دسته: توانبخشی بزرگسالان

بیماری ام اس و خستگی

 حدود ۷۰ تا ۹۰ درصد افراد مبتلا به ام اس خستگی را تجربه می کنند و بیش از ۴۰ درصد آنها خستگی ام اس را ناتوان کننده ترین علامت بیماری شان می دانند. خستگی در بیماران ام اس با سن، جنس یا طول مدت بیماری مرتبط نیست و ارتباط ضعیفی با سطح ناتوانی و دوره بیماری دارد. خستگی ناشی از ام اس علامت بالینی قابل‌توجهی در توانبخشی است، چرا که ممکن است وخیم تر شدن سایر علائم بیماری (مانند شناخت) را دربر داشته باشد یا در نتیجه سایر علائم (مثلاً اسپاستیسیتی) افزایش یابد. مرکز توانبخشی ام اس دکتر صابر با استفاده از تیم توانبخشی متخصص و با تجربه در زمینه درمان بیماران ام اس به صورت حرفه ای فعالیت می نماید و خدمات کاردرمانی، ماساژ درمانی، گفتاردرمانی را در کلینیک و منزل به این بیماران ارائه می دهد.

خستگی در ام اس

حدود 80% از افراد مبتلا به مولتیپل اسکلروزیس (MS) با خستگی زندگی می‌ کنند. خستگی ممکن است شایع‌ ترین علامت در افرادی باشد که در غیر این صورت محدودیت ‌های فعالیت کمی دارند. خستگی می‌ تواند در توانایی شما برای عملکرد در خانه و محل کار اختلال ایجاد کند. ممکن است متوجه شوید که اعضای خانواده، دوستان، همکاران یا کارفرمایان خستگی شما را درک نمی‌ کنند. آن ها ممکن است حتی فکر کنند که شما افسرده هستید یا به اندازه کافی تلاش نمی ‌کنید. این تا حدی به این دلیل است که اندازه‌ گیری خستگی دشوار است. اگر با MS زندگی می ‌کنید، ممکن است انواع مختلفی از خستگی را تجربه کنید. به عنوان مثال، اسپاسم عضلانی یا مشکلات مثانه ممکن است شما را در شب بیدار نگه دارد. ممکن است متوجه شوید که کارهای روزمره مانند لباس پوشیدن و آماده کردن غذا به تلاش بیشتری نیاز دارد. افسردگی نیز می ‌تواند باعث خستگی شود. در نهایت، ممکن است خستگی MS را تجربه کنید. خستگی به تنهایی به این معنی نیست که شما MS دارید. سایر شرایط پزشکی و کمبود ویتامین ‌ها، می ‌توانند باعث خستگی شوند. برای تشخیص MS به بیش از یک علامت نیاز است. با این حال، اگر سطوح غیر عادی از خستگی را تجربه می ‌کنید، با پزشک خود در مورد علل احتمالی صحبت کنید. ما نمی ‌دانیم چه چیزی باعث خستگی MS می ‌شود، اما راه‌ هایی وجود دارد که می ‌توانید آن را مدیریت کنید. درمان ‌های مختلف، از جمله توانبخشی، می ‌توانند به شما کمک کنند تا برای پیشگیری و کاهش اثرات خستگی مرتبط با MS برنامه ‌ریزی کنید. آن ها می ‌توانند به شما استراتژی ‌های صرفه‌ جویی در انرژی را آموزش دهند و به شما کمک کنند از فعالیت‌ هایی که باعث خستگی شما می ‌شوند، اجتناب کنید. کاردرمانی برای ساده ‌سازی وظایف در محل کار و خانه و صرفه ‌جویی در انرژی، فیزیوتراپی برای یادگیری روش ‌های صرفه‌ جویی در انرژی برای راه رفتن (با یا بدون وسایل کمکی) و انجام سایر کارهای روزمره و همچنین برای توسعه یک برنامه ورزشی منظم برای جلوگیری از عدم آمادگی جسمانی (از دست دادن عضلات که در هنگام کم ‌فعالی رخ می ‌دهد) در نظر گرفته می شود. هیچ دارویی به طور خاص برای درمان خستگی در ام اس ساخته نشده است. اما شما و پزشک شما ممکن است برخی از آن ها را برای استفاده خارج از برچسب در نظر بگیرید. شما همچنین می توانید با تغذیه سالم، انرژی خود را به حداکثر برسانید.

تعریف خستگی در ام اس

خستگی در بیماران ام اس به شیوه های مختلفی تعریف شده است. دامنه تعاریف از موارد ذهنی (احساس عدم وجود انرژی ذهنی و جسمی) شروع می‌شود و به تعاریف عینی فیزیولوژیکال (کاهش حداکثر قدرت انقباض عضله) ختم می شود. همچنین خستگی به عنوان یک پاسخ معمول و حفاظتی برای کاهش درگیری فرد در فعالیت هایی که فراتر از ظرفیت است،دیده می شود. منظور از ظرفیت فرد،تنها ظرفیت جسمی نیست و می‌تواند ذهنی باشد.۳ فاکتور اصلی که خستگی را تعریف می‌کنند و مشکلات اصلی آن را نشان می دهند عبارتند از: محدودیت زبان، انواع خستگی و ابعاد خستگی.

محدودیت زبان

خستگی واژه عمومی در مکالمات روزمره ماست و گسترده‌ای از احساسات گوناگون مانند ضعف،خواب آلودگی و خستگی را در بر می گیرد. اما محدودیت واژگان، توصیف خستگی در ام اس را با چالش روبرو می کند. متاسفانه این محدودیت در احساس مراجعین نیز تاثیر می گذارد، چرا که حس می کنند متخصصین توانبخشی مفهوم واقعی خستگی ناشی از ام اس را از دید آنها درک نمی کنند. این مسئله باعث بروز چالش هایی در ارزیابی و درمان نیز می شود. بنابراین برای متخصصین توانبخشی ضروری است که انواع مختلف خستگی و توصیف‌های متفاوت آن را بشناسند و افکارشان را درباره خستگی در ام اس سازماندهی کنند.

انواع خستگی در  بیماران ام اس

خستگی ام اس به شیوه‌های مختلفی توصیف می‌شود. برای مثال خستگی در بیماران ام اس می‌تواند نتیجه روند پیشرفت بیماری باشد (خستگی اولیه)و یا نتیجه سایر عواملی باشد که مستقیماً به بیماری مربوط نیستند (خستگی ثانویه). همچنین خستگی ناشی از ام اس می تواند حاد یا مزمن باشد و ماهیت جسمی یا شناختی داشته باشد. تجربه خستگی می تواند کاملاً ذهنی و انتزاعی باشد و حتی موقع استراحت رخ دهد و یا برعکس، تجربی فیزیولوژیکال و به دنبال فعالیت باشد. جدول زیر شامل تعاریف و خستگی و درمان آن به وسیله توانبخشی است.

خستگی اولیه: خستگی اولیه به طور مستقیم با روند بیماری مرتبط است. تعیین و تشخیص اولیه یا ثانویه بودن خستگی ناشی از ام اس از دیدگاه دکتر ام اس و توانبخشی، حائز اهمیت است. خستگی اولیه نیازمند رویکردهای جبرانی، آموزشی و مشاوره‌ای است و خستگی ثانویه علاوه بر اینها نیازمند درمان دارویی نیز می باشد. اگرچه پژوهش در این مورد ادامه دارد، اما دانش حاضر سه مکانیسم اصلی را برای خستگی اولیه در ام اس در نظر میگیرد: تغییرات در سیستم اعصاب مرکزی (شامل از بین رفتن آکسون ها و سازماندهی مجدد قشری)،تغییر در سیستم ایمنی و تاثیرات اندوکرین.

از بین رفتن آکسون در مغز افراد مبتلا به ام اس با خستگی در ارتباط است. به علاوه در لوب پریتال، کپسول داخلی و مثلث خارج بتنی افراد مبتلا به ام اس که خستگی را تجربه می‌کنند، فشار بیشتری نسبت به بیمارانی که خستگی ندارند وجود دارد. تغییرات ساختاری در مغز می‌تواند الگوهای فعالیت مغزی و انرژی مورد نیاز برای مغز را تغییر دهد. برخی مطالعات معتقدند تغییراتی که در ادراک خستگی بیماران ام اس رخ می دهد، افزایش خستگی (که با معیار تاثیر بیماری بر خواب و استراحت سنجیده می‌شود) با افزایش آتروفی مغزی مرتبط است. رضا فرض بر آن است که خستگی، آتروفی مغزی ناشی از روند تخریب میلین ها را پیش بینی می کند. خستگی همچنین با سطوح بالای عوامل ایمنی مرتبط است. برای مثال در مطالعه ای، خستگی در بیماران ام اس حین استراحت ( آستنیا) با فعالیت سیستم ایمنی مرتبط بوده است.

فاکتور احتمالی دیگر در خستگی ام اس، اختلال در عملکرد سیستم نورواندکرین است. در شرایطی مانند سندروم خستگی مزمن، لوپوس و آرتریت روماتوئید، سطوح پایین کورتیزول عاملی موثر در خستگی است.

خستگی ثانویه: در حالی که تعداد زیادی از فاکتورهای مرتبط با بیماری بر خستگی فرد اثر می گذارند،عوامل ثانوی نیز به همان میزان موثر هستند. از جمله این عوامل می‌توان به اختلالات خواب، داروها، پسرفت، افسردگی، استرس و اضطراب اشاره کرد.

اختلالات خواب:شیوع اختلالات خواب در بین افراد مبتلا به ام اس از ۲۵ تا ۶۱ درصد متغیر است. این نسبت تقریباً در جمعیت عادی ۲ یا ۳ برابر است. به علاوه، علائم اختصاصی ام اس (مشکلات ادراری،اسپاستیسیتی،درد) عوارض جانبی داروها (داروهای ام اس یا سایر داروها) یا عوامل محیطی موثر بر فرد (مثل نور،صدا یا بیدار شدن در اثر صدای کودکان در نیمه شب)، با اختلالات خواب در افراد مبتلا به ام اس مرتبط می باشند.

عوارض جانبی داروها: تعداد زیادی از داروهایی که برای افراد مبتلا به ام اس تجویز می‌شوند،خستگی را تشدید می کنند. این داروها شامل دو دسته اصلی داروهای اصلاح کننده بیماری (اینترفرون ها) و داروهای مرتبط با علائم خاص (ضد درد ها یا ضد افسردگی ها) می‌شوند.

پسرفت: به معنی زوال تدریجی تون و قدرت عضلانی است. شخصی که این شرایط را دارد احساس ضعف و تحمل جسمانی پایینی دارد و کمتر درگیر فعالیت های جسمانی می شود. از طرفی می دانیم که افراد مبتلا به ام اس سطح فعالیت جسمانی شان پایین تر از سایرین است. مطالعات نشان دادند که این کم تحرکی ،افراد مبتلا را در معرض خطر پسرفت قرار می‌دهد، خستگی در ام اس را بدتر کرده و یک سیکل معیوب ایجاد می کند.

افسردگی، استرس و اضطراب: وجود افسردگی، استرس یا اضطراب نقش مهمی در خستگی دارد. در مروری بر روانشناسی خستگی، افسردگی و اضطراب و خستگی با هم مرتبط دیده شدند. پژوهش های طولی هم نشان داده‌اند که افسردگی می تواند پیش بینی کننده خستگی و اضطراب باشد. همچنین افراد خسته و مضطربی که مبتلا به ام اس باشند، بیشتر مستعد افسردگی هستند. بعلاوه عوامل روانی و شخصیتی نیز ممکن است بر این ارتباطات تاثیر بگذارند.

خستگی حاد در مقابل خستگی مزمن: خستگی حاد، کوتاه مدت است کمتر از ۶ هفته به طول می‌انجامد و در نتیجه ی عواملی مثل خواب ناکافی، پیشرفت بیماری یا عفونت می باشد. خستگی در ام اس می تواند طولانی شود و بیش از ۶ هفته وجود داشته باشد که در این صورت مزمن خوانده می شود. خستگی مزمن یک چالش بزرگ برای عملکرد روزمره زندگی افراد مبتلا به ام اس است. اگرچه استراتژی ها می توانند کاملا متفاوت باشند،هر دو نوع خستگی حاد و مزمن با درمان مناسب کاردرمانی ام اس مدیریت می شوند. مثلاً در خستگی مزمن باید دامنه وسیعی از عادات، روتین ها و مهارت ها را برای مدیریت طولانی مدت ایجاد کنیم.

سایر انواع خستگی:در حالی که برخی تعاریف خستگی بر احساس فقدان انرژی هنگام انجام فعالیت های جسمی یا ذهنی تمرکز دارند،سایر تعاریف و خستگی را عینی تر توصیف می کنند مثل کاهش عملکرد جسمی و ذهنی. در ام اس هم مانند جمعیت عادی،خستگی جسمانی در نتیجه ورزش یا فعالیت بدنی شدید تر می شود. ولی در مقایسه با افراد سالم ممکن است استراحت کردن،خستگی افراد مبتلا به ام اس را به طور کامل بهبود نمی بخشد. به علاوه،خستگی مرتبط با ام اس به آسانی تشدید می شود،عملکرد جسمی و ذهنی را بدتر میکند،بر شدت سایر علائم ذهنی افزوده و حتی مشارکت در فعالیت‌های روزمره را محدود می کند. معمولا در ام اس خستگی با گرما بدتر می شود که احتمالاً به علت آسیب اعصاب است. اصطلاح «خستگی ذهنی/شناختی» معمولاً نشان‌دهنده کاهش عینی کیفیت عملکرد شناختی فرد و تاثیر خستگی بر عملکرد شناختی است.

ابعاد خستگی ام اس چگونه است

موضوع مهم دیگر هنگام تعریف خستگی در روند توانبخشی، بررسی خستگی مانند سایر علائم، در چهار بعد می باشد: شدت،طول زمان،اثر و کیفیت. این ابعاد در تئوری علائم ناخوشایند در جدول به صورت خلاصه آورده شده است که بررسی می شوند.

تکنیک های جسمانی درمان خستگی در ام اس

• ورزش: میان افراد مبتلا به ام اس مشکلات مرتبط با کم تحرکی شایع است. مزایای ورزش برای افراد مبتلا به ام اس شامل بهبود قدرت عضلانی و عملکرد عضله،افزایش فعالیتهای مرتبط با تحرک و کیفیت زندگی بهتر است. ورزش بر خستگی ام اس تاثیر مثبت می گذارد. علیرغم مزایای شناخته شده ورزش، بسیاری از افراد مبتلا به ام اس نیازمند راهنمایی برای موفقیت در این حیطه هستند و به ویژه به علت مشکلات شان نیاز به یک برنامه ورزشی دارند. هنگامی که برنامه های ورزشی را تجویز می کنیم، فاکتورهای زیادی باید مورد توجه قرار گیرند و از روشهای تغییر رفتار هم میتوان استفاده نمود. تمرکز این بخش بر اطلاعات ورزشی مختص خستگی است.

بیشتر این نوع فعالیت بدنی که برای افراد مبتلا به ام اس توصیه می‌شود، تمرینات تحمل و قدرت عضلانی است که می‌توانند برخی از خستگی هم تاثیر بگذارند. هرچند معمولاً تبعات خستگی ام اس به عنوان یک عامل ثانویه مطالعه شده به علاوه یافته های گزارش شده چند گانه هستند و از آنجایی که تقریباً هیچ مطالعه ای انواع مداخلات ورزشی را مقایسه نکرده است اینکه کدام روش موثر تر خواهد بود،نامشخص به نظر می رسد.

• تمرینات تحمل

تمرینات تحمل در بیماران ام اس که نقایص خفیف و متوسط دارند توسط دوچرخه و راه رفتن روی تردمیل انجام می شود. به طور کلی مطالعات تاثیر مثبت ورزش را بر خستگی نشان داده‌اند. بر اساس شواهد موجود، توصیه برای بهبود تحمل در افراد مبتلا به ام اس خفیف تا شدید در یک مطالعه این گونه بوده است: شروع 3-2 جلسه در هفته و شدت ضعیف تا متوسط ( 50-70 درصد از مصرف حداکثری اکسیژن یا 70-60 درصد از حداکثر ضربان قلب) طی 40-10  دقیقه انجام شده است. بعد از 6-2  ماه همراه ورزش با شدت کم تا متوسط،به تدریج شدت بیشتری در صورت تحمل فرد امتحان می شود.

• ورزش های مقاومتی

تحقیقات نشان داده اند که بین بیماران ام اسی که نقایص خفیف تا متوسط ام اس دارند، ورزش های مقاومتی پیشرونده به خوبی تحمل می شوند و قدرت عضلانی را بهبود می بخشند. به علاوه این مطالعات نشان داده‌اند تمرینات مقاومتی پیشرونده از شدت خستگی در ام اس طبق مقیاس ( FSS و MFIS ) و می‌کاهند و همچنین خود افراد مبتلا هم به صورت کیفی کاهش خستگی خود را گزارش می‌کنند. مطالعه با ترکیب مقاومت و تحمل در تمرینات، آثار مثبتی را بر سرعت راه رفتن و ظرافت هوازی گزارش کرد، اما تغییری در خستگی بیمار ام اس با مقیاس ( FSS )  مشاهده نکرد. این قبیل یافته ها نشان می دهند چه پژوهشی بیشتری برای فهم بهتر این مداخلات ورزشی برای خستگی بین افراد مبتلا به ام اس نیاز است.

بر اساس یافته‌های پایه ای،توصیه می شود که افراد مبتلا به ام اس خفیف تا متوسط، 3-2 بار در هفته تمرینات مقاومتی پیشرونده انجام دهند. برنامه ورزشی 8-4  تمرین در3-1  مجموعه با ۱۵ مرتبه حداکثر تکرار ( RM )  انجام می شود. دوره های استراحت در دامنه 4-2 دقیقه بین هر مجموعه و ورزش پیشنهاد می‌شود. برنامه باید شامل ورزش هایی برای کل بدن باشد. ورزش گروه عضلات بزرگتر باید عضلات کوچکتر را هم درگیر کند.

تکنیک های روانشناسی بیماران ام اس- جسم و خستگی

تکنیک ( FACET )  : این تکنیک در واقع مخفف عبارت «به کارگیری تکنیک های شناختی-رفتاری و انرژی موثر در زندگی»است. این رویکرد شامل ۶ هفته جلسات مدیریت روانشناسی ام اس است که با رویکردهای حفظ انرژی و شناختی-رفتاری مخلوط است. این رویکرد توسط کاردرمانگران، فیزیوتراپیست ها و پرستاران آموزش دیده ام اس استفاده می شود. در جلسه اول گروه به معرفی خستگی ام اس می پردازند و تکلیف فرد نوشتن گزارش روزانه فعالیت هایش است. در جلسه دوم افراد میزان مصرفی انرژی برای خود را مشخص می کنند. در هفته سوم مصرف متعادل این انرژی را به همراه هدف نویسی یاد می‌گیرند و در جلسه چهارم به مباحث استرس و مدل شناختی-رفتاری پرداخته می شود. در این هفته مراجعان و افکارشان را ثبت می کنند و در هفته پنجم افکار غیر مفید به چالش کشیده می‌شوند. نهایتاً در هفته ششم جمع بندی صورت می گیرد و افراد تشویق به ادامه دادن این برنامه می شوند. این رویکرد بسیار مفید است و در انگلستان به صورت رسمی برای استفاده از آن آموزش می بینند.

