یکی از نکات مهم در درمان کودکان اوتیسم تشخیص زود هنگام علائم اوتیسم در کودک توسط دکتر اوتیسم می باشد. مرکز اوتیسم دکتر صابر در دو شعبه غرب و شرق تهران در زمینه تشخیص زودهنگام علائم اوتیسم در کودکان همچنین انجام تست های تشخیصی فعالیت می نماید. وجود امکانات پیشرفته و تجهیزات مدرن درمانی در زمینه کودکان اوتیسم در مرکز اوتیسم دکتر صابر این امکان را برای مراجعین فراهم نموده که با تشخیص دقیق علائم اوتیسم در کودکان سه ساله و پایین تر از آن به طرح درمان توانبخشی همه جانبه توسط تیم کاردرمانی اوتیسم، گفتار درمانی اوتیسم و روانشناسان کودک با تجربه در زمینه کودکان اتیسم پرداخته و بهترین استفاده را از زمان طلایی درمان کودکان اوتیسم برده و به یاری خداوند متعال بسیاری از کودکانی که با علائم اوتیسم در سنین پایین به مرکز توانبخشی اوتیسم دکتر صابر مراجعه کرده اند با درمان پیوسته از طیف اوتیسم خارج و یک زندگی عادی را تجربه می کنند. در ادامه به شرح نمونه موردی از مراجعین مرکز پرداخته می شود.
جهت تماس با کلینیک کاردرمانی و گفتاردرمانی جناب آقای دکتر صابر (کلینیک توانبخشی پایا در پاسداران ، کلینیک توانبخشی غرب تهران در سعادت آباد) باشماره 09029123536 تماس حاصل فرمایید.
علام هشدار دهنده اوتیسم
اختلال اوتیسم شامل طیف وسیعی از علائم و نشانه ها می باشد .این علائم در هر کودک با کودک دیگر متفاوت است و جهت تشخیص دقیق نیاز به بررسی متخصص اوتیسم می باشد. اما بعضی علائم در بیشتر کودکان اوتیسم دیده می شود. کودکان اوتیسم بسته به سطح درگیری ممکن است علائم شدید یا خفیفی را از خود نشان دهنده اما همه این کودکان تاخیر در گفتار و مشکلات ارتباطی را از خود نشان می دهند. عدم ارتباط چشمی مناسب، عدم واکنش به اسم خود از علائم هشدار دهنده ای است که در کودکان سه ساله به وضوح قابل مشاهده است و والدین نباید آن را به حساب خجالتی بودن یا توجه پایین کودک بگذارند. از دیگر علائم شایع رفتار های کلیشه ای مانند بال بال زدن در دست ها و یا چرخش به دور خود یا چرخاندن اسباب بازی ها توسط کودک می باشد. روی پنجه راه رفتن، خیره شدن به چرخش اشیاء و بهمریختگی حسی در کودکان از دیگر نشانه های اوتیسم می باشد که در کودکان در سنین 3 سالگی و پایین تر قابل مشاهده است.
می خواهم شما را با کودکی آشنا کنم که بسیاری از جنبه های اوتیسم را به ما نشان خواهد داد. بهترین راه برای اینکه یک کودک همه ویژگی هایش را به شما نشان دهد و راحت با شما کار کند آن است که با او دوست باشی! گاهی این یعنی با کودک روی زمین بنشینی و بازی کنی. گاهی نیز یعنی اینکه به کودک اجازه بدهی اتاق را راحت وارسی کند. یا با اسباب بازی هایی که حواسش را تحریک میکند بازی کند (توپ های چراغ دار، جغجغه چرخان…) در همه موارد یعنی به کودک احترام بگذاری و او را بپذیری، همون طور که هست! حتی وقتی که سعی می کنی رفتارش را تغییر دهی.
علائم کودک اوتیسم در سه سالگی (علی:سی و سه ماهه)
والدین علی در اولین جلسه نگران ایشان را اینگونه ابراز می کنند : (علی دچار تاخیر در گفتاره، نامفهوم حرف میزنه. یه چیزایی میگه ولی ما نمیفهمیم. فکر می‌کنم وقتی بهش میگی نکن میفهمه، ولی اغلب اوقات وقتی باهاش حرف میزنیم یا کاری ازش میخوایم گوش نمیده، بعضی وقت ها فکر میکنیم نمیشنوه اما شنوایی سنجی گفته شنوایی اش خوبه ! برای رسیدن به چیزهایی که میخواد دست مارو رو میکشه به سمت اون جایی که میخواد تا باهاش بریم. و دست مارو میگذاره روی چیزی که میخواد.)
می پرسم چیز دیگه ای هست که نگرانتون کرده باشه؟
به طور عجیبی عاشق گوشه آدماست! وقتی بغلش می کنی همش میخواد دست بزنه به گوش ات یک کارهایی رو همش تکرار می کنه. مثلاً موقع خواب هر شب باید یه کارهای مشخصی رو تکرار کنیم و اگر نه پخش میشه روی زمین!
- چطوری بازی میکنه؟
- عاشق ردیف کردن اسباب بازی ها شه. ساعت ها سرگرمش میکنه! یا ورق زدن صفحه های کتاب! نه این که به غصه هاش علاقه مند باشه، فقط ورق میزنه. یا اینکه یکی از ماشین هایش رو عقب و جلو میبره و به چرخش چرخ هایش روی زمین نگاه می کنه. وقتی خیلی ذوق زده میشه شروع میکنه به چرخیدن به دور خودش یا روی پنجه های پاهاش راه میره، دوست داره که باباش قلقلکش بده یا باباش دور اتاق دنبالش بدوه . البته بیشتر دوست داره خودش تنها یه جا بشینه و با مهره هایش بازی کنه.
