علت اصلی بروز اختلال اوتیسم هنوز مشخص نیست بنابراین علت ایجاد مشکلات و اختلالات بینایی در کودکان اوتیسم نیز ناشناخته است. اما مشکلات بینایی در کودکان اوتیسم مشکلی شایع در بین این کودکان است. از جمله مشکلات بینایی کودکان اوتیسم به مشکلات هماهنگی بینایی محیطی و مرکزی، بینایی دفاعی، مشکلات پردازش بصری فضایی، اختلالات حرکتی چشم می توان اشاره کرد. بینایی بعضی از کودکان با اختلالات طیف اتیسم بسیار حساس است. این دسته از کودکان بیشتر از طریق بینایی یاد می گیرند و اطلاعات دیداری را خیلی خوب دریافت می کنند. توجه آن ها به جزئیات بینانی معطوف است مثلاً نگاه کردن به نور در حال انعکاس در غبار. مرکز تخصصی توانبخشی اوتیسم دکتر صابر،حرفه ای ترین مرکز اوتیسم تهران، با در نظر گرفتن کاردرمانی حسی و اتاق بینایی در کنار کاردرمانی اوتیسم و گفتاردرمانی اوتیسم، برای درمان مشکلات حسی کودکان اوتیسم و هم چنین درمان بیش حسی اتیسم به درمان کودکان اوتیسم می پردازد.
نقاط قوت بینایی کودکان اوتیسم
نقاط قوت بینایی کودکان اوتیسم اگر به طور صحیح جهت دهی شود، مفید خواهد بود. در زمان انتخاب لباس برای خودتان یا کودک و یا در زمان تغییر دکوراسیون منزل باید به محیط دیداری توجه داشته باشید. بی نظمی و درهم بر هم بودن ممکن است حواس کودک را پرت کند و ممکن است منجر به این شود که کودک نداند بایستی به چه چیزی توجه داشته باشد. به طوری که ممکن است به همه عناصر چیزی بدون اولویت بندی نگاه کند. لکه روی میز شاید توجه کودک را بیشتر از لیوان شیر و وسایل دیگر که جلوی اوست به خود جلب کند. شما در شناخت و درک کودک از دنیای اطراف خود نقش مهمی دارید. با مراجعه به کلینیک کاردرمانی دکتر صابر می توانید از فرایند های درمانی برای درمان بیش حسی اتیسم کودک خود و درمان مشکلات حس بینایی بهره مند شوید.
مشکلات حسی اوتیسم
گزارش شده است که کودکان با اختلالات طیف اتیسم می توانند ذرات ریز و با حرکت سریع مربوط به لامپ های فلورسنت را ببینند. این مورد می تواند در مدرسه مشکل ساز باشد. بنابراین به نور محیط توجه داشته باشید. وسایل آویزان از سقف در کلاس نیز به دلیل متحرک بودن مشکل ساز هستند زیرا توجه کودک به معلم را مختل می کند. از طرفی حرکات وسایل غیر قابل پیش بینی بوده و حواس کودک را پرت می کند. کودکان با اختلالات طیف اتیسم حس خوبی نسبت به نظم و قابل پیش بینی بودن دارند. از موارد دیگر که به آن توجه شود بهتر خواهد بود، تعقیب بینایی است. یعنی توانایی تعقیب حرکات اشیا بدون حرکت سر و گردن و تنه. برای ارزیابی این مهارت وسیله مورد علاقه کودک را در فاصله یک متری از وی نگه دارید. سپس وسیله را به طرفین، بالا و پایین، دور و نزدیک و مسیر دایره ای حرکت دهید. کودک باید بدون حرکت گردن و تنه شی مورد نظر را از طریق چشمانش تعقیب کند. در صورت مشکل به متخصص مربوطه مراجعه کنید. با مراجعه به متخصص و تشخیص اوتیسم کودک خود، از مشکلات حسی کودک تان کاسته شده و اعتماد به نفس او افزایش می یابد.
تأثیر اوتیسم بر پردازش بینایی
افراد مبتلا به اختلال طیف اوتیسم (ASD) اغلب تفاوت‌هایی در پردازش بینایی دارند که می‌تواند نحوه درک آنها از جهان اطراف را تحت تأثیر قرار دهد. تحقیقات نشان می‌دهد که مغز افراد اوتیستیک ممکن است اطلاعات بصری را به شیوه‌ای غیرمعمول پردازش کند، که این امر منجر به تجربیات متفاوتی از دیدن محیط میشود.
1)تفاوت در پردازش جزئیات و کلیات
برخی مطالعات اشاره دارند که افراد اوتیستیک تمایل به پردازش جزئی‌نگرانه دارند، یعنی به جای دیدن یک تصویر کلی، روی بخش‌های کوچک و جزئیات تمرکز می‌کنند. این ویژگی می‌تواند در برخی موارد مفید باشد (مثل تشخیص الگوهای پیچیده)، اما گاهی باعث میشود درک تصاویر پیچیده یا شلوغ برایشان دشوار شود.
2)حساسیت به نور و حرکت
بسیاری از افراد اوتیستیک حساسیت غیرعادی به نور (فتوفوبیا) یا حرکت سریع اجسام دارند. نورهای فلورسنت، صفحه‌نمایش‌های پرنور یا حتی نور طبیعی خورشید ممکن است برایشان آزاردهنده باشد. همچنین، برخی در دنبال کردن اجسام متحرک مشکل دارند، که می‌تواند بر مهارت‌هایی مانند خواندن یا ورزش تأثیر بگذارد.