خلاصه

همانطور که در جدول بالا دیدیم، خستگی ام اس علامت ی پیچیده است و چگونگی توصیف آن تاثیر بسزایی بر انتخاب ارزیابی ها و انتخاب اهداف و ارزیابی نتایج دارد. در نتیجه این پیچیدگی بهتر است به جای در نظر گرفتن خستگی به عنوان یک مکانیسم، با دیدگاهی چند عاملی به آن نگاه شود. بهترین کار برای نیل به این هدف، کار در یک تیم چند حرفه‌ای است که هر یک از اعضای آن در حیطه مشخصی متخصص است. مرکز تشخیص و درمان ام اس دکتر صابر با تیم مجرب کاردرمان، گفتاردرمان و روانشناش تلاش دارد بهترین نتایج درمانی را برای بیماران ایجاد نماید و روند این بیماری را کند و استقلال بیمار را تا حد امکان حفظ کند.

منابع:

nationalmssociety.org

سوالات متداول:

1- آیا خستگی ناشی از ام اس با خستگی معمولی متفاوت است؟
بله، خستگی در ام اس (Fatigue) اغلب ناگهانی، مداوم و ناتوان‌کننده است و حتی بدون انجام فعالیت شدید نیز می‌تواند بروز کند. این خستگی ممکن است با خواب یا استراحت برطرف نشود.

2-چه عواملی باعث تشدید خستگی در بیماران ام اس می‌شوند؟
گرما، استرس، کم‌خوابی، عفونت، فعالیت بدنی بیش‌ازحد و حتی تغذیه نامناسب از جمله عوامل مهم تشدید خستگی در بیماران ام اس هستند.

علائم و نشانه های پارکینسون چیست

بیماری پارکینسون جزء بیماری‌های عصبی- پیشرونده است. از نشانه های بیماری پارکینسون همان لرزش در وضعیت استراحت است که شیوع آن بیشتر در سنین پیری است اما در جوانان هم دیده می‌شود شیوع پارکینسون در تمام مناطق دنیا یکسان است یعنی درصد شیوع بیماری با تغییر در منطقه خیلی فرقی نمی‌کند. به طور کلی علائم پارکینسون بر اثر از بین رفتن سلول های ترشح کننده ماده‌ای به نام دوپامین ( که یک انتقال‌دهنده عصبی) است رخ می‌دهد. افزایش نسبت استیل کولین به دوپامین در غده های قاعده ای مغز موجب علائم ترمور، سفتی عضلات و کندی حرکات می‌شود. مرکز درمان پارکینسون دکتر صابر در زمینه کاردرمانی پارکینسون و گفتار درمانی پارکینسون به صورت تخصصی فعالیت می نماید. بیماری پارکینسون برای اولین بار توسط دانشمند بریتانیایی دکتر جیمز دکتر پارکینسون در سال ۱۸۱۷ میلادی توصیف شد و بنابراین نام این بیماری به او تعلق یافت.

علائم پارکینسون

به علائم پارکینسون در زیر اشاره می شود:

• ارتعاش دست و پا در حالت استراحت (لرزش بیمار همزمان با ارتعاش دست و پا در حالت استراحت)
• آرام شدن حرکت ( برادیکینزیا)
• سختی حرکت ( و خشک شدن) دست و پا یا بدن
• تعادل بد ( تعادل ضعیف)
• در حالی که دو یا بیشتر از این علائم در بیمار دیده شود،مخصوصاً وقتی که در یک سمت بیشتر از سمت دیگر پدیدار شود،تشخیص پارکینسون داده میشود.
• ظاهر معمول بیمار مبتلا به پارکینسون
• خمیدگی و قوز
• سفتی
• خم شدن آرنج و مچ
• لرزش دست و پا
• گام های کوتاه و نامنظم
• کمتر تاب خوردن بازوان
• به جلو خم شدن بالاتنه و قوز کردن
• مشخص نبودن حالات چهره

تغییراتی در حالت چهره روی می‌دهد، از جمله ثابت شدن ( fixation ) حالت صورت (ظاهراً احساسات کمی بر چهره نمایان می‌شود) یا حالت خیرگی چشم (به دلیل کاهش پلک زدن)

نشانه های رایج پارکینسون

پارکینسون یک بیماری پیچیده با بسیاری از علائم بالقوه است. پارکینسون شما منحصر به فرد شماست. این بدان معناست که چیز های زیادی وجود دارد که می‌ تواند به شما در مدیریت علائم کمک کند و آن چه برای شما مفید است، ممکن است برای شخص دیگری مفید نباشد. تجربه هر فرد از پارکینسون متفاوت است، بنابراین پیش ‌بینی چگونگی پیشرفت علائم دشوار است. مهم است به یاد داشته باشید که ممکن است همه علائم را تجربه نکنید. ترتیب ظهور و نحوه پیشرفت علائم نیز از فردی به فرد دیگر متفاوت است. علائم بیماری پارکینسون معمولاً به تدریج و در ابتدا خفیف ایجاد می ‌شوند. علائم مختلف زیادی با بیماری پارکینسون مرتبط هستند. اما ترتیب بروز این علائم و شدت آن ها برای هر فرد متفاوت است. علائم اصلی بیماری پارکینسون بر حرکت فیزیکی، علائم شناختی و… تأثیر می‌ گذارند:

-لرزش – لرزش، که معمولاً در دست یا بازو شروع می ‌شود و زمانی که اندام در حالت آرامش و استراحت است، بیشتر احتمال دارد رخ دهد.

-کندی حرکت (برادی‌ کینزی) – حرکات فیزیکی بسیار کندتر از حد طبیعی هستند، که می ‌تواند انجام کارهای روزمره را دشوار کند و منجر به راه رفتن آهسته و کشیده‌ کشیده‌ با قدم‌ های بسیار کوچک شود.

-سفتی عضلات (سفتی) – سفتی و کشیدگی در عضلات، که می ‌تواند حرکت کردن و ابراز احساسات چهره را دشوار کند و منجر به گرفتگی‌ های دردناک عضلانی (دیستونی) شود.

-مشکلات تعادل – این مشکلات می‌ توانند احتمال افتادن و آسیب دیدن فرد مبتلا را افزایش دهند.

-از دست دادن حس بویایی (آنوسمی) – گاهی اوقات چندین سال قبل از بروز سایر علائم رخ می ‌دهد.

-درد عصبی – می ‌تواند احساسات ناخوشایندی مانند سوزش، سرما یا بی‌ حسی ایجاد کند.

-مشکلات ادراری – مانند نیاز مکرر به بیدار شدن در طول شب برای ادرار کردن یا ادرار غیر ارادی (بی ‌اختیاری ادرار).

-یبوست

-ناتوانی در دستیابی یا حفظ نعوظ (اختلال نعوظ) در مردان.

-مشکل در تحریک جنسی و رسیدن به ارگاسم (اختلال عملکرد جنسی) در زنان.

-سرگیجه، تاری دید یا غش کردن هنگام تغییر وضعیت از نشسته یا درازکش به ایستاده – ناشی از افت ناگهانی فشار خون.

-تعریق بیش از حد (هایپر هیدروزیس)

-مشکلات بلع (دیسفاژی) – این می ‌تواند منجر به سوء تغذیه و کم‌ آبی بدن شود.

-تولید بیش از حد بزاق (آبریزش دهان)

-مشکلات خواب (بی‌ خوابی) – این می ‌تواند منجر به خواب ‌آلودگی بیش از حد در طول روز شود.

-افسردگی و اضطراب

-زوال عقل – مجموعه‌ ای از علائم، از جمله مشکلات حافظه شدید تر، تغییرات شخصیتی، دیدن چیز هایی که وجود ندارند (توهمات بینایی) و باور کردن چیز هایی که درست نیستند (هذیان).

مهم است بدانید که برای تشخیص بیماری پارکینسون، نیازی به وجود همه این علائم نیست. در واقع، افراد جوان‌ تر ممکن است فقط یک یا دو مورد از این علائم حرکتی را مشاهده کنند، به خصوص در مراحل اولیه بیماری. همه افراد مبتلا به بیماری پارکینسون لرزش ندارند و لرزش نیز دلیل قطعی پارکینسون نیست. بعید است که فردی با بیماری پارکینسون همه یا بیشتر این علائم را تجربه کند. همه افراد هم این علائم را تجربه نمی ‌کنند، ممکن است برخی افراد علائم دیگری که خاص تر باشد نیز داشته باشند. افراد تجربیات متفاوتی از چگونگی تغییر یا پیشرفت وضعیت خود خواهند داشت. این که پارکینسون چگونه بر کسی تأثیر می ‌گذارد، می‌ تواند روز به روز و حتی ساعت به ساعت تغییر کند. تشخیص پارکینسون در درجه اول بر اساس علائم و نشانه‌ ها، که معمولاً مربوط به حرکت هستند و از طریق معاینه عصبی شناسایی می ‌شوند، صورت می ‌گیرد. پارکینسون معمولاً در افراد بالای 60 سال بروز می ‌کند و حدود یک درصد از آن ها را تحت تأثیر قرار می‌ دهد. در افراد زیر 50 سال، آن را پارکینوسن با شروع زود هنگام می ‌نامند. تشخیص پارکینسون عمدتاً بالینی است و بر سابقه پزشکی و معاینه علائم، با تأکید بر علائمی که در مراحل بعدی ظاهر می‌ شوند، متکی است؛ اگرچه تشخیص در مراحل اولیه قابل اعتماد نیست، اما ممکن است سابقه خانوادگی قبلی پارکینسون و علائم اولیه احتمالی مانند اختلال رفتاری خواب، کاهش حس بویایی و مشکلات گوارشی را در نظر بگیرد.

نشانه های بیماری پارکینسون در گفتار

یکی دیگر از نشانه های پارکینسون کاهش دامنه حرکتی در مکانیزم های گفتاری زیر است:

• تنفس (کاهش حجم تنفسی مخصوصاً بازدمی)
• آوا سازی (کاهش حداکثر مدت زمان آواسازی)
• تولید (کاهش دامنه حرکتی در لب ها،فک و زبان

توجه: بیماری پارکینسون عامل و منشاء دیزآرتری کم جنبشی است.

علائم گفتاری تشخیصی دیزآرتری کم جنبشی در بیماری پارکینسون:

• کاهش بلندی صدا
• کند شدن حرکات متوالی اندام های گفتاری
• یکنواخت شدن زیر و بمی صدا
• کاهش تکیه های واژگانی و مکث های نامناسب در جملات
• لرزش در فک و زبان و لب ها

توانبخشی سایر اختلالات حرکتی گفتار در پارکینسون نیز شامل:

تقویت دامنه حرکتی عضلات چهره، فک، لب، زبان

کاهش مشکلات شناختی همراه با بیماری پارکینسون

ارزیابی به وسیله ی تست ( MOCA )   و درمان مسائل شناختی موجود.

دسته بندی واحد بیماری پارکینسون در جوانی و سالمندان

این مقیاس طراحی شده به وسیله خود بیمار یا مراقبش تکمیل می‌شود ولی می‌تواند توسط محققی مورد بازبینی قرار گیرد تا از وضوح و کامل بودن آن مطمئن شوید.

( PDQ39 ) : مقیاسی است که ۳۹ سوال در مورد کیفیت زندگی افراد مبتلا به بیماری پارکینسون را داراست.

( PDQ8 ) : مقیاسی است که ۸ سوال در مورد کیفیت زندگی افراد مبتلا به پارکینسون را داراست.

( HOEHN AND YAHR )  : نمره بندی مراحل پارکینسون پیشرفته این مقیاس ها داده های کیفی در مورد شدت،مرحله،یا شدت بیماری پارکینسون را فراهم می کند. با این وجود فاکتورهای محیطی،اجتماعی و زمینه‌ای یا جنبه های اندازه گیری شده شخصی باید در نظر گرفته شود و به حساب آید. به طور شایع ابزار ارزیابی/اندازه گیری جامعه و استاندارد خاص برای پارکینسون در کار درمانی وجود ندارد. در تمرینات روزانه کلینیکی،کاردرمانگر ها از طیف وسیعی از فرمت های جامع و استاندارد شده ارزیابی داخل خانه استفاده می کنند ولی به طور شایع در انگلستان کاردرمانگر ها از ارزیابی واحدی استفاده نمی کنند. همانطور که در جدول زیر ملاحظه می کنید،علاوه بر مقیاس طبقه بندی ( HOEHN AND YAHR ) مقیاس ( BRADLLY )  نیز آمده است.

مراحل بیماری پارکینسون در جوانان

مرحله1: بیمار پارکینسون درگیری یک طرفه را در لرزش دست به طور ویژه نشان می دهد اما نقص در توانایی های عملکردی را گزارش نمی کند.در طی این مرحله دست خط بیمار ریز می شود و حروف به هم چسبانده می شود این تغییر در دست خط به عنوان ( MICROGRAPHIA ) شناخته می‌شود که سریعاً دستهایش را باز و بسته می کند ریجیدیتی جزئی در دست درگیر ظاهر می شود.

مرحله2: پیشرفت علائم پارکینسون قابل توجه است و در این مرحله فرد اختلال حرکتی دو طرف دارد. روند پیشرفت پارکینسون متغیر است،اما این مرحله یک تا دو سال اولیه ظاهر می‌شود. اگر به لرزش یا ریجیدیتی ممکن است دو طرف دیده شود،بیمار پارکینسون هنوز در ( ADL ) مستقل و به راحتی تحرک کمی خمیده می‌گردد و ( flex ) در زانو و لگن به وجود می آید.

مرحله3: کاهش واکنش های تعادلی و ( righting ) و اختلال در تعادل در بیماران پارکینسون موجب اشکال در اجرای کارهای روزمره ای که نیاز به ایستادن دارد مثل: حمام گرفتن و تهیه کردن غذا.

مرحله4 : آسیب جدی به کنترل حرکتی و در نتیجه در اجرای ( ADL )  (فعالیت های بهداشتی،خوردن و لباس پوشیدن)،اما هنوز هم قادر به تحرک و راه رفتن می باشد.

مرحله5: مرحله پایانی بیماری پارکینسون است که بیمار کاملاً به ویلچر یا تختخواب و به دیگران برای فعالیت های مراقبت از خود وابسته می شود.

میزان پیشرفت از طریق این مراحل از شخص به شخصی دیگر متغیر است اما پارکینسون بیماری پیشرونده آرام است.

در ادامه ابزارهای ارزیابی/اندازه‌گیری شایعی که مطرح شد،ابزارهای دیگری نیز به وسیله کاردرمانگر ها برای افراد مبتلا به بیماری پارکینسون استفاده می شود که شامل: ارزیابی مهارت های حرکتی و پردازش ( AMPS ) ،مقیاس کانادایی اجرای آکوپیشن ( COMP ) – ارزیابی ادامه دار فعالیت های روزمره زندگی ناتینگام ( NADL )  و نمره بندی شدت خستگی ( FIS ) هستند.

نقص های حسی در پارکینسون

اگرچه بیماری پارکینسون اغلب با علائم حرکتی مانند سفتی، تعادل ضعیف و لرزش همراه است، اما اولین علائم اغلب حسی هستند و شامل کاهش حس لامسه و بویایی می ‌شوند. برای افراد مبتلا به پارکینسون، این فقط یک اظهار نظر گاه به گاه نیست، بلکه یک واقعیت روزمره خسته کننده است. این به چالشی اشاره دارد که تشخیص آن دشوارتر از علائم حرکتی قابل مشاهده‌ تر پارکینسون است. به آن نقص های حسی می ‌گویند و در آن ادراک همیشه با واقعیت مطابقت ندارد. نقص ‌های حسی در پارکینسون به اختلالاتی در نحوه پردازش و تفسیر اطلاعات حسی توسط مغز اشاره دارد. این تغییرات اغلب ظریف و کمتر از علائم حرکتی مانند لرزش یا سفتی قابل مشاهده هستند، اما می ‌توانند به طور قابل توجهی بر زندگی روزمره تأثیر بگذارند. افراد مبتلا به پارکینسون ممکن است در حس موقعیت بدن خود (حس عمقی)، تشخیص حرکت (حس جنبشی) یا تشخیص میزان تلاشی که در اقدامات روزمره خود می‌ کنند، مشکل داشته باشند. به عنوان مثال، هنگام راه رفتن، بسیاری از افراد مبتلا به پارکینسون احساس می ‌کنند که راه رفتن شان عادی است، اما در واقع، آن ها قدم‌ های کوچک برمی ‌دارند یا پاهای خود را می ‌کشند. یکی از قابل توجه ‌ترین اثرات این بازخورد حسی مختل شده، کاهش آگاهی از گفتار آهسته است. تحقیقات نشان می‌د هد که تا 90% از افراد مبتلا به پارکینسون دچار مشکلات گفتاری می ‌شوند و اغلب آهسته ‌تر از آنچه تصور می ‌کنند، صحبت می ‌کنند. به نظر آن ها، صدایشان عادی به نظر می ‌رسد. حتی ممکن است اصرار کنند که مشکل از شنوایی شنونده است. بین میزان بلندی که فکر می ‌کنند صحبت می ‌کنند و میزان آهستگی واقعی صدایشان، عدم تطابق وجود دارد. حتی زمانی که از آن ها خواسته می ‌شود خود را تکرار کنند یا بلندتر صحبت کنند، تشخیص این که گفتارشان خیلی آهسته یا نامفهوم است، می ‌تواند دشوار باشد. این عدم تطابق بین ادراک و واقعیت، نمونه ‌ای واضح از چگونگی تأثیر نقص‌ های حسی بر ارتباطات در افراد مبتلا به پارکینسون است. با گذشت زمان، اگر فرد مبتلا به پارکینسون به استفاده از گفتار آهسته ادامه دهد و عضلات به طور فعال به ظرفیت کامل خود استفاده نشوند، می ‌توانند ضعیف شوند. درمان زمانی بیشترین اثربخشی را دارد که با حمایت مداوم در خانه همراه باشد. همسر یا فرزندان بزرگسال نقش کلیدی در تقویت استفاده از قصد و کمک به افراد مبتلا به پارکینسون برای با انگیزه و با اعتماد به نفس ماندن ایفا می‌ کنند.

اختلالات حسی در بیماری پارکینسون

بسیاری از بزرگسالان مسن با یک یا چند فقدان یا چند فقدان حسی مانند از دست دادن بینایی، شنوایی یا لمس زندگی می­ کنند. این اختلالات حسی به صورت تکی یا به صورت ترکیبی، شخصی را که سعی در تسلط بر محیط و استقلال عملکردی دارد، به چالش می­ کشند. شما باید از محدودیت ­های حسی فرد اطلاع داشته باشید زیرا این مسائل نقش مهمی در توانایی وی در انجام فعالیت­ های گوناگون دارد. به عنوان مثال استفاده از توضیحات کلامی روشن و کاهش صدا های پس زمینه می ­تواند به افراد دچار کاهش بینایی و شنوایی کمک کند.

-مشکلات بینایی: از کلمات و اشکال بزرگ برای چاپ استفاده کنید. به یاد داشته باشید همیشه برای تضاد ایده آل از چاپ های تیره روی زمینه سفید استفاده کنید.

به یاد داشته باشید که توصیف کلامی و گام کلامی شما چگونگی یادگیری تمرینات توسط بیماران را نشان می دهد.

بیماران با کاهش دید، حساسیت بیشتری نسبت به نور دارند و ممکن است مدت زمان بیشتری طول بکشد تا به تغییرات نور عادت کنند.

از درهم و برهمی محیط جلوگیری کنید.

هنگام نشستن، بیماران پارکینسون برای قرار گرفتن مناسب باید موقعیت صندلی را با دست خود احساس کنند.

-گلوکوم: از هر موقعیتی که باعث افزایش جریان خون یا مایعات در چشم ها شود، مانند خم شدن و ثرار گرفتن سر زیر قلب خودداری کنید.

