برچسب: کاردرمانی دیداری

ادراک دیداری فضایی چیست

ادراک دیداری فضایی نوعی از توجه دیداری بوده که به معنای جلب توجه به یک جسم در یک مکان می باشد. به عبارت دیگر ادراک دیداری فضایی به معنی تصور کردن این است که یک جسم از یک دیدگاه چه تفاوتی با همان جسم از دیدگاه دیگر دارد. گرفتن عکس از اجسام از زاویه های مختلف می تواند جز تمرینات ادراک دیداری فضایی برای کودک بوده و آن را بهبود ببخشد. ادراک دیداری فضایی به تمام اطلاعاتی که وارد چشم می شوند معنا می بخشد. بینایی یک نقش برجسته در ادارک کلی از محیط دارد و مغز یک منطقه ی بزرگتری از کرتکس را به پردازش بینایی نسبت به سایر حواس اختصاص داده است. در تغییرات دائمی محیط بینایی، ما اجسام، مردم و نقاط کلیدی را یکسان درک می کنیم، هرچه که موقعیت و دید و فاصله شان از ما باشد. کلینیک تخصصی کاردرمانی دکتر صابر با داشتن کادری مجرب در حیطه درمان مشکلات ادراک دیداری فضایی و همچنین متخصصین کارآزموده برای بازی برای تقویت هوش فضایی کودکان و یکپارچگی حسی در دو کلینیک در غرب و شرق تهران مشغول می باشد.

جهت تماس با کلینیک کاردرمانی و گفتاردرمانی جناب آقای دکتر صابر (کلینیک توانبخشی پایا در پاسداران ، کلینیک توانبخشی غرب تهران در سعادت آباد) باشماره 09029123536 تماس حاصل فرمایید.

توانایی ادراک دیداری فضایی

توانایی تطابق در ادراک دیداری به صورت دراماتیک در یک آزمایش زمانی که افراد عینک با لنز همگرا می زنند، نشان داده شده است. بعد از چندین روز فرد نسبت به دید بالا و پایین از جهان انطباق پیدا می کنند. آن ها می توانند به طور طبیعی حرکت کنند و تمام فعالیت های روزانه زندگی خود را انجام دهند. توانایی ما برای بازشناخت دائمی ویژگی های محیط بینایی، در نگاه اول بسیار ساده می آید که نشان دادن اینکه چه تعداد فرایند پیچیده درگیر می باشد، دشوار است. برای به یاد آوردن یک صحنه برای نقاشی یا رنگآمیزی ما باید در مورد اندازه، عمق، فاصله، نور و سایه فکر کنیم. بزرگترین نقاشان منظره در اوایل قرن نوزده، پیشگامان ارائه ی این ویژگی ها روی یک بوم تخت بودند. نقاشان نقاشی های احساسی قادر شدند که صحنه های سه بعدی را با استفاده از مقاطع تخت از رنگ ها خلق کنند. با نگاه به اطراف یک اتاق، هر شیء از پسزمینه اش و از هر شیء مجاور خود جدا شده است. اگر ما به بیرون از پنجره نگاه می کنیم می توانیم تصمیم بگیریم که خانه کجا تمام و درخت کجا شروع می شود، اگز که این دو، روی هم، همپوشانی داشته باشند. هنگامی که ما حرکت می کنیم نقاط کلیدی بازشناسی شده و از موانع اجتناب می شود. بازشناسی اشیاء در ارتباط با معنی و عملکرد برای استفاده از آن هاست. در تعاملات اجتماعی ما چهره ها را شناسایی می کنیم و آن را با اسم افرادی که می شناسیم مرتبط می سازیم. فرایند پیچیده ی شناختی برای تبدیل تصویر شبکه ای به ادراک سه بعدی جهان درگیر است.

