دسته: تست هوش

تست هوش کودکان 2و3و 4 ساله

برای تعیین بهره هوشی کودکان از تست های مختلف هوش استفاده می شود. تست هوش کودکان 2ساله با تست هوش کودک سه ساله متفاوت است. با توجه به اینکه مسئولیت خطیری برای آزمونگران روانشناختی وجود دارد که علاوه بر کسب دانش در زمینه های روانسنجی، باید به ویژگی‌های فنی نسخه نوین تست هوش تهران- بینه نیز تاکید نمایند، مهارت کاربردی را از طریق برنامه های کاربردی به دست آورند و پیش‌نیازهای قانونی را برای اجرا، نمره گذاری و تفسیر تست های هوشی مزبور کسب کنند. دقت انجام تست هوش کودکان 4ساله و 3 ساله بسیار قابل اهمیت است. از این رو، ضروری است تا با مفهوم هوشبهر و  نیمرخ هوشی آشنا شویم و به راحتی بتوانیم تفسیر دقیقی را پیرامون وضعیت نیمرخ هوشی آزمودنی ارائه دهیم. در مرکز تست هوش دکتر صابر به انجام تمامی تست های استاندارد هوش، توجه و تست های ادراک بینایی و تست های تمییز شنوایی پرداخته می شود.

هر چند که اصطلاح هوشبهر برای اولین بار توسط ویلیام اشترن مطرح گردید و پس از مدتی، لوئیس مدیسون ترمن توانست تا هوش بهر را از طریق اولین نسخه تست های هوشی استانفورد-بینه مشاهده کند، ولی هنوز هم هاله ای از ابهام در زمینه تفسیر هوشبهر و تدوین وضعیت هوشی وجود دارد. این گونه ابهامات باعث می شود تا صلاحیت حرفه ای آزمونگران روانشناختی به مخاطره افتاده و نتوانند دستاوردهای کاربردی روان سنجی را در عرصه‌های تحصیلی،شغلی، ورزشی، نظامی به نمایش بگذارند.

تاریخچه تست هوش کودکان

روسولیمو ،به عنوان یک روان‌پزشک حرفه ای که گرایش خاصی را به بهره‌گیری از دانش روان سنجی نشان می‌داد، توانست در نیروهای نظامی ارتش روسیه از دستاوردهای کاربردی اندازه گیری و سنجش بهره مند شود و نیم رخ توانایی‌های شناختی برای نیروهای نظامی را ترسیم کند. اقدام روسولیمو در راستای ترسیم نیمرخ توانایی، به عنوان نقطه عطفی در جنبش سنجش هوش ملاحظه می شود که پس از مدتی، ترمن از دستاوردهای روسولیمو استفاده کرد و او نیز توانست با همکاری رابرت یرکز و دیگر روانسنج های شاغل در بخش‌های نظامی ارتش آمریکا،نیمرخ هوشی را مورد استفاده قرار دهد.

روسولیمو در ارتش روسیه،برای هر فرد نظامی،نیمرخ توانایی شناختی را ترسیم می کرد و با تاکید بر نقاط قوت و ضعف وی در ایده های شناختی، به گزینش، گمارش و آموزش نیروهای نظامی تاکید می نمود. اقدامی که روسولیمو در زمینه تدوین نیمرخ شناختی انجام داد، پس از گذشت یک قرن، هنوز هم به قوت خود باقی است و توصیه می شود کارشناسان حرفه ای سنجش هوش، از دستاوردهای این روانپزشک برجسته استفاده نمایند و بتوانند با تاکید بر نیمرخ هوشی، نقاط قوت و ضعف آزمودنی را در راستای گزینش،گمارش و آموزش در زمینه های شغلی،مشخص سازند.

اقدامات روسولیمودر زمینه استفاده از نمودارهای هندسی برای نمایش زوایای متفاوت سازه های روانشناختی،باعث گردید تا وی برای اولین مرتبه اصطلاح نیمرخ روانشناختی را در ادبیات روانشناسی وارد نموده و در تاریخ علم روان سنجی،نقطه عطفی را به وجود آورد. بهره گیری از نمایش هندسی عوامل سازنده یک سازه با استفاده از نمودار واضح و گویا که تحت عنوان نیمرخ روانشناختی معرفی شده بود، از دستاوردهای یکی از بزرگترین روانپزشکان روسیه، روسولیمو است که گرایش خاصی را به روان سنجی نشان می‌داد.

تست هوش کودک و هوشبهر

در مواقعی که تنها یک هوشبهر کل محاسبه می شود، محاسبه یک نمره کل به عنوان هوشبهر ،در مقایسه با تدوین نیمرخ هوشی، اقدامی ساده انگارانه و غیرکاربردی است، زیرا هیچ گونه اطلاعاتی را پیرامون نقاط ضعف و قوت آزمودنی در حیطه های متفاوت ارائه نمی دهد. بنابراین،بهره گیری از نیمرخ هوشی برای کودکان سه ساله،به اصل کاربردی کارشناسان روان سنجی که به عنوان حداقل داده و حداکثر اطلاعات معطوف است،اشاره دارد،زیرا با استفاده از نیمرخ هوشی،اطلاعات فراوانی پیرامون عملکرد شناختی آزمودنی در عوامل سازنده هوش حیطه های هوش و از همه مهم تر هوشبهر کل، به دست می آید.

بهره گیری از نیمرخ هوشی در زمینه های شغلی، تحصیلی گمارشی شغلی، کاربرد های ویژه ای را فراهم ساخته است. به راحتی می‌توان از نیمرخ تست هوش در راستای شناسایی نقاط ضعف و قوت یک فرد استفاده به عمل آورد و رهنمودهای چند جانبه ای را برای شناسایی توانمندی های شناختی از یک سو و لنگرگاه های شناختی از سوی دیگر، ارائه نمود. کاربرد نیمرخ هوشی در تست های هوش کودکان 3ساله و 4ساله، متنوع بوده و اطلاعات مناسبی را برای برنامه ریزان آموزشی در نهضت سنجش روانی- آموزشی فراهم می نماید تا از این طریق بتوان به نیاز سنجی تاکید کرد و برنامه ریزی انفرادی را برای پرورش توانمندی های شناختی در روند افزایش استعداد های چشمگیر و کاهش لنگرگاه های شناختی،صورت داد.

عوامل سازنده هوش، بر مبنای نظریه هایی که پیرامون توصیف و تبیین هوش عنوان می‌گردند، متفاوت است. جان هاوارت گاردنر ،به ۷ عامل در زمینه تست هوش اشاره کرد و پس از مدتی، عوامل سازنده تست هوش کودک را در هشت عامل مطرح ساخت و سپس عوامل ۹ گانه هوش را  عنوان کرد. نظریه پردازان هوش،در زمینه عوامل سازنده تست هوش، دیدگاه‌های متفاوتی را عنوان می‌کنند، ولی سازندگان مقیاس های نسخه پنجم تست هوش آزمای استانفورد- بینه ،بر این عقیده پافشاری می کنند که عوامل سازنده تست هوش کودک4ساله، در ۵ زمینه عنوان می‌گردند و استدلال سیال، دانش، استدلال کمی، پردازش دیداری- فضایی حافظه فعال را شامل می‌شوند. از این رو، با تاکید بر نسخه نوین تست هوش آزمای تهران- استانفورد-بینه،باید به پنج عامل تحت عنوان عوامل سازنده نیمرخ تست هوش کودکان 3 و4 ساله تاکید فزاینده ای نمود.

تدوین تست هوش کودکان 2ساله- 3ساله- 4ساله

در تدوین نیمرخ تست هوش کودکان، باید پنج عامل را به عنوان عوامل سازنده تست هوش در نظر گرفت که به گونه‌ای دقیق‌تر در حیطه مفهوم سازی هوش، نظریه های مرتبط با هوش و از همه مهمتر روایی سازه و محتوایی مقیاس های تست هوش نسخه نوین تهران- استانفورد-بینه عنوان می شوند. با این وجود،در تدوین نیمرخ تست هوش کودکان،باید به عملکرد آزمودنی در عوامل پنجگانه سازنده هوش توجه خاصی را مبذول کرد. علاوه بر آن، در تفسیر نیمرخ تست هوش کودک،باید به تفاوت های معنی دار بین عملکرد کودک 3 و4ساله در عوامل پنج گانه هوش توجه نمود. برای مثال،در مواقعی که هوشبهر به دست آمده در عامل حافظه فعال، از دیگر عوامل پایین‌تر باشد،می توان به شناسایی ناتوانی یادگیری حساس بود و تفسیر دقیق تری را پیرامون شناسایی ناتوانی یادگیری ارائه داد.