-کم شنوایی: به یاد داشته باشید که با یک تن صدای عادی صحبت کنید. داد نزنید. شدت صدای خود را به طور طبیعی نگه دارید و با شنوندگان ارتباط چشمی مستقیمی برقرار کنید.

پخش موسیقی در پس زمینه هم می تواند ناراحت کننده باشد و هم یک عامل حواس پرتی از انجام فعالیت ها به صورت ایمن باشد.

به صورت دیداری حرکات را نشان دهید تا بیماران بتوانند از زبان بدن شما به عنوان یک نشانه استفاده کنند. از حرکات استفاده کنید.

اگر آن ها به روشنی متوجه نشده اند، دستورات خود را دوباره تکرار کنید.

به بیمارانی که سمعک می پوشند یادآوری کنید کنید تا وقتی که در حین تمرینات نیاز به آوردن دست ها نزدیک به سر است با ضربه به سر سمعک را نیندازند یا موجب اختلال در کار آن نشوند.

-مشکلات ارتباطی مانند آفازی بیانی و آفازی گلوبال: جهت ها را ساده کنید و به صورت دیداری آن ها را نشان دهید.

به بیماران در مورد عملکردشان بازخورد مثبت دهید.

-از دست دادن حسی: ممکن است بیماران احساس گرما، سرما یا درد در دست و پای خود نداشته باشند، بنابراین آن ها را در موقعیت ایمنی نگه دارید.

عاقبت بیماری پارکینسون

فدراسیون جهانی کاردرمانگر ها ( WFOT ) کاردرمانی را توصیف می‌کند به عنوان: یک حرفه ایی که از طریق آکوپیشن باعث بهبود سلامتی و تندرستی و خوشی می شود. هدف اولیه کاردرمانی توانمندسازی افراد برای شرکت در فعالیت های روزمره زندگی است.کاردرمانگرها به وسیله توانمند کردن افراد،سبب افزایش توانایی آنها برای شرکت یا تغییر محیط شان در جهت مشارکت بیشتر می شوند.

دسته بندی جهانی عملکرد یک زبان ( VECOGNISED ) جهانی را برای توصیف شدت بیماری روی عملکرد ارائه می دهد. جدول زیر مروری کلی بر مشکلات یک شخص پارکینسونی است که ممکن است تجربه شود را نشان می دهد.

نقایص معمول افراد مبتلا به پارکینسون و اثرات آن ها روی فعالیت ها

چارچوب پردازش کاردرمانی: اطلاعات محدودی در مورد پردازش ها و تکنیک های استفاده شده به وسیله کاردرمانگر ها هنگام درمان بیماری پارکینسون وجود دارد. ( DEANE ) و همکاران از بررسی هایش به این نتیجه رسید که به طور شایع در انگلستان اهداف اصلی تمرینات بر روی استقلال و امن بودن و قابل اعتماد بودن در عملکرد تمرکز است که شامل فعالیتهایی مثل جابجایی ها،تحرک و خود مراقبتی است. اصول کاردرمانی برای پارکینسون این چنین است: مداخله اولیه شکل پیدا کند،از فعالیت ها و نقش های محدود کننده یا از دست داده شده جلوگیری شود که نیاز است تا استراتژی های انطباقی اختصاصی توسعه یابد و سپس ارزیابی و مداخله مراجع محور انجام تا اهداف با همکاری خود فرد و مراقبین به همراه بازبینی منظم تعیین شود.

به کارگیری طیف وسیعی از مداخلات برای پیدا کردن مشکلات فیزیکی و روانی اجتماعی تا مشارکت در فعالیت‌های روزمره مثل خودمراقبتی،تحرک و نقش های خانگی و خانوادگی و کار و تفریح ضروری است. یک چارچوب معمول کاردرمانی توسط ( JAIN ) ( PLAY FORDGKING )  ساخته شده است که می‌تواند مداخلات را به همراه خود بیمار چارچوب بندی کند و ممکن است برای پیشرونده بودن آن به صورت دینامیکی استفاده شود:

تعیین اهداف: تعیین اهداف توسط مراجع،در مشارکت به همراه تراپیست.

2 (A) آنالیز فعالیت: درجه تجزیه فعالیت تعیین شده است. کیفیت فعالیت در نظر گرفته شود که شامل کوشش و تقلا،کفایت،استقلال،امنیت برای رضایتمندی است.

2 (B)  : ارزیابی دیگر خدمات: تراپیست تعیین می‌کند و به مراجعین راجع به همکاری افراد دیگر گروه آموزش می‌دهد. ارجاع سودمند و به موقع هم در نظر گرفته می‌شود.

3 (C)  : درجه مداخله تا اجرا را تغییر دهد.

3 (B)  : دانش درجه مداخله تا اجرا را حمایت می کند.

3 (A)  : مهارت درجه بندی مداخله تا اجرا را افزایش ‌دهد.

نکات تمرینی کاردرمانی پارکینسون

-ترمور (لرزش) استراحت: نگه داشتن وزن سبک و انجام تکنیک های آرامش به کاهش ترمور کمک می کند.

-ریجیدیتی (سفتی دوطرفه): تمرینات بدنی متقابل متقابل (حرکت به عقب و رو به جلو) و چرخش (چرخش حول یک محور) به کاهش ریجیدیتی کمک می کند.

-پرپوسچر: به بیماران پارکینسون یادآوری کنید که از وضعیت بدن شان آگاه باشند.

تمریناتی مانند چرخش شانه به عقب را تشویق کنید.

بر روی تقویت عضلات تراپزیوس و رومبوئید تمرکز کنید.

شنا رو به دیوار به کاهش پرپوسچر کمک می کند.

-برادی کینزیا (حرکت آهسته): برای تکمیل هر حرکت، وقت اضافی در نظر بگیرید.

تمرینات را به مراحل گوناگون بشکنید.

-بی ثباتی پوسچرال: به طور مکرر به بیماران یادآوری کنید که از وضعیت بدنی خود آگاه باشند.

بیماران را تشویق کنید که با قدم های بزرگ تر راه بروند و سعی کنند با هر مرحله پا را از کف زمین بلند کنند.

یک تمرین پوسچرال خوب تکیه دادن به دیوار و نگه داشتن پشت سر (در صورت امکان ضمن نگه داشتن سطح چانه)، شانه ها، نواحی گلوتئال، ناحیه همسترینگ و پاشنه ها به دیوار، در حالی که پوسچر خوبی را حفظ کنند.

-فستینیشن (افزیاش سرعت و کوتاهی گام ها): هنگامی که فستینیشن رخ می دهد، قبل از شروع دوباره راه رفتن، شرکت کننده متوقف شده، نفس بکشد و قبل از شروع دوباره حرکت به وضعیت فیزیکی اولیه و مناسب برگردد.

-دیسکنزی (حرکات کنترل نشده) آتاکسی (حرکات لرزان اندام ها): فعالیت بدنی می تواند به کاهش دیسکنزی و آتاکسی کمک کند.

در حالی که نشسته است، از بیمار بخواهید حرکات تان را دنبال کند: بازو ها را در جلوی قفسه سینه بیاورد، انگشتانش را مشت کند و سپس باز کند. به آرامی بازو ها را به طرفین بیاورد و آن ها را تکان دهد. نفس عمیق بکشد.

-کاهش حرکات (یخ زدگی حرکتی): اگر یخ زدگی در حین جابجایی اتفاق افتاد، شرکت کننده را متوقف کنید، از فاصله خوب بین پاها اطمینان حاصل کنید، به آرامی او را از یک طرف به طرف دیگر حرکت دهید و سپس با راه رفتن ادامه دهید. بعضی اوقات حرکات جانبی و انجام حرکات رقص مانند می تواند به شکستن یخ زدگی حرکت کمک کند. به دلیل خطر زیاد افتادن، مراقب حرکات باشید.

پیاده روی یک فعالیت بدنی توصیه می شود. رژه رفتن ایستاده جایگزین خوبی است. تمرینات نشسته بر صندلی و تمرینات کششی آهسته نیز توصیه می شود.

-مشکلات حرکتی و حافظه حرکتی: دستورات را تکرار کنید و با نشانه های بینایی آنان را پیگیری کنید.

بیماران پارکینسون باید آرام و بدون هیچ حرکات تند و تیز فعالیت کنند.

-مشکل در کنترل دهان یا صورت: در گذر بیماری گفتار می تواند ضعیف شود و بیانات و حالات صورت ممکن است کمتر شوند. برای کاهش اثر این دو، تمرینات تنفسی را انجام دهید (مثلا تلفظ “آییو”، لبخند زدن، آواز خواندن و سوت زدن).

در گذر زمان مشکلات بلع و دیگر مشکلات مربوط به گفتار در مبتلایان به بیماری پارکینسون ظاهر می شوند. در این مواقع بیمار را به گفتاردرمانگر ارجاع دهید.

-دمانس: از نشانه های دیداری برای آموزش فعالیت ها استفاده کنید. تمرینات را به مراحل آسان بشکنید. فعالیت را ساده نگه دارید.

-افسردگی: روی توانایی ها و کارکرد هایی که شرکت کننده هنوز هم دارد، تمرکز کنید.

ورزش، ارتباط اجتماعی و سرگرمی به کاهش علائم افسردگی کمک می کند.

منابع:

parkinson.org

www.nhs.uk

parkinsonvoiceproject.org

news.ki.se

سوالات متداول:

1.علائم اولیه بیماری پارکینسون چیست؟

لرزش بیمار همزمان با ارتعاش دست و پا در حالت استراحت، آرام شدن حرکت ( برادیکینزیا)، سختی حرکت و خشک شدن دست و پا یا بدن، تعادل بد ( تعادل ضعیف) از علائم بیماری پارکینسون می باشد.

2. علائم بیمار پارکینسون در گفتار بیمار چیست؟

مشکلات بیماران پارکینسون شامل اختلال تنفس (کاهش حجم تنفسی مخصوصاً بازدمی)، مشکلات آوا سازی (کاهش حداکثر مدت زمان آواسازی) و اختلال در تولید (کاهش دامنه حرکتی در لب ها،فک و زبان) می باشد.

تمرینات تعادلی برای بیماران ام اس

یکی از مشکلات و عوارض بیماران ام اس، عدم تعادل در ام اس است، کاهش کنترل پوسچرال، عملکرد حسی-حرکتی را به مخاطره می‌اندازد و منجر به هم خوردن تعادل بیمار ام اس در طول انجام کارهای استاتیک و داینامیک می شود. در سطح جسمی، آسیب کنترل پوسچرال سبب افزایش مصرف انرژی، درد اسکلتی عضلانی،کاهش انعطاف و ایجاد مشکلاتی در فعالیت‌های روزمره زندگی می شود. این مشکلات به افتادن و ترس از افتادن، کاهش فعالیت و محدودیت مشارکت منجر می‌شود که انزوای اجتماعی مبتلایان را در پی دارد. در نتیجه، در بخش کاردرمانی و گفتاردرمانی ام اس دکتر صابر به ارزیابی بیمار و ارائه تمرینات تعادلی برای درمان مشکلات بیماران ام اس می پردازد. ورزش تعادلی بیماران ام اس موجب بهبود تعادل و متعاقباً کیفیت زندگی می گردد.  تعداد افتادن و فاکتورهای خطر افتادن،به دکتر ام اس اجازه طراحی برنامه‌های توانبخشی را متناسب با توانایی های بیمار می دهد. مرکز توانبخشی دکتر صابر با تجهیزاتی نظیر آب درمانی، مکانوتراپی تردمیل داخل آب و خدمات توانبخشی در منزل در حیطه درمان بیماران ام اس پیشرو می باشد.

تمرینات بدنی مناسب برای ام اس

تمرینات و فعالیت بدنی می ‌توانند به افراد مبتلا به ام ‌اس کمک کنند تا تعادل خود را حفظ کنند، سفتی عضلات را کاهش دهند و سلامت کلی خود را، از جمله سلامت جسمی و روانی، بهبود بخشند. تمرینات می ‌تواند علائم مختلف ام‌ اس را تسکین دهد، از جمله بهبود آمادگی قلبی عروقی، قدرت، عملکرد مثانه و روده، خلق و خو و عملکرد شناختی. فعالیت بدنی برای سلامتی و رفاه شما مهم هستند. اگر ام ‌اس دارید، تمرینات بدنی ممکن است به آسانی گذشته نباشد. تمرینات در آب، تمرینات خانگی، فیزیوتراپی و سایر گزینه‌ ها می ‌توانند به شما کمک کنند تا هم عملکرد فیزیکی و هم رفاه روانی خود را با ام ‌اس حفظ و تقویت کنید. با این حال، برخی از حرکات کششی و تمرینات می‌ توانند به افزایش سطح آمادگی جسمانی شما و بهبود تعادل و هماهنگی شما کمک کنند. برنامه ‌ای که برای شما مناسب باشد، به توانایی ‌ها و نیازهای خاص شما بستگی دارد. به همین دلیل، بهتر است قبل از شروع یک برنامه ورزشی با متخصص صحبت کنید، و آن ها به شما کمک خواهند کرد. کشش در تمرینات تعادلی می ‌تواند به بهبود تعادل و هماهنگی کمک کند. همچنین برای افراد با هر سطح فعالیت بدنی آسان است. برخی از کارشناسان توصیه می ‌کنند اگر ام‌ اس دارید، روزانه 10 تا 15 دقیقه کشش انجام دهید. تمرینات تعادلی می ‌تواند به بهبود وضعیت بدنی شما و جلوگیری از دردها و ناراحتی ‌های مرتبط با ام ‌اس کمک کند. گرم کردن و حرکت آهسته عضلات شما به جلوگیری از پارگی عضلات، کشیدگی‌ ها و رگ به رگ شدن کمک می ‌کند. بعد از بیدار شدن یا بعد از نشستن طولانی مدت کشش انجام دهید. کشش نشسته برای مبتدیان، آسان ‌تر و ایمن ‌تر است. ورزش و تمرینات تعادلی می ‌تواند به مدیریت بسیاری از علائم ام‌ اس کمک کند. مطالعات نشان داده ‌اند که تمرینات تعادلی برای افراد مبتلا به ام ‌اس می ‌تواند موارد زیر را بهبود بخشد:

-آمادگی قلبی عروقی

-قدرت

-عملکرد مثانه و روده

-خستگی

-خلق و خو

-عملکرد شناختی

-تراکم استخوان

-انعطاف ‌پذیری

در اینجا چند نکته برای کمک به کاهش خطر آورده شده است:

-قبل از شروع یک برنامه ورزشی، با متخصص یا فیزیوتراپیست صحبت کنید تا مطمئن شوید که برای شما مناسب است.

-یک بطری آب برای آبرسانی مجدد در نزدیکی خود نگه دارید.

-وقت بگذارید و به آرامی پیشرفت کنید.

-بین فعالیت ‌ها ۱۵ ثانیه یا بیشتر استراحت کنید.

-در صورت امکان، زمانی که شخص دیگری در اطراف است ورزش کنید، به خصوص زمانی که برای اولین بار شروع می ‌کنید.

برنامه ریزی درمان: تمرینات تعادلی برای بیماران ام اس

عدم تعادل در ام اس یک ناتوانی عملکردی است که ناشی از نابهنجاری عصبی- حرکتی مثل ضعف عضلانی و اختلالات حسی- حرکتی می‌باشد. به منظور کاهش ناتوانی و بهبود مشارکت، این مشکلات و سایر عوامل کاهنده مشارکت نیازمند توجه می باشند. بنابراین درمان اختلالات تعادل باید چند عاملی و مبنی بر ارزیابی های چند وجهی توانبخشی ام اس از عملکرد تعادل در زندگی واقعی باشد. اهداف معمول و شایع درمان اختلالات تعادل شامل کاهش ناتوانی به وسیله افزایش تعادل، قدرت و حرکت و همچنین بهبود مشارکت با کاهش و افتادن،خطرات افتادن و ترس از افتادن می باشد. رویکردهای مختلفی برای رسیدن به این اهداف استفاده شده که شامل تمرینات خاص تعادل، آموزش نحوه اجرای برنامه های قدرتی و هوازی، آموزش استراتژیهای پوسچرال و آموزش سازماندهی حسی است. حرفه های مختلف سلامت در اجرای این رویکردها مشارکت می کنند.

1. تمرین: شرایط جسمی کلی مبتلایان به ام اس معمولا ضعیف است و با مشکلات تعادل و کاهش مشارکت همراه است. نقش تمرینات بر عوامل عصبی که موجب کاهش آسیب بیماری‌های تحلیل برنده است آب می‌شوند بسیار مهم می باشد. برنامه تمرینات که شامل ایروبیک،تمرینات قدرتی و یوگا است اثرات خوبی بر کاهش علائم و تناسب کلی افراد مبتلا به ام اس با سطح ناتوانی ضعیف تا متوسط داشته و هم چنین اثرات مثبتی بر کیفیت زندگی آنها دارد. پژوهش ها بیانگر این نکته است که این تمرینات بر افراد با سطح ناتوانی خفیف،موثر تر از افراد با سطح ناتوانی شدید است.
2. تمرینات قدرتی: قدرت عضلات ضدجاذبه در کنترل پوسچرال و حرکت بسیار اهمیت دارد.نتایج مطالعات انجام شده در مورد تاثیر برنامه های قدرتی در افراد مبتلا به ام اس بیانگر بهبود عملکرد فانکشنال و ظرفیت عصبی- عضلانی در این افراد می باشد. ضعف عضلانی همراه با آسیب حرکت و مشکل تعادل در صورت اجرای تمرینات قدرتی در زمینه فانکشنال ممکن است بهبود تعادل و راه رفتن کمک کند.
3. تمرین افزایش تحمل: درفعالیت های تعادلی،تمرینات متمرکز بر تحمل باعث بهبود تعادل،کاهش فشار،تقلب و افزایش درک فرد از توانایی خود جهت انجام فعالیت‌های روزمره می‌شود. محققان دریافتند که بهبود تمرینات حرکتی هدفمند نسبت به تمرینات صرفاً تعادلی،بسیار موثر تر است.البته در این پژوهش اثر مثبت در شش ماهه اول بوده و دامنه حرکت فعال در ۷۵ درصد از افراد،بعد از ۶ ماه به صورت معناداری کاهش یافت.
4. توانبخشی حسی- حرکتی و تعادل: استراتژی های حسی-حرکتی جزء اصلی توانبخشی تعادل هستند.تمرینات تعادل معمولاً شامل آموزش تعادل تحت شرایط حسی و داینامیک چالش برانگیز در شرایط محیطی مختلف (مانند زمین و سطوح متفاوت دیگر،روشنایی متغیر) می شود. تمرینات در شرایطی با ورودی های حسی متفاوت حسی پیکری (مثل فوم زیر پا)،کاهش ورودی بینایی (مثل حرکت چشم ها با سر و یا بستن چشم ها)،یا تحریک سیستم وستیبولار (مانند تمرینات انجام شده با چرخش سر) انجام می‌شوند. به مرور با پیشرفت مراجعه می توانسته تمرینات را ارتقا داده و با تغییر شرایط،چالش مراجع را بیشتر کرد: برای مثال 1- کاهش یا افزایش سطح حمایتی،2- تمرین در محیطی ساکت و آرام یا محیطی با محرک های برهم زننده توجه و یا 3- استفاده از تمرینات تعادلی استاتیک یا داینامیک شامل راه رفتن با چرخش سر و نگاه کردن به هدفی ساکن،راه رفتن با حرکات عمودی و افقی چشم‌ها یا4- انجام یک تکلیف ثانویه در حین راه رفتن مانند اضافه کردن تکلیف شناختی،می تواند چالش تعادل داینامیک را ایجاد کند. (بدین منظور می توان از مراجع خواست که همزمان وقتی از موانع تعادل عبور می کند از عدد 100، 5 تا 5 تا کم کند.)

