نیازهای هر کودک اوتیسم، امری کاملا خاص و انحصاری است، این موضوع را به یاد داشته باشید زیرا که به شما کمک می کند تا حمایت های دیداری و شنیداری هر کودک را بر اساس نیاز و توانمندی، سطح یادگیری، سن و علائق وی تنظیم و ارائه کنید. برای این کار توصیه هایی عمومی وجود دارند که والدین، مربیان و برنامه ریزان آموزشی باید از آنها اطلاع داشته باشند. مرکز اوتیسم دکتر صابر در حیطه تشخیص و درمان کودکان اوتیسم به صورت تخصصی فعالیت می نماید. کاردرمانی برای اوتیسم و گفتاردرمانی در اوتیسم توسط کادر مجرب مرکز توانبخشی اوتیسم در کلینیک و در منزل انجام می گیرد و سوالات والدین در این زمینه که برای درمان اوتیسم در خانه چه می توان کرد پاسخ داده می شود.
جهت تماس با کلینیک کاردرمانی و گفتاردرمانی جناب آقای دکتر صابر (کلینیک توانبخشی پایا در پاسداران ، کلینیک توانبخشی غرب تهران در سعادت آباد) باشماره 09029123536 تماس حاصل فرمایید.
برای درمان اوتیسم در خانه چه می توان کرد؟
بررسی های انجام شده بر روی کانال شنوایی کودکان دارای اختلالات طیف اوتیسم نشان داده است که به دلیل ضعف و مشکلات موجود در سیستم شنیداری اغلب افراد این گروه، حمایت های دیداری می تواند روشی مناسب برای افزایش سطح یادگیری و کمک به ادراک شرایطی باشد که گفتار در آنها نقش مهمی برعهده دارد. به عنوان مثال هنگامی که مفهومی به کودک اوتیسم آموزش داده می شود. به باور متخصصان آموزش افراد دارای اوتیسم حمایت های بصری مجموعه ای از راهکارها و روش های عینی و قابل دیدن هستند و فرایند ارتباطی را تسهیل می کنند (هودگدون ۲۰۰۵). بنابر این تعریف حمایت های دیداری بخش مشخص و منسجمی از دایره ارتباطی و آموزشی هستند و فرایند دریافت پردازش و عملکرد مبتنی بر پیام دریافت شده را تسهیل می کند. هدف اصلی از کاربرد سیستم حمایت های دیداری کمک به افزایش میزان ادراک کودک اوتیسم است. با استفاده از این راهکار فرصت های بیشتری برای کودکان دارای اختلالات طیف اوتیسم فراهم می شود تا در فرایند ارتباطی به طور مؤثر و فعال تری درگیر شوند و بازده آموزشی مناسب با سطح شناختی خود را کسب کنند.
در درمان اوتیسم در خانه حمایت های بصری در گستره وسیعی قرار دارند و شامل موارد مختلفی از جمله حالت وضعیت بدن، تصویر و بیانات چهره ای است، مثال هایی از ابزارهای مربوط به حمایت های دیداری بر اساس دیدگاه هود گدون (۲۰۰۵) در ادامه ذکر می شود
- جدول های دیداری: این جدول می تواند شامل تصاویر، نمادها، نشانه ها و با ماکت اشیاء واقعی باشد که اطلاعاتی را در مورد وقایع و اموری که در طی روز و یا در ضمن یک برنامه روی می دهند به کودک اوتیسم ارائه می کند.
- برنامه کوچک و مختصر: این برنامه های درمانی اوتیسم در منزل سیستم های ساده و راحتی هستند که برای حمایت از برنامه های روزانه ایجاد و به منظور پشتیبانی از آنها تدوین می شوند. این برنامه ها گام های تشکیل دهنده یک فعالیت مانند انتخاب یک نوشیدنی، انجام یک جمع ساده و با گام های تشکیل دهنده یک بخش از یک فعالیت را با استفاده از تصویر و نمادها نشان می دهد.
- ليست های نشان دهنده مواردی که کودک اوتیسم حق و توانایی انتخاب آنها را دارد : این گروه از حمایت های بصری اغلب به منظور درگیر کردن کودک در یک نوع از ارتباط بصری مورد استفاده قرار می گیرد. مثلا به وی حق انتخاب یک غذا یا نوشیدنی در میان دسته ای از تقویت کننده ها داده می شود. انتخاب یک غذا و یا نوشیدنی در بین دسته ای از نوشیدنی ها و غذاهای دیگر می تواند به عنوان نوعی تفویت اولیه در نظر گرفته شود که بلافاصله در اختیار کودک اوتیسم قرار می گیرد. از این فعالیت به منظور تقویت توانایی اشاره کردن و انتخاب در افراد دارای اختلالات طیف اتیسم نیز استفاده می شود. این شيوه حتی در مورد کودکانی که دارای تأخیر ارتباطی شدید و ناتوانی های ارتباطی بسیار عمیق هستند تأثیر بسیار مثبت و قابل توجهی دارد و وسیله ای برای تقویت ارتباط آنها در نظر گرفته می شود.