بررسی دقیق عوامل پنجگانه سازنده هوش، از نقاط مثبت نسخه نوین تست هوش آزمای تهران-استانفورد-بینه است که اطلاعات کاربردی را برای آزمونگران روانشناختی ارائه کرده و بسترهای مناسبی را برای شناسایی افراد استثنایی و گمارش در برنامه‌های آموزش و پرورش استثنایی فراهم می سازد. با توجه به عوامل سازنده تست هوش،می‌توان استدلال سیال،دانش،استدلال کمی،پردازش دیداری- فضایی و حافظه فعال را به عنوان عوامل سازنده ی هوشبهر در نسخه نوین تست هوش آزمای تهران- استانفورد- بینه،تعریف کرد.

بنابراین،با بررسی عملکرد آزمودنی در عوامل پنجگانه سازنده تست هوش کودک، اطلاعات مناسب و مکفی پیرامون نقاط ضعف و قوت کودک 3ساله و 4ساله در زمینه های شناختی به دست می‌آید. با توجه به اینکه در راستای موفقیت شغلی و تحصیلی،باید به عوامل سازنده هوش توجه کرد،شناسایی نیمرخ تست هوش کودکان از مهمترین اقدامات کاربردی است که راهکارهای مشخصی را در زمینه های گزینش و گمارش شغلی- تحصیلی فراهم ساخته و نیازهای آموزشی کودکان در مقاطع پیش دبستانی را با تاکید بر سازه هوش،نشان می دهد.

مرکز تست هوش کودکان

بر مبنای نظریه هایی که در حیطه تست هوش کودک وجود دارد،عوامل سازنده هوش،متفاوت است. در برخی از رویکردهای نظری،از هوش به عنوان یک سازه عمومی یاد می‌شود که تمامی عوامل،تحت پوشش یک عامل عمومی به وجود می آیند. در مقابل رویکرد تکاملی به هوش،که توسط اسپیرمن ارائه شده، ترستون رویکرد چند عاملی را به هوش مطرح نموده است. امروزه،گاردنر از رویکرد نظری و روند مفهوم سازی هوش استفاده کرده و در راستای شناسایی عوامل سازنده هوش،از تحلیل های آماری بهره‌مند نشده است. او اعتقاد دارد که برای شناسایی عوامل سازنده تست هوش کودکان،نیازی به تحلیل عامل و فنون پیشرفته روانسنجی نبوده و به راحتی می‌توان با بررسی دقیق و مشاهده نقادانه فعالیت های هوشمندانه کودکان خردسال،نه حیطه را به عنوان حیطه های سازنده هوش،در نظر گرفت.

هر چند که گاردنر به استفاده از فنون پیشرفته روانسنجی تمایل ندارد،ولی نظریه پردازان نوین در حیطه هوش، از رویکرد روان سنجی به عنوان اقدامی موثر در راستای شناسایی عوامل سازنده هوش،بهره‌مند می‌شوند. این افراد اعتقاد دارند،بر مبنای برنامه ‌ریزی دقیق از روش های تحلیل عامل، شناسایی عوامل سازنده هوش،با فناوری نوین صورت گرفته و به گونه ای دقیق می‌توان عوامل سازنده هوش را با استفاده از مفاهیم آماری و فنون روانسنجی بیان کرد.

بر مبنای رویکرد نظری کارول، هورن و کتل که کامل ترین مدل توانایی‌های شناختی را در بر دارد،شاخص سازی دقیقی از نسخه نوین تست هوش آزمایی تهران- استانفورد-بینه،انجام گرفت و پس از اینکه روایی محتوایی بر مبنای ملاک نظری تعریف و تعیین گردید،روایی سازه از طریق تحلیل عامل مورد بررسی قرار گرفت و پنج عامل به عنوان عوامل سازنده ی هوشبهر تحت عنوان استدلال سیال،دانش،استدلال کمی،پردازش دیداری- فضایی و حافظه فعال،معرفی شد.

تست توجه دیداری ، تست هوش وکسلر ، تست توجه و تمرکز و دیگر تست های هوش از جمله تست های تخصصی کودکان است که در مرکز تست هوش کودکان انجام می گیرد.

سوالات متداول:

1.آیا می توان هوش کودک زیر 3 سال را سنجید، چه تست هوشی را می توان برای کودکان زیر 3 سال انجام داد؟

بله، آزمون های مختلف هوش وجود دارد که مناسب برای سنین مختلف می باشد و بسته به شرایط کودک و تشخیص متخصص انجام می شود. یکی از رایج ترین تست های هوش برای کودکان از 2 سال به بالا آزمون هوش بینه می باشد که در مرکز تخصصی تست هوش دکتر صابر نیز انجام می شود.

2. چه نکاتی را در تست هوش کودکان 3 ساله می توانیم بفهمیم؟

در ارزیابی تست هوش کودکان 2 سال و بزرگتر مواردی نظیر دانش، ادراک و توجه و حافظه کودکان ارزیابی می گردد.

روانشناسی هوش و سنجش هوش

 سنجش هوش چیست؟در مواقعی که صحبت از سنجش هوش و توانایی های شناختی به میان می آید،باید حساسیت فزاینده ای را در شیوه اجرای تست هوش روانشناسی به کار برد. برخی از افراد پا را فراتر گذاشته و اعتقاد دارند روایی روانشناسی هوش کودک به اجرای آن مربوط بوده و هنگامی که اجرای تست هوش به گونه ای مطلوب و دقیق انجام نگیرد،روایی سنجش هوش به مخاطره می افتد. این حساسیت در روانشناسی هوش و سنجش آن به عنوان یک اولویت و اصل بنیادی شناخته می شود،به طوری که همواره متخصصین سنجش هوش در اجرای آزمونهای انفرادی هوش به ورزیدگی،با تجربه بودن و دانش فنی آزمونگر،تاکید می کنند.بهترین مرکز تست هوش در تهران زیر نظر دکتر صابر به ارائه تمام تست های هوش و روانشناسی کودک، توجه و آزمون های حافظه میپردازد.

روانشناسی هوش چیست

برای روانشناسی هوش کودکان باید نکات بسیاری را مد نظر قرار داد. نسخه نوین تست هوش تهران-استانفورد-بینه برای دامنه سنی 2  تا 85 سال طراحی شده است ،همانند دیگر آزمونهای انفرادی هوش باید به گونه‌ای دقیق اجرا شود تا علاوه بر اینکه راحتی جلسه آزمون برای آزمودنی خرد سال افزایش یابد، یافته‌های حاصله با اطمینان خاطر بیشتری مورد تفسیر قرار گیرد.

از نکات حساس در اجرای نسخه نوین تست هوش تهران-اسانفورد بینه این است که اگر آزمودنی دارای اختلال ارتباطی باشد و توان برقراری ارتباط را نداشته باشد،کافی است تا بخش های غیر کلامی برای اجرا و از فرایند سنجش انطباقی در راستای انعطاف پذیری اجرای تست هوش، استفاده به عمل آید. شایان ذکر است، برای تشخیص اختلال ارتباطی شدید باید به تاریخچه بالینی،تشخیص های پیشین،جایگزینی در برنامه های درمانی گفتاری-زبانی و حتی آموزش و پرورش استثنایی توجه و در فرایند اجرای آزمون،به مشاهده و گزارش هرگونه رفتار های غیر عادی تاکید خاصی را مبذول کرد.

همچنین، در ملاحظات اجرایی با افرادی که اختلالات جسمانی دارند،باید آزمونگر قبل از اجرای فرایند سنجش هوش،با نگهدارنده آزمودنی جلسه ای را ترتیب داده و شناختی را نسبت به محدودیت های جسمانی آزمودنی به دست آورد. آزمودنی از طریق برقراری ارتباط با نگهدارنده می‌تواند اطلاعات مورد نیاز را برای کار کردن با اشیا در حیطه مواد غیر کلامی،به دست آورد. این اقدام،دستورالعمل های اجرای استاندارد را خدشه دار نمی کند و با توجه به محدودیت های جسمانی کودک، می‌توان زمان بیشتری را برای وی اختصاص داد.

در این مواقع است که باید دستورالعمل های تست هوش روانشناسی را مورد انطباق یا برون سازی ویژه قرارداد تا روش‌های اجرایی مورد نیاز برای افراد استثنایی که محدودیت هایی را در زمینه‌های جسمانی دارند،به دست آید. استفاده از قاعده برون یابی و ایجاد شرایط محیط آزمون، از جمله زیرمجموعه‌های روایی اکولوژیک محسوب می‌شود که در فرایند اجرای نخستین تست هوش تهران- استانفورد- بینه به عنوان یکی از گام‌های اولیه اجرا در نظر گرفته می شود.