هنگام طراحی برنامه درمانی برای اختلال تعادل باید به آسیب سیستم حسی توجه شود (حسهای سوماتوسنسوری، بینایی، وستیبولار) و وجود احتمال بهبودی بررسی شود. اگر این احتمال وجود داشت درمان می‌تواند در جهت بهبود کیفیت اطلاعاتی که سیستم دریافت می کند و ارتقاء بهتر یکپارچگی اطلاعات جهت‌دهی شود و یا در غیر این صورت با تاثیر بر سیستم های جبرانی اثر این اطلاعات بر کنترل تعادل به حداقل برسد.

پس از ارزیابی باید وابستگی شخص به یک ورودی خاص بررسی شود. برای مثال اگر در شرایط بسته بودن چشم ها نوسان شخص افزایش یابد،به این معنی است که او وابسته به ورودی بینایی می باشد. بنابراین افزایش بهبودی حس های آسیب دیده به شیوه‌های مختلف باید دنبال شوند. مطالعات نشان می‌دهند که افراد با اختلال شدید تعادلی می توانند توانایی استفاده از سیستم حسی آسیب دیده را بهبود ببخشند. نکته بسیار مهم آن است که استفاده از استراتژی های حسی و بازآموزی حسی جزء اساسی در بهبود تعادل،به ویژه تعادل داینامیک است.

ورزش تعادلی بیماران ام اس

در مرکز تشخیص و درمان بیماران ام اس سایر برنامه ها و ورزش ها مثل تمرینات ثبات مرکزی و یوگا، کاورتورن و کوکسی و تمرینات آبی در حفظ عملکرد راه رفتن و حفظ تعادل در افراد مبتلا به ام‌اس مفید هستند. محیط آب به دلیل ویژگی خاصی که دارد می تواند مزایای درمانی داشته باشد، مثلاً نیروی رانش رو به بالا، آشفتگی جریان آب یا چگالی بیشتر آب نسبت به هوا باعث ایجاد مقاومت به حرکات میشود. به عنوان مثالی از تمرینات ورزشی برای ام اس که درمانگر باید در استخر آب برای این مراجعان تجویز کند می توان به کشش عضلات مختلف ( همسترینگ،ایلوپسواس و تریسپس) راه رفتن به اشکال مختلف (به شکل دایره، در یک خط مستقیم، با گام بلند، به سمت عقب، ایستادن روی یک پا یا ایستادن به شکل گردو شکستن) و تمرینات مربوط به اندام فوقانی در ترکیب با چرخش تنه در محیط آبی اشاره کرد.

تمرینات ورزش تعادلی بیماران ام اس در ثبات مرکزی عبارتند از تمرینات استفاده شده برای ثبات ستون فقرات، بازآموزی حس عمقی ناحیه لگنی، کمری، انقباض عضلات مالتی فیدوس با استفاده از ثبات داینامیک در وضعیت های مختلف طاق باز، دمر و چمباتمه و همچنین اضافه نمودن کارهای داینامیک مثل حرکت اندام ها و در مراحل بعدی استفاده از توپ درمانی (سوئیس بال).

تمرینات کاورتورن و کوکسی شامل حرکات چشم و سر به صورت نشسته هستند، مانند نگاه کردن در جهات مختلف باد و بدون چرخاندن سرور و با چشم باز و بسته، حرکات سر و تن مانند برداشتن یک شی از روی زمین با حرکت به سمت جلو،و چرخیدن به سمت راست و چپ حین بلند شدن از وضعیت نشسته.

منابع:

healthline.com

سوالات متداول:

1-بهترین زمان روز برای انجام این تمرینات؟
صبح زود پس از بیداری، بهترین زمان است زیرا دمای بدن پایین‌تر است (خستگی کمتری وجود دارد) و عضلات هنوز خسته نشده‌اند. توصیه می‌شود از تمرین در ساعت‌های گرم روز که خستگی ناشی از ام اس تشدید می‌شود، خودداری گردد.

2-آیا این تمرینات در مرحله پیشرفته ام اس هم مؤثرند؟
بله، حتی در مراحل پیشرفته بیماری که بیمار از واکر یا ویلچر استفاده می‌کند، تمرینات تعادلی قابل اجرا هستند. تمرینات نشسته (مانند پرتاب توپ در حالت نشسته)، استفاده از دیوار به عنوان تکیه‌گاه، و تمرینات بلند شدن/نشستن کنترل‌شده با صندلی می‌توانند مؤثر باشند. با این حال، همراهی فیزیوتراپیست در این مرحله الزامی است.

آسیب مغزی چیست؟ (انواع و علائم آن)

هر نوع جراحت در بافت مغزی را آسیب مغزی می گوید. علائم آسیب مغزی بسته به انواع آسیب مغزی وارده متفاوت است. و درمان توانبخشی آن نیز متفاوت می باشد. مرکز کاردرمانی و گفتاردرمانی آسیب مغزی دکتر صابر به صورت تخصصی در زمینه درمان علائم آسیب مغزی فعالیت می نماید. دکتر صابر متخصص توانبخشی سکته مغزی، و استاد دانشگاه شهید بهشتی با در اختیار داشتن تیم توانبخشی شامل کاردرمانان و گفتاردرمانان مجرب تلاش دارد بهترین نتیجه درمانی را برای مراجعین مرکز رقم زده و بیماران را در جهت استقلال فردی پیش ببرد. خدمات کاردرمانی و گفتاردرمانی در منزل برای تسهیل روند درمان در این مرکز ارائه می شود. در این مطلب تلاش داریم شما را با انواع اسیب مغزی و علائم آن آشنا نماییم.

انوع آسیب مغزی چیست؟

هر نوع جراحت وارده به مغز باعث آسیب سیستم اجرایی مغزی ( TBI )  میشود. ( TBI ) دو نوع کلی دارد:

زخم های باز: در این نوع زخم ها،جسمی خارجی (مانند گلوله،میله فلزی،چاقو و…) به داخل مغز نفوذ می کند و به قسمت های خاص مغز آسیب می رساند. علائم ثانویه بستگی به ناحیه از مغز که آسیب دیده‌اند دارد.

زخم های بسته: این نوع زخم ها از یک ضربه مغزی ناشی می شوند. مثلاً در یک تصادف وقتی سر با شیشه جلوی اتومبیل یا داشبورد برخورد می کند.

این نوع زخم ها باعث  انوع آسیب مغزی می‌شوند:

آسیب مغزی اولیه:

• شکستگی استخوان جمجمه
• کوفتگی/کبود شدگی
• توده خونی/لخته خونی
• پارگی بافت مغزی
• آسیب سلول های عصب

آسیب  مغزی ثانویه:

• تورم مغز/ آماس
• افزایش فشار داخل جمجمه( فشار داخل جمجمه‌ای)
• صرع
• عفونت داخل جمجمه‌ای
• تب
• فشار خون بالا/ پایین
• سدیم پایین
• کم خونی
• کربن دی اکسید خیلی زیاد/ خیلی کم
• انعقاد خون غیر طبیعی
• تغییرات قلبی یا ششی
• تغییرات تغذیه‌ای

علایم آسیب مغزی چیست؟

مشکلات جسمی

از دست دادن شنوایی، صدای وزوز در گوش، سردرد، حمله ناگهانی عصبی، سرگیجه، حالت تهوع، استفراغ، دید تار، کاهش قدرت بویایی یا چشایی، کاهش قدرت و تعادل در بدن، ماهیچه ها و پاها.

مشکلات ارتباطی

افراد با آسیب های مغزی اغلب مشکلات شناختی ( تفکر) و ارتباطی دارند که به طور چشمگیری به توانایی مستقل بودن آنها آسیب میزند. این مشکلات بستگی به شدت آسیب، میزان گسترش و محل آسیب مغزی دارند.

افراد بعد از آسیب مغزی ممکن است برای گفتن نظر یا معرفی خود در یافتن کلماتی که نیاز دارند مشکل داشته باشند. تلاش آنها برای درک پیام های نوشتاری و گفتاری ممکن است به اندازه تلاش برای درک یک زبان خارجی مشکل باشد. همچنین آنها مشکلاتی در هجی کردن ، نوشتن و خواندن دارند.

فرد ممکن است مشکلات ارتباطی-اجتماعی زیر را نیز داشته باشد:

• رعایت نوبت در گفت و گو
• ادامه موضوع گفت و گو

استفاده از یک لحن صدای مناسب

تفسیر جزئیات گفت و گو (مثلاً تفاوت بین بیان طعنه دار و جدی را نمی‌دانند)

• پاسخ به حالت های صورت و زبان بدن
• شرکت در گفت و گو هایی که سریع است.

علاوه بر موارد بالا بعد از آسیب مغزی ( TBI ) ممکن است ماهیچه های لب و زبان ضعیف تر شوند و هماهنگی کمتری داشته باشند. ممکن است بلندی صدای فرد در گفت و گو به اندازه کافی نباشد و یا حتی فرد قادر به صحبت کردن نباشد. ماهیچه های ضعیف ممکن است روی توانایی جویدن و بلع مواد غذایی تاثیر داشته باشد.

مشکلات شناختی

مشکلات شناختی در افراد آسیب مغزی( TBI ) بسیار شایع است. مهارت های شناختی ( فکری) شامل موارد زیر است:

آگاهی از اطراف، توجه، حافظه، تفکر، دلیل آوردن، حل مسئله و عملکردهای اجرایی ( مانند برنامه ریزی، شروع کردن، خودآگاهی، خودتنظیمی، ارزیابی).

مشکلات شناختی این بیماران شامل موارد زیر است:

مشکل در تمرکز حواس هنگامی که موارد حواس پرت کن وجود دارد (مانند ادامه گفت و گو در یک رستوران شلوغ، کار کردن روی چند تکلیف به صورت همزمان.)

پردازش آهسته و کند: پیام های طولانی بهتر است به صورت کوتاه و تقسیم شده دریافت شوند. شخص امکان دارد برای اطمینان از پردازش درست اطلاعات مجبور به تکرار آن باشد. شریک های ارتباطی بهتر است سرعت گفتار خود را کاهش دهند.

مشکلات حافظه کوتاه مدت: ممکن است یادگیری جدید مشکل باشد. معمولاً حافظه بلند مدت برای نگهداری حوادث و چیزهایی که قبل از آسیب رخ داده است سالم مانده است (مثلاً فرد نام دوستان و خانواده اش را به خاطر می آورد).

مشکلات عملکردهای اجرایی: سردرد در شروع تکالیف،تنظیم اهداف و تکمیل آنها مشکل دارد. برنامه ریزی و سازماندهی تلاشی برای انجام تکلیف است و انجام آن به تنهایی دشوار است. افراد اغلب برای این کار نیاز به کمک والدین و دوستان دارند.

مشکلات حل مسئله: فرد ممکن است نسبت به موقعیت ها واکنش تکانشی (بدون اینکه فکر کند) داشته باشد.

علت های بروز آسیب مغزی

افتادن: 28 درصد

تصادف وسایل نقلیه موتوری: 20 درصد

حوادث مختلف:19 درصد

دعوا و درگیری و ورزش:11 درصد

چگونه علائم آسیب مغزی تشخیص داده می شود؟

افراد ذیل برای ارزیابی و تدوین برنامه درمانی مناسب با همدیگر همکاری می کنند:

• پزشک
• پرستار
• عصب روانشناس
• آسیب شناس گفتار و زبان ( گفتار درمان)
• کاردرمانگر
• فیزیوتراپ
• مددکار اجتماعی
• معلم

آسیب مغزی و روش های درمان آن

آسیب‌ های مغزی یا همان TBI یکی از دلایل اصلی مرگ و میر و ناتوانی در شناخته شده اند. شما می ‌توانید در اثر ضربه یا تکان شدید به سر یا برخورد با چیزی که جمجمه شما را سوراخ می ‌کند، دچار TBI شوید. آسیب مغزی ممکن است مشکلات پزشکی کوتاه‌ مدت یا بلند مدت داشته باشد. درمان ‌هایی برای آسیب مغزی وجود دارد. مهم‌ تر از آن، راه‌ هایی برای جلوگیری از وقوع آن ها وجود دارد. درمان ‌های مختلفی برای آسیب های مغزی خفیف و متوسط تا شدید وجود دارند. درمان‌ های خاص بسته به وضعیت شما متفاوت است. بیشتر افرادی که دچار آسیب مغزی قابل توجهی شده‌ اند، به توانبخشی نیاز خواهند داشت. آن ها ممکن است نیاز به یادگیری مجدد مهارت ‌های اساسی مانند راه رفتن یا صحبت کردن داشته باشند. هدف، بهبود توانایی ‌های آن ها برای انجام فعالیت‌ های روزمره است. درمان معمولاً در بیمارستان آغاز می‌ شود و در واحد توانبخشی بستری، کلینیک های درمانی یا از طریق خدمات درمان در منزل ادامه می ‌یابد. پس از بهبودی از جراحی، احتمالاً درمان توانبخشی را آغاز خواهید کرد. هدف از توانبخشی، بهبود توانایی شما در انجام فعالیت ‌های روزانه و کمک به شما در مدیریت چالش‌ هایی مانند مشکلات ارتباطی یا سلامت روان است. نوع و مدت توانبخشی برای هر فرد متفاوت است و به شدت آسیب مغزی و قسمتی از مغز که آسیب دیده است، بستگی دارد. ممکن است برای درمان آسیب مغزی یکی یا ترکیبی از موراد زیر را دریافت کنید:

-فیزیوتراپی

-کاردرمانی

-گفتاردرمانی

-روان‌ درمانی

متخصصان توانبخشی ممکن است شامل موارد زیر باشند:

-پزشک توانبخشی: پزشکی که در طب فیزیکی و توانبخشی آموزش دیده است و بر کل فرآیند توانبخشی نظارت می ‌کند، مشکلات پزشکی توانبخشی را مدیریت می ‌کند و در صورت نیاز دارو تجویز می‌ کند.

-کاردرمانگر: که به فرد کمک می‌ کند تا مهارت ‌های لازم برای انجام فعالیت ‌های روزمره را یاد بگیرد، دوباره یاد بگیرد یا بهبود بخشد.

-فیزیوتراپیست: که به تحرک و یادگیری مجدد الگوهای حرکتی، تعادل و راه رفتن کمک می ‌کند.

-گفتاردرمانگر: که به فرد کمک می‌ کند تا مهارت‌ های ارتباطی خود را بهبود بخشد و در صورت لزوم از وسایل ارتباطی کمکی استفاده کند.

-روان‌ شناس: که اختلال شناختی و عملکرد را ارزیابی می ‌کند، به فرد کمک می ‌کند تا رفتارها را مدیریت کند یا استراتژی ‌های مقابله ‌ای را یاد بگیرد و در صورت نیاز برای سلامت عاطفی و روانی، روان ‌درمانی ارائه می ‌دهد.

گفتاردرمانی در آسیب مغزی

آسیب‌شناس گفتار و زبان ارزیابی رسمی مهارت‌های گفتار و زبان را تکمیل می‌کند. ارزیابی دهانی- حرکتی قدرت و هماهنگی ماهیچه های کنترل کننده گفتاری را بررسی می‌کند. درک و استفاده از نحو (دستور زبان)و معناشناسی و همچنین خواندن و نوشتن ارزیابی می شوند. در سکته مغزی نیز همین موارد باید مورد بررسی قرار گیرد.

مهارت های ارتباطی-اجتماعی (کاربردشناسی)با آزمون های رسمی و بازی کردن نقش های ارتباطی مختلف بررسی می‌شود.آسیب شناس گفتار و زبان مهارت های  ارتباطی- شناختی را ارزیابی می کند. آیا فرد از خود و اطرافیانش آگاهی دارد؟آیا فرد اسم خود،تاریخ،جایی که در آنجا قرار دارد و اتفاقی که برایش افتاده است را میداند؟مهارت های حافظه کوتاه مدت و فعال ارزیابی می‌شوند مانند گفتن جزئیات اصلی یک داستان کوتاه. عملکردهای اجرایی ارزیابی می‌شوند. آسیب‌شناس گفتار و زبان توانایی بیمار ضربه مغزی را در برنامه ریزی کردن،سازماندهی و توجه به جزئیات (مانند تکمیل کردن مراحل مسواک زدن) ارزیابی می کند.

منابع:

mayoclinic.org

my.clevelandclinic.org

سوالات متداول:

1.علت آسیب های مغزی چیست؟

علل آسیب مغزی را می توان به افتادن 28 درصد، تصادف وسایل نقلیه موتوری 20 درصد، حوادث مختلف 19 درصد، دعوا و درگیری و ورزش 11درصد می باشد.

2. مشکلات شناختی در بیماران آسیب مغزی چیست؟

سرعت پردازش پایین، مشکلات حافظه کوتاه مدت و اختلال در عملکرد های اجرایی و مشکل در حل مسئله از جمله اختلالات بیماران آسیب مغزی است.

وسایل کمکی بیماران ام اس

تعادل تحت تاثیر فاکتورهای درونی و بیرونی است. فاکتورهای بیرونی که می‌تواند کنترل تعادل را تحت تأثیر قرار دهد و خطر افتادن را کاهش دهد، عبارتند از اصلاح محیط منزل و تجویز وسایل کمکی مثل ارتز های مچ پا، عصا یا واکر توسط بعضی از مبتلایان به ام اس ممکن است در مقابل استفاده از ابزارهای بعضی از مبتلایان به ام اس ممکن است در مقابل استفاده از ابزارهای کمکی مقاومت کنند و اغلب نیازمند آموزش و دریافت تشویق از کاردرمان ام اس توانبخشی هستند. مرکز توانبخشی بیماران ام اس در زمینه حرکات فیزیوتراپی برای بیماران ام اس و استفاده از وسایل کمکی برای بیماران ام اس فعالیت می نماید. خدمات کاردرمانی در منزل برای بیماران ام اس از دیگر خدمات مرکز درمان ام اس دکتر صابر می باشد.

بهترین وسایل کمکی برای افراد مبتلا به ام اس

علائم ام اس گاهی اوقات می ‌تواند در زندگی روزمره شما اختلال ایجاد کند و کارهایی قبلاً ساده بودند را چالش ‌برانگیزتر کند. ابزارها یا تجهیزات مناسب می ‌توانند به شما در غلبه بر برخی از این موانع کمک کنند. اگر به مولتیپل اسکلروزیس مبتلا هستید، استفاده از وسایل کمکی و تجهیزات پزشکی بادوام می ‌تواند به شما کمک کند مستقل بمانید و کارهای روزمره را آسان ‌تر انجام دهید. می ‌توانید این اقلام را بخرید، اجاره کنید یا قرض بگیرید. متخصصان تشخیص و درمان ام اس می ‌توانند به شما کمک کنند تا تصمیم بگیرید به چه تجهیزاتی نیاز دارید. برای افراد مبتلا به مولتیپل اسکلروزیس تجهیزات تخصصی می ‌تواند بهبود مثبتی در تحرک و عملکرد روزمره ایجاد کند. متخصصان خدمات ارزیابی را برای کمک به شما در انتخاب مناسب‌ ترین تجهیزات و وسایل کمکی برای نیازهایتان ارائه می ‌دهد. تجهیزات و وسایل کمکی مناسب به افرادی که در انجام فعالیت‌ های روزمره مشکل دارند، کمک می ‌کند تا به عملکرد خود ادامه دهند و فعالانه در زندگی شرکت کنند. تجهیزات و وسایل کمکی ام اس می‌ توانند:

-استقلال، ایمنی، مشارکت اجتماعی را ترویج کرده و کیفیت زندگی را بهبود بخشند.

