مرکر اوتیسم تهران در زمینه تشخیص و درمان کودکان اوتیسم به صورت تخصصی فعالیت می نماید. کاردرمانی اوتیسم و گفتاردرمانی اوتیسم از خدمات مهم در زمینه توانبخشی کودکان اوتیسم می باشد که به صورت تخصصی در کلینیک دکتر صابر اراه می شود. تمرینات کاردرمانی اوتیسم در حیطه کادرمانی جسمی، ذهنی، کاردرمانی حسی، کاردرمانی دست، سنسوری روم، ماساژ درمانی، یکپارچگی حسی، اتاق شنیداری و اتاق تاریک بینایی ارائه می گردد. در این متن به صورت خلاصه به چند تمرین کاردرمانی اوتیسم که والدین می توانند در محیط منزل انجام دهند پرداخته می شود.
جهت تماس با کلینیک کاردرمانی و گفتاردرمانی جناب آقای دکتر صابر (کلینیک توانبخشی پایا در پاسداران ، کلینیک توانبخشی غرب تهران در سعادت آباد) باشماره 09029123536 تماس حاصل فرمایید.
تمرینات کاردرمانی اوتیسم در دست
ورق زدن یکی از مهمترین مهارتهای حرکتی ظریف است این مهارت شامل حرکات انگشتان و نیز حس لامسه است که در یک زمان تنها یک صفحه ورق میخورد برخی از کودکان با اختلالات طیف اتیسم در ورق زدن صفحات کتاب دچار مشکل هستند. مشکل میتواند ناشی از چالاکی ضعیف در انگشتان یا به دلیل عدم علاقه ی کودک برای لمس برگه با نوک انگشتانش باشد. صرف نظر از دلیل و سطح ناراحتی باید به یاد داشت که این امر یک مهارت مهم است. برای تشویق ورق زدن صفحات، از کودک بخواهید در زمانی که شما کتاب مورد علاقه اش را میخوانید، خودش صفحات را ورق بزند در این صورت کودک برای تماشای آنچه در صفحه ی بعد است، مشتاقتر خواهد بود. البته این کار شاید کمی هم باعث دردسر شود چرا که کودک شاید حواسش پرت شود و جهت رفع این حواس پرتی مدام سرک بکشد تا ببیند در صفحات بعد چه چیزی وجود دارد. کودکان توانایی شگفت انگیزی برای استفاده از ذهنشان در جهت غلبه با موانع دارند.
مهم است که کودکان با اختلالات طیف اتیسم در هر محیطی برای خودشان کاری انجام دهند. افزایش آگاهی شما از این تکالیف کوچک و نیز افزایش انتظارات از مهارتهای کودک به او کمک میکند تا مستقل تر گردد. وقتی کودک در ورق زدن بی میل میشود، استفاده از یک مداد میتواند مفید باشد. از او بخواهید مداد را طوری نگه دارد که پاک کن روی برگه باشد و با استفاده از آن صفحه را ورق بزند.
فعالیتهای روزمره برای کمک به کودک مبتلا به اتیسم
دنبال کردن متن در زمان خواندن
دنبال کردن معلم در زمانی که با صدای بلند متن را میخواند یک فعالیت معمول در کلاس درس است. این کار برای کودکان با اختلالات طیف اتیسم اطلاعات بینایی فراهم میکند که بیشتر آنها این اطلاعات را دوست دارند. اغلب این کودکان در مواقعی که اطلاعات شنوایی به آنها میرسد برای یادگیری دچار مشکل میشوند. یعنی اگر معلم اطلاعات را فقط از طریق گفتن به آنها منتقل نماید به احتمال زیاد کودک قادر به یادگیری نخواهد بود. بهتر است کودک بتواند اطلاعات را هم ببیند و هم آنها را بشنود. این کار فرصت یادگیری بیشتری را در اختیار کودک قرار میدهد. تمرین کردن در منزل و نیز سایر محیطهای خارج از مدرسه راه مناسبی برای کار کردن بر روی این مهارت است.
