دسته: بیماری ام اس

گفتاردرمانی در ام اس

اختلالات گفتاری و دیزارتری در ام اس ممکن است در هر مرحله ای رخ دهد. علائم مشکلات گفتاری ممکن است در مراحل پیشرفته تر، شدید تر شود؛ با این حال گفتاردرمانی می تواند کمک ویژه ای به مبتلایان به ام اس داشته باشد. گفتاردرمانی ام اس به افراد مبتلا به این اختلال کمک می کند تا اختلالات بلع یا گفتاری را مدیریت کنند. تعداد کمی از بیماران مبتلا به اِم اِس از ابزار های ارتباطی جایگزین و مکمل استفاده می‌کنند. البته بیشتر بیماران نیز به این ابزار ها نیاز ندارند. دیزارتری در اِم اِس به ندرت آن‌ قدر شدید می‌ شود که ارتباط غیرگفتاری تنها راه انتقال مفاهیم باشد. یک مطالعه مقطعی بزرگ در سال 1985 روی 656 فرد مبتلا به اِم اِس صورت گرفت که نشان داد تنها 40% از بیماران در انتقال مفاهیم دچار مشکل هستند (نامفهوم بودن گفتار برای غریبه‌ها) و تنها %1 از بیماران از ابزار های ارتباطی جایگزین و مکمل استفاده می‌ کردند. با این حال آسیب‌ شناس گفتار و زبان باید با ابزار های ارتباطی جایگزین و مکمل آشنا باشد و اطلاعاتی در زمینه نحوه‌ی ارزیابی بیمار و ابزار مناسب برای برآورده کردن نیاز های وی کسب کند.گفتاردرمانی در ام اس می تواند به افراد مبتلا به این بیماری کمک کند تا در مدیریت مشکلات ارتباطی یا مسائلی همچون بلع، کمتر با مشکل مواجه شوند. گفتاردرمانی مولتیل اسکلوروزیس از طریق استراتژی هایی برای بهبود گفتار و بهبود کیفیت صدای فرد کمک کننده است. مرکز توانبخشی در ام اس می تواند شامل طیف گسترده ای از تکنیک ها و روش ها با توجه به نیاز فرد مبتلا باشد. برای تشخیص اختلال گفتاری بزرگسالان و همچنین گفتاردرمانی در ام اس در ابتدا باید مهارت ­های شناختی- ارتباطی بیمار به طور مختصر بررسی شوند تا در صورت نیاز به ارزیابی کامل آسیب شناس گفتار و زبان، اقدامات لازم صورت گیرد. غربال­گری اختلالات شناختی- ارتباطی باید برای تمام بیماران مبتلا به ام اس انجام شود، و در شرایط ایده آل، تمام بیماران مبتلا به ام اس باید به آسیب شناس گفتار و زبان ارجاع داده شوند. حتی اگر بیمار مشکل ارتباطی خاصی را گزارش نکند نیز باید غربال­گری نقایص شناختی-ارتباطی صورت گیرد، زیرا ممکن است بیمار تعریف صحیحی از مشکلات ارتباطی در ذهن خود نداشته باشد. در روند غربال­گری، ابتدا باید با بیمار یا مراقبان وی مصاحبه شود و سوالاتی درباره مشکلات شناختی-ارتباطی بیمار در گذشته و در حال حاضر پرسیده شود. سپس تاریخچه پزشکی بیمار مرور می­ شود و اطلاعات مربوطه استخراج می­ گردد. سرانجام، در حین مکالمه با بیمار، علائم و نشانه­ های مربوط به عملکرد شناختی-ارتباطی وی ثبت می­ گردد. کلینیک تخصصی توانبخشی دکتر صابر، بهترین مرکز تشخیص و درمان ام اس در تهران، با تشخیص اختلال گفتاری بزگسالان مبتلا به ام اس و با انجام خدمات گفتاردرمانی در ام اس و همچنین گفتاردرمانی در منزل به بیماران مبتلا کمک می کند.

ابزار های ارتباطی بیماران ام اس چیست؟

هنگام انتخاب ابزار مناسب برای ارتباط جایگزین و مکمل،‌ باید نیاز ها و توانایی‌ های فرد را با ویژگی‌ های سیستم ارتباطی تطابق داد. عملکرد های اجرایی مرکزی،‌ رفتاری، بینایی ـ حرکتی و زبانی ـ شناختی بر اِم اِس تأثیر می‌ گذارند و بنابراین نیاز به ارزیابی رسمی دارند. علاوه بر این در ارزیابی باید با بیمار و افراد مهمی که با او زندگی می‌ کنند، مصاحبه کرد تا نیاز های ارتباطی آن‌ ها تعیین شود. مشاهده‌ غیر رسمی محیط طبیعی برای برقراری ارتباط نیز سودمند است. اهداف نیاز های ارتباطی و نتایج مطلوب بر اساس شرایط بیمار و اعضای خانواده تعیین می‌ شود. ارزیابی رسمی ارتباط جایگزین و مکمل علاوه بر موارد فوق به شناسایی این موارد نیز کمک می‌کند (گلنن و همکاران):

• روش‌ های ارتباطی مورد استفاده در حال حاضر (گفتار، آواسازی، ایما و اشاره، تکان دادن سر، اشاره کردن، نوع نگاه و بیانات چهره‌ ای)؛
• تجارب گذشته از کار با ابزار های ارتباط جایگزین و مکمل؛
• محیط ارتباطی (خانه، مدرسه، محل کار و جامعه)؛
• مسائل مربوط به حرکت، قرار گیری وضعیت بدن، نحوه نشستن و وضعیت بینایی (توسط کار درمانگر بررسی می‌ شود)؛
• توانایی استفاده از ارتباط جایگزین و مکمل (کنترل عملکرد اندام‌ های فوقانی، اندام‌ های تحتانی،‌ سر و چشم‌ ها)؛
• تکنیک‌ ها یا وسایل دیگری که می‌ توان همراه با سیستم ارتباط جایگزین و مکمل به کار برد (برای مثال: ویلچر، کامپیوتر و کنترل کننده‌ های محیطی)

ارزیابی رسمی نیاز های ارتباطی به برنامه‌ درمانی جهت می‌ دهد و اهداف زیر را شناسایی می‌ کند:

• گرفتن توجه از دیگران؛
• درخواست کمک؛
• اشیاء یا فعالیت‌ ها؛
• ارتقاء تعاملات اجتماعی؛
• رعایت نوبت
• پرسیدن سؤال یا پاسخ دادن به سؤال دیگران.

آسپرگر یک مقیاس گفتاری 10 نمره‌ای طراحی کرد که با درجه‌بندی موارد زیر به تصمیم‌گیری درباره‌ی داشتن صلاحیت برای اعمال ارتباط دهانی جایگزین و سپس بررسی میزان پیشرفت بیمار کمک می‌کند:

• تمایل بیمار برای استفاده از آواسازی یا گفتار به منظور برقراری ارتباط با شرکای آشنا و سپس ناآشنا؛
• چگونگی ادراک پیام، ترمیم آن و واضح کردن آن در صورت نیاز.

در سال‌های اخیر مطالعات فراوانی روی ارزیابی و درمان ابزارهای ارتباطی جایگزین و مکمل صورت گرفته است که باعث ارتقاء سطح دانش و مهارت ما و ورودی تجهیزات جدید به بازار شده است. تجویز وسیله ارتباطی جایگزین توسط گروه متخصص در این زمینه انجام می‌ شود. این متخصصان به خاطر دارند که ارتباط در محیط طبیعی گوینده رخ می‌دهد و بیمار و شرکای ارتباطی وی را در کانون توجه قرار می‌ دهند و هنگام نیاز به ابزارآلات گران و با تکنولوژی پیشرفته از سازمان‌ های ذی‌ ربط کمک می‌ گیرند.

اعضای تیم ارتباط جایگزین و مکمل به شرح زیر می‌ باشند (گلنن و همکاران):

1. مشاور ارتباط جایگزین و مکمل: آشنا با امکانات، سیستم‌ ها و تأثیر ارتباط جایگزین و مکمل بر زندگی اجتماعی بیمار.
2. نماینده شرکت تولید کننده: ارائه‌ی کمک تخصصی، انتخاب مناسب‌ ترین وسیله و برآورد هزینه‌ ها.
3. مهندس توانبخشی: طراحی کردن و درست کردن وسیله موردنظر و ارائه‌ کمک تخصصی.
4. کار درمانگر: پرداختن به نیاز های جسمانی، حرکتی، وضعیت بدن و بینایی ـ حرکتی.
5. آسیب‌شناس گفتار و زبان: ارزیابی مهارت‌ های زبان‌شناختی، آموزش بیمار و مراقب برای استفاده‌ی مؤثر از سیستم ارتباطی جدید و تمرین مهارت‌ های جدید در محیط طبیعی بیمار.
6. بیمار و شرکت ارتباطی: کمک به ثبت پیام‌ های مناسب و استفاده کردن، نگه داری و تنظیم سیستم جدید.
7. مدیر برنامه بیمار: هماهنگی بین اعضای تیم درمانی و کمک به پیدا کردن منابع مالی.

نتیجه تشخیص اختلال گفتاری بزرگسالان

باید نتیجه غربال­گری را به صورت یکی از موارد زیر گزارش کرد:

• ارجاع به آسیب شناس گفتار و زبان جهت ارزیابی کامل
• ارائه توصیه­ هایی جهت کنترل عملکرد شناختی ارتباطی مراجع در فعالیت­ های روزمره
• در صورت عدم مشاهده مشکلات شناختی-ارتباطی در هنگام غربال­گری، توصیه می­ شود در صورت تغییر با روند بیماری، علائم شناختی ارتباطی یک بار دیگر کنترل شوند.

البته باید محدودیت­ های غربالگری را در نظر گرفت. به عنوان نمونه، ممکن است نقایص خفیفی که تأثیر مخربی بر عملکرد فرد دارند، در محیط بالینی دیده نشوند.

ارزیابی گفتاردرمانی در ام اس و تشخیص

ارزیابی مشکلات شناختی-ارتباطی و گفتاردرمانی در ام اس با یک تاریخچه گیری کامل و مفصل آغاز می­ شود، تا بدین وسیله اطلاعاتی کامل در زمینه­ های پزشکی، سلامت، اجتماعی، تحصیلی و شغلی در اختیار آسیب شناس گفتار و زبان قرار گیرد. سپس اطلاعات بدست آمده به صورت منسجم ثبت می­ گردند. پس از گرفتن شرح حال برنامه ارزیابی بر اساس اطلاعات بدست آمده از تاریخچه گیری، غربال­گری و نیمرخ احتمالی اختلال تنظیم می­ گردد. بهتر است ارزیابی در یک محیط طبیعی صورت گیرد تا نتایج موثق ­تری را در پی داشته باشد. ارزیابی در حالت معمول شامل موارد زیر می­ شود:

• توجه و تمرکز: توانایی حفظ تمرکز با وجود عوامل حواس پرت­ کن و بدون عوامل حواس پرت­ کن، و توانایی انتقال و تقسیم توجه به طور مناسب
• جهت ­یابی
• حافظه کلامی و یادگیری جدید: توانایی پردازش اطلاعات کلامی در تمامی مراحل حافظه کلامی
• سازمان بندی زبان شناختی: دسته بندی کردن، ارتباطات توالی و شناسایی ویژگی­ ها
• درک شنیداری و پردازش اطلاعات: سرعت، پیچیدگی، کارایی
• زبان شفاهی و گفتمان: واژه­ یابی، کاربرد واژه ­ها، ساختار جملات، تنظیم و ساختار بندی عقاید در محاوره
• درک خواندن و سرعت خواندن: خواندن کلمه، پاراگراف و متن
• توانایی نوشتن: نوشتن کلمه، پاراگراف و متن
• کاربرد زبان در اجتماع: محاوره، آغاز موضوع، حفظ موضوع، تغییر دادن موضوع، نوبت­ گیری، در نظر گرفتن نگرش مخاطب
• حل مسئله و منطق
• عملکرد های اجرایی و پردازش ­های فراشناختی: تنظیم اهداف، برنامه ریزی، شروع، کنترل، مدیریت زمان
• نگرش نسبت به ناتوانی و میزان تطابق با ناتوانی
• گفتار: تولید، روانی، صوت، نواخت، زمان­ بندی، تشدید
• ارتباط غیر کلامی: بیانات چهره ­ای، تون صدا، تماس چشمی، زبان بدن
• بررسی مشکلات همراه در زمینه ­های بینایی، شنیداری، ادراکی، درد، خستگی و غیره

پس از گردآوری اطلاعات فوق می­ توان نیمرخ فعلی بیمار را ترسیم نمود و تأثیر آسیب شناختی را بر توانایی ­های ارتباطی فرد مشخص کرد.

تطابق نتایج ارزیابی با ویژگی‌ های دستگاه‌ های ارتباط جایگزین و مکمل در دسترس، در مرحله دوم ما را در انتخاب سیستم ارتباطی مناسب راهنمایی می‌ کند. تصمیمات بر اساس موارد زیر اتخاذ می‌ شود:

• حرکات مورد نیاز (کنترل توسط حرکت سر، چانه، دهان، لب‌ها، زبان، دست، آرنج، شانه، پا، زانو یا چشم)
• درون‌ داد (بینایی یا شنیداری؛ تصاویر، حروف یا کلمات؛ مستقیم یا اسکن شده)
• سیستم نمادین (عدد، اندازه، سازمان‌ بندی و قابلیت‌ های واژگانی)
• برون‌ داد (پیام‌ های چاپ شده در مقابل عدد یا گفتار ترکیبی)
• ویژگی‌ های کلی (پیچیدگی، انعطاف‌ پذیری، قابلیت حمل، دوام و قیمت).

بررسی اختلال گفتاری بزرگسالان و بیماران ام اس

به منظور بررسی میانگین عملکرد روانی معنایی و اختلال گفتاری بزرگسالان و همچنین گفتاردرمانی در ام اس، از دو تکلیف استفاده می­ شود. قبل از اجرای آزمون یک نمونه (نامیدن سبزیجات) به عنوان راهنمای آزمون ارائه می­ شود. پس از انجام راهنمای آزمون و اطمینان از درک تکالیف توسط آزمودنی، آزمون اصلی اجرا می­ شود. در این آزمون از فرد خواسته می­ شود تا اسامی مربوط به دسته حیوانات را تا آنجایی که به یاد می­ آورد در مدت یک دقیقه نام ببرد. این آزمون، زیر آزمون نامیدن حیوانات از آزمون تشخیصی آفازی بوستون می ­باشد، که در سال ۱۹۷۲ توسط گود گلس و کاپلان طراحی شد. تکلیف دیگر نامیدن اسمی مربوط به دسته میوه ­ها در مدت یک دقیقه می­ باشد. زمان کل اجرای آزمون حدوداً ۲۰ دقیقه است. انتخاب دسته­ های حیوانات و میوه ­ها جهت ارزیابی عملکرد روانی معنایی به این علت است که این موارد به وفور در محیط طبیعی و اجتماعی یافت می ­شوند. جهت بررسی میانگین عملکرد روانی واجی، از سه تکلیف استفاده می­ شود. قبل از اجرای آزمون یک نمونه (نامیدن کلماتی که با حرف «م» آغاز می ­شوند). به عنوان راهنما ارائه می ­شود. در این تکالیف، از آزمودنی خواسته می­ شود تا در مدت یک دقیقه تا آنجایی که به یاد می­ آورد، کلماتی را بیان کند که با حروف “س “، “ف”، و “آ” آغاز می ­شوند. از آزمودنی خواسته می­ شود تا از اسامی خاص و واژه ­های یکسان با پسوند های مختلف استفاده نکند. خوشه­ بندی، توانایی تولید واژه ­هایی که با یکدیگر تشابه واجی یا معنایی دارند. خوشه ­بندی خزانه واژگان فرد را ارزیابی می­ کند. خوشه ­های واجی شامل موارد زیر می­ باشد:

• واژه ­های هم نام واژه ­هایی هستند که شکل نوشتاری آن ها متفاوت است (مانند خار، خوار).
• واژه ­های هم قافیه (مانند میدانی، میمانی)
• واژه­ هایی که تنها در یک واکه متفاوت هستند (مانند بور، بار)
• واژه­ های متوالی که دو حرف آغازین آن ها یکسان است (مانند انسان، انگار، انفاق)

خوشه­ های معنایی، گروه­ هایی شامل دو یا بیش از دو واژه متوالی است که به یک زیر مجموعه معنایی تعلق دارند، مانند حیوانات مزرعه، حیوانات خانگی، حیوانات درون باغ وحش، حیوانات آفریقایی، حیوانات آبی. پس از بیان دومین واژه از یک خوشه واجی یا معنایی شمارش آغاز می­ شود. در انتها میانگین اندازه خوشه­ ها در تمامی موارد اعم از موارد تکرار شده و یا خطا، محاسبه می ­گردد. انتقال توانایی جابجا شدن بین خوشه­ ها در یک حوزه معنایی یا واجی است. انتقال پردازش ­هایی را ارزیابی می ­کند که با هدف جستجو انجام می­ شوند. در این آزمون تعداد انتقال­ ها بين خوشه­ ها، در هر یک از حوزه­ های معنایی و واجی، شمرده می­ شود. شمارش تعداد انتقال­ ها با در نظر گرفتن تکرار ها، خطا ها و تک کلمات انجام می­ شود. برای مثال در نمونه «گربه، سگ، قناری، کوسه، نهنگ، موش»، دو انتقال (حیوانات خانگی به ماهی­ ها، و ماهی­ ها به جوندگان) صورت گرفته است.

