گفتاردرمانی لکنت زبان در منزل از درمان های مفید در زمینه مشکلات گفتار در کودکان است. مدتهای مدیدی است که گفتاردرمانگران از والدین کودکان لکنتی پیش دبستانی دعوت نموده اند تا در فرایند درمان به عنوان عضوی از تیم درمان مشارکت داشته باشند. والدین در این فرایند به یادگیری نحوه ایجاد تغییر در محیط زندگی کودک و الگودهی روش آسانتر لکنت کردن در منزل برای تبدیل کلمات لکنتدار کودک به تکرار روان آن کلمات میپردازند. برنامه لیدکامب برای والدین نقشی فراتر از یک عضو در تیم درمان قائل است و برای اولین بار آنها را به عنوان درمانگر کودکشان معرفی می نماید. مرکز گفتاردرمانی و کاردرمانی کودکان در زمینه گفتاردرمانی لکنت زبان در کودکان با استفاده از روش ها و تکنیک های روز دنیا مشغول به فعالیت می باشد و در کنار امکانات شرفته مرکز نظیر بازی درمانی و رفتاردرمانی، اتاق شنیداری، به ارائه ی خدمات گفتاردرمانی لکنت در منزل نیز می پردازد.
جهت تماس با کلینیک کاردرمانی و گفتاردرمانی جناب آقای دکتر صابر (کلینیک توانبخشی پایا در پاسداران ، کلینیک توانبخشی غرب تهران در سعادت آباد) باشماره 09029123536 تماس حاصل فرمایید.
پژوهشگران و درمانگران برنامه لیدکامب استفاده از روشهای شرطیسازی عامل (به عنوان ابزار اصلی درمان) را آغاز نمودند. آنها اجزا مختلف این درمان را جهت تعیین بهترین عنصر آن مورد آزمون قرار دادند. بنابراین درمانگران دریافتند که تقویت فراوان گفتار روان و تنبیه اندک لکنت (به ویژه از سوی والدین) بهترین عملکرد را به همراه خواهد داشت. استفاده از چنین ترکیبی به ویژه انجام اصلاحات لکنت، توجه کودک را نسبت به لکنت جلب مینمود.
والدین نیز اغلب با استفاده از برخی جملات خاص نظیر «گفتار تو خیلی روان بود» یا « آن کلمه کمی اشتباه بود» به افزایش آگاهی کودک پرداختند. درمانگران نیز معمولاً در حضور کودک با والدین در مورد لکنت صحبت میکردند. به دنبال درمان قطعی لنکنت توسط این درمانگران، امکان خجالتزدگی کودک به خاطر وجود این مشکل نیز کاهش یافت. مطالعات پیامدنگر به طور مکرر مطرح داشتند؛ زمانی که کودکان را به خاطر روان بودن گفتارشان تشویق و در لحظه وقوع لکنت تصحیح نماییم، آنها از گفتار خویش آگاهی زیادی کسب مینمایند و لکنت آنها به جای افزایش رو به کاهش میگذارد.
این شواهد با دیدگاه سنتی رایج که معتقد بود نباید توجه کودک به لکنت جلب شود و مورد تصحیح دیگران قرار گیرد، مغایرت داشت. دیدگاه سنتی به دلیل وجود شواهی که نشان میداد والدین با تصحیح نامناسب و نامنظم لکنت فرزندشان، نوعی خودآگاهی منفی و تردید نسبت به صحبت کردن در آنها ایجاد کرده بودند، باور داشت که چنین فعالیتهایی شرایط را برای کودکان وخیمتر میسازد. ظاهراً روشهای بالینی نظیر روش کاستلو و برنامه لیدکامب یک آگاهی مثبت نسبت به روانی و نوعی آگاهی نسبتاً خنثی نسبت به لکنت را برای کودکان به همراه دارند. در این روشها تقویت و تنبیه، قاعدهمند است و کودکانی که در آنها شرکت میکنند به قدرت خردسال هستند که سیستمهای تولید گفتار آنها را انعطافپذیری بالایی برخودار است. تفاوتهای کلیدی ذکر شده، قادرند تا این توانایی و انگیزش را به کودکان بدهند تا آنها خود به انجام فعالیتهای لازم برای دستیابی به گفتار روانتر بپردازند.
گفتاردرمانی لکنت زبان در منزل
مدتهای مدیدی است که گفتاردرمانگران از والدین کودکان لکنتی پیش دبستانی دعوت نموده اند تا در فرایند درمان به عنوان عضوی از تیم درمان مشارکت داشته باشند. والدین در این فرایند به یادگیری نحوه ایجاد تغییر در محیط زندگی کودک و الگودهی روش آسانتر لکنت کردن در منزل برای تبدیل کلمات لکنتدار کودک به تکرار روان آن کلمات میپردازند. برنامه لیدکامب برای والدین نقشی فراتر از یک عضو در تیم درمان قائل است و برای اولین بار آنها را به عنوان تنها درمانگر کودکشان معرفی مینماید.
استفاده از والدین به عنوان گفتاردرمانگر در برنامه لیدکامب دارای مزایا و معایبی است. از مزایای اصلی آن، این است که والدین احساس قدرت میکنند و قادر میشوند تا به طور مستقیم روی گفتار کودکشان کار کنند. در این روش چون والدین دادهها را هفتگی و روزانه جمعآوری میکنند، میتوانند تغییرات را مشاهده نمایند و از اضطرابهایشان کاسته شود. از آنجایی که در برنامه لیدکامب به جای تمرکز بر الگوهای تعاملی با کودک، روی گفتار وی تمرکز میشود، والدین بیان میکنند که در این بربنامه نسبت به سایر برنامههای درمانی که در آن شرکت نمودهاند، کمتر احساس گناه میکنند. بنابراین نگرانی والدین در مور این که به کار بردن کلمات پیچیده، سرعت گفتار بالا و انقطاع جریان گفتار از سوی آنها منجر به ایجاد و یا تشدید لکنت در کودک شده است، کم میشود. مزیت دیگر این روش آن است که والدین میآموزند تا چنانچه پس از اتمام درمان رسمی، لکنت مجدداً رو به افزایش گذاشت، به طور مستقل روی آن کار نمایند. این مسئله ویژگی همه درمانها نیست و تنها در مورد برخی از آنها صادق است. به عنوان مثال در یکی از درمانهای آزمایشی از والدین خواسته شد تا نوارهای ویدیویی ضبط شده از تعاملات آنها با کودکشان را مشاهده و در مورد تغییرات لازم تصمیمگیری نمایند. از طرف دیگر چون والدین به دقت تحت مشاوره و آموزش قرار میگیرند، در مییابند که در این روش برخلاف رویکردهای کودک – محور، توجه درمانگر بیشتر روی آنها قرار داد. چنین ساختاری اعتماد والدین را افزایش میدهد و به آنها کمک میکند تا بهتر بتوانند نیازهای کودکشان را در بلندمدت مرتفع سازند.
اما در این میان برنامه لیدکامب به عنوان یک رویکرد والد – محور دارای معایبی نیز میباشد که از آن جمله: وابستگی زیاد این روش به اراده و توانایی والدین در اجرای درمان را میتوان ذکر کرد. در واقع خانوادههایی که بسیار شلوغ، آشفته و دارای سایر محدودیتها هستند، قادر به انجام این رویکرد نیستند. زیرا در این رویکرد والدین باید با کودک خود جلسات روزانه داشته باشند و در طی آن شدت لکنت کودک در روز و فراوانی وقوع آن در هفته را مورد اندازهگیری و سنجش قرار دهند. مشکل دوم ذوق زدگی والدین است؛ هنگامی که درمانگر به والدین اجازه تقویت و تصحیح گفتار کودک را میدهد، برخی از والدین فراتر از دستورالعملهای درمانگر عمل میکنند. در صورت کشف چنین مسئلهای میتوان مانع انجام این کار توسط والدین شد. به هر حال به دلیل دریافت فراوان یک عامل خوشایند، بازگرداندن کودک به وضعیت عادی ممکن است به اندکی زمان نیاز داشته باشد.
درمان لکنت در گفتگوهای ساختمند
والدین میبایست به طور روزانه در فعالیتهای یک به یک با کودک شرکت کنند. آنها در یک فعالیت لذتبخش برای کودک شرکت کرده و گفتار بدون لکنت کودک را تحسین مینمایند. این کار باعث میشود تا کودک بر صحبت کردن احساس تسلط نماید. همچنین به دلیل دریافت میزان مشخصی از توجه متناوب والدین در طی روز، احساسی خوب و توأم با امنیت در وی ایجاد خواهد شد. حتی هنگامی که درمان در گفتگوهای ساختمند به سمت تصحیح لحظه به لحظه لکنت پیش میرود، صرف یک زمان یک به یک با کودک و تحسین بیشتر وی ادامه مییابد. زمانی هم که درمان در گفتگوهای غیر ساختمند به تدریج جایگزین درمان گفتگوهای ساختمند میشود، تحسین فراوان هم چنان در دستور کار روزانه قرار دارد. این عناصر ممکن است در کودکانی که از نظر خلقی بسیار حساس هستند و اضطراب یک عامل مهم در وقوع لکنت آنها محسوب میگردد، مفید واقع شود.
سایر درمانهای نیز از صرف زمان یک به یک با کودک در طی روز حمایت مینمایند. در اکثر موارد کودک مرکز توجه مستمر والدین است و احتمالاً احساس خوشایندی نسبت به صحبت کردن دارد. معمولاًدر چنین موقعیتی کودک روانتر از قبل صحبت میکند و این امر به طور کلی با گوش کردن متمرکز والدین، تقویت میگردد. اگر تفاوتی در رویکرد برنامه لیدکامب به صرف زمان یک به یک با کودک وجود داشته باشد، به شیوه سازمانبندی این زمان باز میگردد. در این روش والدین شیوه برانگیختن گفتار بدون لکنت در کودک و نحوه ارائه بازخوردهای کلامی سریع به وی را میآموزند. علاوه بر این، تأثیر درمان والدین در گفتگوهای ساختمند با همکاری مشترک درمانگر در جلسات هفتگی مورد ارزیابی قرار میگیرد. در این زمان، روند جلسات همراه با اندازهگیریهای گفتار کودک توسط والدین مورد بحث قرار میگیرد.
درمان در گفتگوهای غیر ساختمند
طبق گزارش بسیاری از گفتاردرمانگرانی که با کودکان پیش دبستانی لکنتی کار میکنند، روانی گفتار کودک به صورت خود به خودی از کلینیک یا جلسات واقع در منزل به موقعیتهای گفتاری روزمره تعمیم مییابد. برخی درمانگران نیز به والدین آموزش میدهند تا مراحل برنامه درمانی خود را در منزل به پیش برند. اما در این میان به نظر میرسد که برنامه لیدکامب از نظر آموزش روشهای قاعدهمند به والدین جهت دستیابی به گفتار بدون لکنت در موقعیتهای کلامی روزمره منحصر به فرد باشد. این مسئله در مورد آموزش شیوه سنجش دستآوردها به والدین نیز صدق میکند. البت هنوز چندان مشخص نیست که آیا این روشها برای ایجاد گفتار بدون لکنت در اکثر موقعیتهای روزمره ضروری است و یا گستره تعمیم آن به چه میزان باید باشد.
گردآوری نتایج و سنجش های گفتار کودکان با لکنت زبان
بسیای از رویکردهای بالینی و آزمایشگاهی درمان لکنت کودکان پیش دبستانی مؤثر بودهاند. اما دادههای اندکی در زمینه پیامدهای بلند مدت آنها در درمان لکنت کودکان در دست است. تنها موارد استثناء در این زمینه رویکرد پیشگیری و درمان زود هنگام لکنت گاتوالد و استارک و در برنامه لیدکامب میباشند. این دو رویکرد نشان میدهند که مداخلات زود هنگام میتواند مؤثر و کارآمد باشد اما در این میان برنامه لیدکامب با آموزش والدین جهت سنجش روزانه و هفتگی گفتار در تمام مراحل درمان، مزیت بیشتری دارد که به والدین و درمانگران اطلاعات دقیقتری را ارائه میدهد. این بدان معناست که عناصر این درمان نظیر تحسین و اصلاح را میتوان به شیوهای منظم هماهنگ نمودت تا نیازهای هر کودک را نه تنها در مرحله اول درمان بلکه در طولانی مدت نیز مرتفع سازد. هم چنین این درمان شواهدی از پیشرفت کودک در اختیار والدین قرار میدهد و اعتماد به نفس آنها در ارائه درمان را افزایش میدهد.
نتیجهگیری:
گفتاردرمانی لکنت زبان در منزل، به عنوان یک روش مکمل و در دسترس، نقش کلیدی در بهبود روانی گفتار ایفا میکند. با انجام منظم تمریناتی مانند تنفس دیافراگمی، خواندن آهسته، و استفاده از تکنیکهای «کشش هجاها»، افراد میتوانند کنترل بهتری بر گفتار خود داشته باشند. همراهی خانواده و ایجاد محیطی بدون استرس، موفقیت این روش را تضمین میکند. هرچند تمرینات خانگی جایگزین جلسات تخصصی گفتاردرمانی نیستند، اما با ترکیب این دو رویکرد، شاهد پیشرفت چشمگیر و پایدار در کاهش لکنت خواهید بود.
سوالات متداول:
1-روزانه چقدر زمان برای تمرینات گفتاردرمانی در خانه نیاز است؟
حداقل ۲۰ تا ۳۰ دقیقه تمرین روزانه برای نتایج ملموس توصیه میشود. این زمان باید به بخشهای کوتاه ۵-۱۰ دقیقهای تقسیم شود تا از خستگی عضلات گفتاری جلوگیری گردد. تمرینات کوتاه اما منظم، تاثیر بیشتری نسبت به جلسات طولانی نامرتب دارند.
2-چگونه اضطراب حین تمرینات گفتاردرمانی در خانه را کاهش دهیم؟
قبل از شروع تمرین، ۵ دقیقه تنفس دیافراگمی و آرامسازی عضلات صورت انجام دهید. استفاده از جملات مثبت مانند «من میتوانم آرام صحبت کنم» و تمرین مقابل آینه نیز به کاهش استرس کمک میکند. اگر اضطراب شدید است، مشورت با روانشناس توصیه میشود.
