراد مکان ها اشیاء و وقایع است. این حافظه به ما اجازه می دهد که درستی و نادرستی حقایق را بدانیم.این حافظه آشکار است. اگر از ما پرسیده شود کجا به دنیا آمدی؟ ما به طور هوشیارانه حافظه اخباری را برای یادآوری نام مکان بررسی می کنیم.
اختلالات حافظه موجب آسیب به دیگر کارکرد های اجرایی مغز شده و کودک را در روند یادگیری و آموزش دچار مشکل می کند .
این امر موجب مشکلات رفتاری و عزت نفس پایین در بزرگسالی می شود. خدمات کاردرمانی در کلینیک کاردرمانی دکتر صابر( کلینیک کاردرمانی و گفتاردرمانی پایا و کلینیک کاردرمانی و گفتاردرمانی غرب تهران) به درمان اختلالات حافظه در کودکان اتیسم، اختلالات یادگیری، بیش فعالی و نقص توجه و… کمک می کند.
منطقه ستارخان منطقه جغرافیایی قدیمی در غرب تهران می باشد که از میدان توحید شروع شده و تا فلکه دوم صادقیه امتداد دارد. در این منطقه کلینیک های کوچکی که خدمات توانبخشی را ارائه می دهند وجود دارد، اما هیچ مرکز جامع تخصصی توانبخشی که مجهز به امکانات روز دنیا باشد در این منطقه یافت نمی شود.
مرکز جامع توانبخشی غرب تهران با سابقه بیش از 10 سال در زمینه کودکان در منطقه سعادت آباد واقع شده است که پذیرای ساکنین منطقه ستارخان، صادقیه و شهرآرا می باشد.مرکز کاردرمانی غرب تهران زیر نظر جناب آقای صابر یکی از مجهزترین مراکز کاردرمانی ستارخان و مرکز گفتار درمانی ستارخان و شهرآرا میباشد. در کلینیک کاردرمانی غرب تهران با دسترسی آسان از منطقه ستارخان به درمان کودکان اوتیسم، بیش فعالی و نقص توجه، SPD ،تاخیر گفتاری، دیستروفی عضلانی ،درمان کودکان فلج مغزی، اختلالات یادگیری، لکنت زبان،سندروم های ژنتیک، مشکلات ارتوپدی و نورولوژیک اطفال و بزرگسالان، سکته مغزی و ضربه مغزی، بیماری های نورولوژیک پرداخته می شود.
زندگی در منطقه ستارخان و پیداکردن مرکز کاردرمانی غرب تهران
از دو مسیر می توانید به کلینیک کاردرمانی غرب تهران مراجعه کنید. یکی از طریق خیابان تهران ویلا، اتوبان شیخ فضل الله، بلوار پاکنژاد و دیگری از مسیر جلال آل احمد، اتوبان یادگار امام شمال، بلوار جوریکی. به علت موقعیت جغرافیایی خاص کلینیک غرب تهران که دسترسی آسانی به چند اتوبان بزرگ تهران نظیر اتوبان همت، یادگار امام و اتوبان هاشمی رفسنجانی دارد، همچنین فضای کافی جهت پارک ماشین، این کلینیک را به مکانی مناسب برای مراجعه بیماران بدل کرده است.
خیابان های مهم و نزدیک منطقه ستارخان شامل، خیابان شادمان،خیابان بهبودی،خیابان شهرآرا، میدان توحید، خیابان باقرخان،خیابان کوثر یکم،خیابان نصرت، خیابان فرصت، خیابان پاتریس لومومبا، خیابان تهران ویلا،خیابان سازمان آب، خیابان سازمان برنامه، محله دریان نو، خیابان حبیب الله، محله طرشت، محله برق آلستوم، فلکه اول صادقیه، فلکه دوم صادقیه، خیابان زنجان شمالی، خیابان خسرو شمالی، شهید گلاب، خیابان همایون شهر، آریاشهر، محله گیشا یا کوی نصر، خیابان آرش مهر، خیابان ملکوتی، خیابان شادمهر،میدان تیموری، بلوار تیموری، خیابان امام منتظر، خیابان آزادی، بلوار صالحی،خیابان تاکستان، چوب تراش ، نواب می باشد
چطور می توانیم جهت مراجعه به مرکز کاردرمانی غرب تهران نوبت بگیریم؟
شما می توانید هر ساعت از روز با شماره گیری 09029123536 با متخصص مشاوره رایگان مرکز تماس گرفته و جهت تعیین وقت ارزیابی اقدام نمایید.
کلینیک کاردرمانی غرب تهران و شعبه دیگر ما کلینیک پایا در پاسداران با دارا بودن کادر درمانی مجرب در زمینه کاردرمانی، گفتاردرمانی و روانشناسی و امکانات روز دنیا در تلاش است در کنار ارائه بهترین خدمات توانبخشی به شما عزیزان محیطی آرام و با کمترین استرس را برای کودکان و والدین محترمشان ایجاد نماید.
کاردرمانی بیش فعالی در ستارخان و بهبود عملکرد روزمره
کاردرمانی بیش فعالی (ADHD) یکی از حوزه‌های تخصصی است که به کودکان و بزرگسالان مبتلا به این اختلال کمک میکند تا عملکرد بهتری در زندگی روزمره داشته باشند. افراد مبتلا به بیش فعالی معمولاً با مشکلاتی مانند عدم تمرکز، حواس‌پرتی و رفتارهای تکانشی مواجه هستند. کاردرمانی با استفاده از تمرین‌های ساختاریافته، به افزایش توجه، بهبود سازماندهی و تقویت مهارت‌های برنامه‌ریزی کمک میکند. برای مثال، متخصصان کاردرمانی از تکنیک‌هایی مانند بازی‌های هدفمند، تمرین‌های حسی و فعالیت‌های حرکتی استفاده می‌کنند تا به فرد کمک کنند بر چالش‌های خود غلبه کند. در مراکزی مانند گلینیک کاردرمانی ستارخان، برنامه‌های درمانی متناسب با نیازهای هر فرد طراحی میشود تا بهبودی پایدار و موثر حاصل شود. این روش نه تنها به کاهش علائم بیش فعالی کمک میکند، بلکه باعث افزایش اعتماد به نفس و استقلال فرد در انجام فعالیت‌های روزمره میشود.
کاردرمانی و نقش آن در بهبود اختلالات حرکتی
کاردرمانی یکی از موثرترین روش‌ها برای بهبود اختلالات حرکتی در کودکان و بزرگسالان است. این روش با استفاده از تمرین‌های هدفمند و تکنیک‌های تخصصی، به افزایش قدرت عضلانی، بهبود هماهنگی حرکتی و تقویت تعادل کمک میکند. برای مثال، افرادی که دچار سکته مغزی یا آسیب‌های نخاعی شده‌اند، می‌توانند با کمک کاردرمانی، توانایی‌های حرکتی از دست رفته خود را بازیابند. در کودکان نیز کاردرمانی به بهبود مشکلاتی مانند تاخیر در راه رفتن یا ضعف در مهارت‌های حرکتی ظریف (مانند نوشتن یا استفاده از قیچی) کمک میکند. مراکز کاردرمانی مانند کلینیک کاردرمانی ستارخان، با بهره‌گیری از تجهیزات پیشرفته و متخصصان مجرب، برنامه‌های درمانی شخصی‌سازی شده ارائه می‌دهند تا هر فرد بتواند به حداکثر توانایی خود دست یابد.
کاردرمانی کودکان در ستارخان: راه‌حلی تخصصی برای بهبود بیش‌فعالی
کاردرمانی کودکان در منطقه ستارخان تهران، یکی از خدمات تخصصی و مؤثر برای کمک به کودکان مبتلا به اختلال بیش‌فعالی (ADHD) است. این روش درمانی با هدف بهبود تمرکز، کنترل رفتار و افزایش مهارت‌های اجتماعی و حرکتی طراحی شده است. کاردرمانی بیش‌فعالی در ستارخان توسط متخصصان مجرب و با استفاده از تکنیک‌های نوین انجام میشود که شامل بازی‌های هدفمند، تمرینات حرکتی و فعالیت‌های شناختی است. این روش‌ها به کودکان کمک میکند تا انرژی خود را به شیوه‌ای مثبت هدایت کنند و عملکرد بهتری در محیط‌های آموزشی و اجتماعی داشته باشند.
کلینیک‌های کاردرمانی در ستارخان، با تجهیزات پیشرفته و فضایی مناسب، محیطی امن و جذاب برای کودکان فراهم می‌کنند. والدین می‌توانند با مراجعه به این مراکز، از خدمات کاردرمانی بیش‌فعالی بهره‌مند شوند و شاهد پیشرفت چشمگیر فرزندان خود در زمینه‌های مختلف باشند. اگر به دنبال راه‌حلی مؤثر برای مدیریت اختلال بیش‌فعالی کودک خود هستید، کاردرمانی در ستارخان گزینه‌ای ایده‌آل است. با دریافت مشاوره تخصصی، می‌توانید بهترین برنامه درمانی را برای فرزندتان انتخاب کنید و آینده‌ای روشن‌تر برای او رقم بزنید.
نتیجه‌گیری:
مرکز کاردرمانی ستارخان به عنوان یکی از مراکز تخصصی و پیشرو در حوزه توانبخشی، خدمات جامع و متنوعی را به مراجعان خود ارائه میدهد. این مرکز با بهره‌گیری از کادری مجرب و تجهیزات پیشرفته، در زمینه‌های مختلف کاردرمانی از جمله کاردرمانی جسمی، ذهنی، حسی-حرکتی و روانی فعالیت میکند.
