درمان اختلال یکپارچگی حسی در کودکان

مرکز درمان اختلالات حسی کودکان در زمینه درمان اختلال یکپارچگی حسی فعالیت می نماید. مرکز کاردرمانی حسی دکتر صابر با استفاده از ابزارهای مختلف درمانی نظیر سنسوری روم، اتاق حسی، ماساژ درمانی و … به درمان حسی کودکان می پردازد. متخصصین مرکز دکتر صابر در حیطه یکپارچگی حسی و کاردرمانی اختلال پردازش حسی تخصص داشته و روند درمان کودکان را تسهیل می بخشد. کودکان پرخاشگر، بیقرار و کم تحمل ممکن است با مشکلات پردازش حسی روبه رو بوده و این اختلال موجب سردرگمی والدین در رفتار با کودکان می شود. بهبود مشکلات حسی کودک کمک شایانی به تسهیل رشد ذهنی و پیشرفت مهارت های ادراکی کودکان میکند. مرکز کاردرمانی حسی دکتر صابر در این زمینه به صورت تخصصی به والدین محترم کمک می نماید.

روش های درمان اختلال یکپارچگی حسی در کودکان

شکستن فعالیت به اجزاء کوچکتر

برنامه­ های طولانی یا پیچیده باید به واحدهای معنی­ دار شکسته شود. انجام دادن تکالیف الزامی است اما والدین می توانند به کودک کمک کنند تا تکالیف های مختلف و طولانی را با تفکیک کردن آن ها به بخش های منطقی مدیریت کند مثل انجام تکالیف ریاضی، خوردن میان وعده، خواندن علوم، سپس شام و مطالعه بعد از خوردن دسر. کودک ممکن است در مورد تمیز کردن اتاقش بیشتر همکاری کند اگر والدین به او بگویند که تمام لباس هایش را در داخل سبد و همه کتاب ها را روی قفسه بگذارد به جای اصرار کردن به او که این به هم ریختگی را همین الان تمیز کن.

تامین ورودی­ های حسی مورد نیاز

برای کودکی با مشکلات حسی، گرسنه و مشتاق بودن برای تحریکات حسی می­تواند مصیبت بار باشد.
فعالیت­های حسی که به کودک کمک می کنند تا احساس و عملکرد خوبی داشته باشد ضروری است. کودکانی که برانگیختگی بالایی دارند از فعالیت های آرام بخش و تسکین دهنده مثل دادن ماساژ سریع یا مالیدن پشت، بازی با خمیرهای کودکانه، پوشیدن جلیقه های وزنی، یا نشستن ساکت در یک اتاق آرام و روشن سود خواهند برد. کودکانی که برانگیختگی پایینی دارند از فعالیت های پر جنب و جوش مثل پریدن روی ترامپولین کوچک، رقصیدن با موسیقی پر شور و … بهره خواهند برد. برای اطلاعات بیشتر در مورد فعالیت های رژیم حسی فصل ۵ را مشاهده کنید.

وقت استراحت

به عنوان یک فرهنگ، ما همیشه به فکر این هستیم نتیجه­ای به بار بیاوریم. یک تمایل وجود دارد که فکر کنیم که در هر زمانی باید کاری را انجام دهیم. ما باید سخت کار کنیم و سخت بازی کنیم. گاهی اوقات فقط نیاز داریم که باشیم. نیاز داریم که به فعالیتی، مطالعه کتابی، استفاه از اینترنت، چک کردن ایمیل، تمیز کردن، شستن لباس، و هر چیز دیگری در گیر و مشغول نشویم، اغلب در این زمان های آرام و خیالی است که آرامش درونی را پیدا می کنیم. چه نوازش کردن یک گربه باشد و یا نگاه کردن به ابرهای در حال گذر. استراحت کردن اغلب کودکان و بزرگسالان را قادر می سازد تا خودشان را آرام کنند و در بهترین حالت باشند.

مشکلات حسی یا مشکلات رفتاری

بسیاری از والدین، معلمان و حتی درمانگران در گفتن تفاوت های آنچه که به علت مشکل حسی ایجاد می شود و آنچه که علتش رفتاری است مشکل دارند. جواب این سوال خیلی آسان نیست و همیشه نیاز به تفکرات خود شما در مورد رفتار و همچنین بعضی کارهای تشخیصی دارد.

اینکه به رفتارهایی فکر کنید که به آسانی توسط علائم قابل مشاهده هستند می تواند کمک کننده باشد. اگر شما می دانید که کودک مشکل حسی دارد، بهترین ریسک این است که فرض کنید که واکنش های کودک به علت ناتوانی در کنار آمدن با نیازهای پردازش حسی است تا رفتاری اجتنابی، بی پروایی و جلب توجه کردن کودک مگر اینکه یک دلیل قانع کننده وجود داشته باشد تا به طریق دیگری فکر شود. سپس شما نیاز دارید که علت های مشکل حسی، و موقعیت هایی که باعث بروز واکنش های منفی رفتاری می شود را شناسایی کنید. در آخر نتیجه نهایی رفتاری است، اما رفتاری که به علت مشکل اساسی حسی ایجاد شده است.

چهار سوال اساسی که باید پرسیده شود

ابزار غربالگری حسی در فصل ۲ طراحی شده است تا به والدین و سایرین کمک کند تا در نظر بگیرند که چه تجربه هایی، موقعیت هایی، و فعالیت های به خصوصی برای کودک دشوار هستند. سوالات زیر به آنها کمک خواهد کرد تا مشاهدات خود را روشن کنند:

1. چه موقع واکنش شروع می شود؟ آیا رفتار مسئله ای است که کودک برای مدت طولانی انجام می دهد مثل کوبیدن سرش هر زمان که شما داخل فروشگاه می روید؟ یا یک مسئله­ی تازه است مثل ضربه زدن ناگهانی به گوش هایش زمانی که صدای زیادی در اطراف باشد؟ (که ممکن است نشان دهنده­ی عفونت گوش باشد).
2. واکنش چه مقدار قابل پیش بینی است؟ آیا موقعیت های خاصی وجود دارد که همواره مشکل ساز هستند؟ آخرین دفعه ای که اتفاق افتاد چه زمانی بود؟ آیا کودک در تمام فروشگاه ها رفتار کج خلقی دارد یا فقط در فروشگاه اسباب بازی و فقط زمانی که به چیزی که خواسته است نرسیده است؟ آیا کودک برای تمام کلاس های درسی تاخیر دارد؟ آیا همیشه از چیزی که نمی تواند آن را کنترل کند اجتناب می کند؟

٣. چه چیزی و چه کسانی باعث بروز رفتار می شوند؟ آیا مشکل همیشه در اطراف افراد خاصی رخ می دهد؟ آیا کودک همیشه در نزد درمانگر و یا معلم خاصی بد رفتاری می کند؟ آیا یکی از اقوام خاص به نظر می رسد که کودک را آشفته می کند؟ آیا کلاس درس خاصی همیشه برای کودک مشکل ساز است مثل هنر یا موسیقی؟

۴. نیازهای پنهان اساسی حسی کدامند؟ چالش هایی را که برای هر سیستم حسی وجود دارد بررسی کنید. برای مثال حمام کردن تحریکات لمسی فراوانی در قالب فشار آب و حرارت روی پوست، دمای اتاق، بافت حوله، جنس شامپو و صابون، بوی وسایل حمام، صدای آب روی وان که به علت جذب کمترین مقدار در اتاق پخش می شود، نور فلورسنت معمولی و نیاز به بستن چشم ها موقع شامپو زدن، مشکل تعادل هنگام ایستادن برای دوش گرفتن و یا نشستن در وان به ویژه با چشمان بسته و غیره. هرگونه ناراحتی با یکی از تجارب حسی
می­تواند تجربه­ی حمام کردن را با مشکل زیادی مواجه سازد.

درمان مشکلات حسی کودکان اوتیسم و تکنولوژی

کاردرمانگرها اغلب در برنامه‌ریزی فعالیت‌های حسی و استراتژی‌هایی درگیر هستند که به خودتنظیمی، تمرکز و فرایند یادگیری فرد دارای طیف اوتیسم کمک می‌کند و این ممکن است به شکل سازگاری‌هایی با تکنولوژی سطح بالا یا پایین باشد. مثالی از این دست، استفاده از سازگاری بینایی در نور، رنگ یا کنتراست هنگام استفاده از دستگاه‌ها برای بهبود درک یا توجه بینایی می‌باشد. استفاده ازپروژکتورها، دوربین‌های مستند و برنامه‌های دستگاه یک به یک در مدارس به فرد امکان دسترسی بینایی به اطلاعات ارائه شده را می‌دهد.

فناوری جای‌گذاری مبتنی بر حس لمس، باعث کاهش ناامیدی هنگام انجام تکالیفی مثل نوشتن می‌شود. برخی افراد دارای اوتیسم و با تفاوت‌های رشدی مرتبط فکر می‌کنند، صدا و احساس نوشتن روی کاغذ خجالت‌آور است و استفاده از صفحه لمسی و کیبورد را برای بیان، ترجیح می‌دهند. استفاده از قلم‌های لمسی اصطکاک را کاهش می‌دهد و به فرد اجازه می‌دهد بدون درون داد حسی ناخوشایند بنویسد. افراد همچنین گزینه‌های متفاوت دیگری دارند، مانند استفاده از کیبوردهای سنتی، داخل – صفحه‌ای یا سازگار شده برای نوشتن اطلاعات. آن‌ها گزینه استفاده از دیکته یا مختصه تبدیل گفتار به متن برای کاهش ورودی لمسی هنگام کار روی فعالیت‌های نوشتاری دارند. برنامه‌هایی مانند mac speech dictate یا dragong naturally speaking را می‌توان نصب کرد تا افراد بتوانند از صدای‌شان برای تولید متن استفاده کنند. برخی از این برنامه‌ها همچنین به فرد اجازه می‌دهد با استفاده از گفتار درون سیستم عامل یا دستگاه‌شان حرکت و جستجو کنند. برای افراد دارای مشکلات لمسی و اختلالات ارتباطی، استفاده از نرم‌افزار خروجی صدا که بر روی یک پد لمسی تعبیه می‌شود، تسهیل هر دو مشکل فرد را به طور همزمان ممکن می‌کند. فناوری، توانایی کاهش یا افزایش محرک‌های شنیداری را فراهم می‌کند. پژوهش‌ها نشان دادند صداهای خارجی بر یادگیری تأثیر می‌گذارد. در حقیقت، برخی مطالعات به نواقص خاصی در سلامت کلی و حتی رشد شناختی مربوط به صداهای خارجی (محیطی) اشاره کرده‌اند؛ مانند سر و صدای هواپیما و ترافیک خارج از مدرسه. برای کاهش صداهای حواس پرت کن، فناوری از طریق موسیقی یا سر و صدای سفید از طریق هدفون، آیپد، آیفون یا کامپیوتر به تمرکز برخی افراد کمک می‌کند. برای بعضی دانش‌آموزان، ناتوانی در تعدیل و فیلتر صدای پس زمینه و غیر ضروری می‌تواند بر توجه، حافظه و شناخت به طور کلی اثر بگذارد.

درمان اختلال یکپارچگی حسی در کودکان

برای کمک به والدین جهت کسب اطلاعات بیشتر نسبت به موقعیت های مشکل ساز و رفتارهای ناخواسته، داشتن یک بروشور رفتاری برای روشن ساختن هر آنچه که اتفاق می افتد، کمک کننده خواهد بود. ممکن است بعضی از رفتارهای عجیب و غریب و گیج کننده عملا در الگوهای نسبتاً قابل پیش بینی رخ بدهند.

ممکن است داشتن یک بروشور رفتاری به والدین یک کودک بزرگتر کمک کند تا ارتباط بین افزایش
واکنش­های حسی با زمانی که تحریک زیادی وجود دارد (یا تحریک کمی وجود دارد) در قالب برنامه ریزی زیاد (یا وقت اضافه زیاد)، یا مشکلاتی مثل خسته شدن، گرسنگی، بیماری و یا عوامل اجتماعی و عاطفی را تشخیص دهند.

بعضی از مشکلات حسی کودکان در هر بهار و پاییز به علت آلرژی های فصلی بدتر می شوند. بعضی ها به نظر می رسد که دوره ماهیانه در ارتباط با دوره قاعدگی دارند. بعضی دیگر از رفتارهای حسی با وقت امتحانات خاموش می شوند. بعضی از رفتارهای دیگر زمانی که کودک میوه های اسپری شده و یا زمانی که منزل توسط مواد شیمیایی تند تمیز شده، بدتر می شوند.

