نیازهای هر کودک اوتیسم، امری کاملا خاص و انحصاری است، این موضوع را به یاد داشته باشید زیرا که به شما کمک می کند تا حمایت های دیداری و شنیداری هر کودک را بر اساس نیاز و توانمندی، سطح یادگیری، سن و علائق وی تنظیم و ارائه کنید. برای این کار توصیه هایی عمومی وجود دارند که والدین، مربیان و برنامه ریزان آموزشی باید از آنها اطلاع داشته باشند. مرکز اوتیسم دکتر صابر در حیطه تشخیص و درمان کودکان اوتیسم به صورت تخصصی فعالیت می نماید. کاردرمانی برای اوتیسم و گفتاردرمانی در اوتیسم توسط کادر مجرب مرکز توانبخشی اوتیسم در کلینیک و در منزل انجام می گیرد و سوالات والدین در این زمینه که برای درمان اوتیسم در خانه چه می توان کرد پاسخ داده می شود.
برای درمان اوتیسم در خانه چه باید کرد؟
بررسی های انجام شده بر روی کانال شنوایی کودکان دارای اختلالات طیف اوتیسم نشان داده است که به دلیل ضعف و مشکلات موجود در سیستم شنیداری اغلب افراد این گروه، حمایت های دیداری می تواند روشی مناسب برای افزایش سطح یادگیری و کمک به ادراک شرایطی باشد که گفتار در آنها نقش مهمی برعهده دارد. به عنوان مثال هنگامی که مفهومی به کودک اوتیسم آموزش داده می شود. به باور متخصصان آموزش افراد دارای اوتیسم حمایت های بصری مجموعه ای از راهکارها و روش های عینی و قابل دیدن هستند و فرایند ارتباطی را تسهیل می کنند (هودگدون ۲۰۰۵). بنابر این تعریف حمایت های دیداری بخش مشخص و منسجمی از دایره ارتباطی و آموزشی هستند و فرایند دریافت پردازش و عملکرد مبتنی بر پیام دریافت شده را تسهیل می کند. هدف اصلی از کاربرد سیستم حمایت های دیداری کمک به افزایش میزان ادراک کودک اوتیسم است. با استفاده از این راهکار فرصت های بیشتری برای کودکان دارای اختلالات طیف اوتیسم فراهم می شود تا در فرایند ارتباطی به طور مؤثر و فعال تری درگیر شوند و بازده آموزشی مناسب با سطح شناختی خود را کسب کنند.
در درمان اوتیسم در خانه حمایت های بصری در گستره وسیعی قرار دارند و شامل موارد مختلفی از جمله حالت وضعیت بدن، تصویر و بیانات چهره ای است، مثال هایی از ابزارهای مربوط به حمایت های دیداری بر اساس دیدگاه هود گدون (۲۰۰۵) در ادامه ذکر می شود
- جدول های دیداری: این جدول می تواند شامل تصاویر، نمادها، نشانه ها و با ماکت اشیاء واقعی باشد که اطلاعاتی را در مورد وقایع و اموری که در طی روز و یا در ضمن یک برنامه روی می دهند به کودک اوتیسم ارائه می کند.
- برنامه کوچک و مختصر: این برنامه های درمانی اوتیسم در منزل سیستم های ساده و راحتی هستند که برای حمایت از برنامه های روزانه ایجاد و به منظور پشتیبانی از آنها تدوین می شوند. این برنامه ها گام های تشکیل دهنده یک فعالیت مانند انتخاب یک نوشیدنی، انجام یک جمع ساده و با گام های تشکیل دهنده یک بخش از یک فعالیت را با استفاده از تصویر و نمادها نشان می دهد.
- ليست های نشان دهنده مواردی که کودک اوتیسم حق و توانایی انتخاب آنها را دارد : این گروه از حمایت های بصری اغلب به منظور درگیر کردن کودک در یک نوع از ارتباط بصری مورد استفاده قرار می گیرد. مثلا به وی حق انتخاب یک غذا یا نوشیدنی در میان دسته ای از تقویت کننده ها داده می شود. انتخاب یک غذا و یا نوشیدنی در بین دسته ای از نوشیدنی ها و غذاهای دیگر می تواند به عنوان نوعی تفویت اولیه در نظر گرفته شود که بلافاصله در اختیار کودک اوتیسم قرار می گیرد. از این فعالیت به منظور تقویت توانایی اشاره کردن و انتخاب در افراد دارای اختلالات طیف اتیسم نیز استفاده می شود. این شيوه حتی در مورد کودکانی که دارای تأخیر ارتباطی شدید و ناتوانی های ارتباطی بسیار عمیق هستند تأثیر بسیار مثبت و قابل توجهی دارد و وسیله ای برای تقویت ارتباط آنها در نظر گرفته می شود.