سوالات متداول:
1-آیا مرکز کاردرمانی ستارخان مجوزهای لازم را دارد؟
بله، این مرکز دارای مجوزهای رسمی از سازمان‌های مربوطه است و با رعایت استانداردهای علمی و اخلاقی فعالیت میکند.
2-مرکز کاردرمانی ستارخان بیشتر از چه روش‌هایی برای درمان استفاده میکند؟
بله، کاردرمانی برای بزرگسالان با مشکلاتی مانند سکته مغزی، آسیب‌های نخاعی، اختلالات روانی یا بیماریهای مزمن نیز بسیار مفید است و به بهبود عملکرد روزمره کمک میکند
یکی از مشکلات شایع در کودکان با اختلال بیش فعالی و نقص توجه، وجود ضعف چشمگیر در حافظه، متناسب با سن کودک می باشد.
در این موارد کودک بیش فعال وقایع گذشته را به آسانی به یاد می آورد اما در حفظ و نگهداری اطلاعاتی که در زمان حال به آنها نیاز دارد دچار مشکل است.
در یک کودک نرمال، مهارت های حافظه کوتاه مدت به علت دریافت و انتخاب صحیح محرک های محیطی، متناسب باسن رشد می یابد اما در کودکان با مشکلات نقص توجه و بیش فعال حافظه کوتاه مدت به صورت پیوسته مورد تمرین و پرورش قرار نمی گیرد. برای درک بهتر این موضوع به توضیح روند ذخیره اطلاعات در حافظه کوتاه مدت می پردازیم.
انواع حافظه
– حافظه کوتاه مدت
وجود ذخیره ی حافظه کوتاه مدت ابتدا توسط آزمایشاتی که یادآوری آزاد ارقام، کلمات یا تصاویر را ثبت می کرده اند، نشان داده شده است. یک اندازه گیری سریع از حافظه کوتاه مدت تست گسترده ی واحد می باشد. یک توالی از ارقام را به صورت برعکس تکرار کند. تعداد واحدها در توالی با هر واحد در هر آزمایش افزایش می یابد.
اطلاعات حسی پس از انتقال به حافظه حسی در صورت انتخاب، استفاده و توجه وارد حافظه کوتاه مدت می شود اگر تمایل و احساس نیاز فرد جهت دسترسی به این اطلاعات در آینده نیز وجود داشته باشد به واسطه تکرار مناسب وارد حافظه بلند مدت می گردد.
به طور معمول گفته می شود که گنجایش و ظرفیت حافظه کوتاه مدت 7 عنصر به اضافه یا منهای 2 می باشد. که این تعداد در کودک با مشکلات بیش فعالی و نقص توجه به صورت چشمگیری کاهش می یابد. راهبردهایی چون سازماندهی، تحلیل عمیق و معنا بخشیدن به اطلاعات باعث بهبود پپردازش شده و پردازش عمیق تر خود منجر به تسهیل انتقال اطلاعات به حافظه می گردد.
– حافظه فعال یا حافظه کاری
از دیگر مشکلات کودکان بیش فعال می توان به اختلالات در حافظه فعال یا حافظه کاری آنان اشاره کرد. کودک با اختلال بیش فعالی و نقص توجه وقایع گذشته را به یاد می آورد، اما در به یاد آوری جزییات وقایع دچار مشکل است. همچنین توانایی پایینی در انتقال اطلاعات از حافظه کوتاه مدت به حافظه بلند مدت از خود نشان می دهد. کودک بیش فعال در ایجاد یک جریان فکر مناسب دچار مشکل هستند و توانایی دستکاری اطلاعات را در حافظه کوتاه مدت خود ندارند.
حافظه فعال چیست؟
حافظه فعال نقش اساسی در پردازش شناختی، استدلال و تفکر دارد. مطالعات جدید نشان می دهد که حافظه کوتاه مدت نمی تواند فقط یک محل ذخیره سازی اطلاعات با ظرفیت خاص و محدود باشد. بنابر این حافظه کوتاه مدت منفعل نبوده بلکه فعال و پویا بوده و ظرفیت پردازش این حافظه است که دارای اهمیت می باشد.
حافظه کاری چیست؟
حافظه کاری شامل اطلاعاتی است که به صورت هوشیارانه و آگاهانه مورد پردازش قرار می گیرد. این حافظه در ارتباطات کلامی، محاسبات، درک خواندن، تکالیف شناختی و حل مسائل پیچیده نقش دارد. قشر مخ پیش پیشانی که در جلوی قشر مخ حرکتی قرار می گیرد نقش مهمی در حافظه کاری دارد.
به طور کلی حافظه کاری یا فعال به عنوان یک میانجی در فعالیت های شناختی عمل می کند. بخش مهمی از مشکلات تحصیلی کودکان بیش فعال به اختلال در عملکرد حافظه کاری مربوط می شود.
تقویت و پرورش حافظه کاری در کودکان با اختلال بیش فعالی و نقص توجه بر افزایش ظرفیت های پردازش اطلاعات،درک مطلب و مهارت های حل مسئله در این کودکان کمک شایانی می کند. تمرینات کاردرمانی و توانبخشی شناختی در قالب تمرینات اتاق تاریک، تمرینات حافظه حرکتی و تقویت حافظه شنیداری در درمان این کودکان موثر است.
عواملی موثر در بهبود و تقویت حافظه کودکان
توجه و تمرکز نسبت به اطلاعات یا موضوع مورد نظر
تمرین و تکرار اطلاعات یا مرور ذهنی. مرور ذهنی شامل مرور نگهداری و مرور مشروح ( تفصیلی) است. مرور نگهداری نوعی از مرور ذهنی هوشیارانه است که به حفظ اطلاعات در حافظه کوتاه مدت یا حافظه کاری کمک میکند. مرور مشروع به نوعی از مرور ذهنی آگاهانه جهت رمز گردانی اطلاعات در حافظه بلندمدت اطلاق می شود که منجر به پردازش عمیق تر و تقویت حافظه کودک می گردد.
سازماندهی اطلاعات (طبقه بندی،عناوین و مقوله بندی اطلاعات)
بسط و گسترش معنایی اطلاعات جهت رمزگردانی عمیق تر
جلوگیری از تداخل مطالب و اطلاعات و تعیین فواصل زمانی و استراحت پس از یادگیری، تداخل باعث اختلال در بازیابی اطلاعات می گردد.
زمینه یا بافتی که اطلاعات در آن موقعیت رمزگردانی شده‌اند به بازیابی کمک می کنند. بنابراین موضوعات و مطالب در محیط شرایط و موقعیتی که یاد گرفته شده اند در همان محیط یا شرایط بهتر بازیابی می شوند. بافت را می توان به صورت ذهنی جهت یاد آوری اطلاعات تصویرسازی یا تصور کرد.
رمزگردانی تصویری یا تصویر سازی ذهنی در تقویت حافظه کودک سه ساله موثر است
روش قطعه قطعه کردن ( تقطیع) موضوعات و مطالب. به عنوان مثال 134496476692 را که یک عدد دوازده رقمی است به صورت 1344-9647-6692 بهتر می توان در حافظه کوتاه مدت حفظ کرد.
تمرین بازیابی از طریق طرح پرسش درباره موضوعات و مطالب مورد نظر
تمرینات ذهنی به خصوص جهت افزایش مهارت های حرکتی که در ارتباط با حافظه ضمنی( روندی) است.
تکنیک های آرام سازی و پرهیز از هیجانات منفی چون اضطراب،ترس و غمگینی
یادداشت برداشتن
انگیزش، علاقه مندی به موضوعات و هدفمندی
باورهای فرد از توانایی‌های حافظه‌اش
پیش خوانی جهت برداشت کلی از موضوعات
ایجاد ارتباط و پیوند بین اطلاعات جدید و اطلاعات ذخیره شده قبلی جهت یکپارچگی آنها. فرآیند یکپارچه کردن و تلفیق اطلاعات قبلی با اطلاعات جدید در حافظه طولانی مدت،تحکیم یا تثبیت گفته می شود.
خلاصه کردن مطالب
به کارگیری مطالب آموخته شده
خواب کافی، خواب به تحکیم حافظه کودک کمک می کند و در تبدیل حافظه جدید و بی ثبات به حافظه پایدار یا با ثبات ضروری است.
ارتباط تقویت حافظه کودکان با میزان یادگیری
حافظه و یادگیری را فرایندهای ذهنی مرتبط به هم ولی متفاوت از یکدیگر در نظر می‌گیرند. یادگیری باعث توسعه حافظه میگردد و شامل کسب اطلاعات، مفاهیم، عقلانیت، ارزش ها، علوم و مهارت های جدید یا اصلاح آنها است. حافظه فرایندی است که باعث ذخیره اطلاعات از طریق یادگیری میشود و فرد به هنگام لزوم این اطلاعات را مورد استفاده قرار می دهد ( از طریق بازیابی یا بازخوانی اطلاعات).
با توجه به اینکه فرآیند حافظه شامل حافظه های حسی، کاری (کوتاه‌مدت) و طولانی مدت است و به خصوص بر اساس مطالعات جدید در ارتباط با نقش حافظه کاری در این فرآیند و در نهایت انتقال و ذخیره اطلاعات جدید در حافظه طولانی مدت و بازیابی آن به هنگام لزوم، شاید بتوان یادگیری را به عنوان بخشی از فرآیند حافظه در نظر گرفت.