3)تفاوت در تماس چشمی
یکی از نشانه‌های رایج در اوتیسم، اجتناب از تماس چشمی است. تحقیقات نشان می‌دهد که این رفتار ممکن است به دلیل اضافهبار حسی باشد، نه لزوماً عدم علاقه به ارتباط اجتماعی. برای برخی، نگاه کردن به چشمان دیگران می‌تواند بسیار تحریک‌کننده یا حتی دردناک باشد.
4)پردازش تأخیری در بینایی
در برخی موارد، مغز افراد اوتیستیک ممکن است اطلاعات بصری را با تأخیر پردازش کند، که باعث میشود واکنش آنها به محرکهای بینایی کندتر از حد معمول باشد. این موضوع می‌تواند در موقعیت‌های سریع (مثل عبور از خیابان یا ورزش) چالش‌برانگیز باشد.
درک این تفاوت‌ها به والدین، مربیان و درمانگران کمک میکند تا محیطی مناسب‌تر برای افراد اوتیستیک فراهم کنند و از روش‌های آموزشی متناسب با سبک پردازش بینایی آنها استفاده نمایند.
چالش‌های بینایی در افراد اوتیستیک
افراد مبتلا به اوتیسم اغلب با چالش‌های بینایی منحصر به فردی روبه‌رو هستند که می‌تواند بر یادگیری، ارتباطات و زندگی روزمره آنها تأثیر بگذارد. این چالشها معمولاً ناشی از تفاوت در پردازش حسی و حساسیت‌های غیرمعمول است.
-حساسیت به نور (فتوفوبیا)
بسیاری از افراد اوتیستیک نسبت به نورهای روشن، سوسوزن یا فلورسنت واکنش شدید نشان می‌دهند. این حساسیت می‌تواند باعث سردرد، اضطراب یا حتی رفتارهای اجتنابی شود. برای کاهش این مشکل، استفاده از عینک‌های آفتابی مخصوص، تنظیم نور محیط و کاهش منابع نور زننده توصیه میشود.
-مشکلات تمرکز بصری
برخی از کودکان اوتیستیک در تمرکز روی تصاویر یا متن‌ها مشکل دارند. ممکن است به جای نگاه کردن به کل تصویر، فقط روی یک بخش کوچک تمرکز کنند یا به سرعت از یک نقطه به نقطه دیگر بپرند. این مسئله می‌تواند خواندن، نوشتن یا دنبال کردن دستورالعمل‌های بصری را دشوار کند.
-اختلال در درک عمق و فاصله
مشکلات در تخمین فاصله یا درک سه‌بعدی نیز در برخی افراد اوتیستیک دیده میشود. این مسئله می‌تواند در فعالیت‌هایی مثل راه رفتن روی پله‌ها، گرفتن توپ یا رانندگی تأثیر بگذارد.
درمان اوتیسم و حس بینایی
حس ها می توانند روی توجه اثر داشته باشند. اگر کودک نداند در کجای فضا قرار دارد نمی تواند به معلم و راهنمایی کلامی همکلاسی هایش توجه کند. اگر کودک ارتباط خود با دیوار، مبل، وسایل و سایر افراد را نداند در خصوص رفتار با محیط دچار مشکل خواهد شد. همچنین کودک درمورد حرکت، بوها و وسایلی که می بیند نیز راحت نخواهد بود. کودک انرژی زیادی برای این که نیافتد صرف کرده و دچار گیجی شده و نمی تواند به چیزهای دیگر توجه کند. اگر بوی محیط و یا لمس برای کودک ناخوشایند است یادگیری را با مشکل مواجه خواهد کرد. کودک ممکن است نداند که کدام عناصر دیداری در محیط مهم هستند و کدام اهمیتی ندارند. شاید وی به چیزهای مورد علاقه توجه داشته باشد که برای کلاس درس مهم نیستند. درک اینکه چطور کودکان با اختلالات طیف اتیسم دنیای خود را تجربه می کنند از اهمیت بالایی برخودار است. این کودکان به کمک نیاز دارند تا بتوانند در مورد حس های مورد نظر در فعالیت های روزمره تصمیم بگیرند. استفاده از فعالیت های بیان شده اولین گام مناسب برای کمک برای برقراری ارتباط این کودکان با دنیای اطرافشان است. برای کمک به کودکان اوتیسم با مشکلات حس بینایی می توانید به مراکز توانبخشی کودکان مراجعه کنید تا با درمان هی تخصصی به کودک خود کمک کنید.
یسوالات متداول:
1-آیا مشکلات بینایی کودک اوتیستیک من با رشد بهتر میشود؟
برخی چالشها با افزایش سن و تمرین بهبود مییابند، اما ممکن است نیاز به حمایت مستمر (مثل کاردرمانی بینایی) داشته باشند. هر کودک متفاوت است.
2-چرا کودک من از تماس چشمی اجتناب میکند؟
این رفتار ممکن است به دلیل حساسیت بیشازحد به محرکهای بینایی یا اضافهبار حسی باشد، نه لزوماً بیعلاقگی به ارتباط. برخی کودکان اوتیستیک، نگاه مستقیم به چشمها را ناراحتکننده میدانند.