اهداف درمان اوتیسم در منزل :
- اطلاع رسانی و توضیح تغييرات : هنگامی در محیط فرد دارای اختلالات طیف اوتیسم تغییری ایجاد می شود و یا برنامه های معمول و آشنایی وی دچار تغییر می شود، مشکلات و مسائلی برای وی ایجاد می شود که گاه سازگاری با این تغییر را برای ری دشوار می کند. تغییر در برنامه های معمول زندگی می تواند تغيير در افراد و اشخاصی باشد که فرد با بزرگسال به نحوی با آنان در ارتباط است مثلا مربی آموزشی کودک اوتیسم. تغییر یک مربی و یا کسی که کودک اوتیسم به طور معمول با وی ارتباط دارد امری است که برای فرد دارای اوتیسم چالشی بزرگ است. فرد دارای اوتیسم باید برای تغییر برنامه و افرادی که با آن سر و کار دارد آمادگی داشته باشد. با استفاده از سیستم حمایت های بصری می توان قبل از شروع فعالیت این جریان را به اطلاع افراد رساند. در برنامه دیداری به خوبی می توان نشان داد چه کسی حضور دارد و چه کسی حضور ندارد، چه زمانی بر می گردد و علت این تغییر برنامه چیست
- حمایت در زمان انتقال از بخشی به بخش دیگر و یا در زمان مسافرت : همان گونه که پیش از این نیز اشاره شد افراد دارای اوتیسم در سازگاری و ادراک تغییر در برنامه هایی که به انجام آن عادت دارند دچار مشکل هستند، یکی از ریشه های این ناتوانی ممکن است در اثر نقص در ادراک فرد از اتفاقات پیش آمده و ناتوانی وی در فهم علت تغییرات ایجاد شده باشد و یا ممکن است که در اثر وابسته شدن فرد به گام ها و روال معمول و آشنای انجام امور باشد. هود گدون (۲۰۰۵) پیشنهاد می کند که برنامه های تغییر، پیش از اعمال تغییر به اطلاع افراد برسند و این تغییرات به طور دقیق و با استفاده از جزئیات مشخص به شکل تصویری مشخص شده و به افراد نشان داده شوند تا از این طریق بر این دشواری غلبه کرده و بر تغییر ایجاد شده تسلط یابند.
- افزایش راهکارهای مربوط به ارتقاء سطح ارتباط : در برنامه “پیش از کلام” (ام. تی، دبلیو) هانن راه کارهای بیشتری برای ارتقاء سطح ارتباط کودکان دارای اختلالات طیف اوتیسم پیشنهاد کرده است. این برنامه دارای ارزش ویژه ای در اتقاع سطح ارتباط فرد دارای اختلال می باشد. (ساسمان”، ۱۹۹۹)
- دلیلی برای برقراری ارتباط کودک اوتیسم ایجاد کنید : اگر فرد در دریافت نیازها و توجه مورد درخواست خود هیچ مشکلی نداشته باشد و هر آنچه مورد نیازش است بدون درخواست وی در اختیارش قرار گیرد دلیلی برای برقراری ارتباط با دیگران نمی بیند. اگر به طور مثال تمام اشیاء مورد نیاز فرد را در دور و بر وی قرار دهیم، دیگر نیازی به درخواست و انجام کوشش برای کسب نیازها وجود نخواهد داشت. در برنامه “پيش از کلام ” هانن در معرض دید اما خارج از دسترس قرار دادن اسباب بازی و وسایل مورد علاقه فرد توصیه می شود. در این صورت دلیلی برای برقراری ارتباط وجود خواهد داشت، استفاده از اسباب بازی های وابسته به دیگران مانند حباب ساز و یا بادکنک که بدون حمایت و همکاری یک بزرگسال نمی تواند مورد استفاده فرد قرار گیرد، نیز می تواند روش مناسبی در نظر گرفته شود. استفاده از این اسباب بازی ها فرد را تشویق می کند تا به جستجوی کمک از یک فرد بزرگسال بپردازد. دادن بخش های مختلف یک اسباب بازی نیز می تواند روش مناسبی برای تقویت توانایی درخواست فرد در نظر گرفته شود، مثلا بخش های مختلف یک پازل در صورت درخواست فرد به صورت بخش به بخش به وی داده شود و با الگوهای مختلف برای ساخت یک شیء به همین صورت و در برابر درخواست فرد هر بار تعدادی به او داده شود. بنابر این فرصت های مختلفی برای برقراری ارتباط و انجام در خواست در اختیار فرد قرار می گیرد که هریک فرصتی برای برقراری یک ارتباط خودانگیخته در نظر گرفته می شود.