به موارد زیر در بروشوری که برای بزرگسالان و نوجوانان تهیه شده توجه داشته باشید:

× تاریخ، روز هفته، و زمان بروز مشکل رفتاری.

× رفتار مشاهده شده، هرآنچه که دقیقا اتفاق می افتد را توصیف کنید.

× زمینه رفتار: در کجا و به همراه چه کسی رخ می دهد و همچنین چه اتفاقی منجر به بروز رفتار شده است. × تمام محصولات غذایی و آشامیدنی – هرچیزی که داخل دهان می رود (به رنگ ها و افزودنی های خوراکی توجه کنید که آیا طبیعی هستند برای رد کردن آفت کش های احتمالی)

× مکمل های غذایی

× دارو درمانی و واکسیناسیون

× وضعیت سلامت شامل عود حساسیت، تب ها، مشکلات سینوسی، سردرد ها

× آب و هوا شامل فشار هوا، بارش باران، و دما

× فعالیت های اجتماعی (مهمانی ها، تعطیلات، قرار ملاقات)

× مدرسه و فعالیت های بعد مدرسه: انجمن ها، رخدادهای ویژه، ورزش ها

× امتحان ها و نیازهای تحصیلی

× استفاده از پاک کننده های منزل

× زمان های قاعدگی شامل گرفتگی های عضلانی و نفخ شکم

× عادت های خواب – زمان خواب و بیداری، کیفیت خواب، تعداد بیدار شدن ها، چرت ها

× عادت های ادرار و مدفوع

ایده آل این است که بروشور رفتاری به منظور گرفتن اطلاعات بیشتر برای مدت یک ماه یا دو یا چهار هفته برای هر فصل سال تهیه نماییم. اگرچه داشتن یک بروشور رفتاری حقیقتا کار پر مشغله­ای است ولی حتی برای یک هفته هم می تواند نگرش های ارزشمندی را آشکار کند و در نتیجه روش های موثری را در پی داشته باشد.

کوین کودک 14 ساله­ای با مشکلات حسی خفیف و مشکلات یادگیری، عموما خوب رفتار می کرد و خونسرد بود، اما هر یک هفته یا دو هفته یک بار تمام تواناییش دچار مشکل می شد و تحملش را از دست می داد و کاملا نسبت به همکلاسی هایش، خواهر کوچکش، و حتی سگی که دوستش داشت، بی قرار و بی صبر می شد. اگرچه او همیشه نسبت به صدا و لمس بیش حساس بود.

خانواده، روانشناس مدرسه، و کاردرمانگر نگران این مسئله بودند که او ممکن است علائمی از اختلال دو قطبی را نشان دهد.

به آنها گفته شد که هر چیزی را ثبت کنند. تیم درمانی به زودی متوجه شدند که هر زمان که فشار هوا کاهش می یافت رفتارهای مشکل دار کوین نیز آشکار می شود. مشکل با تمام شدن آب و هوا فروکش می کرد. همچنین به نظر می رسید که غذاهای با شکر خالص مثل دونات، بیسکویت ها، کیک، و آب نبات که هرگز برای أو مشکل آفرین نبودند در این مدت برای او مشکل ساز می شدند. اگرچه آنها نمی توانند فشار هوا را کنترل کنند ولی یاد گرفتند که نیازهای حسی موجود را کاهش دهند و به او کمک کنند تا نسبت به اینکه چه چیزی باعث این رفتار شده است آگاهی کسب کنند، مسئله­ای که او در مورد آن احساس وحشت می کرد.

اكنون کوین یک فشار سنج در اتاقش و در مدرسه نیز روی کامپیوترش یک برنامه آب و هوایی دارد، بنابراین او می تواند تغییرات آب و هوایی را به تیم درمان اعلام کند و کارهای مثبتی را برای جلوگیری از شدیدتر شدن علایم به کار بگیرد. او وقت های اضافه­ای را به دست می آورد و فعالیت های حسی را دو برابر می کند تا بیشتر بتواند رفتارهایش را کنترل و سازماندهی کند، و مراقب است تا از میان وعده های دارای شکر در طول این مدت پرهیز کند. او اکنون خیلی بیشتر تحت کنترل خودش است.

سوالات متداول:

1-چطور می‌توانم کودکم را به انجام تمرینات حسی تشویق کنم؟
تمرینات را به شکل بازی درآورید و از علایق کودک استفاده کنید. سیستم پاداش کوچک ایجاد کنید و فشار بیش از حد وارد نکنید. صبور باشید و پیشرفت‌های کوچک را تشویق کنید.

2-چگونه معلمین می‌توانند به کودک مبتلا به این اختلال کمک کنند؟
با ایجاد محیط کلاس مناسب (مثلاً کاهش نور و صداهای مزاحم)، دادن استراحت‌های حسی و استفاده از ابزارهای کمک‌آموزشی. همکاری با کاردرمانگر کودک بسیار مهم است.

اختلال حسی در کودکان| کاردرمانی حسی| یکپارچگی حسی| درمان اختلال پردازش حسی دکتر صابر

اختلال حسی به مشکلات در پردازش حواس نظیر اختلال در حس بینایی، شنیداری و لامسه گفته می شود. اختلالات حسی در کودکان موجب بدخلقی و بی قراری کودک می گردد. مرکز کاردرمانی حسی دکتر صابر در حیطه اختلالات حسی و یکپارچگی حسی فعالیت می نماید. تیم تخصصی مرکز در کنار تجهیزات پیشرفته مرکز نظیر ماساژ درمانی، اتاق تعدیل حسی و… در درمان اختلالات حسی پیشرو می باشد.

 جهت تماس با کلینیک کاردرمانی و گفتاردرمانی جناب آقای دکتر صابر (کلینیک توانبخشی پایا در پاسداران ، کلینیک توانبخشی غرب تهران در سعادت آباد) باشماره 09029123536 تماس حاصل فرمایید.

اختلال حسی

گرفتن ناخن و زدن موی بدن

انگشتان دست و پا تعداد بسیار زیادی پایانه‌ی عصبی دارند که جای تعجبی باقی نمی‌گذارند که چرا بسیاری از کودکان از گرفتن ناخن‌هایشان متنفرند. برخی راهکارها:

• مشابه کوتاه کردن موی سر، در مورد کودکان که تفکر عینی دارند، به جای کلمه‌ی «بریدن» از کلماتی

مانند «اصلاح، آرایش، کوتاه کردن، و گرفتن» استفاده کنید.

• به والدین بیاموزید که با ماساژ دادن دستان کودک، پوست را حساسیت‌زدایی کنند. همچنین با اعمال

ورودی حسی بیشتر به نوک انگشتان با وارد کردن فشار ملایم روی هر یک از ناخن‌ها در حالی که ناخن، بین انگشت شست و اشاره‌ی والد قرار دارد.

• به کودک یک جلیقه‌ی وزنه‌دار، پد وزنه‌دار، یا پتو بپوشانید و حواس او را با یک آهنگ یا ویدئو پرت کنید.
• ناخن‌ها را بعد از حمام کردن بگیرید که نرم‌ترند. هرگاه هم که می‌خواهید آلودگی زیر ناخن را تمیز کنید، از همین تکنیک استفاده کنید. خیلی از ته نگیرید که ممکن است بسیار دردناک باشد. بهتر است با قرار دادن دست در یک کاسه‌ی آب صابون، بگذارید آلودگی خودش خارج شود تا اینکه شما خارجش کنید.
• به جای ناخن‌گیر از سوهان ناخن برای کوتاه کردن ناخن استفاده کنید. به کودکان حساس به محض اینکه توانستند بیاموزید که خودشان ناخن‌هایشان را کوتاه کنند، به این ترتیب روی خودشان کنترل خواهند داشت.
• برخی دخترها گرفتن ناخن را، اگر در سالن زیبایی یا مانیکور انجام شود، بهتر تحمل می‌کنند.
• اگر کودک شما لاک ناخن استفاده می‌کند، به خاطر داشته باشید که بیشتر لاک‌ها دارای مواد شیمیایی سمی هستند. سه تای اصلی فرمالدهید (نگهدارنده، ضد عفونی کننده، و مایع ضد فساد)، دی بوتیل فتالات (برای انعطاف‌پذیری در پلاستیک)، تولوئن (برای اینکه لاک را روان‌تر و نازک‌تر کند، و اثر‌گذار روی سیستم عصبی) هستند. طبق EWG، برخی لاک‌های ایمن‌تر توسط OPI, Wet N Wildو Sally Hansen ساخته می‌شوند.

مسواک زدن

از دوست یا همکارتان بخواهید دندان‌هایتان را مسواک بزند تا به آسانی ببینید مسواک زدن چقدر زننده است. تعجبی ندارد که فرو کردن یک میله‌ی خارجی به داخل دهان کودکتان ناراحت کننده، عجیب غریب، واقعاً ترسناک باشد. مشکلات لمسی لب‌ها، زبان، لثه‌ها، و گونه‌ها را هم اضافه کنید و خواهید فهمید مسواک زدن و به دندان‌پزشکی رفتن می‌تواند برای برخی خانواده‌ها چه میدان جنگی شود. در ادامه تعدادی راهکار برای والدین آورده شده است:

• اجازه دهید کودک مقداری کنترل روی ابزار، جنس و طعم داشته باشد. بگذارید کودک یک مسواک نرم‌ کوچک کودک به رنگ دلخواه خودش انتخاب کند؛ هم چنین طعم‌های مورد علاقه‌اش برای انتخاب خمیر دندان را در نظر بگیرید چندین طعم خمیر‌دندان را بیازماید. کودکی که نمی‌تواند طعم نعنا را تحمل کند ممکن است خمیردندان شکلاتی یا توت فرنگی را بپذیرد. کودکان و حتی بزرگسالان دارای مشکلات حسی ممکن است به کفی که در حین مسواک زدن ایجاد می‌شود واکنش منفی نشان دهند. می‌توانید از خمیردندان‌های بدون کف استفاده کنید.
• بسیاری از کودکان و بزرگسالان، مسواک‌های لرزشی را ترجیح می‌دهند و با آن‌ها کامل‌تر مسواک می‌زنند. مسواک‌های چرخشی یک جایگزین مناسب ارزان قیمت‌تر هستند.
• کودکان عاشق زمان‌سنج و موسیقی‌ هستند. زمان ایده‌آل مسواک زدن ۲ دقیقه است. والدین می‌توانند‌‌ یک زمان‌سنج تنظیم کنند، یک موسیقی ۲ دقیقه‌ای پخش کنند، یا از یک نرم افزار موبایل استفاده کنند. برخی انواع مسواک‌های لرزشی، یک نمایشگر دارند که نشان می‌دهد چقدر وقت باقی مانده است.
• برای مسواک زدن یک روند همیشگی قابل پیش‌بینی ایجاد کنید و اگر لازم می‌بینید این روند در قالب‌ تصاویر شماره‌دار تهیه کنید. مثلاً، کودک همیشه می‌تواند با دندان‌های بالایی شروع کند، از راست به چپ پیش برود، و سپس به سراغ دندان‌های پایینی برود و از چپ به راست پیش برود. این به کودک شما کمک می‌کند که این کار مهارتی را مرحله‌بندی کند و پیش‌بینی کند که کی و کجا مسواک را در دهانش حس خواهد کرد.
• همزمان، با مسواک کردن دندان‌های خودتان برای کودک مدل شوید تا هم لذت‌بخش باشد و هم یک تجربه‌ی دو نفره.

ایده‌های دیگر برای بهبود عملکرد حسی دهانی – حرکتی:

• ‌روی مهارت‌های دهانی کار کنید مثل مکیدن مایعات از طریق نی، یا از داخل قمقمه‌های ورزشی که نوک کوچک دارند؛ جویدن و خرد کردن غذا مثل جویدن آدامس، چوب شور، و هویج؛ گاز گرفتن و کشیدن آبنبات کشی‌های طنابی و لواشک و لیسیدن آبنبات چوبی و بستنی میوه‌ای.
• آگاهی دهانی را افزایش دهید و آستانه‌ی حساسیت را تعدیل کنید (تا دهان نه بیش حس و نه کم حس باشد). برای کودکان کوچک‌تر، والدین می‌توانند لثه‌ها را ماساژ دهند. یک درمانگر می‌تواند به والدین یا کودک بزرگ نشان دهد که چطور از لرزاننده‌های دهانی استفاده کنند.
• صداهای خنده‌دار ایجاد کنید (تر‌تر کردن، بوس‌های صدا دار، پاپس، تیک تیک کردن) و برای هم چهره‌هایتان را خنده‌دار کنید.
• بازی با مزه‌ها انجام دهید. شیرینی توسط گیرنده‌های جلوی زبان، شوری در کناره‌های نوک زبان، ترشی، تندی در اطراف وسط زبان، و تلخی و دودی در انتهای زبان حس می‌شوند.

