برچسب: رفتار درمانی

رفتار درمانی کودکان اوتیسم

یافته های علم رفتاردرمانی، در زمینه های مختلف در خدمت بشر بوده است. زمینه هایی مانند آموزش در معنی بسیار عام آن و برای تمام افراد انسان، کسب و کار و تجارت، پزشکی و ورزش. پس از آنکه کاربرد علم رفتاردرمانی برای کودکان اوتیسم مشخص شد، هزاران مقاله در مورد کاربرد این علم در زمینه اوتیسم ارائه و این حجم از اطلاعات باعث شد که تاکنون تنها روش علمی و معتبر برای افراد دارای اوتیسم رفتار درمانی کودکان اوتیسم در نظر گرفته شود. مرکز رفتاردرمانی کودکان دکتر صابر در زمینه استفاده از تکنیک های رفتاردرمانی مانند روش ABA در رفتاردرمانی اوتیسم و… در زمینه اصلاح رفتار و آموزش مهارت های مختلف به کودکان اوتیسم فعالیت می نماید. کادر درمانی مجرب و متخصص در زمینه کاردرمانی، گفتار درمانی و روانشناسی کودک مرکز رفتاردرمانی کودک دکتر صابر را به عنوان یکی از کاملترین مراکز درمان کودکان اوتیسم تبدیل نموده است.

جهت تماس با کلینیک کاردرمانی و گفتاردرمانی جناب آقای دکتر صابر (کلینیک توانبخشی پایا در پاسداران ، کلینیک توانبخشی غرب تهران در سعادت آباد) باشماره 09029123536 تماس حاصل فرمایید.

اختلالات رفتاری اوتیسم

یکی از مشکلات عمده کودکان اوتیسم اختلالات رفتاری این کودکان است که با علائمی نظیر، پرخاشگری، بی قراری، رفتارهای کلیشه ای و عدم ارتباط مناسب با محیط خود را نشان می دهد. این اختلالات موجب کاهش ارتباط موثر کودک اوتیسم با همسالان و والدین می گردد. کودک توانایی برقراری ارتباط اجتماعی متناسب را نداشته و نمی تواند خواسته های خود را از راه های صحیح مطرح کند همین امر موجب اضطراب و ناتوانی والدین در پیگیری تکنیک های درمانی می گردد. مرکز رفتاردرمانی دکتر صابر با مشاوره دقیق با والدین وآموزش روش های رفتاردرمانی و تکنیک های آرامسازی کودکان اوتیسم روند درمان را تسهیل نموده و بهترین نتیجه درمانی را حاصل مکند.

رفتار درمانی کودکان اوتیسم- تکنیک های رفتار درمانی

تنها روش های علمی و یافته های حاصل از آنها باید برای آموزش و مداخله با افراد دارای اوتیسم مورد استفاده قرار گیرند. علت این امر تفاوت میان افراد دارای اوتیسم است و علم تحلیل رفتار به ما این امکان را می دهد تا با استفاده از روش های نشان دهنده میزان کارایی شیوه های آموزشی مورد استفاده، توان بالقوه هر فرد دارای اوتیسم را به حداکثر برسانیم.

تحلیل رفتار کاربردی در گروه افراد دارای اتیسم با روش لوواس” آغاز گردید و بعدها به مداخلات جامع اولیه و رفتاری برای افراد دارای اوتیسم و سایر شرایط مرتبط با آن تغییر پیدا کرد. مدل های مختلفی از روش رفتار درمانی ایجاد شده است و برنامه های تکمیلی مختلف سعی کرده اند که ایرادهای گوناگون و وارد شده به این روش را رفع کنند. از جمله این ایرادها که در برنامه های جدیدتر برگرفته از روش تحلیل رفتار کاربردی رفع شده اند، حذف کودک از محیط طبیعی زندگی و ارائه برنامه در محیطی جداسازی شده است و مورد دیگر کنار گذاشتن والدین و کم توجهی نسبت به آنها است. در مدل های نوین این روش، برنامه ها تعديل شده تر و منعطف تر هستند و والدین نیز در اجرای برنامه نقش دارند.

همان طور که ذکر شد، تغییر رفتار کاربردی از روش آموزشی انفرادی (یک به یک) استفاده کرده و تقویت به عنوان یکی از عناصر بسیار مهم این برنامه رفتاری در نظر گرفته می شود. شواهد پژوهشی کافی در ارتباط با اثربخشی این روش برای آموزش مهارت های اساسی به افراد دارای اختلالات طیف اوتیسم وجود دارد. به عنوان مثال در نشریه بهداشت روانی گزارشی در ارتباط با اثربخشی این روش این گونه بیان شده است “سی سال بررسی و تحقیق نشان داده است که روش تحلیل رفتار کاربردی در کاهش رفتارهای ناخواسته و افزایش سطح ارتباط، یادگیری و رفتار مناسب اجتماعی کاملا مؤثر بوده است” آموزش در روش تحلیل رفتار کاربردی، با افراد دارای اوتیسم به صورت انفرادی و به دو شیوه در کنار هم و یا رو به رو انجام می شود.

سیستم ژتونی در رفتاردرمانی اوتیسم

همان طور که توضیح داده شد. بر اساس دیدگاه رفتاردرمانی پیامدهای رفتار تعیین کننده میزان تکرار آن رفتار در شرایط مشابه است. به دلیل اینکه ارائه تقویت کننده ها در هر زمان و مکان ممکن نبوده و گاه مقرون به صرفه نیز می باشد. نظام ژتونی می تواند جایگزین مناسبی باشد، در این روش فرد ژتون هایی را که قابل تعویض با محرکها و یا فعالیت های خوشایند و تقویت کننده ای هستند، دریافت می کند و برای رسیدن به فعالیت مورد نظر تعداد مشخصی از این ژتون ها را جمع می کند. این ژتون ها همانند پول هستند و قابل تعویض با فعالیت های دلخواه فرد می باشند. پیش از آغاز این برنامه، کودک اوتیسم باید در برنامه تقویتی قرار گیرد و ارتباط بین دریافت تقویت و عملکردهای خود را درک کرده باشد. پس از آن می توان از سیستم اقتصاد تونی استفاده کرد. زمانی که کودک اوتیسم توانایی درک جمع آوری امتیاز، ژئون و یا سایر اقلام فاقد ارزش و تعویض آنها را با تقویت کننده های مورد نظر خود می داند، استفاده از روش ژتونی می تواند بسیار مناسب باشد و برای مدت زمان مشخصی کودک را فعال نگهدارد تا امتیازات لازم برای کسب تقویت کننده موردنظر خود را جمع آوری کند. این روش کودک را در مسیر کسب تفويت نگه خواهد داشت و به وی یادآوری خواهد کرد که تقویت کننده نهایی چیست .

سیستم ژتونی در رفتار درمانی اوتیسم می تواند به اشکال گوناگونی ارائه شود، برای یک کودک خاص باید سیستم ژتونی خاص کودک ، به شکل انفرادی تدوین شود و در طی دوره فرد به طور مرتب به آن ارجاع داده شود. گام نخست برنامه مشخص کردن نوع ژتون است، یعنی باید مشخص شود کودک اوتیسم چه چیزی به عنوان ژتون دریافت خواهد کرد، سکه، ستاره برچسب و یا شیء دیگر. گام دوم تعیین این مورد است که برای دریافت تقویت کننده چند ژتون باید کسب شود. در زمانی که فرد تازه وارد برنامه شده است تعداد ژتون های مورد نیاز برای دریافت تقویت کننده را کم در نظر بگیرید (مثلا 1 ژتون برای دریافت تقویت کننده نهایی). این کار باعث می شود کودک رابطه بین ژتون و دریافت تقویت کننده را به خوبی درک کند.

پازل تصویری در درمان مشکلات رفتاری کودکان اوتیسم

استفاده از پازل های تصویری یکی از روش های بسیار عینی است که دو دسته آگاهی مهم و قابل توجه را به کودک اوتیسم ارائه می کند، نخست به وی نشان خواهد داد که تقویت کننده چیست و دوم اینکه برای دریافت تقویت کننده چه میزان کوشش باقی مانده است. برای این کار تصویر تقویت کننده مورد نظر کودک اوتیسم را (مثلا یک مجله ورزشی و با تصویر بیسکویت) بر روی یک مقوا بچسبانید و سپس آن را مانند پازل به چهار و با پنج تکه تقسیم کنید. پس از آن ملاک های مورد نظر برای دریافت هر تکه از پازل را به کودک بگویید یا نشان دهید (مثلا انجام یک تکلیف و یا حل یک معادله ریاضی)، در پایان هر فعالیت، کودک یک تکه از پازل را دریافت خواهد کرد و وقتی که پازل تکمیل شد کودک تقویت کننده مورد نظر را به دست خواهد آورد.

