بازی یکی از راه ها ی ایجاد ارتباط و رشد روانی در کودکان است. در کودکان اوتیسم به علت عدم تمایل کودک در ایجاد ارتباط بازی ها بسیار ابتدایی و منفرد می باشد. بازی درمانی در کودکان اوتیسم نقش مهمی را در آموزش راه های ارتباطی مناسب، دوست یابی، تقویت قدرت استدلال و درک مفاهیم بین فردی و درمان اوتیسم ایفا می کند. مرکز توانبخشی اوتیسم دکتر صابر در این زمینه با در اختیار داشتن روانشناسان ، کاردرمانی ذهنی و گفتاردرمانان با تجربه در حیطه بازی درمانی کودک اوتیسم به صورت تیمی عمل می نماید. دکتر اوتیسم با بررسی دقیق بهترین روش های بازی درمانی برای کودکان اوتیسم انتخاب می کند. تاثیر بازی درمانی بر اوتیسم کاملا مشخص می باشد. بازی درمانی با کودکان اوتیسم موجب بهبود ارتباط، تسهیل روند آموزش و تقویت مهارت های کارکردی مغز مانند توجه و تمرکز، حافظه و… می گردد. مرکز بازی درمانی اوتیسم با استفاده از امکانات پیشرفته و تجربه بالای متخصصین خود به تقویت مهارت های کودکان اوتیسم و درمان آنان می پردازد.
جهت تماس با کلینیک کاردرمانی و گفتاردرمانی جناب آقای دکتر صابر (کلینیک توانبخشی پایا در پاسداران ، کلینیک توانبخشی غرب تهران در سعادت آباد) باشماره 09029123536 تماس حاصل فرمایید.
بازی درمانی برای کودکان اوتیسم
برای اینکه بازی درمانی اوتیسم موفقیت آمیز باشد، چندین اصل را باید رعایت کرد: اول قوانین گروه باید پایه ریزی شوند. مشارکت دادن کودکان اوتیسم در پایه گذاری قوانین بازی ساختاری مهم است. می‌توان گفت که بهتر است کودکان اوتیسم نقش‌ها را پیشنهاد کنند و کنترل قوانین را به دست گیرند. به طور مثال یکی از کودکان اوتیسم در گروه بازی درمانی کودک اوتیسم برای برنامه دانشگاه محلی ممکن است پیشنهاد کند هیچ تفریحی در گروه نباشد. در اینجا باید به او گفته شود که وجود تفریح باعث ایجاد مشکلی در گذشته نشده و فعلا نیاز به این قانون نیست و اگر تفریح تبدیل به مشکل شود، ما این قانون را اضافه خواهیم کرد در زیر مثال از قوانین پایه ریزی شده برای یک گروه از کودکان ۱۱ – ۹ ساله مبتلا به اوتیسم آمده است :
- قبل از اینکه حرف بزنی دستت را بالا بیاور.
- تماس چشمی خوبی داشته باش.
- وقتی که دیگر صحبت می‌کنند گوش بده.
- زمانی که می خواهی درباره موضوع مورد علاقه ات صحبت کنی، نوبت را رعایت کن.
- از صدای درونت استفاده کن.
- روی خط و داخل ساختمان راه برو.
اصل دوم که موفقیت بازی درمانی برای کودکان اوتیسم را تسهیل می‌کند، استفاده از موضوع هایی مشخص برای هدایت جریان کارگروه است. به کارگیری موضوع های ثابت از یک جلسه تا جلسه ی دیگر باعث افزایش تکرار مفاهیم بیان شده می‌شود. کودکان اوتیسم به تکرار برای پیشبرد آموخته هایشان نیاز دارند. موضوعاتی که می توان در بازی درمانی با کودکان اوتیسم استفاده کرد ممکن است شامل : مسافرت دور دنیا، حل مسائل المپیک ،علم، تاریخ، روزهای تعطیل، باغ اسرارآمیز، یک روز در کنار ساحل، کتاب های خواندنی و خدمات اجتماعی و… باشد.