دارو درمانی برای ام اس

بیماری ام اس یک بیماری خود ایمنی می باشد که هنوز درمان قطعی برای آن یافت نشده است. با این که هیچ درمانی برای ام اس وجود ندارد، اما دارو هایی وجود دارد که بر کاهش سرعت پیشرفت بیماری و کنترل علائم متمرکز هستند. دارو درمانی برای ام اس در کنار توانبخشی ام اس یکی از بهترین گزینه های درمانی این بیماری می باشد. پیروی از یک برنامه درمانی مناسب شامل دارو درمانی برای ام اس و پیدا کردن مرکز توانبخشی ام اس تخصصی از گزینه های درمان بیماران ام اس می باشد. دارو درمانی برای ام اس می تواند شدت و حتی دفعات اپیزود های ام اس را کاهش دهد. هم چنین می تواند مقدار آسیب به رشته های عصبی را کنترل کرده و علائم ناشی از ام اس را کاهش دهد. کلینیک کاردرمانی دکتر صابر، بهترین مرکز تشخیص و درمان ام اس در تهران، با انجام خدمات درمانی مناسب این بیماران همچون توانبخشی ام اس، کاردرمانی ام اس، گفتاردرمانی ام اس و… به درمان بیماران ام اس کمک می کند.

جهت تماس با کلینیک کاردرمانی و گفتاردرمانی جناب آقای دکتر صابر (کلینیک توانبخشی پایا در پاسداران ، کلینیک توانبخشی غرب تهران در سعادت آباد) باشماره 09029123536 تماس حاصل فرمایید.

تاثیر آزمایشات دارویی بر درمان بیماران ام اس

تا به امروز هیچ مطالعه‌ ای منتشر نشده است که تأثیر آزمایشات دارویی خاصی در درمان دیزارتری با دیسفونی در اِم اِس را گزارش کند. آزمایشات دارویی برای درمان دیزارتری، در دیگر اختلافات مشابه، در حال انجام است و گزارشات آن‌ ها می‌ تواند برای تحقیقات آینده در زمینه اِم اِس الگو قرار گیرد:

• بیاری و همکارانش گزارش کردند که مصرف 25/0 تا 5/0 میلی‌ گرم کلونازپام برای درمان دیزارتری ناشی از پارکینسون سودمند بوده است (تعداد مورد مطالعه 11 نفر بود) و بیشترین بهبودی در زمینه‌ های زیر رخ داد: حرکات کوتاه گفتاری،‌ سرعت متغیر، تولید غیردقیق و سکوت‌ ها نامناسب، مصرف بیشتر دارو مؤثر نبود و باعث گیجی و خواب‌ آلودگی می‌ شد.
• کریچلی و ناکانو و همکاران پی بردند که آمانتادین و دارو های آنتی‌کولینرژیک بهبود قابل توجهی در گفتار افراد مبتلا به پارکینسون در پی نداشتند.
• بوزنبرک و همکارانش مصرف روزانه 168 میلی‌ گرم از متازولامید را بر ترمور ارادی صوت در 7 نفر بررسی کردند و متوجه شدند این دارو هیچ تأثیر بر کاهش شدت ترمور قصدی صوت ندارد. به علاوه عوارضی نظیر خواب‌ آلودگی، اختلال حسی، سرگیجه و گیجی مشاهده می‌ شوند.
• مؤسسه‌ی بین‌المللی بهداشت (NIH) در سال 1990 بیانیه‌ ای را منتشر کرد مبنی بر این‌که تزریق بوتوکس درمان مؤثر و بی‌ خطری برای بدآوایی (دیسفونی) انقباضی نزدیک کننده و درمانی احتمالی برای دیسفونی انقباضی دور کننده و لرزش‌ های صوتی است. با این حال آن‌ ها اعتقاد داشتند که بوتوکس در درمان بیماری‌ های انتقالی عصبی عضلانی و بیماری‌ های عمومی عصب‌ شناختی عوارض جانبی ایجاد می‌ کند، اما در درمان دیسفونی موضعی عوارضی در پی ندارد. به این صورت که با پخش بوتوکس احتمال اختلال بلع و بسته شدن راه هوایی و به دنبال آن کوتاهی عمر وجود دارد. مؤسسه‌ بین‌المللی بهداشت گزارش داد که سودمندی بوتوکس برای درمان انقباض عضلانی که به واسطه‌ آسیب‌ های مغز یا طناب نخاعی ایجاد می‌ شود در دست تحقیق است.

دارو درمانی در ام اس

اساس دارو درمانی در بیماری‌ های عصبی، تغییر علائم دیزارتری است که روی گیرنده‌ های عصبی شیمیایی این مسیر ها تأثیر می‌ گذارد. دیزارتری در اِم اِس عموماً نتیجه‌ آسیب اسپاستیک و/ یا آتاکسیک است. خستگی ناشی از اِم اِس مشکلات گفتار و صوت را تشدید می‌ کند. بنابراین توصیه می‌ شود که در کنار تجویز دارو هایی برای کاهش علائم اسپاسم، آتاکسی، ترمور و/ یا خستگی ناشی از اِم اِس به طور آزمایشی آسیب‌ شناس گفتار و زبان نیز وارد عمل شود.

دارو درمانی برای اسپاسم

اسپاسم افزایش تون عضلانی است که به دلیل آسیب‌ های راه‌ های عصبی مغز و طناب نخاعی به وجود می‌ آید و روی حرکات تأثیر می‌ گذارد. سفتی عضلات، انقباضات، کلونوس و تشدید رفلکس‌ ها می‌ تواند نتیجه‌ این حالت باشد. تقریباً ضعف همیشه همراه با اسپاسم رخ می‌ دهد. برخی درمان‌ های دارویی اسپاسم به طور مستقیم روی عضلات اسکلتی اثر می‌ گذارد و برای کاهش انتقال تحریکی در ناحیه پیش سیناپسی عمل می‌ کند. درمان‌ های دارویی دیگر اسپاسم انتقال تحریکی در طناب نخاعی را کاهش می‌ دهند. از آن‌ جایی که حالت انقباضی و ضعف با هم رخ می‌ دهند، حفظ مقداری اسپاسم می‌ تواند با خنثی کردن ضعف، به تولید بهتر گفتار و صوت کمک کند. بنابراین دارو با دوز پایین تجویز می‌ شود و با توجه به پاسخ بیمار به طور تدریجی اصلاح می‌ شود. با به حداقل رساندن عوارض جانبی، ترکیب باکلوفن و تیزانیدین نیز می‌ تواند درکاهش اسپاسم مؤثر باشد. اضافه کردن دوز پایین دیازپارم (والیوم) به دارو های فوق نیز گزینه‌ خوبی است. تزریق باکلوفن در داخل پوشش نخاع غالباً برای بیمارانی مفید است که اسپاسم شدید اندام‌ های تحتانی دارند و به دارو های خوراکی جواب نداده‌ اند. تزریق بوتوکس و فنول به دلیل تأثیرات سودمند دیگر روش‌ های درمانی به ندرت کاربرد دارد.

اسپاسم چیست؟

اسپاسم می‌ تواند در کار سیستم‌ های تنفس، آواسازی، تولید و تشدید مداخله کند و بر صوت و گفتار تأثیر بگذارد. افزایش تون عضلانی دامنه حرکتی دیافراگم را محدود می‌ کند و منجر به کاهش پشتیبانی تنفسی و بلندی نامناسب در طول گفتار می‌ شود. تون اضافی در چین‌ های صوتی می‌ تواند منجر به کیفیت صوت خشن و پرفشار همراه با شکست‌ های زیر و بمی گردد. علاوه بر این افزایش تون عضلانی می‌ تواند منجر به محدود شدن سرعت، قدرت و دامنه حرکت فک، لب‌ ها، زبان و نرم‌ کام گردد که تولید غیر دقیق را به همراه خواهد داشت و باعث کاهش سرعت گفتار و گاهی اوقات بیش خیشومی می‌ گردد. تمام این ویژگی‌ ها در دیزارتری اسپاستیک و بدآوایی مشاهده می‌ شود. ایجاد تعادل بین اهداف مرتبط با کاهش تون عضلانی و حفظ قدرت عملکردی برای تنفس، آواسازی و کنترل حرکتی دهان بسیار اهمیت دارد. آسیب‌ شناس گفتار و زبان می‌ تواند کارایی دارو های مختلف را با استفاده از ارزیابی رسمی ادواری ابعاد خاص گفتار و صوت مختل کنترل کند. همچنین کارایی ترکیب دارو های اسپاسم با درمان سنتی گفتار یا صوت می‌ تواند مورد بررسی قرار گیرد.

دارو درمانی در ترمور و آتاکسی

ترمور یک اختلال حرکتی است که به صورت حرکات ریتمیک تکراری و غیرارادی بروز می‌ کند. با وجود این‌که مناطق بسیار در سیستم اعصاب مرکزی مسئول کنترل ترمور هستند، اما می‌ توان گفت که مخچه نقش اصلی را در هماهنگی و تنظیم حرکات پیچیده ایفا می‌ کند. انواع مختلفی از ترمور در اِم اِس رخ می‌ دهد که ناشی از تخریب میلین در مخچه و مسیر های آن است. ترمور همراه با فعالیت به شکل یک سری حرکات نوسانی دیده می‌ شود که هنگام انجام تکالیف هدفمند بروز می‌ کند و در اِم اِس شایع است ترمور در اِم اِس به صور حرکات ظریف یا گسترده دیده می‌ شود که به آن ترمور مخچه‌ ای یا آتاکسیک می‌ گویند. ترمور یکی از علائم شایع ناتوان‌ کننده در اِم اِس می‌ باشد. ترمور می‌ تواند روی تمام گروه‌ های عضلانی (شامل دست‌ ها، پا ها، تنه، سر، چین‌ های صوتی، فک، لب‌ ها و زبان) تأثیر بگذارد، بنابراین در فعالیت‌ های روزمره نظیر راه رفتن، مراقبت از خود، تعادل هنگام نشستن، کنترل سر، نوشتن، بلع، گفتار و صوت به طور چشمگیری تداخل ایجاد می‌ کند. ترمور و آتاکسی مصرف انرژی را در حرکات هدفمند بالا برده و باعث خستگی در اِم اِس و کاهش تحمل عمومی برای اجرای حرکت، مراقبت از خود و برقراری ارتباط می‌ گردد.

متأسفانه بر اساس تحقیقات صورت گرفته، درمان ترمور بسیار دشوار است. هیچ داروی خاصی برای کنترل ترمور عرضه نشده است با این وجود برخی دارو های دیگر که برای درمان دیگر بیماری‌ ها به بازار عرضه شده‌ اند، به طور ثانویه دارای تأثیر ضد ترموری هستند. شل کننده‌ های عضلانی، دارو های ضد تشنج و برخی از متوقف کننده‌ های بتا روی بیماران مبتلا به اِم اِس امتحان شده است. اسمیت و شاپیرو دارو های زیر را به صورت جداگانه یا ترکیبی پیشنهاد کردند که می‌ تواند به کنترل ترمور کمک کند.

• ایندرال (پروپرانولول)
• کلونوپین (کلونازپام)
• مایسولین (پریمیدون)
• لانیازید یا ایزوتامین (ایزونیازید)
• گلوِتتیمید

آن‌ ها اظهار کردند که این دارو ها معمولاً در درمان ترمور ناشی از اِم اِس مؤثر نیستند، اما تفاوت‌ های فردی وجود دارد. تامسون با بی‌ تأثیر بودن پروپرانول، کلونازپام و کاربامازپین موافق بود. تریوت اظهار داشت که اگر ترمور، خفیف باشد درمان دارویی می‌ تواند مفید واقع شود، به شرطی که ترمور ایجاد شده بخش‌ های مرکزی بدن را درگیر نکند. هالت و همکاران اثبات کردند که ترکیب ایزونیازید با پریدوکسین می‌ تواند در تعداد کمی از بیماران مبتلا به اِم اِس که لرزش مخچه‌ ای شدید وضعیتی داشتند مؤثر واقع شود. رایس و همکاران نیز به تأثیر مثبت تزریق اوندانسترون داخل ورید در ترمور شدید مخچه‌ ای اذعان داشتند.

تزریق بوتوکس در درمان دیسفونی

همان‌طور که قبلاً ذکر شد تزریق بوتوکس می‌ تواند یک درمان نوید‌ بخش و مؤثر برای دیسفونی انقباضی نزدیک کننده باشد و برای درمان دیسفونی انقباضی دور کننده و ترمور صوتی نیز به کار می‌ رود. این ادعا توسط بیانیه کنفرانس رشدی تأیید شده است. NIH پیشنهاد می‌ کند بهتر است از رویکرد گروهی بین رشته‌ ای در مورد درمان بوتوکس استفاده کنیم و با کمک گرفتن از متخصص گوش و حلق و بینی، آسیب‌ شناس گفتار و زبان، متخصص مغز و اعصاب و ثبت‌کننده الکترونی عضله روی اختلالات صوت و گفتار کار کنیم. در حالت عادی، پزشک متخصص مقدار کمی از سم‌ عصبی بوتولینوم نوع A را به داخل عضلات خاص تزریق می‌ کند، که باعث ایجاد انسداد در محل اتصال عصب ـ عضله می‌ شود و اسپاسم عضلانی ایجاد شده به دلیل فعالیت بیش از حد عصبی سیستم مرکزی را کاهش می‌ دهد. به علاوه، این سم می‌ تواند عضله را ضعیف‌تر کرده و به درمان کمک کند. هیچ گزارشی مبنی بر کارایی بوتوکس در درمان ترمور صوتی بیماران مبتلا به اِم اِس چاپ نشده است. NIH خاطر نشان کرد که بهتر است این درمان برای بیماران انتقال عصب عضله و اختلالات عصب شناختی (مانند اِم اِس) به کار نرود. با این‌که انسداد راه هوایی و اختلال بلع نادرند و به طور گذرا و موقتی روی می‌ دهند، اما زندگی بیمار را در معرض خطر قرار می‌ دهد و باید در تصمیم‌گیری بالینی مدنظر قرار گیرد.