نکات روانشناسی هوش کودک

در تعریف نحوه اجرای تست های روانشناسی،می‌توان اینگونه عنوان کرد هرگونه تغییر معنی دار در روش‌های اجرای یک تست هوش روانشناسی استاندارد را که می‌تواند در تفسیر یافته های هنجاری موثر باشد،برون یابی می گویند. برون یابی،در اجرای تست هوش روانشناسی برای افراد ناتوان کاربرد دارد که با توجه به جنبه های ناتوانی و شیوه اجرای استاندارد یک تست هوش روانشناسی تغییر پیدا می کند. شاید بتوان برون یابی را به‌عنوان امتیازی برای افراد ناتوان در زمینه‌های جسمانی در نظر گرفت،زیرا این افراد در مقایسه با دیگران،از توانایی شنوایی،بینایی،عضلانی،اسکلتی و یا آناتومی پایین تری برخوردار هستند.

از این رو،باید برای این افراد،شرایط جایگزین را فراهم ساخت و بر اساس ناتوانی های شان به آنها توجه کرد و برون یابی را با استناد به تغییر در شیوه اجرا،فراهم ساخت. اجرای این امر تنها زمانی مجاز است که آزمونگر،روشهای آزمودن برای هر کودک استثنایی را در کلاسهای آموزشی و دوره های کارورزی مرتبط با آزمودن استثنایی فرا گرفته باشد.

از طرفی دیگر،بهره گیری از ابزارهای بزرگنمایی تصویر برای خردسالان نیمه بینا، استفاده از زبان اشاره و شیوه‌های تقویت شنیداری برای خردسالان نیمه شنوا و ناشنوا و به کار گیری ابزار های پاسخ در خردسالان با اختلالات جسمانی، همه به عنوان فنون برون یابی شناخته می شوند و همواره برون یابی به هرگونه تغییر یا انطباق معنی دار در شرایط اجرای تست هوش استاندارد برای آزمودنی خاص که محدودیت های شدید در جنبه های جنبشی، شنوایی یا دیداری دارد، به کار برده می شود و تنها آزمونگر حرفه ای با فراگیری آموزش های مرتبط با گروه استثنایی،قادر به اجرای این امور می باشد.

هرچند که فرآیند انطباق گرایی یا برون یابی ویژه به افزایش زمان اجرا یا انعطاف پذیری در دیگر زمینه‌های اجرایی تست هوش روانشناسی باز می‌گردد و موجبات افزایش روایی اکولوژیکی را برای کودکان خردسال با محدودیت های ویژه فراهم می سازد،ولی این روند می‌تواند تفسیرهای هنجاری را خدشه‌دار سازد. با این وجود،در مواقعی که افراد استثنایی مدنظر قرار دارند،به ناچار باید محدودیت‌هایی را در تفسیر های هنجاری پذیرفت و به رهنمودهای اجرایی استاندارد روانشناسی تست هوش بر اساس ویژگی های خاص،توجه چندانی مبذول نکرد.

از جمله مواردی که می‌تواند روایی یافته‌ها و تفسیر دقیق‌تر را از طرف آزمونگر فراهم سازد،ارائه روش های کارورزی است. از طریق روش‌های کارورزی،آزمونگر میتواند تفسیر هنجاری از روانشناسی تست هوش را ارائه داده، روشهای تدارک سازی تست هوش را فراگرفته و شیوه هایی برای کنترل محیط آزمودند به کار گیرد تا از این طریق شرایط مناسبی برای افزایش روایی اکولوژیک یک فراهم شود.

در زمینه موقعیت های آزمودن،با تاکید بر نسخه نوین هوش آزمای تهران- استانفورد-بینه،همواره آزمونگر باید اصل به حداقل رساندن محرک های مزاحم را در ذهن داشته باشد تا آزمودنی بتواند تمرکز خویش را در جلسه تست هوش کنترل کند. محیط روانشناسی تست هوش باید از سکوت کافی برخوردار بوده،روشنایی مطلوبی داشته باشد و هیچگونه سایه به روی اشیا منعکس نگردد تا احساس راحتی برای آزمودنی و آزمونگر نیز افزایش یافته و روایی تست هوش روانشناسی بیشتر شود.

نحوه سنجش هوش

صندلی آزمودنی و آزمونگر حائز اهمیت است و باید صندلی و میز خاصی را تدارک دید که در این شرایط،آزمونگر نیز احساس راحتی داشته باشد. به عبارتی دیگر، دو صندلی و یک میز در یک اتاق ساکت با نور مطلوب، از حداقل شرایط تست هوش می باشد. شاید بتوان شش ویژگی اساسی را به عنوان شرایط ضروری برای موقعیت روانشناسی تست هوش از طریق نسخه نوین تست هوش در نظر گرفت:

1. صندلی راحت برای آزمودنی به خصوص کودکانی که پاهایشان در هوا معلق نباشد.
2. صندلی راحت برای آزمونگر که بتواند بر روی پاسخ‌های آزمودنی و رفتار وی نظارت داشته باشد.
3. میز مناسب و کاملاً مسطح که بتوان چیدمان مناسبی را با وسایل تست هوش،به نمایش گذاشت.
4. نور کافی و مناسب که به روی اشیا سایه افکنی نکند تا رنگ و ماهیت محرک‌های تست هوش واضح و روشن باشد.
5. اتاقی با فضای مساعد که در آن سکوت برای تمرکز فراهم می‌شود.
6. طرز نشستن آزمودنی و آزمونگر باید طوری باشد که آزمودنی تسلط کاملی بر روی صفحه محرک و صفحه مرتبط با دستور کار داشته باشد.

آرایش فیزیکی در اجرای تست هوش روانشناسی،نقش حیاتی دارد و از جمله مواردی که در آرایش فیزیکی محیط،برای اجرای نسخه نوین هوش آزمایی تهران-استانفورد-بینه حائز اهمیت است،محل استقرار آزمودنی و آزمونگر باتوجه به میز سنجش هوش است.آزمودنی باید در گوشه سمت چپ میز نشسته و آزمونگر نیز در زاویه ۴۵ درجه آزمودنی قرار گیرد و بتواند رفتار آزمودنی و پاسخ های وی را مشاهده کند. از طریق این آرایش فیزیکی است که می‌توان کیف و وسایل تست هوش را در دیگر نواحی میز قرار داد و سمت راست میز را کاملاً در اختیار گرفت. فرایند آرایش فیزیکی که به عنوان چیدمان میز سنجش آزمون نیز شناخته می‌شود به عنوان یکی از اقدامات ضروری آزمونگران در فرایند آزمودن محسوب می شود تا از این طریق روایی جلسه آزمودن،افزایش یابد.

سوالات متداول:

1.آیا می توانیم تست های هوش را خودمان در منزل برای کودک انجام دهیم؟

خیر، برای انجام تست هوش کودکان باید نکات بسیاری را مد نظر قرار داد. انجام تست هوش کودکان، همانند دیگر آزمونهای انفرادی هوش باید به گونه‌ای دقیق اجرا شود تا علاوه بر اینکه راحتی جلسه آزمون برای آزمودنی خرد سال افزایش یابد، یافته‌های حاصله با اطمینان خاطر بیشتری مورد تفسیر قرار گیرد. به همین علت باید توسط متخصص انجام شود.

2. در انجام آزمون های هوش چه نکاتی را باید رعایت کرد؟

صندلی راحت برای آزمودنی به خصوص کودکانی که پاهایشان در هوا معلق نباشد.

صندلی راحت برای آزمونگر که بتواند بر روی پاسخ‌های آزمودنی و رفتار وی نظارت داشته باشد.

میز مناسب و کاملاً مسطح که بتوان چیدمان مناسبی را با وسایل تست هوش،به نمایش گذاشت.

نور کافی و مناسب که به روی اشیا سایه افکنی نکند تا رنگ و ماهیت محرک‌های تست هوش واضح و روشن باشد.

اتاقی با فضای مساعد که در آن سکوت برای تمرکز فراهم می‌شود.

طرز نشستن آزمودنی و آزمونگر باید طوری باشد که آزمودنی تسلط کاملی بر روی صفحه محرک و صفحه مرتبط با دستور کار داشته باشد.