دندان لق

افتادن دندان می‌تواند برای کودکانی که تدافع دهانی دارند بسیار خطرناک باشد، که ممکن است از داشتن

دندان لق یا از تصور کشیدن آن هم به همان ‌اندازه وحشت‌زده شوند. اگر دندان نیاز به كشيدن دارد و اگر کودک  می‌تواند سرما را تحمل کند، یک بستنی یخی به او بدهید تا میک بزند تا آن ناحیه بی‌حس شود.

در این زمینه به وفور کتاب وجود دارد که می‌توانید با هم بخوانید مثل  My Wobbly Tooth Must

Ever Never Fall Out به قلم Lauren Child. والدین بسیاری از اولین دندان کودکشان در YouTube فيلم گذاشته‌اند. والدین می‌توانند ویدیویی از یک بچه با سن مشابه فرزند خودشان بیایند و با هم ببینند. البته والدین از قبل باید آن را بازبینی کنند تا مطمئن شوند که مناسب فرزندشان هست.

استفاده از توالت

یاد گرفتن استفاده از توالت می‌تواند برای کودکی که دوست ندارد کثیف شود، در حکم یک ضربه‌ی کوبنده باشد. بعضی‌ها تقریباً خودشان توالت رفتن را یاد می‌گیرند. برخی دیگر به کمک نیاز دارند، خصوصاً آن‌هایی که زمان پر شدن مثانه یا روده‌شان را درست حس نمی‌کنند، هنگامی که خودشان را کثیف می‌کنند متوجه نمی‌شوند، یا واقعاً از حس خیس شدن یا مدفوعی شدن خوششان می‌آید.

به خاطر داشته باشید که به موقع به توالت رفتن نیازمند بلوغ عصبی و تکامل احشایی است (جهت ایجاد هوشیاری نسبت به حواس مثانه و روده). کودکان در زمان‌های متفاوتی به وضعیت آمادگی – توالت می‌رسند که اغلب برای کودکی که سایر مراحل تکاملی را هم دیر کسب کرده، دیر به دست می‌آید. چندین کتاب عالی در این زمینه وجود دارند، مثلاً آموزش توالت به کودکان اوتیسم یا سایر انتشارات رشدی به قلم ماریا ویلر.

در ادامه تعدادی پیشنهاد حسی برای موقعی که کودک علائمی از آمادگی برای آموزش توالت رفتن نشان می‌دهد آورده شده است:

• شورت‌هایی که با فشار روی مثانه را می‌گیرند ممکن است در روند احساس پر بودن مثانه، اختلال ایجاد کنند. شرت‌های بوکسوری آزاد انتخاب کنید که هم برای دختران و هم برای پسران وجود دارد.
• اگر کودک نمی‌تواند تشخیص دهد که خودش را کثیف کرده، او را با فواصل زمانی منظم به توالت ببرید. به حالتی بدون واکنش مثبت یا منفی بیان کنید که او خشک است یا کثیف و باز بدون هیچ واکنش مثبت یا منفی برایش توضیح دهید که قضیه چیست و چرا به توالت آمده: یا کودک خشک است و بعداً مجدد به توالت خواهید آمد و یا اینکه اوه! کودک به جای اینکه در توالت کارش را بکند، به خودش مدفوع یا ادرار کرده و اینکه دفعه‌ی بعد سعی خواهید کرد به موقع به توالت بیایید.
• بهترین تجربه نشستن را فراهم آورید. ممکن است یک کودک کوچک از نشستن روی یک توالت کوچک پلاستیکی لذت ببرد در حالی که دیگری ممکن است از نشستن روی یک توالت بزرگتر که برای کودك تطابق یافته است و عکس «پو»(تصویر کارتونی) روی آن است خوشحال شود. در هر دو صورت مطمئن شوید که کودک زیر پایش تکیه گاه دارد، مثلاً کف پایش روی زمین است یا روی یک چهارپایه. این مسئله خصوصاً در مورد کودکی که تون عضلانی پایین و کنترل وضعیتی ضعیف دارد مهم است.

اسپاینابیفیدا چیست| تشخیص و درمان اسپاینابیفیدا| کاردرمانی اسپاینابیفیدا| کاردرمانی دکتر صابر

اسپاینابیفیدا چیست؟ بسته نشدن لوله عصبی در طی رشد جنین به علت نقص مادرزادی قوس مهره و ستون فقرات را اسپاینابیفیدا گویند. این نقص میتواند به صورت جزئی یا کیستیک باشد. درمان های جراحی و توانبخشی از درمان های شایع در این بیماری می باشد. مرکز کاردرمانی جسمی دکتر صابر در حیطه توانبخشی به صورت تخصصی در زمینه کاردرمانی اسپاینابیفیدا فعالیت می نماید. تیم تخصصی کاردرمانی حرکتی و تجهیزات مرکز نظیر مکانو تراپی، آب درمانی، کاردرمانی حسی و… بهترین نتیجه درمانی را برای این بیماران حاصل می کند.

جهت تماس با کلینیک کاردرمانی و گفتاردرمانی جناب آقای دکتر صابر (کلینیک توانبخشی پایا در پاسداران ، کلینیک توانبخشی غرب تهران در سعادت آباد) باشماره 09029123536 تماس حاصل فرمایید.

انواع اسپاینابیفیدا چیست؟

1.اسپاینا بیفیدا مخفی: نقص جزئی بدون ناهنجاری در نخاع.

۲. اسپاینا بیفیدا کیستیک: شامل یک دهانه گسترده ستون فقرات و یک کیسه باز ساخته شده از مایع مغزی نخاعی و مننژها.

الف. مننگوسل: شیوع کمتر، فتق مننژ به دلیل نقص قوس مهره‌ای. فاقد بافت عصبی بودن کیسه تکال یا

دورال ساک (ترکیبی از سخت شامه و عنکبوتیه) به بیرون رانده شده (عدم فتق نخاع یا ریشه‌های آن).

تجمع مایع در فضای ساب آراکنوئید و برجستگی روی پوست بیمار.

ب. میلومننگوسل: شایعتر از مننگوسل، باز بودن قسمت خلفی مهره‌ها و بیرون زدن مجموعه‌ای از نخاع و مایع مغزی نخاعی به شکل یک کیسه.

• هیدروسفالی: افزایش فشار داخل جمجمه و بزرگ شدن بطن‌ها به دلیل اختلال در تخلیه مایع مغزی نخاعی

و غالبا همراه با میلومننگوسل. بستگی داشتن میزان اختلال به میزان و درجه درگیری نخاع.

علت

• رخ دادن نقص در هفته چهارم بارداری
• امکان شناسایی با آمنيوسنتز
• نقش داشتن عوامل محیطی و ژنتیکی
• شامل بودن وراثت و کمبود اسید فولیک در اکثر موارد

توصیف اسپاینابیفیدا

• مشاهده اختلالات حسی و حرکتی در زیر سطح ضایعه غالباً با ضایعات (غالبا نیاز به جوشکاری).
• بیشتر ضایعات در ستون فقرات قفسه سینه یا کمر و فلج بودن‌اندام تحتانی
• مشاهده اختلال پردازش حسی و مشکلات ادراکی (و مشکلات حرکتی ریز مربوط به مربوط به مسائل ادراکی) در کودکان با هیدروسفالی و یا نقص قابل توجهی حرکتی
• ناتوانی‌های ذهنی و تشنج
• منجر شدن به سندرم مهمانی كوكتيل (گفتار زیاد، زبان بیانگر پیشرفته‌تر از گیرنده)
• امکان مشاهده مشکلات ارتوپدی مانند اسکولیوز، کلاپ فوت، آرتروگریپوز یا دررفتگی ران
• دچار شدن به مشکلاتی در هماهنگی چشم و دست (درکی-حرکتی)، توجه، بیش فعالی، مشکلات یادگیری، حافظه، سازماندهی، توالی، استدلال و حل مسئله و انگیزه
• رایج بودن آلرژی لاتکس (به دلیل حساسیت‌های ایجاد شده توسط جراحی‌ها).

ارزیابی کاردرمانی اسپپاینابیفیدا

• حیطه‌ها
• ADL
• IADL
•  مهارتهای بازی
• حرکت ظریف مانند دستخط (به علت اختلال ادراکی بینایی، دیس پراکسیا)
• بینایی و ادراک
• برنامه‌ریزی حرکتی
• حس (هیچ حسی در زیر سطح ضایعه وجود ندارد، امکان تحریک‌پذیری بالا یا پایین)
• کنترل روده و مثانه
• شناخت
• مشکلات روانی اجتماعی (خودپنداره، سازگاری)

ابزار ارزیابی

استاندارد:

• مقیاس رشد نوزاد Bayley
• VMI (یکپارچگی دیداری حرکتی، ۳-۱۸ سالگی)
• TVPS (ادراک بینایی، ۴-۱۲ سالگی)
• مقیاس‌های رفتاری Vineland (مراقبت از خود، مهارت‌های زندگی کردن مستقل)
• WeeFIM (مراقبت از خود، مهارت‌های زندگی کردن مستقل، ۶ ماهگی تا ۷ سالگی)
• پروفایل حسی (۳-۱۰ سالگی)

مداخله توانبخشی اسپاینابیفیدا

• تجويز ارتودیک، جلوگیری از شکستگی‌ها
• تجویز ویلچیر
• لزوم کنترل فشار به دلیل کاهش حساسیت تحرک و بی‌اختیاری
• تجویز وسایل کمکی

مراقبت از خود: روتین‌های روده و مثانه، مراقبت از پوست (جلوگیری از درد)

• IADL ها، یکپارچگی جامعه و ایمنی
• مدرسه و دستخط
• جابجایی

مدل‌های درمان اسپاینابیفیدا

• مدل‌های مبتنی بر مراحل رشدی، یکپارچگی حسی، اغلب با استفاده از روش‌های جبرانی
• آماده سازی (آموزش مهارت)

اختلال تکاملی کودکان

اختلال تکاملی کودکان به دسته ای از اختلالات گفته می شود که کودک در یک یا چند زمینه رشدی دچار مشکل می باشد. کودکانی دچار تاخیر تکاملی هستند که یا از ابتدا با مشکلات رشدی روبه رو بوده مثلا وزنشان زیر صدک سوم یا پنجم برای سنشان است یا سرعت رشدشان کاهش یافته. یعنی به میزانی که انتظار می­رود در رشد تکاملی پیشرفت نمی کنند یا این که ابتدا رشدشان طبیعی است ولی بعد به میزان 2 صدک یا بیشتر در منحنی رشد سقوط می­ کنند و وزن شان کمتر از 80% وزن ایده آل می­باشد. مرکز کاردرمانی در اختلال تکاملی در زمینه تشخیص علت اختلال تکاملی و درمان تاخبر رشدی به صورت کاملا تخصصی فعالیت می نماید. متخصصین کاردرمانی و گفتاردرمانی مرکز دکتر صابر با استفاده از تکنیک های درمانی روز دنیا و تجهیزات پیشرفته مرکز به درمان تاخیر تکاملی در کودکان کمک می نماید.

اختلال تاخیر حرکتی در نوزادان نارس

بدکارکردی های کوچک اعصاب مرکزی می‌تواند ناشی از تولد نارس باشد. بین تولد نوزاد زودرس یا نارس و اختلال هماهنگی رشدی ارتباطی بسیار قوی وجود دارد،به طوری که با کاهش یک هفته از زمان تولد ۱۹ درصد احتمال ابتلا به اختلال هماهنگی رشدی افزایش می‌یابد. 5 / 12 تا  50  درصد از کودکان با تولد نارس دچار اختلالات هماهنگی رشدی می‌شوند.

بین کاهش وزن زمان تولد و ابتلا به اختلال تاخیر تکاملی ارتباط معنی داری وجود دارد. سن مادر در دوران بارداری،احتمال خطر سقط، استرس های شغلی در دوران بارداری،اختلالات مزمن ریوی بدو تولد و میزان زردی از مهمترین عوامل تاثیرگذار در دوران بارداری،حین تولد و دوران نوزادی در ابتلا به اختلال هماهنگی رشد حرکتی می باشند.