-به شما کمک کنند تا حس کنترل بر زندگی خود را دوباره به دست آورید یا حفظ کنید.

-به شما کمک کنند تا در خانه خود زندگی کنید.

طیف گسترده ‌ای از وسایل کمکی برای غلبه بر موانعی که در زندگی روزمره شما اختلال ایجاد می ‌کنند، وجود دارد. در واقع، ممکن است از میزان در دسترس بودن آن ها شگفت ‌زده شوید. در اینجا فقط چند نمونه آورده شده است:

-وسایل کمکی راه رفتن مانند واکر، عصا یا چوب ‌دستی، اسکوتر های موتوری و ویلچر.

-تجهیزات تطبیقی برای وسیله نقلیه شما مانند کنترل ‌های دستی و فرمان‌ های تخصصی با چرخش آسان برای کمک به ادامه رانندگی.

-تجهیزات تطبیقی برای خانه شما شامل صندلی ‌های دوش، میله‌ های دستگیره و رمپ‌ های آستانه.

-وسایل آشپزخانه و ابزارهای پخت و پز مانند دربازکن‌ های برقی شیشه و قوطی.

-ابزارهای بینایی و خواندن مانند مانیتور های بزرگ ‌تر، برنامه‌ های صفحه‌ خوان و منشور برای عینک ‌های طبی شما برای از بین بردن دوبینی.

-تجهیزات محل کار مانند صندلی‌ های قابل تنظیم و تکیه ‌گاه‌ های ساعد، ماوس ارگونومیک و صفحه‌ کلید های با کلید های بزرگ.

مهم است که توسط یک متخصص کاردرمانی ارزیابی شوید که عملکرد فیزیکی شما را ارزیابی کرده و تجهیزات یا وسایل کمکی مناسب را توصیه کند.

تجویز وسایل کمکی حرکتی برای بیماران ام اس

وسایل کمکی برای ام اس ممکن است بعضی عملکرد ها را بهبود بخشد اما باعث کاهش بعضی دیگر شود. برای مثال ارتز ( AFO)  می‌تواند تعادل استاتیک را در مبتلایان به ام اس که مشکل قدرتی و اختلال تعادل خفیف دارند، افزایش دهد، در حالی که زمانی که فرد ۱۰ متر راه می رود محدودیت تعادل داینامیک برای او ایجاد می شود. پیشگیری از افتادن هدف مهمی در توانبخشی ام اس است، به ویژه هنگامی که افتادن و ترس از آن به تغییر حرکت و کاهش مشارکت منجر شود. بهبودی در تعادل استاتیک و داینامیک، فاکتور اصلی در کاهش افتادن محسوب می شود. علاوه بر آن، ارزیابی خطرات موجود در منزل به منظور کاهش افتادن بررسی شده و مشاوره انجام می شود. توجه به این نکته ضروری است که درمانگر می بایست به حفظ انگیزه مراجع کمک کند و نقاط مثبت و پیشرفت ها را به مراجع یادآوری کند تا مشارکت کافی مراجع در بهبود تعادل، روند درمان را تسریع بخشد.

نکات کلیدی جهت شروع تمرینات فیزیوتراپی در بیماران ام اس

• پیدا کردن مرکز مشکل: پیش نیاز شروع برنامه تعادلی بیمار ام اس ،یافتن مرکز مشکل است، به این معنا که دکتر ام اس می بایست تمامی عضلات را با روش ( MMT ) مورد ارزیابی قرار داده و لیستی از تمامی عضلات دچار اسپاسم و ضعف تهیه نماید. لیست برای بهبود تعادل بیمار ام اس، بسیار کمک کننده است. بسیاری از این مراجعان برای رهایی از عوارض و محدودیت های اسپاسم عضلات به دنبال تزریق بوتاکس میروند. مخصوصاً در بعضی موارد اگر بوتاکس به عضلات اداکتور ران و یا همسترینگ تزریق شده باشد، به این علت که این عضلات در حفظ تعادل ایستاده دخیل هستند،اختلال تعادلی شدیدی در برد قابل مشاهده است. بنابراین نام عضلاتی که در گذشته یا اخیراً تزریق بوتاکس داشته اند اینکه چند وقت از این طریق می‌گذرد را هم به لیست خود اضافه کنید زیرا ممکن است اولویت تقویت عضلانی در فیزیوتراپی بیماران ام اس با این عضلات باشد. پس از تهیه لیست، عضلات را جهت برنامه افزایش قدرت و تحمل عضله در تمرینات حرکتی فیزیوتراپی اولویت‌بندی کنید.
• توجه به آنتاگونیست نه فقط آگونیست: مشکل بسیاری از درمانگران در بی نتیجه ماندن روند تمرینات حرکتی فیزیوتراپی در ام اس ، توجه صرف به عضلات آگونیست و غفلت از عضلات آنتاگونیست می باشد. برای مثال، مراجعه نمی تواند هنگام نشستن لب تخت کمر خود را صاف نگه داشته و حالت کایفوز همچنین در اکستنت کردن کمر با ضعف مواجه است. اگر با هدف بهبود تعادل مراجع در حالت نشسته، اکستانسورهای تنه را مورد ارزیابی قرار داده و به دلیل وجود ضعف در آن ها، صرفاً بر روی آگونیست یعنی اکستانسورهای تنه تمرکز شود از روند درمان نتیجه کافی حاصل نخواهد شد. اما اگر با بررسی فلکسورهای تنه، ضعف این عضلات مشخص شد، تقویت این عضلات نیز باید در برنامه فیزیوتراپی ام اس گنجانده شود. علت این امر آن است که در حالت نشسته لب تخت اکستانسور های تن به صورت انقباض کانسترینگ و فلکسورهای تن همزمان به صورت اکسنتریک در حال انقباض هستند تا بتوانند کمر را در وضعیت صاف نگه دارند. تقویت سرفه آگونیست ها ( در اینجا اکستانسور های تنه) باعث می‌شود مراجع کمر خود را تا حدی به سمت بالا بیاورد ولی قادر به حفظ وضعیت صاف کمر نباشد. به همین خاطر می بایست تمرینات تقویت عضلات هم بر روی عضلات آگونیست (در این مثال اکستانسور های تنه) و هم-در صورت ضعف-بر روی عضلات آنتاگونیست (در این مثال فلکسور های تنه) انجام  شود .

از تمرینات تعادلی برای بیماران ام اس سطح پایین شروع کنید. طبق نظر برتا بوبت زیربنای تعادل ایستاده، کسب تعادل در حالت نشسته، توانایی دو زانو ایستادن، دو زانو راه رفتن و حفظ حالت یک زانو جلو و یک زانوی عقب (در حالتی که فرد روی زانوها ایستاده)  می باشد. بنابراین اگر هدف، بهبود تعادل مراجع در حالت ایستاده است باید ابتدا به بهبود تعادل در وضعیت های پایه پرداخت. در هر یک از این وضعیت ها بهتر است از تمرینات استاتیک به سوی تمرینات داینامیک پیشروی کرد. برای مثال اگر هدف کوتاه مدت، کسب تعادل در حالت دو زانو است تمرینات استاتیک مثل توانایی حفظ خود در حالت دو زانو با چشم باز و بعد با چشم بسته میباشد. تمرینات داینامیک مانند اینکه مراجع توپ سی پی را در دست گرفته و به زمین بزند و مجدداً بالای سر ببرد و یا با حفظ تعادل توپ را یکبار از زیر زانوی راست و بار دیگر از زیر زانوی چپ عبور دهد. بهتر است در درجه بندی تمرینات، ابتدا لترال شیفت مراجع در حالت استاتیک تقویت شود و سپس از طریق قرار دادن مت زیر یک زانو ، سطح را بی ثبات کرده و تمرینات داینامیک از او خواسته شود.

معیارهای انتخاب وسیله کمکی

انتخاب وسیله کمکی مناسب برای بیماران ام اس، یک تصمیم حیاتی است که مستقیماً بر استقلال حرکتی، ایمنی و کاهش پیشرفت ناتوانی تأثیر می‌گذارد. پنج معیار کلیدی در این انتخاب باید مدنظر قرار گیرد:

۱. سطح ناتوانی (EDSS):

اگر نمره EDSS شما زیر ۴ است (ضعف خفیف پاها)، عصا یا واکرهای سبک بدون چرخ کافی‌اند.

برای نمره ۴ تا ۶٫۵ (ضعف متوسط با اختلال تعادل)، واکرهای چرخ‌دار با ترمز دستی و ویلچرهای سبک‌وزن توصیه می‌شوند.

در نمرات بالای ۷ (ناتوانی شدید)، ویلچرهای الکتریکی با پشتیبانی قفسه سینه ضروری است.

۲. شرایط فیزیکی فردی:

قدرت دست‌ها: اگر ضعف عضلات دست دارید، وسایل با دسته‌های ضخیم و نرم (مثل دسته‌های ژله‌ای) از لغزش جلوگیری می‌کنند.

تعادل: بیمارانی که اسپاسم پا دارند، به واکرهای چرخ‌دار با پایه‌های پهن (برای جلوگیری از واژگونی) نیازمندند.

۳. محیط زندگی:

خانه‌های با پله‌های باریک: ویلچرهای تاشو با عرض کمتر از ۶۵ سانتی‌متر.

سطوح ناهموار (حیاط، خیابان): واکرهای سه‌چرخه با چرخ‌های لاستیکی ضخیم.

۴. وزن کاربر و تحمل وسیله:

تحمل وزن واکرها معمولاً ۱۱۰-۱۵۰ کیلوگرم است. اگر وزن شما بالاتر است، از مدل‌های فولادی (نه آلومینیومی) استفاده کنید.

وزن خود وسیله: ویلچرهای آلومینیومی (۸-۱۲ کیلوگرم) برای جابجایی آسان‌تر از فولادی (۱۵-۲۰ کیلوگرم) هستند.

نتیجه‌گیری:

در این مقاله، دکتر صابر به بررسی وسایل کمک‌ای ضروری برای بهبود کیفیت زندگی بیماران ام‌اس پرداخته و تأکید می‌کند که این تجهیزات نه تنها ابزاری برای جبران محدودیت‌ها، بلکه عامل کلیدی در حفظ استقلال، ایمنی و توانمندی افراد هستند. همانطور که ایشان اشاره می‌کنند، انتخاب وسایلی مانند عصاهای هوشمند، واکرهای تاشو، صندلی‌های چرخدار سبک‌وزن، و تجهیزات تطبیقی خانه (دستگیره‌های ارگونومیک، نرده‌های حمام) باید با توجه به پیشرفت بیماری، سطح خستگی، و نیازهای فردی انجام شود تا از افتادن، تحلیل عضلانی و وابستگی بی‌مورد جلوگیری گردد.

دکتر صابر خاطرنشان می‌سازد که استفاده به‌موقع از این وسایل، مانع هدررفت انرژی بیماران در فعالیت‌های روزمره شده و آن‌ها را برای مشارکت در درمان‌های اصلی مانند فیزیوتراپی آماده‌تر می‌کند. ایشان همچنین بر نقش حیاتی تیم درمان (فیزیوتراپیست، کاردرمانگر) در تجویز و آموزش صحیحِ کاربرد این ابزارها تأکید دارند، چرا که یک وسیله نامناسب می‌تواند به جای کمک، باعث آسیب شود.

در نتیجه، پذیرش این وسایل به عنوان همراهان توانمندساز—نه نشانه‌ای از ناتوانی—ذهنیت بیماران را تغییر داده و به آن‌ها جسارت می‌دهد تا با وجود چالش‌های ام‌اس، زندگی پویا و ایمنی داشته باشند

منابع:

nationalmssociety.org

mstrust.org.uk

msqld.org.au

سوالات متداول:

1. آیا استفاده طولانی‌مدت از ویلچر باعث ضعف عضلات می‌شود؟
بله، اگر بدون برنامه فیزیوتراپی باشد. ترکیب استفاده از ویلچر + تمرینات مقاومتی روزانه (با باند کشی) از تحلیل عضلات جلوگیری می‌کند.

2- بهترین عصا برای بیماران ام اس با لرزش دست کدام است؟
عصاهای چهارپایه (Quad Cane) با پایه‌ی پهن و دسته‌های ضد لرزش (مثل مدل‌های DRIVE Medical) تعادل را ۴۰% بهتر از عصاهای معمولی افزایش می‌دهند.

عواقب بیماری ام اس| عاقبت بیماری ام اس | توانبخشی در ام اس |مرکز درمان ام اس دکتر صابر

ام اس یک بیماری دژنرتیو عصبی می باشد که ممکن است هر عضو از بدن را درگیر کنند. عاقب بیماری ام اس بسته به محل درگیری عصبی متفاوت می باشد. عوارض ام اس از مشکلات بینایی، گفتار تا اختلالات حرکتی متفاوت است. مشکلات حرکتی از مهمترین عواقب بیماری ام اس می باشد که بسیاری از بیماران را درگیر می کند. مرکز تشخیص و درمان ام اس دکتر صابر با در اختیار داشتن امکانات کامل توانبخشی بیماران ام اس شامل کاردرمانی ام اس و گفتاردرمانی ام اس به درمان عوارض و عواقب ام اس در بیماران می پردازد.

جهت تماس با کلینیک کاردرمانی و گفتاردرمانی جناب آقای دکتر صابر (کلینیک توانبخشی پایا در پاسداران ، کلینیک توانبخشی غرب تهران در سعادت آباد) باشماره 09029123536 تماس حاصل فرمایید.

از عواقب مهم ام اس که توسط  دکتر ام اس مورد ارزیابی و درمان قرار می گیرد مشکلات حرکتی، اختلال در راه رفتن و مشکلات تعادلی بیمار می باشد که موجب افت استقلال فرد و خانه نشینی بیمار می گردد. این امر به مرور بیمار ام اس را از ادامه فعالیت های شغلی بازمیدارد و باعث افسردگی و گوشه گیری آنان می شوند.

عواقب بیماری ام اس (عواقب حرکتی، تعداد افتادن، مشکلات حرکتی)

1. اختلالات حرکت: محققان طی مطالعه ای اثر ام اس را بر حرکت بیش از ۱۸۰۰ نفر مورد بررسی قرار داده و به این نتیجه رسیدند که افراد با انواع ام اس به طور متوسط بعد از 33.1 و 13.4 سال باید از ویلچر استفاده کنند. در مطالعه دیگر که با تمرکز بر اختلالات حرکتی بر ۷۰۳ فرد مبتلا به ام اس انجام شد نشان داد که 52.2 درصد از این افراد عصا 63.4 درصد ویلچر دستی، 36.7 درصد ویلچر برقی و 32.2 درصد اسکوتر استفاده می‌کردند.
2. تعداد افتادن: مطالعات نشان داده‌اند که مبتلایان به ام اس در مقایسه با افراد سالمند و همچنین نسبت به کسانی که دچار سکته شده‌اند، به میزان بیشتری افتادند را تجربه می‌کنند (حدود 1.3 تا 1.4 تجربه یک افتادن در طول یک ماه در مقایسه با افرادی با سایر بیماری‌های نورولوژی کال) .همچنین پژوهش ها حاکی از آن است که افراد نسبت به مراجعان دچار پارکینسون به میزان کمتری دچار افتادن می‌شوند.
3. فاکتورهای خطر: فاکتور خطر در واقع ویژگی،شرایط یا محیطی است که احتمال افتادن شخص مبتلا به ام اس را افزایش می دهد.افرادی که در مورد اختلال تعادل و تجارب حرکتی خود نگران هستند،بیشتر افتادن را تجربه می‌کنند. ماهیت افتادن غیر یکنواخت است و با علائم شناختی،اختلال عملکرد مثانه، بدتر شدن علائم در طول سال گذشته و مذکر بودن،افزایش می یابد. ارزیابی تعادل از طریق تست های تعادلی برگ، ( TUG ) و مقیاس 12 آیتمی راه رفتن ام اس سنجیده می شود. فاکتور های خطر دیگری که مرتبط با افتادن هستند عبارتند از سابقه افتادن ،استفاده از وسیله کمکی،نمره ( EDSS ) و اختلالات حس عمقی. در بعضی مطالعات به این نتیجه رسیدند که ۲۵ درصد از تجربه‌های افتادن در آشپزخانه یا حین فعالیت های تمیز کردن و ۴۳ درصد بعد از ظهر ها اتفاق می افتند. شکستگی هیپ اندام تحتانی آسیب‌های بسیار شایع ناشی از افتادن مبتلایان به ام اس هستند ( 52 درصد از کل شکستگی ها) که معمولاً با آسیب بافت نرم (کشیدگی،دررفتگی و ورم کردن) همراهند.
4. ترس از افتادن و اعتماد در تعادل: اختلالات تعادلی منجر به ترس از افتادن،کاهش اعتماد فرد به تعادل،تمایل به ساکن و بی حرکت بودن،کاهش سطح فعالیت جسمانی و کاهش خودکارآمدی در طول فعالیت های ضروری روزمره می شود. در ام اس ترس از افتادن با افتادن مرتبط میباشد. اعتماد به تعادل با استفاده از چند ابزار مورد ارزیابی قرار می گیرد. مقیاس ( ABC ) در چندین مطالعه برای ارزیابی اعتماد به تعادل استفاده شده است. در مقیاس ( ABC ) از شرکت کنندگان واسطه می شود تا به ۱۶ آیتم پاسخ دهند که به وسیله مقیاس نمره دهی از صفر تا صد درصد امتیاز داده می شود. سوال تکراری در کنار هر  آیتم این است که چگونه تعادل تان را از دست می‌دهید یا بی ثبات می شوید. مثالهایی از آیتم ها شامل راه رفتن پیرامون خانه،بالا و پایین رفتن از پله ها،کم شدن و برداشتن کفشش از روی زمین،ایستادن روی صندلی و دسترسی به اشیا اطراف،قدم گذاشتن و خارج شدن از پله برقی می باشد.

عاقبت ام اس و مشکلات تعادلی

شیوه ارزیابی سیستم تعادلی بر اساس سه جزء می باشد:

تاریخچه کلی

اولین جزء ارزیابی تعادل،جمع آوری اطلاعات در مورد توانایی شخص در انجام فعالیت‌های روزمره زندگی است. این اطلاعات هم از شخص و هم از مراقب با توجه به زمینه اجتماعی، سایکولوژیکال و محیطی گرفته می‌شود که ممکن است با اختلالات تعادل مرتبط بوده یا تداخل داشته باشد. جمع آوری اطلاعات در مورد شرایط، مکان و زمان هر افتادنی که گزارش می‌شود، نیازمند توجه می باشد. آنچه که شخص در هنگام افتادن انجام میدهند و تجربه هر علامتی مثل سرگیجه یا لرزش باید ثبت شود. مقیاس های زیر برای افراد سالمند به کار رفته اما در مطالعات مربوط به ام اس نیز استفاده می‌شود.

مقیاس ( FES ) درجه اعتماد فرد در انجام چندین فعالیت روزمره بدون افتادن را ارزیابی می کند که شامل ۱۶ آیتم راه رفتن بر سطح شیب دار،ملاقات دوستان یا اقوام،رفتن به محیط اجتماعی یا رفتن به یک مکان شلوغ می باشد.نمره های بالا بازتاب کننده اعتماد بیشتر در توانایی انجام فعالیت‌ها بدون افتادن است. در بین سالمندان نمره پایین تر از ۷۰ در مقیاس ( FES ) نشان دهنده ترس زیاد از افتادن خواهد بود.