نقص ادراک دیداری فضایی

فردی با نقص عملکردی ادراک بینایی زیر سطح مورد انتظار است اما اغلب از سایر مشکلات ناآگاه است. وقتی که اشیاء ناکامل یا از یک زاویهی غیرمعمول دیده میشوند، بازشناسایی آنها مشکل است. شناخت ضعیف اشیاء باعث مشکلاتی در انجام کارهای روزمره زندگی میشوند بویژه وقتی چندین شیء استفاده میشوند. در موارد یکسان، شناخت اشیاء از طریق لمس یا توصیف زبانی ممکن است. مشکل تشخیص چهره، توانایی ارتباط با دیگران را تحت تأثیر قرار میدهد و باعث مشکل در استقلال و تنهایی فرد میگردد. عملکردهای پایهای بینایی از حدت بینایی و هماهنگی حرکات چشمها مانند یک نقص در ادراک بینایی، میتواند یک عامل زمینهای نقص هر قسمت از شناخت باشد.

ادراک دیداری پایه و تمرینات ادراک فضایی

پردازش عمق، جهت یابی، و حرکت، پایه ی ادراک بینایی- فضایی را شکل می دهند. این موارد باید توسط عملکرد های بینایی پایه حمایت گردند:

حدت بینایی
میدان بینایی
کنترل حرکات چشم

Richard و Cate در سال 2000 بر اهمیت این عملکردها در یک رویکرد «پایین به بالا» برای ارزیابی مهارت های بینایی- فضایی سطح بالا تأکید کردند. Send در سال 2013 تأثیر اختلالات عملکردهای بینایی پایه را روی بهبودی استقلال به دنبال سکته مغزی، تشخیص نقش اساسی آن ها و اهمیت شناسایی و مورد توجه قرار دادن نقایص در توانبخشی توصیف کرد.

حدت بینایی و تناسب آن با ادراک دیداری فضایی

حدّت بینایی توانایی دیدن جزئیات کوچک در همه ی فواصل با چشم ها می باشد، که با استفاده از چارت حروف با کنتراست بالا اندازه گیری می شود. حدّت همچنین روی حساسیت به کنتراست، که توانایی شناسایی حاشیه های اشیاء در مقابل زمینه ی آن ها می باشد، تأثیر دارد. فقدان حساسیت به کنتراست، خواندن کلمات روی یک صفحه را دشوار می سازد، که در سالمندی اتفاق می افتد و با افزایش روشنایی محیط بهبود می یابد. نقص حدّت بینایی در افراد سالمند شایع است و ممکن است تأثیر سایر آسیب ها را چند برابر سازد، برای مثال بیثباتی پوسچرال منجر به افزایش خط افتادن یا اختلالات نورولوژیک مانند سکته مغزی می شود که به آسیب های ادراک دیداری فضایی نسبت داده می شود. اغلب، افراد ممکن است آزمایشات منظم چشمی نداشته باشند، و عینک هایی با لنزهای تجویز شده قدیمی داشته باشند. دریک مطالعه 77 فرد سالمند در یک بیمارستان برای توانبخشی به دنبال سکته مغزی پذیرفته شدند، Lotery در سال 2000 دریافت که 25 درصد عینک ندارند و 23 درصد عینک هایی غیرقابل قبول، خشدار، کثیف و صدمه دیده دارند. 11 بیمار زمانی که عینک های جدید استفاده کردند، حدّت بینایی شان بهبود پیدا کرد.

میدان بینایی و ادراک دیداری

میدان بینایی بخشی از دنیای بیرون می باشد که توسط دو چشم، بدون حرکت سر دیده می شود. میدان بینایی شبیه یک پنجره به جهان بینایی می باشد. دیدن از طریق پنجره می تواند توسط حرکات چشم اسکن شود. حرکات سر پنجره را به سوی موقعیت های مختلف قرار می دهد که این ناحیه ای را که می تواند اسکن شود را افزایش می دهد. میدان بینایی برای چشم های راست و چپ در خط وسط همپوشانی دارند، بنابراین مقداری از نورها از هر میدان بینایی به رتینای هر دو چشم می رسد. مسیر بینایی از نیمه ی میدان بینایی برای هر چشم به لوب اکسیبیتال سمت مقابل می رسد.