سنجش ورود مدرسه کودکان اوتیسم

مرکز آموزش و سنجش ورود مدرسه کودکان اوتیسم

مرکز توانبخشی و آموزش پیش دبستانی کودکان اوتیسم به بررسی کودکان اتیسم جهت آمادگی تست ورود به مدرسه اوتیسم با تست های تشخیصی دقیق و متناسب با سن ورود به مدرسه اوتیسم می پردازد. در مرکز سنجش کودکان اوتیسم تلاش می شود با استفاده از تجهیزات پیشرفته درمانی کودک اوتیسم را به بالاترین سطح توانایی برای سنجش ورود مدرسه کودکان اوتیسم برساند.تیم کاردرمانی، گفتار درمانی و رانشناسی کودک در دو شعبه مرکز توانبخشی کودکان اوتیسم زیر نظر دکتر صابر به بهترین نحو کودکان اوتیسم را برای سنجش ورود به دبستان آماده می کنند.رضایت والدین و قبولی کودکان اوتیسم مرکز در تست ورود به ابتدایی مدارس عادی تهران نشان دهنده تجربه بالا و توانایی تیم مجرب درمانی مرکز می باشد.

 برای تست ورود به مدرسه کودکان اوتیسم را از چه سنی آماده کنیم؟

از تولد تا 36 ماهگی ( 3/5 سالگی ) خدمات ارائه شده به کودک اوتیسم در قالب مداخلات اولیه می باشد. و از 3 تا 5 سالگی در قالب آموزش‌های ویژه مهد کودک و آموزش پیش دبستانی در کودکان اوتیسم می باشد. از 5 سالگی کودک اوتیسم وارد فضای آموزشی رسمی در قالب پیش دبستان و بعد مدارس می‌شود.تست ورود به مدرسه اوتیسم در همین سن انجام می گیرد.

متغیرهایی که در جانمایی و تعیین سطح کودک اوتیسم در مدرسه و سنجش ورود به دبستان دخیل اند به دو دسته متغیرهای کلاسی و متغیرهای مربوط به کودک تقسیم می‌شود. متغیرهای مربوط به کلاس عبارتند از : اندازه کلاس (کلاس کوچکتر بهتر است) نسبت مربیان به دانش‌آموزان (هرچه بیشتر بهتر) روش ارتباطی مورد استفاده در کلاس مدرسه (کلامی ، تصویری ، اشاره) و متغیر های نامشهود مثل تمایل مربیان به پذیرش کودکان دارای اوتیسم و میزان مهارت آنها در کار با کودک اوتیسم . متغیرهای مربوط به کودک اتیسم نیز عبارتند از میزان غیر عادی بودن سطح هوش، مهارت‌های ارتباطی و وجود رفتارهای پیچیده مثل اضطراب ، بی‌ قراری ، تکانشگری یا خود زنی. سه متغیر اضافی دیگر نیز وجود دارد که معمولاً کمتر مورد توجه قرار می‌گیرند این سه متغیر عبارتند از اعتماد به نفس ، بلوغ عصبی و مدیریت رفتاری.

نقش اعتماد به نفس در تعیین سن ورود به مدرسه اوتیسم

سن ورود به مدرسه اوتیسم در کودکان مختلف متفاوت است. اعتماد به نفس سوخت هیجانی است که کودک اوتیسم را قادر می سازد به شایستگی هایش دست یابد. و از سویی اعتماد به نفس از تجارب غلبه بر موانع ریز و درشت پیش رو حاصل می‌شود. هیچ چیزی برای اعتماد به نفس فرد بهتر از آن است لحظه ای نیست که کودک اوتیسم سطح بالا قادر می شود بگوید : (اوه ، که ببین انجامش دادم) وظیفه والدین آن است که برای کودک اوتیسم کلاسی بیابند که بتواند در آن با بچه‌ها رقابت موفقی داشته باشد. هیچ کس نمی تواند همیشه وسط باشد، گاهی جلو می افتد گاهی عقب اما نباید آنقدر جلو بیفتد یا آنقدر عقب بماند که همیشه اول یا همیشه آخر باشد. قرار دادن کودک اتیسم در موقعیتی که انتظارات از او پایین تر از توانش باشد یا انتظاراتی از او بالا برود که برایش ممکن نباشد هر دو برای اعتماد به نفس کودک اوتیسم در آموزش ابتدایی مخرب است. کودک اوتیسم باید در مدرسه در موقعیتی قرار گیرد که احتمال موفقیت در طول فعالیت های مدرسه را دارا باشد. این نکته در سن ورد به مدرسه کودک اوتیسم تاثیر گزار است. ممکن است کودک بهره هوشی مناسبی را در تست های ورود به دبستان نشان دهد اما به علت اعتماد به نفس پایین و ضعف در مهارت های ارتباطی پیشنهاد شود با یک سال تاخیر مدرسه را آغاز کند.

بلوغ عصبی در کودکان اوتیسم و تست ورود به دبستان

با گذر زمان هر سال مقداری از علائم غیر عادی کودک اوتیسم حذف می شود. مسائل اجتماعی و ارتباطی که روزی دست نیافتنی به نظر می‌ رسید یک سال بعد عادی می نماید و این مسئله تنها ناشی از آثار مداخلات درمانی نیست بلکه بخشی از آن ناشی از بلوغ عصبی کودکان اوتیسم است. برای همین من معمولاً به والدین توصیه می‌کنیم که کودکشان را یک سال دیرتر وارد سنجش ورود به دبستان و رقابت‌های مدرسه ای کنند و به او اجازه بدهند یک سال بیشتر در آموزش پیش دبستانی کودکان اوتیسم بماند. کودک شش ساله دارای اوتیسم ممکن است در تکالیف تکرار شونده و خواندن و محاسبات عددی خوب باشد اما در زمینه بازی، سالن غذاخوری، سرویس مدرسه کم خواهد آورد. لذا بهتر است برای اینکه کودک اوتیسم از بلوغ عصبی اش بهره مند شود، پیش از وارد کردن به رقابت های اجتماعی در مدارس عادی یک سال به او فرصت دهید تا سیستم عصبی اش بلوغ بهتری کسب نماید و آموزش پیش دبستانی اوتیسم را تجربه کند.

سنجش مدیریت رفتار و ورود به دبستان

هر کودک که دارای اوتیسم نیازمند برنامه مدیریت رفتار خاص خود می باشد. متاسفانه سیستم آموزش و پرورش رسمی ما با مسئله کودکان اوتیسم آشنایی کافی ندارد. چه برسد به اینکه بخواهد برای کودکان اوتیسم برنامه مدیریت رفتاری داشته باشد. اما باید مدارس برای رفتارهای مخرب مثل پرخاشگری ، خودزنی و کج‌ خلقی، تخریب اموال که در مجموع تحت عنوان رفتارهای بیرونی نامیده می شوند و نیز رفتارهای درونی شامل اضطراب ، کمال گرایی و عدم انعطاف پذیری برنامه مدیریت رفتاری داشته باشند. کودکان اوتیسمی که دارای مشکلات رفتاری های درونی هستند برای برنامه روزمره کلاسی مشکلی ایجاد نمی کنند. برای همین مورد حمایت رفتاری قرار نمی گیرند. مگر اینکه استرس آنها آنقدر زیاد شود که منجر به بروز رفتار بیرونی گردد. بهتر است با کمک گرفتن از مربی سعی کنیم  کودکان اوتیسم با آستانه بروز رفتارهای بیرونی نرسد. در ورود به دبستان، کلاس باید به گونه‌ای باشد که راهنمایی‌های کافی برای کودک اوتیسم وجود داشته باشد، از نظرسطح ارائه محرک برانگیزاننده نباشد و مربیان به موقع به کودک اوتیسم واکنش مناسب ارائه دهند. اگر کودکان اوتیسم در کلاس مزاحمت ایجاد می‌کند، ناسازگاری می‌کند یا پرخاش می‌کند باید دید آیا به این دلیل است که کلاس بیش از حد تحریک کننده است؟ انتظارات سنجش ورود به مدرسه کودک اوتیسم فراتر از توانمندی های او می باشد یا اینکه برای فرار از کار چنین رفتارهایی را حل می ‌کنند؟ اگر کودک مضطرب ، کمال گرا و غیر منعطف می باشد آیا مربیان متوجه این مسائل کودک اوتیسم می باشند آیا پیشاپیش او را برای تغییرات ورود به دبستان آماده می‌کنند، آیا به کودک آموزش داده می‌شود که اشتباهات هم بخشی از یادگیری است و یادگیری بدون خطا نمی باشد؟ آیا کودک دارای برنامه آموزشی خاص خود می باشد؟ بهتر است در بدو ورود به مدرسه سه کارت استراحت در اختیار کودک قرار داده شود تا در طول مدرسه کودک هنگام نیاز با استفاده از آن به یک جای آرام یا سالن کاردرمانی رفته و خود را آرام کند.