تاثیر گفتاردرمانی در درمان اختلالات

هنگام انتخاب داروی مناسب در درمان باید هدف را با بیمار در میان گذاشت تا عوارض جانبی این دارو ها را با در نظر گرفتن نتایج عملکردی آن‌ ها به حداقل رساند. دیزارتری آتاکسیک ناشی از اِم اِس علائم گفتاری و صوتی خاصی دارد که پس از تخریب عمومی میلین در مخچه پدیدار می‌ شود. آسیب‌ شناس گفتار و زبان می‌ تواند با ارزیابی کامل ویژگی‌ های ترمور صوتی، سرعت دیادو کوکنتیک، شکست‌ های تولیدی غیرعادی، تغییرات بلندی، تکیه مساوی و بیش از حد و اختلال نوای گفتار معیار مناسبی برای درمان ایجاد کند. استفاده از وسایل الکترونیکی مانند ضبط صوت، نرم‌افزار های کامپیوتری آزمایشگاهی مخصوص گفتار و صوت و تجهیزات بازخورد زیستی الکتریکی ـ عضلانی می‌ تواند به آسیب‌ شناس گفتار و زبان در تصمیم‌ گیری کمک کند و اطلاعات خوبی را درباره‌ی شرایط بیمار قبل و بعد از مصرف دارو فراهم کند.

دارو درمانی برای خستگی

خستگی یکی از شایع‌ ترین و ناتوان‌ کننده‌ ترین علائم بیماری اِم اِس است. مطالعات چاپ شده نتایج امید بخشی را با استفاده از آمانتادین و پمولین در درمان خستگی ناشی از اِم اِس گزارش کرده‌ اند. اسمیت و شاپیرو عملکرد دارو های مورد استفاده در درمان خستگی ناشی از اِم اِس را مورد بررسی قرار دادند. آمانتادین یک داروی ضد ویروس آنفولانزا است که گاهی اوقات در تسکین خستگی بیماران مبتلا به اِم اِس مؤثر است، اما مکانیزم عمل دارو هنوز مشخص نشده است. پمولین (سیلرت) یک تحریک کننده‌ی خفیف سیستم اعصاب مرکزی است که در اصل برای اختلال بیش‌ فعالی و نقص توجه و حمله خواب به کار می‌ رود و در درمان خستگی نیز مفید است. فلوکستین (پروزاک) برای بیماران مبتلا به اِم اِس تجویز می‌ شود زیرا تأثیر دو جانبه‌ ای بر روی خستگی و افسردگی دارد. تامسون بیان کرد که استفاده از انسداد کننده‌ های کانال پتاسیم، دیامینوپریدین و آمینوپریدن در درمان خستگی ناشی از اِم اِس مؤثرند. با این حال این دو دارو هنوز توسط اداره دارو و غذای آمریکا تأیید نشده‌ اند. شاپیرو خستگی ناشی از اِم اِس را در چهار گروه قرار داد و برای هر کدام استراتژی درمانی خاصی پیشنهاد کرد. تشخیص افتراقی نوعی خستگی بسیار مهم است زیرا تصمیم‌ گیری درمانی مناسب را در پی دارد. مقیاس‌ های مختلفی برای اندازه‌ گیری خستگی وجود دارند که از جنبه‌ های مختلف، خستگی در بیماران اِم اِس  را درجه‌ بندی می‌ کند. علائم دیزارتری و دیسفونی بر اثر خستگی ناشی از اِم اِس تشدید می‌ شوند. بیمار از گفتار شل یا صوت ضعیف هنگام خستگی یا بعد از صحبت کردن‌ های طولانی شکایت می‌ کند. البته این مشکلات قابل پیش‌ بینی است، زیرا تولید گفتار و صوت نیازمند حرکات سریع،‌ پیچیده، هماهنگ و ظریف عضلات تنفسی، حنجره و دهان است. سستی و خستگی عصبی دو عاملی هستند که علائم دیزارتری و دیسفونی را به طور موقت تشدید می‌ کنند. با انتخاب استراتژی‌ های درمانی مناسب و کنترل تأثیر دارو های خاص روی گفتار و صوت توسط پزشک و آسیب‌ شناس گفتار و زبان بهترین نتیجه حاصل خواهد شد.

سوالات متداول:

1-در صورت بارداری یا قصد بارداری، آیا باید مصرف داروهای ام‌اس قطع شود؟

بسیاری از داروهای ام‌اس در دوران بارداری ممنوع هستند و باید با نظر متخصص پیش از بارداری تغییر یا قطع شوند. برنامه‌ریزی بارداری در بیماران ام‌اس باید با همکاری پزشک متخصص مغز و اعصاب و متخصص زنان انجام شود.

2-چه زمانی باید داروی ام‌اس تغییر داده شود؟

در صورت بی‌اثر بودن دارو، بروز حملات جدید، عوارض شدید یا نتایج تصویربرداری نگران‌کننده، پزشک ممکن است داروی بیمار را تغییر دهد یا دارویی با اثربخشی بالاتر تجویز کند.

گفتاردرمانی دیزارتری

دیزارتری نوعی اختلال حرکتی در تکلم بوده که به علت آسیب به سلول های عصبی ایجاد می شود و انواع مختلفى دارد. دیزارتری صحبت کردن را برای فرد مبتلا به این اختلال مشکل می کند. هنگامی که عضلات درگیر در صحبت کردن ضعیف باشند، صحبت کردن سخت شده و دیزارتری اتفاق می افتد که ناشی از آسیب مغز است. دیزارتری نوعی اختلال حرکتی گفتار می باشد که می تواند طیف خفیف تا شدیدی داشته باشد. دیزارتری احتمال دارد در بدو تولد یا بعد از بیماری یا جراحی اتفاق بیفتد. به طور کلی هر چیزی که موجب بروز آسیب سیستم اجرایی مغزی شود، می تواند باعث بروز دیزارتری نیز بشود. افراد مبتلا به اختلال دیزارتری باید برای ارزیابی‌ و درمان این اختلال به متخصص گفتاردرمانی دیزآرتری مراجعه کنند. گفتاردرمان متخصص با ارزیابی دیزارتری بررسی می کند که به کدام نوع دیزارتری مبتلا هستید تا درمان دقیق تری برای شما انتخاب کند. گفتاردرمانی و ارزیابی دیزارتری که به طور صحیح و دقیق انجام شود، به درمان این اختلال کمک فراوانی می کند. مرکز تخصصی گفتاردرمانی دکتر صابر، بهترین مرکز گفتاردرمانی در تهران، با سابقه بالا در زمینه درمان اختلالات گفتاری از جمله لکنت زبان، دیزارتری اختلالات بلع و تکلمی وابسته به سکته و… با استفاده از درمان های تخصصی و به روز، به ارائه خدمات گفتاردرمانی در منزل و در محیط کلینیک در دو منطقه شمال غرب و شرق تهران مشغول می باشد.

تمام بیماران مبتلا به دیزارتری کاندیدای مناسب برای شروع درمان نیستند و صرفاً داشتن مشکل در گفتار و صوت نمی‌ تواند دلیل خوبی برای شروع درمان باشد، پیش ­آگهی میزان بهبودی بر اساس این موارد صورت می‌گیرد: شدت و سرعت پیشرفت، پاسخ به مداخلات دارویی، نوع و تعداد سیستم‌ های گفتاری درگیر و علائم حرکتی – شناختی – رفتاری، حمایت شرکای ارتباطی و محیط ارتباطی و انگیزه و امکان اجرای درمان. بعد از ارزیابی رسمی توسط آسیب شناس گفتار و زبان یا همان گفتاردرمانی و درمان آزمایشی (در صورت امکان) اهداف بلند مدت درمانی مشخص می‌شوند. افراد مبتلا به دیزارتری گاهی اوقات با بیماری دیگری متولد می شوند که منجر به آن می شود، یا ممکن است آسیب یا بیماری ای را تجربه کنند که بعداً باعث آن می شود. کلینیک گفتاردرمانی دکتر صابر، بهترین مرکز گفتاردرمانی در تهران، با استفاده از درمان های تخصصی و حرفه ای به درمان اختلالات گفتاری کودکان و بزرگ سالان همچون گفتاردرمانی لکنت زبان، گفتاردرمانی دیزارتری، اختلالات بلع و… می پردازد و هم چنین خدمات گفتاردرمانی انلاین،و گفتاردرمانی در منزل را نیز دارا می باشد.

انواع رویکردهای گفتاردرمانی دیزارتری

رویکردهای درمانی مختلفی در درمان دیزارتری مطرح شده‌اند که بستگی به مشکلات خاص بیمار و نتایج مورد انتظار دارند. در این میان، تکنیک‌ های توانبخشی بسیاری مطرح شده است که این موارد را هدف قرار می‌ دهد:

وضعیت مناسب قرار گرفتن بدن، ثبات، تمرینات دهانی، تنفس دیافراگمی، تمرینات تولید و صوت، خود کنترلی فعال، استفاده از تکنیک‌ های جبرانی رفتاری، پروتز و وسایل الکتریکی کمک کننده، حذف رفتار هایی که در انتقال پیام تداخل ایجاد می‌کنند، ارتقاء مهارت‌ های ارتباطی بین بیمار مبتلا به دیزارتری و شریک ارتباطی وی، انتقال مهارت‌ های جدید در درمان‌ های گروهی و جامعه، آموزش ماهیت اختلال و مناسب بودن استراتژی‌ های درمانی به اطرافیان بیمار در مدرسه، محل کار و خانواده و ابزارهای ارتباطی مکمل. انتخاب رویکرد های درمانی مناسب و تصمیم گیری درباره زمان شروع درمان با در نظر گرفتن ویژگی‌ های اختلال گفتاری و تاثیر آن ­ها بر قابلیت فهم و طبیعی بودن گفتار صورت می‌ گیرد.

دیزارتری نوعی اختلال گفتاری بوده که به دلیل ضعف عضلات ایجاد می شود.  برای درمان دیزارتری،

روش های ارزیابی دیزارتری

ارزیابی دیزارتری و دیسفونی به صورت رسمی و غیر رسمی صورت می گیرد. ارزیابی استاندارد شامل موارد زیر می شود:

١) گرفتن اطلاعات زمینه ای

2) بررسی ساختار و عملکرد مکانیزم دهانی لب ها ،دندان ها ،زبان فک پایین، سخت کام و نرم کام.

۳) ارزیابی حمایت تنفسی از طریق ثبت مقدار زمان کشش “آ” یا “ای” توسط بیمار در حالت طبیعی باید بیش از ۲۰ ثانیه باشد.

۴) توصیف عملکرد حنجره از طریق تجزیه و تحلیل کیفیت صداسازی: ممتد، نرم، غیر عادی، با ترمور ،خشن، نفس آلود.

۵) تعیین سرعت و هماهنگی اندام های تولیدی سرعت دیادو کوکنتیک هنگام تولید مکرر و سریع پا تا کا در حالت طبیعی باید ۱۲-۱۰ بار در مدت ۵ ثانیه تولید شود.

6) طبقه بندی اختلالات موجود در تنفس ،آواسازی تولید تشدید و نوای گفتار حین محاوره خود بخودی.

ارزیابی دیزارتری از نوع رسمی

1) آزمون های تولیدی این آزمون ها اختلالات تولیدی خاص را از اختلالات تولیدی عمومی تمییز می دهد، عملکرد فرد را روی واجه ای خاص تعیین می کند و نوع جایگاه و بافت خطا را بررسی می کند. برنتال و بنکسون آزمون های تولیدی مختلف را به طور تفصیلی مرور کردند. اما به دلیل شکست های غیر عادی تولید در اختلالات عصب شناختی عمومی نظیر ام اس غالباً آزمون های رسمی تولیدی کمک کننده نیستند.

2) درجه بندی قابلیت فهم در جملات و واژه ها به این صورت که نمونه گفتار ضبط شده توسط فردی که با موضوع آشنا نیست مورد قضاوت قرار می گیرد. ارزیابی قابلیت فهـم گفتار در دیزار تـری (يوركستون و همکاران).

3) بررسی خواندن شفاهی این آزمون با استفاده از متنی صورت می گیرد که از لحاظ آواشناختی استاندارد شده است و می تواند سرعت خواندن متن را بر حسب تعداد کلمات در دقیقه و نوای گفتار را (مانند) عبارت بندی و طبیعی بودن جریان گفتار مورد بررسی قرار دهد (متر).

4) آوانویسی سه دقیقه نمونه گفتار خود بخودی ضبط شده و تجزیه و تحلیل آن. برای مثال بیمار شغلش را به طور مفصل توصیف می کند و گفتار وی ضبط می شود. این ارزیابی اطلاعاتی درباره این موارد را فراهم می آورد: سرعت گفتار، کنترل و حمایت تنفسی، تعداد کلمات گفته شده در واحد تنفسی، دقت تولیدی، قابلیت فهم گفتار، تعداد کلمات درک شده تقسیم بر تعداد کل کلمات گفته شده و تکیه آهنگ و روان بودن گفتار محاوره ای.

درمان دیزارتری 

در زیر لیستی از رویکرد های مختلف برای درمان اختلالات بلندی صدا، کیفیت صوت، تولید و نوای گفتار در گفتاردرمانی دیزارتری آمده است:

-وضعیت مناسب نشستن، حمایت سر و تنه

-یادگیری تکنیک‌ های تنفس دیافراگمی

-استفاده از اسپیرومتر برای کنترل دم لازم و کافی برای گفتار

-تمرین روی عبارت بندی (حداکثر تعداد واژه‌ ها در هر واحد تنفسی) هنگام خواندن با صدای بلند و سپس هنگام محاوره

-بلندی یکنواخت ضبط صدا هنگام خواندن از روی متونی که در آن­ ها زیر کلمات خاصی خط کشیده شده است (خواننده باید این کلمات را با صدای بلندتر بیان کند زیرا اهمیت معنایی دارند)

-تمرین جهت بهبودی سیستم تنفس برای گفتار

-تمرینات نرم کامی برای بهبودی کفایت کامی – حلقی

-افزایش حمایت تنفسی برای گفتار

-تمرین تولیدی روی همخوان‌ های انفجاری و همخوان‌ های خیشومی هم جایگاه (یعنی تمرین روی تولید «ب، م» و «د، ن» با کمک لیستی از واژه‌ های جفت کمینه)

-ضبط صوت و استفاده از نرم‌افزارهای کامپیوتری گفتار جهت کنترل شکست‌های آوازسازی و تشخیص کیفیت صوتی مطلوب

-تمرین روی مهارت‌های جدید هنگام خواندن با صدای بلند و هنگام محاوره

-تمرینات دهانی روی لب‌ها، زبان، نرمکام و فک پایین جهت بهبود دامنه حرکت، قدرت، سرعت و هماهنگی

-استفاده از ضبط صوت یا نرم‌افزار کامپیوتری گفتار برای کنترل دقت تولیدی

-تمرین روی مهارت جدید هنگام خواندن با صدای بلند و محاورات گروهی با تاکید بر وضوح، قابلیت فهم و طبیعی به نظر رسیدن گفتار

-مقابله با الگو های غیر طبیعی یکنواختی گفتار و تمرین روی تغییرات طبیعی در بلندی، کشش و زیر و بمی واژه‌ های کلیدی در عبارات و جملات

-تمرین روی تاکید کردن روی واژه‌های مهم هنگام سوال و جواب: «مریم کجا رفت؟» … «مریم به خانه رفت.»