وقتی در خانه همراه با کودک متنی را میخوانید از او بخواهید با انگشت اشاره ی خود متن را دنبال نماید. اگر استفاده از انگشت اشاره برای او دشوار است، میتواند از یک تکه کاغذ استفاده کند و آن را زیر خطی که خوانده میشود نگه دارد. زمانی که شما به انتهای خط می رسید کودک تکه کاغذ را به پایین حرکت میدهد و خط بعدی نمودار میشود.
بهترین راه برای دانستن اینکه کودک متوجه چیزی که برایش خوانده میشود است یا نه، این است که پرسشهایی از او پرسیده شود. یک کودک با اختلالات طیف اتیسم ممکن است قادر نباشد به صورت کلامی آنچه را که یاد گرفته است را به شما بگوید. اجازه دهید در صورت نیاز تصویرش را برایتان بکشد تا اطلاعاتی را که به تازگی یاد گرفته است، نشان دهد. به کودک این فرصت را دهید تا خودش را به شیوهای که یادگیری و عزت نفش را تقویت میکند، بیان نماید. برای همهی ما مهم است که بدانیم دیگران ما را میفهمند.
نکاتی در مورد قدرت دست
با پیشرفت بیشتر تکنولوژی، کودکان ما نیز پیشرفت میکنند. یک وسیله با قابلیت صفحه ی لمسی میتواند یک راه موثر برای کمک به برقراری ارتباط، پیروی از یک برنامه ی روزانه و یا تکمیل یک تکلیف به صورت مستقل باشد و چنین چیزی باید در صورت صلاحدید مورد تشویق قرار گیرد. قدرت مورد نیاز دست و انگشتان برای تایپ کردن معمولی (دستی) ، در مقایسه با یک صفحه کلید لمسی متفاوت است. حتی با در نظر گرفتن این تفاوتها، قدرت دست همچنان از موارد مهم است.
زمانهایی خواهد بود که کودک نیاز خواهد داشت درب یک ظرف غذا را به طور مستقل باز کند برای مثال در اتاق ناهارخوری. یا مثلا او گاهی نیاز خواهد داشت سنجاقی را روی بورد کلاس، برای چسباندن کار خودش استفاده کند. در کارهای روزمره ی زندگی موارد بسیاری وجود دارد که برای کامل کردن یک تکلیف کارکردی، قدرت دست مورد نیاز میباشد. به کودک فرصت استفاده از دستهایش را بدهید و کارهای او را شما انجام ندهید. اگر او قادر به انجام کارها به تنهایی نیست برای مثال نمیتواند در بطری شیر را باز کند به او کمک کنید و بخشی از درب را باز کنید، سپس از او بپرسید که آیا میتواند آن را کامل باز کند. این کار را برای تمام بطریها و بستهها انجام دهید .
این مهارت بویژه زمانی که کودک به دور از خانه است، اهیمت دو چندانی پیدا میکند. دادن فرصت به کودک برای باز کردن در بستهها و ظروف، میتواند پیام مهمی داشته باشد. او از این تجربه یاد میگیرد که تنها خودش است که میتواند نیازهایش را برطرف نماید و این انتظار میرود که او قادر به انجام آنها باشد. صبور باشید. گاهی وقتها ممکن است نیاز به سالها تمرین باشد اما با تلاش و پشتکار کودک در این حیطه مهم زندگی، سرانجام خود خوداتکا خواهد شد.
در اغلب اوقات کودک برای کارها درخواست کمک میکند و بنابراین لذت تجربه کارهای مستقل را از دست خواهد داد. ما در آموزش کودکان دچار اختلالات طیف اتیسم برای گفتن” لطفا کمک کنید”، خوب عمل میکنیم و خوشحالیم که او نیازهایش را میگوید تا ما به تصویر بزرگتری از او برسیم. اما هرگز به او یاد نمیدهیم که میان زمانی که واقعا نیاز به کمک دارد و زمانی که باید برای انجام کار خودش تلاش کند، تفاوت قائل شود. این کار در واقع کنار نشستن و انجام ندادن کارها را به کودک میآموزد. به کودک اجازهی آزمون و خطا بدهید همهی ما باید قبل از یادگیری و رسیدن به کفایت کافی، شرایط متفاوت را تجربه نماییم.