بسیاری از افراد با مشکلات لکنت بر این باورند که گفتاردرمانی تنها راه درمان لکنت زبان می باشد و بسیاری از والدین کودکان لکنتی اظهار می کنند که درمان قطعی برای لکنت زبان وجود ندارد یا بعد از مدتی لکنت کودکشان برگشته است. نکته قابل توجه این است که گفتاردرمانی لکنت زبان در کنار درمان های کاردرمانی در زمینه افزایش سرعت عمل، پردازش کلامی و حافظه فعال همچنین بازی درمانی در زمینه بالا بردن اعتماد به نفس کودک می تواند در حفظ نتایج حاصل از درمان لکنت موثر باشد. مرکز درمان لکنت زبان دکتر صابر در حیطه درمان های تخصصی لکنت نظیر اتاق شنیداری و گفتاردرمانی به صورت تخصصی فعالیت می نماید.
جهت تماس با کلینیک کاردرمانی و گفتاردرمانی جناب آقای دکتر صابر (کلینیک توانبخشی پایا در پاسداران ، کلینیک توانبخشی غرب تهران در سعادت آباد) باشماره 09029123536 تماس حاصل فرمایید.
والدین درمرحله اول برنامه درمانی به ارائه بازخوردهای کلامی درگفتگوهای روزمره میپردازند و در مرحله دوم بازخوردهای مذکور را تحت نظارت درمانگر و با اطمینان از فقدان علائم عود لكنت به شیوهای قاعده مند کاهش داده و کنار میگذارند. یکی از ابعاد جدایی ناپذیر این فرآیند آن است که مسئولیت کامل بازنگری مستمر لکنت به والدین واگذار میشود. در واقع وابستگی والدین و کودکان به درمانگر برای حفظ گفتار بدون لكنت امر مطلوبی نیست.
مبنای تجربی درمان لکنت زبان
حفظ تأثیرات درمان نوعی پاسخ به درمان است.زمانی تأثیرات درمان حفظ شده که؛ علی رغم افزایش فاصله زمانی میان مراجعات کلینیکی، شاخص گفتار همچنان ثابت بماند. چنانچه فرایند حفظ تأثیر درمان با موفقیت انجام شود مراجعات کودک و والدین به کلینیک کمتر و کمتر خواهد شد و فواصل میان آنها افزایش مییابد. به هر حال اگر نشانههایی از عدم حفظ تأثیر درمان مشاهده شود، باید مراجعات کلینیکی بیمار بیشتر شود.
زمان آغاز درمان لکنت
بر اساس سنجشهای گفتار داخل و خارج کلینیک میتوان درباره زمان آغاز مرحله دوم برنامه لید کامب تصمیم گرفت. هنگامیکه کودک براساس سنجشهای انجام شده، شاخص گفتار را کسب نمود، زمان آغاز مرحله دوم فرارسیده است شاخص گفتار برای ورود به مرحله دوم عبارتند از؛ اندازه گیری شدت (SRS) در هر روز هفته باید معادل صفر یا ۱ بوده به نحوی که حداقل چهار روز آن حتماً معادل صفر باشد، درصد هجاهای لکنت شده در داخل و خارج از کلینیک (SS) باید کمتر از ۱ باشد. بعلاوه برای ورود به مرحله دوم کودک باید به مدت سه هفته شاخصهای مذکور را کسب نماید و درمانگر نیز از معتبر بودن سنجشهای گفتار اطمینان حاصل نماید.
اجرای مرحله دوم درمان لکنت زبان
در واقع درمانگر از همان ابتدای درمان به آماده سازی والدین جهت اجرای مرحله دوم میپردازد. این کار باعث یکپارچه شدن برنامه لید کامب شده، و از این طریق والدین مرحله دوم را مجزای از مرحله اول نمیبینند. عدم اجرای صحیح مرحله دوم یا عدم مراجعه والدین به کلینیک پس از مرحله اول (حذف لکنت) باعث عود مجدد لکنت میشود. به همین دلیل باید درمانگر در طول مرحله اول والد را از اهمیت مرحله دوم برنامه لید کامب آگاه سازد.
در مرحله دوم، یک جدول زمانبندی برای مراجعه به کلینیک به مراجع داده میشود. براساس این جدول، فاصله زمانی مراجعات به تدریج افزایش مییابد. به نظر میرسد که حدود نیمیاز مشکلات مربوط به مرحله دوم در ۹ هفته اول آن ظاهر میگردد.به همین خاطر فاصله زمانی اولین جلسات مرحله دوم نزدیک به هم است. جلسات در مرحله دوم به این ترتیب برگذار میشوند؛ دو جلسه اول با فاصله دو هفته، دوم با فاصله چهار هفته،دو جلسه بعدی با فاصله هشت هفته و جلسه آخر ۱۶ هفته بعد تشکیل خواهد شد. در این میان چنانچه شاخص گفتار در کودک ثابت بماند،روند پیشرفت جلسات طبق روال ذکر شده خواهد بود.روند کاهش جلسات درمانی و افزایش فاصله بین جلسات بر اساس پاسخ کودک و صلاحدید درمانگر میتواند تغییرکند. تعیین دستیابی کودک به شاخص مذکور نیز برطبق همان روشهای سنجش در مرحله اول صورت میپذیردکه شامل سنجشss% توسط درمانگر و گردآوری SR کودک توسط والدین در هفته گذشته میباشد. اما اگر کودک شاخص عملکرد گفتار را در هر یک از جلسات مرحله دوم کسب نکند، درمانگر یا مانع پیش روی جلسات میشود، یا اینکه خانواده را به مرحله قبلی بر میگرداند. اگرچه روند جلسات در مرحله دوم انعطاف پذیر نیست، اما این مسئله در صورت عدم دستیابی کودک به شاخص عملکردی گفتار، امکان پذیر میباشد. بنابراین درمانگر ممکن است برخی از کودکان را به جلسه اولِ مرحله دوم بازگرداند
در بسیاری از موارد ممکن است کودکی شاخص موردنظر برنامه را در یکی از جلسات مرحله دوم کسب نکند. در اکثر این موارد تنها تکرار مجدد جلسه مذکور کافی و مناسب خواهد بود. البته در موارد اندک به ویژه هنگامیکه سایر استراتژیهای مربوط به حفظ دستاوردهای درمانی موفق واقع نمیشوند، لازم است کودکان به مرحله اول بازگردانده شوند. گفتنی است برخی رویدادهای زندگی (نظیر تعطیلات خانوادگی،ورود کودک جدید به خانواده و یا بروز بیماری) میتواند پیشرفت کار در مرحله دوم را تحت تأثیر قرار دهد. درمانگر در مرحله دوم باید حذف قاعده مند بازخوردهای کلامیتوسط والدین را مدیریت نماید.در انتهای این مرحله یعنی زمانی که میزان لکنت کودک بسیار کم است و یا اصلاً لکنتی وجود ندارد، میزان بازخوردهای کلامیوالدین کاهش خواهد یافت. این کار همانند اکثر فعالیتهای برنامه لید کامب برای هر تصمیم گیری خانواده به شیوه ای فردی صورت میگیرد. در این زمینه باید دو اصل رعایت شود. اول اینکه درمانگر با تکیه بر اطلاعاتی که در هر جلسه کلینیکی به دست میآورد در مورد سرعت کنار گذاشتن بازخوردهای کلاس تصمیم میگیرد و دوم آن که در انتهای مرحله دوم باید بدون ارائه بازخوردهای کلامی، لکنت به ندرت رخ دهد (یا اصلا وجود نداشته باشد) البته گاهی ممکن است درمانگر،حتی پس از اتمام مرحله دوم نیز ارائه بازخوردها را امر مطلوبی تلقی نماید. کنار گذاشتن بازخوردها را میتوان به شیوه ای نظام مند مدیریت نمود.به عنوان مثال در ماه اول درمانگر به والد آموزش میدهد تا بازخوردهای کلامیرا در شش روز هفته ارائه نموده و در روز آخر هیچگونه بازخوردی به کودک ارائه ندهد. در ماه دوم والد بازخوردهای کلامیرا تنها در پنج روز هفته ارائه مینماید و این روال به همین ترتیب ادامه مییابد.
در شروع مرحله دوم والدین برای ارائه بازخوردهای کلامیدر گفتگوهای ساختمند و غیر ساختمند مهارت کافی کسب نمودهاند. بنابراین درمانگر به آنها توصیه میکند تا در صورت ظهور علائم لكنت،پاسخ مناسبی به آنها بدهند. در همین راستا درمانگر تاکید مینماید که انجام واكنش سريع مهم است و آنها نباید تا فرارسیدن جلسه بعد مرحله دوم که (ممکن است شش ماه به طول بیانجامد) منتظر بمانند. هنگامیکه علائم افزایش لكنت ظاهرشد، والد میتواند از طریق بازخوردهای کلامیدر گفتگوهای غیر ساختمند، پاسخ مناسب و معقولی ارائه دهد حتی در صورت نیاز، والد میتواند از بازخوردهای کلامیدر گفتگوهای ساختمند استفاده کند.
یکی از اهداف مرحله دوم آن است که والدین، خود در کنترل نمودن لکنت کودک توانمند گردند. البته جنین توانمندی لزوماً به سرعت صورت نمیگیرد. بنابراین درمانگر میتواند پیشنهاد کند که والدین در ساعات کاری جهت بحث پیرامون مشکلات به وجودآمده، با وی تماس تلفنی برقرار نماید.
یک جلسه کلینیکی در درمان قطعی لکنت زبان
همان گونه که پیشتر ذکر شد، هدف اولیه یک جلسه کلینیکی در مرحله دوم، ارزیابی گفتار کودک با توجه به شاخص مورد نظر برنامه و تعیین امکان پیش روی وی به جلسه زمان بندی شده بعدی میباشد. درمانگر به منظور تصمیمگیری در این زمینه به سنجشهای گفتاری برنامه لید کامب اتکا میکند. درمانگر باید در مورد اطلاعاتی که حاکی از عدم پایایی یا نقص در اعتبار سنجشهای گفتاری میباشد، آگاه باشد. در واقع موفقیت کامل درمان ممکن است به تشخیص و اصلاح چنین مشکلاتی وابسته باشد. به عنوان مثال والد ممکن است انگیزه خود را در مرحله دوم از دست بدهد و نسبت به اندازهگیری SR توجه لازم را به کارنبندد یا ممکن است تصور کند که خطر ظهور مجدد لكنت دیگر وجود ندارد.
درمانگر در جلسه کلینیکی مرحله دوم یک ارزیابی از میزان SS%، به دست میآورد، سپس SR هفته گذشته والدین را ثبت مینماید. مجددا بر اساس همان روند، استاندارد جلسات برنامه لید کامب، از سنجشها جهت بحث پیرامون وقایعی که از جلسه قبلی تا جلسه اخیر اتفاق افتاده است، استفاده میشود. بنابراین هدف از بحث آغازین مرحله دوم آن است که والدین را ترغیب نمائید تا مشکلاتی را که از جلسه گذشته تا کنون رخ داده است مورد تجزیه و تحلیل قرار دهند، نگرشهای تازه ای نسبت به مشکلات داشته باشند و برای مشکلات موجود، راهکارهایی طرح ریزی نمایند
از آنجا که تعیین SR در مرحله دوم بسیار مهم است، لذا گفتاردرمانگر توجه ویژه ای به شیوه جمع آوری آنها توسط والدین دارد. غالباً در مرحله دوم ممکن است نوعی سوگیری در شیوه اندازهگیری شدت لکنت در گفتار کودک توسط والدین روی دهد. به عنوان مثال والد ممکن است واکنش نامناسبی نسبت به ناروانیهای طبیعی از خود نشان دهد. برای تشخیص این سوگیری میتوان از والد خواست تا نمره SR را برای نمونهای که نمره ss% آن توسط درمانگر تعیین شده محاسبه نماید. با این روش چنانچه مشکلی در زمینه صحیح بودن نمره شدت توسط والدین وجود داشته باشد میتوان به راحتی تشخیص داد. والد و درمانگر با استفاده از سنجشهای گفتار در مورد کسب شاخص برنامه توسط کودک و زمان برگزاری جلسات بعدی تصمیم گیری میکنند.
نتیجهگیری:
درمان قطعی و سریع لکنت زبان نیازمند ترکیبی از روشهای علمی، همکاری مستمر فرد و حمایت اطرافیان است. همانطور که در این مقاله بررسی شد، تکنیکهایی مانند گفتاردرمانی تخصصی، تمرینات تنفسی و استفاده از فناوریهای نوین، در کوتاهترین زمان ممکن میتوانند بهبود چشمگیری ایجاد کنند. با این حال، موفقیت درمان به عواملی مانند تشخیص زودهنگام، پایداری در تمرینات و مدیریت اضطراب وابسته است. به خاطر داشته باشید که هر فرد مسیر درمانی منحصربهفردی دارد و همراهی متخصصان مجرب، کلید دستیابی به نتیجههای پایدار است.
سوالات متداول:
1-آیا روشی برای درمان قطعی لکنت زبان در کمتر از ۶ ماه وجود دارد؟
بله، با برنامهریزی فشرده شامل جلسات منظم گفتاردرمانی، تمرینات روزانه تنفسی و استفاده از تکنیکهای روانسازی گفتار، بهبود قابل توجهی در ۳ تا ۶ ماه ممکن است. با این حال، سرعت درمان به عوامل فردی مانند سن، شدت لکنت و انگیزه شخص بستگی دارد
2-تأثیر واقعیت مجازی (VR) در درمان سریع لکنت چگونه است؟
واقعیت مجازی با شبیهسازی موقعیتهای استرسزا مانند سخنرانی یا مصاحبه، به فرد کمک میکند در محیطی امن تمرین کند. این روش در ترکیب با گفتاردرمانی، نتایج سریعتری دارد.
در درمان لکنت زبان در کودکان کنترل استرس کودک و آموزش برخورد صحیح به والدین از نکات مهم در پیشرفت روند درمان می باشد که باید توسط گفتاردرمان لکنت زبان آموزش داده شود. خدمات درمان لکنت در منزل شامل گفتاردرمانی در منزل و بازی درمانی در منزل به همراه مشاوره والدین برای دستیابی به این اطمینان بسیار مفید می باشد. مرکز گفتاردرمانی دکتر صابر با قرار دادن کودک در موقعیت های ساختمند توسط گفتاردرمانان با تجربه موجب تسهیل روند درمان می گردد. منظور از بافت ساختمند فراهم کردن یک موقیت ساده و بدون استرس است که کودک بتواند در آن موقعیت به بهترین شکل بر روی فعالیت موردنظر متمرکز شده و کمترین میزان لکنت را نشان دهد.