ابزارهای استاندارد سنجش آمادگی تحصیلی کودکان اوتیسم

ارزیابی دقیق کودکان اوتیسم پیش از ورود به مدرسه، نیازمند استفاده از ابزارهای استاندارد و علمی است. این ارزیابی‌ها به شناسایی نقاط قوت و چالش‌های کودک در حوزه‌های مختلف (شناختی، اجتماعی، رفتاری و حرکتی) کمک می‌کنند و مبنایی برای طراحی برنامه‌های آموزشی فردی (IEP) فراهم می‌آورند. ابزارهای سنجش باید توسط متخصصان آموزش‌دیده (روانشناسان، کاردرمانگران) در محیطی کنترل‌شده اجرا شوند تا نتایج معتبری ارائه دهند. انتخاب ابزار مناسب به سن کودک، سطح عملکرد و هدف ارزیابی بستگی دارد. ترکیب چندین ابزار مکمل، تصویر کامل‌تری از توانایی‌های کودک ارائه می‌دهد.

1-آزمون‌های شناختی و هوشی (مثل آزمون وکسلر)

آزمون‌های شناختی مانند مقیاس هوش وکسلر برای کودکان (WISC) یا آزمون استنفورد-بینه، توانایی‌های ذهنی کودک را در حوزه‌های کلامی و غیرکلامی می‌سنجند. این آزمون‌ها برای کودکان اوتیسم با چالش‌هایی همراه است، چرا که بسیاری از آن‌ها در برقراری ارتباط کلامی یا همکاری در آزمون‌های استاندارد مشکل دارند. برای افزایش دقت، متخصصان ممکن است از نسخه‌های اصلاح‌شده یا ابزارهای جایگزین مانند آزمون لایتر (Leiter-3) که کاملاً غیرکلامی است، استفاده کنند. تفسیر نتایج باید با احتیاط انجام شود، زیرا ممکن است هوش واقعی کودک به دلیل مشکلات ارتباطی یا حسی دست‌کم گرفته شود. نتایج این آزمون‌ها به تعیین سطح تحصیلی مناسب و نیاز به سازگاری‌های آموزشی کمک می‌کند.

2-پرسشنامه‌های سنجش مهارت‌های اجتماعی (Vineland-3)

پرسشنامه Vineland-3 یکی از معتبرترین ابزارها برای ارزیابی مهارت‌های انطباقی (Adaptive Skills) در کودکان اوتیسم است. این پرسشنامه که توسط والدین یا معلمان تکمیل می‌شود، عملکرد روزانه کودک در حوزه‌های ارتباط، اجتماعی شدن، مهارت‌های زندگی روزمره و حرکتی را اندازه‌گیری می‌کند. برخلاف آزمون‌های هوشی، Vineland-3 بر توانایی‌های عملی کودک در محیط‌های طبیعی (خانه، مدرسه) تمرکز دارد. برای کودکان اوتیسم، نمره‌های حوزه‌های اجتماعی و ارتباطی اغلب پایین‌تر از سن تقویمی است، در حالی که مهارت‌های حرکتی یا شناختی ممکن است در سطح بالاتری قرار داشته باشند. این پرسشنامه به شناسایی نیازهای آموزشی و تعیین اهداف واقع‌بینانه در برنامه‌های مداخله‌ای کمک می‌کند.

3-چک‌لیست‌های رفتاری (ABC, CARS)

چک‌لیست‌های رفتاری مانند مقیاس رتبه‌بندی اوتیسم کودکان (CARS-2) یا پرسشنامه رفتار غیرعادی (ABC) برای شناسایی شدت ویژگی‌های اوتیسم و مشکلات همراه (مثل پرخاشگری، رفتارهای تکراری) طراحی شده‌اند. CARS-2 که توسط متخصصان تکمیل می‌شود، ۱۵ حوزه رفتاری شامل ارتباط، پاسخ به محیط و سازگاری با تغییرات را ارزیابی می‌کند. ABC نیز بیشتر بر چالش‌های رفتاری مانند خودآزاری یا بی‌قراری تمرکز دارد. نتایج این ابزارها به تعیین سطح حمایت‌های مورد نیاز در مدرسه (مثل همراه اختصاصی یا محیط کم‌تحریک) کمک می‌کند. توجه داشته باشید که این چک‌لیست‌ها نباید به تنهایی برای تشخیص اوتیسم استفاده شوند، بلکه بخشی از یک ارزیابی جامع هستند.

سوالات متداول:

1-چه متخصصانی باید در فرآیند سنجش شرکت کنند؟
یک تیم چندتخصصی شامل:
-روانشناس کودک (برای آزمون‌های هوش و شناخت)
-کاردرمانگر (برای ارزیابی مهارت‌های حرکتی و حسی)
-گفتاردرمانگر (برای سنجش مهارت‌های ارتباطی)
-مربی آموزش ویژه (برای ارزیابی آمادگی تحصیلی)
-روانپزشک کودک (در صورت نیاز به بررسی دارویی)

2-چرا سنجش قبل از مدرسه برای کودکان اوتیسم ضروری است؟
کودکان اوتیسم طیف گسترده‌ای از توانایی‌ها و چالش‌ها دارند. سنجش به شناسایی نقاط قوت و ضعف آن‌ها کمک می‌کند تا برنامه آموزشی متناسب با نیازهایشان طراحی شود. این ارزیابی‌ها شامل آزمون‌های هوش، مهارت‌های اجتماعی، توانایی‌های حرکتی و ارتباطی است. بدون ارزیابی دقیق، ممکن است کودک در محیط نامناسبی قرار گیرد که موجب اضطراب یا عدم پیشرفت او شود.

تست توجه دیداری

آزمون‌های توجه دیداری دسته‌ای از ارزیابی‌ها هستند که برای اندازه‌گیری جنبه‌های مختلف نحوه درک، پردازش و پاسخ افراد به اطلاعات بصری طراحی شده‌اند و شامل جنبه‌هایی مانند توجه پایدار، توجه انتخابی و توجه به جزئیات می‌شوند. این آزمون‌ها در زمینه‌های مختلفی از جمله ارزیابی‌های بالینی برای بیماری‌هایی مانند ADHD یا پارکینسون، و برای غربالگری داوطلبان در نقش‌هایی که نیاز به سطوح بالایی از دقت و صحت دیداری دارند، استفاده می‌شوند. تست های توجه دیداری در دو نوع قلم و کاغذی و کامپیوتری موجود می باشند که هر کدام به بررسی خرده آزمون های مختلفی از نظر توجه و ادراک بینایی می پردازند. مرکز تست هوش و توجه دکتر صابر در حیطه انجام و تفسیر انواع تست های توجه و هوش برای کودکان به صورت تخصصی فعالیت می نماید.

توجه دیداری چیست؟

اولاً، مهم است که تشخیص دهیم توجه دیداری در کجای چتر پردازش بصری قرار می‌گیرد. پردازش دیداری جنبه‌ای است که شامل مؤلفه‌های شناختی می‌شود، زمانی که اطلاعات بصری از طریق مهارت‌های حرکتی چشم و حدت بینایی دریافت می‌شود.

توجه به اطلاعات بینایی، حوزه‌ای برای به دست آوردن اطلاعات بصری و انتقال آن اطلاعات به مغز است. این جمع‌آوری اطلاعات به چندین مهارت حرکتی چشم نیاز دارد، از جمله: حرکات ارادی چشم، تثبیت بصری، تعقیب نرم (یا ردیابی بصری) و اسکن بصری.

علاوه بر این، مهارت‌های ادراک بینایی در مهارت پردازش بصری گنجانده شده‌اند. این مهارت‌ها به ما امکان می‌دهند جزئیات را تشخیص دهیم و “تکه‌های گمشده” مانند بخش‌های تا حدی پنهان شده از فرم را پر کنیم و از “چشم ذهن” برای تجسم آن جنبه‌ها استفاده کنیم.

برخی از تست‌های توجه دیداری عبارتند از:

غربالگری بینایی پایه- دنبال کردن یک آبسلانگ با برچسب در یک انتها با چشم‌ها، یا دنبال کردن انتهای یک خودکار با چشم‌ها. ابزار غربالگری توجه بصری می‌تواند برای بررسی نحوه حرکت چشم برای دنبال کردن یک محرک در میدان‌های دید مختلف استفاده شود. یک کار غربالگری دیگر این است که از شرکت‌کننده خواسته شود بین دو محرک که در دو طرف میدان دید او قرار دارند، اسکن کند. هر دو نیز راهی برای دیدن ظرفیت توجه برای دنبال کردن یک هدف متحرک هستند. در این غربالگری، نگاهی به تعقیب (ردیابی چشم) و ساکاد (اسکن چشم) گنجانده شده است. اطلاعات بیشتر را در پست‌های وبلاگ ما در مورد ردیابی بصری و اسکن بصری خواهید یافت.