مهارت های کلامی و تاثیر بازی درمانی بر اوتیسم
مهارتهای کلامی سومین اصل مداخلات بازی درمانی برای کودکان اوتیسم است. لازم است فرصت‌هایی ایجاد شود که مکالمه به صورت فعال وارد فضای گروه شود. باید حال و احوال پرسی یکی از اهداف گروه باشد. کودکان اوتیسم اغلب برای احوالپرسی وهمچنین خاتمه دادن به ارتباطات اجتماعی با ضعف مواجه هستند. علاوه بر این، معلم باید معیار مشخصی برای نوبت گرفتن جهت مکالمات داشته باشد. زمانی که این معیار مشخص شد معلم می تواند تعداد نوبت مکالماتی را که متناسب با هر یک از کودک است ترتیب دهد. باید نوبت مکالمه ی کودکان اوتیسمی که عادت دارند در مورد موضوع مورد علاقه شان بیش از اندازه در گروه صحبت کنند، محدود شود. این کودکان از اینکه در زمینه مورد علاقه شان اطلاعاتی جمع آوری کنند لذت می برند، اما اغلب در شرکت دادن مخاطب خود در گفت‌وگو با مشکل روبه رو می‌شوند. وقت ناهار، از اوقات مورد علاقه این کودکان است و ظاهرا فرصت مناسبی است برای تسهیل ارتباط کلامی بین آنها.
حل مسئله در بازی درمانی در اتیسم
هدف هر جلسه بازی درمانی در کودکان اوتیسم باید شامل فعالیت هایی در جهت ایجاد توانایی حل مسئله در گروه باشد. لازم است در هر جلسه بازی درمانی اوتیسم برای هر یک از شرکت کنندگان یک نقش یا موضوع در نظر گرفته شود و بهتر است در صورت امکان محصول نهایی در هر جلسه به معرض نمایش گذاشته شده و مورد تشویق قرار گیرد. این کار به تسهیل پیشرفت کودک در انجام مستقل فعالیت کمک می‌کند. تاثیر بازی درمانی بر اوتیسم در حیطه آموزش مهارت های حل مسئله بسیار مهم و موثر می باشد.
بازی های مناسب در بازی درمانی اوتیسم
(گاهی تو بازی می‌بریم، گاهی تو بازی می بازیم، بازی یک جور شادیه) این شعری است که در حین بازی تکرار می‌شود. کودکان اوتیسم اغلب در حین بازی، وقت را تلف می‌کنند بدون اینکه این وقت صرف افزایش دوستی و ارتباط دوستانه شود. رفع این مشکل هدف هر جلسه بازی درمانی کودک اوتیسم است. در جلسات بازی درمانی اوتیسم بازی‌ها می‌توانند شامل بازی های رومیزی و بازی های کارتی باشند. تاثیر بازی درمانی بر کودکان اوتیسم پس از چند جلسه درمانی کاملا واضح می باشد.
بازی نقش ها
در جلسات بازی درمانی با کودکان اوتیسم برای کودکان اوتیسم فعالیت‌هایی که شامل نقش بازی کردن است، می‌تواند مفید باشد. بازی نقشه‌ها امکان قرار گرفتن در موقعیت های مختلف را در اختیار کودک اوتیسم قرار می‌دهد و این فرصتی است که به آسانی برای کودک اوتیسم به دست نمی‌آید. این فعالیت ها می تواند شامل نوشتن یک نقش و یا اجرای آن باشد. بهتر است کودکان اوتیسم دفترچه یادداشتی برای نوشتن گزارش داشته باشند. در جلسات بازی درمانی برای کودکان اوتیسم به هر کودک اوتیسم یک موضوع برای گزارش بدهید (نقش گزارشگر) گروه می تواند یک روزنامه تهیه کند (نقش گروه انتشاراتی) ممکن است کودک اوتیسم بخواهد بیشتر شبیه یک دانشمند، تاریخ نویس یا یک رمان نویس عمل نماید. استعدادهای خاص کودکان و علایق آنها باید مورد توجه قرار گیرند.
پاداش دهی
برای جایزه دادن نیاز به تدارک دیدن چیزی نیست. در مورد خیلی از کودکان عکس برگردان ها به عنوان جایزه کفایت می‌کنند. کودکان اوتیسم بزرگ تر تمایل به جمع آوری امتیاز دارند. تنها موضوع مهم توافق بر سر جایزه نهایی و زمان آن در همان شروع جلسه بازی درمانی در کودکان اوتیسم است. اعضای گروه می‌توانند در مورد جایزه های نهایی که یک مهمانی، ساعت کامپیوتر یا حتی یک عصرانه باشد، رای گیری به این دلیل اهمیت دارد که به کودکان اوتیسم این فرصت را می دهد تا بدانند آنها همیشه جایزه انتخابی خود را نمی‌گیرند، بلکه آنچه را که اکثریت تصمیم می‌گیرند، دریافت می‌کنند، درست مانند آنچه که در جهان واقعی اتفاق می‌افتد.