همچنین با توجه به این تعریف که تقویت حافظه شامل مراحل رمز گردانی ( کدگذاری) ذخیره سازی و بازیابی است می توان یادگیری را بخشی از حافظه دانست. از طرفی دیگر، برآیند حافظه در ارتباط با سطح پردازش و عمق آن است و هرچه سطح پردازش عمیق تر باشد احتمال بازیابی آن نیز افزایش می‌یابد. بنابراین نمی توان حافظه را که یک فرآیند بسیار پیچیده است صرفا چند انبار مجزا،منفعل و غیر پویا در نظر گرفت.
تقویت حافظه در مغز
مکانیسم های پیچیده در فرایندهای یادگیری و حافظه نقش دارند که باعث تغییرات زیست شیمیایی، ریخت شناسی (مورفولوژی) ،فیزیولوژیک درسته سیناپسی و مدارهای عصبی در مغز می گردند.
حافظه از نظر علوم اعصاب (نوروساینس) شامل تقویت سیناپس ها در نورون ها (سلول های عصبی) است و در ارتباط با نواحی مختلفی از مغز می باشد. بنابراین تشکیل حافظه و ذخیره اطلاعات، محدود و محصور به یک ناحیه خاصی از مغز نیست بلکه در مناطق متفاوتی از آن پخش و توزیع شده است.
اختلال یادگیری و مشکلات حافظه
اختلالات فراموشی ( یادزدودگی) عبارت است از اختلال حافظه های کوتاه مدت و طولانی مدت به علت آسیب مغز به نحوی که بیمار در سایر جنبه های شناختی طبیعی است. بنابراین، یادزدودگی یا فراموشی یعنی گروهی از اختلالات که شامل از دست دادن حافظه هایی که قبلا ایجاد شده بود یا از دست دادن توانایی برای ایجاد حافظه های جدید (یادگیری اطلاعات جدید )؛است.
مشکلات حافظه کوتاه مدت موجب اختلال در روند به یاد سپاری و در نتیجه اختلال یادگیری می گردد. تقویت مهارت های حافظه کودکان و بزرگسالان با آسیب حافظه می تواند روند زندگی آنان را تغییر دهد.
تقویت حافظه کودکان دبستانی
از مشکلات شایعی که ممکن است والدین در ارتباط با فرزندان خود با آن مواجه شوند، عدم تمرکز یا حافظه ضعیف در انجام کار هایی است که از آن ها خواسته می شود. در این میان والدین نقش مهمی در کمک به کودک شان برای استفاده ذهنی و فکری دارند. شایع ترین نشانه های اختلال توجه و تمرکز و حافظه در کودکان، ممکن است بیش فعالی و نقص توجه، حواس پرتی و همچنین عدم توجه کافی به کسانی باشد که با او صحبت می کنند. با مراجعه به دکتر متخصص بیش‌فعالی ابتدا باید یک شرح حال درست از وضعیت کودک مبتلا و بروز نشانه ها ارائه دهید. سپس دکتر متخصص می تواند یک یا چند مورد از راه های تشخیصی را جهت بررسی وجود و یا عدم وجود این اختلال در کودکان قرار دهد و به تقویت حافظه کودکان دبستانی کمک کند. دکتر مهدی صابر، بهترین دکتر برای نقص توجه و حافظه کودکان، با انجام آزمون های گوناگون و بررسی آن ها به تقویت حافظه کودکان دبستانی و حافظه کاری کمک می کند.
سنجش های تقویت حافظه کودکان دبستانی
حافظه کاری در نوزادان ۶ ماهه ارزیابی می شود. در ۲4 ماهگی می توان حافظه کاری گفتاری را با استفاده از تمرین های دهانی مورد ارزیابی قرار داد. کودکان هر چه بزرگتر می شوند موارد بیشتری را می توانند در ذهن خود نگه داری کنند. نگه داری جیزی در ذهن با تاخیر بعد از دوران کودکی تغییر نمی کند. برای تقویت حافظه کودکان دبستانی، کودکان را می توان بر اساس تمرین های حافظه کاری شامل بروزرسانی و دست کاری اطلاعات، مورد آزمون قرار داد. کودکان در طی دوران کودکی در این تمرینات بهبودی و ارتقا از خود نشان می دهند و توانایی کامل حافظه کاری را می توان در اواخر دوران جوانی ارزیابی کرد. برنامه ریزی حرکتی را می توان در دوران نوزادی مورد ارزیابی قرار داد. در سن پیش دبستانی، کودکان می توانند تمرین های ساده برنامه ریزی را برای تقویت حافظه انجام دهند، تمرین هایی که به توانایی جستجو نیازی ندارد. در طی دوران مهد کودک، این توانایی افزایش پیدا می کند که به موجب آن یک کودک ۵ ساله می تواند به هنگام انجام تمرین، عملیات جستجو را نیز انجام دهد مثل آزمون برج لندن. فرض بر این است که این تغییر با رشد کنترل بازدارندگی و حافظه کاری رخ می دهد. توانایی برنامه ریزی می تواند در اواخر جوانی و در بزرگسالی به بلوغ خود برسد. متوجه شده ایم که کودکانی که حدود یک سال و نیم سن دارند می توانند تمرین های ساده تغییر موضع را با خطا های کم انجام دهند. ولی توانایی انجام تمرین های پیچیده تر ( مثلا با قوانین پیچیده تر ) تا اوایل دوران پیش از دبستان و زمانی که کودکان شروع به نشان دادن انعطاف پذیری شناختی می کنند، ظاهر نمی شود. پیشرفت های بیشتر در این توانایی بعد از مهد کودک ظاهر می شوند و این پیشرفت ها تا اوایل دوران جوانی تا بزرگسانی ادامه پیدا می کنند. سنجش های تقویت حافظه کودکان دبستانی در رابطه با کنترل بازدارندگی در کودکان نوپا از تمرین های ساده جابجایی، تاخیر و انطابق در رابطه با دیگر جنبه های زندگی استفاده کرده است. از اوایل دوران کودکی تا اوایل بزرگسالی، توانایی های مربوط به کنترل بازدارندگی به روند افزایشی خود ادامه می دهند و می توان با تمرین هایی همچون سرکوب مداخله و مهار واکنش آن ها را ارزیابی کرد.
چالش های مقابل ارزیابی تقویت حافظه کودکان
در ارزیابی عملکرد های اجرایی چالش های بی شماری شناسایی شده اند و به این چالش ها به طور خلاصه در ادامه پرداخته خواهند شد. لازم است تا این چالش ها و محدودیت را در ذهن نگه داریم زیرا هر دوی آن ها حاوی مفاهیم عملی و نظری برای ارزیابی و تفسیر نتایج حاصل از ارزیابی هستند.
الف) یک مشکل ناخالصی در سنجش های عملکرد های اجرایی وجود دارد. تمرین های طراحی شده برای اندازه گیری عملکرد های اجرایی عموما پیچیده هستند و از چندین فرآیند شناختی زیربنایی تشکیل شده اند. از این رو پیچیدگی در بعضی تمرینات تقویت حافظه کودکان ممکن است بیانگر نقص در عملکرد اجرایی کودک نباشد بلکه نشان دهنده مشکلاتی در رابطه با جنبه های شناختی تمرین، غیر از جنبه های عملکرد های اجرایی، باشد. احتمال نمی رود که این مشکل ناخالصی ماهیت یکپارچه عملکرد های اجرایی مورد نظر را حل کند.
ب ) به طور کلی رابطه ضعیفی میان سنجش های مینتی بر عملکرد و رتبه بندی عملکرد های اجرایی با افزایش سن وجود دارد. تاپلک و همکاران این رابطه و در میان مطالعاتی که هم سنجش های مبتنی بر عملکرد و هم مقیاس های رتبه بندی عملکرد های اجرایی را مورد تحقیق قرار داده اند، بررسی کرده اند که مطابقت بسیار کمی در آن ها نشان داده شده است. آن ها نتیجه گفتند که سنجش های مبتنی بر عملکرد و رتبه بندی عملکرد های اجرایی ساخت های ذهنی زیربنایی مختلفی را مورد ارزیابی قرار داده اند و بنابراین نباید آن ها را قابل تعویض و تغییر در نظر گرفت.
ج ) نیاز های تمرینی سنجش های مختلف عملکرد های اجرایی با توجه به روند رشد متفاوت است و سنجش های استاندارد شده نسبتا کمی از عملکرد های اجرایی برای کودکان کوچک تر وجود دارد. تمرین های مبتنی بر عملکرد عمده تلاش دارند تا به پردازش های نوین، پیچیده و یکپارچه دست پیدا کنند. با توجه به وجود تنوع در رشد، کودکان می توانند از انواع مختلف اطلاعات در مراحل مختلف رشد استفاده کنند. به عنوان مثال، معمولا از تست قدم زنی برای ارزیابی توجه گزینشی یا کنترل بازدارندگی استفاده می شود. این تست بر اساس یک اثر تداخلی بر زمان واکنش زمانی که از آزمایش شوندگان خواسته می شود که یک رنگ را بر اساس نام آن و نه بر اساس رنگی که دارد بگویند، می باشد ( زمانی که کلمه ” قرمز ” به رنگ آبی چاپ شده است ). این اثر داخلی زمانی اتفاق می افتد که خوانش نسبتا اتوماتیک رخ دهد. وگرنه، اثر تداخلی نشان دهنده کنترل بازدارندگی مشاهده نخواهد شد، اما نمی توان نتیجه گرفت که کودکی که پیشرفت کمی در شناسایی کلمه دارد، کنترل بازدارندگی بهتری دارد. از این رو گسترش های رو به پایین آزمایشات که برای کودکانی با سنین بالاتر با بزرگسالان طراحی شده است را نباید چنین قرض کرد که همان ساخت را در میان گروه های سنی اندازه گیری می کند. آزمایش هایی که به طور ویژه برای کودکان کوچک تر طراحی شده اند معمولا جالب تر هستند و به لحاظ توسعه ای مناسب تر می باشند. از این رو آن ها معمولا فاقد داده های اصولی مورد نیاز برای تفسیر های مناسب بالینی هستند.
