رفتار درمانی اوتیسم| درمان رفتاری اوتیسم| رفتار درمانی در کودکان اتیسم| مرکز اوتیسم | دکتر صابر

رفتاردرمانی از روش های درمانی موثر در درمان کودکان اوتیسم می باشد که در مرکز اوتیسم دکتر صابر اراه می گردد. روش های درمان رفتاری اوتیسم شامل رفتاردرمانی کودکان اوتیسم توسط روش فلورتایم، ABA، PRT و… می باشد. مرکز توانبخشی اوتیسم دکتر صابر با تجهیزات کامل کاردرمانی اوتیسم و گفتاردرمانی اوتیسم در زمینه درمان کودکان به صورت تخصصی فعالیت می نماید. 46 نیروی با تجربه و متخصص، کاردرمان، گفتاردرمان و روانشناس در مرکز اوتیسم همراه با مربیان رفتاردرمانی مشغول به ارائه خدمات به کودکان اوتیسم هستند.

جهت تماس با کلینیک کاردرمانی و گفتاردرمانی جناب آقای دکتر صابر (کلینیک توانبخشی پایا در پاسداران ، کلینیک توانبخشی غرب تهران در سعادت آباد) باشماره 09029123536 تماس حاصل فرمایید.

درمان رفتاری اوتیسم

اهداف رفتاری از طریق تحليل آموزشی توسط دکتر اوتیسم مشخص می شود. در تعریف تحلیل آموزشی می توان گفت: فرایندی است که در جریان آن، هدف کلی آموزش، به وظایف و اعمالی که فرد باید انجام دهد تجزیه می شود. این فعالیت به بیانی دقیق و مشخص انتظاری را که رفتار درمان از فرد دارد بیان می کند. چنین هدفی، هدف رفتاری خوانده می شود.  همان طور که می توان پیش بینی کرد این دسته از اهداف بر اساس عملکرد و با رفتار فرد یاد گیرنده بیان می شود، و منظور رفتار درمان از آموزش بخش های مختلف یک موضوع درسی را نشان می دهند. قابلیت مشاهده و اندازه گیری از مهم ترین ویژگی هایی هستند که یک هدفی رفتاری باید داشته باشد. اما چه نیازی به این کار وجود دارد و نوشتن این اهداف چه کمکی به آموزش خواهد کرد؟ در پاسخ می توان گفت که اهداف رفتاری

1. وظیفه ای را که باید یاد گرفته شود، محدود ساخته و تمام ابهامات و مشکلات ناشی از تعبیر و تفسیر آن را بر طرف می کند.
2.  امکان اندازه گیری و سنجش را فراهم می آورد و به این ترتیب می توان کیفیت و اثر بخشی فعالیت های یادگیری را تعیین کند
3. رفتار درمان و کودک را قادر می سازد که بتوانند وجود تفاوت های بین سطوح مختلف رفتار را تشخیص بدهند
4. خلاصه ای کامل و گويا از درس را فراهم می کند و به منزله یک ساخت مفهومی با پیش سازمان دهنده برای یادگیری به کار می رود

تعیین اهداف رفتار درمانی در کودکان اتیسم

برای تعیین اهداف رفتار درمان باید سئوال هایی از خود بپرسد :

• فرد باید چه کاری انجام دهد یا چه قابلیتی از خود نشان دهد که مشخص کند هدف را یاد گرفته است؟
• آیا فرد می تواند بدون انجام این فعالیت به هدف کلی نایل شود؟ اگر پاسخ بله باشد بهتر است این فعالیت حذف شود و فعالیت دیگری جایگزین شود.

هرچند برای طبقه بندی اهداف رفتاری روش های مختلف رفتاردرمانی اوتیسم وجود دارد، مثلا طبقه بندی گانيه که بر اساس آن اهداف رفتاری را در طبقه های مختلفی می توان قرار داد. هدف های رفتاری بر اساس طبقه بندی بلوم در سه طبقه یا حیطه قرار می گیرند: حیطه شناختی؛ حيطه عاطفی و حیطه روانی حرکتی.