درمان رفتاری اوتیسم

اهداف رفتاری از طریق تحليل آموزشی توسط دکتر اوتیسم مشخص می شود. در تعریف تحلیل آموزشی می توان گفت: فرایندی است که در جریان آن، هدف کلی آموزش، به وظایف و اعمالی که فرد باید انجام دهد تجزیه می شود. این فعالیت به بیانی دقیق و مشخص انتظاری را که رفتار درمان از فرد دارد بیان می کند. چنین هدفی، هدف رفتاری خوانده می شود. همان طور که می توان پیش بینی کرد این دسته از اهداف بر اساس عملکرد و با رفتار فرد یاد گیرنده بیان می شود، و منظور رفتار درمان از آموزش بخش های مختلف یک موضوع درسی را نشان می دهند. قابلیت مشاهده و اندازه گیری از مهم ترین ویژگی هایی هستند که یک هدفی رفتاری باید داشته باشد. اما چه نیازی به این کار وجود دارد و نوشتن این اهداف چه کمکی به آموزش خواهد کرد؟ در پاسخ می توان گفت که اهداف رفتاری

وظیفه ای را که باید یاد گرفته شود، محدود ساخته و تمام ابهامات و مشکلات ناشی از تعبیر و تفسیر آن را بر طرف می کند.
امکان اندازه گیری و سنجش را فراهم می آورد و به این ترتیب می توان کیفیت و اثر بخشی فعالیت های یادگیری را تعیین کند
رفتار درمان و کودک را قادر می سازد که بتوانند وجود تفاوت های بین سطوح مختلف رفتار را تشخیص بدهند
خلاصه ای کامل و گويا از درس را فراهم می کند و به منزله یک ساخت مفهومی با پیش سازمان دهنده برای یادگیری به کار می رود

تعیین اهداف رفتار درمانی در کودکان اوتیسم

برای تعیین اهداف رفتار درمان باید سئوال هایی از خود بپرسد :

فرد باید چه کاری انجام دهد یا چه قابلیتی از خود نشان دهد که مشخص کند هدف را یاد گرفته است؟
آیا فرد می تواند بدون انجام این فعالیت به هدف کلی نایل شود؟ اگر پاسخ بله باشد بهتر است این فعالیت حذف شود و فعالیت دیگری جایگزین شود.

هرچند برای طبقه بندی اهداف رفتاری روش های مختلف رفتاردرمانی اوتیسم وجود دارد، مثلا طبقه بندی گانيه که بر اساس آن اهداف رفتاری را در طبقه های مختلفی می توان قرار داد. هدف های رفتاری بر اساس طبقه بندی بلوم در سه طبقه یا حیطه قرار می گیرند: حیطه شناختی؛ حيطه عاطفی و حیطه روانی حرکتی.

لازم به ذکر است که معمولا جداسازی این حیطه ها از یکدیگر ممکن نیست و تنها برای سهولت در توضیح فعالیت های غالب در یک هدف اقدام به جداسازی و طبقه بندی می کنند. بنابراین چنین جداسازی هایی در اصل مجازی هستند و تنها برای سهولت در کار با کودک اوتیسم انجام می شوند درجه بندی اهداف رفتاری با جزیی از لحاظ دشواری به این صورت است که ساده ترین هدف در ابتدا و دشوار ترین هدف در انتها قرار می گیرند. قبل از آنکه آموزش شروع شود یادگیرندگان بایستی دارای توانایی هایی باشند که به عنوان پیش نیاز در نظر گرفته می شوند، و این پیش نیاز ها همانند پایه هایی هستند که ساختار شناختی فرد پسروی آنها بنا خواهد شد و به فرد کمک می کند که بتواند با موفقیت به هدف های رفتاری (جزئی) دست یابد. این بخش پیش نیاز های شناختی نامیده می شود.

مثال : برای یادگیری ضرب اعداد یک رقمی در یک رقمی، کودک باید مهارت جمع و تفریق دو رقمی را بلد باشد، بنابراین تسلط بر مهارت های مربوط به جمع و تفریق اعداد یک رقمی، از پیش نیاز های ضرب اعداد یک رقمی در یک رقمی است. بارها تجربه کرده اید که عنوان فیلمی برایتان جذاب بوده و باعث شده که آن را انتخاب کنید و با علاقه ببینید، اما پس از چند دقیقه خسته می شوید و مشاهده آن را قطع می کنید و به فکر کاری دیگر می افتید. اغلب علت این است که مقدمات و پیش نیاز های مربوط به موضوع فیلم را ندارید و اطلاعات پایه ای برای درک موضوع مطرح شده در فیلم ضروری است .

شاید تجربه کرده باشید که پس از خواندن چند صفحه از یک کتاب با عنوانی نه چندان جذاب، متوجه می شوید که بر عکس تصور اوليه شما، مطالب جذاب و جالب و قابل درک هستند و بنابراین با علاقه به خواندن ادامه می دهید، زیرا که موضوع را به خوبی درک می کنید و با دانسته های پیشین شما در ارتباط است و پیش نیاز های مربوط به آن را دارید. در جلسه درمان کودک اوتیسم هم چنین اتفاقی می افتد، اگر رفتار درمان از فرایند های شناختی شکل گرفته قبلی کودک اوتیسم، اطلاع نداشته باشد، ممکن است که مطالب آموزشی خود را بدون توجه به قابلیت های آنان انتخاب کند، و در نتیجه مطالب بغرنج و غیر قابل فهم به نظر می آیند. این کار باعث می شود که اهداف آموزشی تحقق نیابند و باعث دلسردی رفتار درمان و کوکد اوتیسم شود. گذشته از آن اگر مطالب آموزشی پیش دانسته های دانش آموزان را منعکس کند، باعث کاهش میزان توجه می شود و مطالب دیگر جذابیتی برای کودک اوتیسم نخواهد داشت .

ارزیابی قبل از درمان مشکلات رفتاری کودکان اوتیسم

در نخستین مرحله، ارزشیابی کودک اوتیسم شروع می شود. این شیوه از ارزیابی، ارزشیابی تشخیصی خوانده می شود و برای سنجش پیش نیاز های شناختی مورد استفاده قرار می گیرد. علاوه بر این باید میزان اطلاع کودک اوتیسم از اهداف رفتاری مشخص شود. بنابراین، پیش آزمون با اهداف رفتاری در ارتباط است و آنها را می سنجد و ارزیابی تشخیصی پیش نیاز های شناختی مورد نیاز برای آموزش را بررسی می کند. اگر کودک اوتیسم اطلاعات مربوط به هدف رفتاری خاصی را داشته باشند می توان آن هدف را حذف کرد و با زمان بسیار اندکی را برای مرور آن در نظر گرفت. به هر حال ایده آل آن است که فرد علاوه بر اینکه پیش نیاز های شناختی مربوط به موضوع را داشته باشد اما از پیش آزمون نمره صفر بگیرد، و اطلاعاتی که رفتار درمان به عنوان اهداف رفتاری در نظر گرفته است را بلد نباشید و در اثر آموزش وی این اطلاعات در وی ایجاد شود.