-خط کشیدن زیر کلمات کلیدی معنادار و تاکید روی آن­ ها هنگام خواندن متن

-استفاده از ضبط صوت جهت کمک به بیمار در تشخیص پارامتر های تکیه طبیعی صوت هنگام تغییر بلندی، کشش یا زیر و بمی صوت (ارزیابی موارد فوق به صورت جداگانه یا در ترکیب با یکدیگر صورت می‌ گیرد)

-استفاده از نرم‌افزار های کامپیوتری گفتار جهت کمک به اعمال تغییرات مورد نظر در فرکانس پایه و شدت

-زیر و بمی یکنواخت

-شناسایی و تمرین روی تغییرات یا الگو های طبیعی آهنگین گفتار در واحد های تنفسی

-تمرین روی آهنگ افتان هنگام بیان جملات خبری و آهنگ خیزان هنگام بیان جملات پرسشی

-کنترل سرعت گفتار از طریق مکث کردن در مکان‌ های مناسب و منطقی جهت بهبود تولید و هماهنگی سیستم‌ ها، واحد های تنفسی و تسهیل درک توسط شنونده

-استفاده از ابزار های کنترل سرعت نظیر تخته سرعت سنج بازخورد تاخیری شنیداری یا تخته حروف الفبا؛ انتقال توانایی کنترل سرعت در موقعیت‌ های مختلف بدون استفاده از دستگاه

غربال گری وضعیت شناختی، شنوایی و بینایی نیز در برنامه ریزی گفتاردرمانی دیزارتری اهمیت دارد. آموزش فعالانه گوش کردن و خود کنترلی که به مهارت های تمییز و صحت شنیداری نیاز دارد، در حوزه کاری گفتار درمانگر قرار می گیرد. مستیلو گزارش داد که نتایج شنوایی سنجی با تون خالص در بیشتر بیماران مبتلا به ام اس طبیعی است. شنوایی محیطی طبیعی است؛ اما نقایص شنیداری مرکزی که توسط پاسخ های برانگیخته شده شنیداری در ساقه مغز مورد ارزیابی قرار می گیرند، در ۸۰-۶۲ درصد از بیماران دچار نقص بوده است. در نتیجه تمییز آوا های گفتاری در محیط های پر سر و صدا، پردازش اطلاعات به صورت دو گوشی، کنترل بلندی و پیدا کردن جهت صدا صدمه می بیند. علائم بینایی نظیر التهاب عصب بینایی، نیستاگموس، دوبینی و تقطیع بینایی غالباً در بیماران مبتلا به ام اس دیده می شود و روی تصمیمات ارجاعی، محرک بینایی مورد استفاده در درمان و مناسب بودن دستگاه های ارتباطی جایگزین تاثیر می گذارد. رائو و همکاران متوجه شدند که شیوع نقایص شناختی در بیماری ام اس بالا است (۶۰-۴۰) اما معمولاً به صورت خفیف بروز می کند. ارزیابی رسمی شناخت می تواند اختلالات شناختی ناشی از ام اس نظیر مشکل در توجه، سرعت و ظرفیت پردازش اطلاعات حافظه و روانی گفتار را شناسایی کند. رائو یک آزمون غربال گری عصبی – روان شناختی برای بیماران مبتلا به ام اس طراحی کرد که در مدت ۲۰ تا ۳۰ دقیقه قابل انجام است. این آزمون اختلالات شناختی در حوزه های خاص را مورد ارزیابی قرار می دهد. اطلاعات کاملی که از وضعیت شناختی بیمار به دست می آید، به تصمیم گیری درباره استراتژی های مورد استفاده برای یادگیری جدید و حافظه کمک کرده و در درمان دیزارتری به روش گفتاردرمانی کار می رود و نتایج مورد انتظار را پیش بینی می کند.

ارزیابی حرکتی گفتار در گفتاردرمانی دیزارتری

در ارزیابی حرکتی گفتار و صوت یا همان دیزارتری می توان از فرم ۲-۱ استفاده کرد.

ارزیابی حرکتی گفتار و صوت

نام بیمار:                                                   پزشک ارجاع دهنده:

تاریخ تولد:                                                تشخیص پزشکی:

شغل:                                                     تاریخ شروع بیماری:

شرکای اصلی ارتباطی:

داروهای مورد استفاده:

(الف) اطلاعات زمینه ای:

توصیف مشکل گفتار / صوت

تغییرات بیماری تا به امروز:

نیازهای ارتباطی:

آسیب های دیگر خستگی بینایی شنوایی شناخت حرکتی

درمآن های قبلی:

ب) ارزیابی دهانی

لب ها:

زبان:

نر مکام:

دندآن ها:

سخت کام:

فک پایین:

پ) ارزیابی پردازش های حرکتی گفتار و صوت

۱) تنفس

پوسچر : تعادل هنگام نشستن    کنترل تنه     کنترل سر

الگوی تنفسی:   ترقوه ای           سینه ای            شکمی

– نتیجه آزمون عملکرد ریوی:

– اندازه گیری تلاش دمی: با استفاده از اسپیرومتر

کنترل تنفسی :گفتار کشیدن “آ” …………… ثانیه           کشیدن ای ……………… ثانیه هنجار: (۲۳-۲۰ ثانیه)

شمردن از ۱ تا ۵۰ در یک نفس هنجار: ۱۷ ثانيه ……………………..

دم عمیق در ۵ ثانیه و بازدم طولانی (۱۰) ثانیه ………………………

کشیدن “س ” —– .ثانیه کشیدن “ز” …………… ثانیه هنجار نسبت (۱:۱ ، ۲۰-۱۸ ثانيه)

(۲) آواسازی

بلندی در محدوده طبیعی کاهش یافته یکنواخت کاهش تدریجی بیش از حد متغير شکست آواسازی

افزایش تدریجی بلندی شمارش از ۱ تا ۱۵ نجوا، ۵ (فریاد)

زیر و بمی: در محدوده طبیعی بالا پایین یکنواخت شکست زیر و بمی

کنترل زیر و بمی: با صدای بلند بخوانید دو ،ر ،می ،فا ،سو ،لا تی دو

مناسب ترین زیر و بمی برای بهترین کیفیت صوت ——– زیر و بمی عادتی

– کیفیت: در محدوده طبیعی / خشن پرفشار نفس آلود گرفته ترمور صوتى عرعر چاکنایی

۳) تولید

در محدوده طبیعی تولید غیر دقیق همخوآن ها خرابگویی واکه ها شکستهای تولیدی غیر طبیعی جانشینی یا حذف واجها کاهش سرعت دیادو کو کنتیک در ۵ ثانیه

/p/—/t/—/k/—- هنجار = ۲۸-۲۶ بار در ۵ ثانیه

pataka —- هنجار = ۱۲-۱۰ بار در ۵ ثانیه

قابليت فهم گفتار: – در واژه ها — در جملات — در محاوره

(۴) تشدید

در محدوده طبیعی بیش خیشومی کم خیشومی فرار هوا از بینی

(۵) نوای گفتار

در محدوده طبیعی سرعت آهسته تا سرعت زیاد، سرعت متغیر، فواصل طولانی بین واژه ها، سکوت های نامناسب بین واژه ها، کاهش تکیه تکیه مساوی و بیش از حد گفتار مقطع، بلندی بیش از حد و متغیر

ت) تشخیص افتراقی دیزارتری دیزارتری اسپاستیک

بلندى يکنواخت و کاهش یافته

بیش خیشومی و صوت خشن

توليد غير دقيق

دیزارتری آتاکسیک بلندی متغیر و بیش از حد اختلال در کنترل بلندی صوت خشن یا لرزش صوتی اختلال در کیفیت صوت شکست های غیر عادی تولیدی اختلال تولیدی

دیزار تری مختلط

زیر و بمی یکنواخت و کاهش تکیه تکیه مساوی و بیش از حد

اختلال در زیر و بمی و تاکید

کاهش سرعت عبارات کوتاه

سرعت متغیر فواصل طولانی

اختلال در سرعت و نوای گفتار

نوع و شدت دیزارتری

پیش آگهی

ت) توصیه ها

تست ام اس در خانه

بیماری عصبی به تدریج پیشرفت می کند که به غلاف میلین در سیستم اعصاب مرکزی اسیب می رساند . ام اس در بیمار باعث التهاب می شود و غالبا میلین را از بین می برد .شروع معمولا بین ۲۰ تا ۴۰ سالگی می باشد ؛  شیوع : ۶۰-۱۰۰ نفر در ۱۰۰۰۰ ؛  زنان تقریبا دو برابر بیشتر از مردان است. تست های تشخیص ام اس شامل معاینه متخصص و ام آر ای می باشد که شرایط بیمار را مشخص می کنند. در مرحله بعد یک متخصص کاردرمان با انجام تست خانگی ام اس، وضعیت جسمی بیمار را بررسی می کند و برنامه درمانی مناسب را ارائه می کند. مرکز تشخیص و درمان ام اس دکتر صابر در زمینه تشخیص و درمان ام اس با تیم مجرب و تخصصی خود به ارائه خدمات توانبخشی ام اس در کلینیک و انجام تست ام اس در خانه و کاردرمانی ام اس در منزل برای مراجعینی که توانایی حضور در مرکز را ندارند می پردازد.

جهت تماس با کلینیک کاردرمانی و گفتاردرمانی و رفتاردرمانی جناب آقای دکتر صابر (کلینیک توانبخشی پایا در پاسداران ، کلینیک توانبخشی غرب تهران در سعادت آباد) باشماره 09029123536 تماس حاصل فرمایید.

علت ام اس خاص ناشناخته است . احتمال می رود ترکیبی از عوامل محیطی و ژنتیکی دخیل باشد . اکثر محققان معتقدند که ام اس یک بیماری خود ایمنی است (نقص سیستم ایمنی بدن و حمله به میلین اعصاب) . شواهدی وجود دارد که نشان می دهد ممکن است ام اس توسط ویروس ایجاد شده باشد و افراد خاصی به دلیل عوامل ژنتیک مستعدتر هستند .

انواع ام اس

انواع اصلی با الگوهای ام اس موارد زیر هستند (۳ نوع اول معمول تر هستند):

1  . عود کننده : مشخص شدن با حملات کاملا مشخص (عود) و به دنبال آن بهبودی جزئی یا کامل . شایع ترین نوع (۷۰٪ در زمان تشخیص)

2  . ام اس پیشرونده اولیه : نسبتا نادر (۱۰ تا ۱۵٪ در زمان تشخیص) ، مبتلایان به این نوع بیماری ام اس از ابتداء بدتر شدن و وخیم شدن بیماری با عود نامشخص

3  . ثانویه – پیشرفت کننده : 2/1 از مبتلایان به نوع عود کننده ، در طی ۱۰ سال تشخیص ، بدتر شدن با افزایش سطح ناتوانی

4  . عود پیشرونده : نسبتا نادر ، حملات با ترکیب وخیم شدن ثابت و عود و بدون بهبودی

5  . ام اس خوش خیم : تعداد حمله کم با دوره طولانی بهبودی و کمی ناتوانی بعد از ۱۵ سال . حدود ۲۰ – ۲۵٪ افرادی که در ابتدا مبتلا به ام اس عود کننده تشخیص داده می شوند دارای این نوع هستند.( ام اس خفیف)

6  . ام اس بدخیم : در طول ۵ سال از تشخیص ناتوانی به سرعت در حال پیشرفت است ؛  بسیار نادر

علائم تشخیص ام اس

علائم و نشانه ها به قسمت یا قسمتهایی از سیستم اعصاب مرکزی که تحت تأثیر قرار می گیرند بستگی دارد . قسمت های آسیب دیده میلین اغلب ضایعات” یا “پلاک” نامیده می شوند . نتیجه ممکن است طیف گسترده ای از علائم ام اس را نشان دهد و شامل ۳ دسته می باشد :

1  . اولية (مستقیم با دمیلیناسیون) : خستگی زودگذر ، دوبینی ، نوریت اوپتیک ، پارستزی ، ضعف حرکتی ، آتاکسی ، راه رفتن ناپایدار ، اختلال عملکرد روده و مثانه ، درد ، کاهش شناخت ، اسپاسم ، نورالژی دیسارتری ، دیسفاژی

2  . ثانویه (عوارض علائم اولیه) : انقباضات ، عفونت مجاری ادراری ، زخمهای دکوبیتوس ، درد ، اختلالات شناختی

3  . ثالثیه (ناشی از واکنش به علائم اولیه و ثانویه) : تأثير عاطفی ، اجتماعی و شغلی این بیماری بر فرد ، خانواده و جامعه

مدیریت پزشکی در درجه اول روی علائم بیماری ام اس تمرکز دارد:

داروهای ضد التهاب برای محدود کردن التهاب در دوره های تشدید بیماری به عنوان مثال پردنیزون – اما دارای عوارض جانبی گسترده)

چندین داروی جدید برای کند کردن پاسخ سیستم ایمنی بدن برای افراد مبتلا به ام اس عود کننده و جلوگیری از این بیماری تا کند کردن روند بیماری.

تست ام اس در خانه

تست خانگی ام اس شامل

تمام حیطه های کاری (مراقبت از خود ، بهره وری و اوقات فراغت)

اجزای عملکردی

جسمی : قدرت ، استقامت / خستگی ، تون ، هماهنگی ، چابکی ، عملکرد دست ، کنترل تعادل / پوسچر ، دامنه

حرکتی فعال/ دامنه حرکتی غیرفعال / عملکردی ، تحرک ، فرایند حسی ، درک بصری

شناختی : توجه ، تمرکز ، حافظه ، یادگیری ، حل مسئله ، تصمیم گیری

عاطفی : ارزش ها ، اعتقادات ، خودپنداره ، مهارتهای مقابله ، مهارتهای ارتباطی

محیط : موانع در خانه و محل کار و همچنین اصلاحات

نمونه هایی از ارزیابی های استاندارد برای استفاده : MMSE , FIM , COPM  ؛  قدرت گریپ دست  ، Qual – OT (ابزار ارزیابی کیفیت زندگی) ؛  مقياس تأثیر خستگی  ؛  مقیاس اصلاح شدهAshworth  (تون عضلانی) ؛  آزمون تعادل برگ ؛  ارزیابی ادراکی OSOT ؛  تست درک بصری مستقل از حرکتی

درمان توانبخشی ام اس پس از تست تشخیصی

مدل های درمانی شامل : درمانی ، جبرانی ، نگهداری ، پیشگیری و سازگاری با محیط است.

جسمی : کلید ، فعال بودن است . استفاده از یک برنامه ورزشی و آموزش در مورد مکانیک بدن خور بهبود قدرت و شرایط کلی بدنی . آموزش تکنیکهای مختلف برای کمک به مدیریت ضعف اندام فوقانی و یا هماهنگی . آموزش مهارت های مدیریت خستگی (به عنوان مثال ، قدم زدن ، ساده سازی کار) برای کر حفظ انرژی و در نتیجه لذت بردن از فعالیتها . اسپلینت ، کشش و دامنه حرکتی برای جلوگیری از انقباضات ارائه تجهیزات سازگار به عنوان تکنیک جبرانی در افراد دارای مشکل در انجام فعالیت های روزمره زندگی . ارائه دستورالعمل در مورد جابجایی های ایمن . مداخلات نشستن و پوزیشن دهی مناسب.

شناختی : استفاده از تکنیکهای درمانی و جبرانی برای درمان اختلالات شناختی .

– درمان

استفاده از برنامه های رایانه ای و یا کارهای کاغذی برای افزایش توجه ، حافظه و غیره . به عنوان مثال ، تکنیک های جبرانی ؛  نوشتن یا استفاده از تایمر برای کمک به افراد در به یادآوری اطلاعات . برای افراد دارای اختلال شناختی شدید ، دریافت آموزش های لازم توسط خانواده در مورد اختلالات و سازگاری در خانه و یا حفظ امنیت فرد . سایر زمینه های آموزش عبارتند از : مهارتهای مدیریت زمان ، برنامه ریزی ، ایمنی و غیره .