اصول گروه درمانی در کودکان اوتیسم
یکی از شاخه های بازی درمانی با کودکان اوتیسم،گروه درمانی است. در زیر یک مثال از سازماندهی یک جلسه ی گروهی عادی آورده شده است که در ابتدا در آن اطلاعات شخصی مربوط به کودک در نظر گرفته نمی‌شود. تاثیر بازی درمانی بر اوتیسم در جلسات گروهی بسیار بیشتر می گردد، مخصوصا اگر موضوع جلسات بازی درمانی کودک اوتیسم ایجاد ارتباط باشد.
1. مشارکت مشارکت در اطلاعات و تجارت شخصی
این بخش یکی از مهمترین بخش‌های جلسات بازی درمانی است و به شرکت کننده ها اجازه می دهد که در طی وقت تعیین شده در مورد مسائل مختلف و اطلاعاتی که دارند صحبت کنند. باید مدت زمان صحبت کودکان کنترل شود چون کودکان اوتیسم عادت دارند از صحبت ها و اطلاعات نامربوط استفاده کنند. صحبت ها می تواند پیرامون موارد زیر باشد :
وقایع به خصوص وقایع قریب الوقوع
فعالیت های آخر هفته
چیزهای مورد علاقه
آرزوها
تلویزیون و فیلم ها
2. حل مسئله به صورت گروهی
این قسمت یکی از بخش های مهم جلسه بازی درمانی اوتیسم است. چون مستلزم این است که کودکان مبتلا به اوتیسم به صورت جمعی یک مسئله را حل کنند. این گونه کودکان اغلب ترجیح می دهند که یا به صورت مستقل کار کرده، یا تلاش می‌کنند فعالیت حل مسئله را کنترل کنند. این تمرین می تواند شامل خانه سازی یا ساختن چیزهای دیگر به صورت مشترک باشد. هم چنین فعالیت حل مسئله می‌تواند شامل پیدا کردن راه حل های عملی برای مواقع دشوار باشد. بهتر است اعضا گروه یک هدف در ذهن داشته باشند. در صورت امکان ارائه تصویری از محصول نهایی به آنها، می‌تواند مفید باشد. این که هر یک از اعضای گروه یک نقش کلی در تکمیل فعالیت داشته باشند، حائز اهمیت است. در مورد پازل هایی که باید توسط اعضای گروه کامل شود، می‌توان از عکس یا تصویری برای راهنمایی اعضای گروه در رسیدن به شکل نهایی استفاده کرد. مواد و وسایل مورد نیاز برای کامل کردن فعالیت توسط رهبر گروه یا یکی از اعضای گروه که این مسئولیت را پذیرفته در اختیار هر عضو قرار داده می‌شود. اعضای گروه باید یاد بگیرند که چطور به صورت موثر در ارتباط با یکدیگر یک وظیفه را به صورت موفقیت آمیز به انجام برسانند. این که هر یک از اعضای گروه یک نقش کلی در تکمیل فعالیت داشته باشد مهم است.
3. نوشتن و بازی کردن نقش ها
در بازی درمانی برای کودکان اوتیسم داستان های اجتماعی و اینگونه نوشته ها برای رشد مهارتهای ارتباطی و اجتماعی مناسب در کودکان اوتیسم دارای اهمیت هستند. معلم می‌تواند از نمایشنامه‌ها و داستان های موجود و داستان‌هایی که با کمک گروه تهیه شده‌اند، استفاده کند. با راهنمایی معلم، گروه می‌تواند موقعیت هایی را که در آن با چالش روبرو می‌شود وهمچنین پاسخ مناسب با آنها را تشخیص می‌دهد. گروه می‌تواند یک بازی کوتاه بنویسد و مهارتهای اجتماعی را در قالب بازی تمرین کند. در مرکز بازی درمانی دکتر صابر به بازی درمانی تخصصی برای اختلالات یادگیری نیز پرداخته می شود.