د ) متوجه شده ایم که سنجش های مبتنی بر عملکرد های اجرایی دارای اعتبار زیست محیطی مشکوکی هستند. تفاوت میان سنجش های عملکردی بر روی عملکرد های اجرایی و رفتار در زندگی واقعی توسط بسیاری از پژوهشگران مورد سوال واقع شده است. تا اندازه ای، این تفاوت می تواند بیانگر منحصر به فرد بودن موقعیت ازمایش باشد که در آن کودک عمدتا در یک اتاق ساکت ارزیایی می شود و در تعاملات یک به یک با یک فرد بزرگسال که سعی دارد به عملکرد بهینه کودک دست پیدا کند، مشارکت می کند. این فرد بزرگسال معمولا از کودک پشتیبانی و او را تشویق می کند و زمانی که به نظر می رسد کودک خسته شده و یا تمرکز خود را از دست داده، تمرین ها را قطع می کند. در واقع، نبود هماهنگی میان سنجش های مبتنی بر عملکرد و سنجش های رتبه بندی عملکرد های اجرایی که پیش از این توضیح داده شد از این دیدگاه حمایت می کند. از این رو کودکانی که در آزمون تقویت حافظه کودکان دبستانی عملکرد بهتری نسبت به آنچه در سنجش های رتبه بندی پیش بینی می شود، نشان می دهند، ممکن است به عنوان مثال آن هایی باشند که از حمایت های اضافی در مدرسه بهره می برند. به هر حال، این احتمال می بایست به صورت تجربی نیز نشان داده شود.
ه ) اعتبار پیش بینی نتایج تست پیش دبستانی عملکرد های اجرایی واضح نیست. یک بررسی که اخیرا صورت گرفته است نشان داده است که اعتبار آزمون مجدد برای تکالیف حافظه کاری و برنامه ریزی بهتر از تمرین های مهار واکنش است. از همه مهم تر این که، هنوز مشخص نیست که آیا سنجش های پیش دبستانی عملکرد های اجرایی برای دوران کودکی پیش بینی کننده هست یا نه، چه برسد برای بزرگسالی. در مقابل میاکه و فریدمن ثبانی را در یک نمونه دوقلو در طول دوره رشد گزارش داده اند. از این رو، اهمیت مفهومی عملکرد ضعیف در تکالیف عملکرد های تقویت حافظه کودکان کوچک تر هنوز مشخص و واضح نیست.
سوالات متداول:
1-آیا مشکلات حافظه در کودکان بیش‌فعال با اختلالات یادگیری مرتبط است؟
بله، مشکلات حافظه در کودکان بیش‌فعال می‌تواند با اختلالات یادگیری مانند دیسلکسیا (مشکل در خواندن) یا دیسکلکولیا (مشکل در ریاضیات) مرتبط باشد. وقتی کودک نتواند اطلاعات را به خوبی پردازش یا به خاطر بسپارد، ممکن است در یادگیری مفاهیم جدید یا انجام تکالیف مدرسه دچار مشکل شود. تشخیص و درمان به‌موقع این مشکلات می‌تواند به کودک کمک کند تا از روش‌های جایگزین برای یادگیری استفاده کند و عملکرد بهتری داشته باشد.
2- آیا مشکلات حافظه در کودکان بیش‌فعال می‌تواند بر عزت نفس آنها تأثیر بگذارد؟
بله، مشکلات حافظه می‌تواند بر عزت نفس کودکان بیش‌فعال تأثیر منفی بگذارد. وقتی کودک به دلیل فراموشی یا عدم تمرکز در انجام کارها دچار مشکل میشود، ممکن است احساس ناتوانی یا شکست کند. این موضوع می‌تواند منجر به کاهش اعتماد به نفس و افزایش اضطراب در کودک شود.
واژه “خلاق” در لغت به معنای آفریننده، مبدع آفرینشگر بوده و واژه “خلاقیت” در لغت یعنی آفرینشگری، نوآوری، ابتکار و آفرینندگی.
تفکر خلاق یک فراورده شناختی است که باعث خلاقیت می گردد و خلاقیت یعنی به کارگیری توانایی های ذهنی برای ایجاد یک فکر، رویکرد یا ایده جدید. شاید لازم باشد برای دستیابی به یک ایده جدید و خاص در ابتدا صدها ایده را مورد بررسی و ارزیابی قرار داد.
نکته ای که باید توجه داشت این است که خلاقیت قابل یادگیری است و مثبت اندیشی یا ذهنیت مثبت در ایجاد آن نقش دارد. شرایط محیطی و بافت مناسبت نیز از جمله عوامل مهم در ایجاد خلاقیت افراد محسوب میشوند.
نوآوری حاصل خلاقیت است. هرگاه پدیده ای نو یا ایده ای جدید ایجاد گردد و به جامعه عرضه شود نوآوری اطلاق می گردد. اندیشیدن مستقل اولین گام برای خلاقیت و نوآوری است. دو زمینه خلاقیت شامل حوزه و صنف است که اولی در ارتباط با دانش (همانند شیمی ، فیزیک و موسیقی) و دومی مرتبط با اجتماع (همانند همکاران و نهادهای عمومی) است.
مولفه ها یا عناصر اصلی خلاقیت
سه مولفه اصلی خلاقیت عبارت اند از
خبر گی ها تخصص که در ارتباط با دانش تجربه و مهارت فرد در یک حرفه یا زمینه خاص است. این مولفه پایه و اساس تمامی کارهای خلاق محسوب
می شود.
مهارت های تفکر خلاق برای رسیدن به خلاقیت و نوآوری ضروری است که فرد به مهارت های خود را در مسیر یا کار جدید به کار اندازد.
انگیزش درونی انگیزش به رفتارهای فرد نیرو و جهت می دهد. به کار و حرفه خود همراه با لذت که به عنوان عوامل انگیزشی درونی محسوب می شوند نقش بسیار مهمی در خلاقیت دارند.
خصوصیات افراد بسیار خلاق
افراد بسیار خلاق دارای ویژگی‌ها و خصوصیات خاصی هستند که آنها را از افراد غیر خلاق یا کمتر خلاق مجزا می کند.
به طور کلی برخی از خصوصیات افراد بسیار خلاق شامل :
دانش وسیع مرتبط با حوزه کاری
انتخاب دقیق و مناسب موضوعات و مسائل
خطرپذیری (ریسک پذیری)
پایبندی و تعهد
کنجکاوی
علاقه به کارهای پیچیده و مواجه شدن با ابهامات
پیش قدم شدن در رویارویی با مسائل و مشکلات
نشاط ، شوخ طبعی و شادی
استقلال فکری
سخت کوشی و پشتکار
فرصت‌طلبی
تفکر باز
میل به موفقیت و پیشرفت
باور و اطمینان زیاد به ارزش فعالیت‌های خلاقانه
رضایت مندی از شغل
شک و تردید نسبت به مفروضات
خبرگی
انعطاف پذیری
آینده نگری
جسارت
انگیزش
توجه کردن به جزئیات
علاقه به آزمایش و تجربه
تمرکز و توجه
اعتماد به نفس
خود نظم دهی یا خود سامانی
در پی تجربه های جدید بودن
پذیرش خود (خود پذیرشی)
امیدوار بودن
علاقه مند بودن به کار و جذاب دیدن آن
قدر تصور و تخیل قوی
انتقاد پذیری برای بهبود کار
دوری از تفکرات مبتنی بر عادات یا تفکرات قالبی (کلیشه ای)
دقت و توجه به موضوعاتی که دیگران نسبت به آن بی‌توجه هستند
بیشتر در ارتباط با تفکر واگرا (جستجوی راه های مختلف حتی پس از کشف مطمئن ترین راه) است.
قبل از اینکه ما بتوانیم شروع به کمک، شروع برای بهبود روانی گفتار کودک / نوجوان، نگرش او در مورد لکنت زبان و توانایی های ارتباطیش کنیم، او باید به طور کلی در مورد نحوه ی حرف زدن، لکنت زبان و برقراری ارتباط یاد بگیرد. برای خواندن مقال بهترین روش های درمان لکنت زبان در کودکان کلیک نمایید.
مراجع باید از طریق توانایی‌های خود آگاهی و نظارت بر خود موارد دخیل بر روانی گفتارش را شناسایی کند و دستیابی به این مهارت ها برای دستیابی و حفظ روانی گفتار ضروری است. استارک و در و گیونیز- اکرمن طرفدار افزایش آگاهی کودک در مورد صداسازی جهت افزایش خودآگاهی و مدیریت فرآیند گفتار هستند.