گفتاردرمان لکنت باید از ارائه صحیح بازخوردهای مذکور توسط والدین اطمینان حاصل نماید. برای دستیابی به این اطمینان باید درمان قبل از انجام روی گفتگوهای زندگی روزمره (غیرساختمند)، در بافتهای ساختمند اجرا شود. منظور از بافت ساختمند فراهم کردن یک موقیت ساده و بدون استرس است که کودک بتواند در آن موقعیت به بهترین شکل بر روی فعالیت موردنظر متمرکز شده و کمترین میزان لکنت را نشان دهد. موقعیتهای غیر ساختمند شامل تمام موقعیتهای زندگی میگردد و زمانی انجام میشود که کودک در موقعیتهای ساختمند، گفتار روان و بدن لکنت داشته و موفق بوده باشد.
درمان در گفتگوهای ساختمند در منزل
درمانگران لیدکامب حین انجام درمان در گفتگوهای ساختمند از کودک و والد میخواهند روی یک میز بنشینند و با هم به فعالیتهایی نظیر خانهسازی، خواندن کتاب داستان و یا چیزی شبیه آن بپردازند.
هنگام آموزش گفتگوهای ساختمند به والد، در ابتدا باید موارد مثبت آموزش داده شود. تجربه نشان داده که شروع آموزش با روشهای آگاهسازی و تحسین گفتار بدون لکنت بسیار مفید است. پس از آن میتوان در همان جلسه و یا جلسه بعد، آگاهسازی از لکنت را به والدین آموزش داد. در آخر درمانگر درخواست خوداصلاحی در بافت ساختمند را به والدین آموزش میدهد. هدف گفتگوهای ساختمند آن است که میزان لکنت کودک به پایینترین سطح برسد. به منظور دستیابی به این هدف، درمانگر باید یک سلسلهمرتب ساده به سخت را ترتیب دهد. برای مثال والد از طریق کارت تصاویر کودک را تحریک به تولید یک کلمه میکند، و سپس گفتار بدون لکنت وی را مورد تحسین قرار میدهد. در برخی موارد نیز از آگاهسازی نسبت به لکنت و درخواست برای خوداصلاحی استفاده میکند. در شرایطی که لکنت کودک شدید نیست، والد میتواند پس از برانگیختن یک عبارت یا گفته، کودک را تحسین کند. والدین باید بدانند که همزمان با بهبود کودک در طول گفتگو (که همیشه اتفاق میافتد) میبایست دشواری تکلیف تغییر نماید. پیشنهاد میشود که جلسات یک یا دوبار در روز به مدت 10 تا 15 دقیقه انجام شود. زمانی که هنوز تمرکز درمان روی کاربرد بازخوردهای کلامی برنامه لیدکامب برای گفتگوهای ساختمند است، والد تحسین، آگاهسازی و درخواست اصلاح لکنت در برخی موقعیتهای غیرساختمند را آغاز مینماید.
تصمیمگیری در مورد اتمام درمان ساختممند زمانی انجام میشود که درمانگر از دستیابی به چهار هدف مشخص اطمینان یابد؛ والد بازخوردهای کلامی را صحیح ارائه مینماید، این روش تجربهای مثبت برای کودک تلقی میشود، کودک با روشهای اصلی برنامه لیدکامب آشنا شده است، کودک به موفقیتهایی دست یافته است. لازم به ذکر است حتی در صورت کسب این چهار هدف، در صورت تمایل والدین یا در صورت نیاز، استفاده مجدد از این بخش درمانی مجاز است.
درمان لکنت زبان در گفتگوهای غیرساختمند
زمانی که کودک نسبت به انواع بازخوردهای کلامی والدین احساس راحتی داشت، حین درخواست خوداصلاحی از سوی والدین میدانست که چهکاری باید انجام دهد، و نگش مثبت به درمان پیدا کرده بود، زمان آغاز درمان گفتگوهای غیرساختمند است. بر این اساس بازخوردهای کلامی برای گفتگوهای ساختمند به گفتگوهای زندگی روزمره منتقل میشوند. در این مرحله والد به تحسین، آگاهسازی کودک از پاسخهایش و درخواست خوداصلاحی لکنت در گفتگوهای خودانگیخته و طبیعی زندگی روزمره میپردازد. البته در برههای از زمان، درمان در گفتگوهای ساختمند و غیرساختمند به طور همزمان انجام میگیرد. اگرچه در گفتگوهای ساختمند بهتر است تنها یکی از والدین به ارائه درمان بپردازد، در گفتگوهای غیرساختمند مشارکت هر دو والد مؤثرتر خواهد بود. این بخش از درمان نسبت به زمانی که طیف گستردهای از بازخوردهای کلامی والدین در گفتگوهای ساختمند ارائه میشود از اهمیت بیشتری برخوردار است، زیرا در این بخش درمان به محیط زندگی روزمره انتقال مییابد. بنابراین کاملاً منطقی است که درمان از تحسین و آگاهسازی گفتار بدون لکنت در موقعیتهای گفتاری روزمره آغاز گردد، و سپس به آگاهسازی از وقوع لکنت و درخواست اصلاح آن توسط کودک پرداخته شود. بازخوردهای کلامی والدین در زندگی روزمره اغلب کمتر از بازخوردهای ارائه شده در گفتگوهای ساختمند میباشد. درمان در گفتگوهای غیرساختمند تنها حاصل توسعه درمان در گفتگوهای ساختمند نیست، زیرا اگر این گونه باشد درمان جنبه تهاجمی، شدید و یکنواخت پیدا میکند و در صورت حاکم شدن چنین وضعیتی مشکلات بالینی به وجود خواهد آمد. در واقع کودک نباید چنین احساس کند که زندگیاش پر از پاسخهای والدین به گفتار وی است. در آخر باید گفت که درمان نباید جنبه تهاجمی داشته باشد و ارتباط روزمره کودک با خانواده را مختل سازد .
همانطور که والدین در امر ارائه بازخوردها در گفتگوهای ساختمند به آموزش نیاز دارند، در زمینه ارائه آنها در گفتگوهای غیرساختمند نیز نیازمند یادگیری هستند. به همین دلیل درمانگر ابتدا یک روش را برای والد توضیح میدهد و سپس از وی میخواهد تا آن را مورد استفاده قرار دهد. سپس درمانگر در مورد اجرای صحیح یا غلط این روش به والد بازتاب میدهد. طرحریزی موقعیتهای روزمرهای که درمان باید در آنها انجام شود و همچنین تعیین روشهای به کارگیری بازخوردهای کلامی تسوط والدین، برعهده درمانگر است.
موردی که نباید فراموش شود آن است که آموزش درباره زمان، شیوه و میزان آگاهسازی کودک از پاسخها، تحسین از گفتار بدون لکنت و درخواست خوداصلاحی برای لکنت باید درحالی صورت گیرد که هر سه نفر خارج از اتاق درمان، مشغول قدم زدن باشند. درمانگر در چنین موقعیت آموزشی بیشتر میتواند نحوه ارائه بازخوردها توسط والدین را (که ممکن است در کلینیک قابل مشاهده نباشد) مورد توجه قرار دهد. اما اگر خروج از کلینیک امکانپذیر نمیباشد، راه مؤثر دیگر آن است که از والد بخواهیم تا بازخوردهای کلامی ارائه شده در گفتگوهای غیرساختمند را ضبط نموده و با خود به کلینیک بیاورد.
دو قانون ثابت برای هفتههای اول ارائه درمان در گفتگوهای غیرساختمند وجود دارد. قانون اول این است که آگاهسازی و تحسین از گفتار بدون لکنت کودک باید پنج برابر درخواست برای خوداصلاحی باشد. دوم اینکه سنجشهای کلینیکی گفتار باید علائمی از بهبودی را در پنج هفته اول درمان نشان دهند. چنانچه بهبودی در این بازه زمانی رخ ندهد، به احتمال زیاد مشکلی وجود دارد، و درمانگر باید علت عدم تأثیر درمان را به سرعت جستجو کند.
لکنت زبان در کودکان از اختلالات شایع سنین 3 تا 6 سالگی می باشد. این اختلال در پسرها و دخترها به یک میزان مشاهده نمی شود. مطالعات فراوانی در حیطه لکنت و درمان های شایع آن انجام شده است. گفتاردرمانی لکنت زبان از درمان های مفید در حیطه لکنت می باشد که در مرکز درمان لکنت زبان دکتر صابر ارائه می گردد. مرکز گفتاردرمانی دکتر صابر با تشخیص دقیق علل لکنت در کودکان و استفاده از گفتاردرمانی لکنت در کنار درمان های رفتاردرمانی و کاردرمانی یکپارچگی حسی موجب تسهیل در روند بهبودی لکنت در کودکان می گردد. متخصصین گفتاردرمانی مرکز درمان لکنت زبان زیر نظر دکتر صابربه ارائه تکنیک های روز دنیا در زمینه لکنت زبان می پردازند و با مشاوره دقیق به والدین نحوه صحیح برخورد با کودکان با لکنت زبان را به والدین آموزش می دهند تا بهبودی را تسریع بخشیده و عود مجدد لکنت در کودکان جلوگیری نمایند.
جهت تماس با کلینیک کاردرمانی و گفتاردرمانی جناب آقای دکتر صابر (کلینیک توانبخشی پایا در پاسداران ، کلینیک توانبخشی غرب تهران در سعادت آباد) باشماره 09029123536 تماس حاصل فرمایید.
مطالعات نسبت جنسی در لکنت نخستین بار در دهه ۱۹۸۰ منتشر شده بودند و از آن زمان هر دهه منتشر می شوند. با این جریان دائمی اطلاعات، قاعدتا باید داده های قابل اعتمادی در مورد ایـن پدیده داشته باشیم.در واقع ،ما داریم. نتایج مطالعات حاصل از افرادی که در سنین مختلف و در فرهنگ های مختلف لكنت کرده اند نسبت را به صورت تقریبا سه لکنتی مرد در مقابل هر یک لکنتی زن قرار می دهد.هر چند شواهد محکمی وجود دارد که ممکن است با بزرگ تر شدن کودکان نسبت افزایش یابد.برای مثال، یایری (۱۹۸۳) گزارش کرد از ۲۲ کودکی که ۲ و ۳ ساله بودنـد و والدینشان باور داشتند که آن ها لکنت کنند،۱۱ پسر و ۱۱ دختر بودند.در مطالعه ای گسترده تر بر روی ۸۷ کودک بین ۲۰ و ۶۹ ماهه،پایری و آمبروز(۱۹۹۲)بطور کلی نسبت مرد به زن را 1:1/2 یافتند،هر چنـد ۲۰ کودک کوچکتر،آن هایی که کمتر از ۲۷ ماه داشتند،نسبت 2:1/1 را نشان می دادند.
شیوع لکنت زبان در دختر ها و پسرها
بازبینی بلاداستین و راتنر (۲۰۰۸)نشان داد که نسبت جنسی مرد به زن در کلاس اول ۳:۱ و در کلاس پنجم ۵:۱ است که تایید کننده این نظریه است که نسبت جنسیتی با بزرگ تر شدن کودکان افزایش می یابد.شواهد مربوط به افزایش یافتن نسبت مرد به زن توسط دو مطالعه جدید ارائه شده بود.کلوس و همکارانش(۱۹۹۹) نسبت مرد به زن را در نزدیکی شروع لکنت، ۱: ۱/۱ دریافتند که شش سال بعد به 5:1/2 افزایش می یافت.مانسون (۲۰۰۰) نسـبـت مـرد بـه زن را در غربالگری اولیه (۳ سالگی) 65:1/1 دریافت که دو سال بعد به 8:1/2 افزایش می یافت.نسبت جنسی تقریبا برابر در میان کودکان بسیار خردسالی که لکنت می کنند و افزایش تدریجی نسبت پسرانی که لکنت می کنند ممکن است در نتیجه چندین عامل باشد. وست (۱۹۳۱) اطلاعاتی را ارائه کرد که نشان میدهند تغییر نسبت جنسی در نتیجه افزایش نسبت پسرانی است، که در سال های آخر قبل از مدرسه و سال های اولیه مدرسه شروع به لکنت کردن می کنند.هر چند اطلاعات تازه نشان می دهد که دختران اندکی زودتر از پسران شروع به لكنت می کنند(پایری،۱۹۸۳؛ پایری و آمبروز، ۱۹۹۲) و زودتر و بیشتر بهبودی می یابند(اندروز و همکاران، ۱۹۸۳؛ یایری و آمبروز، ۱۹۹۲؛ یایری و آمبروز ۱۹۹۹ یایری،آمبروز و کوکس،۱۹۹۶).
افراد مونثی که لکنت می کنند و در بزرگسالی بهبودی نمی یابنـد ممکن است زیر مجموعه جالبی برای مطالعه باشند. آن ها ممکن است زمینه ی قوی تری را برای لکنـت کردن به ارث برده باشند، تحت فشارهای محیطی قوی برای گفتارشان قرار گرفته باشند، یا هر دو (اندروزو همکاران،۱۹۸۳). یا اینکه ،ممکن است آن ها فاقد((عامل بهبودی ای)) باشند،که به نظر می آید اکثر لکنتی های جوان مونث دارند، یا ممکن است عوامل اضافه ای به ارث برده باشند که برای جلوگیری از بهبودی، با لكنت تاثیر متقابل دارند.
قابل پیش بینی بودن لکنت زبان در کودکان
بخش مهم دیگری از پس زمینه اطلاعات در مورد لکنت زبان در کودکان، چگونگی تغییر کردن آن است که هنوز به طور عجیبی به هنگام وقوع قابل پیش بینی است علی رغـم ایـن واقعیت که بسیاربی ثبـات و غیر عادی به نظر می آید.این قابل پیش بینی بودن کلیدی مهم برای ماهیت آن است.زمانی که ما تحقیقات در مورد تغییر پذیری لکنت را بررسی می کنیم،خواهیم دید که این اطلاعات چگونه تغییرات در دیدگاه های نظری مربوط به اختلال را انعکاس می دهند.
قبل از دهه ۱۹۳۰،لکنت زبان در کودکان معمولا به عنوان یک اختلال پزشکی به حساب می آمد.لی ادوارد تراویس، نخستین فرد آموزش دیده در سطح دکترا برای کار کردن بر روی اختلالات گفتار و شنوایی، آزمایشگاهی در دانشگاه آیووا در سال ۱۹۲۴ برای مطالعه لکنت از یک دیدگاه نوروفیزیولوژیک تاسیس کرد. او این نظریه را ارائه کرد که لکنت در نتیجه سازماندهی غیـر عـادی یا غیـر مـوثر دو نیمکره مغزی،مغز است. برای تراویس و محققان پس از او، تغییر پذیری رفتارهای لکنت به عنوان بخشی از یک اختلال عضوی دیده شده بود و یک بخشی غیـر مـهـم از آن بود.امواج مغزی،سرعت ضربان قلب و الگوهای تنفسی لکنتی ها مرتبط با تحقیق آن ها بود.اما در دهه ۱۹۳۰، روانشناسان در آیووا و جاهای دیگر، علاقه وافری به روش های رفتاری برای مطالعه اختلالات انسانی پیدا کردند که به تحقیقات در لکنت نیز وارد شد.دانشمندانی که تلاش می کردند تا نوروفیزیولوژی لکنت را بفهمند بتدریج ، بررسی عوامل اجتماعی،روانشناسی و زبانی ای را آغاز کردند که وقوع و تغییر پذیری آن را تحت تاثیر قرار می دهند (بلاداستین و راتنر ۲۰۰۸).