تمرینات ادراک فضایی و دیداری

فعالیت های زیر توضیح می دهد که چگونه ناحیه ی میدان بینایی سالم می تواند به آسانی تخمین زده شده و فقدان یک بخش از میدان بینایی در هر دو چشم تجربه شود:

فقدان نیمه ی میدان بینایی بعنوان همیآنوپیا شناخته می شود. اگر ضایعه به یک بخش از شیار کالکارین در V₁ محدود شود، فقدان بینایی در یک چهارم میدان بینایی می باشد، که بعنوان کوآدرانتانوپیا شناخته می شود. آسیب در قسمت بالای شیار کالکارین منجر به یک ناحیه ی کور در یک چهارمپایین می شود، در حالیکه آسیب به پایین شیار کالکارین منجر به یک ناحیه کور در یک چهارم بالایی میدان بینایی می شود. نواحی کوچک نکروز سلولی یا آسیب در کرتکس بینایی اولیه در V₁ حوالی شیار کالکارین، نواحی کوچکی به نام نواحی کور در میدان بینایی ایجاد می کند. این اسکوتوما اغلب در آسیب تروماتیک مغز اتفاق می افتد. برخی افراد که دچار اسکوتوما هستند، اگر ادراک بینایی در نواحی کور قرار گرفته باشد، مشکل خودآگاهی ندارند. نقص ناحیه ی مرکزی میدان بینایی، وابسته به از بین رفتن میلین در عصب بینایی، در مالتپل اسکلروزیس رخ می دهد. دوبینی توانایی تمیز شکل را کاهش می دهد. همه این تغییرات در عملکرد پایه ی بینایی، ادراک فضایی را تحت تأثیر قرار می دهد.

یک فرد دچار نقص در میدان بینایی اشیاء را به طور واضح نمی بیند. بسیاری از افراد راهکارهایی برای غلبه بر نقص جزئی بینایی اتخاذ می کنند اما حتی با وجود راهکارهای جبرانی، خواندن اغلب بعنوان یک مشکل باقی می ماند. در اسکن کردن صفحه از چپ به راست، افراد دچار نقص میدان بینایی راست نمی توانند متن را بعد از خواندن اولین کلمات بفهمند. فردی که نقص میدان بینایی چپ دارد نمی تواند شروع به خواندن کند، یا در دیدن خط بعدی در حالی که چشم ها به چپ می چرخند مشکل دارد. افراد دچار بی توجهی یک طرفه مشکلات مشابهی در خواندن دارند اما آن ها در خواندن کلمات زمانی که سر راه می چرخانند توانمند هستند.

سوالات متداول:

1- چه نشانه‌هایی در کودکان نشان‌دهنده ضعف در ادراک دیداری فضایی است؟
کودکانی که دچار این مشکل هستند، معمولاً در نقاشی، کپی کردن اشکال، تشخیص چپ و راست، پیدا کردن مسیر، یا حتی بستن دکمه‌ها دچار مشکل‌اند. اشتباهات مکرر در درک موقعیت فضایی حروف هم رایج است.

2- آیا ادراک دیداری فضایی با هماهنگی چشم و دست در ارتباط است؟
بله، این دو مهارت به‌شدت به‌هم وابسته‌اند. بدون درک صحیح از موقعیت اشیاء، کودک نمی‌تواند به‌درستی به آن‌ها دست بزند یا با آن‌ها کار کند.