تست مهارت‌های ادراک بصری (TVPS-4)

تست رشد یکپارچگی دیداری-حرکتی بیری-بوکتنیکا، یا بیری VMI

غربالگری‌های غیر استاندارد با استفاده از بلوک‌های پارکت (تانگرام)، تست‌های کپی بلوک، و وظایف جهت‌گیری، کپی کردن مواد از نقطه نزدیک و نقطه دور

آزمون هوش بینایی فراستیگ به ارزیابی هوش بینایی و ادراک بینایی می پردازد. این تست بینایی برای تشخیص مشکلات توجه دیداری، ادراک دیداری و … در کودکان مورد استفاده قرار می گیرد. در این مطلب به توضیح کوتاهی درباره یکی از این تست ها پرداخته می شود.

بخش های تست هوش بینایی فراستیگ

این آزمون هوش بینایی درصدد است که پنچ مهارت ادراکی- عملیاتی را اندازه گیری کند که در زیر نقل می شود:

آزمون I

هماهنگی حرکتی چشم– یک آزمون هماهنگی چشم و دست، شامل کشیدن خطوط ممتد مستقیم، منحنی یا زاویه دار بین دو حد از پهناهای متفاوت، یا از نقطه ای به نقطه دیگر بدون خطوط راهنماست.

آزمون II

متن زمینه–تشخیص شکل از زمینه آزمونی که تغییرات در ادراک متن، در مقابل زمینه های پیچیده افزایشی را شامل می شود. از اشکال متقاطع، مخفی شده و هندسی استفاده شده است.

آزمون III

ثبات شکل– آزمونی که شامل شناسایی اشکال هندسی به خصوصی است که در اندازه ها، سایه ها و بافت های متفاوت و نقطه هایی در فضا و تفاوتشان از اشکال هندسی مشابهی ارائه شده است. و از دایره ها، مربع ها، مستطیل ها، بیضی ها و متوازی الاضلاع ها استفاده می شود.

آزمون IV

وضعیت در فضا– آزمونی که شامل تمیز اشکال وارونه و چرخشی ارائه شده در چند ردیف است. از رسم کردن طرح هایی که معرف اشیاء مشترکی هستند استفاده می شود.

آزمون V

روابط فضایی– آزمونی که شامل تجزیه و تحلیل اشکال ساده و طرح ها است. این ها زاویه ها و خطوط مختلفی هستند که بچه ها می بایستی آنها را کپی کنند و می توانند از نقطه ها به عنوان راهنما استفاده کنند.

خرده آزمون های ویژه ای در مهد کودک ، آمادگی ( کودکستان ) و سال های ابتدایی انتخاب شده اند. زیرا که مشاهدات کلینکی ( بالینی) به ارتباط ظاهریشان اشاره می کند. مثلا ادراک درست فضایی و روابط فضایی تا حدی به توانایی تمیز دادن حروف مشابهی همچون d و b  وابسته است و همچنین شناسایی حروف متوالی در یک لغت و لغات در یک جمله.

تحقیق ملخص سال 1963 در رساله مربوط به استاندارد کردن آزمون هوش در مورد ارتباط بین نمرات آزمون فراستینگ و درجه بندی عملکرد سازگاری مدرسه بحث می کند و خلاصه ای از مطالعات تحقیقی جامع تر در سال 1966 ارائه گردیده است.

اگر چه تجربه نشان داده است که غالبا آسیب مغزی جدا بر توانایی ادراکی تاثیر می کند ولی این آزمون هوش با استنباط فعلی برای ارزیابی اختلالات ارگانیکی مورد استفاده قرار نمی گیرد. برای تشخیص الگوهای اختلال ادراک بینایی وابسته به آسیب مغزی از عقب ماندگی های شدید معلول سایر عوامل به تحقیق های بیشتری نیاز است. در هر صورت این امید وجود دارد که سرانجام این آزمون هوش دیداری( تست فراستیگ) ابزار مناسبی برای تشخیص آسیب مغزی نیز قلمداد شود.

تشخیص و آموزش بچه های ناتوان در ادراک دیداری در طی سالهای قبل از مدرسه یا در همان بدو ورود به دبستان از بسیاری از شکست های تحصیلی و ناسازگاری هایی که معلول مشکلات ادراکی دیداری هستند جلو گیری خواهد کرد. گرچه ممکن است که بسیاری از بچه ها در سنین بالاتر بر مشکلات ادراک بینایی غلبه یابند ولی هنوز روشی وجود ندارد که از قبل تعیین کند که آیا کودک بدون کمک قادر خواهد بود بر مشکلات فائق آید.

اجرای آزمون هوش فراستیگ به استفاده از حداقل زمان احتیاج دارد. آزمون ادراک بینایی فراستیگ را می توان به بچه های ناشنوا، کم شنوا( گوش سنگین) و غیر انگلیسی زبانان توسط حرکات اشاره ای و با استفاده از توضیحات اضافی داد. راهنمای اجرایی تطبیق داده شده برای بچه های ناشنوا و غیر انگلیسی زبان با قسمت های نمایشی اضافه توسط خانم مارگارت مارر تهیه شده و در اختیار ناشر قرار گرفته است.

 آزمون هوش فراستیگ ممکن است برای کودکان مبتلا به فلج مغزی استفاده شود. در این موارد حتما لازم است که آزمون کننده کاملا مجرب و آشنا به آزمون باشد. آزمون کننده می بایستی در خرده آزمون I  جهت تعیین اینکه کودک دچار فلج مغزی است یا نه، سعی کند به قضاوت بالینی اش متکی باشد. گرچه ممکن است اندازه گیری درجه معلولیت حرکتی بچه یا تغییر مقدار آموزش ویژه مفید باشد، باید توجه داشت که خرده آزمون های تست فراستیگ،هنگامی که تکالیف کودک را مضطرب، یا ناامید کرده، داده نشود. بقیه خرده آزمون های تست فراستیگ ممکن است به کودکانی که معلولیت شدید حرکتی دارند از طریق تاکید روی قسمت های لازم با استفاده از انگشتش یا با اشاره به آنها داده شود و یک آزمون کننده مجرب نیز معمولا مشکلات چندی در قضاوت بر روی عملکرد کودک خواهد داشت.

کلینیک توانبخشی دکتر صابر در زمینه اجرا تست های هوش و سنجش هوش،تست های توجه و روند رشد حرکتی کودکان و تست های توجه شنیداری، تست های روانشناسی کودک فعایت می نماید. متخصصین هوش آزمایی این مرکز با استفاده از تست های هوش استاندارد در مرکز کاردرمانی و گفتار درمانی دکتر صابر به سنجش هوش و تشخیص زود هنگام اختلالات کودکان مانند نقص توجه، اختلالات یادگیری و هوش کودکان ، مشکلات اضطرابی و پرخاشگری و… می پردازد.

سوالات متداول:

1. تست های توجه دیداری را از چه سنی می توان برای کودکان انجام داد؟

در مرکز تست هوش و توجه دکتر صابر انواع تست های استاندارد توجه دیداری وجود دارد که بسته به سن و وضعیت کودک می تواند استفاده شود، بعضی از این تست ها حتی برای کودکان 3 سال طراحی شده اند و قابل اجرا می باشند.

2. تست های توجه دیداری ضعف فیزیکی چشم را نیز ارزیابی می کنند؟

خیر، مشکلات بینایی نظیر آستیکماتیک و نمره چشم باید توسط بینایی سنجی مورد بررسی قرار گیرند، اما مهارت های ادراک بینایی و توجه و تمییز بینایی با انجام تست های توجه دیداری ارزیابی می شوند.

انواع تست هوش

بهترین مرکز سنجش هوش و استعداد در کودکان به مدیریت جناب آقای دکتر صابر به سنجش هوش کودکان توسط تست های تشخیصی نظیر تست هوش وکسلر برای تست هوش کودکان 7 ساله به بالا، تست هوش بینه برای ارزیابی هوش کودکان 3 ساله تا بزرگسالی و تست های توجه و تمرکز در کودکان،تست دقت بینایی و تست هوش ادراک بینایی، تست توجه شنیداری و دقت شنیداری در کودک و تست های روانشناسی کودک بر اساس به روز ترین تست های سنجش هوش کودکان پرداخته می شود. بهترین مرکز تست هوش کودکان در شرق تهران و غرب تهران با دارا بودن متخصصین سنجش در زمینه تست هوش خوب کودکان به انجام آزمون هوش کودکان در تمام سنین می پردازد.