گیلگر معتقد است عدم رشد نرمال اعصاب باعث ایجاد اختلال تاخیر حرکتی می گردد و به علت اینکه اختلالات رشدی (مانند اختلالات یادگیری،هماهنگی و توجه) دارای ماهیت علتی یکسانی هستند.

کاپلان پیشنهاد می کند احتمالاً بیش از یک نقطه در اعصاب مرکزی کودکان اختلال تاخیر تکاملی آسیب می بیند و به همین دلیل است که این کودکان معمولاً اختلالات توجه،یادگیری و زبانی نیز دارند میزان اختلالات همراه با اختلال هماهنگی رشدی به میزان و وسعت ضایعات رشدی مغز بستگی دارد.

دو فرضیه در مورد نقش مخچه در ایجاد اختلال تاخیر تکاملی وجود دارد.فاوست و نیکولسون یک فرضیه به نام فرضیه اختلال اتوماسیون را معرفی می کنند،کاگرر، ویلیام و ویلسون فرضیه دیگری به نام مدلسازی داخلی مخچه را معرفی می‌کنند. در فرضیه اتوماسیون کودکان با اختلال هماهنگی رشدی در تولید مهارت های حرکتی به صورت اتوماتیک (یعنی بدون فکر کردن و با استفاده از برنامه های حرکتی که گذشته در ذهن خود ذخیره کرده است) مشکل دارند،انسان پس از دریافت محرک های یادگیری (مانند دیدن و شنیدن) در مورد یک فعالیت حرکتی یک برنامه حرکتی در مغز خود طراحی می کند آن را اجرا می‌کند و پس از به نتیجه رسیدن آن را ویرایش و در مغز خود ذخیره می کند که به این عمل برنامه حرکتی یا پراکسیا می گویند و این کودکان در این مهارت ضعف دارند و نمی‌توانند برنامه‌های حرکتی را به  راحتی ذخیره و از آن بدون فکر کردن و توجه کردن استفاده نمایند که این امر خود دلیل درگیری مخچه در اختلال تاخیر تکاملی می باشد.معمولاً بچه‌های اختلال هماهنگی رشدی با این ضایعه دچار اختلال نارساخوانی ( دیس لکسیا) نیز می باشند.

فرضیه مدلسازی داخلی مخچه بدین صورت می باشد که زمانی که یک دستور حرکتی از قشر مغز صادر می گردد، مخچه دستور حرکتی را دریافت کرده و پیش بینی می کند آیا این دستور حرکتی به نتیجه مطلوب خواهد رسید یا خیر،و چنانچه به نتیجه مطلوب نرسد دستور حرکتی را ویرایش کرده و خطاهای حرکتی (از نظر سرعت حرکت اندام ها،میزان دامنه حرکتی مفاصل،زمان توقف اندام ها و غیره) را به صورت یک سیگنال به قشر مخ بازخورد می‌دهد تا اصطلاح حرکتی صورت گیرد در این فرضیه کودکان با اختلال هماهنگی حرکتی در پیش‌بینی خطاهای حرکتی و بازخورد آن به قشر مغز مشکل دارند در واقع در این فرضیه (مدلسازی داخلی) کودکان اختلال هماهنگی رشد حرکتی در تصویرسازی حرکتی،برنامه ریزی حرکتی و کنترل سریع و همزمان حرکت مشکل دارند و این مشکل به خصوص در تصویرسازی ذهنی و برنامه ریزی حرکتی حتی در فعالیت های حرکتی ساده در مقایسه با کودکان عادی به صورت معناداری مشهود می‌باشد.در برنامه‌ریزی حرکتی کودکان با تاخیر حرکتی بیشتر در برنامه‌ریزی جهت آسان شدن انجام فعالیت مشکل دارند و هر چه فعالیت دقت بیشتری بطلبد ضعف کودکان با اختلال هماهنگی رشدی نمایان تر می شود و ضعف این کودکان در برنامه‌ریزی حرکتی را نمی‌توان با اختلال حس وضعی در این کودکان توجیه کرد زیرا تفاوت خاصی بین این کودکان و کودکان عادی در وضعیت مفاصل در یک عمل ساده وجود ندارد.

نقش ماده سفید مغز در اختلال تاخیر کلی رشد

یکی دیگر از بخش های موثر در علت شناسی اختلال تاخیر حرکتی تغییرات عملکردی (نه ساختاری) ماده یا بخش سفید مغز می‌باشد بررسی‌ها با تصویر برداری دیفیوژن تانسور بر روی بزرگسالانی که احتمالاً اختلال هماهنگی رشدی داشته اند نسبت به بزرگسالان عادی نشان می‌دهد فرکشنال آنیزوتروپی راه قشری نخاعی و کلاف طرفی فوقانی به صورت معناداری کاهش یافته و در کلاف طرفی تحتانی و جسم پینه ای تا حدودی نسبت به بزرگسالان عادی کاهش یافته است که نشان‌دهنده کاهش یکپارچگی ماده سفید دربخش های پریوفرونتال و راه کورتیکواسپاینال و قاعدتاً افزایش جبرانی یکپارچگی ماده سفید در شبکه ی اکسیپیتال جلویی و در طول مسیر بینایی شکمی دیده می‌شود این تغییرات راه های ماده سفید در کودکان دارای اختلال تاخیر تکاملی نیز دیده می‌شود و یکی از علل اختلال تاخیر تکاملی کودکان در یادگیری حرکتی، شناخت است.

فعالیت های جسمی و بازی و علت اختلال هماهنگی رشدی

برجن وی بیان کرد بازی در رشد فیزیکی، شناختی زبانی و اجتماعی کودکان بسیار موثر است. راکیسون معتقد است انجام فعالیت‌های فیزیکی و بازی در طول دوران رشد،از بدو تولد بر رشد و تقویت اعصاب مرکزی و مهارت حرکتی بسیار تاثیر دارد در گذشته تصور می‌شد مشکل حرکتی نوزاد متولد شده تماما غیر ارادی و رفلکسی است و تاثیری در رشد آینده نوزاد ندارد،ولی مطالعات اخیر نشان می‌دهد نوزاد از همان بدو تولد درگیر فعالیت های حرکتی می‌شود و این فعالیت‌ها در رشد حرکتی نوزاد در آینده بسیار تاثیرگذار است. بازی های جسمی نوزادان 6 ماهه در رشد مهارت های حرکتی اساسی بسیار موثر است به عنوان مثال نوزاد از حدود ۶ ماهگی توانایی گرفتن اشیا را دارد و انجام این فعالیت ها در بهبود اختلال حرکتی نوزاد بسیار تاثیر دارد. و از حدود 10 ماهگی توانایی دستکاری کردن اشیا را در انگشتان به دست می آورد و انجام این فعالیت ها در این سنین،پایه و اساس انجام مهارت های کنترل اشیا نظیر پرتاب اشیا،مهارت های نوشتاری و پیش دبستانی،در سنین بالاتر می باشد.

رشد حرکتی در برخی دوره های مهم رشد نظیر نشستن،چهاردست و پا رفتن،راه رفتن نیز در رشد مهارتهای حرکتی کودکان بسیار تاثیرگذار است،و هر چه نوزاد این مهارت ها را زودتر به دست آورد و تجربه و تکرار حرکتی بهتری داشته باشد مهارت حرکتی بهتری به دست می آورد و منجر می شود کودک در بازی ها و فعالیت های حرکتی خانه و مدرسه موفق تر باشد.

به نظر می‌رسد عدم انجام فعالیت های حرکتی و تجربه حرکتی ناکافی مناسب از بدو تولد در عدم رشد مهارت های حرکتی و ایجاد اختلال هماهنگی رشدی موثر می باشد و همین موضوع اهمیت فعالیت های جسمی-حرکتی را پس از تولد مشخص می‌کند.

تصویربرداری از اعصاب مرکزی کودکان با اختلال تاخیر حرکتی

مطالعات اخیر نشان می‌دهد که مغز این کودکان از نظر نحوه فعالیت با کودکان بدون اختلال تاخیر تکاملی اختلافاتی دارد. کویرنه نشان داد که شبکه توجه مغز کودکان با مشکل حرکتی بد کار کردی های را نشان می دهد. وی با استفاده از ام آر آی فلورسانت نشان داد که میزان فعالیت این منطقه واقع در بخش پشتی- طرفی قشر پره فرونتال(جلو پیشانی) نسبت به کودکان سالم ( گروه کنترل) در فعالیتهای دستوری از قبیل برو و نرو کمتر می باشد.

کاشی واگی نشان داد که میزان فعالیت قسمت های بالایی و پایینی لوب آهیانه چپ به صورت معنی داری در فعالیت هایی که احتیاج به تعقیب بینایی و حرکتی دارند در مشکل حرکتی کودکان نسبت به کودکان سالم کمتر می باشد. که دلالت بر این امر دارد که لوب آهیانه (پریتال) در بدکارکردی های هماهنگی رشدی نقش دارد.

زیکر بیان کرد لوب های پیشانی،گیجگاهی و آهیانه در کودکان با اختلال هماهنگی رشدی در فعالیت های ظریف و تعقیب حرکتی،فعالیت بسیاری را از خود نشان می دهند در حالیکه در کودکان عادی (در انجام همین فعالیت ها) بیشتر منطقه ی پره کانوس و مناطقی که در یادگیری حرکتی و کنترل حرکتی و ویرایش خطاهای حرکتی نقش دارند فعالیت می کنند.

جدا از تمایز مناطق فعال شده در مغز بین دو گروه کودکان عادی و کودکان اختلال هماهنگی رشدی میزان این فعال شدن نیز فرق دارد به طوری که در کودکان مشکل هماهنگی رشدی بیشتر مناطق مغز دو برابر بیشتر نسبت به کودکان عادی فعالیت می کنند و این خود نشان دهنده و توجیه کننده این امر است که کودکان با اختلال تاخیر تکاملی کار ها را با تلاش بیشتری انجام می دهند. هنگام بررسی این کودکان در مشاهدات بالینی دیده می شود این کودکان در فعالیت های حرکتی درگیری بیشتری دارند. و به همین دلیل معمولا هنگام انجام مهارت های حرکتی به علت تلاش خیلی زیاد توجه و تمرکز شان از سایر قسمت‌های بدن برداشته می شود. علیرغم اینکه مغز کودکان اختلال حرکتی فعالیت بیشتری دارد ولی مشاهده می شود که فعالیت مغز کودکان با مشکلات حرکتی در مناطقی که مربوط به یادگیری حرکتی است نسبت به کودکان عادی کمتر از حد نرمال میباشد. زیکر و همکارانش سه بار در سه روز متوالی آزمایشات تصویربرداری خود را بر روی عملکرد مغز کودکان اختلال هماهنگی رشدی بر روی حرکات ظریف و تعقیب حرکتی نسبت به کودکان عادی (گروه شاهد) سنجیدند و در هر سه روز اختلاف های معنی داری در فعالیت مغز دو گروه مشاهده شد و تمایز ها بیشتر مربوط به مناطقی بود که مربوط به یادگیری حرکتی بوده به انضمام مناطقی در قسمت های تحتانی لوب آهیانه در دو طرف،ناحیه طرفی-پشتی قشر پرفرونتال مغز سمت راست و مخچه نیز تفاوت هایی را نشان می دادند.

فعالیت کم مغز در مناطقی که مربوط به یادگیری و کنترل حرکتی است در واقع توجیه کننده این مطلب است که کودکان با اختلال تکاملی نسبت به کودکان عادی یادگیری حرکتی ضعیف‌تری دارند.

تفاوت ساختار در مغز کودکان تاخیرحرکتی 

یکی دیگر از قسمت های اعصاب مرکزی که در ایجاد اختلال هماهنگی رشدی نقش دارد نحوه عملکرد و فعالیت راه های حسی-حرکتی نخاع است  که به مغز وارد و یا از آن خارج می‌شوند. زیکر و همکارانش در ارزیابی های شان از نخاع با دی تی آی مشکل حرکتی کودکان نشان دادند که میزان فعالیت در راه های کورتیکو اسپاینال خلفی و تالامیک خلفی به صورت معنی‌داری کمتر از کودکان عادی (شاهد) می باشد و به این میزان این کاهش فعالیت در راه های ذکر شده و کاهش نمره تست های توانایی حرکتی ارتباط مستقیمی وجود دارد که احتمالاً در دوران رشد راه های حسی و حرکتی ضایعات بسیار کوچک میکروسکوپی ساختمانی در کودکان اختلال تاخیر حرکتی پیدا می کنند.