انتظار، ثبات و تطابق
پیش از توضیح این یافته های جالب، این اصطلاحات را به طور خلاصه توضیح خواهم داد که هنگامی به بهترین شکل فهمیده می شوند که شخص لکنتی یک متن را چندین مرتبه بخوانـد ((انتظار)) به توانایی شخص در پیش بینی اینکه او بر روی چه کلمـات يـا صـداهایی لكنـت خواهـد کرد، گفته می شود.(جانسون و سالامون،۱۹۳۷؛نات،جانسون و وبستر، ۱۹۳۷؛میلیسـن، ۱۹۳۸؛ون رایپر،۱۹۳۶).((ثبات))تمایل افراد است برای لکنت کردن بر روی کلمات یکسان، زمانی که یک متن را بیش از یک مرتبه می خوانند(جانسون و اینس،۱۹۳۹؛جانسون و نات، ۱۹۳۷).((تطابق)) یافته ای است که هنگامی که گویندگان یک متن را چندین مرتبه می خوانند،به تدریج طی پنج یا شش دور خواندن کم تر و کم تر لکنت می کنند(جانسون و نات، ۱۹۳۷؛ ون رایپر و هول،۱۹۵۵).
این مطالعات معمولا با ارائه یک متن به فـرد لکنتی و درخواست از وی برای خواندن آن با صدای بلند انجام می شود.به طور مثال،اگر آزمونگر ثبات را مورد مطالعه قرار می دهـد،او می بایست یک کپی از متن برای خودش داشته باشد تا هر کلمه ای که گوینده بر روی آن لكنـت مـی کنـد را علامت بزند.سپس از گوینده می خواهد که آن را دوباره بخواند و آزمـونگر دوباره کلماتی را که در دومین بار خواندن بر روی آن ها لکنت انجام شده را علامت می زند.به این ترتیب او می تواند درصد کلماتی را که در دو (یا بیشتر) مرتبه خواندن لکنت بر روی آن ها انجـام شـده را محاسبه کنـد. ایـن یافته ها که به ترتیب انتظار،ثبات و تطابق خوانده می شوند،برخی فرضیات در مورد اختلال را تغییر دادند. به نظر می آمد که لکنت تنها یک اختلال ساده نوروفیزیولوژیک نیست.این اختلال ویژگی هایی از رفتار یاد گرفته شده را نیز نشان می داد.
این مطالعات نه تنها دیدگاه های موجود در مورد لکنت زبان در کودکان را تغییر دادند بلکه دری را بـه سـوی امکان درمان های جدید باز کردند. اینکه بیشتر،لکنت یاد گرفته می شـود یا ممکن است یادگرفتـه نشود. چالش ها بر روی این موضوع بود که چه مقدار لکنت یاد گرفته می شود و چگونه به افراد لکنتی برای ایجاد پاسخ های جدید کمک کرد.بسیاری از رویکردهای درمانی ای که در آینده در این کتـاب مورد بحث قرار می دهیم، از اصول یادگیری برای کمک به بیماران به منظور کسب پاسخ های جدید و روان و کاهش تنش و دوری از پاسخ های قدیمی لکنتشان،استفاده می کنند.
تشخیص لکنت زبان در کودکان زیر ۳ سال
تشخیص لکنت زبان در کودکان زیر ۳ سال نیازمند شناخت دقیق علائم و تفکیک آن از نارساییهای طبیعی گفتار است. در این سن، کودکان در حال یادگیری مهارتهای زبانی هستند و ممکن است گاهی دچار تکرار کلمات، مکثهای کوتاه یا اصلاح جملات شوند که بخشی از فرایند رشد محسوب میشود. با این حال، اگر کودک شما بهطور مداوم صداها را میکِشد (مثلاً «مـــامان»)، کلمات را بیش از دوبار پشتسرهم تکرار میکند (مانند «من من من میخوام») یا در میانه صحبت دچار قفل شدن و تنش عضلانی (مثل فشار آوردن به فک یا پلک زدن سریع) میشود، احتمالاً نیاز به بررسی تخصصی وجود دارد. یکی از نشانههای هشداردهنده، افزایش لکنت در شرایط خاص مانند اضطراب، خستگی یا صحبت در جمع است. همچنین، اگر لکنت بیش از ۶ ماه ادامه یابد و با رشد سنی کودک کاهش نیابد، مراجعه به گفتاردرمانگر ضروری است. والدین باید توجه کنند که فشار آوردن به کودک برای «سریعتر صحبت کردن» یا تصحیح مداوم گفتار او، میتواند اضطراب را افزایش داده و لکنت را تشدید کند. در عوض، ایجاد محیطی آرام، گوش دادن صبورانه بدون قطع کردن صحبت کودک و استفاده از جملات کوتاه و ساده برای الگودهی گفتاری، به بهبود فرایند ارتباط کمک میکند. اگر سابقه خانوادگی لکنت زبان وجود دارد یا کودک همزمان با مشکلات دیگری مانند تاخیر در رشد کلامی روبه روست، احتمال نیاز به مداخله زودهنگام بیشتر میشود. تشخیص به موقع لکنت در کودکان زیر ۳ سال، شانس بهبودی را به طور چشمگیری افزایش میدهد، چراکه مغز در این سن انعطافپذیری بالایی برای بازسازی الگوهای گفتاری دارد. در صورت مشاهده علائم پایدار، اولین گزینه مراجعه به متخصص اطفال یا گفتاردرمانگر است تا با ارزیابی جامع، برنامه درمانی متناسب با نیاز کودک طراحی شود.
سولات متداول:
1-چگونه لکنت زبان میتواند بر هوش هیجانی کودک تأثیر مثبت بگذارد؟
کودکان مبتلا به لکنت اغلب به دلیل مواجهه با چالشهای ارتباطی، همدلی، صبر و مهارتهای گوشدادن را بهتر میآموزند. این تجربهها میتواند هوش هیجانی آنها را تقویت کند، بهشرطی که محیط حمایتی باشد.
2-آیا بین لکنت زبان و رژیم غذایی کودک ارتباطی وجود دارد؟
تحقیقات محدودی نشان میدهند مصرف بیشازحد قندهای مصنوعی یا کافئین ممکن است اضطراب کودکان را افزایش داده و لکنت را تشدید کند. با این حال، هیچ ماده غذایی به طور مستقیم باعث لکنت نمیشود. رژیم متعادل سرشار از امگا۳ (مانند ماهی) و ویتامینهای گروه B میتواند به سلامت سیستم عصبی کمک کند.
لکنت در ابتدا پیچیده و مرموز به نظر میآید اما قسمت اعظم آن به ماهیت انسان بستگی دارد و با دقت در تجارب شخصی میتوان آن را بخوبی فهمید. وقفه در گفتار، تکرار ابتدای کلمات، پرفشار گویی و… از علائم لکنت زبان در کودکان می باشد. درمان صحیح و اصولی لکنت نیازمند بررسی دقیق علل لکنت زبان و گفتاردرمانی لکنت به صورت تخصصی دارد. گفتاردرمانی لکنت زباندر کنار کاردرمانی مهارت های پردازش اطلاعات موجب تسریع روند درمان و بهبود پایدارتر در کودکان می شود.
جهت تماس با کلینیک کاردرمانی و گفتار درمانی جناب آقای دکتر صابر (کلینیک توانبخشی پایا در پاسداران ، کلینیک توانبخشی غرب تهران در سعادت آباد) باشماره 09029123536 تماس حاصل فرمایید.
لکنت زبان چیست
از برخی جهات، لكنت شبیه مشکلی است که شما ممکن است با اتومبیلتان داشته باشید. تصور کنید اتومبیلی داشتید که ناگهان در هنگام رانندگی در ترافیک متوقف میشود. گاهی اوقات هنگامی که میخواهید از پشت چراغ قرمز حرکت کنید به جلو میپرد و سر و صدایش بالا میرود. زمانی دیگر ممکن است دنده خلاصی گیر کند و موتور به سرعت کار کند اما چرخها نچرخند. حتی زمانی دیگر ممکن است ترمزها خود بخود گیر کنند و تا زمانی که شما چندین مرتبه روی پدال نکوبید رها نشوند.
این وضعیت را با آنچه «اصل» رفتار لکنت است، مقایسه کنید. لکنت با توقف هایی که بسامد وقوع و /یا دیرش آنها بطور نابهنجاری بالاست، مشخص میشود. این توقفها معمولاً به صورت (الف) تکرار صداها، هجاها یا کلمات تک هجایی؛ (ب) کشیدهگویی صداها و یا (ج) «انسداد» یا «قفل» جریان هوا یا صداسازی در حین گفتار نمود پیدا میکنند.
باز میگردیم به مثال اتومبیل: پس از اینکه شما چندین مرتبه مشکلاتی با اتومبیلتان داشتید، احتمالاً راهکارهای مواجهه با آنها را به منظور راهاندازی مجدد اتومبیل خواهید آموخت. ممکن است اگر بهجلو بپرد و صدا کند، محکمتر بر پدال گاز فشار دهید تا تلاش کنید که سرعت آن را بیشتر کنید و به همین صورت، افرادی که لکنت میکنند معمولاً به تکرارها، کشیدهگوییها یا قفلهایشان با تلاش بیشتر برای بیرون انداختن کلمات از دهان ، یا استفاده از صداها ، کلمات یا حرکات اضافه در تلاش برای «رهایی از گیر» یا جلوگیری از گیر کردن، واکنش نشان میدهند.
اگر مشکل اتومبیل شما برای چند روز یا بیشتر باقی بماند، احتمالاً احساسات بدی در مورد آن خواهید داشت. اولین مرتبه که این اتفاق میافتد، تعجب خواهید کرد. سپس، هنگامیکه این اتفاق بیشتر و بیشتر رخ میدهد، تعجب جایش را به سرخوردگی میدهد. اگر اتومبیل شما متناوباً در میان ترافیک خاموش کند و نزدیک باشد که سایر رانندگان به شما بزنند و شروع به داد زدن کنند، شما شروع به پیشبینی مشکلات خواهید کرد و میترسید از اینکه هر وقت شما اتومبیل را میرانید، این اتفاقات بیفتد.
کودکی که شروع به لکنت میکند، بسیاری از این احساسات را تجربه میکند. تعجب سرخوردگی، شرم و ترس. این احساسات – در ترکیب با مشکلی که کودک در صحبت کردن دارد- ممکن است باعث شود که فرد لکنتی خود را در مدرسه، موقعیتهای اجتماعی و کار محدود کند.
ممکن است این همانند واکنش شما به آن اتومبیل مشکلساز باشد. پس از اینکه اتومبیلتان چندین مرتبه شما را در ترافیک گذاشت، احتمالاً شما در تعمیرگاه رهایش میکنید و پیاده میروید یا تنها در خانه میمانید. جنبه دیگری از توصیف لكنت شامل مشخص کردن هر آنچه که لکنت نیست، میباشد. برای مثال، میبایست بین رفتارهای لکنت که به تازگی توصیف شد و مکثهای طبیعی، تمایز قایل شد. کودکانی که گفتار و زبانشان به طور طبیعی رشد میکند، اغلب تكرارها، بازبینیها و مکثهایی را نشان میدهند که لکنت نیستند. تکرارهای کوتاه، بازبینیها و مکثهای موجود در گفتار بیشتر بزرگسالان غیرلکنتی زمانی که عجله میکنند یا (از حرف خود) مطمئن نیستند نیز، همینطور است. فصل ۷ تفاوتهای بین ناروانی طبیعی و لکنت را با جزئیات بیشتر شرح میدهد تا شما را برای تکلیف تشخیص افتراقی لکنت در کودکان آماده کند.
بین لکنت و سایر اختلالات روانی شناخته شده نیز، میبایست تمایز گذاشته شود. ناروانی ناشی از آسیب مغزی یا بیماری یا ضربه روانی با لکنتی که در کودکی آغاز میشود متفاوت است. به علاوه، لکنت با تندگویی متفاوت است که یکی دیگر از اختلالات روانی است که شامل گفتار سریع و تحریف شده است و من دربارهاش در فصل ۱۵ صحبت خواهم کرد. شاید درمان این اختلالات تا اندازهای متفاوت باشد، هرچند برخی از تکنیکهایی که درمانگران برای لکنت استفاده میکنند برای سایر اختلالات روانی نیز مفید هستند.
یک دهه پیش، WHO طبقه بندی اش را به دسته بندی بین المللی عملکرد، ناتوانی و سلامت (ICF) تغییر داد. (WHO 2001) در پاراگرافهای بعدی،روشهایی را که ممکن است در آنها ایـن سیستم برای لکنت به کار برده شود،پیشنهاد خواهم کرد.
طبقه بندی با «عملکرد و ناتوانی » آغاز میشود که در آن ساختارهای بدن و عملکردهای بـدن در نظر گرفته میشوند.ساختارهایی که در لكنـت اختلال کارکردی دارند، همانطور که مطالعات تصویربرداری مغزی نشان داده است،ساختارهای قشری و زیر قشری، مانند مسیرهای ماده سفید که ممکن است برای هماهنگی طرحریزی، اجرا و بازخورد حسی برای گفتار ضروری باشند، هستند. عملکردهایی که در لکنت متفاوت هستند وقفههایی در جریان گفتار هستند که اختلال را مشخص میکنند. سیستم ICF زمانی که «فعالیت و مشارکت در نظر گرفته شوند، مفیدتر میشود. ممکن اسـت افرادی که لکنت میکنند کم و بیش در دو حوزهی ICF شامل «سخنرانی» و «مکالمه» مشکل داشـته باشند. اینها حیطههایی هستند که لکنت در آنها مورد توجه است.همچنین ممكـن اسـت حـوزهی سوم ، یعنی «تعاملات بین فردی» هم، تحت تأثیر قرار گیرد، اگر که سخنرانی و مکالمه به میزانی توسط لكنت محدود شوند بطوریکه شخصی که لکنت میکند از صحبت کردن با دیگران خـودداری کند.