عاطفی : استفاده از تغییرات نقش ، فعالیتهای ایجاد اعتماد به نفس و مهارتهای مقابله ای برای کمک به افراد در تنظیم فرایند این بیماری و تغییر شرایط ؛  مفید بودن تعامل گروهی برای یادگیری از یکدیگر . زمینه های دیگر عبارتند از : آموزش مدیریت استرس ، تعیین اهداف ، افزایش احساس کنترل در زندگی فرد ، ا تشویق همکاری و پشتیبانی خانواده و غیره

محیط  : توصیه هایی برای افزایش ایمنی و حفظ انرژی ، آموزش برای بیمار  ام اس و خانواده در مورد بیماری ام اس و چگونگی تأثیر آن بر عملکرد آموزش پشتیبانی در اجتماع و جستجوی خدماتی مانند حمل و نقل عمومی (در صورت عدم امکان ادامه رانندگی) . آموزش مدیریت خستگی و عملکرد دستگاه های کمکی و غیره

سوالات متداول:

1-تست ام اس در خانه به چه صورت انجام می‌شود؟
این تست‌ها معمولاً شامل پرسش‌نامه‌های ارزیابی علائم مانند خستگی مزمن، تاری دید، اختلال تعادل، بی‌حسی اندام‌ها و مشکلات شناختی هستند. برخی اپلیکیشن‌ها یا ابزارهای دیجیتال نیز برای این کار طراحی شده‌اند.

2-چه زمانی بعد از مشاهده علائم باید به پزشک مراجعه کرد؟
در صورت تجربه علائم پیشرونده‌ای مانند بی‌حسی مداوم، تاری دید، خستگی غیرعادی یا اختلال تعادل، باید فوراً به متخصص مغز و اعصاب مراجعه کرد.

روانشناسی ام اس| کاردرمانی و گفتاردرمانی در منزل ام اس| توانبخشی تخصصی دکتر صابر

 نقش روانشناس در تیم توانبخشی ام اس، ارزیابی و سپس کمک به مراجعان برای مقابله با مشکلات روانی بیماران ام اس  است. در حالت ایده آل، روانشناس تیم توان بخشی ام اس در روانشناسی ام اس و توانبخشی با تجربه است و در ارزیابی روانشناسی و روان درمانی دارای تخصص می­باشد. مرکز تشخیص و درمان ام اس دکتر صابر در زمینه کاردرمانی بیماران ام اس،گفتاردرمانی و روانشناسی ام اس زیر نظر بهترین دکتر ام اس در تهران فعالیت می نماید. دو شعبه فعال مرکز با استفاده از تجربه بالای متخصصین و امکانات پیشرفته در حیطه توانبخشی ام اس پیشرو می باشند.

جهت تماس با کلینیک کاردرمانی و گفتاردرمانی جناب آقای دکتر صابر (کلینیک توانبخشی پایا در پاسداران ، کلینیک توانبخشی غرب تهران در سعادت آباد) باشماره 09029123536 تماس حاصل فرمایید.

روانشناسی ام اس

روانشناس تیم ام اس، با توجه به شرایط، نقش­های متفاوتی بر عهده دارد. این نقش­ها ممکن است شامل حمایت از کار دیگر اعضای تیم (مانند ارائه آموزش و رویکردهای روانشناختی برای اطمینان از این که سبک­های روانی و نیازهای مراجع در روند توان بخشی در نظر گرفته می­شوند؛ کمک به مدیریت رفتارهای دردسر ساز مراجع)، ارائه خدمات بالینی مستقیم به مراجعان از جمله ارزیابی سلامت روانی، تطابق، مسائل ارتباطی و ارائه مداخلات درمانی جهت رسیدگی به هر گونه مشکل شناسایی شده می باشد. ارزیابی روانشناس با یک مصاحبه اولیه آغاز می­شود که شامل مرور تاریخچه روانی فرد، غربالگری مسائل سلامت روانی (تطابق اولیه، افسردگی و اختلالات اضطرابی) و شناسایی مسائلی است که نیاز به مداخله روان درمانی دارند.

حیطه ­های معمول تمرکز مداخله روانشناسی بیماران ام اس

• کنار آمدن فرد با تشخیص پزشک و سازگاری با سطوح ناتوانی.
• مدیریت اضطراب ناشی از زندگی کردن با ماهیت غیرقابل پیش بینی بیماری و احتمال کم تطابق با ناتوانی در کنترل روند بیماری.
• مقابله با غمگین شدن مراجع (مثلا توانایی­های جسمانی، تغییر نقش­ها و روابط).
• غلبه بر ترس­های درونی فرد (از جمله خجالت، طرد شدن و غیره) که ممکن است ناشی از آشکار شدن تشخیص بیماری برای دیگران یا ناشی از افزایش ناتوانی باشد.
• بهبود برقراری ارتباط در روابط (به عنوان مثال صریح و رک بودن در واقع مورد نیاز درباره آرزوها، صحبت با عزیزان در خصوص موضوعات حساس).
• رفع نگرانی­های مربوط به تمایلات و عملکرد جنسی.
• استفاده از استراتژی­های روانی برای کاهش درد.
• ارائه درمان شناختی- رفتاری برای اختلالات اضطرابی که این اختلال با خود- مدیریتی مراجع مقابله می کند (مانند از بین بردن ترسی که مانع بهره بردن از درمان می­شود) یا منجر به اجتناب از فعالیت­هایی می­شود که می­توانید کیفیت زندگی را بهبود بخشد (مثلا ترس از خروج از خانه).
• استفاده از رویکرد درمانی شناختی- رفتاری در باورها افکار و رفتارهایی که در خلق افسرده مراجع نقش بسزایی دارند.

خود مدیریتی یکی از راه­های درمان روانی بیماری­های مزمن و به معنای شناخت و کنترل هیجان­ها و عواطف فردی است. به طور کلی روان درمانی با هدف به حداکثر رساندن تطابق روحی و روانی مراجع برای زندگی با ام اس انجام می­شود تا مراجع بتوانند به طور فعال در مدیریت خود، پذیرفتن و پیدا کردن ارزش­های زندگی و درگیر شدن در نقش­ها، فعالیت­ها و روابط معنی دار و رضایت بخش درگیر شود. افسردگی در مراجعان ام اس امری رایج است و به دلیل تاثیر منفی آن بر کیفیت زندگی و خطر خودکشی، مقابله با آن و درمان افسردگی (در صورتی که وجود داشته باشد) ضروری است.

عصب- روانشناس (نوروسایکولوژیست):

نوروسایکولوژیست می­تواند عضو اصلی تیم توان بخشی یا مشاور تیم باشد. عصب- روانشناسی یکی از رشته­ های پزشکی است که به ارزیابی و درمان مسائل شناختی و روانی می­پردازد. یک روانشناس بالینی بر مسائل مربوط به سلامت روان تمرکز می­کند در حالی که متخصص عصب- روانشناسی بر مسائل شناختی تمرکز دارد.

متخصص نوروسایکولوژی کسی است که در خصوص رابطه بین عملکرد مغز و توانایی­هایی مانند حافظه، توجه، زبان و استدلال به طور تخصصی آموزش دیده است. برخی از اختلالات شناختی (مانند مشکلات یادگیری مسائل جدید، حافظه کاری، سرعت پردازش شناختی، توانایی­های تصویری/ فضایی و عملکرد اجرایی) در افراد مبتلا به ام اس شایع بوده و میزان شیوع آن تا 70 درصد تخمین زده می­شود. در شرایطی که تغییرات عملکرد شناختی در فرد مبتلا به ام اس مشهود است، ممکن است تیم مراقبت­های بهداشتی، از تغییرات مثبت مراجع غافل شده و این تغییرات توسط خانواده یا کارفرمای مراجع، اشتباه تفسیر شوند. اختلالات شناختی می­تواند تاثیرات مضر و حتی خطرناکی بر توانایی فرد در نقش والدگری، شغل و حرفه و عملکرد اجتماعی او داشته باشد و کیفیت زندگی او را کاهش دهد. نوروسایکولوژیست­ها با استفاده از مصاحبه و آزمایشات استاندارد، حیطه­های قدرت و ضعف شناختی را تعیین می­کنند. نتایج این آزمایشات برای اطلاع رسانی مراجع، خانواده و دیگر اعضای تیم توانبخشی در مورد ماهیت و اثرات تغییرات شناختی ناشی از ام اس بر عملکرد روزانه مراجع مورد استفاده قرار می گیرد.

خلق و خوی بیماران ام اس| حالات روحی و مشکلات روانی ام اس|کاردرمانی گفتاردرمانی دکتر صابر

یکی از مشکلات شایع بیماران ام اس خستگی در طول روز می باشد. این خستگی موجب تحلیل توانایی بیمار در انجام فعالیت های روزمره می گردد و بیمار را به مرور به سمت افسردگی پیش می برد، تغییر در خلق و خوی بیماران ام اس موجب عدم توانانیی فرد در ادامه فعالیت های روزمره اش می شود. رویکردهای بهبود حالات روحی و مشکلات روانی ام اس شامل مدیتیشن، آموزش مراجع و مدیریت خود، ورزش، تنظیم دما و استراتژی‌هایی برای ارتقاء کیفیت خواب می باشد. هر کدام از این استراتژی ها و شواهد حمایت بیمار در زیر آمده اند. مرکز توانبخشی ام اس دکتر صابر در زمینه بررسی عاقبت ام اس و مشکلات همراه آن همچنین درمان هایی نظیر کاردرمانی و گفتاردرمانی ام اس فعالیت می نمایند.  مرکز تشخیص و درمان ام اس بارویکردی متفاوت در حیطه روانشناسی بیماران ام اس به مشاوره خوانواده در جهت آموزش این نکته که مشکلات ام اس چیست و نحوه کمک رسانی به این بیماران چگونه صورت می گیرد، می پردازد.

جهت تماس با کلینیک کاردرمانی و گفتاردرمانی جناب آقای دکتر صابر (کلینیک توانبخشی پایا در پاسداران ، کلینیک توانبخشی غرب تهران در سعادت آباد) باشماره 09029123536 تماس حاصل فرمایید.

درمان خستگی در ام اس

1. رویکردهای دارویی: فرض پایه در رویکرد دارویی برای مدیریت خستگی در ام اس این است که خستگی یک مشکل بیوشیمیایی است که دارو می تواند آن را به طور کامل یا ناقص درمان کند. معمولاً تنها پزشکان،کمک پزشکان،پرستاران و داروساز ها میتوانند به طور مستقیم در انتخاب و تجویز داروها نقش داشته باشند. به هر حال همه متخصصین توانبخشی باید اطلاعاتی در زمینه ی داروها داشته باشند. اصلی ترین داروها برای مبارزه با خستگی عبارتند از آمانتادین، پمولین،مسدود کنندگان کانال پتاسیم ( آمینوپیریدین) ، ضد افسردگی ها و مودافینیل. تاثیر این داروها کاملاً ثابت شده نیست.
2. رویکردهای غیر دارویی: به طور کلی این رویکردها را می توان به سه دسته تمرینات جسمانی،تمرینات روانشناختی و تمرینات مختلط جسمانی و روانشناختی تقسیم کرد. در ادامه به مطالعه تمرینات روانشناختی می پردازیم.

تمرینات کنترل حالات روحی و مشکلات روانی ام اس

• آموزش مراجعه و مدیریت خود: فرضیه آموزش مراجع و مدیریت خود برای مشکلات روانشناسی ام اس این است که با ارائه اطلاعات به مراجع، به او انتخاب بیشتری داده می شود و درگیر رفتارهایی می شود که منجر به درک کمتر خستگی و کاهش آثار خستگی شود. آموزش مراجع برای دامنه ای از رفتارهای موثر بر خستگی صورت می پذیرد، مثلاً فعالیت بدنی و ورزش، تنظیمات حرارتی، مدیریت استرس، عادات تغذیه ای و اصول مدیریت انرژی (حفظ انرژی). از میان متخصصین توانبخشی کاردرمانگران، فیزیوتراپیست ها، پرستاران، فیزیولوژیست ها، دستیاران پزشک و… می‌توانند در اجرای این برنامه‌ها دخیل باشند.

به علت آموزش‌ها و تخصص های متفاوت، هر یک از این افراد دیدگاهی منحصر به فرد در مدیریت مشکلات روانشناسی ام اس دارند. مدل های نظری که معمولا رشد این آموزش را سبب می‌شوند شامل مدل باور سلامت، نظریه عملکرد مستدل، مدل چند نظریه ای تغییر رفتار و تئوری شناخت اجتماعی هستند. هر کدام از این تئوری ها جنبه های منحصر به فرد خود را دارند و در عین حال همه بر این نکته تاکید دارند که ماندگاری تغییرات رفتاری تحت تاثیر عوامل داخلی (مثل باور داشتن به مفید بودن تغییر،اعتماد به توانمندی ها و کنترل فردی) و عوامل خارجی (مثل موانع اجتماعی و فرهنگی برای تغییر و بافتار محیطی) است. مشکل در شناخت این عوامل در روند مداخلات ایجاد خواهد کرد. از بین موتور علمی موجود در باره مداخلاتی که تاثیر رویکردهای آموزشی را بر بهبود مدیریت خستگی می سنجند،بیشترین تمرکز بر آموزش افراد مبتلا به ام اس برای انتخاب و اجرای اصول مدیریت انرژی بوده است. بیشتر این اعمال در برنامه مدیریت خستگی به صورت شش هفته حفظ انرژی بوده است. برنامه مدیریت خستگی ممکن است به صورت تله کنفرانس،مطالعه شخصی،استفاده از اینترنت و… وارد زندگی روزمره افراد شود. به علاوه این برنامه با برنامه مراقبت سلامت مرتبط می باشد که مهارت خود مدیریتی را در افراد مبتلا به بیماری های مزمن می افزاید. بر خلاف رویکردهای سنتی آموزش مراجع،رویکرد خود مدیریتی به مراجع به عنوان یک متخصص نسبت به امور خودش نگاه میکند و بر توانمندسازی او تمرکز دارد.

مهارت های خود مدیریتی شامل حل مسئله، تصمیم گیری، یافتن و استفاده از منابع، برقراری ارتباط موثر با افراد، تعیین هدف و خودآموزی (استراتژی ها و رفتارهای متناسب با سبک زندگی شخصی) می‌شود. در مداخلات روانشناسی ام اس، استفاده از رویکرد خود مدیریتی به افراد مبتلا به ام اس اجازه می دهد که اعتماد به نفس خود را در توانایی مدیریت خستگی شان افزایش دهند و در نتیجه، تغییرات رفتاری داشته باشند که کاهش تاثیر و شدت خستگی و نیز افزایش کیفیت زندگی را موجب می شود به نظر می‌رسد در دستیابی به این اهداف در گروه درمانی تا حد زیادی ممکن است. متاسفانه رویکرد گروه درمانی با وجود اینکه مزایای بسیار زیادی در بهبود روحیه، عقاید، باور و حرکت مبتلایان به ام اس دارد، هنوز در برنامه های توانبخشی ایران مورد استفاده متخصصین توانبخشی قرار نمی گیرد. متخصصان توانبخشی باید گستره‌ای از استراتژی‌های مدیریت انرژی را به مراجعین شان پیشنهاد دهند، چراکه همه استراتژی‌ها توسط همه افراد مورد پذیرش یا موثر نیستند. از دیگر تکنیک های مورد استفاده در مبحث روانشناسی ام اس درمان‌های شناختی رفتاری هستند که موثر به نظر می رسند. در ادامه به بررسی تکنیک های جسمانی خستگی می پردازیم.