همهی فعالیتهایی که در بالا به آنها اشاره شد، میتواند در افزایش قدرت دست موثر باشد. کلید افزایش قدرت، مقاومت فیزیکی و تکرار است. در زیر مثالهایی آورده میشود که میتواند برای کودک جذاب باشد.
تصاویر میخی
با یک تکه چوب به ضخامت یک اینچ ( 2 و نیم سانتی متر)، عرض ۱۲ اینچ (۳۰ سانتی متر) و در ازای ۱۸ اینچ (۴۵ سانتی متر ) تعدادی میخ در اندازهی دو اینچ (۵ سانتی متر) و یک چکش کوچک میتوانید طراحیهای مختلفی را انجام دهید.
- با استفاده از یک گچ یا ماژیکهایی با رنگ ثابت، تصویر یک چهرهی شاد یا یک شکل هندسی ساده روی چوب بکشید.
- به کودک نشان دهید که میخ را چطور سرجایش در زمان چکش زدن نگه دارد تا میخ تا نصفه در چوب فرو رود.
- اگر کودک همزمان با چکش زدن نمیتواند میخ را نگه دارد خودتان کار را شروع کنید و ادامه را به او بسپارید. این کار عضلات بزرگ دست را تقویت میکند و به هماهنگی چشم و دست نیز کمک میکند.
فعالیتهای پانچ کردن
- استفاده از پانجها میتواند قدرت گرفتن دست را افزایش دهد.
۲. از برگههای رنگی استفاده کنید و اجازه دهید کودک انواع طرحهایی را که میتواند با پانچ درست کند را کشف نماید.
۳. اشکال هندسی یا حروف را روی برگه بکشید تا کودک با پانچ آنها را سوراخ کند.
۴. سه یا چهار تا از تکههای کاغذ را از وسط تا کنید طوری که میخواهید یک کتاب بسازید و از کودک بخواهید سوراخهایی حدود یک دوم اینچ (۱ سانتی متر) از محل تا کردن، ایجاد کند. نخهایی را از این سوراخها رد کنید تا کار صحافی کردن را هم انجام داده باشید.
- از کتابی که درست کردهاید برای نوشتن یا کشیدن تصاویر استفاده کنید.
بزن بریم چیزای خوب پیدا کنیم
برای این کار نیاز به خاک رس، خمیر بازی یا خمیرهای درمانی و نیز تعدادی وسایل کوچک مانند سکه، مهره و یا حبوبات دارید. هرچه گل رس سفتتر و متراکمتر باشد کار با آن سختتر خواهد بود. با موارد نرمتر شروع کنید و به تدریج با افزایش قدرت کودک، تراکم را افزایش دهید. قبل از شروع این فعالیت، خمیر یا گل رس را ورز دهید و به شکل توپ در بیاورید تا گرم شوند.
۱. از یک توپ خمیری استفاده کنید. اندازهی توپ باید مناسب کف دست کودک باشد.
۲. پنج یا ده مورد از وسایل را داخل خمیر فرو کنید.
- به کودک اجازه دهید اشیا را ببیند.
- از کودک بخواهید مواردی را که پنهان کردید، پیدا کند.
- هر موردی را که کودک پیدا میکند، بشمارید. کودکان با اختلالات طیف اتیسم اغلب در زمان شمردن آرام میشوند. چون ماهیت این بازی به گونهای است که آغاز و پایان مشخصی دارد اغلب با استقبال کودکان دچار اختلالات اتیسم روبرو میشود. تمام چیزهایی را که کودک پیدا میکند در یک صف بچینید تا ببیند چه چیزهایی را پیدا کرده است.
راههای زیادی وجود دارد تا کودکان با کمک دستهایشان خودشان را نشان دهند. چیزی که باید به خاطر بسپارید این است که هر کودکی راه خاص خودش را برای بیان کردن دارد. آنچه را که کودکان با اختلالات طیف اتیسم میسازند، راه آنها برای بیان خودشان است. اجازه دهید از بیان خود لذت ببرند و همزمان مهارتها را کسب نمایند. از این طریق شما میتوانید اطلاعاتی دربارهی اینکه آنها دنیا را چطور میبینند نیز به دست بیاورید.