آگوست 2, 2023برچسب‌ها:ادراک دیداری, ادراک دیداری فضایی, کاردرمانی دیداری

کاردرمانی دیداری

هنگامی که شما بینایی را در نظر می‌گیرید، اولین مواردی که به ذهن شما می‌رسد، تیزبینی یا حدت بینایی کودک است یا اینکه آیا دید کودک۲۰/۲۰ است یا خیر. در واقع چشم او نیاز به تشخیص صحیح محرک بصری دارد اما نکته‌ی مهم‌تر این است که مغز او باید قادر به یادآوری چیزی که می‌بیند باشد، معنای آن را پردازش کند و بهترین پاسخ‌ها را تعیین کند. علاوه بر این عصب حرکتی چشم، توجه بصری و مسائل حساسیت بصری می‌توانند از عملکرد صحیح چشم ممانعت کنند حتی برای کودکی با دید کامل. مرکز کاردرمانی دکتر صابر، در زمینه کاردرمانی دیداری و توجه بینایی با تجهیزات پیشرفته اتاق تاریک فعالیت می نماید.

عصب حرکتی چشم و توانایی همکاری دو چشم

ماهیچه‌های چشم باید چشم‌ها را هم‌راستا نگه دارند و آن‌ها را به نرمی و همزمان حرکت دهند و چشم ها نیز با

هم مانند یک جفت دوربین دوچشمی عمل کنند و با تلفیق دو میدان دید، یک میدان دید واضح به وجود آورند.

بسیاری از کودکان که با چالش‌های حسی روبرو هستند هم در عصب چشمی و هم در توانایی همکاری دو چشم مشکل دارند؛ خصوصا آن‌هایی که همراه با تن عضلانی پایین در سایر قسمت‌های بدن باشند.

یک کودک ممکن است درگیر مشکلاتی مانند همگرایی ناکافی، که کارکرد دو چشم با هم را سخت می‌کند باشد که منجر به تاری دید، دوبینی یا خستگی چشم خصوصا برای وظایف طولانی مدت که از نزدیک قرار است انجام دهد می‌شود.

مشکل دیگر می‌تواند لوچی باشد که در این موارد چشم‌ها انحراف عصبی عضلانی دارند و قادر به ترکیب تصویر و تبدیل آن به یک تصویر واحد نیستند.

مواردی که مشکلات بصری آن‌ها را برای کودک بسیار سخت یا غیر ممکن می‌کند عبارتند از:

حفظ وضوح تصویری، خصوصا هنگام انجام کارهایی که پیوسته به دید نزدیک نیاز دارند مانند خواندن،

نوشتن، نخ کردن مهره ها و…

حرکت نرم و یک دست چشم‌ها هنگام مرور کردن مواردی که در یک شکل منظم قرار دارند مانند زمانی

که خط‌های یک نوشته چاپی را می‌خواند.

دنبال کردن شی متحرک مانند توپی که می‌خواهد آن را بگیرد یا چشم دوختن به معلم که در کلاس

راه می‌رود.

درک عمق مانند فاصله‌ی میان بدنش تا سایر اجسامی که در محیط قرار دارند مثلا فاصله‌ی توپی که

در نزدیکی او قرار دارد.

ثابت نگه داشتن میدان دید هنگام حرکت مانند اینکه دید ثابتی به زمین بازی داشته باشد هنگامی که

بازیکن در آن می‌دود.

متمرکز شدن از قسمتی نزدیک به جایی دورتر و برعکس؛ مانند زمانی که نوشته‌ها را از روی تابلو می‌خواند.
تفکیک کردن پیش‌زمینه و پس‌زمینه که بتواند یک شی خاص یا فرد را در یک زمینه‌ی بصری شلوغ تشخیص دهد مانند یک جوراب در کشو یا یک فرد در مغازه