بخش دیگری از مداخلات خستگی را مداخلات مختلط روانشناسی-جسمانی در بر می گیرند که در ادامه به مهم ترین آنها اشاره می کنیم:

تکنیک های روانشناسی بیماران ام اس- جسم و خستگی

تکنیک ( FACET )  : این تکنیک در واقع مخفف عبارت «به کارگیری تکنیک های شناختی-رفتاری و انرژی موثر در زندگی»است. این رویکرد شامل ۶ هفته جلسات مدیریت روانشناسی ام اس است که با رویکردهای حفظ انرژی و شناختی-رفتاری مخلوط است. این رویکرد توسط کاردرمانگران، فیزیوتراپیست ها و پرستاران آموزش دیده ام اس استفاده می شود. در جلسه اول گروه به معرفی خستگی ام اس می پردازند و تکلیف فرد نوشتن گزارش روزانه فعالیت هایش است. در جلسه دوم افراد میزان مصرفی انرژی برای خود را مشخص می کنند. در هفته سوم مصرف متعادل این انرژی را به همراه هدف نویسی یاد می‌گیرند و در جلسه چهارم به مباحث استرس و مدل شناختی-رفتاری پرداخته می شود. در این هفته مراجعان و افکارشان را ثبت می کنند و در هفته پنجم افکار غیر مفید به چالش کشیده می‌شوند. نهایتاً در هفته ششم جمع بندی صورت می گیرد و افراد تشویق به ادامه دادن این برنامه می شوند. این رویکرد بسیار مفید است و در انگلستان به صورت رسمی برای استفاده از آن آموزش می بینند.

درمان خستگی در بیماران ام اس| مرکز کاردرمانی، گفتاردرمانی و توانبخشی ام اس| دکتر صابر

یکی از مشکلات شایع این بیماران در کنار مشکلات حرکتی ام اس، خستگی در طول روز و عدم توانایی در ادامه فعالیت های روزمره است. از نکاتی که دکتر ام اس به بیماران توصیه می کند استراحت در طول روز و ورزش روزانه را داشته باشند. مرکز درمان ام اس دکتر صابر با متخصصین با تجربه در حیطه کاردرمانی ام اس و گفتاردرمانی ام اس در زمینه ارائه تمرینات مناسب و توانبخشی بیماران ام اس در جهت کاهش خستگی ناشی از ام اس فعالیت می نمایند.

جهت تماس با کلینیک کاردرمانی و گفتاردرمانی جناب آقای دکتر صابر (کلینیک توانبخشی پایا در پاسداران ، کلینیک توانبخشی غرب تهران در سعادت آباد) باشماره 09029123536 تماس حاصل فرمایید.

پیشنهاداتی جهت تغییرات سبک زندگی برای کاهش خستگی در ام اس

• قبل از خسته شدن استراحت کنید
• وسط دوره های کار،استراحت داشته باشید.
• از ابزار و تکنولوژی های موجود برای جلوگیری از کاهش انرژی استفاده کنید.
• اولویت ها را با توجه به منابع در دسترس خود تعیین کنید.
• ارتفاع میز کارتان را برای به حداقل رساندن انرژی مصرفی را تغییر دهید.
• محیط کارتان را سازماندهی کنید.
• از مکانیزم های بدنی مناسب برای کم کردن انرژی مصرفی استفاده کنید.
• در صورت امکان چند مرحله از فعالیت ها را کم کنید.
• درخواست کمک کنید.
• بخشی از فعالیت یا همه آن را به فرد دیگری محول کنید.
• تکرار در فعالیت‌ها را کم کنید.
• فعالیت ها را به طوری برنامه‌ریزی کنید که در اوقاتی که انرژی بیشتری دارید به سراغ فعالیت هایی با سطح انرژی بالا تر بروید.

تکنیک های جسمانی درمان خستگی در ام اس

• ورزش: میان افراد مبتلا به ام اس مشکلات مرتبط با کم تحرکی شایع است. مزایای ورزش برای افراد مبتلا به ام اس شامل بهبود قدرت عضلانی و عملکرد عضله،افزایش فعالیتهای مرتبط با تحرک و کیفیت زندگی بهتر است. ورزش بر خستگی ام اس تاثیر مثبت می گذارد. علیرغم مزایای شناخته شده ورزش، بسیاری از افراد مبتلا به ام اس نیازمند راهنمایی برای موفقیت در این حیطه هستند و به ویژه به علت مشکلات شان نیاز به یک برنامه ورزشی دارند. هنگامی که برنامه های ورزشی را تجویز می کنیم، فاکتورهای زیادی باید مورد توجه قرار گیرند و از روشهای تغییر رفتار هم میتوان استفاده نمود. تمرکز این بخش بر اطلاعات ورزشی مختص خستگی است.

بیشتر این نوع فعالیت بدنی که برای افراد مبتلا به ام اس توصیه می‌شود، تمرینات تحمل و قدرت عضلانی است که می‌توانند برخی از خستگی هم تاثیر بگذارند. هرچند معمولاً تبعات خستگی ام اس به عنوان یک عامل ثانویه مطالعه شده به علاوه یافته های گزارش شده چند گانه هستند و از آنجایی که تقریباً هیچ مطالعه ای انواع مداخلات ورزشی را مقایسه نکرده است اینکه کدام روش موثر تر خواهد بود،نامشخص به نظر می رسد.

• تمرینات تحمل

تمرینات تحمل در بیماران ام اس که نقایص خفیف و متوسط دارند توسط دوچرخه و راه رفتن روی تردمیل انجام می شود. به طور کلی مطالعات تاثیر مثبت ورزش را بر خستگی نشان داده‌اند. بر اساس شواهد موجود، توصیه برای بهبود تحمل در افراد مبتلا به ام اس خفیف تا شدید در یک مطالعه این گونه بوده است: شروع 3-2 جلسه در هفته و شدت ضعیف تا متوسط ( 50-70 درصد از مصرف حداکثری اکسیژن یا 70-60 درصد از حداکثر ضربان قلب) طی 40-10  دقیقه انجام شده است. بعد از 6-2  ماه همراه ورزش با شدت کم تا متوسط،به تدریج شدت بیشتری در صورت تحمل فرد امتحان می شود.

• ورزش های مقاومتی

تحقیقات نشان داده اند که بین بیماران ام اسی که نقایص خفیف تا متوسط ام اس دارند، ورزش های مقاومتی پیشرونده به خوبی تحمل می شوند و قدرت عضلانی را بهبود می بخشند. به علاوه این مطالعات نشان داده‌اند تمرینات مقاومتی پیشرونده از شدت خستگی در ام اس طبق مقیاس ( FSS و MFIS ) و می‌کاهند و همچنین خود افراد مبتلا هم به صورت کیفی کاهش خستگی خود را گزارش می‌کنند. مطالعه با ترکیب مقاومت و تحمل در تمرینات، آثار مثبتی را بر سرعت راه رفتن و ظرافت هوازی گزارش کرد، اما تغییری در خستگی بیمار ام اس با مقیاس ( FSS )  مشاهده نکرد. این قبیل یافته ها نشان می دهند چه پژوهشی بیشتری برای فهم بهتر این مداخلات ورزشی برای خستگی بین افراد مبتلا به ام اس نیاز است.

بر اساس یافته‌های پایه ای،توصیه می شود که افراد مبتلا به ام اس خفیف تا متوسط، 3-2 بار در هفته تمرینات مقاومتی پیشرونده انجام دهند. برنامه ورزشی 8-4  تمرین در3-1  مجموعه با ۱۵ مرتبه حداکثر تکرار ( RM )  انجام می شود. دوره های استراحت در دامنه 4-2 دقیقه بین هر مجموعه و ورزش پیشنهاد می‌شود. برنامه باید شامل ورزش هایی برای کل بدن باشد. ورزش گروه عضلات بزرگتر باید عضلات کوچکتر را هم درگیر کند.

بیماری ام اس و خستگی

 حدود ۷۰ تا ۹۰ درصد افراد مبتلا به ام اس خستگی را تجربه می کنند و بیش از ۴۰ درصد آنها خستگی ام اس را ناتوان کننده ترین علامت بیماری شان می دانند. خستگی در بیماران ام اس با سن، جنس یا طول مدت بیماری مرتبط نیست و ارتباط ضعیفی با سطح ناتوانی و دوره بیماری دارد. خستگی ناشی از ام اس علامت بالینی قابل‌توجهی در توانبخشی است، چرا که ممکن است وخیم تر شدن سایر علائم بیماری (مانند شناخت) را دربر داشته باشد یا در نتیجه سایر علائم (مثلاً اسپاستیسیتی) افزایش یابد. مرکز توانبخشی ام اس دکتر صابر با استفاده از تیم توانبخشی متخصص و با تجربه در زمینه درمان بیماران ام اس به صورت حرفه ای فعالیت می نماید و خدمات کاردرمانی، ماساژ درمانی، گفتاردرمانی را در کلینیک و منزل به این بیماران ارائه می دهد.

جهت تماس با کلینیک کاردرمانی و گفتاردرمانی جناب آقای دکتر صابر (کلینیک توانبخشی پایا در پاسداران ، کلینیک توانبخشی غرب تهران در سعادت آباد) باشماره 09029123536 تماس حاصل فرمایید.

تعریف خستگی در ام اس

خستگی در بیماران ام اس به شیوه های مختلفی تعریف شده است. دامنه تعاریف از موارد ذهنی (احساس عدم وجود انرژی ذهنی و جسمی) شروع می‌شود و به تعاریف عینی فیزیولوژیکال (کاهش حداکثر قدرت انقباض عضله) ختم می شود. همچنین خستگی به عنوان یک پاسخ معمول و حفاظتی برای کاهش درگیری فرد در فعالیت هایی که فراتر از ظرفیت است،دیده می شود. منظور از ظرفیت فرد،تنها ظرفیت جسمی نیست و می‌تواند ذهنی باشد.۳ فاکتور اصلی که خستگی را تعریف می‌کنند و مشکلات اصلی آن را نشان می دهند عبارتند از: محدودیت زبان، انواع خستگی و ابعاد خستگی.

محدودیت زبان

خستگی واژه عمومی در مکالمات روزمره ماست و گسترده‌ای از احساسات گوناگون مانند ضعف،خواب آلودگی و خستگی را در بر می گیرد. اما محدودیت واژگان، توصیف خستگی در ام اس را با چالش روبرو می کند. متاسفانه این محدودیت در احساس مراجعین نیز تاثیر می گذارد، چرا که حس می کنند متخصصین توانبخشی مفهوم واقعی خستگی ناشی از ام اس را از دید آنها درک نمی کنند. این مسئله باعث بروز چالش هایی در ارزیابی و درمان نیز می شود. بنابراین برای متخصصین توانبخشی ضروری است که انواع مختلف خستگی و توصیف‌های متفاوت آن را بشناسند و افکارشان را درباره خستگی در ام اس سازماندهی کنند.

انواع خستگی در  بیماران ام اس

خستگی ام اس به شیوه‌های مختلفی توصیف می‌شود. برای مثال خستگی در بیماران ام اس می‌تواند نتیجه روند پیشرفت بیماری باشد (خستگی اولیه)و یا نتیجه سایر عواملی باشد که مستقیماً به بیماری مربوط نیستند (خستگی ثانویه). همچنین خستگی ناشی از ام اس می تواند حاد یا مزمن باشد و ماهیت جسمی یا شناختی داشته باشد. تجربه خستگی می تواند کاملاً ذهنی و انتزاعی باشد و حتی موقع استراحت رخ دهد و یا برعکس، تجربی فیزیولوژیکال و به دنبال فعالیت باشد. جدول زیر شامل تعاریف و خستگی و درمان آن به وسیله توانبخشی است.

خستگی اولیه: خستگی اولیه به طور مستقیم با روند بیماری مرتبط است. تعیین و تشخیص اولیه یا ثانویه بودن خستگی ناشی از ام اس از دیدگاه دکتر ام اس و توانبخشی، حائز اهمیت است. خستگی اولیه نیازمند رویکردهای جبرانی، آموزشی و مشاوره‌ای است و خستگی ثانویه علاوه بر اینها نیازمند درمان دارویی نیز می باشد. اگرچه پژوهش در این مورد ادامه دارد، اما دانش حاضر سه مکانیسم اصلی را برای خستگی اولیه در ام اس در نظر میگیرد: تغییرات در سیستم اعصاب مرکزی (شامل از بین رفتن آکسون ها و سازماندهی مجدد قشری)،تغییر در سیستم ایمنی و تاثیرات اندوکرین.

از بین رفتن آکسون در مغز افراد مبتلا به ام اس با خستگی در ارتباط است. به علاوه در لوب پریتال، کپسول داخلی و مثلث خارج بتنی افراد مبتلا به ام اس که خستگی را تجربه می‌کنند، فشار بیشتری نسبت به بیمارانی که خستگی ندارند وجود دارد. تغییرات ساختاری در مغز می‌تواند الگوهای فعالیت مغزی و انرژی مورد نیاز برای مغز را تغییر دهد. برخی مطالعات معتقدند تغییراتی که در ادراک خستگی بیماران ام اس رخ می دهد، افزایش خستگی (که با معیار تاثیر بیماری بر خواب و استراحت سنجیده می‌شود) با افزایش آتروفی مغزی مرتبط است. رضا فرض بر آن است که خستگی، آتروفی مغزی ناشی از روند تخریب میلین ها را پیش بینی می کند. خستگی همچنین با سطوح بالای عوامل ایمنی مرتبط است. برای مثال در مطالعه ای، خستگی در بیماران ام اس حین استراحت ( آستنیا) با فعالیت سیستم ایمنی مرتبط بوده است.

فاکتور احتمالی دیگر در خستگی ام اس، اختلال در عملکرد سیستم نورواندکرین است. در شرایطی مانند سندروم خستگی مزمن، لوپوس و آرتریت روماتوئید، سطوح پایین کورتیزول عاملی موثر در خستگی است.

خستگی ثانویه: در حالی که تعداد زیادی از فاکتورهای مرتبط با بیماری بر خستگی فرد اثر می گذارند،عوامل ثانوی نیز به همان میزان موثر هستند. از جمله این عوامل می‌توان به اختلالات خواب، داروها، پسرفت، افسردگی، استرس و اضطراب اشاره کرد.

اختلالات خواب:شیوع اختلالات خواب در بین افراد مبتلا به ام اس از ۲۵ تا ۶۱ درصد متغیر است. این نسبت تقریباً در جمعیت عادی ۲ یا ۳ برابر است. به علاوه، علائم اختصاصی ام اس (مشکلات ادراری،اسپاستیسیتی،درد) عوارض جانبی داروها (داروهای ام اس یا سایر داروها) یا عوامل محیطی موثر بر فرد (مثل نور،صدا یا بیدار شدن در اثر صدای کودکان در نیمه شب)، با اختلالات خواب در افراد مبتلا به ام اس مرتبط می باشند.

عوارض جانبی داروها: تعداد زیادی از داروهایی که برای افراد مبتلا به ام اس تجویز می‌شوند،خستگی را تشدید می کنند. این داروها شامل دو دسته اصلی داروهای اصلاح کننده بیماری (اینترفرون ها) و داروهای مرتبط با علائم خاص (ضد درد ها یا ضد افسردگی ها) می‌شوند.

پسرفت: به معنی زوال تدریجی تون و قدرت عضلانی است. شخصی که این شرایط را دارد احساس ضعف و تحمل جسمانی پایینی دارد و کمتر درگیر فعالیت های جسمانی می شود. از طرفی می دانیم که افراد مبتلا به ام اس سطح فعالیت جسمانی شان پایین تر از سایرین است. مطالعات نشان دادند که این کم تحرکی ،افراد مبتلا را در معرض خطر پسرفت قرار می‌دهد، خستگی در ام اس را بدتر کرده و یک سیکل معیوب ایجاد می کند.