آنها بیان می‌کنند که کودکان دارای لکنت در سن مدرسه زمانی که می‌آموزند چطور در هر دسته از صداها ساخته می شوند احساس قدرت می کنند. همانطور که می‌دانیم گفتار، یک فعالیت اتوماتیک است.
عمدتا کودکان دارای گفتار روان و بزرگسالان تقریباً بدون تلاش صحبت می‌کنند و طرح ریزی آنچه را که می خواهند بگویند بدون فکر کردن در مورد اینکه آیا قادر به گفتن آن هستند یا نه جام می‌دهند در حالی که افراد دارای لکنت، ممکن است زمان و تلاش زیادی را صرف فکر کردن در مورد چگونگی صحبت کردن شان کنند.
آنها ممکن است بر روی احساس تنس بدنی که در طول لحظات لکنت زبان دارند و یا واکنش‌های عاطفی نسبت به لکنت زبان، مثل اضطراب و ترسی که همراه با واکنش شنوندگان نسبت به لکنت زبان می آید، تمرکز کنند. همانطور که گفته شد، نه افراد دارای لکنت زبان و نه گویندگان بدون لکنت، درک زیادی را از آنچه واقعاً هنگام صحبت کردن انجام می‌دهند ندارند.
آنها اکثرا از روابط پیچیده ی بین اندام هایی نظیر شش ها، حنجره و دهان آگاه نیستند افراد ممکن است درک بسیار اندکی از اینکه واقعا چه فرآیندی در طرح ریزی و تولید گفتار اتفاق می افتد، داشته باشند.
چرا که اکثرا نیاز به فکرکردن در مورد اینکه برای برقراری ارتباط آسان و با موفقیت چگونه باید صحبت کنند، ندارند. اما برای افراد دارای لکنت زبان، عدم درک در مورد تولید گفتار می‌تواند پیشرفت در گفتار درمانی کودکان را به تاخیر بیندازند.
ما نمی توانیم آنچه را که قادر به درک آن نیستیم تغییر دهیم. بنابراین اولین قدم برای افرادی که مایل به تغییر گفتارشان هستند، یادگیری بیشتر در مورد فرایند صحبت کردن است. ما می توانیم از طریق آموزش مفاهیم پایه ای آناتومی و فیزیولوژی گفتار، درک فرایند صحبت کردن را برای کودک / نوجوان آسان تر کنیم. بررسی و جور کردن تکه های پازل این فعالیت نه تنها برای کودکان حیاتی است بلکه سرگرم کننده نیز می باشد. بسیاری از کودکان / نوجوانان برای یادگیری دانش در مورد گفتار بسیار با انگیزه می شوند.
تجربه ی حس مهارت و خبرگی در مورد صحبت کردن و لکنت زبان به آنها کمک میکند که احساس ترس و شرمندگی کمتری از لکنتشان داشته باشند.
راه های یادگیری در مورد گفتار در گفتار درمانی لکنت
راه های زیادی وجود دارد که از طریق آنها کودکان / نوجوانان می توانند درک خود را از گفتار افزایش دهند.
یادگیری در مورد ماشین گفتار
تماشا کردن افراد دیگر در حال صحبت کردن
گوش دادن به طریق مختلف صحبت کردن
بازی با گفتار
مشاهده بازنمایی بینایی از گفتار
تمرکز کردن روی گفتار در طول درمان و حس کردن اینکه کدام یک از تولید گرها در حال انجام کارند.
کودکان با معادل سازی فعالیت‌های بالا با گفتارشان و تمرکز روی بازخوردهایی که از زبان، گونه‌ها، فک و گلویشان دریافت می‌کنند، می‌توانند در مورد اینکه دهانشان در طول گفتار روان چگونه حرکتی دارد بیاموزند.
کودکان می‌توانند با توجه بیشتر به حس عمقی و صحبت کردن درمورد مشاهداتشان، درک شان را از چگونگی کار کردن اجزای مختلف سیستم گفتار و همدیگر افزایش دهند. در ادامه چند مورد از فعالیت‌هایی که می‌توانیم در این زمینه انجام دهیم توضیح داده می شود.
یادگیری در مورد بخش های ماشین گفتار (ساختار گفتار)
یکی از اولین چیزهایی که کودک / نوجوان دارای لکنت زبان باید یاد بگیرد این است که کدامیک از بخش‌های بدن در صحبت کردن شرکت می‌کنند.در گفتار درمانی در لکنت زبان برخی از مولفان نقاشی‌ها و مدل هایی از ماشین گفتار را آماده کرده اند که می تواند برای کمک به کودک به منظور یادگیری در مورد گفتار به کار رود. این مدل ها می توانند برای نمایش دادن بخش‌هایی از بدن که برای تولید گفتار استفاده میشود بسیار مفید باشند.
فعالیت های گفتار درمانی در لکنت زبان: یادگیری در مورد نحوه ی کار کردن ماشین گفتار
فعالیت های زیر به دانش‌آموزان برای یادگیری راه‌هایی که اجزای مختلف بدن با همدیگر برای تولید گفتار کار می کنند، کمک می کند.
به کودک کمک کنیم که نحوه تولید صدا را مشاهده کند. برای این کار یک کاغذ را از وسط تا کنید و از گوشه آن در کاغذ فوت کنید تا نحوه ی کار تارهای صوتی را متوجه شود. لرزش سریع و و برخورد برگ های کاغذ با یکدیگر صدایی تولید می کند که از بسیاری جهات شبیه صدایی است که توسط تارهای صوتی تولید میشود.
حرکت حنجره را با یک کش نشان دهید که درآن کش که نماد تارهای صوتی است به نشانه ی تولید صدا زیر و بم کشیده و رها شوند و در این حین شما نیز صدای زیر و بم تولید کنید. (البته صدایی که توسط کش تولید میشود دقیقا مشابه صدایی که توسط تارهای صوتی تولید میشود نیست. تارهای صوتی با برخورد به یکدیگر تولید یک سری از پالس‌های هوا (پوپ)می کنند. کش به عنوان یک وسیله تشدیدگر فرکانس مانند گیتار نوسان می کند. با این حال، سرعت میزان لرزش یا نوسان هر دو تحت تاثیر سفتی قرار دارد، بنابراین مدل کش می تواند برای نشان دادن چگونگی تغییر فرکانس در تارهای صوتی به کار رود.
از کودک بخواهیم که لبها، دندان، سخت کام و نرم کام و زبان را به عنوان ساختار های کلیدی به منظور تولید صداهای گفتار به سمت یکدیگر حرکت می‌کنند، شناسایی کند. کودک می‌تواند با تولید صداهای مختلف ترکیب حرکات مختلف نحوه ی تولید گفتار را تجربه کرده و درک کند.
برای کودک توضیح دهیم که همه این بخش های بدن چگونه در طول برقراری ارتباط با یکدیگر کار می کنند. برای مثال، ممکن است این گونه به کودک بگویید که ( مغز به تمام بخش‌های ماشین گفتار می گوید که چه کار کنند. ابتدا هوا وارد ششها می شود وقتی ما هوا را به بیرون هل می دهیم، باعث می شود که تارهای صوتی بلرزد. صدای تولید شده در تارهای صوتی به سمت بالا یعنی دهان حرکت می کند. در داخل دهان، ما زبان و لبها را در جهات مختلف برای تولید صداهای مختلف حرکت می دهیم. البته واژه های خاصی با توجه به ترجیح و سطح کودک می تواند استفاده شود. بعضی از کودکان از واژه های (حنجره) و (تارهای صوتی) بیشتر لذت می برند و بعضی دیگر از واژه ی (جعبه صوتی).
بازی با گفتار در گفتار درمانی لکنت زبان
کودکان / نوجوانان می توانند درکشان را از فرآیند گفتار با بازی کردن با آن یا صحبت کردن با شیوه‌های مختلف، افزایش دهند. مانند استفاده از صدای زیر یا بم، آهسته تر یا تندتر صحبت کردن، کشیدن صداهای گفتار، افزایش یا کاهش مکث ها ، استفاده از یک صدا بامزه و غیره. همه این تغییرات گفتاری به آنها برای آماده شدن برای مراحل بعدی یعنی معرفی راهکارهای طراحی شده برای افزایش روانی یا تغییر تنس بدنی در طول لحظات لکنت کمک میکند.
قابل ذکر است که در فعالیت های بازی با گفتار مستقیما روی افزایش روانی تمرکز نمی کنند. همچنین آنها شبیه تمرینات دهانی حرکتی که برای قدرتمند کردن عضلات یا افزایش هماهنگی طراحی میشوند، نیستند. آنها تنها فرصت هایی را برای کودک / نوجوان به منظور راحت تر شدن با صحبت کردن درمورد گفتار و صحبت کردن به شیوه ای جدید و متفاوت فراهم می کنند. همه ی این مهارت ها برای مد نظر قرار دادن انواع خاصی از تغییرات گفتار در درمان نیاز خواهند بود. البته مزیت دیگر بازی با گفتار حساسیت زدایی است که در بخش‌های بعدی به صورت مفصل تر به آن می پردازیم.
اگر قصد انجام تمرینات گفتار درمانی را دارید اما نمی توانید به کلینیک مراجعه نمایید می توانید از خدمات گفتار درمانی در منزل استفاده نمایید.