- برای درمان اوتیسم در منزل چه می توان کرد؟ پیروی از درخواست و راهنمایی ارائه شده توسط کودک دارای اوتیسم : به عنوان یک مربی و یا بزرگسال اغلب تصور می کنیم که فعالیت های مورد نیاز برای کودک اوتیسم را بهتر از وی می شناسیم و بهتر از او می دانیم که چه موضوع و محتوایی برای بحث کردن مناسب است. این شیوه از برقراری ارتباط را ارتباط بزرگسال محور با معلم محور می نامند و در آن فرد بزرگسال یا معلم راهنمایی و هدایت جریان را بر عهده دارد و فرد باید پیر و بزرگسال باشد. در چنین حالتی فرصت های کمتری در اختیار فرد قرار داده می شود تا بتواند ارتباط برقرار کند. همان گونه که پیش از این نیز اشاره شد فرد دارای اختلالات طیف اوتیسم بیش از سایر کودکان در انجام فعالیت های دلخواه خود در گیر و جذب خواهد شد. بنابر این، این موضوع دارای اهمیت ویژه ای است که بدانید فرد مایل به انجام چه کاری است و به آنچه که او می گوید گوش کنید و درخواست هایش را بشنوید. با شنیدن، نحوه درخواست فرد و سطح ارتباطی که وی در آن قرار دارد مشخص می شود و نیز تعیین می شود که برنامه ارتباطی در نظر گرفته شده باید برروی چه پایه ای بنا شود. پس از پایه گذاری صحیح ارتباط و روشن شدن کانال های مناسب می توان در جستجوی اهداف آموزشی و دستیابی به آنها برآمد.
درمان خانگی اوتیسم در کودکان
در فرمهای اولیه درمان اوتیسم در خانه، تماس چشمی، نمایشهای تصویری و حروف، تحت عنوان ACC گنجانده شدند. به منظور استفاده از این فرمهای اولیه، نیاز به تعامل رو در رو بود و تعامل معمولاً آهسته صورت می گرفت. همانطور که تکنولوژی پردازشگرهای حساس توسعه یافت، سیستم های ACC اختصاصی به وسیله کمپانیهای کوچک مختص ACC سفارشی ساخته می شدند و از تحلیل گفتار استفاده می کردند. این سیستم ها اغلب سنگین، حجیم و گران قیمت بودند. رایانه های شخصی (PC) و سیستم عاملهای استاندارد گزینه دیگر AAC شدند و دنیای جدیدی را برای توسعه دهندگان باز کردند. نه تنها مصرف کنندگان می توانستند از تکنولوژی برای تعامل رو در رو استفاده کنند، بلکه آن ها همچنین می توانستند از تکنولوژی برای نوشتن، خلق و ارائه سخنرانی و بسیار راحت تر در خانه های اشان، مدارس، سر کار، و جوامع استفاده کنند. دستگاههای رایانه ای قابل حملتر شدند و کمی ارزانتر از دستگاههای ACC اختصاص قبلی بودند.
سپس موبایل آمد، تکنولوژی های چندکاره که فرصتهایی را در اختیار مصرف کنندگان ACC و یا یادگیرندگانی می گذاشت که بسیار فراتر از ظرفیت فعلی دستگاه های ACC پیشرفت کرده بودند و از نظر قیمت بطور قابل ملاحظه ای ارزانتر بودند. تکنولوژی کامپیوتر دیجیتال یک مختصه همگانی در زندگی روزمره شد و در جوامع امروزی به یک وسیله محبوب ارتباطی تبدیل شده است. گسترش فناوری ارزان قیمت تلفن همراه بطور چشمگیری چگونگی ارائه خدمات آموزشی و رفتاری به افراد اوتیسم توسط تهیه کنندگان خدمات را تغییر داده است. از گوشیهای صفحه لمسی تا تبلتها، دستگاههای رایانه ای قابل حمل چیزی هرگز کاربرپسندتر، ارزانتر یا بطورعمومی در دسترستر نبوده اند. یافته های پژوهش نشان می دهد که توسعه تکنولوژی جدید ارتباطی هر ساله با سرعت زیادی پیشرفت می کند، ظرفیت کودکان و اگاهی از چنین تکنولوژی نیز ناگزیر افزایش می یابد به طوری که اغلب از والدینشان پیشی می گیرند. استفاده روزافزون کودکان از تکنولوژی هم در زمینه آموزشی و هم در زمینه ارتباطی کاربرد داشته است، و هم اکنون یک فاکتور محیطی شایع در زندگی آن هاست.