اهداف زیر برای درمان کودکان اوتیسم در منزل :
- اطلاع رسانی و توضیح تغييرات : هنگامی در محیط فرد دارای اختلالات طیف اوتیسم تغییری ایجاد می شود و یا برنامه های معمول و آشنایی وی دچار تغییر می شود، مشکلات و مسائلی برای وی ایجاد می شود که گاه سازگاری با این تغییر را برای ری دشوار می کند. تغییر در برنامه های معمول زندگی می تواند تغيير در افراد و اشخاصی باشد که فرد با بزرگسال به نحوی با آنان در ارتباط است مثلا مربی آموزشی کودک اوتیسم. تغییر یک مربی و یا کسی که کودک اوتیسم به طور معمول با وی ارتباط دارد امری است که برای فرد دارای اوتیسم چالشی بزرگ است. فرد دارای اوتیسم باید برای تغییر برنامه و افرادی که با آن سر و کار دارد آمادگی داشته باشد. با استفاده از سیستم حمایت های بصری می توان قبل از شروع فعالیت این جریان را به اطلاع افراد رساند. در برنامه دیداری به خوبی می توان نشان داد چه کسی حضور دارد و چه کسی حضور ندارد، چه زمانی بر می گردد و علت این تغییر برنامه چیست
- حمایت در زمان انتقال از بخشی به بخش دیگر و یا در زمان مسافرت : همان گونه که پیش از این نیز اشاره شد افراد دارای اوتیسم در سازگاری و ادراک تغییر در برنامه هایی که به انجام آن عادت دارند دچار مشکل هستند، یکی از ریشه های این ناتوانی ممکن است در اثر نقص در ادراک فرد از اتفاقات پیش آمده و ناتوانی وی در فهم علت تغییرات ایجاد شده باشد و یا ممکن است که در اثر وابسته شدن فرد به گام ها و روال معمول و آشنای انجام امور باشد. هود گدون (۲۰۰۵) پیشنهاد می کند که برنامه های تغییر، پیش از اعمال تغییر به اطلاع افراد برسند و این تغییرات به طور دقیق و با استفاده از جزئیات مشخص به شکل تصویری مشخص شده و به افراد نشان داده شوند تا از این طریق بر این دشواری غلبه کرده و بر تغییر ایجاد شده تسلط یابند.
- افزایش راهکارهای مربوط به ارتقاء سطح ارتباط : در برنامه “پیش از کلام” (ام. تی، دبلیو) هانن راه کارهای بیشتری برای ارتقاء سطح ارتباط کودکان دارای اختلالات طیف اوتیسم پیشنهاد کرده است. این برنامه دارای ارزش ویژه ای در اتقاع سطح ارتباط فرد دارای اختلال می باشد. (ساسمان”، ۱۹۹۹) .
- دلیلی برای برقراری ارتباط کودک اوتیسم ایجاد کنید : اگر فرد در دریافت نیازها و توجه مورد درخواست خود هیچ مشکلی نداشته باشد و هر آنچه مورد نیازش است بدون درخواست وی در اختیارش قرار گیرد دلیلی برای برقراری ارتباط با دیگران نمی بیند. اگر به طور مثال تمام اشیاء مورد نیاز فرد را در دور و بر وی قرار دهیم، دیگر نیازی به درخواست و انجام کوشش برای کسب نیازها وجود نخواهد داشت. در برنامه “پيش از کلام ” هانن در معرض دید اما خارج از دسترس قرار دادن اسباب بازی و وسایل مورد علاقه فرد توصیه می شود. در این صورت دلیلی برای برقراری ارتباط وجود خواهد داشت، استفاده از اسباب بازی های وابسته به دیگران مانند حباب ساز و یا بادکنک که بدون حمایت و همکاری یک بزرگسال نمی تواند مورد استفاده فرد قرار گیرد، نیز می تواند روش مناسبی در نظر گرفته شود. استفاده از این اسباب بازی ها فرد را تشویق می کند تا به جستجوی کمک از یک فرد بزرگسال بپردازد. دادن بخش های مختلف یک اسباب بازی نیز می تواند روش مناسبی برای تقویت توانایی درخواست فرد در نظر گرفته شود، مثلا بخش های مختلف یک پازل در صورت درخواست فرد به صورت بخش به بخش به وی داده شود و با الگوهای مختلف برای ساخت یک شیء به همین صورت و در برابر درخواست فرد هر بار تعدادی به او داده شود. بنابر این فرصت های مختلفی برای برقراری ارتباط و انجام در خواست در اختیار فرد قرار می گیرد که هریک فرصتی برای برقراری یک ارتباط خودانگیخته در نظر گرفته می شود.
- پیروی از درخواست و راهنمایی ارائه شده توسط کودک دارای اوتیسم : به عنوان یک مربی و یا بزرگسال اغلب تصور می کنیم که فعالیت های مورد نیاز برای کودک اوتیسم را بهتر از وی می شناسیم و بهتر از او می دانیم که چه موضوع و محتوایی برای بحث کردن مناسب است. این شیوه از برقراری ارتباط را ارتباط بزرگسال محور با معلم محور می نامند و در آن فرد بزرگسال یا معلم راهنمایی و هدایت جریان را بر عهده دارد و فرد باید پیر و بزرگسال باشد. در چنین حالتی فرصت های کمتری در اختیار فرد قرار داده می شود تا بتواند ارتباط برقرار کند. همان گونه که پیش از این نیز اشاره شد فرد دارای اختلالات طیف اوتیسم بیش از سایر کودکان در انجام فعالیت های دلخواه خود در گیر و جذب خواهد شد. بنابر این، این موضوع دارای اهمیت ویژه ای است که بدانید فرد مایل به انجام چه کاری است و به آنچه که او می گوید گوش کنید و درخواست هایش را بشنوید. با شنیدن، نحوه درخواست فرد و سطح ارتباطی که وی در آن قرار دارد مشخص می شود و نیز تعیین می شود که برنامه ارتباطی در نظر گرفته شده باید برروی چه پایه ای بنا شود. پس از پایه گذاری صحیح ارتباط و روشن شدن کانال های مناسب می توان در جستجوی اهداف آموزشی و دستیابی به آنها برآمد.