لازم به یادآوری است که تمام تغییراتی که در مغز و نخاع کودکان با تاخیر تکاملی نسبت به کودکان سالم مشاهده می شود مربوط به میزان فعالیت آنها می باشد و این تغییرات فقط با استفاده از ( FMRI و DTI ) (این دستگاهها میزان فعالیت اندام ها و وضعیت فیزیولوژیک را نشان می دهند) قابل مشاهده می باشند. این اعضا از لحاظ ساختمانی و آناتومی تفاوتی ندارند و چنانچه آسیب هم وجود داشته باشد چنان میکروسکوپی بوده که در ام آر آی و سی تی اسکن مشاهده نمی شود و مغز این کودکان از نظر ظاهر با کودکان سالم هیچگونه فرقی ندارد.

تاخیر ذهنی و اختلال تکاملی زبان

از علائم تاخیر تکاملی در کودکان می توان به تاخیر در مهارت های ذهنی و شناخت کودکان اشاره نمود برای مثال کودکان در سن دو سالگی اشیا آشنا را می شناسد و تشخیص می دهد، می تواند خواسته های خود را با اشاره و بیان بعضی کلمات بیان کند. نحوه بازی با اسباب بازی هایش را میشناسد . در تاخیر تکاملی کودک نمی تواند متناسب با سنش نسبت به محیط واکنش نشان دهد. همچنین ممکن است در زمینه رشد زبان دچار اختلال و تاخیر گردد. بسیاری از والدین با تصور غلطی که کودک تاخیر کلام دارد و به گفته اطرافیان خود به خود برطرف می شود، درمان را به تاخیر می اندارند که این امر خود موجب تاخیر در روند رشد کودک می گردد. توانبخشی در زمینه کاردرمانی و گفتاردرمانی کودکان موجب تسریع روند رشد کودکان با اختلالات تکاملی می گردد.

کودکان دارای اختلال تاخیر حرکتی ، طیف وسیعی از اختلالات زبانی شامل اختلالات تلفظی،درکی،بیانی،تاخیر رشد زبانی،اختلالات درکی رشدی زبانی،تاخیر درک زبانی،و اختلالات سیلابی را تجربه می‌کنند و ارتباط بین این موارد و اختلال هماهنگی رشدی بسیار بالاست.

یکی از مشکلات درک گفتار در کودکان اختلال تاخیر حرکتی ضعف در درک و پردازش افعال دستوری یا افعال کاری است،همین امر یکی از علل تاخیر آنها در پاسخ به افعال کاری است این کودکان این تاخیر در پردازش و درک افعال کاری را حتی در موارد تکراری و مشابه بر خلاف کودکان رشد طبیعی نشان می دهند این مشکل نشان می‌دهد عواملی که با ایجاد اختلال هماهنگی رشدی در مغز شده‌اند احتمالاً مراکز درک و پردازش افعال کاری در مغز را نیز تحت تاثیر قرار داده اند.

مشکلات گفتاری و بلع کودک تاخیری

سه اختلال یا مشکل عمده زیر باعث بروز انواع اختلالات مربوط به حوزه گفتار و بلع در این کودکان می گردند که عبارتند از:

• عدم هماهنگی حرکتی و دیس پراکسیا در عضلات صورت و دهان،حدود ۳۶ درصد
• عدم غلبه طرفی مناسب در مغز
• دیس پراکسیا بیانی حدود ۲۶ درصد

مشکلات فوق باعث می شوند این کودکان نتوانند حالت های هیجانی را به خوبی در صورت نشان دهند (بیش از حد یا کمتر از حالت عادی) و تا حدودی صورتی عروسکی داشته باشند،بلع مناسبی نداشته و به همراه عدم هماهنگی حرکتی از جملات تاثیر گذار،آبریزش دهانی داشته باشند،جدیدن و خوردن مناسبی نداشته باشند و همواره مقداری غذا از گوشه لبها بیرون ریزد،انواع مشکلات صوت را تجربه کنند و اکثراً نتوانند کلمات و جملات مناسب با سن خود به کار ببرند.

ناراحتی های قلبی در کودکان تاخیری

بین علائم کودک تاخیری و ظرفیت قلبی و تنفسی پایین ارتباط معنی داری وجود دارد. حدود ۷۰ درصد از پسران مبتلا به اختلال هماهنگی رشدی،ظرفیت قلبی و تنفسی پایینی دارند. که احتمالا ناشی از بی حرکتی و بی انگیزگی این کودکان در شرکت جستن در فعالیت ها و بازی های حرکتی می باشد.همچنین کودکان با اختلال تاخیر حرکتی که علت مبتلا شدن آنها تولد زودرس و کم وزنی است غالباً مشکلات آریتمی دارند.

تاخیر حرکتی در کودکان و چاقی

بین چاقی و تاخیر حرکتی کودکان ارتباط مستقیمی وجود دارد،به علت کاهش تحرک میزان چربی و اضافه وزن در کودکان مبتلا به تاخیر حرکتی نسبت به کودکان عادی بیشتر است و چاقی احتمال مبتلا شدن به اختلالات هماهنگی رشدی شدید را افزایش می دهد.پزشکان معتقد است ممکن است چاقی باعث ایجاد اختلال نگردد ولی در ایجاد افزایش شدت آن تاثیرگذار است به گونه‌ای که بین افزایش چاقی و علائم کودکان تاخیری ارتباط مستقیم وجود دارد و جلوگیری از چاقی در سنین پایین احتمالاً باعث جلوگیری از اختلال هماهنگی رشدی شدید می‌شود.

جنسیت نیز در این ارتباط موثر است. تاثیر چاقی در پسرها بیشتر است.افزایش سن تاثیر منفی بر میزان شاخص توده بدنی و دور کمر کودکان تاخیر حرکتی دارد به نحوی که این کودکان با افزایش سن نسبت به کودکان عادی بیشتر چاق می شوند و شاخص توده بدنی و دور کمر آنها بیشتر افزایش می یابد و بی تحرکی عامل اصلی این افزایش وزن است،جنسیت نیز تاثیر گذار بوده و در طول زمان روی افزایش شاخص توده بدنی و دور کمر (افزایش وزن) پسرها تأثیرگذارتر است.همچنین عدم رشد مناسب مهارتها و تواناییهای حرکتی باعث افزایش اضافه وزن و چاقی در انتهای دوره دبستان می‌گردد و این چاقی و اضافه وزن باعث کاهش تناسب قلبی ریوی تا ۶ برابر نسبت به کودکان عادی می گردد در واقع بین چاقی و اختلال هماهنگی رشدی یک رابطه دو طرفه وجود دارد.

ارزیابی اختلال تکاملی در کودک

زیر مجموعه­ های اختلال رشدی شامل:

1. اختلال رشد ارگانیک

اختلال در جذب یا متابولیسم مواد مغذی و افزایش نیاز به انرژی دریافتی به دلیل افت رشد به دلیل وجود یک بیماری حاد یا مزمن(مثل عفونت).

ناشی از یک وضعیت جسمی قابل تشخیص (اختلالات در سیستم های اصلی بدن؛ اختلالاتی مانند سندرم داون، سیستیک فیبروز، دیابت، پرکاری تیروئید، برگشت اسید معده به مری، شکاف کام)

2- اختلال رشد غیرارگانیک

عدم رشد به دلیل غفلت محیطی (به عنوان مثال، کمبود مواد غذایی) یا محرومیت

همراه بودن با عوامل روانی اجتماعی (خلق و خوی و رفتار نوزاد، افسردگی ثانویه) یا عوامل محیطی (به عنوان مثال اختلالات در تعامل والدین و فرزند، مراقبت نامناسب، مشکلات مالی در خانواده، تأمین ناکافی شیر مادر)

3- مختلط

هم پوشانی فاکتورهای اختلال رشدی ارگانیک و غیر ارگانیک

ارزیابی اختلال تکاملی کودکان نیاز به یک رویکرد تیمی هماهنگ برای ارزیابی اطلاعات از نمودار رشد، سابقه رژیم غذایی کودک، ارزیابی الگوی از بین بردن بیماری کودک، تاریخچه پزشکی، تاریخچه خانوادگی و اجتماعی برای تشخیص.

به طور ویژه نقش کار درمانی ارزیابی حیطه ­های زیر است:

ارزیابی جامع رشدی

مهارت های حرکتی ظریف و درشت

هماهنگی دوطرفه

پوسچر

رفلکس­ها

مهارت های ارتباطی

مهارت­های تعامل اجتماعی

ارزیابی تغذیه

ارزیابی حرکتی دهان و جویدن

ارزیابی رفتارهای تغذیه ای

ارزیابی محیطی

ارزیابی تعاملات نوزاد با مراقبت و دیگران هنگام بازی

مداخله درمانی در تاخیر تکاملی چیست

چارچوب نظری در تاخیر تکاملی شامل:

درمان اختلال تکاملی با استفاده از مدل های عصبی رشدی و پردازش حسی

شناسایی علت اصلی اختلال در شد توسط کاردرمانگران

پیش بردن جلسات درمانی به منظور کاهش تأثیر این علت.

اهداف مداخلات کاردرمانی در اختلال تکاملی کودکان

بهبود مهارت­های حرکتی تغذیه ای دهان (کاهش حساسیت لمسی دهانی، اصلاح الگوی جویدن)

دستیابی به مهارت های رشدی متناسب با سن (افزایش مهارت­های حرکتی ظریف/ درشت، بهبود توجه و حافظه)

تسهیل مراقبل از خود و بازی ها مطابق با سن کودک برای کاهش علائم بی­حسی، تحریک پذیری و افزایش کارآمدی کودک

ایجاد یک محیط مناسب از طریق آموزش به مراقب در حیطه­ های زیر:

رشد و بلوغ نرمال در نوزادان و کودکان

تغذیه مناسب

استراتژی­هایی برای افزایش تعامل والد- کودک ، ایجاد تماس چشمی، آواز خواندن یا حرکت دادن کودک، لمس یا بغل کردن کودک، بازی های مناسب

اهمیت اطمینان از عدم تحریک بیش از حدکودک یا خستگی کودک

سوالات متداول:

1.برای درمان تاخیر تکاملی در کودکان چه درمان هایی وجود دارد؟

توانبخشی از درمان های مفید در حیطه تاخیر تکاملی می باشد که شامل خدمات کاردرمانی و گفتاردرمانی می باشد.

2. علت اختلال تکاملی در کودکان چیست؟

علل مختلفی برای اختلال تکاملی در کودکان وجود دارد که شامل تغییرات عملکردی ماده سفید مغز، کمبود مواد غذایی، مشکلات حسی حرکتی، ژنتیک و غیره می باشد.

تشخیص دیستروفی عضلانی دوشن و بکر

دیستروفی عضلانی یک بیماری ژنتیک پیشرونده است که خود را با ضعف در قدرت عضلانی و کاهش توده عضلات نشان می دهد. این بیماری به علت نقص در تولید پروتین های مورذ نیاز برای ساخت عضلات ایجاد می گردد. تشخيص دیستروفي های عضلانی دوشن و بکر بر اساس تاریخچه خانوادگی ، یافته های بالینی ، آزمایش های آنزیمی سرم، روش های تشخيص الکتریکی ، نمونه برداری از ماهيچه و روش های مولکولی انجام می گیرد. مرکز دیستروفی عضلانی تهران زیر نظر دکتر صابر در زمینه درمان دیستروفی عضلانی به صورت تخصصی فعالیت می نماید. کاردرمانی در دیستروفی عضلانی بکر و دوشن با استفاده از تجهیزات مکانوتراپی، آب درمانی، ماساژ درمانی و تخصص و تجربه متخصصان کاردرمانی مرکز موجب تسهیل بهبودی و کند شدن روند پیشرفت بیماری می گردد.

روش های تشخیص دیستروفی عضلانی دوشن و بکر

تاریخچه خانوادگی دیستروفی عضلانی دوشن و بکر :

در مورد شیوع دیستروفی اگر خانواده ای با درگیری دیستروفی عضلانی توارث وابسته به کروموزوم X را نشان دهند ، تشخيص DMD و BMD ساده تر خواهد بود . احتمال مشاهده این الگوی وراثتی در خانواده های BMD بیشتر است زیرا مردان مبتلا ازدواج می کنند و دارای فرزند هستند در حالی که نسبت بزرگی از خانواده های DMD نتيجه جهش های جدید می باشند و تشخیص الگوی وراثتی در آنها مشکل است . تشخيص الگوی وراثتی در خانواده هایی که پسران و دختران مبتلا دارند نیز مشکل است زیرا ممکن است بیماری آنها یک اختلال عصبی – عضلانی با توارث اتوزومی مغلوب باشد بنابراین افتراق دیستروفی عضلانی دوشن و بکر از دیگر اختلالات عصبی – عضلانی بر اساس تاریخچه خانوادگی کار چندان آسانی نخواهد بود) .