سوالات متداول:
1-چرا برخی افراد پس از درمان موفق، دچار عود لکنت میشوند؟
عود لکنت معمولاً در شرایط استرس‌زا، خستگی، یا تغییرات بزرگ زندگی (مانند مهاجرت) رخ میدهد. حفظ تمرینات تنفسی و گفتاری، شرکت در جلسات پیگیری گفتاردرمانی، و یادگیری تکنیک‌های مدیریت استرس، خطر عود را کاهش میدهد. حمایت اجتماعی نیز در این زمینه حیاتی است.
2-آیا لکنت زبان در بزرگسالان قابل درمان است؟
بله، لکنت زبان در بزرگسالان نیز با روش‌های گفتاردرمانی تخصصی قابل بهبود است. تمرین‌های تنفسی، تکنیک‌های کاهش سرعت گفتار، و رواندرمانی برای مدیریت اضطراب مرتبط با لکنت، از مؤثرترین راهکارها هستند. هرچند درمان کامل به عوامل مختلفی مانند شدت لکنت و همکاری فرد بستگی دارد، اما پیشرفت چشمگیری در تسلط بر گفتار امکان‌پذیر است.
هرگونه تداخل در مسیر های حسی پایه یا یکپارچگی ناکارآمد حس ها با بینایی می تواند در یادگیری مشکل ایجاد کند. کودکی با حدت بینایی سالم نیز می تواند دچار اختلالات بینایی شود که عملکرد تحصیلی، ورزشی و زندگی روزانه را متاثر می‌سازد. حتی اختلالات کوچک نیز می تواند مشکل ساز باشد. اختلالات ادراک بینایی می تواند نتیجه نقایص پردازش حسی و مهارت های ادراکی دیگر باشد.ادراک لامسه، مهارت های حرکتی درشت و مهارت‌های بینایی حرکتی پیش نیازهایی برای شکل گیری ادراک بینایی هستند.
کودکان با اختلالات بینایی ممکن است تجربیات حرکتی و لامسه لازم را که پایه عملکرد بینایی است، نداشته باشند و یا ممکن است در یکپارچه سازی حس ها با مشکل مواجه شوند. صرف نظر از دلیل، کودکان با اختلالات بینایی اغلب برچسب نادرست مشکلات رفتاری، توجه، یادگیری و عملکرد تحصیلی ضعیف می خورند.
علائم رایج مشکلات بینایی شامل :
– علائم و نشانه های فیزیکی :
سردرد های مداوم
فشار چشم
تاری دید دور یا نزدیک، به ویژه پس از خواندن یا انجام کارها در فاصله نزدیک
اجتناب از انجام کارها در فاصله نزدیک یا هر تکلیفی که نیاز به بینایی دارد
اشتباه در درک عمق
انحراف چشم به داخل یا خارج، بالا یا پایین
تمایل به بستن یک چشم یا پوشاندن یک چشم و ترجیح به دیدن با یک چشم
دوبینی
هماهنگی چشم و دست ضعیف
سختی در دنبال کردن هدف متحرک
سرگیجه و تهوع متعاقب حرکت، انزجار از حرکت
– مشکلات عملکردی
ضعف در درک مطالب خوانده شده
سختی در کپی کردن اطلاعات از مکانی به مکان دیگر( مثل تایپ کردن و کپی از نوشتن )
کردن مکان، تکرار و یا حذف کلمات در خواندن
سختی در تغییر از دید دور به نزدیک و بالعکس
پوسچر ضعیف هنگام خواندن و نوشتن
دست نویسی ناخوانا
توانایی در پاسخگویی شفاهی یا نوشتن پاسخ ها روی کاغذ
برعکس نوشتن حروف و کلمات
اشکال در قضاوت در مورد سایز و شکل
چرا مشکلات دیداری افراد تشخیص داده نمی شود؟
در صورت وجود یک یا چند مورد از این علائم، جهت بررسی ضرورت استفاده از عینک یا لنز های تماسی با یک بینایی سنج مشورت کنید.
در صورت وجود مشکلات عملکردی در حرکت، وضعیت بدنی، دست نویسی، ترس از حرکت یا اختلال در سوگیری فضایی ارزیابی توسط یک درمانگر که به صورت تخصصی برای ارزیابی و درمان اختلالات پردازش حسی آموزش دیده است ضرورت دارد.
به عبارتی، بهتر است از که ارزیابی اولیه کودک توسط یک درمانگر انجام شود و در صورت عدم تشخیص اختلال در یکپارچگی حسی، درمانگر کودک را به یک بینایی سنج رفتاری ارجاع خواهد داد. البته در اغلب موارد کودکان از شرکت در هر دو درمان سود می برند. چنانچه کودک مداخلات مناسب را در زمان مناسب دریافت کند پیشرفت قابل ملاحظه ای خواهد داشت.
کاردرمانگران از مجموعه متعددی از فعالیت‌ها برای درمان اختلالات بینایی استفاده می کنند.
درمان تخصصی می تواند در طیف گسترده‌ای از مشکلات کمک کننده باشد از جمله :
ضربه مغزی
مشکلات بینایی متعاقب فلج مغزی
سکته
بیماریهای عصبی _عضلانی
اختلال یادگیری
استرابیسم
تنبلی چشم یا آمبلیوپی
درمان تخصصی و به موقع می تواند اثربخشی جراحی های چشم را بیشتر کند و حتی در مواردی نیاز به جراحی از بین می رود.
در نظرسنجی اخیر انجمن اپتومتریست های آمریکا که با ۱۰۰۱ پاسخ دهنده اجرا شود، مشخص شد که اغلب والدین، مشکلات بینایی کودکان را کمتر از چیزی که هست تخمین می زنند و نزدیک به ۹۰ درصد آنها از این موضوع که ۲۵ درصد کودکان دارای مشکلات بینایی هستند آگاه نیستند.
بر اساس اطلاعات این انجمن، بیش از ۶۰ درصد کودکانی که با عنوان دیر آموز خوانده میشوند در حقیقت دارای مشکلات بینایی هستند که بر پیشرفت تحصیلی آنها تاثیر گذار است.
منظور از بینایی سالم چیست؟
بینایی سالم فراتر از این است که فرد هنگام عبور از خیابان چراغ‌های راهنما را ببیند و یا نوشته های معلم روی تخته را بخواند.
این بدان معنا است که بینایی به فرد کمک می کند تا زندگی جامع و کاملی را با تمام عمق و گستردگی، احساس و تجربه درک کند. دیدن بیش از هر حس دیگر، رفتار و تجربه فرد از زندگی را شکل داده و هدایت میکند.
از این پس چرایی تاکید من بر اهمیت بینایی را درک خواهید کرد؛ که بینایی هدیه ای است که همه افراد سزاوار داشتنش هستند.
درمان اختلال بینایی
کاردرمانی در زمینه تقویت حس بینایی و ادراک بینایی با بهره گیری از تکنیک های مختلف درمانی و تجهیزات پیشرفته و طراحی اتاق تاریک برای درمان کودکان اتیسم، اختلال یادگیری، بیش فعالی و نقص توجه و فلج مغزی… کمک می نماید. طراحی تمرینات متنوع بینایی با کامپیوتر و ارائه آنها به صورت جذاب بر روی پروژکتور می تواند کودکان را در جهت انجام هر چه بهتر تمرینات ترقیب کند.
سیستم وستیبولار یکی از قسمت های اصلی سیستم یکپارچگی حسی می باشد. هنگام تغییر وضعیت سر ( تکان دادن سر برای گفتن بلی یا خیر، چرخیدن، رانندگی با ماشین و هواپیما ) گیرنده های حس تعادل( وستیبولار) در قسمت داخلی گوش اطلاعات مهمی را درباره تغییرات جاذبه و حرکات بدن ، دریافت میکند.
این پیام‌ها این امکان را به شما می دهد که تعادل خود را حفظ کنید، به میزان مناسب بر خلاف جاذبه حرکت کنید میزان تون مناسب را حفظ کنید و احساس امنیت آرامش خاطر کنید. با نشان دادن راهی به ما در هر زمانی، حس تعادل ( وستیبولار) به ما کمک میکند که تعادل بدن خود نسبت به اطرافیان را حفظ کنیم.
سیستم تعادلی بسیار سخت است و در ۲۴ ساعت روز و هر روز هفته باعث میشود که در برابر کشش نیروی جاذبه ثابت باشیم. در درون رحم، بچه‌ها شناورند و می‌آموزند که در فضای محدودی جابه‌جا شوند، گیرنده های تحریک کننده تعادلی در قسمت گوش داخلی جمع شده است.
در حالی که حس تعادل تکامل پیدا می کند، کودک بسیار دوست دارد بازی هایی کند که حس تعادل(وستیبولار) وی در آن درگیر می شود، بازی هایی مثل پایین آمدن از سرسره، تاب خوردن، چرخ و فلک، دویدن، پشتک زدن و زاری کردن خود از نرده‌های پارک. گیرنده‌های تعادلی ما علیه نیروی جاذبه فعالیت می‌کنند و باعث میشود حرکت برای ما بسیار راحت و لذت بخش باشد.
دستگاه تعادلی کاملا پیچیده و پیشرفته است و از قسمت های بیضی شکل و کانال‌های نیم دایره ای تشکیل شده است. عضویت های اتولیت که از سلول های اوتریکول و ساکول تشکیل شده است که سرعت خطی (افزایش سرعت) کاهش سرعت (پایین آمدن سرعت) را تشخیص میدهد.