اینها فقط یک بخش از مکالماتی است که با والدین علی کودک اوتیسم سه ساله داشتم. چیزهایی که آنها گفتند علائم مختلف اوتیسم است. رفتارهای تکراری و خشک، عاشق اشیا چرخان، بازیهای محدود و ساده، حالت های بدنی عجیب و غریب (شکلک) های عجیب و تاخیر در همه حوزه های زبان همه از علائم اوتیسم در کودکان می باشد. از کارهای دیگر او که والدینش نام می برند آن است که هنوز با دست غذا میخورد (مهارت هفت ماهگی) و هنوز از قاشق استفاده نمی کند کاری که باید حدود ۱۸ ماه قبل یاد می گرفت! وقتی از والدیتنش میپرسم با مداد رنگی هایش چیکار میکنه؟ والدین او می گویند: که نه میتونم بهش مدادشمعی بدم فقط میخواد اونا رو بخوره!
بچه ها معمولاً اول عدد مداد رنگی به عنوان دندان گیره استفاده می کنند، اما از حدود ۱۲ تا ۱۴ ماهگی دیگر برای نقاشی از آن استفاده می کنند تقریباً همان سنی که استفاده از قاشق را شروع می کنند. تاخیر علی در استفاده از قاشق و مداد رنگی من را نگران می کند. اوتیسم خالص شامل این نقایص نمی‌شود. لذا وجود این علائم احتمال یک تاخیر شناختی و حتی یک عقب ماندگی ذهنی را زیاد میکند.
معاینه علایم کودکان اوتیسم در مرکز اوتیسم
حین معاینه علائم اوتیسم، علی تقریباً هیچ گونه تماس چشمی برقرار نمی کند و صداسازی اش محدود به گریه کردن می باشد. هیچ یک از دستور های من را چه با اشاره و چه بدون اشاره به اجرا نمی‌کند (مثلاً وقتی دستم را دراز می کنم و می گویم توجه نمی‌کند.) وقتی مکعب ها را روی هم میچینم یا با مداد نقاشی می کنم از من تقلید نمی کند اصلاً همکاری نمی کند. علی از من و نیات من بی خبر است. کودک اوتیسم از دیگران بریده است و از همکاری یا مخالفت با دیگران عاجز است. از طرف دیگر علی وقتی قرار نیست به من نگاه کند یا با من همکاری کند با وسایلم (وسایل معاینه) سرگرم می شود ما این رفتارها را رفتارهای محرک محور می گوییم به عبارت دیگر این شکل و جنبه های فیزیکی اشیا است که رفتارکودک اوتیسم را هدایت می کند.
مثل اینکه شکلها را توی سوراخ های شان بگذارد(پازل یا کره هوش) کودک بدون ارتباط با بزرگترها، مستقیم سروقت اشیا می رود. این کارها در سنین پایین تر طبیعی است. که با تکان دادن یک جغجغه صدایش را در بیاورد در هفت ماهگی طبیعی است یا اینکه اشکال را با هم جور کند و آن را از سوراخ های هم شکلش در کره هوش به داخل کره بیاندازد در ۱۶ ماهگی عادی است. اما در سن علی در (سی وسه ماهگی) رفتار کودک باید مبتنی بر سرنخ‌های اجتماعی باشد و از اشیا متناسب با کاربرد آن استفاده کند مثلاً راندن یک قطار غذا دادن به عروسک نگاه کردن عکس های یک کتاب تقلید کردن از بزرگسالان! نه اینکه فقط با جنبه های فیزیکی اشیا درگیر باشد. بچه های دارای اوتیسم در سن پیش دبستان در تکالیف محرک محور خوب عمل می کنند. اما هنگامی که مجبور به در یافتن سرنخ از فرد دیگری می باشند، شکست می خورند.
من بارها کودکان اوتیسم را دیده‌ام که تکالیف پیچیده مستلزم جور کردن اشکال مثل پازل ها را مثل آب خوردن انجام میدهند اما از انجام یک تقلید ساده مثل روی هم گذاشتن دو مکعب عاجزند. البته نه این که نتواند یا نداند چه طور مکعب ها را روی هم بگذارد بلکه مشکل در ناتوانی کودک در فهم این نکته است که از او انتظار می‌رود کار فرد بزرگسال تقلید کند. علی به راحتی تکلیف مرتب کردن میله های رنگی بر اساس بلندی یا رنگ (پگ بورد) را که برای بچه های ۱۴ تا ۱۶ ماهه طراحی شده است انجام می دهد. اما وقتی آن را تمام کرد به جای اینکه به دنبال تشویق باشد یکی از میله ها را برداشته و جلوی چشمانش می چرخاند با توجه به سوابق رشدی علی، مشاهدات من و نتایج آزمون های استاندارد در زمینه تشخیص علائم اتیسم در کودکان می‌توان برای علی تشخیص اوتیسم با تاخیر در مهارت های تطابقی (ناتوانی در استفاده از قاشق با عنوان یک ابزار) و تاخیر در رشد گذاشت. اگر امروز علی مجدداً با همین ویژگی مراجعه نماید بر اساس نسخه پنجم راهنمایی تشخیصی و آماری اختلالات روانی ( دی اس ام ) برای او تشخیص اوتیسم سطح ۳ با تاخیر در مهارت های تطابقی و تاخیر در رشد خواهیم داشت.
مرکز کاردرمانی و گفتار درمانی دکتر صابر در زمینه انجام تست های تشخیصی در زمینه اوتیسم و تست های هوش ،تست های توجهو تمرکز و آزمون هماهنگی حرکتی در کودکان دارای بخش تخصصی می باشد که توسط تستر های با تجربه در حیطه سنجش کودکان انجام می پذیرد.