رفتاردرمانی اوتیسم در منزل

درباره رفتاری فکر کنید که دوست دارید به کودک مبتلا به اوتیسم یاد بدهید. چگونه از این مراحل برای اجرای هدفتان استفاده می‌کنید؟ چگونه از تقویت/ پاداش استفاده می‌کنید؟ با چه مشکلاتی مواجهة می‌شوید و چگونه با آنها برخورد می‌کنید؟
نیو سام و رینکاور (۱۹۸۹) توضیح دادند که یادگیری آموزشی گسسته می‌تواند برای تعلیم مهارت‌های پایه مثل تاکید و حفظ توجه و خیلی از مهارت‌های اجتماعی و شفاهی مفصل‌تر که برای عملکرد مستقل مهم هستند، بکار رود. این درمان با دو هدف مقدماتی شروع می‌شود: (الف) دستور یادگیری مهارت‌های آمادگی مثل توانایی نشستن روی صندلی و توجه به چیزهایی که در محیط روی می‌دهد و (ب) کاهش رفتارهایی که مانع یادگیری می‌شود مثل عدم اطاعت، بداخلاقی و پرخاشگری، همچنین یادگیری آموزشی گسسته مبنایی برای شرکت و رسیدن به مهارت‌های مشارکت اجتماعی است. به‌محض اینکه کودک یاد گرفت آرام بنشیند و توجه کند، می‌تواند مهارت‌های پیچیده‌تری مثل رفتارهای اجتماعی و ارتباطی را آموزش ببیند. آموزش مهارت‌های اجتماعی با ارتباط چشمی آغاز می‌شود (که باید معنادار باشد) و با تقلید، یادگیری از طریق مشاهده، ابراز احساس و بازی اجتماعی ادامه می‌یابد. معمولاً شما مهارت‌های اجتماعی را ابتدا با کمک به کودک برای درک شیوه نام‌گذاری اشیاء آموزش می‌دهید (برای مثال، درک اینکه چیزهای کرد که روی زمین قل می‌خورند توپ هستند)، نام‌گذاری اشیاء توسط خودش (برای مثال نشان‌دادن توپ و گفتن توپ) با استفاده از جملات کامل (برای مثال این یک توپ قرمز است) و در نهایت، به دنبال ارتباطات خودانگیخته (برای مثال نزدیک شدن به مادر و صدا زدن مامان، توپ را به من می‌دهی؟) اما این امر با دو شرط انجام می‌شود:
۱) بدون سؤال پرسیدن از کودک
۲) اگر کودک خواهان بازی با توپ است. اگر کودک نمی‌تواند صحبت کند پس او می‌تواند از شکل‌های دیگر ارتباطی استفاده کند تا مهارت اجتماعی او افزایش یابد به محضی که کودک در مهارت‌های اجتماعی تبحر یافت، یاد می‌گیرد خودش چیزهایی که می‌خواهد را ابراز کند، یعنی برای بروز رفتار مناسب پاداش بگیرد. بعد، کودک باید توانائی ارتباط با دیگران غیر از مادرش و در محیط‌های دیگر غیر از خانه را تعمیم دهد. ازاین‌رو کودکان مبتلا به اوتیسم معمولاً بی‌اختیار از محیط یاد نمی‌گیرند، شما باید تقریباً هر چیزی را که آنها باید انجام دهند به آنها یاد دهید، حتی اگر معتقدید بدیهی است.

سوالات متداول:

1-آیا رفتاردرمانی می‌تواند به کودک در مدرسه کمک کند؟
بله، رفتاردرمانی مهارت‌های لازم برای محیط مدرسه مانند توجه، پیروی از دستورات و تعامل با همسالان را بهبود می‌بخشد. بسیاری از مدارس برای کودکان اوتیسم برنامه‌های رفتاردرمانی ارائه می‌دهند. همکاری بین درمانگران و معلمان می‌تواند نتایج آموزشی را بهبود بخشد.

2-والدین چگونه می‌توانند در رفتاردرمانی مشارکت کنند؟
والدین می‌توانند با یادگیری تکنیک‌های ساده رفتاردرمانی، این روش‌ها را در خانه اجرا کنند. هماهنگی بین درمانگر و والدین و ثبات در اجرای برنامه‌ها بسیار مهم است. درمانگران کلینیک دکتر صابر جلسات آموزشی ویژه‌ای برای والدین برگزار می‌کنند.

سپتامبر 3, 2021برچسب‌ها:رفتار درمانی, رفتاردرمانی اوتیسم

چگونه صبر را به کودک بیاموزیم | مرکز روانشناسی کودک در غرب و شرق تهران| دکتر صابر

برای توضیح این نکته که چگونه صبر را به کودک خود بیاموزیم باید چند نکته را در روانشناسی کودک خاطر نشان کنیم. در روانشناسی کودک برای انجام وظایف مشخص،ضروری است که اطلاعات دقیقی در اختیار کودک قرار دهیم و مدیریت زمان داشته باشیم. به این منظور لازم است کودک خود را با مفهوم قانون آشنا کنیم. کودک باید قوانین موجود در خانه را بشناسد و آن‌ها را رعایت کند. تعداد قوانینی که در یک بازه زمانی به کودکان آموزش می‌دهیم، نباید خیلی زیاد باشد،به ویژه در ابتدا، آموزش را با تعداد قوانین محدودی شروع می کنیم و بعد از گذشت مدت زمانی، مثلا بین ۲۱ روز تا یک ماه که کودک رفتار مورد نظر ما را آموخت، قوانین دیگر را به قوانین قبلی اضافه می کنیم. بعد از اینکه کودک قوانین را کاملاً آموخت، دیگر نیازی به تقویت مداوم نیست. مرکز روانشناسی کودک دکتر صابر در زمینه آموزش صبر به کودکان و مشاوره والدین فعالیت می نماید. روانشناس کودک به صورت تخصصی به والدین راهنمایی می کند که چگونه صبر را به کودک بیاموزیم و در جلسات رفتاردرمانی و بازی درمانی به صورت عملی آن را تمرین می کنند.

آموزش مدیریت زمان- آموزش صبر و تحمل به کودکان

در آموزش مدیریت زمان در روانشناسی کودک مثلاً به کودک می‌گوییم برای انجام تکالیف از ساعت ۳ تا ساعت ۶ و وقت داری ( مفهوم زمان را می‌توان با چسباندن برچسب بر روی اعداد ساعت و تعیین بازه زمانی،به کودک آموخت. یادمان باشد در اوایل کار هر بار که قوانین از جانب کودک درست اجرا شدند، پاداش و تشویق را فراموش نکنیم.

در مورد قوانینی که تعیین میکنیم، گاهی می توانیم استثنا قائل شویم. به خصوص در مورد کودکان کوچک تر، می‌توان با توجه به شرایط، زمان را کوتاه‌تر تعیین کرد. مثل شب قبل از تعطیلی، می‌توانیم به کودک اجازه دهیم، دیر تر از همیشه بخوابد.

برای اینکه قوانین رسمیت بیشتری داشته باشند، می توانیم آنها را مکتوب کنیم، سپس آنها را به صورت یادداشت هایی در قسمت های مختلف خانه نصب کنیم. حتی اگر کودک خواندن و نوشتن نمی داند، این کار را می تواند مفید باشد. حتی می توانیم پیام خود را برای نقاشی کنیم. بچه ها معمولاً از اینکه یادداشت دریافت کنند، خوشحال می‌شود.

به کودک حق انتخاب محدود بدهیم

کودک می‌تواند تحت نظارت والدین، انتخاب هایی داشته باشد، اما نمی‌تواند به جای پدر و مادر تصمیم بگیرد. مثال: میخواهی در حمام با اردک بازی کنی یا با قایق؟

وقتی به فروشگاه رفتیم، می توانی چهارتا خوراکی انتخاب کنی!

وقتی به پارک رفتیم، میخواهی دوچرخه سواری کنی یا اسکیت بازی؟

چگونه « صبر کردن» را به کودک آموزش دهیم؟

آموزش صبر به کودکان، نقش مهمی در زندگی آینده آن ها دارد. آموختن صبر به کودک کمک می کند تا بتواند رسیدن به یک خواسته و یا لذت را به تعویق بیاندازد. بین سنین ۳ تا ۶ سالگی می‌توان این موضوع را به کودک آموزش داد. باید به کودکان آموخت که با صبر، پاداش بهتری فرا می رسد. باید به آنان بیاموزیم که با صبر کردن، حق آنها مورد غفلت قرار نگرفته و ضایع نمی شود.

از چه سنی می توانیم «صبر» را به کودک آموزش دهیم؟

از تولد تا 14 ماهگی: همه احتیاجات کودک را بلافاصله و آنی پاسخگو باشید، تا کودک احساس اطمینان و امنیت کند.

14 ماهگی تا 2 سالگی: نیازهای ضروری کودک باید بلافاصله تامین شود،اما نیازهای غیر ضروری او را می‌توان چند ثانیه و یا چند دقیقه ای به تاخیر انداخت. البته بعد از گذشت زمان مورد نظر، حتما باید به قول داده شده عمل شود.