هنگامی که بینایی دقیق، پایدار و مستقل نیست کارهای آسانی مانند نگاه کردن به چشمان افراد، بالا رفتن از پله‌ها و جهت‌یابی میان موانع، خواندن، نوشتن و بازی کردن برایش دشوار می‌شود. محرک‌های بصری پرواز پرنده‌ها در آسمان یا دویدن کودکان برای کودکی که زمینه‌ی بصری قابل اعتماد ندارد، می‌تواند ناراحت کننده باشد. یا پایین آمدن از پله‌ها را ترسناک نماید؛ چرا که کودک نمی‌تواند فاصله‌ی بین پله‌ها را تخمین بزند. با انحرافات بصری، نوشته‌های چاپی، مردم و اشیا در محیط ممکن است به صورت ناپایدار، تار یا محو، متحرک یا متغیر به نظر برسند و همچنین ممکن است محو شوند و دوباره ظاهر شوند.

چالش‌های پردازش حسی

صورت والد ممکن است در حالی که ابروهایش را در هم کشیده، برای کودک بسیار نا آشنا به نظر برسد.

موزاییک‌های کف و پلکان ممکن است در حال جابه‌جایی به نظر برسند و… این مسئله قابل درک است که کودک ترجیح دهد از ارتباط چشمی خودداری کند یا از بالا رفتن از پلکان اجتناب کند و نسبتا کم تحرک بماند.

چرخ‌های در حال چرخش یک ماشین یا اسباب بازی برای او در اولویت هستند. برخی از کودکان ممکن است به دید پیرامونی خود وابسته باشند؛ زیرا با این کار انحرافات بخش مرکزی بینایی‌شان را کم یا حذف می‌کنند. کودکانی که سر خود را از شما دور می‌کنند، در حقیقت ممکن است بخواهند از بهترین میدان دید برای نگاه کردن به شما استفاده کنند.

اگر راجع به مهارت‌های بصری کودک نگرانی دارید یا اگر او با وظایفی که به مهارت‌های بصری مربوط است مانند خواندن مشکل دارد لازم است که کودک بوسیله‌ی یک فرد حرفه‌ای مانند یک اپتومتریست مجرب و یا چشم پزشک اطفال معاینه شود.

توجه بصری

دنیای کودک از تصاویر بصری ثابت پر شده است. با وجود انواع دیگر ورودی‌های حسی زمانی که کودکان بالغ می‌شوند، در حالت ایده‌آل یاد می‌گیرند چطور محرک‌های حسی نامربوط را فیلتر کنند تا بتوانند بر روی مسئله‌ای که برایشان مهم است تمرکز نمایند. اگر کودکی با تنظیم و یا مسدود کردن حس‌ها مشکل دارد، به راحتی می‌تواند بیش از حد تحریک شود زیرا با تمام انواع محرک‌های بصری تحریک می‌شود.

در یک کلاس کودک ممکن است خیلی مشغول نگاه کردن به هر کس و هر چیزی در اطرافش شود که در این صورت او متوجه نشانه‌های مهم بصری از سوی معلم نمی‌شود و دانش‌آموزی بی‌دقت به حساب می‌آید.

دوبینی در کودکان اغلب با مسائل مربوط به توجه کردن اشتباه گرفته می‌شود، چرا که برای کودک سخت است که بر کاری که در دستش دارد تمرکز کند. علاوه بر این اگر درگیر تصاویر بصری یا مشکلات بصری مانند همگرایی ناکافی باشد، به سادگی از تمرکز و توجه دست می‌کشد.

آن‌ها ممکن است به سختی دست به کاری بزنند و خیال‌بافی را ترجیح دهند یا بیشتر درگیر فعالیت‌هایی شوند که در خودماندگی را نشان می‌دهند. گروهی دیگر از کودکان بیش از حد متمرکز می‌شوند. به عنوان مثال ممکن است یک کودک به شدت محو تماشای تلویزیون شود به طوریکه واقعا نشنود که والدینش او را برای ناهار صدا می‌زنند.

علت این، مسئله‌ای نیست که کودک والدینش را نادیده می‌گیرد یا نمی‌خواهد که خوب باشد بلکه این است که کودک با انتقال توجه از کاری که در حال انجام آن است به سمت یک محرک حسی جدید مشکل دارد.