یک قسمت جدید و مهم از آخرین سیستم ICF «عوامل بافتی» نام دارد. یک جز از این قسمت «محیط» است. این بخش بویژه مربوط به افرادی است که به دلیل اینکه مردم در محیط ممکن اسـت دامنهای از غیرپشتیبان (برای مثال، خانهای که در آن استرس زیاد است یا همکلاسیهایی که کودکی را اذیت میکنند) تا بسیار پشتیبان (برای مثال، خانوادهای که کودک را میپذیرد و مشارکتش را ترغیب میکند) داشته باشند، لکنت میکنند.همچنین در زیر «عوامـل بـافتی» طبقه «عوامل شخصی» قرار دارد. اینها خصوصیتهای شخصی است که لکنت میکند. منش و شخصیت او.
تأثیر عوامل محیطی و فردی را بر روی دو نفر که لکنت میکنند، در نظر بگیرید. نفر اول ، جک ولچ، مدیر عامل موفق سابق شرکت جنرال الکتریک است که کتاب «جک؛رک و پوستکنده» را نوشته است. بدون شک طبع جسور او و پذیرش اولیه لکنتش توسط خانواده اش در کمک به موفقیتش در دنیای پرفشار هیاتهای رئیسه ، مهم بوده است. از سنین کم، ولج اجازه نمیداد لکنت در مسیر اهدافش قرار بگیرد. در مقابل ، بازیگر جیمز ارل جونز ، در آغاز به لکنتش به روش بسیار متفاوتی واکنش نشان داد. زمانی که ۶ ساله بود بسیار از لکنتش معذب بود، او وانمود میکرد که لال است بنابراین او نمیبایست صحبت میکرد. تنها مدتی بعد، با حمایت فردی در محیطش – معلم انگلیسی دبیرستان – شروع به یادگیری این کرد که میتواند با مواجهشدن با موفقیتهای دشوار و تمرین خواندن با صدای بلند در مقابل شنوندگان ، بر لكنتش غلبه کند.
دو مثال دیگری که به ذهن میآید – مردانی که از کودکی به شدت لکنت میکردند اما تحصیلات دانشگاهی عالی به دست آوردند، در شغلشان بسیار موفق بودند و از سرمایهشان برای کمک به دیگران استفاده میکردند. یکی از آنها مالكولم فريسر، کسی که بنیانگذار مشترک انجمن ملی لوازم یدکی خودرو بود و انجمن لکنت آمریکا را ایجاد کرد. دیگری والتر اننبرگ، کسی است که مؤسسه رسانه را تأسیس کرد و بعدها مؤسسه اننبرگ که یک سازمان عظیم انسان دوستانه بود را تؤسیس کرد.
در همه چهار مورد، ممکن است عملکردشان آسیب دیده باشد اما عوامل محیطی و شخصی، آنها را قادر ساخت تا بر محدودیتهای بالقوه در حیطههای سخنرانی و تعاملات بین فردی غلبه کنند. شما میتوانید در این سیستم طبقهبندی ببینید که چرا درمانگران نقش حیاتی را در زندگی کودکان و بزرگسالانی که لکنت میکنند ، بازی میکنند.
آنها میتوانند با کمککردن به خانوادهها، معلمان و تمام مدارس بر عوامل محیطی تأثیر بگذارند تا حامی افرادی که لکنت میکنند و تسهیل کننده افزایش روانی آنها باشند. و آنها میتوانند خصلتهای فردی هر مراجع را با مشاورهدادن، گوش دادن زیرکانه، آموزش و اهمیت دادن بسازند.
لکنت و رفتارهای آن
پیش از اینکه به طور عمیقتر واقعیتهای پایه در مورد لکنت را بررسی کنم،علاقهمندم تا مروری کوتاه بر جنبه فردی مشکل داشته باشم. ممکن است برخی از شما هرگز دوستی که لکنتی بوده نداشته اید یا هرگز برای درمان یک لکنتی کار نکرده باشید. بنابراین من چند مثال از اینکه لکنت چگونه میتواند باشد را ارائه خواهم کرد. حتی اگر شما با لکنت آشنا باشید، این خلاصههای کوتاه که چهار فرد را به تصویر میکشند که سن و مکان لکنت کردنشان متفاوت است ، ممکن است درک شما از چگونگی لکنت برای فردی که آن را تجربه کرده است، افزایش دهد.
مرکز لکنت زبان دکتر صابر در حیطه درمان اختلالات گفتار و زبان کودکان به صورت تخصصی فعالیت می نماید. گفتاردرمانی لکنت زبان از مهم ترین درمان های لکنت می باشد که توسط درمانگران مجرب مرکز به کودکان ارائه می گردد. استفاده از رویکردهای مختلف گفتاری در کنار رفتاردرمانی و بازی درمانی موجب تسریع روند بهبودی در کودکان می گردد. یک گفتاردرمان لکنت با استفاده از تکنیک های مختلف درمانی و تجهیزات پیشرفته مرکز درمان لکنت زبان دکتر صابر نظیر اتاق شنیداری، سویچ صوتی و… بهترین نتیجه درمانی را برای کودکان رقم می زنند.
بدون شک اولین درمان ها برای کودکان زیر شش سال، توسط والدین انجام می گیرد. در برهه ای از مراحل رشد گفتار و زبان، کودکانی که مستعد لكنت هستند، لکنت کردن را آغاز می کنند. در این میان برخی از والدین شروع به اصلاح و برخی با استفاده از گفتار آرام شروع به آرام کردن آن می کنند. بنابراین بحث اینکه کدام روش درمانی برای کودکان دارای لکنت مفیدتر است، مطرح می شود.
مروری بر درمان های انجام شده برای کودکان دارای لکنت نشان می دهد که در گذشته از چهار رویکرد مختلف برای درمان استفاده می شده است. یکی از این رویکردها که تقریباً یک قرن قدمت دارد حاکی از آن است که والد و درمانگر نباید توجه کودک را به لکنتش جلب نمایند. حامیان این رویکرد از روش های غیرمستقیم برای درمان استفاده می کنند و سعی در کاهش تنش های ارتباطی و فشارهای زندگی دارند. رویکرد دیگر، یک درمان غیررسمی مستقیم است که توسط والدین اجرا می شود. در این رویکرد والدین به طور خودانگیخته و یا با توصیه متخصص از کودک می خواهند تا گفتار خود را متوقف سازد و بدون لكنت صحبت کند. در رویکرد سوم که توسط ون رایپر مطرح شد، لکنت کودک به طور مستقیم تحت درمان قرار می گیرد. در این رویکرد گفتار روان بازخورد مثبت و گفتار ناروان بازخورد منفی می گیرد.
برای ایجاد گفتار روان، والد علاوه بر این که در لحظه وقوع لکنت، با تکرار روان کلمات لکنت شده کودک را تحریک می کند، باید محیط کودک را نیز دست خوش تغییراتی کند. اما حامیان این رویکرد نیز به والدین جهت آگاه شدن کودک هشدار می دهند. استدلال آنها این است که “در صورت عدم آگاهی، کودک واکنش های مقاومتی و انزواجویانه بروز نمی دهد”. رویکرد چهارم که از رویکرد ون رایپر مستقیم تر است، استفاده ساختمند از پاداش و تنبیه را پیشنهاد می کند. طرفداران این رویکرد، برنامه لید کامب را طراحی نموده اند.
رویکردهای غیرمستقیم
رویکردهای مورد پذیرش در قرن بیستم رویکردهای غیرمستقیم بودند. در این رویکردها برای دستیابی به
گفتار روان، باید محیط کودک را “بدون آگاه کردن وی از لکنتش” تغییر داد.
نظریه تشخیص زاد
جانسون معتقد بود که لکنت در نتیجه برچسب زدن ناروانی های طبیعی کودک به عنوان لکنت، به یک
مشکل ماندگار تبدیل می گردد. به عبارت دیگر این دیدگاه معتقد بود که تنها عامل ایجاد لکنت، برچسب
زدن غلط لکنت روی ناروانی های طبیعی کودک و تصحیح آن ها از سوی والدین می باشد.
مدل ظرفیت و تقاضا
پس از به دست آمدن شواهدی دال بر نقص در مهارت های حرکتی، تولیدی و زبانی در افراد لکنتی،
پژوهشگران فرضیاتی مبنی بر ارتباط این نقایص و لکنت مطرح نمودند. مدل ظرفیت و تقاضا معتقد است
که افراد لکنتی در برخی ظرفیت های عصب شناختی خود دارای محدودیت هستند. به عبارت دیگر؛ ابتلا به
لكنت به ظرفیت های عصب شناختی فرد و تقاضاهایی که از سوی تکالیف گفتاری بر وی تحمیل می شود،
وابسته است. انجام درمان براساس این مدل تلاش می کند تا تقاضاهای محیطی را کاهش داده و به این
شکل ظرفیت ها و توانمندی های فرد و خانواده را در مواجهه با لکنت افزایش دهد.
درمان لکنت زبان چیست
اصلاح لكنت توسط والدين
در اوایل قرن گذشته برخی از نویسندگان، والدین را تشویق می کردند تا به اصلاح لکنت کودکشان بپردازند.به والدین توصیه می شود تا از گوش کردن به گفتار دارای لکنت کودکشان اجتناب ورزند و از آنها بخواهند فقط زمانی که می توانند گفتار روانی داشته باشند، شروع به صحبت کنند. این نظر، نقطه مقابل باوری بود که بی توجهی والد به لکنت را مطرح می کرد. شواهد نشان می دهد که اصلاح لكنت توسط والدین غالباً موفق بوده و یا حداقل از بروز بهبودی خودبخودی ممانعت نکرده است. کسانی که از اصلاح لكنت توسط والدین حمایت می کردند، معمولاً این کار را به شیوه ای ملایم توصیه می کردند. به عنوان مثال آلبرایت و راف پیشنهاد می کنند از توصیه هایی که مفهوم خوبی دارند و با آرامش و محبت فرد گوینده همراه هستند (نظیر صبر کن و در مورد چیزی که می خواهی بگویی، فکر کن؛ آرام تر صحبت کن، قبل از صحبت کردن یک نفس عمیق بکش) استفاده شود. این رویکرد مستقیم که توسط والدین و به شیوه ای نامنظم انجام می گیرد، هرگز به طور دقیق مورد بررسی قرار نگرفته است. از طرفی چون کودکان تحت این رویکرد بدون درمان رسمی به بهبودی دست می یابند، باید پیامدهای مثبت آن را با احتیاط مورد توجه قرار داد.
رویکرد مستقیم ون رایپر
درمانگری که این رویکرد را به کار می برد می تواند به طور مستقیم روی روانی گفتار کار کند و سخن گفتن را برای کودک خوشایند کند. درمانگر با مدل هایی که برای کودک قابل دسترسی است به تحریک وی می پردازد و از این طریق روانی کودک را افزایش می دهد. ون رایپر در توصیف رویکرد خویش به بحث در مورد شیوه توجه به کودک و تحسین وی به خاطر ارائه گفتار روان پرداخته است. وی همچنین پیرامون بازی هایی که عبارات روان کودک را با استفاده از غذا یا پاداش مورد تقویت قرار می دهند و نیز ایجاد فعالیت هایی که کودک را وادار به گفتار روان می سازند به تفصیل بحث نموده است. در این رویکرد والدین و درمانگران هنگام مواجهه با لکنت شدید در کودک باید به شیوه ای روان و بدون جلب توجه کودک به تکرار عبارت وی بپردازند. به طور خلاصه می توان گفت که ون رایپر از فرایند شرطی سازی عامل حمایت کرده، و به والدین پیشنهاد می کند تا از این روش برای افزایش روانی و کاهش لکنت استفاده کنند. البته باید ذکر شود که این شرطی سازی به دلیل ممانعت از آگاه شدن کودک نسبت به آنچه مورد تقویت قرار می گیرد، باید به شیوه ای نامنظم انجام گیرد.
شرطی سازی عامل
در سال های ۱۹۶۰ تا ۱۹۷۰ به کارگیری تقویت ها، اصلاحات و سایر تنبیه ها ساختمندتر شدند. کاربرد آزمایشی رویکرد شرطی سازی عامل برای کودکان لکنتی توسط ریکارد و ماندی و لیچ آغاز شد. در سال ۱۹۷۱ نیز رایان برنامه ای شامل تقویت روانی گفتار و تنبيه لكنت برای کودکان شش ساله تهیه کرد . این برنامه در شرایط گفتاری که به صورت سلسله مراتبی پیچیده تر می شد، انجام می گرفت و در نهایت به تعمیم و تثبیت روانی منجر می گردید. رایان شرح دقیق و با ارزشی درباره به کارگیری شرطی سازی عامل برای کودکان دبستانی جهت حفظ روانی در محیط های طبیعی ارائه داد.
علی رغم موفقیت استفاده از تنبیه و تقویت برای بزرگ سالان و کودکان دبستانی، هیچ گونه مطالعه منتشر شده ای در دهه ۶۰ برای کودکان پیش دبستانی لکنتی یافت نمی شود. گلاسنر و روزنتال نشان دادند که بسیاری از والدین در اصلاح لکنت کودکشان موفق بوده اند. طبق گزارش آنها از میان ۱۰۱ کودک پیش دبستانی که توسط والدینشان مورد تصحیح قرار گرفتند، تنها ۳۶ کودک همچنان دارای لکنت بودند،در ۴۸ کودک لکنت به طور کامل از بین رفته بود و در ۱۷ کودک لکنت گاهاً ظاهر می شد.
در مطالعه ای کاستلو درمان های شرطی سازی عامل را برای مراجعانی با سطوح سنی مختلف به کار برد. او براساس تجربه بالینی خود، پیشنهاد کرد که کودکان دو ساله را می توان با ارائه ژتون ها و تشویق هایی برای عبارات روان و اصلاحات کلامی در لحظات لكنت، به طور موفقیت آمیزی درمان نمود.
کاستلو برنامه های خود را براساس افزایش تدریجی طول عبارات در کودک طراحی نمود. بنابراین چون در ابتدا معمولاً عبارات روان توسط کودک تولید می شد، تنبیه به ندرت مورد نیاز بود. طبق گزارش وی تعمیم به طور خودبخودی رخ می داد. ولی چنانچه لازم می دید، بخشی از مراحل درمان را به والدین آموزش می داد تا در منزل انجام دهند و به روند تعمیم کمک کنند. وی خاطر نشان کرد که هیچ گاه از والدین نمی خواهد که به اصلاح لكنت کودک بپردازند، زیرا بیم داشت که والدین به نحو نامناسبی از آن استفاده نمایند .