2 تا 3 سالگی: می توانیم در بیشتر موارد از کودک درخواست کنیم یکی دو دقیقه تحمل کرده و منتظر بماند. در ضمن با کودک صحبت می‌کنیم و به او اطمینان می‌دهیم که خواسته اش را برآورده می کنیم،جانم فقط انجام آن کمی طول می کشد.

از 3 سالگی به بعد: می توان برخی از نیازهای کودک را از ثانیه تا دقیقه،ساعت و حتی چند روز،بسته به ضروریت نیاز،با تاخیر در اجابت کرد.

آموزش صبر به کودکان:

کودکان بزرگتر را بهتر است گاهی به مکانهایی ببریم که نیازمند صبر و حوصله است. مانند موزه،نمایشگاه و …

ساعت و یا موبایلی را تنظیم کنید و از کودک بخواهید تا زمان اتمام کار و زنگ خوردن، در یک مکان مشخص بماند و آن محل را ترک نکند. همچنین می توانیم ساعت را برای مدت زمان کوتاهی تنظیم کنیم و با او قرار بگذاریم تا زمانی که زنگ ساعت به صدا در نیامده، صحبت نکند. کارهایی مانند کشیدن نقاشی،بازی با قطعات خانه سازی و… برای این منظور مناسبند. در مورد کودک سه ساله، می توانید مدت صبر را از ۴ دقیقه تا نهایت ۹ دقیقه در نظر بگیرید.

می‌توانیم با کودک به مکان هایی برویم که باید در صف‌های انتظار منتظر نوبت ماند، مانند: نانوایی، مترو، مطب دکتر و… در چنین موقعیت‌هایی، والدین نیز باید صبور باشند و با آرامش در انتظار نوبت خود بمانند. والدینی که در چنین مواقعی نق می زنند و آرامش خود را از دست می‌دهند، در واقع به کودک خود آموزش می‌دهند که انتظار کشیدن و صبور بودن کار خوبی نیست.

بعد از خوردن غذا بلافاصله میز یا سفره را ترک نکنید و کمی صبر کنید، با کودک صحبت کنید یا ماجرایی را برای او تعریف کنید. کودک نباید احساس کند که با صبر کردن پاداش خود را از دست می‌دهد، بلکه باید بفهمد که با صبر کردن پاداش بهتری به دست می‌آورد. این آموزش را باید در عمل به کودک داد.

بهترین راه برای آموزش «صبر» به کودک این است که خودتان صبور باشید. به یاد داشته باشید که فرزندانتان رفتارها و واکنش های شما را با دقت می بیند، اگر شما به صورت مکرر صبر و تحمل خود را از دست بدهید، در واقع یک رفتار منفی را تقویت می کنید. تنفس عمیق را تمرین کنید و در شرایط دشوار آرام باشید.

نکته: برخی از والدین عادت دارند در اکثر مواقع کودک خود را منتظر بگذارند. اگر قرار باشد کودک را همیشه در انتظار نگه داریم و یا مدت انتظارش بیش از حد طولانی باشد، در واقع آن شور و هیجان و لذتی را که در لحظه ی کشف چیزی به کودک دست می‌دهد از او می گیریم و ممکن است کودک دیگر اشتیاقی برای در میان گذاشتن آن موضوع با ما نداشته باشد.

آگوست 28, 2021برچسب‌ها:رفتار درمانی, روانشناسی

بهترین مرکز رفتار درمانی کودکان در تهران| کلینیک رفتاردرمانی | بازی درمانی کودک| دکتر صابر

رفتاردرمانی یک روش درمانی در جهت اصلاح رفتار کودکان دچار مشکلات اضطرابی، ترس، فوبیا، استرس و اختلالات وسواس می باشد. همچنین اختلالات پرخاشگری، خشم یا خود کم بینی، اختلال دو قطبی توسط تکنیک های رفتار درمانی کودکان اصلاح می گردد. مشکلات رفتاری کودکان اوتیسم، بیش فعال و اختلال یادگیری توسط رفتاردرمانی و بازی درمانی بهبود می یابد. کلینیک رفتار درمانی تهران با استفاده از روش های رفتاردرمانی کودک به بیمار کمک می کند تا با روشی جدید اندیشیده و با استفاده از روش های جدید حل مسئله ی با رفتارهای سالم تر و درست تری در برابر حوادث ناخواسته و ناگوار برخورد کند. بهترین مرکز رفتار درمانی تهران در دو شعبه رفتار درمانی غرب و رفتار درمانی شرق تهران با در اختیار داشتن 35 نیروی متخصص در زمینه کودکان به اصلاح مشکلات رفتاری کودک می پردازد. تجهیزات پیشرفته روانشناسی کودک مرکز در زمینه رفتار درمانی و بازی درمانی ما را در رسیدن به بهترین نتیجه درمانی یاری می کنند.

دیدگاه فلسفی بنیادین رفتار درمانی، پدیدار شناختی است. این دیدگاه بر این فرضیه استوار است که ادراک و تفسیر فرد از موقعیت،پاسخ هیجانی و رفتاری او را به موقعیت تعیین می‌کند. رفتار درمانی مبتنی بر این دیدگاه است که آسیب شناسی روانی نتیجه خطای سیستماتیک ،سوگیری و تحریف در ادراک و تعبیر و تفسیر رویداد هاست. این عوامل شناختی منجر به پاسخ های ناکارآمد به روی داده ها می شوند که به نوبه خود موجب تداوم و پایداری شناخت های ناکارآمد می گردند. از لحاظ نظری تاکید بر تعامل بین فرد و محیط است نه بر فرد یا محیط به طور جداگانه تفسیر فرد از رویدادها نقش مهمی در بسیاری از آسیب‌های روانی ایفا می‌کند و این تفسیر محصول تعامل ویژگی های فرد و ماهیت رویدادهایی است که فرد با آن مواجه است. رفتار درمانی بر پایه بازی به شرح زیر مورد بررسی قرار می‌دهد.

نظریه شخصیت در رفتار درمانی کودکان

کنل ۱۹۹۸ اظهار داشت هیچ نظریه شخصیتی وجود ندارد که مستقیماً زیر بنای نظریه رفتاری شناختی را تشکیل دهد.بلکه کانون توجه بیشتر بر آسیب‌شناسی روانی متمرکز بوده تا بر رشد شخصیت و نظریه شخصیت،بنا به نظر بک و امری درمان شناختی اختلالات هیجانی مستلزم تعامل بین شناخت،هیجان،رفتار و فیزیولوژی است. درمان شناختی بر این فرضیه استوار است که عاطفه و رفتار افراد تا حد زیادی به واسطه روشی که آنها بر اساس آن،جهان را تفسیر می کنند،تعیین می‌گردند. این مدل توضیح می‌دهد که رفتار از طریق فرایندهای کلامی پا به میان می‌گذارد و اختلالات هیجانی رفتار در حکم تجلی تفکر نامعقول به شمار می‌روند. سه موضوع مهم در درمان شناختی عبارتند از:

تاثیر افکار بر هیجانات و رفتارهای فرد در پاسخ به رویدادها
شکل‌گیری ادراکات و تفسیر رویدادها توسط عقاید و فرضیات فرد
متداول بودن خطا در تحریفات منطقی یا شناختی در افرادی که مشکلات روانی را تجربه می‌کنند.

گرچه مدل شناختی صرفاً یک نظریه شخصیتی نیست اما در این مدل،از تحریفات شناختی به عنوان پایه رفتار و اندیشه بشری به ویژه تحریفات مربوط به رشد آسیب شناسی روانی،سخن به میان می‌آید.این تحریف ها برای کودکان اغلب به صورت تحریف‌های ناسازگارانه است،اما الزاماً نامعقول به حساب نمی‌آیند.این مسئله به ویژه در مورد کودکان بسیار کم سن و سال که اغلب مواقع تفکرشان بر اساس تحریف غیرمنطقی،خودمحور و عینی است،صدق می‌کند.

مرکز رفتار درمانی شناختی در کودکان

رفتار درمانی کودکان بر پایه بازی درمانی،بر نظریه‌های رفتاری و شناختی رشد هیجان،آسیب شناسی روانی بنیز بر مبنای مداخله‌های ناشی از چنین نظراتی،استوار است. رفتار درمانی کودکان بر پای بازی مداخله های رفتاری و شناختی را به درون یک الگوی بازی درمانی جذب می کند.فعالیتهای بازی به صورت ارتباط کلامی و غیرکلامی مورد استفاده قرار می‌گیرند. رفتار درمانی کودک بر پایه بازی،یک چارچوب نظری مبتنی بر اصول رفتاری شناختی فراهم می آورد و این چارچوب این اصول را به لحاظ رشدی با یکدیگر تلفیق می کند.