به طور معمول بیشتر ما روی تصویر بزرگ متمرکز می‌شویم و سپس به سراغ جزئیات می‌رویم در حالی که بسیاری از کودکان خصوصاً آن‌هایی که طیفی از اوتیسم دارند یا با اختلالات یادگیری مواجه هستند بیشتر غرق در جزئیات می‌شوند.

ممکن است دیدن جنگل برای آنها دشوار باشد؛ زیرا برگ‌های موجود بر سر هر شاخه در هر درخت از لحاظ بصری بسیار خوشایند و جذاب می‌باشد.

بسیاری از کودکان نسبت به داده‌های بصری اشتیاق دارند، به اشیا درخشان خیره می‌شوند، چرخ‌های ماشین اسباب‌بازی را می‌چرخانند، حرف ثابتی از الفبا را مکرراً می‌نویسند. آن‌ها ممکن است مجموعه بزرگی از اشیا را به منظور ذخیره کردن جمع‌آوری کنند. این موارد قابل پیش‌بینی و ایمن هستند و نگاه کردن به موارد ذکر شده مانند یک فرار ایمن از دنیایی است که بسیار سخت و طاقت‌فرسا است.

کودکانی که نسبت به شماره‌ها و حروف بسیار توجه نشان می‌دهند و ممکن است به نظر برسد مشغول فعالیتی هستند در حالی که آن‌ها اغلب زود شروع به خواندن و نوشتن می‌کنند.

علت این مسئله ای نیست که کودک والدینش را نادیده می‌گیرد یا نمی‌خواهد که خوب باشد بلکه این است که کودک با انتقال توجه از کاری که در حال انجام آن است به سمت یک محرک حسی جدید مشکل دارد.

به طور معمول بیشتر ما روی تصویر بزرگ متمرکز می‌شویم و سپس به سراغ جزئیات می رویم در حالی که بسیاری از کودکان خصوصا آنهایی که طیفی از اوتیسم دارند یا با اختلالات یادگیری مواجه هستند بیشتر غرق در جزئیات می‌شوند.

ممکن است دیدن جنگل برای آنها دشوار باشد؛ زیرا برگ‌های موجود بر سر هر شاخه در هر درخت از لحاظ بصری بسیار خوشایند و جذاب می باشد.

بسیاری از کودکان نسبت به داده‌های بصری اشتیاق دارند، به اشیا درخشان خیره می‌شوند، چرخهای ماشین اسباب بازی را می چرخانند، حرف ثابتی از الفبا را مکررا مینویسند. آنها ممکن است مجموعه بزرگی از اشیا را را به منظور ذخیره کردن جمع آوری کنند. این موارد قابل پیش بینی و ایمن هستند و نگاه کردن به موارد ذکر شده مانند یک فرار ایمن از دنیایی است که بسیار سخت و طاقت فرسا است.

سوالات متداول:

1- چه کودکانی به کاردرمانی دیداری نیاز دارند؟
کودکانی که دچار مشکلاتی مانند تأخیر در یادگیری، اختلال در نوشتن، ضعف در تشخیص اشیاء از پس‌زمینه، اختلال در تعقیب چشمی، مشکلات هماهنگی چشم و دست، یا حتی اوتیسم و ADHD هستند، می‌توانند از کاردرمانی دیداری بهره ببرند.

2- چه تست‌هایی برای ارزیابی دیداری در کاردرمانی انجام می‌شود؟
تست‌هایی مانند تست تعقیب چشمی، هماهنگی بینایی-حرکتی، تمایز دیداری، حافظه دیداری و ادراک فضایی انجام می‌شود. همچنین بررسی عملکرد کودک در اتاق تاریک به‌عنوان بخشی از ارزیابی‌های دیداری انجام می‌گیرد.

می 23, 2022برچسب‌ها:کاردرمانی دیداری