کارکرد های اجرایی مفهوم گسترده ای است که کارکرد های گوناگون از جمله حافظه کاری را در بر می گیرد. حافظه فعال یا حافظه کاری به شیوه های متعدد مفهوم سازی و با استفاده از روش شناسی های مختلف اندازه گیری شده است (ولف، 200۴) . حافظه فعال که به منزله توانایی کوتاه مدت نگه داری و دست کاری اطلاعات در ذهن است، توانایی کارکرد متقابل بین ادراک، توجه، حافظه و عمل را فراهم می سازد و برای فرایند های عالی شناختی تعیین کننده و اساسی است. مرکز کاردرمانی و گفتاردرمانی دکتر صابر در زمینه تقویت حافظه کودکان و تشخیص مشکلات و نقص های موجود در حافظه کوتاه مدت و حافظه کاری آنان به صورت تخصصی فعالیت می نماید. خدمات پیشرفته مرکز مانند اتاق تاریک توانایی های دیداری و اتاق بهبود مهارت های شنیداری بر روی تقویت مهارتهای حافظه بینایی و شنیداری کودکان کار می کنند. جهت یا فتن بهترین دکتر برای تقویت حافظه کودکان می توانید به یکی از شعب مرکز دکتر صابر در پاسداران یا سعادت آباد مراجعه نمایید و با ارزیابی دقیق دریابید که علت نقص در حافظه کاری کودک چیست و روش های درمانی مناسب برای آن را بیاموزید.
جهت تماس با کلینیک کاردرمانی و گفتاردرمانی جناب آقای دکتر صابر (کلینیک توانبخشی پایا در پاسداران ، کلینیک توانبخشی غرب تهران در سعادت آباد) باشماره 09029123536 تماس حاصل فرمایید.
نظریه نارسایی حافظه کاری
مدل حافظه کاری را بدلی و هیچ (۱۹۷۴) تدوین و یک مدل سه بخشی از آن را عرضه کرده اند. از دیدگاه مؤلفان، حافظه کاری از سه واحد حلقه آوایی، پیش نویس دیداری- فضایی و مجری مرکزی تشکیل شده است. سپس جزء میانجی و رویدادی به عنوان مؤلفه دیگر به مدل اضافه شد. به بیان دقیق تر، این مدل سلسله مراتبی است متشکل از سیستم مرکزی به عنوان عامل سطح بالایی که سایر عامل ها را کنترل می کند و اساس عملکرد حافظة کاری است (بدلی، 2000) .
حافظه کاری اغلب به عنوان یک کارکرد اجرایی بنیاد قلمداد شده است که زیربنای سایر کارکرد های اجرایی است. پنینگتون و همکاران (۱۹۹۶) پیشنهاد کردند که نارسایی حافظه کاری ممکن است زیرساخت نارسایی کارکرد های اجرایی باشد. همچنین مؤلفان بازاری را یک فرایند شناختی جداگانه می دانند که با حافظه کاری مرتبط است. همچنین راپورت، چانگ، شور و آیساکس (200۱) نارسایی حافظه کاری را به منزله نقص محوری یا اولیه اختلال نقص توجه- بیش فعالی دانسته اند. در این دیدگاه، حافظه کاری به عنوان فرآیندی تعریف می شود که اطلاعات را ایجاد، حفظ و دست‌کاری می کند و امکان رفتار سازمان یافته معطوف به آینده یا مهارت های حل مسئله را فراهم می سازد. در حقیقت، پاسخ ها یا رفتار های سازمان یافته، وابسته به فرایند های حافظه کاری هستند و مشکلات مربوط به مهارت های حافظه کاری به آشفتگی و نابسامانی، خستگی، بی توجهی و ناکامی منجر می شوند. فروپاشی حافظه کاری به ایجاد رفتار های تحریک جویانه، و بیش فعالی و برانگیختگی در کودکان منجر می شود. راپورت و همکاران (200۱) نیز مانند پنینگتون (۱۹۹۴) نتیجه می گیرند که نارسایی بازداری یا ناتوانی در بازداری مناسب پاسخ ها، محصول فرایند های حافظه کاری است. همانند نظریه های بازداری که نارسایی بازداری را موضوع اولیه و اصلی فرض کرده اند، برخی از نظریه های حافظه کاری نیز نارسایی های حافظه کاری را تبیین کننده اختلال کارکرد اجرایی دانسته اند.
نظریه نارسایی های چندگانه
برخلاف برخی از نظریه پردازان و پژوهشگران، مانند بارکلی که بر یکی از عناصر یا مؤلفه های کارکرد های اجرایی تأکید کرده اند و بقیه این کارکرد ها را از لحاظ اهمیت در مرتبه دوم قرار داده اند، گروهی دیگر کارکرد های اجرایی را به صورت یک مجموعه در نظر گرفته اند. در این رویکرد کارکرد اجرایی به عناصر و مؤلفه هایی تقسیم می شود که با یکدیگر تعامل و وابستگی متقابل دارند (براون، 200۶) . اگر چه در مورد تعداد و نام این مؤلفه ها در بین پژوهشگران و نظریه پردازان اتفاق نظر کامل وجود ندارد، اما در مورد برخی از آن ها اشتراک نظر نسبی دیده می شود. بازداری، انتقال، حافظه کاری، طرح ریزی، سیالی و توجه در زمره این مؤلفه ها به شمار می آیند. مدل براون (200۶) در مورد نارسایی های کارکرد های اجرایی در اختلال نقص توجه- بیش‌فعالی از جمله مدل هایی است که از این رویکرد پیروی می کند.
براون (200۶)، اختلال نقص توجه – بیش فعالی را به منزله اختلالی توصیف می کند که درگیر تأخیر ها یا بد کارکردی در تحوّل کارکرد اجرایی فرد است. در این مدل، اختلال نقص توجه- بیش فعالی اساساً یک اختلال تحوّلی ساز و کار های خود تنظیمی مغز به حساب می آید. مدل براون از مصاحبه های بالینی فشرده با افراد دارای تشخیص اختلال نقص توجه- بیش فعالی و خانواده هایشان حاصل شده است و خوشه هایی که از کارکرد های شناختی مرتبط به هم را شامل می شود که از این قرارند:
– فعال سازی: سازمان دهی، اولویت بندی و فعال سازی برای کار
– تمرکز: تمرکز کردن، استمرار بخشیدن و انتقال توجه به کار ها
– تلاش: نظم بخشیدن به هشدار، استمرار بخشیدن به تلاش و سرعت پردازش
– هیجان: مدیریت ناکامی ها و نظم بخشی به هیجان ها
– حافظه: بهره گیری از حافظه کاری و دستیابی به یادآوری
– کارکرد یا عمل: نظارت کردن و خود- نظم بخشیدن به عمل
این کارکرد ها، که به طور کامل در همه زمان ها برای هر کس عمل نمی کنند، در جنبه های متعدّد زندگی روزانه همه افراد حائز اهمیت بنیادی هستند. مدل براون (200۶) برخلاف بارکلی (۱۹۹۷) ، تنها به ریخت مختلط اختلال نقص توجه- بیش فعالی محدود نیست و بازداری را به عنوان کارکرد اجرایی آغازین و اصلی که تحوّل و کارکرد سایر کارکرد های اجرایی بدان وابسته است، تلقی نمی کند. از دیدگاه وی، کارکرد های اجرایی از تعامل و وابستگی متقابل برخوردارند و اختلال کارکرد های اجرایی در همه افراد دارای اختلال نقص توجه- بیش فعالی، قطع نظر از نوع زیر ریخت، اساس و جوهر اختلال آن ها را تشکیل می دهد.