از آنجا که درمان شناختی بر نظریه کلی و گسترده آسیب شناسی روانی استوار است،تعامل دو جانبه و پیچیده بین شناخت ها، هیجانات، رفتار و محیط را مورد توجه قرار می‌دهد. درمان شناختی متشکل از مجموعه ای از تکنیک های درمانی است که هدف آن تخفیف نشانه‌های پریشانی روانی است و از طریق اصلاح تقسیم تصورات ناسازگارانه صورت می‌پذیرد.

رفتار درمان کودک از یک رویکرد (پدیدار نگر) استفاده می‌کند. رفتار درمان کودک به غیر از آنکه تجارب بیمار را به عنوان «پرده ای» مد نظر قرار می‌دهد. که در پشت آن معنای ناخودآگاه مهمتری نهفته است (مانند کار روان تحلیلگر) ،از گزارش بیمار به عنوان داده های پایه برای توسعه یک طرح درمان استفاده می نماید. مفهوم سازی او بر مبنای شکل بندی های میدان پدیداری بیمار بدون اشاره به مکانیسم های دفاعی یا تعارضات ناخودآگاه قرار دارد. افکار بیمار از طریق سوالات متمرکز و درون نگری دقیق آشکار می‌شود. رفتار درمان کودکان نه تنها به دنبال تخفیف علائم است بلکه در جستجوی تغییر نگرش ها،عقاید و انتظارات می باشد. نخستین هدف رفتاردرمانی کودک،شناسایی و تغییر افکار ناسازگاری است که با نشانه های بیماری همراه می باشد.بک بیان می‌کند که اصطلاح «افکار ناسازگار» برای اندیشه پردازی هایی به کار برده می‌شود که با توانایی فرد برای فائق آمدن بر این تجربیات تداخل می نماید. امکان دارد چنین افکاری باعث اختلال و از هم گسیختگی هماهنگی درونی شوند و عکس العمل های هیجانی دردناک،نامناسب و یا مفرطی را به وجود آورند.

رفتار درمانی کودکان بر پایه بازی،یک انطباق حساس (از نظر رشدی) از درمانهای شناختی و رفتاری است. درمان را می‌توان به طور غیر مستقیم و با استفاده از فعالیت‌های بازی برای کودکان انجام داد به عنوان مثال،می توان عروسک های خیمه شب بازی و حیوانات توخالی را برای طرح ریزی راهبردهای شناختی نظیر مقابله با عقاید ناسازگار و به خود گویی مثبت مورد استفاده قرار داد. رفتار درمانی کودکان بر پایه بازی برای درمان کودکانی که تشخیص های ویژه ازقبیل لالی انتخابی بی اختیاری دفع،و ترس ها در مورد آنها داده شده و نیز کودکانی که رویدادها یا آسیب های زندگی نظیر طلاق و سوء استفاده جنسی را تجربه کرده‌اند،به کار می‌رود.رفتار درمانی کودکان بر پایه بازی بر درگیری کودک در درمان و نیز مشارکت او از طریق سخن گفتن در مورد موضوعاتی راجع به کنترل،تسلط و مسئولیت برای تغییر رفتار خود فرد،تاکید فراوان دارد. کودک با ترکیب مولفه های شناختی می‌تواند به یک شرکت کننده فعال در این تغییر بدل گردد. به عنوان مثال می‌توان از طریق کمک به کودکان در شناسایی و تغییر عقایدی که بالقوه ناسازگارند،قدرت فردی را تجربه نمود.ممکن است اتحاد میان مداخله های شناختی و رفتاری حاکی از تغییرات ویژگی های مرکب تمامی رویکردها باشد که به صورت دیگری قابل دسترسی نیستند.

رفتار درمانی کودک بر مبنای مدل شناختی برای درمان کودکان دارای اختلالات هیجانی است. رفتار درمانی کودکان و بازی درمانی کوتاه مدت،محدود به زمان،دارای ساخت رهنمودی و مشکل مدار است و به رابطه درمانی بی عیب و نقصی وابسته است که در آن یکی از نقش‌های درمان،نقش آموزشی آن است. فرایند رفتار درمانی کودکان مستلزم همکاری است.هرچند که ماهیت همکاری بین کودک و درمانگر با همکاری بین درمانگر و فرد بزرگسال تفاوت دارد. هر دو روش استقرایی (یا قیاسی) و سقراطی حائز اهمیت هستند و در رفتار درمانی در کودکان و بزرگسالان نقش متفاوتی را بازی می کنند. رفتار درمانی کودکان بر پایه بازی متکی بر یک رابطه درمانی مثبت از جمله تفاهم،به اعتماد و احساس امنیت و استفاده از فعالیتهای بازی به عنوان وسیله ارتباط بین درمانگر و کودک استوار است و با سایر بازی درمانی ها شباهت دارد،اما از بابت فلسفه مربوط به تشکیل اهداف،انتخاب مواد و فعالیت‌های بازی،کاربرد درمان به منظور آموزش و بهره گیری از تحسین و تفسیرات با سایرین فرق دارد و این نوع بازی درمانی در حکم یک مداخله فعال است که در آن کودک و درمانگر جهت تشکیل اهداف و انتخاب مواد و فعالیتهای بازی با هم کار می‌کنند. رفتار درمانگر کودک بر پایه بازی برخلاف سایرین،ممکن است «مربی» باشد که مهارت‌های جدید به کودک آموزش می دهد. و بلاخره برای یاری رساندن به کودک در جهت اکتساب رفتار ها و مهارت های جدید و نائل شدن به درک،تحسین و تنبیه به کار میبرد.

جلسات رفتاردرمانی کودکان

جلسات درمانی در رفتار درمانی کودک فرصتی را در اختیار بیماران قرار می دهد تا واقعیت شناختهای کلامی یا تصویری را که به طور اتفاقی به عواطف شان مربوط می شود، تجربه کنند و بیازمایند. بیماران، ایده های تحریف شده را بررسی می‌کنند و برای تمایز قائل شدن بین ایده های معقول و نامعقول،«واقعیت عینی»و «آراستگی درونی» را آموزش می بینند. بنابراین،از طریق این فرایند،فرد در می یابد چه ایده های او نامعقولند. یکی از مکانیسم های مشخص در درمان شناختی تغییر یا جابجایی سیستم فکری بیمار است. همانطور که مفاهیم نامعقول، خود را از دست می‌دهند،آسیب روانی ممکن است عود کند.

بررسی وضعیت کودک در کلینیک رفتار درمانی تهران

تاریخچه زندگی کودک نشان می‌دهد که وقایع استرس زای زندگی چگونه و تا چه حد بر او اثرات مخرب داشته است. از بین آن‌ها نگرانی‌های طلاق والدینش،درگیری‌های بین والدین،افسردگی مادر،و مسائل خواهر و برادر با کارلا مهمترین بودند.

در مرکز رفتار درمانی تهران عقاید و نگرش‌های والدین در سیاهه رفتاری کودکان جمع آوری شده و با داده های نرم سنی و استاندارد مقایسه می‌شوند. نیمرخ سیاهه رفتاری کودکان به وسیله هر یک از والدین جداگانه تکمیل می‌شود،هر دو والد به سهم خود در روشن نمودن موضوع نقش چشمگیری دارند.

رفتارگرایان کودک معمولاً بر روش های فرافکن تکیه نمی کنند زیرا در این قسمت منطق نظری چنین روش‌هایی به خاطر ویژگی‌های روان سنجی شان زیر سوال است. به هر حال روش های فرافکن مبتنی بر این فرض هستند که ادراکات و تفسیرهای یک فرد از موضوعات بدون ساختار،فرافکنی شخصیت فرد هستند،که می تواند یک ابزار ارزشمندی برای رفتار درمانگر بر پایه بازی باشد. این داده ها می تواند اطلاعاتی را در مورد تعارض ها،سبک های مقابله ای،سبک سازماندهی اطلاعات،و نگاه به زندگی کودک نشان دهد. این داده ها معمولا مبهم و بدون ساختار هستند. گرچه کنل استدلال می‌کند که آزمون‌های فرافکن ممکن است ساختاری را برای کودک بسیار خردسال فراهم کند که در مصاحبه‌های شفاهی قابل دسترسی نیستند. این ساختار اغلب به شکل نمایش های تصویری و عینی هستند که کودک بتواند پاسخ دهد. علاوه بر این،ابزار فرافکن برخی از تمرکز ها را از فرد برمی دارد و به او اجازه می‌دهد اطلاعات را به شکلی آماده کند که به نظر نرسد به طور خاص مربوط به کودک باشد.