یافته های بالینی دیستروفی دوشن و بکر :

یافته های بالینی نمی تواند در تشخیص نهایی دیستروفی دوشن و بکر راهگشا باشد چرا که علائمی مانند هیپرتروفی کاذب عضلات ساق پا ، کتف بالی ، علامت گاورس ، الگوی ضعف عضلانی تنها محدود به این دو بیماری نمی باشند بلکه دیستروفی شبه دو شن که توارث غیر جنسی مغلوب (AR) دارد نیز این علائم را نشان می دهد و فقط سیر پیشرفت بیماری آهسته تر است . دیستروفی کمربند اندامی نیز بعضی از این علائم را نشان می دهد . بنابراین تنها با توجه به نشانه های بالینی نمی توان به یک تشخیص افتراقی دقیق دست یافت ، هم چنین تشخیص افتراقی دوشن از بکر در سنین قبل از ۱۲ سالگی آسان نیست.

آنزيم های سرمی :

میزان آنزیم های سرمی در دیستروفی های عضلانی مانند هر بیماری عضلانی تغییر می کند . این آنزیم ها شامل آمینوترانسفراز ، آلدولاز (۳) ، لاكتات دهیدروژناز و کراتین کیناز می باشند . این آنزیم ها از رشته های عضلانی آسیب دیده آزاد می شوند که می توان میزان آنها را در سرم اندازه گیری کرد . حساسترین این آنزیم ها در تشخيص دوشن آنزیم کراتین فسفوكيناز( ck یا cpk ) می باشد که فقط در عضلات اسکلتی ، عضله قلب و مغز یافت می شود . در افراد مبتلا به دوشن سطح سرمی این آنزیم ۵۰ تا ۱۰۰ برابر میزان طبیعی افزایش می یابد . سطح سرمی کراتین کیناز در حالت طبیعی ۲۵ تا ۲۰۰ واحد است که در بیماران مبتلا به دوشن به ۱۰۰۰۰ تا ۲۰۰۰۰ واحد می رسد . در بیماران مبتلا به بکر نیز مقدار این آنزیم در خون بالا می رود.

روشهای تشخيص الكتریكی دیستروفی عضلانی:

برای تشخیص افتراقی بیماری عضلانی ناشی از اختلال عضله و یا اختلال عصب از دو روش الکترومیوگرافی و اندازه گیری سرعت هدایت عصبی استفاده می شود.

با اندازه گیری NCV می توان اختلالات عصبی را از بیماری های ماهیچه ای تفکیک روش الكتروفیزیولوژی و با به کار بردن الکترودهای سطحی می توان هدایت عصبی حرکتی و حسی را اندازه گیری کرد . با تحریک عصبی که عضله را در نقاط مختلف عصب دهی می کند می توان سرعت هدایت را از روی زمان لازم برای انتقال تحریک از هر نقطه تا ایجاد پاسخ عضلانی ، اندازه گیری کرد . سرعت هدایت بستگی به قطر و عمق ميلينه بودن عصب دارد . هرگاه سرعت هدایت عصبی کاهش یابد نشانگر وجود نوروپاتی های مختلف است در حالی که در بیماری های عضلانی ، سرعت هدایت عصبی طبیعی است . سرعت هدایت عصبی در نوزادان تازه متولد شده نصف میزان بچه های 3.۵ سال میباشد .

در روش EMG برای ثبت فعالیت الکتریکی عضله ، پتانسیل های الکتریکی را در وضعیت های مختلف انقباضی با فرو بردن یك الكترود سوزنی در داخل عضله ثبت می نمایند . عضله طبیعی در حال استراحت خاموش است ولی غشاهای عضلانی که عصب آنها قطع شده باشد یا بیمار باشند خودبه خود تحریک می شوند و ایجاد پتانسیل های فیبریلاسیون می کنند . یافته های الکترومیوگرافی در بیماری های اولیه عضله مشخص است و ضمن انقباض ارادی عضله ، می توان واحدهای حرکتی کوچک بسیاری را شناسائی نمود که دامنه پتانسیل آنها کاهش یافته است.

فیبریلاسیون و امواج تيز مثبت نیز در بیماران عضلانی ممکن است مشاهده شود . در بیماران مبتلا به دوشن الكترومیوگرام الگوی میوپاتیک دارد و از الگوی مربوط به بیماری های عصبی قابل تفکیک است (۲) در حالی که سرعت هدایت عصبی طبیعی می باشد.

نمونه برداری از عضله جهت تشخیص دیستروفی عضلانی بکر و دوشن  :

اختصاصی ترین روش تشخیص در بیماری های عضله قبل از ژنتیک مولکولی نمونه برداری یا بیوپسی عضلانی است . تغییرات بافتی بستگی به مرحله بیماری دارد . با نمونه برداری می توان نوع میوپاتی و میزان پیشرفت بیماری را مشخص کرد.

عضله ای که بیوپسی روی آن انجام می گیرد باید مبتلا باشد اما آسیب وارده به خیلی شدید نباشد . عضله نباید محل تزريق اخیر یا مطالعات EMG با سوزن بوده با و بیشتر مواقع عضله چهار سررانی یا عضله گاستروکنمیوس واقع در ساق پا می باشد . ساختمان بافت ماهیچه ای در دیستروفی های عضلانی و هم چنین در دوشن تغییراتی شامل اختلاف در اندازه رشته های عضلانی ، تخریب رشته ها با فاگوسیتوز و جایگزینی بافت عضلانی توسط بافت همبندی و چربی را نشان می دهد . در برخی رشته های عضلانی ، هسته ها در مرکز قرار گرفته اند و وجود بازوفیلی در فیبرها و فعالیت بازسازی قابل مشاهده است . اصطلاح دیستروفیک که در مورد نمونه بافت شد (۵) عضلانی استفاده می شود به معنای مجموع تغییرات گوناگونی است که از آن ها نام برده شد.

درجه تغييرات متفاوت از بیماری به بیمار دیگر همیشه با نمای بالینی ارتباط نزدیکی ندارد . تشخیص افتراقی دوشن از نوع بکر یا کمربند شانه ای بر مبنای بیوپسی مشکل است و باید شدت بیماری و سن بیمار حتما در نظر گرفته شود .

روش ایمونوهسیتوشیمی يا لكه گذاری ایمنی (۷) راه مناسبی برای تشخیص DMD/BMD با انجام بیوپسی عضلات می باشد . با به کارگیری یک آنتی بادی اختصاصی علیه دیستروفین ، می توان به محل قرار گرفتن دیستروفین در غشا سلول های عضله طبیعی ، کاهش مقدار دیستروفین در عضله مبتلا BMD و فقدان کامل آن در عضله مبتلا به DMD پی برد . در روش لكه گذاری ایمنی فقدان دیستروفین به طور وضوح مشخص است در حالی که تغييرات دیستروفین در BMD با پراکندگی رنگ به طور ناهمگون یا کاهش رنگ آمیزی همراه است . بنابراین روش لکه گذاری ایمنی که قابلیت تشخیص تغييرات دیستروفین از نظر اندازه و هم چنین قابلیت تشخیص تغييرات و آن را دارد برای شناسائی BMD روش مفیدتری است . بیماران BMD در ۸۶٪ موارد تغییر در اندازه دیستروفین دارند در حالی که فقط ۹٪ آنها کاهش در مقدار دیستروفین را نشان میدهند.

سوالات متداول:

1.آیا برای تشخیص دیستروفی عضلانی نیاز به آزمایش است؟

بله، تشخیص دیستروفی عضلانی در مرحله اول با مشاهده علائم توسط پزشک و کسب تاریخچه خانوادگی آغاز می گردد، سپس برای تایید تشخیص آزمایش خون و نمونه برداری از بافت عضلات انجام می گیرد.

2.برای تشخیص افتراقی دیستروفی عضلانی دوشن و بکر چکار باید کرد؟

اختصاصی ترین روش تشخیص در بیماری های عضله قبل از ژنتیک مولکولی نمونه برداری یا بیوپسی عضلانی است . تغییرات بافتی بستگی به مرحله بیماری دارد . با نمونه برداری می توان نوع میوپاتی و میزان پیشرفت بیماری را مشخص کرد.

شیوع دیستروفی دوشن و بكر

بیماری دیستروفی عضلانی دوشن وبکر از جمله بیماری های وابسته به ارث با شیوع پایین می باشد که خود را در دوران کودکی و نوجوانی بروز می دهد. به علت درگیری وراثتی دیستروفی عضلانی دوشن و بکر، تشخیص و درمان دیستروفی عضلانی بسیار مهم می باشد. شیوع دیستروفی دوشن ۱ در ۳۵۰۰ فرزند پسر متولد شده می‌باشد. دیستروفی عضلانی بکر (BMD) نادرتر است و شیوع دیستروفی بکر ۱ از هر ۱۸۵۰۰ پسر متولد شده یک نفر مبتلا می‌باشد. فراوانی زنان حامل در حدود یک در ۲۵۰۰ فرزند دختر است. مرکز درمان دیستروفی دکتر صابر در زمینه تشخیص و درمان دیستروفی با بهره گیری از تخصص و تجربه متخصص توانبخشی دکتر صابر و همکاران مجرب مرکز در تهران پیشرو می باشند. درمان های توانبخشی کودکان دیستروفی شامل کاردرمانی در زمینه حفظ دامنه حرکتی و قدرت عضلانی و جلوگیری از دفورمیتی مفصلی می باشد، گفتاردرمانی در این کودکا به بهبود تنفس و حجم تنفس بیمار کمک می کند.

شیوع دیستروفی دوشن

در بیماری های کشنده وابسته به X مانند DMD فقط مادر حامل، ژن مبتلا را که به نسل بعدی منتقل می‌نماید چون مردان مبتلا به سن تولید مثل نمی‌رسند بنابراین در هر نسل یک سوم از نتیجه های چنین ژن جهش یافته ای از بین می‌روند اما این کاهش با جهش های جدید جایگزین می‌شود و میزان بروز فنوتیپ یا فراوانی بیماری ثابت می‌ماند

احتمال داشتن فرزند مبتلا توسط مادران حامل ۲۵ درصد می‌باشد ولی این احتمال برای زنانی که فرزند مبتلا دارند اما حامل نیستند بسیار پایین می‌باشد و در حد یک جهش جديد است.

میزان جهش برای دوشن را در حدود ^6-۱۰×۱۰۰-۸۰ ژن در هر نسل تخمين زدداند. نسبت بالای جهش در ژن DMD را می‌توان به بزرگ بودن ژن آن نسبت داد. از آن جا که مردان مبتلا به BMD از نظر تولید مثلی سالم می‌باشند و می‌توانند این ژن را به دختران خود منتقل سازند، بنابراین نسبت بالایی از موارد BMD ارثی می‌باشند و تنها حدود %۱۵ – ۱۰% جهش های جدیدی را نشان می‌دهند.

در مورد منشا جهش های جدید و نسبت جنسی آنها در دیستروفی عضلانی دوشن و بكر پژوهش های زیادی انجام شده است. اختلافی بین  دو جنس از نظر جهش در ژن DMD وجود ندارد. اسن در سال ۱۹۹۲ نشان داد که نسبت جهش‌های جدید پدری به مادری ۲۲ به ۴۹ می‌باشد. باربوجانی به نقش احتمالی رده سلول‌های جنسی در زنان معتقد است و ٪۱۵- ۵٪ موارد خودبه‌خودی را وابسته موزائیسم رده جنسی می‌داند. نتایج پژوهش‌های گریم نشان داد که اغلب حذف‌های ژنی در مرحله تخمک‌سازی و اغلب جهش‌های نقطه‌ای در مرحله اسپرم‌سازی صورت می‌گیرد و حذف‌های ژنی در مردان فقط ۳۰٪ میزان آن در زنان است، در عوض جهش‌های نقطه‌ای در مردان ۲ برابر میزان آن در زنان می‌باشد. بنابراین با درنظر گرفتن أنواع جهش‌ها می‌توان گفت که نسبت جهش‌های جدید در مردان و زنان تقريباً برابر است.