مرکز تخصصی کاردرمانی و گفتاردرمانی دکتر صابر در حیطه کاردرمانی حسی و گفتاردرمانی به صورت تخصصی فعالیت می نماید. یکی از مشکلات کودکان با لکنت زبان اختلال در پردازش حس شنیداری می باشد. سرعت پردازش پایین در سیگنال های شنیداری از مشکلات کودکان با لکنت زبان می باشد که با استفاده از تکنیک ها و تجهیزات یکپارچگی حسیمورد درمان قرار می گیرد. مرکز تخصصی توانبخشی حسی به درمان یکپارچگی حسیکودکان و بهبود مهارت های گفتاری کودکان با لکنت زبان کمک بسزایی می نماید.
جهت تماس با کلینیک کاردرمانی و گفتاردرمانی جناب آقای دکتر صابر (کلینیک توانبخشی پایا در پاسداران ، کلینیک توانبخشی غرب تهران در سعادت آباد) باشماره 09029123536 تماس حاصل فرمایید.
تعدادی از مطالعات (تست زبان و توجه شنوایی) انجام شده است برای بررسی این که افراد لکنتی در مقایسه با غیر لکنتی ها با چه دقت و سرعتی میتوانند مدت سیگنالهای شنیداری را مشخص کنند یا قضاوت کنند. عمده ترین یافته ها این بوده است که لکنتی ها در پردازش سیگنالهای شنیداری ضعیفتر هستند. آنها دقت کمتری در تشخیص کلمات و جملات در موقعیتهای پر سر و صدا دارند و آن ها در قضاوت در مورد مدت زمان صداها ضعیفتر هستند. محققان همچنین به طرز جالبی دریافته اند غیرلکنتیهایی که ناروانتر هستند، در تستها عملکرد ضعیفتری نسبت به غیر لکنتیهایی که روانتر هستند، دارند. آیا یافته ها در مورد این که افراد لکنتی نقایص یا ناهنجاریهایی در نواحی پردازش شنیداری مغز دارند را به یاد دارید؟ به نظر میرسد که احتمالا این نقایص مسبب پدید آمدن نمرات ضعیفتر در تستهای پردازش شنیداری مرکزی هستند.
هنگامی که آزمون گران، موجهای مغزی مرتبط با گوش دادن به محرک شنیداری را بررسی میکنند، یافتههای متناقضی بدست میآید، اما به نظر میرسد زیر گروهی از لکنتیها وجود دارند که پاسخهای ناهنجاری دارند. این زیرگروه، تأخیرهای طولانیتری بین محرک و پاسخهای موج مغزی و همچنین امواج مغزی کوتاهتری را نشان دادند. ممکن است این یافته منعکسکننده نتایجی در مطالعات آناتومی مغز باشد که زیر گروهی با ناهنجاریهایی در قشر شنیداری را مشخص کردند که برای افزایش روانی نسبت به سایرین استفاده بیشتری از بازخورد شنیداری تأخیر یافته میکردند. این یافتهها و سایر یافتهها در فصل 3 بیشتر توضیح داده خواهند شد.
آزمونهای شنیداری دوگوشی
در اوایل دهه 1960 روشی جهت ارزیابی غالب بودن نیمکرهای برای گفتار و زبان به وسیله سنجش این که کدام گوش در شنیدن صداهای گفتاری دقیقتر بوده، ایجاد شد. کیمورا (1961)، یک روانشناس کانادایی، آزمون شنیداری دو گوشی را اختراع کرد که به طور همزمان دو هجای متفاوت (مانند «با» و «دا») به صورت دوگوشی ارائه میکرد. یک هجای متفاوت برای هر گوش شنوندگان گزارش میداند که چه سیلابی را شنیدهاند. اعصاب شنوایی که گوشها را به نیمکرههای مغزی متصل میکنند بیشتر اطلاعات را به نیمکره سمت مقابل نسبت به نیمکره همان سمت میبرند. نتایج گویندگان طبیعی نشان داد که هجاهای ارائه شده به گوش راست (سمت مقابل نیمکره چپ که برای گفتار و زبان غالب است) غالباً گزارش شنیده شدنشان بود که به آن مزیت گوش راست برای گفتار گفته میشد.
این روش برای ارزیابی تفاوتهای برتری طرفی بین گروههای لکنتی و غیرلکنتی استفاده میشد. هرچند یافتههای متناقض دیگری نیز موجود میباشد، اما اغلب آزمونهای دوگوشی که از محرکهای زبانی مانند کلمات و جملات استفاده کردهاند. دریافتهاند افرادی که لکنت میکنند غالب بودن نیمکرهایشان برای درک گفتار به صورت برعکس میباشد. به این صورت که، غیر لکنتیها تمایل به غالب بودن نیمکره چپ دارند و لکنتیها بیشتر غالب بودن نیمکره راست را دارند. همانند سایر مطالعات پردازش شنیداری، محققان شروع به گمانهزنی در این زمینه کردند که همه لکنتیها در این موضوع مشابه نیستند؛ ممکن است زیرگروهی از آنها وجود داشته باشد که پردازش شنیداری ناهنجاری دارند.
بازخورد شنیداری و یکپارچگی حسی شنیداری
از زمانی که دموستنس، لکنتی یونان باستان گفتارش را با سخن گفتن بر فراز عرش دریای مدیترانه بهبود بخشید، مشاهده شد که تغییرات در بازخورد شنیداری میتواند روانی موقتی در افراد لکنتی ایجاد کند (برای مرور تا آن تاریخ، ون راپیر، 1982، را ببینید). از سوی دیگر، بازخورد شنیداری تأخیریافته میتواند لکنت مصنوعیای را در گویندگان طبیعی ایجاد کند (بلک، 1951؛ لی، 1951). توضیحات متنوعی در مورد تأثیرات بازخورد تغییر یافته بر روی افراد لکنتی پیشنهاد شده است که شامل (1) حواسپرتی، (2) تغییر چگونگی صحبت کردن لکنتیها (برای مثال بلندتر صحبت کردن)، و (3) جبران نقص در کنترل شنیداری گفتار لکنتیها. (بلاداستین، 1995؛ گاربر و مارتین، 1977).
سایر بازخوردهای حسی
یافتههای مرور شده در چند بخش اخیر مربوط به سیستم شنیداری بودند اما سایر سیستمهای حسی برای کنترل گفتار مهم هستند به خصوص لمس و حرکت. تعدادی از مطالعات این تفاوتها را نیافتند. شاید به دلیل این است که افزایش در بازخورد حسی که برای درکان استفاده میشود (برای مثال، گفتار آسان) برای برخی از افرادی که لکنت میکنند مؤثر است و برای برخی
هوا، صداسازی و تولید را به صورت هماهنگ ایجاد کنند و به این ترتیب صداهای گفتاری به راحتی با ترتیبی خاص و سرعتی مناسب تولید میشوند. بنابراین، گفتار لکنتی میباست نتیجه برخی اختلالات در انقباضات راحت و متوالی عضلانی باشد که برای حرکتهای ساختاری هماهنگ ضروری هستند. ون راپیر این موضوع را به عنوان «اختلال زمانی در برنامهریزی همزمان و موفق حرکات عضلانی» توضیح داده است (ون راپیر، 1971، صفحه 404، 1982، صفحه 415).
کنترل حرکات روان گفتار تا حدودی به درون داد حسی و همچنین تا حدودی به برون داد حرکتی بستگی دارد. در واقع، بخشی از کنترل هر حرکت پیچیدهای از اطلاعات حسیای استفاده میکند که این اطلاعات درباره جایی که ساختار هم اکنون قرار دارد و جایی که به منظور تولید میزان دقیق انقباض، تمام عضلات درگیر باید باشند. هنگامی که مغز حرکات لازم برای تولید صداها را برنامهریزی میکند از حافظههای ذخیره شده مربوط به حرکات گذشته و نتایج آنها در طرحریزی استفاده میکند. از حافظههای ذخیره شده مربوط به حرکات گذشته و نتایج آنها در طرحریزی استفاده میکند، این که چه چیز باید حرکت کند و همچنین این که چه زمانی و چگونه نتایج آکوستیکی و درکی مطلوب انجام شود- صداهای گفتاری. این بخش چندین قسمت از تحقیق را مرور میکند که به کنترل حرکتی تکالیف گفتار و غیرگفتاری لکنتیها توجه کرده است. مهم است به یاد داشته باشیم که حتی اگر توسط محققان به وضوح توضیح داده نشده باشد، بررسیهای مهارتهای حرکتی در واقع بررسیهای مهارتهای حسی – حرکتی میباشند.
زمان واکنش
به شرکت کننده گفته میشود که صفحه کامپیوتر را تماشا کند تا تصویری از یک شی بیاید و او به محض ظاهر شدن، نام آن شی را بگوید. زمان واکنش اوست. همان طور که نشان داده شد، زمان واکنش شامل آنالیز حسی، طرحریزی پاسخ و اجرای پاشخ میباشد. بنابراین اگر تصور شود که نقض اصلی، تأخیر در برخی جنبههای پردازش حسی، طرحریزی یا اجرای حرکتی است، این یک سیستم اندازهگیری مفید و بالقوه در تحقیقات لکنت میباشد. از سال 1976، آزمایشگرها نشان دادند که افرادی که لکنت میکنند (شامل کودکان) اغلی زمانهای واکنش کندتری نسبت به افرادی که لکنت نمیکنند دارند. این موضوع هم با محرک شنیداری و بینایی و هم با پاسخهایی شامل شروع کردن و پایان دادن یک واکه، فشردن لبها به یکدیگر و ایجاد حرکات تنفسی، مشاهده شده است. تفاوتها معمولاً زمانی بیشتر یافته شد که محرک معنادار زبانی برای آزمون زمان واکنش استفاده شد. این تفاوتها احتمالاً شواهد مربوط به تصویربرداری مغز را منعکس میکنند که پیشتر در این فثل توضیح داده شد و این بود که افرادی که لکنت میکنند ناهنجاریهایی در نواحی مغزی مرتبط با یکپارچگی حسی – حرکتی دارند
یافته های علمی جدید در مورد لکنت پیشنهاد میدهند افرادی که لکنت میکنند ساختار و عملکرد مغزشان نسبت به گویندگان روان تا حدودی متفاوت است. به نظر میرسد مغز افرادی که لکنت میکنند به دلیل انتقال مورثی یا احتمالا آسیب زود هنگام در گردآوری تمام عناصر زبان بیانی – مثلا از چه کلماتی استفاده شود و چگونه آنها کنار هم در یک جمله قرار داده شوند، در زمان مناسب و سرعت کافی برای گفتار سریع و روان، تا حدودی کارایی کمتری دارد. لکنت زبان از اختلالات شایع در کودکان 2و3 ساله می باشد. مرکز گفتاردرمانی لکنت در زمینه تشخیص لکنت و روش های اصلاح آنهمچنین گفتاردرمانی لکنت زبانفعالیت می نماید.دکتر لکنت زبان با تشخیص علائم لکنت به طرح بهترین برنامه درمانی برای کودکان می پردازد.
جهت تماس با کلینیک کاردرمانی و گفتاردرمانی جناب آقای دکتر صابر (کلینیک توانبخشی پایا در پاسداران ، کلینیک توانبخشی غرب تهران در سعادت آباد) باشماره 09029123536 تماس حاصل فرمایید.
اگر شما با فردی که لکنت میکند یا والدین کودکی که لکنت میکند صحبت کنید، ممکن است شما بخواهید عقیده کنونی در مورد دلایل لکنت را خلاصه کنید. فکر میکنم گفتن چیزی شبیه این میتواند کمک کننده باشد:
البته، این موضوع همیشه اتفاق نمیافتد. اما هنگامی که فردی موضوع پیچیدهای را میگوید یا عجله دارد یا واقعا هیجانزده یا ناراحت است، روان بودن در آن هنگام تا حدودی دشوارتر است.»
علل لکنت در کودکان 2ساله و 3ساله
به نظر میرسد لکنت در بسیاری از افراد اساس ژنتیکی دارد. اگرچه مطالعات دوقلوها و به فرزندخواندگی تایید کردند که ژنها باید با عوامل محیطی تعامل داشته باشند تا لکنت ظاهر شود.
تحقیقات جدید مشخص کرد در برخی افراد برخی ژنها مربوط به لکنت هستند.
ممکن است سببشناسی لکنت برای برخی لکنتیها عوامل مادرزادی باشد. این موارد ممکن است شامل ضربه فیزیکی در هنگام تولد یا رحم، فلج مغزی، عقبماندگی و موقعیتهای پر استرس احساسی باشد.
پسران تا حدودی بیش از دختران شروع به لکنت کردن میکنند، اما احتمال بهبودی دختران بیشتر است، بنابراین در سن مدرسه و پس از آن، پسرانی که لکنت میکنند بسیار بیشتر از دختران هستند.
لکنت ابتدای دوران کودکی ممکن است موقت باشد که در آن کودک به طور طبیعی بدون درمان یا با حداقل درمان، طی 18 ماه بهبود مییابد و یا ممکن است با ثبات باشد که اگر در آن کودک درمان نشود، سه سال یا بیشتر لکنت خواهد کرد.
به نظر میرسد لکنت موقت و با ثبات نتیجه یک عامل ژنتیک شایع باشد (یک ژن تنها یا چندین ژن) اما احتمالا حالت با ثبات لکنت عوامل ژنتیکی اضافهای دارد که از بهبودی جلوگیری میکند.
به نظر میرسد بهبودی طبیعی از لکنت با عوامل زیر مرتبط باشد: (a) نمرات خوب در آزمونهای واجشناختی، زبان و مهارتهای غیر کلامی؛ (b) نداشتن سابقه خانوادگی لکنت یا اعضای خانواده که بهبودی طبیعی از لکنت را داشته باشند، (c) سن کم شروع لکنت و (d) دختر بودن.
مطالعات تصویربرداری مغز بزرگسالانی که لکنت میکنند ناهنجاریهای مختلفی در حین صحبت کردن و به خصوص در حین لکنت را نشان داده است. یک ناهنجاری فعالیت بیش از حد نواحی سمت راست مغز که با ساختارهای گفتار و زبان نیم کره چپ همولوگ هستند و معمولا توسط غیر لکنتیها استفاده میشود. یک ناهنجاری دیگر عدم فعالیت در قشر شنیداری چپ است.
تفاوتهای نوروآناتومیک مشاهده شده با تصویربرداری مغز شامل (a) ناهنجاریها در پلانوم تمپورال (مربوط به پردازش شنیداری) و در جایروس (نواحی بالا آمده روی سطح مغز) در نواحی گفتار و زبان و (b) مسیرهای کم تراکم فیبر متصلکننده نواحی درک، تصمیمگیری و اجرای گفتاری میباشد.