این قسمت با موهای کوچکی به نام سیلیا پر شده که در داخل مایعی چسبنده و ژلاتینی حاوی کلسیم کربنات به نام اتو کنیا جاسازی شده است. در پاسخ های سرعتی مثل بالا رفتن سرعت ماشین، سیلیا خمیده می شود و کریستال جا به جا میشود و باعث میشود که شما اطلاعات حسی حیاتی از تعیین مسیر، شدت جاذبه زمین و سرعت حرکات به دست آورد اگر شما به آرامی کمی برای افزایش توجه خود به جاده به جلو بخزید اوتولیت های شما نشان میدهد که شما به جلو رفته اید و این حرکت سریع نبوده است و اینکه نیروی جاذبه در کمترین مقدار خود بوده است.
اگرچه، اگر درون هواپیمایی در حال بلند شدن باشید اوتولیت های شما به سرعت به شما در برابر سرعت بی نهایتتان هشدار می دهد و نیروی جاذبه شدید اثر خود را میگذارد.
در ضمن کانال های نیم دایره ای در گوش میانی، چرخش را که نوعی دیگر از حرکات است را تشخیص میدهد. آنها سه کانال پر از مایع هستند که نسبت به هم در حالت عمود قرار گرفته اند.
بنابراین هرگاه شما حرکت می کنید، آن مایع هم حرکت می کند و بر روی ساختاری به نام کاپولا هل داده میشود که شامل سلول های مو مانندی است که حرکات مکانیکی را به سیگنال های الکتریکی تبدیل می کنند. حرکات چرخشی مثل چرخیدن به دور چیزی که بر روی یک کانال اثر می گذارد، در حالی که سرتان را به نشانه تایید تکان میدهید بر روی کانال دیگر نیز اثر گذاشته و هنگامی که در حرکاتی از سمتی به سمت دیگر می روید سومین کانال را هم تحت تاثیر قرار می دهید.
در حالی که به طور همزمان با سیستم های حسی بینایی و حس عمقی کار میکنیم ، سیستم وستیبولار( تعادل) به تعادل ما ، حفظ ثبات در تون عضلات، حرکت عليه جاذبه و نگهداری تمرکز بینایی بر اطراف در حین حرکت به ما کمک می کند
رفلکس های بینایی تعادلی یک تصویر ثابت بر روی شبکیه چشم با حفظ مرکز بینایی برای ما ایجاد می کنند. برای فهمیدن چگونگی کار آن، به کلمه “تمركز” نگاه کنید و سر خود را به سمت چپ برگردانید. ممکن است آگاه شده باشید که هنگام چرخش سر چشمان شما به سمت راست می آید و بر روی لغت باقی می ماند. یکپارچگی بینایی و تعادلی به شما کمک می کند تا هنگام حرکت ، خط دیداری خود را حفظ کنید، به شما اجازه میدهد که تلویزیون نگاه کنید و هنگامی که بر روی تردمیل می دوید و یا سبب می شود کودک ارتباط چشمی اش را با شما حین بالا و پایین رفتن بر روی ترامپولین حفظ می کند.
عملکرد سیستم تعادلی مانند جهت پاپ است به شما می گوید که چگونه نسبت به سر و بدن خود در فضا آگاه باشید، سیستم تعادلی با گیرنده های حس عمقی در ماهیچه ها، مفاصل و بافت های اتصال دهنده یکپارچه می شود و بدین ترتیب شما می توانید نیروی جاذبه را خنثی کنید.
مثال هایی از سیستم تعادلی
در هنگام دوچرخه سواری دقت کنید اگر به سمت راست متمایل شوید، ماهیچه های سمت چپ شما به گونه ایی منقبض میشوند که شما را به سمت بالا و راست بکشند. در غیر این صورت، شما به راحتی به خم شدن به سمت راست ادامه می دادند تا اینکه بالاخره به زمین بخورید. از این طریق، سیستم وستیبولار به صورت مستقیم دخالت می کند، با توجه نیروی وارد آمده بر تون ماهیچه ها و وضعیت به عضله دستور داده میشود که تا چه اندازه منقبض و یا شل شود تا فرد ایستاده بماند و بر خلاف نیروی جاذبه زمین به حرکتهای خود ادامه دهد.
توانایی تعادل و حرکت برخلاف جاذبه یکی از قسمت های ضروری تکامل است. بنابراین هنگامی که کودک در غلتیدن، راه رفتن، دویدن، پریدن، دوچرخه سواری، اسکیت و امثال این ها مهارت لازم را پیدا کرد. او می آموزد که با سیستم تعادل خود در راستای محیط پیرامون خود حرکت کند و از لحاظ فیزیکی احساس امنیت در این جهان میکند. گیرنده های حس عمیق و گیرنده های وستیبولار با همکاری هم این امکان را فراهم میکند که کودک هنگام پیاده روی در پیاده رو یا چمن ، قدم زدن در برف ، پرش بر روی تخته شیرجه ، آمدن بر روی سطح آب و شنا کردن ، حرکت خود را تنظیم و تعدیل کند.
هنگامی که درباره مهارت پردازش وستیبولار مراجعین خود فکر می کنید بایستی نسبت به موارد زیر آگاه باشید :
حرکات مراجع شما شبیه چیست ؟ آیا به سمت تجربه کردن حرکات جدیدی چون دوچرخه سواری در پارک می رود یا از آنها پرهیز میکند.
آیا به رفتن به زمین بازی علاقه ای دارد ؟ آیا به صورت فعال با اسباب بازی های موجود مثل تاب یا سرسره بازی میکند ؟ یا بازی با ماسه را ترجیح میدهد ؟
اگر کودک بزرگتر باشد آیا در فعالیت‌های ورزشی شرکت میکند ؟ یا فعالیت‌های نشسته مثل کتاب خواندن یا تماشای تلویزیون را ترجیح میدهد ؟
آیا به باشگاه می رود و یا زمانی را به فعالیت های هوازی اختصاص میدهد ؟
آیا او همیشه سر درد دارد یا به ندرت دچار سردرد می شود ؟ وضعیت تهوع در اتومبیل ؟ دریازدگی ؟
آیا هنگامی که بیش از حد خم میشود احساس گیجی می کند؟
آیا اشتیاق به انجام حرکت دادن دارد ؟ یا به نظر می‌رسد مداوم از آن فراری است ؟
آیا همیشه تنبل و بی حال به نظر می رسد ؟
مشکلات یکپارچگی حس وستیبولار و حسی عمقی، همچنین یگپارچگی حسی وستیبولار و بینایی با انجام تمرینات یکپارچگی حسی در بخش SI کلینیک کاردرمانی و گفتاردرمانی جناب آقای صابر قابل درمان و اصلاح می باشد.
حس تعادل در کودکان مبتلا به اختلالات فلج مغزی، اوتیسم، سندروم های ژنتیکی، اختلال پردازش حسی( spd ) و بزرگسالان با ضایعات نخاعی، سکته مغزی، ام اس ، پارکینگسون و تومور های مغزی دچار مشکل می شود. خدمات کاردرمانی کمک بسزایی در درمان این افراد دارد.
حسی درون بدن است که پاسخ های قاعده ای و ضروری عملکرد هایی چون میزان ضربان قلب ، تنفس، فشار خون، گرسنگی، تشنگی ، دما و احساس دفع ادرار را تشخیص میدهد.حس درونی که بر اساس بدن انسان شکل گرفته است، یک کمیت بسیار عالی برای میزان هوشیاری است و تصویر ذهنی ما را از اینکه این دنیا را چگونه درک میکنیم ترسیم میکند و جایگاه ما را در دنیا تعریف می نماید.
نقش بسیار ضروری در سطح انگیزه ، هیجانات ، احساسات و آگاهی از خود بازی دارد. هنگامی که پیام‌های حس درونی انگیزه ما را بالا می‌برند، می‌توانیم با قدرت به کارهایمان ادامه دهیم. برای مثال،مراجعی که نسبت به میزان ضربان‌قلب و میزان فشار خون خود آگاهی داشته باشد می‌تواند قضاوت کند که در چه مواقعی آهسته گام بردارد و همچنین نیازمند برخی فعالیت هاست تا پاسخهای احشایی خود را کاهش دهد.
مثال هایی از خود آگاهی
اگر فردی نسبت به تب کردن خود آگاهی داشته باشد، او می بایست نسبت به این تب گوش به زنگ باشد و اقدامات ضروری را برای بهتر شدن حال خود انجام دهد.
در بیشتر مواقع بیشتر ما نسبت به ورودی‌های حس درونی آگاه نیستیم، ورودی هایی مانند اینکه سرعت ضربان قلب ما چقدر است یا اینکه سرعت تنفس ما بدون روی دادن حادثه خاصی که آن را افزایش دهد، چقدر است، برای افرادی که نسبت به چنین چیزهایی که به طور غیر ارادی رخ میدهد حساس شده اند (مثل ضربان قلب و تنفس) افزایش تعداد آنها تولید اضطراب در فرد میگردد.
مشکلات پردازش سیری و گرسنگی می تواند در نتیجه مشکلات تغذیه و بیماری های خوراکی باشد، کودکان نمی‌توانند زمان دفع ادرار خود را به درستی تشخیص داده و آن را بگویند، این مرحله تا زمانی که کنترل اسفنکترهای خود را در مراحل رشدی به دست نیاورده‌اند اتفاق نمی‌افتاد چرا که آنها نمی توانند احساس اینکه چه زمانی باید به دستشویی بروند را متوجه شوند.