ژنتیک دیستروفی عضلانی دوشن و بکر

گاورس متوجه شد که بیماری دوشن محدود به پسران است و از طریق مادران ظاهرا سالم ولی حامل، منتقل می‌گردد یعنی تبعیت بیماری از همان الگویی که وراثت مغلوب وابسته به X نامیده می‌شود.

الگوی وراثتی دیستروفی عضلانی دوشن و بكر

دیستروفی عضلانی دوشن (DMD) و بكر (BMD) از بیماریهای ارثی وابسته به کروموزوم X مغلوب می‌باشند. مردان برای ژن های وابسته به X همی زیگوس می‌باشند در حالی که زنان ممكن است برای دو آلل، هموزیگوس یا هتروزیگوس باشند. بنابراین، یک جهش وابسته به X در تمام مردانی که آن را دریافت میکنند به صورت فنوتیپ بروز می‌کند اما فقط در زنانی که برای جهش هموزیگوس باشند امكان بروز می‌یابد. در نتیجه، اختلالات مغلوب وابسته به X معمولا محدود به مردان است و به ندرت در زنان دیده می‌شود. در الگوی وراثتی مردها یا سالم هستند و یا مبتلا ولی زنان می‌توانند سالم یا حامل باشند.

بیماری توسط زنان حاملی که خودشان علائم بالینی ندارند انتقال می‌یابد ولی پسران مبتلا به دوشن چون قبل از سن باروری می‌میرند قادر به انتقال بیماری به نسل بعد نیستند. در دو سوم موارد، در بیماری دوشن سابقه فامیلی وجود دارد و یک سوم آن نتیجه جهش های جدید می‌باشند، مردان مبتلا به BMD در صورت بچه دار شدن، پسر مبتلا نخواهند داشت ولی تمام دختران آنها حامل هستند.

کلینیک تخصصی توانبخشی دکتر صابر

مرکز تخصصی دکتر صابر در حیطه درمان های تخصصی توانبخشی مانند کاردرمانی جسمی، تقویت عضلانی و حفظ مهارت های حرکتی بیمار نظیر ایستادن و راه رفتن، بهبود تعادل، استفاده از ارتوز های تخصصی، گفتاردرمانی جهت بهبود حجم تنفسی بیماران فعالیت می نماید. همچنین خدمات توانبخشی در منزل توسط متخصصین با تجربه مرکز برای بیمارانی که توانایی مراجعه به کلینیک را ندارند می تواند روند درمان را آسانتر نماید.

سوالات متداول:

1.آیا دیستروفی دوشن ژنتیکی است؟

بله ، دیستروفی دوشن از مادران به ظاهر سالم و ناقل ژن منتقل می شود. یعنی بیماری الگوی وراثت مغلوب وابسته به X نامیده می‌شود.

2. آیا دیستروفی عضلانی از مادر به همه کودکان منتقل می شود؟

دیستروفی عضلانی از مادران ناقل فقط به پسران منتقل می شود. اما دختران این مادران ناقل ژن می باشند.

روانشناسی شناختی| علوم اعصاب شناختی | توانبخشی شناختی | کاردرمانی و گفتاردرمانی دکتر صابر

 شاخه‌ای از روانشناسی که به‌طور اختصاصی به موضوعات شناخت می‌پردازد روانشناسی شناختی نام دارد. مرکز توانبخشی شناختی دکتر صابر در زمینه روانشناسی شناختی کودک و علوم اعصاب شناختی مشغول می باشند. در روانشناسی شناختی علاوه بر بررسی و تحلیل عقلانی، تجربه و مشاهده نیز جهت دستیابی به دانش دارای اهمیت است. روانشناسی کودک در زمینه ادراک، حافظه، توجه، استدلال و هوشیاری کودکان با اختلالات شناختی و ذهنی به صورت تخصصی در کنار کاردرمانان و گفتاردرمانان با تجربه مرکز فعالیت می نمایند.

جهت تماس با کلینیک کاردرمانی و گفتاردرمانی جناب آقای دکتر صابر (کلینیک توانبخشی پایا در پاسداران ، کلینیک توانبخشی غرب تهران در سعادت آباد) باشماره 09029123536 تماس حاصل فرمایید.

روانشناسی شناختی کودک

بسیاری از مباحث و موضوعات مهم در روانشناسی شناختی عبارت‌اند از:

• ادراک
• هوشیاری
• توجه
• حافظه
• یادگیری
• حل مسئله
• خلاقیت
• زبان
• استدلال
• تصمیم‌گیری
• قضاوت
• بازنمایی ذهنی یا نمود ذهنی
• هوش انسان
• هوش مصنوعی
• تغییرات رشد شناختی در طول عمر
• فراشناخت یا شناخت دربارة شناخت

اگرچه می‌توان به بررسی هریک از موضوعات روانشناسی شناختی به طور مجزا یا جداگانه پرداخت ولی باید در نظر داشت که فرآیندهای ذهنی (شناختی) چون ادراک، توجه، حافظه، یادگیری، زبان، خلاقیت، حل مسئله و… در تعامل با یکدیگر هستند. به عنوان مثال یادگیری یک مطلب علمی یا حتی یک عمل حرکتی ظریف معمولاً در ارتباط با ادراک و توجه است. فرآیند حل مسئله به فرآیندهای توجه و حافظه وابسته است. همچنین برخی از مباحث روانشناسی همانند انگیزش و هیجان می‌توانند به عنوان موضوعات روانشناسی شناختی مورد مطالعه قرار گیرند. برای نمونه، انگیزش بالا یک عامل مهم در جهت ایجاد خلاقیت افراد محسوب می‌شود. تثبیت و تقویت اطلاعات ذخیره شده در حافظه علاوه بر تکرار تحت تأثیر عوامل دیگری چون انگیزش و هیجان است.

دو حوزة مطالعاتی در روانشناسی شناختی کودک شامل:

• روانشناسی شناختی تجربی
• روانشناسی شناختی رشدی

از مباحث مهم در روانشناسی شناختی تجربی جهت درک فرآیندهای ذهنی انسان، وجود یک سیستم پردازش اطلاعات در مغز انسان همانند ماشین‌های رایانه‌ای است. بنابراین از منظر روانشناسی شناختی تجربی، اصول و قواعد پردازش اطلاعات در ماشین‌های رایانه‌ای با اصول و قواعد پردازشگری در سیستم شناختی انسان‌ها مشابه است.

حوزة روانشناسی شناختی رشدی که ژان پیاژه (1980- 1896) در ایجاد آن نقش بسیار مهمی داشته است به مطالعه تحول و تغییر سیستم‌شناختی (فرآیندهای ذهنی) انسان می‌پردازد. از نظر پیاژه، رشد شناختی تحت تأثیر دو عامل رسش و تجربه‌های مناسب است و کودکان مشارکت‌کنندگانی فعال در فرآیند رشد در نظر گرفته می‌شوند.

روانشناسی شناختی و علوم اعصاب شناختی

علوم اعصاب‌شناختی به بررسی و مطالعة موضوعات شناختی، ذهن و فرآیندهای عالی ذهنی می‌پردازد و در این مسیر به دنبال تغیین محل یا جایگاه عملکردهای شناختی در مغز است. بنابراین از نظر علم اعصاب شناختی به جای پیدا کردن ذهن در بدن باید در پی یافتن محل فعالیت‌های شناختی مختلف در بخشی از سیستم عصبی مرکزی به نام مغز بود. این علم با علومی دیگر به ویژه علوم اعصاب و روانشناسی شناختی کودک در تعامل است.

روانشناسی شناختی کودکان به بررسی و مطالعة فرآیندهای ذهنی (شناختی) مانند ادراک، توجه، حافظه، هوش، تغییرات رشد شناختی در طول حیات، استدلال، حل مسئله، تصمیم‌گیری، زبان و… مستقل از فعالیت مغز می‌پردازد.

علوم اعصاب به مطالعة علمی سیستم عصبی (مرکزی و محیطی) علاقه‌مند بوده و به دنبال توجیه و تفسیر رفتارهای انسان بر پایة فعالیت و عملکرد مغز است. علوم اعصاب شناختی که خود در ارتباط با علوم اعصاب و روانشناسی شناختی کودک است به بررسی فرآیندهای ذهنی (شناختی) همانند ادراک، توجه، زبان، حافظه، تفکر، یادگیری، تصمیم‌گیری، عملکرد اجرایی و… به عنوان اعمال و فعالیت‌های مغزی می‌پردازد.

کاردرمانی کودکان اسپاستیک| درمان اسپاستیسیتی| کلینیک توانبخشی پایا| کاردرمانی دکتر صابر

عدم درمان اسپاستیسیتی شدید نتایج مخربی بر سلامت و کیفیت زندگی کودک دارد. بنابراین تشخیص و درمان این مشکل از اهمیت بسزایی برخوردار است. کاردرمانی کودکان اسپاستیک به درمان اسپاسم کودکان می پردازد. مرکز کاردرمانی جسمی دکتر صابر با تجهیزاتی نظیر مکانوتراپی، آب درمانی تخصصی، ماساژ درمانی کودکان، در زمینه درمان اسپاستیسیتی فعالیت می کند. پیش از طراحی برنامه درمان، تعیین اهداف و انتظارات واقع گرایانه باید انجام گیرد. ارزیابی دقیق دکتر صابر در حیطه تون عضلانی و قدرت عضلات کودک و طراحی برنامه دقیق درمانی موجب کاهش اسپاسم کودک و پیشرفت حرکت کودک می شود. کاردرمانی تاخیر حرکتی و کاردرمانی جسمی نوزادان در حیطه درمان کودکان اسپاستیک و بهبود حرکت آنان موثر می باشد.

جهت تماس با کلینیک کاردرمانی و گفتاردرمانی جناب آقای دکتر صابر (کلینیک توانبخشی پایا در پاسداران ، کلینیک توانبخشی غرب تهران در سعادت آباد) باشماره 09029123536 تماس حاصل فرمایید.

کاردرمانی کودکان اسپاستیک

چهار هدف برای درمان اسپاستیسیتی در نظر گرفته می شود:

• بهبود پوسچر؛ نتایج مثبت شامل کاهش خطر زخم های فشاری، تسهیل پوزیشن دهی در ویلچر یا رخت خواب و کاهش مسئولیت مراقبت است. کسب هدف نیازمند توانبخشی است.
• بهبود حرکات پسیو (بهبود دامنه حرکتی و کاهش دفورمیتی برای کم کردن مقاومت به حرکت پسیو). کسب این هدف نیاز به کشش روزانه و استفاده از ارتزها توسط کاردرمانی کودکان اسپاستیک دارد.
• بهبود عملکرد فعال، کنترل اسپاسم و کاهش هم انقباضی عضلات آنتاگونیست در حرکت یا عملکرد دلخواه مثل کاهش تون عضلات فلکسور انگشتان برای تسهیل رها سازی اشیاء. به دلیل فقدان قدرت حرکتی قابل ملاحظه (تحت عنوان اسپاستیسیتی) و بسیاری نقایص دیگر که می­توانند با فقدان عملکرد مرتبط باشد، کسب این هدف چالش برانگیزترین بخش کار است.

بسته به کشور و سیستم مراقبت سلامت، گزینه­ های مختلف درمان دارویی برای مدیریت اسپاستیسیتی مورد استفاده قرار می­گیرند.  درمان اسپاستیسیتی برای مدت زمان طولانی استفاده می­شود و برای بیشتر آنان شواهد اثر بخشی دیده شده است. به یاد داشته باشید که اسپاستیسیتی گاهی می تواند کمک کننده باشد (مثلا اسپاستیسیتی اندام تحتانی در عضلات اکستانسور می­تواند به حفظ توانایی بیمار در ایستادن با وجود ضعف عمیق کمک کند). گزارش هایی هم وجود دارد که حاکی از آن است که با کاهش تون، افزایش شدت آتاکسی اتفاق می­افتد. این گمان هم وجود دارد که اسپاستیسیتی به پیشگیری از ترومبوز وریدی عمقی و به کم کردن فشار بر ساختارهای استخوانی کمک می­کند. همیشه دیگر اجزای کنترل حرکتی (مثل قدرت و هماهنگی) و عملکرد کاری با اسپانتیسیتی را نیز مورد سنجش قرار دهید. وقتی مساله اصلی اسپاستیسیتی باشد، جمع آوری اطلاعات با جزئیات کافی در مورد نتایج متناقض اسپاستیسیتی (مثل اسپاسم دردناک شدید در بازوها یا پاها که خواب فرد را به هم می­ریزد یا خشکی شدید در دست که مانع انجام بهداشت شخصی می­شود و با حرکت پسیو درد ایجاد می­کند) از اهمیت بسزایی برخوردار است. این کار تنظیم اهداف و برنامه ریزی درمانی را تسهیل می­کند.