اهداف درمانی در مرکز رفتار درمانی کودک

بالا بردن توانایی کودک در بیان احساساتش و بیان کلامی را جایگزین رفتارهای ناسازگارانه اش کند. باید احساسش را در مورد موقعیت های خاص خود،بیان کنند برای مثال:

طلاق والدین،و تنظیم زندگی فعلی با هر والد (مثل نصف کردن زمان برای پدر و مادر)
ارتباط مادر با دو کودک به صورت متفاوت و مسائل خواهر و به ویژه کارلا
فقدان دسترسی به مادر در موقع افسردگی

کشف احساسات ناسازگارانه (مثل نقش علی که او ممکن است حس کند در طلاق والدین دارد) و تسهیل توسعه افکار ناسازگارانه تر و نظر واقع بینانه تر در مورد موقعیت (مثل والدین با هم برنمی گردند). قسمتی از این هدف،طبیعی کردن تجربه طلاق برای کودک خواهد بود.
رشد و افزایش استفاده از به خودگویی های سازگارانه مثبت برای افزایش عزت نفس،خویشتنداری،و کنترل تکانه.
افزایش فعالیتهای مناسب گروه همسالان
افزایش مهارت‌های حل مسئله،شامل تجربه موقعیت‌هایی که او را از عصبانی می سازد.

اهداف برای والدین

بحث بین دو والد پیرامون ناهماهنگی در رسیدگی به کودک،برقراری مجموعه قوانین روشن تر در هر خانه،و تشویق او به منظور درک احساس او،احترام گذاشتن والدین به قوانینی که در منزل والد دیگر وجود دارد.
نشان دادن تعامل والدین با یکدیگر،تسهیل ارتباط آزاد و تعامل‌های مثبت در جلوی کودکان،کاهش استفاده از کودکان به عنوان رابط بین دو والد.
افزایش توانایی ما در جهت مقابله با سوگیری های روزانه،اما و بررسی و رسیدگی به مسئله روان درمانی فردی برای او.

توصیف روند درمان در رفتار درمانی

موقعیت/مواد

رفتار درمانی کودک بر پایه بازی می‌تواند در اتاق بازی درمانی با وسایل مرتب شده ای که معمولاً در دسترس هستند،انجام شود. به طور کلی،تکنیک های مستقیم تر در رفتار درمانی کودکان بر پایه بازی به برنامه‌ریزی و دوراندیشی مربوط به انتخاب مواد نیاز دارد. از بین وسایل،آنهایی که غالباً استفاده می شوند،عروسک های خیمه شب بازی یا تصاویر،وسایل هنری،و سایر اسباب بازی ها هستند این وسایل معمولاً بهترین وسایلی هستند که در دسترس قرار دارد،در حالی که کودک حق انتخاب داشته باشد.

شما می‌توانید وسایلی را بخرید و با هر موقعیت درمانی ممکن جور کنید،اما نه ضروری است و نه مطلوب. انعطاف پذیری درمانگر،کودک را تشویق می کند که خلاق باشد،ولی درمانگر نباید برای هر کودک اسباب‌بازی‌های خواص بخرد.

برای کار با کودک،بازی محور بودن و کار با وسایل در مقابل کلام محور بودن،ضروری بود،به ویژه موقعی که او به موضوعاتی می‌پرداخت که بار عاطفی بیشتری داشت. ارزیابی نشان داد موقعی که مصاحبه متمرکز بر مشکلات می شد،او عموما غیر کلامی می شد،به ویژه موقعی که نحوه پاسخگویی کودک نسبت به موضوعات مورد توجه قرار می‌گرفت و او تشویق می شد خودش را از طریق بازی،نقاشی،و دیگر وسایل غیر کلامی تر بیان کند.رفتار درمان کودک باید و حضور می‌یافت تا سازماندهی بیشتری برای کودک در آزمون فرض هایش و پرداختن به روش‌های مختلف مقابله از طریق وسایل بازی،فراهم کند.

وسایل مواد بازی شامل لوازم هنری و اسباب‌بازی‌هایی بود که در دسترس کودک قرار داشتند و یا توسط رفتار درمان انتخاب می شدند به راحتی برای هدایت کودک به کار می‌رفتند.

برای مثال،کودک به صورت منفی به نقاشی ها پاسخ داد اما همینکه رفتار درمان عروسک ها را به کار می برد،جز عروسک ها شد سپس درمان به سمت استفاده وسیع و بیشتر از عروسک ها حرکت کرد تا مجدداً از طریق ترسیم ارتباط برقرار سازد.

رفتاردرمانی در شرق تهران(پاسداران)

مرکز رفتاردرمانی دکتر صابر در منطقه پاسداران با بیش از 16 سال سابقه به ارائه خدمات رفتاردرمانی کودکان و بازی درمانی تخصصی ، گروه درمانی و… می پردازد و در این زمینه با در اختیار داشتن امکانات مختلف درمانی و کادر با تجربه در حیطه کودکان در منطقه شمال و شرق تهران پیشرو بوده و توانسته است تمامی نیازهای درمانی مراجعین را به بهترین نحو ممکن برطرف نماید.

رفتاردرمانی در غرب تهران(سعادت آباد)

کلینیک توانبخشی غرب تهران با مساحتی بالغ بر 350 متر مربع و با امکانات مختلف درمانی نظیر گفتاردرمانی، کاردرمانی، بازی درمانی، رفتاردرمانی ، اتاق تاریک، اتاق شنیداری، اتاق سنسوری روم، ماساژ درمانی و دیگر امکانات پیشرفته به درمان کودکان با اختلالات رفتاری مانند اختلالات وسواسی، اختلالات اضطرابی، پرخاشگری، کودکان اوتیسم و… می پردازد.

ژانویه 16, 2021برچسب‌ها:بازی درمانی, رفتار درمانی

انواع روش رفتاردرمانی در کودکان

روش های رفتاردرمانی در کودکان اوتیسم

در ابتدا بهتر است مفهوم رفتار توضیح داده شود، بر اساس تعریف ارائه شده هر عملی که از ارگانیزم یا فرد سر میزند رفتار نامیده می شود. در روانشناسی رفتار، این واژه دقیق تر تعریف می شود: هر فعالیتی را که ارگانیزم انجام دهد و به وسیله موجود زنده دیگر،قابل اندازه گیری و مشاهده باشد رفتار گویند. روش های مختلف رفتار درمانی در درمان مشکلات رفتاری کودکان با اختلالات رفتاری، نظیر بیش فعالی، پرخاشگری ، اوتیسم و…. به کار می رود. در درمان کودکان اوتیسم رفتار درمانی یکی از حیطه های کاربردی می باشد که به صورت روش هایی نظیر آموزش در محیط طبیعی(NET یکی از روش های درمان کودکان اوتیسم)، آموزش پاسخ های محوری (PRT در درمان کودکان اوتیسم) و فلورتام و روش ABA در درمان اوتیسم در روند درمان کودکان اتیسم استفاده می شود.

رفتار درمانی عمدتا از طریق کارهای تاثیر گذار سه نظریه پرداز به وجود آمده است:پاول، واتسون ، اسکینر . به طور کلی رفتار درمانان در برنامه های درمانی خود به مفهوم رفتار به عنوان اصلی ترین بخش مداخله توجه می کنندو هم چنین مشکل فرد را، در قالب عملکرد های قابل مشاهده فردی بیان می کنند، و به باور آنان مشکلات فرد از دوجنبه قابل بررسی است،فزونی رفتار و کمبود رفتار.

در نظریه رفتار درمانی اسکینر به سه مفهم تقویت مثبت، تقویت منفی، تنبیه اشاره می شود. به عنوان مثال اگر بخواهیم رفتار مطلوب فرد را تقویت کرده یا افزایش دهیم از تقویت مثبت یا منفی استفاده می کنیم.تقویت مثبت: هر گاه در مقابل یک رفتار، محرک خوشایندی به محیط اضافه شود به نحوی که موجب افزایش یا تثبیت رفتار مطلوب شود،تقویت مثبت اتفاق افتاده است بنابر این محرک خوشایند محرکی است که تقویت کننده باشد و این موضوع برای تثبیت رفتار ضروری است.