اگر در مورد مهارت های پردازش حس درونی کودک خود فکر می کنید باید نسبت به مواد زیر آگاه باشید :
آیا کودک در فاصله های منظمی احساس سیری یا گرسنگی می کند ؟
آیا می داند چه زمانی تشنه است ؟
هنگام افزایش ضربان قلب در طی ورزش و یا فعالیت های فیزیکی چه اقداماتی انجام میدهد ؟
استفاده از آب جهت درمان مشکلات جسمی در کودکان و بزرگسالان قدمت طولانی دارد. در قرن هجدهم استفاده از آب درمانی aquatic therapy در پزشکی رواج پیدا کرد و اصطلاح هیدروتراپی برای این درمان مطرح شد. تحقیقات اخیر نشان می دهد استفاده از آب درمانی کودکان به عنوان یک مدالیته درمانی می تواند تاثیر بسزایی در کاهش پرخاشگری و کنترل رفتارهای تکانشگری و کاهش بی قراری در کودکان اوتیسم داشته باشد. همچنین آب درمانی در کودکان اوتیسم به افزایش سطح هوشیاری برای درمان کودکان اوتیسم که متعاقبا موجب بهبود توجه و تمرکز و ارتباط چشمی می گردد، موثر است. به علت سطح توجه و دستور پذیری پایین در کودکان اوتیسم لزوم استفاده از آب درمانی به صورت انفرادی و در محیطی با کمترین محرک های مزاحم حائز اهمیت می باشد. لذا جناب آقای صابر در کلینیک کاردرمانی غرب تهران با ایجاد مکانی مختص آب درمانی کودکان اوتیسم و استفاده از درمانگران مجرب به صورت خصوصی به درمان کودکان اوتیسم می پردازند. این مرکز آب درمانی کودکان در تهران و تنها مرکز تخصصی آب درمانی کودکان اوتیسم در ایران می باشد.
فواید آب درمانی برای اوتیسم:
-کاهش حساسیت‌های لمسی: بسیاری از کودکان اوتیسم با مشکلات پردازش حسی روبه‌رو هستند. آب با ایجاد تحریک ملایم، به تعدیل این حساسیت‌ها کمک میکند.
-تقویت تعادل و هماهنگی حرکتی: حرکات در آب به دلیل کاهش فشار گرانش، برای کودکان با اختلالات حرکتی ایده‌آل است.
-کاهش اضطراب و رفتارهای تکراری: محیط آرامش‌بخش آب می‌تواند استرس را کاهش داده و توجه کودک را افزایش دهد.
تمرینات آب درمانی در کودکان اوتیسم
-تردمیل در آب برای درمان کودکان اوتیسم
راه رفتن در آب
به عقب راه رفتن در آب
راه رفتن بر روی تردمیل با چشم بند
تمرینات هماهنگی حرکتی دست و پا (تمرینات با توپ) بر روی تردمیل داخل آب
به پهلو راه رفتن و تقویت عضلات اداکتور و ابداکتور اندام تحتانی
راه رفتن بر روی تردمیل به صورت مارش جهت تقویت عضلات شکم و خم کننده های ران در آب درمانی
انجام تمرینات همزمان ذهنی حرکتی بر روی تردمیل
با استفاده از این ابزار کودک می تواند در حال راه رفتن در آب درمانی تحریکات حس عمقی را از آب دریافت نموده و با تخلیه انرژی در کودک میزان بی قراری را در کودک اوتیسم کاهش می دهیم. همچنین به علت قوطه وری در آب در ایجاد تصویر بدنی( body image ) در کودک موثر می باشد.
-نودل و تیوپ های مختلف در آب درمانی کودکان اوتیسم
تمرینات تعلیق در آب به صورت رو به شکم، به شت، در حالت چهار دست و پا، ایجاد حالت نشسته در آب
تمرینات تعلیق در آب درمانی با استفاده از چشم بند
تمرینات کنترل رفتار های تکانشی به صورت ایجاد پوزیشن های ثابت
تمرینات کنترل حرکتی توسط نودل جهت کاهش رفتارهای کلیشه ای کودکان اوتیسم
تحریکات وستیبولار خطی و گردشی توسط تیوپ در آب درمانی کودکان اوتیسم
با ایجاد حالت تعلیق در کودک به برطرف شدن مشکلات ناامنی جاذبه ای همچنین بهبود سیستم تعادل( وستیبولار ). کاهش رفتارهای مسچوربیشن( خود ارضایی)، کاهش رفتار های تکانشگری وبیش فعالی ، افزایش تحمل کاری و دستور پذیری و بهبود مهارت های درکی وشناختی و بهبود ارتباط چشمی در کودک اوتیسم کمک می شود.
-تمرینات دمبل در آب درمانی کودکان اوتیسم
نگهش داشتن دمبل های اسفنجی با حالت های گرفتن متفاوت (چهار انگشتی، کف دستی و….) در آب درمانی جهت تقویت و افزایش تحمل عضلات کف دستی و بهبود حس عمقی در انگشتان و دست
ایجاد فشار عمقی در جهت های عمودی و افقی با دمبل داخل آب درمانی موجب کاهش حرکات اضافه و حرکات کلیشه ای در دست می شود و با تویت عضلات بازو و شانه ثبات بالا تنه را افزایش می دهد.
-تمرینات تخته تعادل و مسگری در آب درمانی کودکان اوتیسم
تمرین راه رفتن رو به جلو و عقب گردو شکستم روی تخته تعادل در آب
تمرین به پهلو راه رفتن در آب درمانی به صورت تعادلی
تمرین کنترل حرکات چرخشی تنه
تمرین تقویت رفلکس های تعادلی مچ پا روی مسگری
بهبود مهارت های تعادلی و رفلکس های حفاظتی در کودکان اوتیسم، افزایش سطح هوشیاری کودک، افزایش توجه وتمرکز حرکتی. ایجاد هماهنگی حرکتی در عضلات تنه لگن، زانو و مچ پای کودکان اوتیسم.
تمرینات کششی عضلات در آب درمانی جهت بهبود راه رفتن بر روی نوک پنجه در کودکان اوتیسم
-تمرینات اورال موتور( oral motor ) در درمانی کودکان اوتیسم در آب
فوت کردن با نی های مختلف در آب
بستن لب ها و حبس کردن هوا داخل قفسه سینه جهت افزایش حجم تنفسی در کودک اوتیسم
تولید صدا های مختلف در آب و ایجاد انگیزه تولید گفتار خود انگیخته در کودک اتیسم
تمرینات کنترل عضلات فک وصورت با استفاده از ابزار مختلف جهت کاهش echolalia (پژواک کلام)
این تمرینات موجب افزایش حجم دیافراگمی تنفس و تولید اصوات ، همچنین تقویت عضلات صورت و ایجاد حرکات زبانی و افزایش حس عمقی عضلات صورت و کاهش تیک های صورتی در کودکان اوتیسم می گردد.
-تمرینات پلکان در آب درمانی کودکان اوتیسم
تمرین جفت پا ایستادن روی پلکان
جفت پا پریدن به بالا و پایین
جا به جا کردن پاها به صورت ریتمیک بر روی پلکان در آب درمانی کودکان اوتیسم
عبور از موانع با استفاده از پلکان
تمرین روی یک پا ایستادن
تمرین ایستادن روی پاشنه پا جهت تقویت تعادل کودک اوتیسم
باعث بهبود مهارت های هماهنگی حرکتی در پا ها همچنین کاهش حرکات اضافه در کودک، افزایش سرعت پردازش ذهنی کودک، بهبود مهارت های تقلیدی در کودک اوتیسم ، کنترل هیجانات و افزایش اعتماد به نفس در کودکان اتیسم می شود
بازی های ذهنی در آب درمانی کودکان اوتیسم
گرفتن عروسک های فرو رونده در آب با سرعت های مختلف
دنبال کردن اشیاء معلق در آب با چشم جهت تقویت مهارت های هماهنگی چشم و دست در درمان اوتیسم
گرفتن های دو دستی و تک دستی اشیاء معلق در آب
جمع آوری نی های معلق روی آب در درمان ذهنی کودک اوتیسم جهت افزایش توجه و تمرکز
تمرینات دهانی در آب درمانی کودکان اتیسم موجب افزایش توجه بینایی و هماهنگی چشم و دست، بهبود مهارت های حرکتی ظریف در کودکان می گردد همچنین باعث افزایش سرعت پردازش حرکتی و ذهنی در کودک اوتیسم شده که این امر خود موجب رشد مهارت های ذهنی پیشرفته در کودک می شود.
سوالات متداول:
1- آیا آب درمانی برای کودکان اوتیسم غیرکلامی هم مفید است؟
بله، حتی برای کودکان غیرکلامی می‌تواند بسیار مفید باشد. آب درمانی می‌تواند به بهبود تماس چشمی، توجه مشترک و بیان غیرکلامی کمک کند. بسیاری از کودکان غیرکلامی در محیط آب راحت‌تر هستند و این می‌تواند فرصتی برای برقراری ارتباط از طریق حرکات و حالات چهره باشد.
2- چگونه می‌توانم تشخیص دهم آب درمانی برای کودکم مؤثر بوده است؟
نشانه‌های مثبت شامل کاهش اضطراب، بهبود الگوی خواب، افزایش تمایل به تعامل، پیشرفت در هماهنگی حرکتی و کاهش رفتارهای تکراری است. بسیاری از مراکز از چک لیست‌های استاندارد برای ارزیابی پیشرفت استفاده می‌کنند. والدین نیز باید تغییرات رفتاری کودک را ثبت کنند.