در مقیاس ( ABC ) سطح اعتماد به تعادل در حین انجام شش و فعالیت روزمره ارزیابی می شود. مقیاس  هم فعالیت های درون منزل و هم بیرون منزل را ارزیابی نمره کامل 100 است که نشان دهنده سطح اعتماد بالا میباشد. روایی آزمون – باز آزمون مقیاس ( ABC )  در افراد مبتلا به ام اس 0.93 گزارش شده و مرتبط با تست های مختلف و تعادل استاتیک و داینامیک نمره کل پایین‌تر از ۷۵ در افراد سنین 7.6+- 65.6 غیر نرمال تلقی می‌گردد.

پزشکان علاقه‌مند به درک سطح توانایی فرد و عواقب بیماری ام اس، از ( DHI ) که یک مقیاس چند بعدی خود اجرایی است،استفاده می‌کنند. این مقیاس سطح ناتوانی جسمانی، احساسی و عملکردی را کمی سازی می کند. دامنه نمرات از صفر تا صد به معنای سطح بالای ناتوانی و نقص می باشد. اعتبار آزمون-باز آزمون این مقیاس در مبتلایان به ام اس 0.90  بود و ارتباط ضعیف آن با تستهای تعادل استاتیک و داینامیک گزارش شده است.

دو مقیاس نهایی برای درک توانایی افراد برای اجتناب از افتادن و مقابله با آن در صورت اتفاق،مفید است. مقیاس ( FCS ) نیازمند این است که شخص حس کنترل خود را برای پیشگیری از افتادن بسنجد،که شامل چهار آیتم در یک مقیاس پنج نمره ای است که یک نشان دهنده کاملاً مخالف و ۵ کاملا موافق است. کسب نمرات بالا نشان دهنده حس کنترل بیشتر برای پیشگیری از افتادن است. نمرات بالاتر نشان دهنده اعتماد فرد به خودش در مدیریت خطر افتادن خواهد بود.

ارزیابی مهارت های عملکرد و عاقبت ام اس

جزء دوم ارزیابی بر مهارت های عاقبت بیماری ام اس تمرکز دارد. اختلالات تعادل می توانند در انجام تکالیف در طول فعالیت های روزمره مشکل ایجاد کنند. برای مثال مشکل رفتن به خرید می تواند به دلیل مشکل در حرکت از ویلچر به ماشین یا در راه رفتن و چرخش سر برای دیدن اطراف باشد. تست های مبتنی بر عملکرد می‌توانند به درمانگر کمک کنند تا با مهارت های فردی مرتبط با کنترل تعادل را ارزیابی کند. مشاهدات بالینی اطلاعات بیشتری را فراهم می کند. در کل افراد با اختلالات تعادل در وضعیت ایستاده یک سطح حمایتی وسیع‌تر، فلکسیون در سطح هیپ، مچ و زانو و تنه اغلب به سمت جلو خم میشود. الگوی راه رفتن به وسیله چهار فاکتور زیر مشخص می‌شود:

1. افزایش فلکسیون هیپ و پلانتار فلکسیون مچ پا در تماس پاشنه برای کاهش فاصله بین مرکز ثقل و زمین.
2. کاهش سرعت،گام های کوتاه،افزایش زمان حمایت دو پا روی زمین در هنگام افزایش سرعت.
3. انقباض عضلات آگونیست و آنتاگونیست برای افزایش سفتی مفصلی.
4. کاهش حرکات سر و تنه به صورت کلی،اگرچه بعضی از شرکت‌کنندگان آتاکسی محوری نشان می‌دهند.

علاوه بر مشاهده، از مقیاس هایی که اجازه استانداردسازی ارزیابی و احتمال نمره دهی و مقایسه عملکرد مشخص در طول زمان را می‌دهند، میتوان استفاده نمود. برای مثال ( Equiscal )، ( six step spot) برای ارزیابی اختلالات تعادل در مبتلایان به ام اس طراحی شده اند. ابزارهای ( BBS ) و ( Dynamic ) ( Gait index ) برای سنجش عملکرد در تکالیف تعادلی استاتیک و داینامیک استفاده می شوند. هر دو مقیاس فراهم کننده نمره کلی هستند، اما آنالیز هر آیتم می‌تواند برای کاربرد آن در برنامه درمان و کمک به مشکل تعادل مفید باشد. مقیاس ( BBS ) یک ابزار روا و پایا برای مبتلایان به ام اس بوده آیا قادرند حداقل ۳۰ ثانیه بدون حمایت بایستند  یا خیر. مراجعان ام اس در آیتم هایی که نیازمند تعادل ایستاده بر سطح حمایت کوچک و در طول انتقال وزن در سطوح داخلی و خارجی هستند، عملکرد ضعیف تر از خود نشان می‌دهند. آسیب های حسی و وستیبولار به وسیله عملکرد ضعیف در تکالیفی که سر درگیر است و در تکالیف نیازمند چرخش کل بدن مشخص می شود. ۸ تکلیف این مقیاس شامل راه رفتن با چرخش سر،راه رفتن با حمل اشیا،راه رفتن پیرامون اشیا و بالا رفتن از پله می باشد. عملکرد توسط یک مقیاس ۴ نمره های سنجیده می‌شود. بر طبق مطالعات عاقبت ام اس انجام شده، آسیب کنترل سر و تنه باعث می شود که هنگام به چالش کشیده شدن اطلاعات بینایی و وستیبولار به وسیله حرکت سر،حفظ تعادل دچار مشکل شود.

ارزیابی استراتژی های حسی-حرکتی استفاده شده در انجام تکالیف

سیستم های آنالیز حرکت و صفحات استابلیومتریک برای ارزیابی مهارت های تعادلی در طول تکالیف استاتیک و راه رفتن، حالت ایستاده و استاتیک استفاده می شوند. صفحات استابلیومتریک برای درک عملکرد تعادل،استراتژی های حسی،حرکتی و تعریف آسیب های حسی،حرکتی استفاده می شوند. برای ارزیابی تعادل استاتیک معمولاً افراد می بایست بدون حرکت برای 20-60 ثانیه بایستند. این وسیله وضعیت فشار مرکزی ( COP ) در ایستادن آرام را ارزیابی می‌کند که نشان دهنده وضعیت وزنی فرد در سطح حمایتی او می باشد. لرزش سر می تواند منجر به مشکلاتی در جمع آوری اطلاعات بینایی-وستیبولار معتبر شود. اگر نوسان  ( COP ) در جهت جلو-عقب نسبت به محور داخلی-خارجی بالاتر باشد،بیانگر افزایش بی ثباتی در صفحه ساژیتال است. حرکات ( COP ) فراهم کننده اطلاعات مهمی برای استراتژی های استفاده شده برای کنترل تعادل است. برای مثال،ضعف اندام تحتانی چپ نشان‌دهنده تمایل به سمت راست می باشد.

بیماری ام اس چیست |علائم ام اس |نشانه‌های ام اس| MS|مرکز کاردرمانی و گفتاردرمانی دکتر صابر

بیماری ام اس چیست؟ اسکلروز متعدد یا ام اس نوعی بیماری خود ایمنی است که در آن غلاف میلین تخریب می شود و باعث شکل گیری پلاکهایی در قسمت هایی از ماده سفید مغز و طناب نخاعی می گردد که گاهی اوقات تا ماده خاکستری گسترش می یابد. این بیماری در سیستم عصبی مرکزی رخ می‌دهد و به ندرت با ناهنجاری‌های سیستم عصبی محیطی همراه می‌شود. از علائم ام اس، تخریب میلین است که باعث ایجاد نواحی پراکنده آسیب دیده در مغز و نخاع، بخصوص اطراف بطن ها و ساقه مغز میشود و طیف گسترده ای از علائم و نشانه ها ی ام اس را ایجاد میکند. اولین بار بیماری ms در سال ۱۸۶۸ توسط جین مارتین چارکت متخصص اعصاب فرانسوی معرفی شد. شیوع بیماری ام اس در خانم ها بیشتر از آقایون می باشد در مورد انواع بیماری ام اس باید به علائم ام اس خاموش، علائم ام اس بدخیم،نشانه ام اس در پا و علائم ام اس در چشم توجه شود. مرکز توانبخشی بیماران ام اس به درمان انواع بیماری ام اس پی پردازد.نشان های ام اس در بیماران به صورت مختلف بروز می کند، علائم ام اس در چشم شامل دو بینی گاه به گاه می باشد اما علائم ام اس حاد تا زمینگیر شدن بیمار پیش می روذ. دکتر متخصص به تشخیص علائم ام اس خاموش، علائم ام اس بدخیم در انواع بیماری ام اس می پردازد وبهترین درمان را ارائه می دهد.

جهت تماس با کلینیک کاردرمانی و گفتاردرمانی جناب آقای دکتر صابر (کلینیک توانبخشی پایا در پاسداران ، کلینیک توانبخشی غرب تهران در سعادت آباد) باشماره 09029123536 تماس حاصل فرمایید.

ام اس چیست؟

ام اس در برقراری ارتباط بین سلول های عصبی مغز و نخاع تداخل ایجاد می‌کند. سلول های عصبی از طریق زواید خود به نام دندریت و آکسون با یکدیگر ارتباط برقرار می کنند. دندریت پیام عصبی را دریافت کرده و به سمت جسم سلولی هدایت می‌کند و آکسون پیام عصبی را از سلول خارج می کند. بیشتر آکسون ها توسط غلافی سفید رنگ از جنس لیپوپروتئین به نام میلین پوشیده شده اند که باعث انتقال سریعتر پیام های عصبی در طول آکسون میشود. در بیماری ام اس(اسکلروز متعدد)،سیستم ایمنی بدن به میلین حمله می‌کند و به آن آسیب می‌زند. در نتیجه آکسون نمی‌تواند مانند قبل پیام های عصبی را منتقل کند.

شیوع بیماری ام اس

شیوع بیماری ام اس معمولا در خانم های جوان مشاهده می‌شود. به این صورت که میزان ابتلا در خانم‌ها ۴ برابر آقایان است. شیوع بیماری ام اس بین 2 و 150 در هر 100 هزار نفر می باشد که بستگی به کشور و جمعیت خاص آن دارد. برای مثال در شمال ایالات متحده آمریکا،کانادا و انگلستان،از هر 100 هزار نفر،100 نفر مبتلا به اسکلروز متعدد می باشند. بعد از سکته ، اسکلروز متعدد شایع‌ترین بیماری عصب شناختی در آمریکای شمالی است و همچنین شایع ترین بیماری عصب شناختی در افراد ۲۰ تا ۴۵ ساله است.

دوره های بالینی ام اس-انواع بیماری ام اس

در ابتدا ام اس(اسکلروز متعدد) را یک بیماری عودکننده-بهبود یابنده یا پیشرونده مزمن می دانستند،در حالیکه این نوع دسته بندی، مطالعه این بیماری و قرار دادن بیماران در یکی از این دو دسته را با مشکل مواجه ساخته بود. جهت برطرف کردن این مشکل،در سال ۱۹۹۶ یک مطالعه بین المللی انجام شد تا اصطلاحاتی که جهت توصیف دوره بالینی بیماری ام اس به کار می رود،به صورت استاندارد تعریف شوند. بنابراین امروزه چهار دوره بالینی یا الگوی پیشرفت بیماری برای ام اس (اسکلروز متعدد) مطرح شده است که پیش‌آگهی بیماری کمک فراوانی می‌کند.

علائم ام اس خفیف

مشخصه اصلی ام اس عود کننده- بهبود یابنده ( RRMS ) وجود حملات حاد ( عود) پیش بینی نشده است که به روشنی تعریف می‌شوند. به دنبال این حملات، بهبودی کامل یا نسبی بیمار همراه با عدم پیشرفت بیماری رخ می‌دهد،که ممکن است ماهها یا سالها طول بکشد. بعد از حمله،علائم ایجاد شده یا برطرف می‌شوند یا عوارضی باقی می‌ماند. این بیماری در ۸۵ تا ۹۰ درصد بیماران به این شکل آغاز می شود. اگر علائم به طور کامل پس از هر حمله برطرف شوند، بیماری ام اس از نوع خفیف می باشد.

پیشرونده ثانویه

65 درصد از بیمارانی که اختلالشان به شکل عود کننده – بهبود یابنده آغاز شده و پس از مدتی دچار پسرفت می شود. هست در این دوره بالینی،بیماری ام اس ابتدا از نوع عود و بهبود می باشد،اما پس از مدتی به صورت پیشرونده در می آید. پیشرفته بیماری با سرعت های متغیر رخ می دهد و ممکن است گاهی بعد از عود، بهبودی ناچیزی مشاهده شود. به طور کلی،31 درصد از بیماران دوره بالینی پیشرونده ثانویه ( SPMS ) را تجربه می کنند. معمولاً به طور متوسط ۱۹ سال طول میکشد که ( RRMS ) به ( SPMS ) تبدیل شود.

علائم ام اس بدخیم -عود کننده  و پیشرونده

در ام اس عود کننده- پیشرونده ( RRMS ) ،بیمار از ابتدا دچار پسرفت می‌شود، اما پیشرفت بیماری همراه با عود های حاد (با یا بدون بهبودی) رخ می‌دهد. دوره بالینی ۵ درصد از بیماران، عود کننده- پیشرونده می باشد.

علائم ام اس حاد یا پیشرونده اولیه

وضعیت بیماران مبتلا به ام اس پیشرونده اولیه به طور تقریباً ممتد بدتر می شود. ممکن است گاهی وضعیت بیمار برای مدت کوتاهی ثابت بماند و یا بیمار به طور موقتی به میزان اندک بهبود یابد. ( PPMS ) در 9 درصد از بیماران رخ می دهد و معمولا در حدود 40 سالگی آغاز می شود این نوع را نوع حاد نیز می گویند.

علائم بیماری ام اس چیست و نشانه‌های ام اس

علائم بیماری ام اس( اسکلروز متعدد) به دو دسته تقسیم می شوند: علائمی که مستقیماً به دلیل از بین رفتن میلین در مغز و نخاع ایجاد می‌شوند و علائمی که به طور مستقیم ایجاد نمی شوند. علائمی که به واسطه خود بیماری مستقیماً به وجود آمده‌اند را علائم اولیه می‌نامند؛مانند بی حسی و ضعف. گاهی بیمارانی که علائم اولیه ام اس را نشان می‌دهند،از مشکلاتی رنج می برند که به طور غیر مستقیم شکل گرفته اند. به این علائم،علائم ثانویه می گوییم. برای مثال،ضعف و سفتی باعث می شود که مقدار حرکت در مفاصل کاهش یابد، بیاموز که به این حالت کنتراکتور می گوییم. این بی حرکتی، می تواند خود منجر به پوکی استخوان شود.

علائم اولیه ام اس (اسکلروز متعدد) را می‌توان به طور کلی در ۵ گروه طبقه بندی کرد:

• حرکت و راه رفتن
• مثانه و روده
• گفتار و بلع
• اختلال حسی
• شناخت و حافظه

علائم ام اس مربوط به حرکت و راه‌رفتن می‌تواند شامل خستگی،سفتی،ضعف،ترمور،مشکل در تعادل، مهارت ضعیف، آتاکسی و تحریک ضعیف باشد.

خستگی یکی از شایعترین و مشکل ساز ترین علائم بیماری ام اس(اسکلروز متعدد) است که در حدود دو سوم بیماران دیده می‌شود و ممکن است ماهها یا حتی بیشتر به طول انجامد. حداقل دو الگوی متفاوت خستگی شناخته شده است:

نوع اول خستگی مداوم ای است که حتی انجام  ساده‌ترین فعالیت‌ها را برای بیمار غیرممکن می‌سازد.

نوع دوم، به دنبال چندین دقیقه فعالیت جسمی ظاهر می شود که بیشتر در پاها ایجاد شده و بعد از استراحتی کوتاه برطرف می شود . این حالت ممکن است چشم ها را نیز به دنبال مطالعه درگیر کند،که بعد از قطع مطالعه رفع می گردد. خستگی به طور عمده در هوای گرم و یا به دنبال حمام آب داغ تشدید می‌شود. افزایش دمای بدن (مثلاً در اثر تب) نیز باعث بدتر شدن این وضعیت می شود. بنابراین، بیماران مبتلا به ام اس(اسکلروز متعدد) که درگیر خستگی می باشند،از کاهش کیفیت زندگی شکایت دارند. با وجودی که خستگی می تواند مستقیماً در اصل ام اس ایجاد شود، عوامل دیگری از قبیل بی‌تحرکی نیز در آن دخیل می باشند. کاهش توان جسمانی و اختلالات خواب نیز از عوارض خستگی است.

نشانه های ام اس در پاها و تعادل

سفتی عضلات یکی دیگر از علائم ام اس (اسکلروز متعدد) می باشد که ممکن است با درد و گرفتگی عضلات همراه شود. در طی سیر بیماری، قدرت عضلانی دست ها و پاها ممکن است کاهش یابد و باعث شود بیمار برای راه رفتن به حمایت نیاز پیدا کند.

مخچه مسئول حفظ هماهنگی عضلات است و آسیب به آن باعث بروز مشکلات تعادل و هماهنگی حرکات می‌شود. این مسئله عدم تعادل در هنگام راه رفتن را به دنبال دارد. علاوه بر این،ممکن است فرد در برداشتن اجسام کوچک با دست دچار مشکل شود. همچنین ممکن است لرزش دست نیز رخ دهد.

مشکلات ادراری و روده ای به علت درگیری عضلات کنترل کننده مثانه و روده در بسیاری از بیماران مبتلا به ام اس(اسکلروز متعدد) دیده می‌شود. اختلالات روده کمتر به چشم می آید و معمولاً به صورت یبوست ناشی از بی تحرکی در مراحل انتهایی بیماری ظاهر می‌شوند. اما مشکلات ادراری در بیماران ام اس شایع است و منجر به بی اختیاری ادرار میشود. برخی از بیماران نیز قادر به تخلیه کامل مثانه خود نمی باشند.

علائم ام اس در چشم

در بخش مربوط به اختلال حسی نیز بی حسی،درد، مشکلات بینایی، سرگیجه، تورم مچ پا و سرد شدن کف پا دیده می‌شود. بیماری ام اس (اسکلروز متعدد)، یکی از شایع‌ترین بیماری های عصب شناختی است، که باعث بروز مشکلات بینایی می شود،به طوری که التهاب عصب بینایی، یکی از شایع‌ترین علائم ام اس در چشم ،به خصوص در اوایل بیماری می باشد. این امر منجر به تاری دید، عدم توانایی در درک رنگها و یا درد پشت کره چشم شده،که با حرکات چشم تشدید می شود. علاوه بر موارد فوق،نیستاگموس و دوبینی ممکن است به دلیل تاثیر اسکلروز متعدد بر مغز دیده شود.

اختلالات حسی در اثر آسیب به راه‌های حسی طناب نخاعی به وجود می‌آید. این علائم، عموما در یکی از اندام ها ظاهر شده و از علائم شایع بیماری میباشند. بی حسی می تواند به صورت عدم توانایی در درک حس سطحی، ضربه آرام نوک سوزن و یا دمای سرد و گرم تجربه شود.

با وجودی که سال ها تصور می‌شد ام اس (اسکلروز متعدد) یک بیماری بدون درد است، امروزه مشخص شده است که برخی از بیماران از درد و ناراحتی شکایت دارند. درد ممکن است عارضه مستقیم بیماری ام اس (اسکلروز متعدد) باشد و یا در اثر سایر علائم بیماری ایجاد شود. گویا شدت درد از خفیف تا شدید متغیر است. علاوه بر درد عضلانی اسکلتی در مفاصل، عضلات، تاندون ها و لیگامان ها،گاهی درد ناگهانی نیز گزارش شده است. برای مثال،بیمار ممکن است در اثر آسیب اعصاب صورتی، درد صورت را تجربه کند. گرفتگی های عضلانی در دست‌ها و یا پاها نیز به خصوص وقتی برای مدت طولانی بی‌حرکت مانده باشند، می تواند دردناک باشد. کاردرمانی جسمی در بیماران ام اس می تواند موجب بهبود علائم بیماری ام اس در بیمار گردد.