امروزه به کودکان به عنوان «سخنگویان بومی» تکنولوژی اشاره می شود و این اغلب برای دانش آموزان دارای اوتیسم نیز صحیح می باشد. بسیاری از کودکان اوتیسم راحتتر با اشیاء غیرمتحرک مانند کامپیوتر یا iPAD تعامل می کنند. بعلاوه، بسیاری از کودکان اوتیسم از طریق دیدن یاد می گیرند و مهارت های تکنولوژی قویتری دارند. در دو سال گذشته، نظرات بسیاری در برنامه ها «ساخته شده برای تلویزیون» اعلام شد که استفاده از تکنولوژی را برای افراد اوتیسم مهم جلوه می داد. معمولاً این نظرات متمرکز بر کودکی بوده است که توانایی ارتباط گیری نداشت و اغلب دچار مسائل رفتاری به علت ناامیدی از عدم توانایی در برقراری ارتباط بود. زمانیکه اپلیکیشن ارتباطی در آی پد معرفی شد، کودک قادر بود افکار خود را صریح در میان بگذارد و رفتارهای نامناسب ناپدید شدند.
بنابراین به دلیل تبعات رسانه ای بسیاری از مصرف کنندگان شروع به خرید یک iDevice و یک برنامه ارتباطی خاص تا سطح بالایی کردند. زیرا مطمئن بودند که آی پد یک نوش دارو برای فرد دارای اوتیسم بود. مانند تمام تکنیکها و تکنولوژیها، جیزهای خاص برای افراد خاص کار می کند. همه افراد دارای اوتیسم برای سیستم ارتباطی به آی پد نیازی ندارند، بلکه می توانند از این تکنولوژی برای افزایش مهارت دیگری استفاده کنند. با این حال، شخصی که آی پد خریده بود، نمی دانست که چگونه برنامه را ارزیابی کند. چه برنامه ای را باید بخرد، چه برنامه ای مناسب بود و غیره. بنابراین، اکثر آی پدها برای سرگرمی و بازی مورد استفاده قرار گرفتند. حالا ما می دانیم که تکنولوژی موبایل را می توان به طور مؤثرتری نه تنها برای سرگرمی و به عنوان دستگاه ACC استفاده کرد، بکه همچنین در آموزش علمی، مهارتهای اجتماعی، مدلسازی ویدیویی، تشویق، ABA، گفتار- زبان درمانی، مهارت های حرکتی ظریف، حمایتهای بینایی، مهارت های کاربردی زندگی، مهارت های سازماندهی و افزایش استقلال به کار برد. کودک دارای اوتیسم نیاز و حقی برای گزینه های ارتباطی مشابه و در دسترس با هر فردی را دارند. امروزه اغلب مردم از دستگاه های چندکاره برای پاسخ گویی به نیازهای ارتباطی خود استفاده می کنند. این ایده که فقط یک دستگاه ارتباطی می تواند همه نیازهای کودک اوتیسم را برطرف کند دیگر معنی ندارد. برخی نیازها ممکن است به وسیله دستگاه اصلی برطرف شود، در حالیکه برخی ممکن است نیاز به لوازم جانبی و تکنیکهای خاص طراحی شده برای آن ها داشته باشد (مثل: خیره شدن و تماس چشمی، اسکن کردن متن، سازگار کردن صفحه کلید).
تکنولوژی های چندمنظوره، از تکنولوژی ACC فعلی ما پیشرفته تر و کم هزینه تر است. نگرانی روزافزون در خصوص افراد دارای اوتیسم، اشتغال و داشتن مهارت های زندگی مستقل است. داده ها نشان می دهد اکثر بزرگسالان دارای اوتیسم یا بیکارند یا کار سطح پایینی دارند. استخدام عنصری حیاتی برای داشتن زندگی سودمند در بزرگسالی است. افراد دارای اوتیسم لایق فرصتهایی برای شراکت به عنوان کارگران بهره ور در گروههای شغلی مناسب، پرداخت مالیات و بهیه کردن کیفیت زندگی اشان هستند. از موانع اشتغال موفق برای افراد دارای اوتیسم می تواند مهارت های ارتباطی ضعیف؛ مهارت های ظریف اجتماعی مانند شروع بحث، سیاستهای اداری، و خواسته های ناگفته؛ توانایی تکمیل مستقل کار بدون حضور کارفرما، یا مشکلات حسی مرتبط با محیط کار باشد. استفاده از تکنولوژی تلفن همراه می تواند برخی از این موانع را حل کند.
سوالات متداول:
1-آیا افراد اوتیستیک میتوانند زندگی مستقل داشته باشند؟
بسته به شدت طیف؛ برخی با آموزش مهارتهای زندگی به استقلال میرسند، برخی نیازمند حمایت مادامالعمرند.
2-. علت اصلی اوتیسم چیست؟
ترکیب عوامل ژنتیکی (تا ۹۰%) و محیطی (مثل سن بالای والدین یا عفونت‌های بارداری).