درمان اسپاستیسیتی

مدیریت موفق اسپاستیسیتی معمولا از طریق هر دو برنامه توانبخشی و دارودرمانی انجام می­شود. به عنوان یک قانون کلی، برنامه کششی روزانه برای همه بیماران پیشنهاد می­شد (جز در موارد کانتراندیکاسیون پزشکی). مداخلات پیشرفته و گران نمی­تواند جای برنامه کششی را بگیرد. اگر بیمار توانایی اجرای تمرینات کششی را ندارد، می توان به مراقب وی آموزش داد. مداخلات عنوان شده در جدول 5-2 انحصاری نیستند، بلکه باید ترکیب شوند تا اهداف تعیین شده کسب شوند. برای مثال اگر بهبود عملکرد هدف مورد نظر است، توانبخشی باید با درمان دارویی برای کاهش تون ترکیب شود.

برای اسپاستیسیتی داروهای خوراکی در ترکیب با برنامه کششی اولین خط مداخله است. به دلیل احتمال زیاد عوارض جانبی، این داروها باید با دوز کم شروع شوند و به آهستگی به حد مناسب برده شوند (بخصوص مسکن­ها ضعف را افزایش می­دهد و عدم تعادل و احتمال افتادن را زیاد می­کند). به دلیل احتمال وجود مشکلات شناختی نحوه مصرف مقدار مناسب دارو باید به صورت نوشتاری به فرد آموزش داده شود. به نظر می آید دارو با یک هدف درمانی آغاز شده ولی اهداف دیگری راهم دنبال می­کند. مثلا داروهای مسکن مربوط به خواب برای کنترل اسپاسم و تسهیل خواب به کار می­روند، در حالی که دارویی با تسکین کمتر در طول روز قابل استفاده است. زمانی که بیمار بیشترین دوز مورد تحمل از یک دارو را دریافت می کند ولی کاهش اسپاستیسیتی به طور کامل کسب نمی شود، داروی دوم اضافه می­شود.

هنگامی که اسپاستیسیتی ناحیه­ ای است یا در یک ناحیه مزاحمت بیشتری ایجاد می­کند، داروهای خوراکی بهترین انتخاب نیستند. مداخلات توانبخشی متمرکز مثل ارتز یا درمان دارویی منطقه ای مثل تزریق بوتولینم توکسین و فنول، به مدیریت مشکل با کمترین خطر افت تون عمومی و عوارض جانبی سیستمیک کمک می­کنند. اما عوارض جانبی مثل درد، تورم، فیبروز و بی حسی نیز وجود دارد.

وقتی اسپاستیسیتی شدید و منتشر است و به دیگر گزینه های درمانی مثل توانبخشی و دارو مقاوم باشد، جراحی یا ITB قابل استفاده است. جراحی شامل افزایش طول تاندون یا انتقال تاندون است و برای حفظ بهداشت مناسب یا جلوگیری و اصلاح کانتر کچرها و در نتیجه حفظ عملکرد استفاده می شود. از آن جایی که درمان ITB کاشت پمپ یا تیوب به صورت جراحی انجام می­شود، نیازمند ویزیت برای تنظیم و تعویض پمپ بوده و عوارض بالقوه­ای دارد، لذا داوطلب این روش­ها باید با دقت ارزیابی شود (مثل آزمون تزریق ITB ) و به طور دقیق درباره خطرات و فواید این گزینه درمان آموزش داده شود. استفاده از پمپ عوارض جانبی دارو را در مقایسه با مصرف خوراکی آن کاهش می­دهد. عود مجدد علائم در مصرف خوراکی دارو نسبت به پمپ احتمال بیشتری دارد و افرادی که از پمپ استفاده می­کنند، سطح بالاتری از رضایتمندی اسپاستیسیتی و اسپاسم های دردناک کمتری را گزارش می دهند. ریزوتومی انتخابی پشتی جایگزین ممکن برای ITB در بیماران با اسپاستیسیتی شدید و منتشر است، ولی در درمان استفاده نادری دارد.

گزینه های درمانی برای دامنه حرکتی کاهش یافته (مثل کانتر کچر فیکس شده) شامل تمرینات کششی، اسپیلنت و بریس (مثل اسپیلنت های قابل تطبیق)، گچ گیری سریال که توسط کاردرمانی کودکان اسپاستیک انجام می گیرد، جراحی های ارتوپدی (بخصوص آزاد سازی تاندون) می­باشد. برای اجرای این استراتژی ها هایپرتونی اسپاستیک و اسپاسم باید تا حد ممکن کنترل شوند چون عضلات اسپاستیک تمایل به مقاومت دارند و می­توانند منجر به ناراحتی، افزایش خطر زخم های فشاری و بازگشت کانترکچر شود.

مداخلات جهت کاهش اسپاستیسیتی

نکات کلیدی درباره درمان اسپاسم کودک

• به ندرت اسپاستیسیتی به تنهایی اتفاق می­افتد و اغلب با دیگر اجزای سندروم نورون محرکه فوقانی (بخصوص ضعف و فقدان زبردستی)، دیگر نقایص نورولوژیک (مثل بینایی، حسی و شناختی) و نقایص اسکلتی- عضلانی همراه است.
• اسپاستیسیتی می تواند کمک کننده باشد. اسپاسم و هایپرتونی می تواند به حفظ عملکرد از طریق جبران نقایص کنترل حرکتی کمک کند.
• به دلیل ناهماهنگی تظاهرات بالینی و علایم نوسانی که ام اس را مشخص می­کنند، ارزیابی نتایج اسپاستیسیتی و پیش بینی نتایج درمان دشوار است.
• تعریف شفاف اهداف و انتظارات و ترکیب مداخله با استفاده از قوانین مختلف شانس دستیابی به نتایج مثبت را افزایش می­دهد.

یکپارچگی حسی چیست؟| اختلال حسی در کودکان| مشکلات حسی کودک |کاردرمانی حسی دکتر صابر

یکپارچگی حسی چیست  توانایی تولید ، سازماندهی و پردازش اطلاعات حسی دریافت شده از بدن و محیط برای تولید پاسخ­های هدفمند. در یکپارچگی حسی باید تک تک حواس از حس عمقی، لامسه، بینایی و شنوایی در یک قالب کلی قرار گیرند. مرکز اختلال پردازش حسی دکتر صابر در زمینه درمان اختلال حسی کودکان مجهز به اتاق تعدیل حسی، سنسوری روم، ماساژ درمانی و کاردرمانی یکپارچگی حسی و… می باشد. متخصصین کاردرمانی حسی با استفاده از تجربه و تجهیزات پیشرفته مرکز و تکنیک های درمانی روز دنیا به بهترین نتیجه درمانی در اختلال حسی کودکان دست یافته اند.

جهت تماس با کلینیک کاردرمانی و گفتاردرمانی جناب آقای دکتر صابر (کلینیک توانبخشی پایا در پاسداران ، کلینیک توانبخشی غرب تهران در سعادت آباد) باشماره 09029123536 تماس حاصل فرمایید.

اختلال عدم عملکرد یکپارچگی حسی در کودکان:

اختلال حسی کودکان یک اختلال رشدی است که در آن فرد با پردازش ورودی مشکل دارد.

• انواع مختلفی از اختلال عدم عملکرد یکپارچگی حسی وجود دارد :
• اختلالات مدولاسیون حسی
• تدافع حسی ( بیش پاسخ دهی، بیش فعالی )
• تدافع لمسی
• ناامنی جاذبه­ای
• مشکلات ثبت حسی ( کم پاسخ دهی ، کم فعالی )
• اختلالات پاسخ­های حرکتی تطابقی
• اختلال پردازش و ستیبولار
• دیس پراکسیا
• اختلالات درک و تمایز حسی
• تمایز لمسی
• درک عمقی
• ادراک بینایی
• سایر حس­ها
• علت : منشاء اختلال عدم عملکرد یکپارچگی حسی در مراکز پردازش سیستم عصبی مرکزی فرض می­شود. اگر­چه علت دقیق آن ناشناخته­است.

ارزیابی یکپارچگی حسی چیست

ازریابی اختلال عدم عملکرد یکپارچگی حسی

درمان اختلال حسی کودکان

• درمان فردی

درمان اختلال حسی کودکان، قوی­ترین شکل مداخله است. اغلب به عنوان موثرترین روش برای کمک به کودک برای دستیابی به توانایی­ها در هنگام بروز مشکلات یکپارچگی حسی که روی فعالیت­های کودک در خانه ، بازی، مدرسه یا جامعه تاثیر می­گذارد، توصیه می­شود. درمان یکپارچگی حسی را می­توان به دو دسته طبقه ­بندی کرد ، درمان یکپارچگی حسی کلاسیک و رشد مهارت جبرانی.

• درمان یکپارچگی حسی و کلاسیک

این روش درمانی توسط جان آیرز ساخته ­شده­ است. این کار همیشه به صورت فردی انجام می­شود زیرا درمانگر باید فعالیت­های درمانی را لحظه به لحظه در رابطه با علاقه به کودک به فعالیت یا پاسخ به یک چالش خاص یا تجربه حسی تنظیم کند. این روش درمانی شامل تعادل بین ساختاری و آزادی است. نقش درمانگر  ایجاد محیطی است که پاسخ­های سازگارانه کودک را برانگیزد. تاکید برانگیزه درونی کودک یک ویژگی مهم در درمان یکپارچگی حسی کلاسیک است. یک محیط غنی شده حسی برای ایجاد اکتشاف فعال از طرف کودک طراحی شده­است.

• رشد مهارت جبرانی

این نوع مداخله با هدف کمک به کودک و خانواده در ایجاد مهارت­های خاص یا استراتژی­های تطابقی هنگام مواجهه با یک اختلال عدم عملکرد یکپارچگی حسی انجام می­شود. درمان با هدف آموزش مهارت­های خاص یا استفاده از تکنیک­ هایی که عملکرد بهتر را در یک کار معین فراهم می­کند، ایجاد شده ­است. ممکن است سازگاری­­هایی برای کمک به کودک برای جبران مشکل ایجاد شود. ( به عنوان مثال یک مداد سنگین در جهت ایجاد یک فیدبک عمقی تقویت شده در مورد موقعیت دست کودک.)

• گروه درمانی

از برنامه ­های گروه درمانی می­توان به عنوان گذر از درمان فردی استفاده کرد به گونه­ای که کودک بتواند مهارت­های جدید آموخته­شده را در یک محیط اجتماعی با همسالان خود و با حمایت کمتر از طرف درمانگر بکار گیرد. کار با کودکان در یک گروه ، فرصتی را برای مشاهده برخی از راه­های را که اختلل عدم عملکرد یکپارچگی حسی باعث از بین رفتن رفتار عملکردی در یک زمینه اجنماعی می­شود، فراهم می­کند.

• مشاوره

این نوع مداخله شامل ارائه اطلاعات به اعضای خانواده ، معلمان و سایر افرادی است که با کودک در ارتباط هستند به منظور درک ماهیت مشکل ایجاد شده ­است. مهمترین مولفه یک برنامه مشاوره­ای ، ارائه راهنمایی برای چگونگی حسی است. انجام تنیمات در محیط، یافتن راه­هایی برای مدیریت صدا، روشنایی و تماس با افراد دیگر، بوی محیط و محرک ­های بینایی گیج­کننده می­تواند تفاوت مهمی در توجه، رفتار و در نهایت عملکرد ایجاد کند.

کاردرمانی حسی برای کودکان اوتیسم

یکی از مشکلات کودکان اوتیسم اختلال یکپارچگی حسی در کودکان است که موجب عدم تمرکز کودک، به هم ریختگی حسی و بی قراری کودکان می گردد. حرکات اضافه در دست ها و چرخیدن دور خود ار علائم اختلال حسی در کودکان اوتیسم می باشد. کاردرمانی حسی با انجام تمرینات یکپارچگی حسی به کودک در بهبود مهارت های ذهنی و جسمی کودکان اوتیسم کمک می نمایند. در کاردرمانی یکپارچگی حسی تلاش می شود با ارائه محرک های حسی مختلف نظیر حس بینایی، حس شنیداری، لامسه و حس عمقی موج ایجاد یکپارچگی حسی در کودک شود.