افسردگی، استرس و اضطراب: وجود افسردگی، استرس یا اضطراب نقش مهمی در خستگی دارد. در مروری بر روانشناسی خستگی، افسردگی و اضطراب و خستگی با هم مرتبط دیده شدند. پژوهش های طولی هم نشان داده‌اند که افسردگی می تواند پیش بینی کننده خستگی و اضطراب باشد. همچنین افراد خسته و مضطربی که مبتلا به ام اس باشند، بیشتر مستعد افسردگی هستند. بعلاوه عوامل روانی و شخصیتی نیز ممکن است بر این ارتباطات تاثیر بگذارند.

خستگی حاد در مقابل خستگی مزمن: خستگی حاد، کوتاه مدت است کمتر از ۶ هفته به طول می‌انجامد و در نتیجه ی عواملی مثل خواب ناکافی، پیشرفت بیماری یا عفونت می باشد. خستگی در ام اس می تواند طولانی شود و بیش از ۶ هفته وجود داشته باشد که در این صورت مزمن خوانده می شود. خستگی مزمن یک چالش بزرگ برای عملکرد روزمره زندگی افراد مبتلا به ام اس است. اگرچه استراتژی ها می توانند کاملا متفاوت باشند،هر دو نوع خستگی حاد و مزمن با درمان مناسب کاردرمانی ام اس مدیریت می شوند. مثلاً در خستگی مزمن باید دامنه وسیعی از عادات، روتین ها و مهارت ها را برای مدیریت طولانی مدت ایجاد کنیم.

سایر انواع خستگی:در حالی که برخی تعاریف خستگی بر احساس فقدان انرژی هنگام انجام فعالیت های جسمی یا ذهنی تمرکز دارند،سایر تعاریف و خستگی را عینی تر توصیف می کنند مثل کاهش عملکرد جسمی و ذهنی. در ام اس هم مانند جمعیت عادی،خستگی جسمانی در نتیجه ورزش یا فعالیت بدنی شدید تر می شود. ولی در مقایسه با افراد سالم ممکن است استراحت کردن،خستگی افراد مبتلا به ام اس را به طور کامل بهبود نمی بخشد. به علاوه،خستگی مرتبط با ام اس به آسانی تشدید می شود،عملکرد جسمی و ذهنی را بدتر میکند،بر شدت سایر علائم ذهنی افزوده و حتی مشارکت در فعالیت‌های روزمره را محدود می کند. معمولا در ام اس خستگی با گرما بدتر می شود که احتمالاً به علت آسیب اعصاب است. اصطلاح «خستگی ذهنی/شناختی» معمولاً نشان‌دهنده کاهش عینی کیفیت عملکرد شناختی فرد و تاثیر خستگی بر عملکرد شناختی است.

ابعاد خستگی ام اس چگونه است

موضوع مهم دیگر هنگام تعریف خستگی در روند توانبخشی، بررسی خستگی مانند سایر علائم، در چهار بعد می باشد: شدت،طول زمان،اثر و کیفیت. این ابعاد در تئوری علائم ناخوشایند در جدول به صورت خلاصه آورده شده است که بررسی می شوند.

تکنیک های جسمانی درمان خستگی در ام اس

• ورزش: میان افراد مبتلا به ام اس مشکلات مرتبط با کم تحرکی شایع است. مزایای ورزش برای افراد مبتلا به ام اس شامل بهبود قدرت عضلانی و عملکرد عضله،افزایش فعالیتهای مرتبط با تحرک و کیفیت زندگی بهتر است. ورزش بر خستگی ام اس تاثیر مثبت می گذارد. علیرغم مزایای شناخته شده ورزش، بسیاری از افراد مبتلا به ام اس نیازمند راهنمایی برای موفقیت در این حیطه هستند و به ویژه به علت مشکلات شان نیاز به یک برنامه ورزشی دارند. هنگامی که برنامه های ورزشی را تجویز می کنیم، فاکتورهای زیادی باید مورد توجه قرار گیرند و از روشهای تغییر رفتار هم میتوان استفاده نمود. تمرکز این بخش بر اطلاعات ورزشی مختص خستگی است.

بیشتر این نوع فعالیت بدنی که برای افراد مبتلا به ام اس توصیه می‌شود، تمرینات تحمل و قدرت عضلانی است که می‌توانند برخی از خستگی هم تاثیر بگذارند. هرچند معمولاً تبعات خستگی ام اس به عنوان یک عامل ثانویه مطالعه شده به علاوه یافته های گزارش شده چند گانه هستند و از آنجایی که تقریباً هیچ مطالعه ای انواع مداخلات ورزشی را مقایسه نکرده است اینکه کدام روش موثر تر خواهد بود،نامشخص به نظر می رسد.

• تمرینات تحمل

تمرینات تحمل در بیماران ام اس که نقایص خفیف و متوسط دارند توسط دوچرخه و راه رفتن روی تردمیل انجام می شود. به طور کلی مطالعات تاثیر مثبت ورزش را بر خستگی نشان داده‌اند. بر اساس شواهد موجود، توصیه برای بهبود تحمل در افراد مبتلا به ام اس خفیف تا شدید در یک مطالعه این گونه بوده است: شروع 3-2 جلسه در هفته و شدت ضعیف تا متوسط ( 50-70 درصد از مصرف حداکثری اکسیژن یا 70-60 درصد از حداکثر ضربان قلب) طی 40-10  دقیقه انجام شده است. بعد از 6-2  ماه همراه ورزش با شدت کم تا متوسط،به تدریج شدت بیشتری در صورت تحمل فرد امتحان می شود.

• ورزش های مقاومتی

تحقیقات نشان داده اند که بین بیماران ام اسی که نقایص خفیف تا متوسط ام اس دارند، ورزش های مقاومتی پیشرونده به خوبی تحمل می شوند و قدرت عضلانی را بهبود می بخشند. به علاوه این مطالعات نشان داده‌اند تمرینات مقاومتی پیشرونده از شدت خستگی در ام اس طبق مقیاس ( FSS و MFIS ) و می‌کاهند و همچنین خود افراد مبتلا هم به صورت کیفی کاهش خستگی خود را گزارش می‌کنند. مطالعه با ترکیب مقاومت و تحمل در تمرینات، آثار مثبتی را بر سرعت راه رفتن و ظرافت هوازی گزارش کرد، اما تغییری در خستگی بیمار ام اس با مقیاس ( FSS )  مشاهده نکرد. این قبیل یافته ها نشان می دهند چه پژوهشی بیشتری برای فهم بهتر این مداخلات ورزشی برای خستگی بین افراد مبتلا به ام اس نیاز است.

بر اساس یافته‌های پایه ای،توصیه می شود که افراد مبتلا به ام اس خفیف تا متوسط، 3-2 بار در هفته تمرینات مقاومتی پیشرونده انجام دهند. برنامه ورزشی 8-4  تمرین در3-1  مجموعه با ۱۵ مرتبه حداکثر تکرار ( RM )  انجام می شود. دوره های استراحت در دامنه 4-2 دقیقه بین هر مجموعه و ورزش پیشنهاد می‌شود. برنامه باید شامل ورزش هایی برای کل بدن باشد. ورزش گروه عضلات بزرگتر باید عضلات کوچکتر را هم درگیر کند.

خلاصه

همانطور که در جدول بالا دیدیم، خستگی ام اس علامت ی پیچیده است و چگونگی توصیف آن تاثیر بسزایی بر انتخاب ارزیابی ها و انتخاب اهداف و ارزیابی نتایج دارد. در نتیجه این پیچیدگی بهتر است به جای در نظر گرفتن خستگی به عنوان یک مکانیسم، با دیدگاهی چند عاملی به آن نگاه شود. بهترین کار برای نیل به این هدف، کار در یک تیم چند حرفه‌ای است که هر یک از اعضای آن در حیطه مشخصی متخصص است. مرکز تشخیص و درمان ام اس دکتر صابر با تیم مجرب کاردرمان، گفتاردرمان و روانشناش تلاش دارد بهترین نتایج درمانی را برای بیماران ایجاد نماید و روند این بیماری را کند و استقلال بیمار را تا حد امکان حفظ کند.

سوالات متداول:

1- آیا خستگی ناشی از ام اس با خستگی معمولی متفاوت است؟
بله، خستگی در ام اس (Fatigue) اغلب ناگهانی، مداوم و ناتوان‌کننده است و حتی بدون انجام فعالیت شدید نیز می‌تواند بروز کند. این خستگی ممکن است با خواب یا استراحت برطرف نشود.

2-چه عواملی باعث تشدید خستگی در بیماران ام اس می‌شوند؟
گرما، استرس، کم‌خوابی، عفونت، فعالیت بدنی بیش‌ازحد و حتی تغذیه نامناسب از جمله عوامل مهم تشدید خستگی در بیماران ام اس هستند.

تمرینات تعادلی برای بیماران ام اس

یکی از مشکلات و عوارض بیماران ام اس، عدم تعادل در ام اس است، کاهش کنترل پوسچرال، عملکرد حسی-حرکتی را به مخاطره می‌اندازد و منجر به هم خوردن تعادل بیمار ام اس در طول انجام کارهای استاتیک و داینامیک می شود. در سطح جسمی، آسیب کنترل پوسچرال سبب افزایش مصرف انرژی، درد اسکلتی عضلانی،کاهش انعطاف و ایجاد مشکلاتی در فعالیت‌های روزمره زندگی می شود. این مشکلات به افتادن و ترس از افتادن، کاهش فعالیت و محدودیت مشارکت منجر می‌شود که انزوای اجتماعی مبتلایان را در پی دارد. در نتیجه، در بخش کاردرمانی و گفتاردرمانی ام اس دکتر صابر به ارزیابی بیمار و ارائه تمرینات تعادلی برای درمان مشکلات بیماران ام اس می پردازد. ورزش تعادلی بیماران ام اس موجب بهبود تعادل و متعاقباً کیفیت زندگی می گردد.  تعداد افتادن و فاکتورهای خطر افتادن،به دکتر ام اس اجازه طراحی برنامه‌های توانبخشی را متناسب با توانایی های بیمار می دهد.

جهت تماس با کلینیک کاردرمانی و گفتاردرمانی جناب آقای دکتر صابر (کلینیک توانبخشی پایا در پاسداران ، کلینیک توانبخشی غرب تهران در سعادت آباد) باشماره 09029123536 تماس حاصل فرمایید.

مرکز توانبخشی دکتر صابر با تجهیزاتی نظیر آب درمانی، مکانوتراپی تردمیل داخل آب و خدمات توانبخشی در منزل در حیطه درمان بیماران ام اس پیشرو می باشد.

برنامه ریزی درمان: تمرینات تعادلی برای بیماران ام اس

عدم تعادل در ام اس یک ناتوانی عملکردی است که ناشی از نابهنجاری عصبی- حرکتی مثل ضعف عضلانی و اختلالات حسی- حرکتی می‌باشد. به منظور کاهش ناتوانی و بهبود مشارکت، این مشکلات و سایر عوامل کاهنده مشارکت نیازمند توجه می باشند. بنابراین درمان اختلالات تعادل باید چند عاملی و مبنی بر ارزیابی های چند وجهی توانبخشی ام اس از عملکرد تعادل در زندگی واقعی باشد. اهداف معمول و شایع درمان اختلالات تعادل شامل کاهش ناتوانی به وسیله افزایش تعادل، قدرت و حرکت و همچنین بهبود مشارکت با کاهش و افتادن،خطرات افتادن و ترس از افتادن می باشد. رویکردهای مختلفی برای رسیدن به این اهداف استفاده شده که شامل تمرینات خاص تعادل، آموزش نحوه اجرای برنامه های قدرتی و هوازی، آموزش استراتژیهای پوسچرال و آموزش سازماندهی حسی است. حرفه های مختلف سلامت در اجرای این رویکردها مشارکت می کنند.

1. تمرین: شرایط جسمی کلی مبتلایان به ام اس معمولا ضعیف است و با مشکلات تعادل و کاهش مشارکت همراه است. نقش تمرینات بر عوامل عصبی که موجب کاهش آسیب بیماری‌های تحلیل برنده است آب می‌شوند بسیار مهم می باشد. برنامه تمرینات که شامل ایروبیک،تمرینات قدرتی و یوگا است اثرات خوبی بر کاهش علائم و تناسب کلی افراد مبتلا به ام اس با سطح ناتوانی ضعیف تا متوسط داشته و هم چنین اثرات مثبتی بر کیفیت زندگی آنها دارد. پژوهش ها بیانگر این نکته است که این تمرینات بر افراد با سطح ناتوانی خفیف،موثر تر از افراد با سطح ناتوانی شدید است.
2. تمرینات قدرتی: قدرت عضلات ضدجاذبه در کنترل پوسچرال و حرکت بسیار اهمیت دارد.نتایج مطالعات انجام شده در مورد تاثیر برنامه های قدرتی در افراد مبتلا به ام اس بیانگر بهبود عملکرد فانکشنال و ظرفیت عصبی- عضلانی در این افراد می باشد. ضعف عضلانی همراه با آسیب حرکت و مشکل تعادل در صورت اجرای تمرینات قدرتی در زمینه فانکشنال ممکن است بهبود تعادل و راه رفتن کمک کند.
3. تمرین افزایش تحمل: درفعالیت های تعادلی،تمرینات متمرکز بر تحمل باعث بهبود تعادل،کاهش فشار،تقلب و افزایش درک فرد از توانایی خود جهت انجام فعالیت‌های روزمره می‌شود. محققان دریافتند که بهبود تمرینات حرکتی هدفمند نسبت به تمرینات صرفاً تعادلی،بسیار موثر تر است.البته در این پژوهش اثر مثبت در شش ماهه اول بوده و دامنه حرکت فعال در ۷۵ درصد از افراد،بعد از ۶ ماه به صورت معناداری کاهش یافت.
4. توانبخشی حسی- حرکتی و تعادل: استراتژی های حسی-حرکتی جزء اصلی توانبخشی تعادل هستند.تمرینات تعادل معمولاً شامل آموزش تعادل تحت شرایط حسی و داینامیک چالش برانگیز در شرایط محیطی مختلف (مانند زمین و سطوح متفاوت دیگر،روشنایی متغیر) می شود. تمرینات در شرایطی با ورودی های حسی متفاوت حسی پیکری (مثل فوم زیر پا)،کاهش ورودی بینایی (مثل حرکت چشم ها با سر و یا بستن چشم ها)،یا تحریک سیستم وستیبولار (مانند تمرینات انجام شده با چرخش سر) انجام می‌شوند. به مرور با پیشرفت مراجعه می توانسته تمرینات را ارتقا داده و با تغییر شرایط،چالش مراجع را بیشتر کرد: برای مثال 1- کاهش یا افزایش سطح حمایتی،2- تمرین در محیطی ساکت و آرام یا محیطی با محرک های برهم زننده توجه و یا 3- استفاده از تمرینات تعادلی استاتیک یا داینامیک شامل راه رفتن با چرخش سر و نگاه کردن به هدفی ساکن،راه رفتن با حرکات عمودی و افقی چشم‌ها یا4- انجام یک تکلیف ثانویه در حین راه رفتن مانند اضافه کردن تکلیف شناختی،می تواند چالش تعادل داینامیک را ایجاد کند. (بدین منظور می توان از مراجع خواست که همزمان وقتی از موانع تعادل عبور می کند از عدد 100، 5 تا 5 تا کم کند.)

هنگام طراحی برنامه درمانی برای اختلال تعادل باید به آسیب سیستم حسی توجه شود (حسهای سوماتوسنسوری، بینایی، وستیبولار) و وجود احتمال بهبودی بررسی شود. اگر این احتمال وجود داشت درمان می‌تواند در جهت بهبود کیفیت اطلاعاتی که سیستم دریافت می کند و ارتقاء بهتر یکپارچگی اطلاعات جهت‌دهی شود و یا در غیر این صورت با تاثیر بر سیستم های جبرانی اثر این اطلاعات بر کنترل تعادل به حداقل برسد.