لازم به ذکر است که معمولا جداسازی این حیطه ها از یکدیگر ممکن نیست و تنها برای سهولت در توضیح فعالیت های غالب در یک هدف اقدام به جداسازی و طبقه بندی می کنند. بنابراین چنین جداسازی هایی در اصل مجازی هستند و تنها برای سهولت در کار با کودک اوتیسم انجام می شوند درجه بندی اهداف رفتاری با جزیی از لحاظ دشواری به این صورت است که ساده ترین هدف در ابتدا و دشوار ترین هدف در انتها قرار می گیرند. قبل از آنکه آموزش شروع شود یادگیرندگان بایستی دارای توانایی هایی باشند که به عنوان پیش نیاز در نظر گرفته می شوند، و این پیش نیاز ها همانند پایه هایی هستند که ساختار شناختی فرد پسروی آنها بنا خواهد شد و به فرد کمک می کند که بتواند با موفقیت به هدف های رفتاری (جزئی) دست یابد. این بخش پیش نیاز های شناختی نامیده می شود.

مثال : برای یادگیری ضرب اعداد یک رقمی در یک رقمی، کودک باید مهارت جمع و تفریق دو رقمی را بلد باشد، بنابراین تسلط بر مهارت های مربوط به جمع و تفریق اعداد یک رقمی، از پیش نیاز های ضرب اعداد یک رقمی در یک رقمی است. بارها تجربه کرده اید که عنوان فیلمی برایتان جذاب بوده و باعث شده که آن را انتخاب کنید و با علاقه ببینید، اما پس از چند دقیقه خسته می شوید و مشاهده آن را قطع می کنید و به فکر کاری دیگر می افتید. اغلب علت این است که مقدمات و پیش نیاز های مربوط به موضوع فیلم را ندارید و اطلاعات پایه ای برای درک موضوع مطرح شده در فیلم ضروری است .

شاید تجربه کرده باشید که پس از خواندن چند صفحه از یک کتاب با عنوانی نه چندان جذاب، متوجه می شوید که بر عکس تصور اوليه شما، مطالب جذاب و جالب و قابل درک هستند و بنابراین با علاقه به خواندن ادامه می دهید، زیرا که موضوع را به خوبی درک می کنید و با دانسته های پیشین شما در ارتباط است و پیش نیاز های مربوط به آن را دارید. در جلسه درمان کودک اوتیسم هم چنین اتفاقی می افتد، اگر رفتار درمان از فرایند های شناختی شکل گرفته قبلی کودک اوتیسم، اطلاع نداشته باشد، ممکن است که مطالب آموزشی خود را بدون توجه به قابلیت های آنان انتخاب کند، و در نتیجه مطالب بغرنج و غیر قابل فهم به نظر می آیند. این کار باعث می شود که اهداف آموزشی تحقق نیابند و باعث دلسردی رفتار درمان و کوکد اوتیسم شود. گذشته از آن اگر مطالب آموزشی پیش دانسته های دانش آموزان را منعکس کند، باعث کاهش میزان توجه می شود و مطالب دیگر جذابیتی برای کودک اوتیسم نخواهد داشت .

ارزیابی قبل از درمان مشکلات رفتاری کودکان اوتیسم

در نخستین مرحله، ارزشیابی کودک اوتیسم شروع می شود. این شیوه از ارزیابی، ارزشیابی تشخیصی خوانده می شود و برای سنجش پیش نیاز های شناختی مورد استفاده قرار می گیرد. علاوه بر این باید میزان اطلاع کودک اوتیسم از اهداف رفتاری مشخص شود. بنابراین، پیش آزمون با اهداف رفتاری در ارتباط است و آنها را می سنجد و ارزیابی تشخیصی پیش نیاز های شناختی مورد نیاز برای آموزش را بررسی می کند. اگر کودک اوتیسم اطلاعات مربوط به هدف رفتاری خاصی را داشته باشند می توان آن هدف را حذف کرد و با زمان بسیار اندکی را برای مرور آن در نظر گرفت. به هر حال ایده آل آن است که فرد علاوه بر اینکه پیش نیاز های شناختی مربوط به موضوع را داشته باشد اما از پیش آزمون نمره صفر بگیرد، و اطلاعاتی که رفتار درمان به عنوان اهداف رفتاری در نظر گرفته است را بلد نباشید و در اثر آموزش وی این اطلاعات در وی ایجاد شود.