علم رفتارگرایی، برچند اصل مهم و بنیادین بنا نهاده شده است:

اولین فرض رفتارگرایی، محیط گرایی است که می گوید: تمامی ارگانیزم ها از جمله انسان، تحت تاثیر محیط قرار دارند. انسان از طریق تداعی های ایجاد شده میان محرک هایی که قبلا تجربه کرده قادر به پیش بینی آینده خواهد بود. به همین علت است که رفتار انسان و حیوان در معرض پاداش ها و تنبیه ها قرار می گیرد و با استفاده از آن جهت می یابد و شکل می گیرد.

فرض دوم رفتارگرایی، آزمایشگری است که می گویند: از طریق آموزش می توان دریافت که کدام بخش ها و یا عوامل موجود در محیط موجب بروز رفتار ها شده است و چگونه می توان آن را تغییر داد.با روش آموزشی می توان تعیین کرد که چه چیزی باعث می شود که افراد، امور مختلف روزمره زندگی را انجام دهند. یعنی افراد چرا و چگونه یاد می گیرند و یا فراموش می کنند.

سومین فرض رفتاردرمانی، افزایش میزان پیش بینی سطح تغییر در فرد است. اگر فرد محصول محیط است و تمام یادگیری وی در اثر تعامل با محیط شکل می گیرد، وقتی بتوان اجزای شکل دهنده محیط فرد را به وسیله تجربه تکرار پذیر شناسایی و کشف کرد، کار بزرگی می توان انجام داد. یعنی وقتی محیط تغییر کند فرد هم تغییر می کند.

آموزش در محیط طبیعی(NET یکی از روش های درمان کودکان اوتیسم)، آموزش پاسخ های محوری (PRT در درمان کودکان اوتیسم) و فلورتام همه از روش های رفتاردرمانی در درمان کودکان اتیسم می باشد.

آموزش در محیط طبیعی(NET در درمان اوتیسم)، آموزش پاسخ های محوری (PRT در درمان اوتیسم) و فلورتام. ان ای تی و پی آر تی انشعاباتی از ABA ( از روش های شناخته شده اوتیسم) هستند. فلورتایم توسط روانپزشکی به نام استانلی گرین اسپین در درمان کودکان اوتیسم ابداع شد. مهمترین تفاوتی که بین روشهای ان ای تی و پی آر تی با فلورتایم در درمان اوتیسم وجود دارد در نوع واژگانی است که در این دو رویکرد به کار گرفته می‌شود. رفتاردرمانی NET و PRT به فرایند کشف آنچه کودک می‌خواهد، عملیات پذیرش می‌گویند و به تعامل رفت و برگشتی بین کودک و درمانگر، کنترل مشترک میگویند. گرین اسپن به این الگو ها (جلب توجه کودک) (تنظیم هیجانی) و (باز بستن حلقه های ارتباط) می گوید. این ها در واقع تفاوت واژگان رفتاردرمانان و روان پزشکان است ولی از منظر کودک اوتیسم هر دو روش مثل هم هستند.

رفتار درمانی اوتیسم در روش PRT و ABA

هیئت تحلیلگران رفتار دارای گواهینامه، هم بر ای بی ای( ABA ) و هم بر NET نظارت دارند. هیچ روند آموزش خاصی در درمان اوتیسم برای NET موجود نمی باشد و اگر گشتی در اینترنت بزنید هیچ سایت یا کتاب مخصوص NET پیدا نخواهید کرد. NET فقط یک تکنیک برای تحلیل گران رفتار می باشد. اما وضعیت PRT متفاوت است. PRT یک روش درمانی رفتار محور است که توسط رابرت و لین گوگل و لورا شریبمن در پردیس سانتا باربارای دانشگاه کالیفرنیا تدوین شد. رفتاردرمانان پاسخ های محوری را رفتارهایی می‌دانند که نقطه ثقل طیف وسیعی از کارکردهای مختلف است. هر گونه تغییر مثبت در این رفتارهای محوری آثار مثبت فراگیری بر رفتارهای دیگر دارد و راه موثری برای ایجاد پیشرفت منظم در رفتار کودکان دارای اتیسم است. از نظر رفتار درمانی پاسخ های محوری عبارتند از:

انگیزش برای مشارکت در تعاملات اجتماعی – ارتباطی در کودک اوتیسم
آغازگری اجتماعی به ویژه در اشتراک گذاری لذت‌ها و توجه مشترک
خودتنظیمی رفتار در کودک اوتیسم

روش های انشعابی از ABA شامل پی آر تی و ان ای تی در درمان کودکان اوتیسم می باشند. یکی از ویژگی‌هایی که PRT را از روش درمان در محیط طبیعی NET متمایز می کند، نقش فعال والدین (یا دیگر اطرافیان کودک) در امر رفتاردرمانی کودکان اوتیسم است. رفتار درمانان معتقدند به جای اینکه رفتار درمان کودک اوتیسم به جلسات رفتار درمانی مجزا محدود شود، PRT یک فرایند پیوسته است که بهتر است توسط والدین (مراقبان) کودک ارائه شود. آنها معتقدند که PRT در صورتی کارآمد خواهد بود که در محیط طبیعی و با عادات خانواده و در زندگی روزمره عجین شود. روش PRT در درمان کودک اوتیسم در کاهش ناکامی‌های کودک و بهبود ارتباط وی بسیار کارآمد است. در واقع روش پی ار تی در درمان اوتیسم یک برد – برد واقعی است. کودک اوتیسم پیشرفت می‌کند و والدین نسبت به توانایی شان در پیشبرد رفتار کودک مطمئن می شوند.

مدل ارتباط بر اساس تفاوت های فردی و رشدی (فلورتایم)

مدل فلورتایم ارتباط بر اساس تفاوت های فردی و رشدی به این دلیل بیشتر به فلورتایم معروف است که اکثر مداخلات آن در قالب بازی روی زمین انجام می شود. این روش توسط گرین اسپین که یک روان پزشک اطفال است، ابداع شد. برخلاف ثورندایک، واتسون، اسکینر و لواس که معتقد به رفتارهای قابل مشاهده هستند و وجود هر گونه استعداد ذهنی درونی در کودک را منکر می شوند، گرین اسپن روش فلورتایم خود را بر این باور که هیجانات امکان هرگونه یادگیری را فراهم می‌کند بنا نهاد وی معتقد بود که موتور رشد در درون کودک است نه در محرک ها و پاداش های بیرونی.

(من با تفاوت های فردی و سطوح رشدی کودکان کار می کنم. رمز اصلی پیشرفت کودک در آن است که تا چه حد بتوانیم به او کمک کنیم تا از هیجانات، خواسته ها و نیاتش برای هدایت رفتار و افکارش استفاده کند هیجانات زیربنای یادگیری شناختی است… این هیجانات است که تجارب موجود را دسته بندی ، سازماندهی و پیرایش می کند.)

گرین اسپن معتقد بود که مشکل اصلی در اوتیسم شکست در پیوند سیستم عاطفی (لیمبیک) با سیستم برنامه‌ ریزی حرکتی است. این امر منجر به کلیشه های حرکتی و کلامی می شود که فاقد معنای اجتماعی است. وی معتقد بود که توسط روش فلورتایم ابتدا باید هیجانات کودک اوتیسم را تحریک نمود. وقتی هیجانات وی به اوج رسید از این انرژی هیجانی کودک اوتیسم برای فهم خود و نیات بهره برد. گرین اسپن برخلاف ادعای واتسون که می گفت هیچ چیز درونی برای رشد وجود ندارد، به عوامل درونی در درمان کودکان اوتیسم معتقد بود.