پس از ارزیابی باید وابستگی شخص به یک ورودی خاص بررسی شود. برای مثال اگر در شرایط بسته بودن چشم ها نوسان شخص افزایش یابد،به این معنی است که او وابسته به ورودی بینایی می باشد. بنابراین افزایش بهبودی حس های آسیب دیده به شیوه‌های مختلف باید دنبال شوند. مطالعات نشان می‌دهند که افراد با اختلال شدید تعادلی می توانند توانایی استفاده از سیستم حسی آسیب دیده را بهبود ببخشند. نکته بسیار مهم آن است که استفاده از استراتژی های حسی و بازآموزی حسی جزء اساسی در بهبود تعادل،به ویژه تعادل داینامیک است.

ورزش تعادلی بیماران ام اس

در مرکز تشخیص و درمان بیماران ام اس سایر برنامه ها و ورزش ها مثل تمرینات ثبات مرکزی و یوگا، کاورتورن و کوکسی و تمرینات آبی در حفظ عملکرد راه رفتن و حفظ تعادل در افراد مبتلا به ام‌اس مفید هستند. محیط آب به دلیل ویژگی خاصی که دارد می تواند مزایای درمانی داشته باشد، مثلاً نیروی رانش رو به بالا، آشفتگی جریان آب یا چگالی بیشتر آب نسبت به هوا باعث ایجاد مقاومت به حرکات میشود. به عنوان مثالی از تمرینات ورزشی برای ام اس که درمانگر باید در استخر آب برای این مراجعان تجویز کند می توان به کشش عضلات مختلف ( همسترینگ،ایلوپسواس و تریسپس) راه رفتن به اشکال مختلف (به شکل دایره، در یک خط مستقیم، با گام بلند، به سمت عقب، ایستادن روی یک پا یا ایستادن به شکل گردو شکستن) و تمرینات مربوط به اندام فوقانی در ترکیب با چرخش تنه در محیط آبی اشاره کرد.

تمرینات ورزش تعادلی بیماران ام اس در ثبات مرکزی عبارتند از تمرینات استفاده شده برای ثبات ستون فقرات، بازآموزی حس عمقی ناحیه لگنی، کمری، انقباض عضلات مالتی فیدوس با استفاده از ثبات داینامیک در وضعیت های مختلف طاق باز، دمر و چمباتمه و همچنین اضافه نمودن کارهای داینامیک مثل حرکت اندام ها و در مراحل بعدی استفاده از توپ درمانی (سوئیس بال).

تمرینات کاورتورن و کوکسی شامل حرکات چشم و سر به صورت نشسته هستند، مانند نگاه کردن در جهات مختلف باد و بدون چرخاندن سرور و با چشم باز و بسته، حرکات سر و تن مانند برداشتن یک شی از روی زمین با حرکت به سمت جلو،و چرخیدن به سمت راست و چپ حین بلند شدن از وضعیت نشسته.

سوالات متداول:

1-بهترین زمان روز برای انجام این تمرینات؟
صبح زود پس از بیداری، بهترین زمان است زیرا دمای بدن پایین‌تر است (خستگی کمتری وجود دارد) و عضلات هنوز خسته نشده‌اند. توصیه می‌شود از تمرین در ساعت‌های گرم روز که خستگی ناشی از ام اس تشدید می‌شود، خودداری گردد.

2-آیا این تمرینات در مرحله پیشرفته ام اس هم مؤثرند؟
بله، حتی در مراحل پیشرفته بیماری که بیمار از واکر یا ویلچر استفاده می‌کند، تمرینات تعادلی قابل اجرا هستند. تمرینات نشسته (مانند پرتاب توپ در حالت نشسته)، استفاده از دیوار به عنوان تکیه‌گاه، و تمرینات بلند شدن/نشستن کنترل‌شده با صندلی می‌توانند مؤثر باشند. با این حال، همراهی فیزیوتراپیست در این مرحله الزامی است.

وسایل کمکی بیماران ام اس

تعادل تحت تاثیر فاکتورهای درونی و بیرونی است. فاکتورهای بیرونی که می‌تواند کنترل تعادل را تحت تأثیر قرار دهد و خطر افتادن را کاهش دهد، عبارتند از اصلاح محیط منزل و تجویز وسایل کمکی مثل ارتز های مچ پا، عصا یا واکر توسط بعضی از مبتلایان به ام اس ممکن است در مقابل استفاده از ابزارهای بعضی از مبتلایان به ام اس ممکن است در مقابل استفاده از ابزارهای کمکی مقاومت کنند و اغلب نیازمند آموزش و دریافت تشویق از کاردرمان ام اس توانبخشی هستند. مرکز توانبخشی بیماران ام اس در زمینه حرکات فیزیوتراپی برای بیماران ام اس و استفاده از وسایل کمکی برای بیماران ام اس فعالیت می نماید. خدمات کاردرمانی در منزل برای بیماران ام اس از دیگر خدمات مرکز درمان ام اس دکتر صابر می باشد.

جهت تماس با کلینیک کاردرمانی و گفتاردرمانی جناب آقای دکتر صابر (کلینیک توانبخشی پایا در پاسداران ، کلینیک توانبخشی غرب تهران در سعادت آباد) باشماره 09029123536 تماس حاصل فرمایید.

تجویز وسایل کمکی حرکتی برای بیماران ام اس

وسایل کمکی برای ام اس ممکن است بعضی عملکرد ها را بهبود بخشد اما باعث کاهش بعضی دیگر شود. برای مثال ارتز ( AFO)  می‌تواند تعادل استاتیک را در مبتلایان به ام اس که مشکل قدرتی و اختلال تعادل خفیف دارند، افزایش دهد، در حالی که زمانی که فرد ۱۰ متر راه می رود محدودیت تعادل داینامیک برای او ایجاد می شود. پیشگیری از افتادن هدف مهمی در توانبخشی ام اس است، به ویژه هنگامی که افتادن و ترس از آن به تغییر حرکت و کاهش مشارکت منجر شود. بهبودی در تعادل استاتیک و داینامیک، فاکتور اصلی در کاهش افتادن محسوب می شود. علاوه بر آن، ارزیابی خطرات موجود در منزل به منظور کاهش افتادن بررسی شده و مشاوره انجام می شود. توجه به این نکته ضروری است که درمانگر می بایست به حفظ انگیزه مراجع کمک کند و نقاط مثبت و پیشرفت ها را به مراجع یادآوری کند تا مشارکت کافی مراجع در بهبود تعادل، روند درمان را تسریع بخشد.

نکات کلیدی جهت شروع تمرینات فیزیوتراپی در بیماران ام اس

• پیدا کردن مرکز مشکل: پیش نیاز شروع برنامه تعادلی بیمار ام اس ،یافتن مرکز مشکل است، به این معنا که دکتر ام اس می بایست تمامی عضلات را با روش ( MMT ) مورد ارزیابی قرار داده و لیستی از تمامی عضلات دچار اسپاسم و ضعف تهیه نماید. لیست برای بهبود تعادل بیمار ام اس، بسیار کمک کننده است. بسیاری از این مراجعان برای رهایی از عوارض و محدودیت های اسپاسم عضلات به دنبال تزریق بوتاکس میروند. مخصوصاً در بعضی موارد اگر بوتاکس به عضلات اداکتور ران و یا همسترینگ تزریق شده باشد، به این علت که این عضلات در حفظ تعادل ایستاده دخیل هستند،اختلال تعادلی شدیدی در برد قابل مشاهده است. بنابراین نام عضلاتی که در گذشته یا اخیراً تزریق بوتاکس داشته اند اینکه چند وقت از این طریق می‌گذرد را هم به لیست خود اضافه کنید زیرا ممکن است اولویت تقویت عضلانی در فیزیوتراپی بیماران ام اس با این عضلات باشد. پس از تهیه لیست، عضلات را جهت برنامه افزایش قدرت و تحمل عضله در تمرینات حرکتی فیزیوتراپی اولویت‌بندی کنید.
• توجه به آنتاگونیست نه فقط آگونیست: مشکل بسیاری از درمانگران در بی نتیجه ماندن روند تمرینات حرکتی فیزیوتراپی در ام اس ، توجه صرف به عضلات آگونیست و غفلت از عضلات آنتاگونیست می باشد. برای مثال، مراجعه نمی تواند هنگام نشستن لب تخت کمر خود را صاف نگه داشته و حالت کایفوز همچنین در اکستنت کردن کمر با ضعف مواجه است. اگر با هدف بهبود تعادل مراجع در حالت نشسته، اکستانسورهای تنه را مورد ارزیابی قرار داده و به دلیل وجود ضعف در آن ها، صرفاً بر روی آگونیست یعنی اکستانسورهای تنه تمرکز شود از روند درمان نتیجه کافی حاصل نخواهد شد. اما اگر با بررسی فلکسورهای تنه، ضعف این عضلات مشخص شد، تقویت این عضلات نیز باید در برنامه فیزیوتراپی ام اس گنجانده شود. علت این امر آن است که در حالت نشسته لب تخت اکستانسور های تن به صورت انقباض کانسترینگ و فلکسورهای تن همزمان به صورت اکسنتریک در حال انقباض هستند تا بتوانند کمر را در وضعیت صاف نگه دارند. تقویت سرفه آگونیست ها ( در اینجا اکستانسور های تنه) باعث می‌شود مراجع کمر خود را تا حدی به سمت بالا بیاورد ولی قادر به حفظ وضعیت صاف کمر نباشد. به همین خاطر می بایست تمرینات تقویت عضلات هم بر روی عضلات آگونیست (در این مثال اکستانسور های تنه) و هم-در صورت ضعف-بر روی عضلات آنتاگونیست (در این مثال فلکسور های تنه) انجام  شود .

از تمرینات تعادلی برای بیماران ام اس سطح پایین شروع کنید. طبق نظر برتا بوبت زیربنای تعادل ایستاده، کسب تعادل در حالت نشسته، توانایی دو زانو ایستادن، دو زانو راه رفتن و حفظ حالت یک زانو جلو و یک زانوی عقب (در حالتی که فرد روی زانوها ایستاده)  می باشد. بنابراین اگر هدف، بهبود تعادل مراجع در حالت ایستاده است باید ابتدا به بهبود تعادل در وضعیت های پایه پرداخت. در هر یک از این وضعیت ها بهتر است از تمرینات استاتیک به سوی تمرینات داینامیک پیشروی کرد. برای مثال اگر هدف کوتاه مدت، کسب تعادل در حالت دو زانو است تمرینات استاتیک مثل توانایی حفظ خود در حالت دو زانو با چشم باز و بعد با چشم بسته میباشد. تمرینات داینامیک مانند اینکه مراجع توپ سی پی را در دست گرفته و به زمین بزند و مجدداً بالای سر ببرد و یا با حفظ تعادل توپ را یکبار از زیر زانوی راست و بار دیگر از زیر زانوی چپ عبور دهد. بهتر است در درجه بندی تمرینات، ابتدا لترال شیفت مراجع در حالت استاتیک تقویت شود و سپس از طریق قرار دادن مت زیر یک زانو ، سطح را بی ثبات کرده و تمرینات داینامیک از او خواسته شود.

معیارهای انتخاب وسیله کمکی

انتخاب وسیله کمکی مناسب برای بیماران ام اس، یک تصمیم حیاتی است که مستقیماً بر استقلال حرکتی، ایمنی و کاهش پیشرفت ناتوانی تأثیر می‌گذارد. پنج معیار کلیدی در این انتخاب باید مدنظر قرار گیرد:

۱. سطح ناتوانی (EDSS):

اگر نمره EDSS شما زیر ۴ است (ضعف خفیف پاها)، عصا یا واکرهای سبک بدون چرخ کافی‌اند.

برای نمره ۴ تا ۶٫۵ (ضعف متوسط با اختلال تعادل)، واکرهای چرخ‌دار با ترمز دستی و ویلچرهای سبک‌وزن توصیه می‌شوند.

در نمرات بالای ۷ (ناتوانی شدید)، ویلچرهای الکتریکی با پشتیبانی قفسه سینه ضروری است.

۲. شرایط فیزیکی فردی:

قدرت دست‌ها: اگر ضعف عضلات دست دارید، وسایل با دسته‌های ضخیم و نرم (مثل دسته‌های ژله‌ای) از لغزش جلوگیری می‌کنند.

تعادل: بیمارانی که اسپاسم پا دارند، به واکرهای چرخ‌دار با پایه‌های پهن (برای جلوگیری از واژگونی) نیازمندند.

۳. محیط زندگی:

خانه‌های با پله‌های باریک: ویلچرهای تاشو با عرض کمتر از ۶۵ سانتی‌متر.

سطوح ناهموار (حیاط، خیابان): واکرهای سه‌چرخه با چرخ‌های لاستیکی ضخیم.

۴. وزن کاربر و تحمل وسیله:

تحمل وزن واکرها معمولاً ۱۱۰-۱۵۰ کیلوگرم است. اگر وزن شما بالاتر است، از مدل‌های فولادی (نه آلومینیومی) استفاده کنید.

وزن خود وسیله: ویلچرهای آلومینیومی (۸-۱۲ کیلوگرم) برای جابجایی آسان‌تر از فولادی (۱۵-۲۰ کیلوگرم) هستند.

نتیجه‌گیری:

در این مقاله، دکتر صابر به بررسی وسایل کمک‌ای ضروری برای بهبود کیفیت زندگی بیماران ام‌اس پرداخته و تأکید می‌کند که این تجهیزات نه تنها ابزاری برای جبران محدودیت‌ها، بلکه عامل کلیدی در حفظ استقلال، ایمنی و توانمندی افراد هستند. همانطور که ایشان اشاره می‌کنند، انتخاب وسایلی مانند عصاهای هوشمند، واکرهای تاشو، صندلی‌های چرخدار سبک‌وزن، و تجهیزات تطبیقی خانه (دستگیره‌های ارگونومیک، نرده‌های حمام) باید با توجه به پیشرفت بیماری، سطح خستگی، و نیازهای فردی انجام شود تا از افتادن، تحلیل عضلانی و وابستگی بی‌مورد جلوگیری گردد.

دکتر صابر خاطرنشان می‌سازد که استفاده به‌موقع از این وسایل، مانع هدررفت انرژی بیماران در فعالیت‌های روزمره شده و آن‌ها را برای مشارکت در درمان‌های اصلی مانند فیزیوتراپی آماده‌تر می‌کند. ایشان همچنین بر نقش حیاتی تیم درمان (فیزیوتراپیست، کاردرمانگر) در تجویز و آموزش صحیحِ کاربرد این ابزارها تأکید دارند، چرا که یک وسیله نامناسب می‌تواند به جای کمک، باعث آسیب شود.

در نتیجه، پذیرش این وسایل به عنوان همراهان توانمندساز—نه نشانه‌ای از ناتوانی—ذهنیت بیماران را تغییر داده و به آن‌ها جسارت می‌دهد تا با وجود چالش‌های ام‌اس، زندگی پویا و ایمنی داشته باشند

سوالات متداول:

1. آیا استفاده طولانی‌مدت از ویلچر باعث ضعف عضلات می‌شود؟
بله، اگر بدون برنامه فیزیوتراپی باشد. ترکیب استفاده از ویلچر + تمرینات مقاومتی روزانه (با باند کشی) از تحلیل عضلات جلوگیری می‌کند.

2- بهترین عصا برای بیماران ام اس با لرزش دست کدام است؟
عصاهای چهارپایه (Quad Cane) با پایه‌ی پهن و دسته‌های ضد لرزش (مثل مدل‌های DRIVE Medical) تعادل را ۴۰% بهتر از عصاهای معمولی افزایش می‌دهند.