به دست آوردن روانی کوتاه و بلندمدت در لکنتیها همراه با کاهش در فعالیتهای نیم کره راست و افزایش در فعالیت مناطق گفتار، زبان و شنیداری نیم کره چپ میباشد.
در تکالیف پردازش حسی، لکنتیها پردازش با دقت کمتر و کندتر دارند. به خصوص برای محرک شنیداری و عدم غالب بودن نیم کره چپ برای پردازش.
بزرگترین نقصهای عملکرد هنگامی که محرک پیچیده زبانی استفاده میشود، رخ میدهد.
پوشاندن گوش و دیگر تغییرات در بازخورد شنیداری روانی موقت ایجاد میکند که این موضوع پیشنهاد میدهد که نابهنجاریها، نقصها یا تاخیرها در بازخورد شنیداری ممکن است به لکنت مربوط باشد.
در تکالیف کنترل حسی- حرکتی، لکنتیها زمانهای واکنش کندتری را نشان میدهند به خصوص هنگامی که محرک از لحاظ زبانی پیچیده است. لکنتیها هنگامی که تکالیف حرکتی متوالی و تکالیف شنیداری- حرکتی را انجام میدهند، کندتر و کم دقتتر هستند و غالب بودن نیم کره چپشان کمتر است.
هنگامی که بار زبانی بیشتر است سیستم حرکتی گفتار لکنتیها تغییرپذیرتر است؛ بار زبانی بیشتر هم چنین با لکنت بیشتر در ارتباط است.
به نظر نمیرسد لکنتیها از غیر لکنتیها عصبیتر باشند اما شواهدی وجود دارد که هنگام بالا بودن سطح تحریک خودکار آنها، احتمال رخ دادن لکنت بیشتر است.
به نظر میرسد که لکنتیهای کودک و بزرگسال به عنوان یک گروه، طبع حساستری دارند. ممکن است این حساسیت با فشار فیزیکی بیشتر در عضلات گفتاری برای برخی افراد همراه باشد.
لکنت زبان از اختلالات گفتار در سنین پیش از دبستان می باشد که می تواند به صورت لکنت زبان ناگهانی کودکان یا تدریجی نمایان شود. گفتاردرمانی لکنت در زمینه تعیین شدت اختلال و درمان لکنت زبان در کودکان فعالیت می نماید. دکتر لکنت با بررسی گفتار کودکان سه تا پنج ساله مبتلا به لکنت زبان و تشخیص مشکلات مرتبط با لکنت به طراحی بهترین روش درمانی برای آنان می پردازد. با توجه به این نکته که لکنت زبان کودکان یک اختلال چند وجهی می باشد توجه به تمام جنبه های درمانی نظیر روانشناسی و کنترل اضطراب، گفتاردرمانی لکنت زبان و درمان های حسی حرکتی در بهبود لکنت زبان ناگهانی در کودکان مهم و موثر می باشد. مرکز گفتاردرمانی لکنت زبان دکتر صابر با دارا بودن امکانات پیشرفته و روز دنیا در کنار تیم متخصصان توانمند خود بهترین نتیجه درمانی را در درمان لکنت زبان کودکان بدست می آورند.
جهت تماس با کلینیک کاردرمانی و گفتاردرمانی جناب آقای دکتر صابر (کلینیک توانبخشی پایا در پاسداران ، کلینیک توانبخشی غرب تهران در سعادت آباد) باشماره 09029123536 تماس حاصل فرمایید.
علل لکنت در کودکان 2ساله و 3ساله
به نظر میرسد لکنت در بسیاری از افراد اساس ژنتیکی دارد. اگرچه مطالعات دوقلوها و به فرزندخواندگی تایید کردند که ژنها باید با عوامل محیطی تعامل داشته باشند تا لکنت ظاهر شود.
تحقیقات جدید مشخص کرد در برخی افراد برخی ژنها مربوط به لکنت هستند.
ممکن است سببشناسی لکنت برای برخی لکنتیها عوامل مادرزادی باشد. این موارد ممکن است شامل ضربه فیزیکی در هنگام تولد یا رحم، فلج مغزی، عقبماندگی و موقعیتهای پر استرس احساسی باشد.
پسران تا حدودی بیش از دختران شروع به لکنت کردن میکنند، اما احتمال بهبودی دختران بیشتر است، بنابراین در سن مدرسه و پس از آن، پسرانی که لکنت میکنند بسیار بیشتر از دختران هستند.
لکنت ابتدای دوران کودکی ممکن است موقت باشد که در آن کودک به طور طبیعی بدون درمان یا با حداقل درمان، طی 18 ماه بهبود مییابد و یا ممکن است با ثبات باشد که اگر در آن کودک درمان نشود، سه سال یا بیشتر لکنت خواهد کرد.
به نظر میرسد لکنت موقت و با ثبات نتیجه یک عامل ژنتیک شایع باشد (یک ژن تنها یا چندین ژن) اما احتمالا حالت با ثبات لکنت عوامل ژنتیکی اضافهای دارد که از بهبودی جلوگیری میکند.
به نظر میرسد بهبودی طبیعی از لکنت با عوامل زیر مرتبط باشد: (a) نمرات خوب در آزمونهای واجشناختی، زبان و مهارتهای غیر کلامی؛ (b) نداشتن سابقه خانوادگی لکنت یا اعضای خانواده که بهبودی طبیعی از لکنت را داشته باشند، (c) سن کم شروع لکنت و (d) دختر بودن.
مطالعات تصویربرداری مغز بزرگسالانی که لکنت میکنند ناهنجاریهای مختلفی در حین صحبت کردن و به خصوص در حین لکنت را نشان داده است. یک ناهنجاری فعالیت بیش از حد نواحی سمت راست مغز که با ساختارهای گفتار و زبان نیم کره چپ همولوگ هستند و معمولا توسط غیر لکنتیها استفاده میشود. یک ناهنجاری دیگر عدم فعالیت در قشر شنیداری چپ است.
تفاوتهای نوروآناتومیک مشاهده شده با تصویربرداری مغز شامل (a) ناهنجاریها در پلانوم تمپورال (مربوط به پردازش شنیداری) و در جایروس (نواحی بالا آمده روی سطح مغز) در نواحی گفتار و زبان و (b) مسیرهای کم تراکم فیبر متصلکننده نواحی درک، تصمیمگیری و اجرای گفتاری میباشد.
به دست آوردن روانی کوتاه و بلندمدت در لکنتیها همراه با کاهش در فعالیتهای نیم کره راست و افزایش در فعالیت مناطق گفتار، زبان و شنیداری نیم کره چپ میباشد.
در تکالیف پردازش حسی، لکنتیها پردازش با دقت کمتر و کندتر دارند. به خصوص برای محرک شنیداری و عدم غالب بودن نیم کره چپ برای پردازش.
بزرگترین نقصهای عملکرد هنگامی که محرک پیچیده زبانی استفاده میشود، رخ میدهد.
پوشاندن گوش و دیگر تغییرات در بازخورد شنیداری روانی موقت ایجاد میکند که این موضوع پیشنهاد میدهد که نابهنجاریها، نقصها یا تاخیرها در بازخورد شنیداری ممکن است به لکنت مربوط باشد.
در تکالیف کنترل حسی- حرکتی، لکنتیها زمانهای واکنش کندتری را نشان میدهند به خصوص هنگامی که محرک از لحاظ زبانی پیچیده است. لکنتیها هنگامی که تکالیف حرکتی متوالی و تکالیف شنیداری- حرکتی را انجام میدهند، کندتر و کم دقتتر هستند و غالب بودن نیم کره چپشان کمتر است.
هنگامی که بار زبانی بیشتر است سیستم حرکتی گفتار لکنتیها تغییرپذیرتر است؛ بار زبانی بیشتر هم چنین با لکنت بیشتر در ارتباط است.
به نظر نمیرسد لکنتیها از غیر لکنتیها عصبیتر باشند اما شواهدی وجود دارد که هنگام بالا بودن سطح تحریک خودکار آنها، احتمال رخ دادن لکنت بیشتر است.
به نظر میرسد که لکنتیهای کودک و بزرگسال به عنوان یک گروه، طبع حساستری دارند. ممکن است این حساسیت با فشار فیزیکی بیشتر در عضلات گفتاری برای برخی افراد همراه باشد.
اضطراب و تحریک خودکار (اتونومیک) و لکنت ناگهانی
شنوندگان معمولی ممکن است فکر کنند که مردم به دلیل این که عصبی هستند لکنت ناگهانی میکنند. دانشمندان، بر اساس همین تصور، از لغاتی همچون «اضطراب»، «تحریک خودکار»، و «احساس منفی» برای مشخصکردن حالتهای احساسی که ممکن است باعث لکنت شوند یا آن را همراه کنند، استفاده میکردند. واژه کلی «اضطراب» به طور کل حالتی از نگرانی هوشیارانه درباره رویدادی در آینده را توصیف میکند. هنگامی که واژه «تحریک خودکار» به روشی مشابه استفاده میشود، نشاندهنده فعالشدن سیستم عصبی سمپاتیک میباشد که بدن را برای فعالیتی همچون مبارزه با پاسخ مبارزهای آماده میکند. تحقیق درباره اضطراب و لکنت بیش از ۵۰ سال است که ادامه دارد. اخیراً، بلاداستین و راتنر بیش از ۱۲ مطالعه که لکنتیها و غیر لکنتیها را با اندازهگیریهای مختلف از اضطراب مقایسه میکرد، بازبینی کردند و دریافتند که بیش از نیمی از مطالعات تفاوتی را مشخص نمیکنند. هرچند، تعداد زیادی از آنها فهمیدهاند که لکنتیها در برخی اندازهگیریها عصبی تر هستند. ممکن است زیرمجموعهای از لکنتیها باشند که عصبی تر هستند و مطالعاتی که اتفاقاً افراد بیشتری از این زیرمجموعه را در مطالعهشان داشتهاند گروه لکنتی را عصبی تر مییابند. شکی نیست که برخی از مطالعات اضطراب اجتماعی ممکن است این واقعیت را منعکس کند که سالهای لکنت ممکن است باعث شود فردی که لکنت میکند در موقعیتهای اجتماعی عصبی تر باشد.
به طور خلاصه، تحقیقات نشان دادهاند سطوح بالای اضطراب که بهوسیله خطر شوک الکتریکی ایجاد میشود، میتواند در گویندگان معمولی رفتارهای مشابه لکنت ناگهانی ایجاد کند. علاوه بر این، شواهدی وجود دارد که تغییرات در فیزیولوژی مربوط به گفتار تحت شرایطی از اضطراب در لکنتیها رخ میدهد اما در غیر لکنتیها رخ نمیدهد. در نهایت، چندین مطالعه که از اندازهگیریهای فیزیولوژیک اضطراب استفاده میکردهاند نشان دادهاند که لکنتیها و غیر لکنتیها اضطراب برابری دارند اما تنها لکنتیها تأثیرات را در گفتارشان بهصورت افزایش ناروانی نشان دادند.
لکنت زبان ناگهانی و اضطراب
بسیاری از ما که با کودکانی که لکنت میکنند کار میکنیم اغلب از والدین میشنویم که کودکان بسیار حساس است. پیش از سؤال پرسیدن، این والدین اغلب میگویند که حتی قبل از شروع لکنت، کودک بهراحتی از تغییرات در زندگی روزمرهاش ناراحت میشده یا با غریبهها نسبت به نزدیکانش خجالتی تر بوده. این ویژگیهای احساسی و رفتاری ممکن است بخشی از فیزیولوژی به ارث رسیده کودک یا طبع باشد. به نظر میرسد برخی کودکان با طبعهای حساس یا کم رو متولد شده باشند بهاحتمال زیاد به افراد و موقعیتهای جدید با افزایش تنش عضلات و نشانههای فیزیولوژیک استرس، واکنش نشان میدهند.
در کتاب عالی بروتن و شومیکر به نام اصلاح لکنت ، تصویر اولیه مهمی از لکنت، طبع و اضطراب ارائه شده است. بهجای استفاده از واژه «طبع»، آنها به «تفاوتهای افراد در شرطی شدن و بازفعالی خودکار» اشاره کردهاند. آنها پیشنهاد دادند که برخی افراد پیشزمینه لکنت را دارند چرا که آنها تحت شرایط پراسترس به طور اساسی احتمال بیشتری برای عدم موفقیت گفتاری دارند. علاوه بر این، به نظر میرسد این افراد هم چنین بیشتر شرطی هستند که این احتمال را بیشتر میکند که عدم موفقیتهای اولیه تحتفشار به رفتارهای لکنت که بسیار آموزشی هستند، افزایش یابد.
برای مثال، یک طبع باز فعال ممکن است موجب افزایش تنش فیزیکی در یک کودک گردد. هنگامی که او ناروان است و بنابراین یک چرخه یادگیری از ناروانی منجر به ناروانیهای شدیدتر میشود که در نهایت منجر به لکنت مزمن میشود. از سوی دیگر، یک طبع آرام در کودکی که میزان ناروان است، ممکن است به او اجازه دهد تا آرام بماند، به ناروانی توجه نکند و بنابراین آغازین را گسترش ندهد.
دادهها در مورد میزان حساسیت افرادی که لکنت میکنند ناچیز است اما آن چه که موجود است مطالعات پرسشنامهای نشانههایی یافتهاند که بزرگسالان و کودکانی که لکنت میکنند هر دو نسبت بهغیر لکنتیها حساستر هستند. این موضوع حداقل با یک مطالعه از اندازهگیری فیزیولوژیک حساسیت تأیید شده است.
با دردستداشتن این مدرک که حداقل برخی افرادی که لکنت میکنند طبعهای حساستری دارند، احتیاج داریم بپرسیم که چگونه ممکن است این موضوع بهوسیله احساس از اختلال روانی ابهامزدایی کند. روانشناسهایی که طبع را مطالعه میکنند بادقت به تنظیم و بیان احساس در افرادی که طبعهای حساس دارند نگاه کردند. شاهد خوبی از مطالعات بیماران طبیعی و بیمارانی که مغزشان آسیبدیده وجود دارد که تنظیم احساس یک عملکرد یکطرفه شده است. به نظر میرسد احساساتی که توسط نیم کره چپ تنظیم میشود رفتارهایی همچون نزدیک شدن، اکتشاف و عمل را تحریک میکند درحالیکه احساساتی که توسط نیم کره راست تنظیم میشود رفتارهایی همچون اجتناب، کنارهگیری و توقف عمل را تحریک میکند. مطالعات فعالیت الکتریکی در مغز نشان میدهد افرادی که طبعهای حساسی دارند نیم کره راستشان برای رفتارهای احساسی غالب است. این موضوع به این معناست که اگر لکنتیها بهعنوان یک گروه از لحاظ خلقوخو واکنشی باشند، ممکن است آنها بهصورت مادرزادی گرایش به سمت رفتارهایی داشته باشند که توسط احساسات نیم کره راست تحریک میشوند – اجتناب، کنارهگیری و توقف عمل.