روش DIR هم مثل PRT و NET (بر علائق طبیعی کودک و استفاده از آنها به منظور بسیج توجه، مشارکت، تعامل، ارتباط و تفکر) متکی است. DIR ممکن است با تقلید رفتار درمانگر از رفتار کودک من جمله کلیشه های وی آغاز شود. اگر کودک بال بال می زند،رفتار درمان هم همان کار را انجام می دهد سپس در این میان، موقعیت هایی برای یادگیری کودک خلق می‌کند. به عبارت دیگر رفتاردرمان با تخریب بازی گونه فعالیت های کودک اتیسم او را وادار به واکنش می‌کند. برای مثال اگر کودک بال بال می زند، رفتاردرمانگر دست خود را به بازوی کودک گیر می دهد. حالا کودک گیر افتاده است و تا به رفتار درمانگر توجه نکند نخواهد توانست به کارش ادامه دهد. گرین اسپن توصیه می کند که کودک از ۸ جلسه ۲۰ دقیقه ای فلورتایم در طول روز جهت درمان برخوردار شود و اینکه یک سوم تا نصف وقت کودک اوتیسم در خانه صرف تعاملات خود انگیخته شود. از نظر گرین اسپن فلورتایم چیزی بیش از مجموعه‌ای از تمرین های درونی است؛ بلکه یک فلسفه است. (هر بار که در طول روز با کودک کار می کنید و با او تعامل می کنید توانایی تفکر منطقی را در او تقویت می کنید. هر بار که به او لباس می پوشانید و او در می آورد و شما دوباره می پوشانید هر بار که با اشاره به کودک می فهمانید که تلویزیون را روشن کند قدری بر قصدمندی، هویت، مفید بودن و توان ارتباطی کودک افزوده می‌شود. از طریق تعاملات دو سویه به کودک کمک می کنید تا مهارت های شناختی، حرکتی، هیجانی و اجتماعی خود را شکل داده و تقویت کند و به خودآگاهی برسد. گرین اسپن ۶ مهارت رشدی که کودکان هنجار برای رسیدن به اهدافشان مورد استفاده قرار می‌دهند و کودکان دارای اوتیسم در آنها ضعف دارند و روش فلورتایم را برمبنای آن پایه گذاری کرده است،به شرح ذیل بر می شمارد :

1. خودتنظیمی و ابراز علاقه به دنیا ۳ ماهگی : توانایی آرام کردن خود و پس از آن علاقه نشان دادن به مناظر، صداها و حواس مختلف حاصل از تجربه دنیا

2. مشارکت ۵ ماهگی : توانایی شرکت در ارتباط دوسویه با دیگران. بر اساس نظر گرین اسپن تسلط بر این مرحله رشدی مهارت های حرکتی، شناختی و زبانی را با هم یکپارچه می کند.

3. ارتباط دو سویه قصدمند ۹ ماهگی : کودک به طور ارادی و فعال انجام کاری را انتخاب می کند و می داند که عملش چه نتیجه ای به بار خواهد آورد.

4. حل مسئله پیچیده، اشارات، آگاهی پیش کلامی از خود تا ۱۸ ماهگی : گرین اسپن معتقد است که توانایی فهم الگوهای موجود در رفتارها مثل انجام مجموعه از اشارات یا اعمال متوالی برای حل یک مسئله، پیش نیاز به گفتار است. برای مثال کودک اول به بطری شیر نگاه می‌کند سپس به مادرش نگاه می‌کند، سپس در حالی که همچنان ملتمسانه به مادرش نگاه می‌کند برای رسیدن به بطری تلاش می‌کند. این الگو پیش از کسب اولین کلمات برای ابراز خواسته دیده می شود.

5. ایده های هیجانی – توانایی تصور تا ۳۰ ماهگی : گرین اسپن بر اهمیت بازی تاکید می ورزد. توانایی کودکان در شکل دادن ایده اول در بازی رشد می کند، بعدا به کودک به کمک والدینش روی احساسات، آرزوها و نیاتش اثر می‌گذارد. در بازی کودک احساسات خود و دیگران را می گوید: (من خوشحالم.

ناراحتی؟ مامان.)

6. تفکر هیجانی – پل زدن بین ایده ها

۴۲ تا ۴۸ ماهگی : برای مثال کودکی که قبلاً با حالات هیجانی غم و عصبانیت آشنا شده است در مرحله ۶ می تواند بین آنها ارتباط برقرار کند. لذا به مادرش می‌گوید (وقتی از دست من عصبانی می شی من غصه میخورم !) مراحل خودتنظیمی، مشارکت و ارتباط دو سویه قصدمند گرین اسپن همان پاسخ های محوری گوگل ها می باشد یعنی (خودتنظیمی رفتار، انگیزه برای مشارکت در تعاملات ارتباطی – اجتماعی اشتراک لذت‌ها و توجه مشترک) لذا علیرغم اینکه دنیای رفتارگرایان و شناخت گرایان جدا از هم است اما این جا هر دو بر روی یک هدف متمرکز هستند. فقط یکی بر دنیای درون و حالات هیجانی کودک تکیه می کند و دیگری (رفتارگرایان) بر روی رفتارهای قابل مشاهده مقدمه و نتیجه.

DIR و PRT وNET در درمان اوتسیم با به کارگیری تقویت های هیجانی در محیط طبیعی فراتر از ABA عمل می کنند. هر چند همچنان تجارب آموزشی توسط درمانگر (بزرگسال) مدیریت می شود. درمانگر با تدوین سناریوهای کوتاهی از علاقه کودک در جهت رشد وی بهره می گیرد. هدف اصلی DIR , PRT , NET در اوتیسم آن است که کودک کمتر به ترغیب درمانگر وابسته باشد، آغازگری از سوی کودک، تشویق شود و در نهایت نتایج طبیعی عمل (دسترسی به شی یا عمل مورد علاقه) جایگزین پاداش های رفتاردرمان (بغل، قلقلک، خوراکی و تشویق کلامی) شود. NET, PRT, DIR در درمان کودک اوتیسم فقط وقتی قابل استفاده است که کودک به مرحله توجه به حضور درمانگر یا دیگران رسیده باشد.

کدام روش درمان برای کودک اوتیسم من مناسب است؟

روش های رفتاردرمانی در درمان کودکان اوتیسم ،ارائه شده شامل فلورتایم، پی آر تی، ای بی ای و… که در این مطلب مطرح شد از روش های رایج درمان رفتاردرمانی در کودکان اتیسم است یکی دیگر از روش های با پایه رفتاردرمانی که در ایجاد ارتباط کودکان اوتیسم به کار می رود روش تیچ می باشد که در مقاله های پیشین به توضیح مفصل آن پرداخته شد. نکته قابل تعمل در درمان کودکان اوتیسم توجه به استفاده از روش های درمانی متناسب با سطح درک و پیشرفت کودک است. با توجه به رشد شناختی و روانی کودک در سال های ابتدایی زندگی و تایم طلایی درمان در کودکان اوتیسم (سنین 2 تا 6 سال) تشخیص روش درمانی مناسب با سطح رشدی کودک بسیار حائز اهمیت است. جناب آقای دکتر صابر با سابقه بالا در زمینه تشخیص و درمان کودکان اوتیسم می تواند بهترین روش درمان کودکان اتیسم را به شما ارائه دهد. به نظر می رسد بهترین روش درمان در کودکان اتیسم تلفیقی از درمان های شناختی، توانبخشی( کاردرمانی و گفتاردرمانی) و یکپارچگی حسی و رفتاردرمانی می باشد، که بسته به شرایط کودک اوتیسم با تقدم و تاخر خاصی ارائه می گردد. کلینیک توانبخشی غرب تهران و مرکز پایا با دارا بودن تیم درمانی تخصصی در زمینه اتیسم شامل کاردرمانان، گفتاردرمانان و روانشناسان متخصص در زمینه رفتاردرمانی به ارائه درمان های جامع در زمینه کودکان اوتیسم می پردازد. رضایت و همراهی مراجعین ما در سال های متمادی نشانه اعتماد آنان به روش های نوین درمانی ما می باشد.

سوالات متداول:

1- آیا می‌توان ABA، PRT و فلورتایم را همزمان استفاده کرد؟
بله، ترکیب این روش‌ها ممکن است. مثلاً از ABA برای مهارت‌های پایه، PRT برای تعمیم یادگیری و فلورتایم برای رشد هیجانی استفاده شود. اما نیاز به هماهنگی تیم درمان دارد.

2-آیا فلورتایم برای کودکان بزرگتر هم مؤثر است؟
بله، اما نیاز به تعدیل دارد. برای کودکان بزرگتر می‌توان از فعالیت‌های پیچیده‌تر و موضوعات مورد علاقه آنها استفاده کرد. این روش در تمام سنین قابل اجراست.

مارس 20, 2020برچسب‌ها:اوتیسم, رفتار درمانی, رفتار درمانی ای بی ای اتیسم