جهت مطالعه بیشتر به مطلب توانبخشی پارکینسون و توانبخشی بزرگسالان مراجعه نمایید.

ام اس و علائم آن

ام اس ( Multiple sclerosis ) چیست؟ ام اس یک بیماری التهابی است که در آن غلافهای میلین سلول‌های عصبی در مغز و نخاع آسیب می‌بینند. این آسیب‌دیدگی می‌تواند در توانایی بخش هایی از سیستم عصبی که مسئول ارتباط هستند اختلال ایجاد کند و باعث به وجود آمدن علائم و نشانه های اختلال در گفتار، حرکت و بینایی بیمار شود. مرکز توانبخشی ام اس دکتر صابر در زمینه ارزیابی علائم بیماری ام اس و عوارض ام اس در بیمار همچنین درمان ام اس فعالیت می نماید. با توجه به ناشناخته بودن علت ام اس در بیماران درمان به موقع و کاهش علائم نقش مهمی را در بهبود روند زندگی بیمار ایفا می کند.

 جهت تماس با کلینیک کاردرمانی و گفتاردرمانی جناب آقای دکتر صابر (کلینیک توانبخشی پایا در پاسداران ، کلینیک توانبخشی غرب تهران در سعادت آباد) باشماره 09029123536 تماس حاصل فرمایید.

علت بیماری ام اس چیست؟

این بیماری به طور معمول در سنین ۲۰ تا ۵۰ سالگی و در زنان دو برابر مردان اتفاق می‌افتد. علت ام اس نامشخص است،با وجود این گمان می‌رود این بیماری بر اثر ترکیبی از عوامل محیطی مانند عوامل آلوده کننده و ژنتیک اتفاق می‌افتد.

اسکلروز چندگانه یا ام اس به طور معمول بر اساس ارائه نشانه ها و علائم، همراه با تصویر برداری پزشکی و آزمایش های آزمایشگاهی لازم  توسط دکتر ام اس تشخیص داده می‌شود.تایید چنین تشخیصی به ویژه در مراحل اولیه آن دشوار است زیرا ممکن است علائم و نشانه ها مشابه با سایر مشکلات پزشکی باشند.

چگونه ام اس میگیریم؟

علل ژنتیکی ام اس یا مولتیپل اسکلروزیس

ام اس یک اختلال وراثتی نیست،اما مطالعات نشان دهنده برخی عوامل ژنتیکی بوده است که خطر ابتلا به بیماری ام اس را افزایش می‌دهد. خطر ابتلا به ام اس در اقوام بیمار به خصوص در خواهر و برادرها، والدین و فرزندان بیشتر از افراد دیگر است.در دوقلوهای تک تخمکی احتمال ابتلا در هر دو نفر ۳۵ درصد است که نشان دهنده چند ژنی بودن و پیچیدگی بررسی دلایل ام اس است. علاوه بر این،مطالعات تغییراتی ژنتیکی را در بیماران ام اس نشان داده است،برای مثال تغییراتی در کروموزوم ۶،و کروموزوم ۵ گزارش شده است.

دلایل محیطی ام اس

عوامل خطر عفونی

به نظر می‌آید که علاوه بر علل ژنتیکی بیماری ام اس دلایل دیگری نیز در مبحث علت شناسی مطرح باشد. برای مثال، احتمال ابتلا به بیماری ام اس با مهاجرت در سنین پایین ارتباط دارد که این پدیده با دلایل ژنتیکی قابل توجیه نیست. این یافته را می توان اینطور توجیه کرد که نوعی عامل عفونی که ناشی از یک میکروب شایع است، می تواند علت بیماری ام اس باشد. فرضیه های مختلفی درباره مکانیسم ایجاد کننده و علت به وجود آمدن بیماری ام اس مطرح شده اند. در «فرضیه بهداشت» اعتقاد بر این است که مواجهه با چندین عامل عفونی در اوایل زندگی، از فرد در مقابل ام اس محافظت می کند. بنابراین علت مولتیپل اسکلروزیس یک عکس العمل خود ایمنی است که توسط چندین میکرواور گانیسم عفونت زا در افراد مستعد و فعال می‌شود و با افزایش سن ابتلا،احتمال ام اس نیز بالا می رود.

فرضیه دوم اینکه در این زمینه است،«فرضیه شیوع» نام دارد. در این فرضیه علت ام اس یک بیماری در نظر گرفته می شود، که خود در نتیجه یک عامل بیماری زا رخ می دهد و احتمال وجود این عامل بیماری زا در نواحی با شیوع بالای ام اس بیشتر است. این عامل بیماری زا در بیشتر افراد یک عفونت پایدار بدون علامت ایجاد می کند، اما پس از گذشت چندین سال در برخی افراد باعث تخریب میلین می شود. البته از فرضیه بهداشت بیشتر حمایت شده است.

این احتمال نیز وجود دارد که یک عامل ویروسی در بروز بیماری ام اس نقش داشته باشد و عفونت با این ویروس عامل اولیه یا عوامل مساعد کننده در علت ابتلا به بیماری مولتیپل اسکلروزیس باشد. برای مثال، ارتباط ویروس تبخال در انسان با این بیماری ثابت شده است. در پژوهش سوتلو و همکارانش نیز ویروس آبله مرغان زوستر به مقدار زیادی در مایع مغزی نخاعی بیماران مبتلا به ام اس یافت شد.

عوامل خطر غیر عفونی

بیماری ام اس در مناطق دور از خط استوا بیشتر رخ می دهد. برخی دانشمندان معتقدند، با توجه به اینکه میزان مواجهه با نور آفتاب در طول سال، در مناطق نزدیک به خط استوا بیشتر است و ویتامین دی به طور طبیعی به دنبال مواجهه با آفتاب تولید می‌شود، این ویتامین اثر موثری بر عملکرد سیستم ایمنی دارد و ممکن است به محافظت در برابر دلایل ام اس کمک کند. به علاوه، کاهش ویتامین دی در نوزادان و کودکان نیز باعث ابتلای بیشتر آنها به عفونت‌های ویروسی نسبت به عفونت‌های باکتریایی می‌شود و در نتیجه در عملکرد سیستم ایمنی بدن آنها تداخل ایجاد می‌کند و فرد را مستعد ابتلا به مولتیپل اسکلروزیس میسازد. در پژوهش دیگری که در همین سال صورت گرفت، مشخص شد که میزان بالای ویتامین دی در سه ماهه سوم بارداری می تواند احتمال ابتلا به ام اس را در جنین کاهش دهد.

سوال متداول:

1-آیا ام اس بیماری خودایمنی است؟
بله، سیستم ایمنی به اشتباه به غلاف میلین اعصاب در مغز و نخاع حمله می‌کند.

2-آیا استرس علت ام اس است؟
استرس مستقیماً علت نیست، اما می‌تواند حملات را تحریک یا تشدید کند.

انواع ام اس

مرکز تشخیص و درمان ام اس دکتر صابر به بررسی دقیق علائم ام اس و تشخیص نوع ام اس در بیماران می پردازد.

• پیشرونده – عود کننده
• پیشرونده ثانویه
• پیشرونده اولیه
• عود کننده- فروکش کننده

عوارض ام اس در بیماران

معمولاً عوارض زیر در افراد دارای ام‌اس دچار مشکل می‌شود:

• شناخت (توجه،حافظه،برنامه ریزی،استدلال،حل مسئله،سازمان بندی)
• زبان ( واج شناسی، صرف، واژگان، نحو، معنا شناسی)
• گفتار( وضوح گفتار)
• ارتباط
• دیزآرتری
• بلع و غذا خوردن

بر اساس مطالعه‌ای که سال ۲۰۰۸ در ایتالیا روی عملکرد بلع ۲۲۶ بیمار ام اس انجام شد، مشخص شد که ۳۵ درصد از بیماران ام اس بلع غیرطبیعی داشتند.

گفتاردرمانی ام اس :

دیزآرتری یک اختلال گفتاری ناشی از آسیب به بخش کنترل حرکتی گفتار در بیماران ام اس است.

ممکن است در افراد دارای ام اس عملکرد حرکتی مکانیسم های گفتاری زیر دچار اشکال شود:

• تنفس ( عضلات تنفسی)
• آواسازی( حنجره)
• تشدید( نرمکام)
• تولید( لب، فک زبان)
• پروزودی ( نوای گفتار)

فرد دارای ام اس ممکن است یکی از انواع دیزآرتری های زیر را داشته باشد:

1. دیزآرتری سفت:

• کیفیت صوت خشن
• تلفظ دچار اشکال صداها
• سرعت پایین گفتار
• عبارات و جملات کوتاه تر
• بیش خیشومی

2. دیزآرتری عدم تعادل:

• لرزش صوتی
• تلفظ غیر معمول صداها
• حرکات متوالی ناهماهنگ در لب،فک و زبان
• گفتار اسکن مانند و رباتیک
• بلندی صدای متغیر

3. دیزآرتری ترکیبی:

تقریباً می‌توان گفت ترکیبی از موارد یک و دو اتفاق می‌افتد.

کاردرمانی و گفتاردرمانی در بیماران ام اس یکی از درمان های موثر و مفید در بیماری ام اس می باشد. بررسی دقیق علائم ام اس و درمان بیماران ام اس موجب کاهش عوارض بیماری ام اس در بیماران و ارتقاع کیفیت زندگی و استقلال بیمار می گردد. مرکز توانبخشی او اس دکتر صابر با کادر مجرب کاردرمان و گفتار درمان به صورت حرفه ای به درمان بیماران می پردازد.

علائم ام اس خفیف

مشخصه اصلی ام اس عود کننده- بهبود یابنده ( RRMS ) وجود حملات حاد ( عود) پیش بینی نشده است که به روشنی تعریف می‌شوند. به دنبال این حملات، بهبودی کامل یا نسبی بیمار همراه با عدم پیشرفت بیماری رخ می‌دهد،که ممکن است ماهها یا سالها طول بکشد. بعد از حمله،علائم ایجاد شده یا برطرف می‌شوند یا عوارضی باقی می‌ماند. این بیماری در ۸۵ تا ۹۰ درصد بیماران به این شکل آغاز می شود. اگر علائم به طور کامل پس از هر حمله برطرف شوند، بیماری ام اس از نوع خفیف می باشد.

پیشرونده ثانویه

65 درصد از بیمارانی که اختلالشان به شکل عود کننده – بهبود یابنده آغاز شده و پس از مدتی دچار پسرفت می شود. هست در این دوره بالینی،بیماری ام اس ابتدا از نوع عود و بهبود می باشد،اما پس از مدتی به صورت پیشرونده در می آید. پیشرفته بیماری با سرعت های متغیر رخ می دهد و ممکن است گاهی بعد از عود، بهبودی ناچیزی مشاهده شود. به طور کلی،31 درصد از بیماران دوره بالینی پیشرونده ثانویه ( SPMS ) را تجربه می کنند. معمولاً به طور متوسط ۱۹ سال طول میکشد که ( RRMS ) به ( SPMS ) تبدیل شود.

علائم ام اس بدخیم -عود کننده  و پیشرونده

در ام اس عود کننده- پیشرونده ( RRMS ) ،بیمار از ابتدا دچار پسرفت می‌شود، اما پیشرفت بیماری همراه با عود های حاد (با یا بدون بهبودی) رخ می‌دهد. دوره بالینی ۵ درصد از بیماران، عود کننده- پیشرونده می باشد.

علائم ام اس حاد یا پیشرونده اولیه

وضعیت بیماران مبتلا به ام اس پیشرونده اولیه به طور تقریباً ممتد بدتر می شود. ممکن است گاهی وضعیت بیمار برای مدت کوتاهی ثابت بماند و یا بیمار به طور موقتی به میزان اندک بهبود یابد. ( PPMS ) در 9 درصد از بیماران رخ می دهد و معمولا در حدود 40 سالگی آغاز می شود این نوع را نوع حاد نیز می گویند.

علائم بیماری ام اس چیست و نشانه‌های ام اس

علائم بیماری ام اس( اسکلروز متعدد) به دو دسته تقسیم می شوند: علائمی که مستقیماً به دلیل از بین رفتن میلین در مغز و نخاع ایجاد می‌شوند و علائمی که به طور مستقیم ایجاد نمی شوند. علائمی که به واسطه خود بیماری مستقیماً به وجود آمده‌اند را علائم اولیه می‌نامند؛مانند بی حسی و ضعف. گاهی بیمارانی که علائم اولیه ام اس را نشان می‌دهند،از مشکلاتی رنج می برند که به طور غیر مستقیم شکل گرفته اند. به این علائم،علائم ثانویه می گوییم. برای مثال،ضعف و سفتی باعث می شود که مقدار حرکت در مفاصل کاهش یابد، بیاموز که به این حالت کنتراکتور می گوییم. این بی حرکتی، می تواند خود منجر به پوکی استخوان شود.

علائم اولیه ام اس (اسکلروز متعدد) را می‌توان به طور کلی در ۵ گروه طبقه بندی کرد:

• حرکت و راه رفتن
• مثانه و روده
• گفتار و بلع
• اختلال حسی
• شناخت و حافظه

علائم ام اس مربوط به حرکت و راه‌رفتن می‌تواند شامل خستگی،سفتی،ضعف،ترمور،مشکل در تعادل، مهارت ضعیف، آتاکسی و تحریک ضعیف باشد.

خستگی یکی از شایعترین و مشکل ساز ترین علائم بیماری ام اس(اسکلروز متعدد) است که در حدود دو سوم بیماران دیده می‌شود و ممکن است ماهها یا حتی بیشتر به طول انجامد. حداقل دو الگوی متفاوت خستگی شناخته شده است:

نوع اول خستگی مداوم ای است که حتی انجام  ساده‌ترین فعالیت‌ها را برای بیمار غیرممکن می‌سازد.

نوع دوم، به دنبال چندین دقیقه فعالیت جسمی ظاهر می شود که بیشتر در پاها ایجاد شده و بعد از استراحتی کوتاه برطرف می شود . این حالت ممکن است چشم ها را نیز به دنبال مطالعه درگیر کند،که بعد از قطع مطالعه رفع می گردد. خستگی به طور عمده در هوای گرم و یا به دنبال حمام آب داغ تشدید می‌شود. افزایش دمای بدن (مثلاً در اثر تب) نیز باعث بدتر شدن این وضعیت می شود. بنابراین، بیماران مبتلا به ام اس(اسکلروز متعدد) که درگیر خستگی می باشند،از کاهش کیفیت زندگی شکایت دارند. با وجودی که خستگی می تواند مستقیماً در اصل ام اس ایجاد شود، عوامل دیگری از قبیل بی‌تحرکی نیز در آن دخیل می باشند. کاهش توان جسمانی و اختلالات خواب نیز از عوارض خستگی است.

نشانه های ام اس در پاها و تعادل

سفتی عضلات یکی دیگر از علائم ام اس (اسکلروز متعدد) می باشد که ممکن است با درد و گرفتگی عضلات همراه شود. در طی سیر بیماری، قدرت عضلانی دست ها و پاها ممکن است کاهش یابد و باعث شود بیمار برای راه رفتن به حمایت نیاز پیدا کند.

مخچه مسئول حفظ هماهنگی عضلات است و آسیب به آن باعث بروز مشکلات تعادل و هماهنگی حرکات می‌شود. این مسئله عدم تعادل در هنگام راه رفتن را به دنبال دارد. علاوه بر این،ممکن است فرد در برداشتن اجسام کوچک با دست دچار مشکل شود. همچنین ممکن است لرزش دست نیز رخ دهد.

مشکلات ادراری و روده ای به علت درگیری عضلات کنترل کننده مثانه و روده در بسیاری از بیماران مبتلا به ام اس(اسکلروز متعدد) دیده می‌شود. اختلالات روده کمتر به چشم می آید و معمولاً به صورت یبوست ناشی از بی تحرکی در مراحل انتهایی بیماری ظاهر می‌شوند. اما مشکلات ادراری در بیماران ام اس شایع است و منجر به بی اختیاری ادرار میشود. برخی از بیماران نیز قادر به تخلیه کامل مثانه خود نمی باشند.

علائم ام اس در چشم

در بخش مربوط به اختلال حسی نیز بی حسی،درد، مشکلات بینایی، سرگیجه، تورم مچ پا و سرد شدن کف پا دیده می‌شود. بیماری ام اس (اسکلروز متعدد)، یکی از شایع‌ترین بیماری های عصب شناختی است، که باعث بروز مشکلات بینایی می شود،به طوری که التهاب عصب بینایی، یکی از شایع‌ترین علائم ام اس در چشم ،به خصوص در اوایل بیماری می باشد. این امر منجر به تاری دید، عدم توانایی در درک رنگها و یا درد پشت کره چشم شده،که با حرکات چشم تشدید می شود. علاوه بر موارد فوق،نیستاگموس و دوبینی ممکن است به دلیل تاثیر اسکلروز متعدد بر مغز دیده شود.

اختلالات حسی در اثر آسیب به راه‌های حسی طناب نخاعی به وجود می‌آید. این علائم، عموما در یکی از اندام ها ظاهر شده و از علائم شایع بیماری میباشند. بی حسی می تواند به صورت عدم توانایی در درک حس سطحی، ضربه آرام نوک سوزن و یا دمای سرد و گرم تجربه شود.

با وجودی که سال ها تصور می‌شد ام اس (اسکلروز متعدد) یک بیماری بدون درد است، امروزه مشخص شده است که برخی از بیماران از درد و ناراحتی شکایت دارند. درد ممکن است عارضه مستقیم بیماری ام اس (اسکلروز متعدد) باشد و یا در اثر سایر علائم بیماری ایجاد شود. گویا شدت درد از خفیف تا شدید متغیر است. علاوه بر درد عضلانی اسکلتی در مفاصل، عضلات، تاندون ها و لیگامان ها،گاهی درد ناگهانی نیز گزارش شده است. برای مثال،بیمار ممکن است در اثر آسیب اعصاب صورتی، درد صورت را تجربه کند. گرفتگی های عضلانی در دست‌ها و یا پاها نیز به خصوص وقتی برای مدت طولانی بی‌حرکت مانده باشند، می تواند دردناک باشد. کاردرمانی جسمی در بیماران ام اس می تواند موجب بهبود علائم بیماری ام اس در بیمار گردد.

درمان ام اس خفیف

ام اس خفیف چیست؟ ام اس یک بیماری خود ایمنی می باشد به این معنا که بدن برعلیه میلین سلولهای عصبی اقدام مینماید و با تشکیل پلاک هایی بر روی پیام رسانی عصبی اختلال ایجاد می کند. در بیشتر موارد ام اس با حملات ناگهانی آغاز می شود و عوارضی را در فرد بیمار ایجاد می نماید، اگر علائم بیمار بعد از هر بار حمله به طور کامل بهبود یابد آن را بیماری ام اس خفیف می نامند. جدیدترین درمان ام اس( اسکلروز متعدد) را می‌توان در سه دسته جای داد: درمان علامتی،درمان عود و درمان مربوط به کاهش احتمال عود و ناتوانی. مرکز تشخیص و درمان ام اس در تهران به درمان ام اس خفیف به صورت تخصصی در حیطه گفتاردرمانی ام اس و توانبخشی ام اس می پردازد.