گزینش محتوا، شیوه و مواد آموزشی مناسب با اهداف رفتاری

در هر فرصت آموزشی پیامی وجود دارد که باید منتقل شود. این پیام با استفاده از مجموعه ای از محتواها منتقل می شود و برای انتقال محتوا باید رسانه ای وجود داشته باشد. محتوا اصول و مفاهیمی را دربر می گیرد که به دیگران ارائه می شود، تا به مدد آنها هدف های آموزشی تحقق یابند. در هدف های رفتاری، مضمون محتوا را مشاهده می کنیم، رفتاری که در هدف جزئی یا رفتاری بیان می شود راهنمای گزینش محتوا است. بنابراین تدارک هدف های رفتاری به تعیین محتوا کمک می کند.

مهم ترین محتوای موجود، کتاب های آموزشی برای گروه های سنی مختلف است. اما همان طور که مشخص است، کتاب ها همیشه بدون عیب و نقص نیستند و تغییرات پی در پی آنها نشانگر این امر است که آنها نیازمند رفع نقص و کامل شدن هستند. در هر حال کتاب های مختلف آموزشی، فلش کارت ها و وسایل کمک آموزشی را باید با توجه به سؤالات زیر مورد بررسی قرار دهیم :

• آیا محتوای انتخاب شده، رفتارهایی را که از کودک اوتیسم انتظار داریم در او پرورش می دهد؟
• آیا این محتوا مناسب من و مرحله رشدی کودک اوتیسم است و با توجه به این موضوع تهیه شده است ؟
• آیا توالی مناسبی بین مباحث مطرح شده وجود دارد و سلسله مراتب دشواری در آنها رعایت شده است (یعنی از مراحل ساده شروع می شود و بعد کم کم سطح دشواری آن اضافه می شود ؟)
• آیا محتوا با مدت زمان در نظر گرفته شده هماهنگی دارد؟

پس از انتخاب محتوا گزینش شیوه ها و رسانه های مناسب برای انتقال محتوا مطرح می شود، که شامل شیوه ها، روش های آموزش و رسانه هایی است که عامل ایجاد ارتباط و شرایط مطلوب بین کودک و مربی و با والد است. در نظر گیری شرایط و امکانات، نیز از عناصر بسیار مهم هستند که در هنگام انتخاب رسانه باید در نظر گرفته شوند .

ویژگی های یک رسانه باید به نحوی باشد که؛

• توجه کودک اوتیسم را به خود جلب نماید
• باعث تداوم توجه کودک اوتیسم تا اتمام آموزش باشد
• کودک اوتیسم را به پاسخ گویی و ابراز واکنش تشویق کند.

چون یک رسانه واحد، دارای تمامی این ویژگی ها نیست در نتیجه از مجموعه ای از رسانه ها برای رسیدن به یک هدف استفاده می شود. در مورد کودکان دارای اوتیسم، بررسی ها نشانگر غلبه رسانه های دیداری بر ارائه اطلاعات شفاهی است.

رفتاردرمانی در منزل برای اوتیسم

مرکز رفتاردرمانی دکتر صابر با در اختیار داشتن امکانات روز دنیا در زمینه بازی درمانی و  گروه درمانی و استفاده از تکنیک های مختلف رفتار درمانی نظیر پی آر تی، ABA ، فلورتایم، روش تیچ و… و تجربه بالای تیم تخصصی رفتاردرمان و روانشناسان کودک مرکز توانسته است بهترین نتیجه درمانی را در بهبود اختلالات رفتاری کودکان اوتیسم بدست آورد. همچنین مربیان مرکز اوتیسم دکتر صابر با ارائه خدمات رفتاردرمانی در منزل برای کودکانی که توانایی حضور در مرکز را ندارند در ایجاد رفتار های اجتماعی مناسب و بهبود عملکرد این کودکان به صورت حرفه ای فعالیت می نمایند.