انواع تست هوش

1- آزمون بینایی- حرکتی فراستیگ( تست دقت بینایی- توجه بینایی)

تست توجه دیداری فراستیگ 5 نوع از مهارتهای بینایی حرکتی را ارزیابی می کند که شامل:

1.  هماهنگی چشم و دست
2.  تشخیص شکل از زمینه
3.  ثبات شکل
4. تشخیص وضعیت درفضا
5.  درک روابط فضایی

بر اساس نتایج حاصل از  تست توجه بینایی وکسلر(تست دقت بینایی) سن ادراک بینایی حرکتی آزمودنی تعیین می شود و میتوان راهبردهای درمانی مورد نیاز آزمودنی را ارائه نمود.

2-آزمون وکسلر- تست هوش وکسلر

ارزیابی هوش بهر علاوه بر موقعیت های بالینی در مشاوره های تحصیلی، شغلی و گزینشی، در برخی مشاغل و حتی موارد قانونی مورد نیاز می باشد. نیاز به استفاده از آزمون های هوش در جامعه ما بر کسی پوشیده نیست، حتی عامه ی مردم نیز بدین نیاز واقف اند. یکی از معتبر ترین آزمون های هوش، تست هوش وکسلر می باشد که برای 3 گروه سنی پیش دبستانی، کودکان و بزرگسالان تهیه شده است. اولین مقیاس هوشی وکسلر در سال 1939 تحت عنوان تست هوشی وکسلر بلویو به منظور سنجش هوش بزرگسالان انتشار یافت. این مقیاس بعدا مورد تجدید نظر قرار گرفت و در سال1955 به عنوان تست هوش وکسلر برای بزرگسالان( ویس) منتشر شد.

علاوه بر بزرگسالان وکسلر برای دوره ی پیش دبستانی نیز اولین آزمون خود را تحت عنوان آزمون هوش وکسلر برای دوره ی پیش دبستانی در سال 1976 منتشر کرد. آزمون وکسلر ویژه ی سنین 4 تا 6.5 ساله بود. رضویه و شهیم این مقیاس را در شهر شیراز هنجاریابی کردند. چند سال بعد این آزمون هوش وکسلر تجدید نظر شد. فرم تجدید نظر شده ی تست هوش وکسلر ویژه ی کودکان 3 تا 7 ساله بود. در سال 2002 وکسلر پیش دبستانی سه منتشر شد، اما هیچ یک از این دو فرم در این مورد بهره برداری قرار نگرفته است.

در سال 1945 اولین آزمون هوش ویژه ی کودکان و یا در واقع دانش آموزان را منتشر کرد. این آزمون که تحت عنوان هوش وکسلر برای کودکان انتشار یافت. این فرم برای کودکان 6 تا 16 ساله تدوین شده بود. در ایران شهیم این مقیاس را در شهر شیراز هنجاریابی کرد. به نظر   می رسد پر کاربرد ترین آزمون وکسلر، آزمون هوش وکسلر کودکان باشد چرا که حتی وکسلر و همکارانش بیشتر از دو مرتبه اهتمام به تجدید نظر و بررسی این مقیاس کرده اند به قسمتی که تاکنون چهار فرم از تست هوش وکسلر منتشر شده است، درحالی که از مقیاس های دیگر سه فرم انتشار یافته است.

تست هوش وکسلر از دو قسمت کلامی و غیر کلامی تشکیل شده است. قسمت کلامی تست هوش وکسلر به  سوالاتی مربوط میشود که درک زبان یا استفاده از زبان به صورتهای مختلف (خواندن، نوشتن،صحبت کردن) را اندازه می گیرد و قسمت غیرکلامی تست هوش وکسلر بیشترجنبه عملی هوش را می سنجد. آزمون هوش وکسلر در سه سطح آزمودنی ها را ارزیابی می کند:

• پیش از دبستان: 4-6 ساله
• کودکان: 6 -16 ساله
• بزرگسالان: 16 سال به بالا

تست هوش وکسلر از 12خرده آزمون تشکیل شده است: اطلاعات عمومی، فراخنای اعداد، گنجینه لغات، محاسبه، درک و فهم، شباهت ها، تکمیل تصاویر، تنظیم تصاویر، طراحی مکعبها، الحاق قطعات، جستجوی نماد، و مازها.

علاوه بر بدست آوردن هوشبهرکلامی ، غیرکلامی و هوشبهرکلی ، از تست هوش وکسلر می توان برای تشخیص اختلالات یادگیری، سنجش آسیب مغزی و هوشبهر پیش مرضی استفاده نمود.

اعداد کسب شده ذیل از آزمون هوش وکسلر نشان دهنده سطح شناختی آزمودنی در جامعه می باشد:

• زیر 55 نقص ذهنی
• 55 تا 70 تربیت پذیر
• 70 تا 80 آموزش پذیر
• 80 تا 90 مرزی
• 90 تا 110متوسط
• 110 تا 120 باهوش
• 120 تا 130 تیزهوش
• 130 به بالا نابغه( نخبه)

نمونه ای از خرده آزمون های تست وکسلر

خرده آزمون اطلاعات عمومی

کودک به سوال هایی پاسخ می دهد که شامل حیطه ی وسیعی از دانش عمومی است.

اصول کلی آزمون

هر سوال را کلمه به کلمه برای آزمودنی بخوانید و تا حدی که ضرورت داشته باشد تکرار کنید، ولی کلمات آن را تغییر ندهید.

اگر پاسخ آزمودنی به سوال مبهم بود، از او بخواهید که پاسخش را واضح تر کند با جمله های زیر:

منظورت چیست؟ یا بیشتر در مورد آن توضیح بده.

اگر آزمودنی اشتباها کلمه ی دیگری شنید و پاسخ اشتباه داد، سوال را با تلفظ صحیح دوباره تکرار کنید.

اگر کودکی پاسخ کلامی و غیر کلامی داد که با هم تضاد داشتند(مثلا گفت یک ولی دو انگشت نشان داد) به او بگویید: منظورت چیست؟ تا پاسخش روشن شود. سوالات 1 و2 آموزشی است در مورد این سوالات پاسخ صحیح را بعد از اجرا به آزمودنی بگویید ولی کمک دیگری نکنید.

نمره گذاری:

برای هر پاسخ درست یک نمره و هر پاسخ غلط و یا سوال های بدون پاسخ صفر نمره در نظر بگیرید.

نمونه سوالات به این صورت است: می گوید از تو می خواهم چند سوال بپرسم که به من پاسخ دهی، مثلا پایت را به من نشان بده. لمس یا اشاره به هر صورتی به پای خود یا آزمونگر یک نمره دارد. اگر کودک پاسخ غلط داد به او بگویید این پای من است .

3-آزمون هوشی استنفورد- بینه- تست هوش بینه

از مهم ترین دستاوردهای نسخه پنجم استانفورد – بینه این است که تناسب کاملی بین محتوای غیر کلامی و کلامی در هر عامل ارائه شده و بر این این اساس برای هرعامل که به گونه ای غیر کلامی و کلامیمطرح شده اند، هنجارهای خاصی در حیطه های هوش کلامی یا غیر کلامی مندرج گردیده است. همواره همبستگی بین دو حیطه غیر کلامی و کلامی بین 94/0 تا 97/0 به دست آمده است. این دستاورد را می توان از مهم ترین دستاورد های نسخه پنجم تست هوش استانفورد– بینه در نظر گرفت که دو هوشبر کلامی یا غیر کلامی را مطرح می سازد.

در واقع نسخه پنجم تست هوش استانفورد – بینه برای افراد بالای 14 سال چهار مقیاس را برای سطح بندی شناختی تدوین کرده است. مقیاس اول که از آن به عنوان مقیاس هوش بزرگسال معمولی یادمی شود، برای افراد بهنجار و متوسط جامعه کاربرد دارد. دیگر مقیاس های متفاوت برای کنش های شناختی پیشرونده، تحت عنوان تا حدی ممتاز، بزرگسال ممتاز و بزرگسال بسیار ممتاز عنوان می گردد.

تست هوش استنفورد بینه، محتوای غیرکلامی و کلامی یکسان را در همه ی عوامل دار است. علاوه بر آن برای هر خرده آزمون هوش استانفورد بینه میانگین 10 و انحراف استاندارد 3 مطرح می شود و با تاکید بر نمرات ترکیبی، میانگین 100 و انحراف استاندارد 15 را در محاسبه ی هوشبهرهای هشتگانه مد نظر قرار می دهد.