درمان ام اس خفیف

درمان علامت ام اس نمی‌تواند در روند بیماری را تغییر دهد،اما باعث تسکین علائم می شود. درمان عود ها معمولاً علائم و ناتوانی ناشی از عود ها را کاهش می دهد، ولی مانند درمان قبلی، تغییری در روند بیماری ایجاد نمی‌کند. سومین نوع درمان ام اس خفیف(کاهش احتمال عود) ناتوانی هایی که به طور موقت بر اثر حمله ایجاد شده را تخفیف داده و سعی در کاهش احتمال بروز ناتوانی دارد.

مولتیپل اسکلروزیس (MS) یک بیماری طولانی ‌مدت (مزمن) سیستم عصبی مرکزی است. تصور می‌ شود که این یک اختلال خود ایمنی است، وضعیتی که در آن بدن به اشتباه به خود حمله می ‌کند. ام اس یک بیماری غیر قابل پیش‌ بینی است که افراد را به طور متفاوتی تحت تأثیر قرار می‌ دهد. برخی از افراد مبتلا به ام اس ممکن است فقط علائم خفیفی داشته باشند. برخی دیگر ممکن است توانایی خود را برای دیدن واضح، نوشتن، صحبت کردن یا راه رفتن از دست بدهند، زمانی که ارتباط بین مغز و سایر قسمت ‌های بدن مختل می‌ شود. علائم ام اس اغلب غیر قابل پیش ‌بینی هستند. آن ها ممکن است خفیف یا شدید، کوتاه‌ مدت یا طولانی ‌مدت باشند. آن ها ممکن است در ترکیبات مختلفی ظاهر شوند، بسته به ناحیه آسیب ‌دیده سیستم عصبی. در ادامه رایج ‌ترین علائم ام اس خفیف آورده شده است. اما هر فرد ممکن است علائم متفاوتی داشته باشد. علائم زیادی وجود دارد که ام‌ اس خفیف می‌ تواند ایجاد کند، اما همه افراد همه آن ها را تجربه نخواهند کرد. برخی از شایع ‌ترین علائم مولتیپل اسکلروزیس خفیف در زیر فهرست شده ‌اند:

-خستگی

-بی‌ حسی و گزگز

-از دست دادن تعادل و سرگیجه

-سفتی یا اسپاسم

-لرزش

-درد

-مشکلات مثانه

-تاری دید یا دوبینی

-اختلال رنگ قرمز-سبز

-مشکل در راه رفتن

-مشکلات روده

-مشکلات بینایی

-مشکلات حافظه و تفکر

یکی از واضح ‌ترین علائم ام اس خفیف، مشکل بینایی است که به عنوان نوریت بینایی شناخته می ‌شود. این اغلب به این دلیل است که یک علامت ملموس ‌تر است در مقایسه با علائم عصبی مبهم‌ تر مانند بی‌ حسی و گزگز. با این حال، نباید فرض کنید که این علائم نشانه ام اس هستند، همه کسانی که آن ها را تجربه می ‌کنند، تشخیص ام اسخفیف  را دریافت نخواهند کرد. اگر علائم را به صورت آنلاین جستجو کرده ‌اید یا کسی را می ‌شناسید که به ام‌ اس مبتلا است، ممکن است این بیماری در ذهن شما باشد. اما بسیاری از علائم ام ‌اس خفیف می ‌توانند علائم سایر بیماری ‌ها نیز باشند. هیچ الگوی معمولی از علائم ام اسخفیف  وجود ندارد که برای همه صدق کند، افراد می‌ توانند در زمان ‌های مختلف علائم متفاوتی داشته باشند. علائم و نشانه‌ های اولیه ام اس می ‌تواند برای زنان و مردان یکسان باشد. درمان ام اس خفیف به علائم، سن و سلامت عمومی فرد بستگی دارد. همچنین به شدت بیماری نیز بستگی دارد.

جدیدترین درمان ام اس

در مرحله عود معمولاً از کورتیکواستروئید داخل وریدی مانند متیل پردنیزولون استفاده می شود. هدف این نوع درمان این است که هر چه سریعتر به حمله خاتمه داده شود تا نقایص پایدار کمتری بر بیمار به جای بماند. با اینکه کورتیکواستروئید ها در کوتاه مدت موثرند، اما باعث بهبودی طولانی مدت نمی گردند و عوارضی نظیر پوکی استخوان و نقص حافظه را ایجاد میکند.

مطالعات فراوانی در درمان ام اس در خارج از کشور نشان دادند که درمان با اینترفرون ها در حملات اولیه می‌تواند کمک کننده باشد. در سال ۲۰۰۷، شش درمان برای ام اس مطرح شد: آونکس، ربیف ، بتافرون، کوپاکسون، میتوکسانترون و ناتالیزوماب (تیسابری). تمامی این داروها در کاهش تعداد حملات و پیشرفت ناتوانی موثرند، اما میزان کارایی آن ها متفاوت است.

در درمان ام اس خفیف، تنها نوع دارو مطرح نیست و باید موارد دیگری نظیر درمان گروهی نیز مد نظر قرار گیرد. از آنجایی که بیماری مولتیپل اسکلروزیس باعث بروز علائم متنوعی می شود، کنترل و درمان بیماری ام اس خفیف به صورت بین رشته ای، توسط گروهی از متخصصان نظیر متخصص مغز و اعصاب،چشم پزشک و اعضای تیم توانبخشی صورت می گیرد.

درمان توانبخشی ام اس خفیف

در توانبخشی ام اس به بیمار کمک می شود تا با توجه به محدودیت‌های محیطی، آسیب فیزیولوژیکی و آناتومیکی خود و آرزوها، برنامه‌ها و اهداف خود در زندگی به حداکثر قابلیت جسمانی، روانشناختی، اجتماعی، شغلی و تحصیلی خود دست یابد. همان طور که از این تعریف بر می آید، فلسفه توانبخشی ام اس فراتر از مدل های سنتی زیست پزشکی است و نگرشی جامع تر نسبت به فرد و ارتباط وی با محیط اطرافش اتخاذ کرده است.

توانبخشی عصبی شاخه‌ای از توانبخشی است که هدف آن به حداکثر رساندن قابلیت ها و استقلال بیماری است که دچار ضایعه عصبی شده است. با وجود این که مداخله توانبخشی عصبی تاثیری بر روند بیماری نمی گذارد،اما می تواند تاثیر شگرفی بر آسیب عصبی ایجاد شده توسط اسکلروز متعدد داشته باشد.

اعضای اصلی تیم توانبخشی در بیماری اسکلروز متعدد عبارتند از پزشک متخصص طب کار،فیزیوتراپیست،کاردرمانگر،گفتار درمانگر و روانشناس می باشد. البته در صورت نیاز از متخصصان دیگر نظیر مشاوره شغلی نیز کمک گرفته می شود.

متخصص طب کار مشاورات لازم را درباره نحوه کنترل علائم نظیر اسپاسم،اختلال حسی،خستگی،کنترل روده و مثانه،مشکلات عضلانی اسکلتی،ضعف،عدم هماهنگی و روند توانبخشی به بیمار می دهد. فیزیوتراپیست عملکرد عصبی عضلانی و عضلانی اسکلتی را ارزیابی می‌کند و برای درمان مشکلات حرکتی بیماری ام اس در دامنه حرکت، قدرت،هماهنگی،اسپاسم و شیوه راه رفتن برنامه ریزی می کند.کاردرمانگر توانایی مراقبت از خود و فعالیت های روزمره را با درنظر گرفتن جنبه‌های عصبی-عضلانی،عضلانی اسکلتی و شناختی مورد بررسی قرار می دهد و به بیمار و خانواده وی کمک می نماید تا تغییرات لازم را در محیط زندگی خود ایجاد نمایند.همچنین آموزش مهارت های جبرانی برای غلبه یا تطابق با آسیب های عملکردی بیمار بر عهده کاردرمانگر می باشد. روانشناس نیز به شناسایی و درمان مشکلات عاطفی و شناختی بیمار کمک می نماید.

گفتار درمانگر آن یکی دیگر از اعضای اصلی تیم توانبخشی این بیماران می باشد. این متخصصان مشکلات ارتباطی و بلع را ارزیابی کرده و پس از تشخیص و درمان آنها می پردازند. علاوه بر این،گفتار درمانگر وظیفه دارد در برنامه ریزی روزانه به بیماران دچار بد عملکردی شناختی کمک کرده،و با طراحی آزمون های تشخیصی مناسب،نقایص شناختی آنها را شناسایی نماید.

توانبخشی شناختی در ام‌اس خفیف

توانبخشی شناختی (Cognitive Rehabilitation) یک روش مؤثر برای بهبود اختلالات شناختی ناشی از ام‌اس خفیف (RRMS) است که بر تمرکز، حافظه، سرعت پردازش اطلاعات و حل مسئله تأثیر می‌گذارد. بر اساس مطالعات انجمن جهانی ام‌اس، حدود ۵۰-۷۰% بیماران حتی در مراحل خفیف بیماری، علائمی مانند “مه‌ مغزی” (Brain Fog)، فراموشی کلمات یا کاهش توجه را تجربه می‌کنند. خوشبختانه، با برنامه‌ریزی هدفمند توانبخشی، می‌توان این چالش‌ها را مدیریت کرد و کیفیت زندگی را ارتقا داد.

چهار ستون اصلی توانبخشی شناختی در ام‌اس:

۱. ارزیابی تخصصی:

استفاده از آزمون‌های استاندارد مانند MoCA (ارزیابی شناختی مونترال) یا SDMT (آزمون نماد-رقمی) برای شناسایی دقیق نقاط ضعف.

نقشه‌برداری مغزی (fMRI) در موارد پیشرفته.

۲. تمرینات فعال سازنده مغز:

برنامه‌های کامپیوتری مانند BrainHQ یا Cogmed برای تقویت حافظه کاری.

تمرینات دوگانه (Dual-Task) مانند حل حساب ذهنی هنگام راه رفتن.

۳. راهکارهای جبرانی:

استفاده از ابزارهای عملی: دفترچه یادداشت دیجیتال، آلارم‌های دارویی، طبقه‌بندی اطلاعات با رنگ‌بندی.

تکنیک “قطعه‌بندی اطلاعات” (Chunking) برای به‌خاطرسپاری بهتر.

۴. بهبود سبک زندگی:

خواب منظم ۷-۸ ساعته (کم‌خوابی تشدیدکننده مه‌ مغزی است).

ورزش هوازی ملایم (۳۰ دقیقه پیاده‌روی روزانه جریان خون مغز را ۲۰% افزایش می‌دهد).

دکتر صابر، نورولوژیست برجسته، توضیح می‌دهد که مغز در ام‌اس خفیف از انعطاف‌پذیری عصبی (Neuroplasticity) برخوردار است و این ویژگی کلید موفقیت توانبخشی است. به گفته ایشان: «شروع زودهنگام تمرینات هدفمند، حتی پیش از ظهور علائم شدید، می‌تواند شبکه‌های عصبی جدیدی ایجاد کند که عملکردهای آسیب‌دیده را جبران می‌کنند.» برای نمونه، برنامه‌های کامپیوتری مانند CogniFit یا BrainHQ با طراحی بازی‌های سلسله‌مراتبی، حافظه کاری و سرعت انتقال اطلاعات را تا ۳۵% بهبود می‌بخشند.

یک بخش حیاتی توانبخشی شناختی، ادغام راهکارها در زندگی روزمره است. بیماران می‌توانند با تکنیک ساده‌ای مانند «قطعه‌بندی اطلاعات» (Chunking)، شماره تلفن‌ها یا لیست خرید را به بخش‌های کوچک‌تر تقسیم و به‌راحتی به‌خاطر بسپارند. همچنین، استفاده از ابزارهای تطبیقی مانند یادداشت‌های صوتی یا اپلیکیشن‌های مدیریت کارها (مثل Todoist) فشار بر حافظه را کاهش می‌دهد. جالب است بدانید تحقیقات ۲۰۲۴ دانشگاه هاروارد نشان داده است ۲۰ دقیقه پیاده‌روی روزانه در طبیعت، توجه انتخابی را تا ۴۰% افزایش می‌دهد زیرا کاهش استرس، التهاب عصبی را مهار می‌کند.

منابع:

hopkinsmedicine.org

msaustralia.org.au

mssociety.org.uk

سوالات متداول:

1- آیا ورزش برای ام‌اس خفیف مضر است؟
نه تنها مضر نیست، بلکه ورزش منظم زیر نظر فیزیوتراپیست توصیه می‌شود. تمرینات هوازی کم‌فشار (۳۰ دقیقه پیاده‌روی/شنا، ۴ بار در هفته) با کاهش التهاب عصبی، بهبود تعادل و کاهش خستگی تا ۴۰% همراه است. از حرکات پرشی یا دمای بالای محیط پرهیز کنید.

2-نقش کاردرمانی در ام‌اس خفیف چیست؟
کاردرمانی با آموزش تکنیک‌های حفظ انرژی، اصلاح محیط کار/منزل و استفاده از وسایل تطبیقی (مثل دستگیره‌های ارگونومیک)، استقلال فردی را افزایش می‌دهد. جلسات هفتگی به مدت ۳ ماه، کیفیت زندگی را ۵۰% بهبود می‌بخشد.

علت بیماری ام اس چیست | دلایل ام اس MS | مرکز کاردرمانی و گفتاردرمانی ام اس دکتر صابر

 علت بیماری ام اس چیست؟ مطالعات همه گیر شناسی روی دلایل ام اس تا حدودی علت ام اس را آشکار ساخته است. تئوری های ارائه شده بر اساس این داده ها سعی در پیدا کردن علت بیماری ام اس داشته اند،اما هیچ کدام از آنها به طور قطعی ثابت نشده است. با این حال ام اس (MS) احتمالاً نتیجه ترکیبی از عوامل ژنتیکی و محیطی می باشد. علت به وجود آمد بیماری ام اس هر موردی تشخیص داده شود درمان توانبخشی بخش مهمی از پروسه درمان می باشد. مرکز درمان ام اس شامل کاردرمانی و گفتاردرمانی ام اس زیر نظر دکتر صابر به درمان و توانبخشی بیماران ام اس به صورت تخصصی می پردازد. در این مطلب به این پرسش پاسخ می دهیم که چگونه ام اس میگیریم .

جهت تماس با کلینیک کاردرمانی و گفتاردرمانی جناب آقای دکتر صابر (کلینیک توانبخشی پایا در پاسداران ، کلینیک توانبخشی غرب تهران در سعادت آباد) باشماره 09029123536 تماس حاصل فرمایید.

چگونه ام اس میگیریم؟

علل ژنتیکی ام اس یا مولتیپل اسکلروزیس

ام اس یک اختلال وراثتی نیست،اما مطالعات نشان دهنده برخی عوامل ژنتیکی بوده است که خطر ابتلا به بیماری ام اس را افزایش می‌دهد. خطر ابتلا به ام اس در اقوام بیمار به خصوص در خواهر و برادرها، والدین و فرزندان بیشتر از افراد دیگر است.در دوقلوهای تک تخمکی احتمال ابتلا در هر دو نفر ۳۵ درصد است که نشان دهنده چند ژنی بودن و پیچیدگی بررسی دلایل ام اس است. علاوه بر این،مطالعات تغییراتی ژنتیکی را در بیماران ام اس نشان داده است،برای مثال تغییراتی در کروموزوم ۶،و کروموزوم ۵ گزارش شده است.

دلایل محیطی ام اس

عوامل خطر عفونی

به نظر می‌آید که علاوه بر علل ژنتیکی بیماری ام اس دلایل دیگری نیز در مبحث علت شناسی مطرح باشد. برای مثال، احتمال ابتلا به بیماری ام اس با مهاجرت در سنین پایین ارتباط دارد که این پدیده با دلایل ژنتیکی قابل توجیه نیست. این یافته را می توان اینطور توجیه کرد که نوعی عامل عفونی که ناشی از یک میکروب شایع است، می تواند علت بیماری ام اس باشد. فرضیه های مختلفی درباره مکانیسم ایجاد کننده و علت به وجود آمدن بیماری ام اس مطرح شده اند. در «فرضیه بهداشت» اعتقاد بر این است که مواجهه با چندین عامل عفونی در اوایل زندگی، از فرد در مقابل ام اس محافظت می کند. بنابراین علت مولتیپل اسکلروزیس یک عکس العمل خود ایمنی است که توسط چندین میکرواور گانیسم عفونت زا در افراد مستعد و فعال می‌شود و با افزایش سن ابتلا،احتمال ام اس نیز بالا می رود.

فرضیه دوم اینکه در این زمینه است،«فرضیه شیوع» نام دارد. در این فرضیه علت ام اس یک بیماری در نظر گرفته می شود، که خود در نتیجه یک عامل بیماری زا رخ می دهد و احتمال وجود این عامل بیماری زا در نواحی با شیوع بالای ام اس بیشتر است. این عامل بیماری زا در بیشتر افراد یک عفونت پایدار بدون علامت ایجاد می کند، اما پس از گذشت چندین سال در برخی افراد باعث تخریب میلین می شود. البته از فرضیه بهداشت بیشتر حمایت شده است.

این احتمال نیز وجود دارد که یک عامل ویروسی در بروز بیماری ام اس نقش داشته باشد و عفونت با این ویروس عامل اولیه یا عوامل مساعد کننده در علت ابتلا به بیماری مولتیپل اسکلروزیس باشد. برای مثال، ارتباط ویروس تبخال در انسان با این بیماری ثابت شده است. در پژوهش سوتلو و همکارانش نیز ویروس آبله مرغان زوستر به مقدار زیادی در مایع مغزی نخاعی بیماران مبتلا به ام اس یافت شد.

عوامل خطر غیر عفونی

بیماری ام اس در مناطق دور از خط استوا بیشتر رخ می دهد. برخی دانشمندان معتقدند، با توجه به اینکه میزان مواجهه با نور آفتاب در طول سال، در مناطق نزدیک به خط استوا بیشتر است و ویتامین دی به طور طبیعی به دنبال مواجهه با آفتاب تولید می‌شود، این ویتامین اثر موثری بر عملکرد سیستم ایمنی دارد و ممکن است به محافظت در برابر دلایل ام اس کمک کند. به علاوه، کاهش ویتامین دی در نوزادان و کودکان نیز باعث ابتلای بیشتر آنها به عفونت‌های ویروسی نسبت به عفونت‌های باکتریایی می‌شود و در نتیجه در عملکرد سیستم ایمنی بدن آنها تداخل ایجاد می‌کند و فرد را مستعد ابتلا به مولتیپل اسکلروزیس میسازد. در پژوهش دیگری که در همین سال صورت گرفت، مشخص شد که میزان بالای ویتامین دی در سه ماهه سوم بارداری می تواند احتمال ابتلا به ام اس را در جنین کاهش دهد.

علاوه بر پایین بودن سطح ویتامین دی،کشیدن سیگار نیز یکی دیگر از عوامل خطر ساز ابتلا به مولتیپل اسکلروزیس،است.

علت به وجود آمدن بیماری ام اس چیست؟

بنابراین می‌توان عوامل خطر آفرین فراوانی را برای علت به وجود آمدن بیماری ام اس برشمرد. اما نمی توان یک علت غالب برای این بیماری پیدا کرد. البته این غیر معمول نیست که چندین عامل در بروز یک بیماری دخیل باشند. اکثر بیماری های پیشرونده مزمن به دلیل تعامل بین یک یا چند نقص ژنتیکی محیط فیزیکی و اجتماعی که تاثیر آنها را افزایش می‌دهد، ایجاد می شوند. پس با مرور پژوهش‌های صورت گرفته می‌توان علت مولتیپل اسکلروزیس را نتیجه تعامل سه عامل به هم وابسته بسیار مهم دانست: محیط،ایمنی،و وراثت.