در نسخه پنجم به پنج عامل استدلال سیال، دانش، استدلال کمی، پردازش دیداری- فضایی و حافظه ی فعال تاکید می شود و هوشبهر غیرکلامی و کلامی محاسبه می گردد.

به صورت ظاهری، تفاوت نسخه چهارم و نسخه پنجم در آزمون هوش استنفورد بینه است که تصاویر، مکعب ها و اسباب بازی های جدید تر، زیبا تر و جذاب تر که درخشندگی بیشتری نیز دارند ارائه شده اند همچنین تنوع در روش مطرح کردن سوال ها موجب می شود تا رغبت کودکان پیش دبستانی در پاسخ به سوال ها افزایش یابد. در بر گرفتن دامنه سنی افراد از 2 تا 85 سال و محاسبه هوشبهر با استفاده از جداول تبدیل نمرات کاملا اختصاصی برای سنین مختلف جزء مزایای آزمون هوش استنفورد بینه است که سیر تکاملی مقیاس و تست های هوشی را عنوان می کند.

علاوه بر آن اقلام انتهایی افزایش یافته اند و سوال های بسیار سخت و بسیار آسان قرار داده شده اند تا بتوان با توجه به جدول زیر دامنه هوشبهر را مورد اندازه گیری قرار داد.

تست هوش استنفورد بینه شامل  10خرده آزمون است که در دو سطح هوش کلامی و هوش غیرکلامی اجرا می شود:

مقیاس ها                                            دامنه هوشبهر

غیر کلامی                                         از رقم 42 تا 158

کلامی                                              از رقم 43 تا 156

مقیاس کل                                          از رقم 40 تا 160

استدلال سیال                                      از رقم 47 تا 153

دانش                                               از رقم 49 تا 151

استدلال کمی                                      از رقم 50 تا 149

پردازش دیداری- فضایی                        از رقم 48 تا 152

حافظه فعال                                       از رقم 48 تا 152

مجموع مختصر                                  از رقم 47 تا 153

تست هوش بینه برای سنجش هوشی افراد از 2تا 90ساله تدوین شده است. آزمون هوش بینه به صورت انفرادی اجرا می شود.

تست هوش بینه، هوشبهر غیرکلامی ، هوشبهر کلامی و هوشبهر کلی را بررسی می کند. همچنین از نتایج تست هوش میتوان برای تشخیص احتمالی: اختلالات یادگیری، توانایی برنامه ریزی، اختلالات حرکتی، اختلالات توجه و تمرکز، بیش فعالی و نقص توجه ، اضطراب ، افسردگی ،غفلت های آموزشی، اختلال زبان بیانی،و درمان کودکان اوتیسم استفاده نمود.

اعداد کسب شده ذیل از این تست هوش نشان دهنده سطح شناختی آزمودنی در جامعه می باشد:

• 40 تا 55 تربیت پذیر
• 55 تا 70 آموزش پذیر
• 70 تا 85 مرزی
• 85 تا 115 متوسط
• 115 تا 130 باهوش
• 130 تا 145تیزهوش
• 145 تا 160 نخبه ( نابغه)

4-تست توجه شنیداری وپمن- تست دقت شنیداری

تست توجه شنیداری دارای 4 جزء ذیل می باشد که براساس نیاز آزمودنی ، تک تک یا کلی اجرا می شود، این تست توجه شنیدای در سنجش دقت شنیداری و تمیز شنیداری کودکان با مشکلاتی نظیر بیش فعالی و نقص توجه، کودکان اختلال یادگیری و کودکان اوتیسم انجام می شود و مشخص می شود توجه شنیداری کودک در چه سطحی قرار دارد و در صورت نیار بر روی مهارت های دقت شنیداری و توجه شنیداری کودک درمان های لازم انجام می شود.

• تشخیص توالی شنوایی- بیانی
• تشخیص شنوایی
• درک زبانی
• تشخیص صداها

نتایج ارزیابی توجه شنیداری به صورت سن ادراک شنیداری ارائه می شود.

5-چک لیست مقیاس های رشدی (HR) :

آزمونگر در غربالگری ها برای تعیین توانمندی ها یا عدم توانمندی های کودکان از این پرسشنامه استفاده می کند. این پرسشنامه جهت بررسی مهارت های تعادلی، حافظه شنیداری، مفاهیم ریاضی، مهارتهای حرکتی ظریف و درشت،غلبه طرفی ، مهارت های ترسیمی و … استفاده می گردد.

6-آزمون CSI-IV :

این ابزار اختلالاتی نظیر: بیش فعالی ، نافرمانی ، نقص توجه ، سلوک، اختلالات رشدی ، اختلالات اضطرابی ، تیک ، اسکیزوفرنی، اختلالات خلقی، اختلالات دفع و اختلالات خوابیدن را مورد بررسی قرارمی دهد.

7-آزمون هوش ادراک بینایی- ساختاری بندرگشتالت:

آزمون ادراک بینایی شامل 9  تصویر است که هماهنگی چشم و دست ، ادراک دیداری – حرکتی ، پیش بینی پیشرفت تحصیلی ، آمادگی ورود به مدرسه ، هوشبهر غیرکلامی، سازماندهی، الگوبرداری و حافظه را مورد ارزیابی قرار می دهد. همچنین برای تشخیص اختلالات عاطفی کودکان ، ناتوانی های یادگیری و نارسایی های اعصاب یا آسیب های مغزی نیز کاربرد دارد. هم به صورت انفرادی و هم به صورت گروهی اجرا می شود.

8-آزمون توجه و تمرکز استروپ- تست توجه و تمرکز

آزمون توجه استروپ برای مطالعه سوگیری توجه در اثر اضطراب شدید و فوبیا بکار می رود. تست توجه کلمه و رنگ استروپ برای ارزیابی انعطاف پذیری شناختی، مقاومت در برابر تداخل محرکهای بیرونی، و توانایی بازداری کردن یک پاسخ کلامی غالب یا مسلط استفاده می شود. تست توجه دارای3 مرحله می باشد که عبارتند از:

1. خواندن کلمات
2. نامیدن رنگها
3. نامیدن کلمات رنگی

این تست کمبود توجه و تمرکز در کودکان بیش فعال و کودکان با مشکلات اوتیسم همچنین در اختلالات توجه در کودکان اختلال یادگیریمورد استفاده قرار می گیرد. همچنین جهت تشخیص زود هنگام تست کمبود توجه و تمرکز مشکلات نقص توجه از آزمون توجه استروپ استفاده می شود.

9-آزمون توجه و تمرکز(D2)

این آزمون برای سنجش توجه انتخابی استفاده می شود و ویژه گروه سنی بین 9 تا60 ساله است. این تست توجه و تمرکز توانایی عمومی توجه انتخابی و تلاشمندی را بررسی می کند و همچنین در زمینه های تربیتی – آموزشی، و روانشناسی کار( صنعتی سازمانی)، روانشناسی بالینی، سلامت و نوروسایکولوژی کاربرد دارد.

10-پرسشنامه حسی

این پرسشنامه توسط والدین یا جانشین والدین پرمی شود. این تست حس های اصلی و فرعی، توجه و تمرکز، تن عضلانی، مشکلات دهانی- تغذیه ای، مشکلات خواب، بیماری هایی نظیر آلرژی، عفونت های مزمن، اگزما و…، ترس ها و وسواس ها، مشکلات اجتماعی،زبانی و گفتاری را مورد توجه قرار داده است.

11-پرسشنامه بیش فعالی و نقص توجه

این پرسشنامه توسط والدین یا جانشین والدین تکمیل می شود و طبق ملاکهای DSM-V طراحی گردیده است.

سوالات متداول:

1.در مرکز تست هوش دکتر صابر چه تست هایی انجام می شود؟

انواع تست های هوش، تست توجه و تمرکز دیداری و شنیداری، پرسشنامه ها و چک لیست های تشخیصی برای کودکان در مرکز تست هوش دکتر صابر انجام می شود.

2. چگونه بفهمم چه تست هوشی مناسب کودک من است؟

تست های هوش متنوع و استانداردی برای ارزیابی توانایی های کودکان طراحی شده است، که هر کدام برای گروه سنی خاص و با اهداف تشخیصی متفاوتی استفاده می شوند. در این میان وظیفه انتخاب این تست ها برای کودکان بر عهده متخصص روانسنجی می باشد که با تجربه و دانش خود تست مناسب را برای ارزیابی کودک انتخاب نماید. در بعضی موارد برای سنجش دقیق تر و صحیح تر متخصص از دو یا بیشتر از این ابزارها استفاده می نماید.