چگونگی تأثیر این موضوع بر گفتار هنوز مشخص نیست، اما وبستر (b 1993) حدس زد هنگامی که افرادی که لکنت میکنند از لحاظ احساسی تحریک شوند، در آن موقع تمایلات نیم کره راست، مانند اجتناب و کنارهگیری، میتواند با دخالت کردن در طرحریزی و آغاز گفتار بر SMAهای نیم کره چپ آنها تأثیر بگذارد. حدس من درباره رابطه بین احساس و لکنت این است که یک جنبه مهم از غالب بودن نیم کره راست، یعنی رفتارهای احساسی، توقف رفتار در جریان میباشد. این پدیده بهخوبی توسط جفری گری (۱۹۸۷) توضیح داده شده است، روانشناسی که پاسخ سیستم عصبی مرکزی به استرس را مطالعه میکرد. او پیشنهاد میدهد زمانی که فردی ترس یا ناکامی را تجربه میکند یک سیستم بازدارنده رفتاری در مغز سه نوع متفاوت از رفتار را افزایش میدهد (a) ثابت نگهداشتن که شامل انقباضات عضلانی گسترده میباشد که تنش و عدم تحرک بیصدا را ایجاد میکند؛ (b) فرار؛ یا (c) اجتناب. امکان دارد که چنین رفتارهایی هم با رفتارهای اصلی (تکرار، کشیده گویی و قفل) و هم رفتارهای ثانویه (فرار و اجتناب) در گفتار آشکار شوند.
لکنت زبان ناگهانی در کودکان سه ساله
ممکن است یافتههای کاگان، رزنیک و اسنیدمن حمایت غیر مستقیمی برای این احتمال باشد که کودکان حساستر واکنش دهیشان را با ایجاد سطوح بالاتر از فشار فیزیکی، بهخصوص در عضلات حنجره، هنگامی که در موقعیتهای ناآشنا یا تهدیدکننده صحبت میکنند، آشکار سازند. من حدس میزنم برخی کودکانی که هم حساس هستند و هم سیستمهای حرکتی گفتار شکنندهای دارند ممکن است به ناروانیهای تکراری اولیه با افزایش فشار بهخصوص در ناحیه حنجره پاسخ دهند. ممکن است این فشار بعدها با ایجاد تکرارها، کشیده گوییها و قفلهایی که به طور ناگهانی خاتمه مییابند و در بسیاری از کودکان هنگامی که لکنت تثبیت میشود، ایجاد میشوند، گفتار را مختل کند. سایر کودکانی که حساسیت بالایی دارند و زمینه داشتن شکستهای گفتاری حرکتی را دارند ممکن است ناروانیهایشان را با کشیده گوییها و قفلهای همراه با تنش در پاسخ به موقعیتهای دشوار احساسی شروع کنند. چند ژنی بودن افرادی که لکنت میکنند و منحصربهفرد بودن الگوی لکنتشان در بخشهای پیشروی فصل بعد در مورد عوامل رشدی و یادگیری بیشتر موردبحث قرار خواهد گرفت.
مطالعات تصویربرداری مغز فعالیت زیاد در حین لکنت در منطقهای به نام اینسولا سمت راست و قشر سینگولیت قدامی را نشان داد است. هر دوی این نواحی ارتباطات محکمی با آمیگدالا دارند که در حالت ترس یک ساختار عمده است. احتمال دارد که برخی از فعالیتهای نیم کره راست در حین لکنت کردن تشدید شوند و در حین روانی تنظیم شده کاهش یابد که ممکن است تحریک احساسی منفی را منعکس کند. دلیل من این است که اولاً بسیاری از مطالعات که برای این مطلب مرور شدند پیشنهاد میدهند که تصمیمگیری و تولید گفتاری لکنتیها در مناطق همولوگ بروکا، ورنیکه و نواحی به همپیوند دهنده در نیم کره راست متمرکز شده است. ثانیاً، احساساتی که در انسان در نیم کره راست مغز یکطرفه شده است، احساساتی هستند که مربوط به ترس هستند – اجتناب، فرار و توقف رفتار در جریان.
ثالثاً، به دلیل این که احساسات قوی تمایل به تسلط داشتن بر پردازشهای عصبی در نواحی مجاور دارند، ممکن است این احساسات پردازش گفتاری در جریان را به روشهای همانند آن چه که بر همه رفتارها اثر میگذارند، شامل رفتارهای اجتنابی، رفتارهای فرار و قفلها، مختل کنند. بخشی که شما بهتازگی خواندید – در مورد احساسات و لکنت – پیشنهاد میدهد که احساسات نقش مهمی در پیشرفت لکنت ایفا میکند. در برخی موارد هم چنین ممکن است لکنت در علت آنها نیز نقش داشته باشد. لازم است همه این اطلاعات در کنار یکدیگر در یک تعریف متحد قرار داده شود تا دقیقتر توضیح دهد چگونه احساس بر لکنت تأثیر میگذارد (و برعکس)، و همینطور این که افراد چگونه ممکن است در این جنبه متفاوت باشند. برخی جنبههای دیدگاه یکپارچه از لکنت و احساسات در مدل ارائه شده توسط والدن و همکارانش (۲۰۱۲) پیشنهاد شده است. هرچند دیدگاه آنها (مدل دوگانه تنش حساسیت لکنت) متغیرهای احساسی و متغیرهای گفتار – زبان هر دو را در بر میگیرد، اما من تنها آن چه که آنها درباره احساسات فرض کردهاند را توضیح خواهم داد. آنها پیشنهاد میدهند کودکانی که لکنت میکنند ممکن است پیشزمینههای اساسی (حساسیتها) که آنها را نسبت به محرک جدید بسیار حساس میسازد، داشته باشند. این پیشزمینهها در بن پیشزمینهها در کودکان مختلف بیشتر یا کمتر خواهد بود. برای این که پیشزمینه فعال شود کودک باید با تعدادی استرس محیطی برخورد کند؛ بنابراین، ممکن است کودک بر اساس استرسی که تجربه میکند و درجه پیشزمینهای که دارد کموبیش در هر موقعیتی لکنت کند. محرکی که کودک در این مورد به آن واکنش نشان میدهد تجربه داشتن برخی مشکلات در صحبتکردن است (ناروانی یا سایر اختلالات گفتاری). واکنش احساسی کودک به مشکل، در یک الگوی چرخهای مشکل را افزایش خواهد داد. البته، هر کودکی پیشزمینههای دیگری همچون نقصهای زبان یا گفتار که با حساسیتهای احساسی تعامل میکنند را خواهد داشت.
امید است که تحقیقات آینده شواهدی را برای حمایت این فرضیهها و سایر دیدگاههای تئوری در مورد لکنت، ارائه خواهد کرد. لازم است که چارچوبهای تئوری جدید تعریفهایی از این که چگونه ممکن است احساس بر بهبودی از لکنت تأثیر بگذارد را شامل شوند – بهوسیله درمان با بهبودی طبیعی – و پیشنهاد دهند که آیا بهبودی میتواند با درمان احساسات همراه با رفتارهای لکنت پیشرفت کند یا خیر. مثالی از تحقیق جدید که به ساختن مدلهای ارتباطی بین لکنت و احساس کمک خواهد کرد، تحقیق کنگ در مورد ژنهای مربوط به لکنت است که پیشتر در این فصل توضیح داده شد. این کار ژنی را مشخص کرد (GNPTG) که هم با کنترل حرکتی و هم با تنظیم احساسی در ارتباط است. بررسی در مورد چگونگی پاسخ افراد دارای این ژن به درمان و این که چگونه ممکن است درمان برای بهتر کردن اثر این ژن تنظیم شود، گامی بسیار مهم روبهجلو است.
البته، مدلهای نظری تکمیلی لکنت باید تمام عوامل اساسی توضیح داده شده در این متن را در بر بگیرد – نهتنها ژنتیک و احساس (بلکه ساختار و عملکرد مغز، پردازش حسی، کنترل حسی – حرکتی و زبان. بهعلاوه، عوامل رشدی و محیطی نیز باید شامل شود.)
سوالات متداول:
1-تفاوت لکنت طبیعی و پاتولوژیک در کودکان ۲ تا ۵ سال چیست؟
لکنت طبیعی معمولاً کمتر از ۶ ماه طول میکشد، بدون تنش عضلانی است و کودک از آن آگاه نیست. در لکنت پاتولوژیک، کودک کلمات را میکشد یا از صحبت اجتناب میکند.
2-آیا لکنت ناگهانی در این سنین نیاز به گفتاردرمانی دارد؟
اگر لکنت بیش از ۶ ماه ادامه یابد، همراه با قفل شدن کلمات یا لرزش فک باشد، مراجعه به گفتاردرمانگر ضروری است.
لکنت زبان یک اختلال ارثی یا مادرزادی است که ابتدا زمانی ظاهر میشود که کودک در حال یاد گرفتن همگاهنگیهای پیچیده و سریع تولید گفتار و زبان است. کودکانی که بهبودی نمییابند اما در لکنت باثبات میشوند همانهایی است که ممکن است نقضهای زیادتری در شبکههای عصبی مغزشان داشته باشند. دکتر لکنتبا بررسی رشد زبان و گفتار کودک و بررسی علل لکنت زباندر کودکان به صورت تخصصی بر رویگفتاردرمانی لکنتفعالیت می نماید. متخصصین گفتاردرمانی لکنت زبان در مرکز دکتر صابر با استفاده از تکنیک های مختلف درمانی و تجهیزات پیشرفته مرکز و ارائه تمرین برای لکنت زبان کودکان به درمان این اختلال در کودکان می پردازند.
جهت تماس با کلینیک کاردرمانی و گفتاردرمانی جناب آقای دکتر صابر (کلینیک توانبخشی پایا در پاسداران ، کلینیک توانبخشی غرب تهران در سعادت آباد) باشماره 09029123536 تماس حاصل فرمایید.
لکنت زبان در کودکان
تحقیقات جدید گفتاردرمانی برروی لکنت سفری طولانی و پیچیده را از آزمایشگاه تراویس در آیووا درسال 1924، پشت سر گذاشتهاند. هنوز در بسیاری از مسیرها همان یافتههای اولیه کاملاً بیربط نیستند. فرضیه تراویس که لکنت را به عنوان مشکلی در هماهنگ کردن دو سمت مغز برای گفتار در نظر گرفت، دوباره به صورت دیدگاهی پدیدار شده است، که لکنت را به عنوان مشکلی در هماهنگی شبکههای چندگانه مغزی برای گفتار با شبکههایی که برای زبان، شناخت و احساس هستند در نظر میگیرد. این فعالیت عجیب در تمامی گویندگان از کار میافتد، زمانی که منابع مورد نیاز برای پردازش زبان، شناخت یا احساس به طور آنی ظرفیتهای موجود سیستم عصبی مرکزی را تخلیه میکنند و ظرفیت بسیار اندکی را برای پیچیدگیهای تولید سریع و ملایم گفتار باقی میگذارند، و نتیجه آن ناروانی طبیعت است. به نظر میآید افرادی که لکنت میکنند در اختصاص دادن منابع به تولید گفتار در شرایطی که نیاز زیادی داشته باشند، مشکل دارند. آنها یک سیستم تولید و گفتار حساستر (آسیبپذیرتر) را به ارث برده یا اکتساب کردهاند- فردی که در حالتهای گوناگون بسیاری برای پرداختن به حالت هنجار سریع و ملایم گفتار کم توان است، احتمالا به دلیل این است که مسیرهای عصبی استفاده شده در تولید گفتار کارایی که میبایست داشته باشند را ندارند.
ممکن است این سیستم تولید گفتار حساس (آسیبپذیرتر) در کودکانی به طور طبیعی از لکنت بهبود مییابند خودش بهبود یابد و نسبت به اختلال مقاومتر شود. به دلیل ویژگی انعطافپذیری عصبی بسیار زیاد در کودکان، مغز برخی از این کودکان به طور خود انگیخته مسیرهای جدید و کارآمدتریتر را برای گفتار ایجاد میکند و کاملاً روان میشوند. ممکن است سایرین بهبود یابند به این دلیل که آنها یاد بگیرند تا با آرامتر صبحت کردن جبران کنند یا روشهای دیگری را برای هدایت کردن منابع به منظور مقاومت در برابر اختلال مییابند. به نظر میآید کودکانی که بهبودی نمییابند وارد یک چرخه واکنشدهی به ناروانیهایشان با استفاده از فشار دادن عضلات، تلاش کردن برای رهایی، و حتی اجتناب کردن از کلمات و موقعیتهای سخت شدهاند. این واکنشها که شدیداً یاد گرفته میشوند- تحت تأثیر شخصیت فرد و مردمی که در اطرافش هستند، قرار میگیرند و تبدیل به بخشی از الگوهای لکنت فرد میشوند و بر روشی که او در مورد صبحت کردن فکر و احساس میکند، تأثیر میگذارند
نکاتی درباره لکنت زبان
لکنت در همه فرهنگ ظاهر میشود و حداقل 40 قرن است که برای بشر یک مشکل به حساب میآید.
لکنت به وسیله یک سری اختلالات پر بسامد یا شدید مشخص میشود که جریان رو به جلو گفتار را به تأخیر میاندازند.
لکنت در کودکی آغاز میشود و معمولاً با رشد کودک به بزرگسالی شدیدتر میشود مگر اینکه او با یا بدون درمان رسمی بهبود یابد.
رفتارهای اصلی لکنت تکرارها، کشیدهگوییها و قفلها هستند. رفتارهای ثانویه نتیجه تلاشها برای رهایی و اجتناب از رفتارهای اصلی هستند و شامل رفتارهای همراه فیزیکی لکنت، مانند پلک زدن یا رفتار همراه کلامی مانند، جانشینیهای کلمه هستند.
احساسات و نگرشها نیز میتوانند اجزای مهمی از لکنت باشند که واکنشهای احساسی فرد لکنتی را نسبت به تجزیه ناتوانی برای روان صبحت کردن و نسبت به پاسخهای شنوندگان به لکنتش، بازتاب میکنند. احساسات واکنشهای عاطفی سریعی هستند و شامل ترس، خجالت کشیدن، و شرمندگی هستند. نگرشها به آرامی از تجربیات منفی تکراری مرتبط با لکنت، نمایان میشوند. برای مثال باور فرد لکنتی است که شنوندگان هنگامی که لکنت او را میشنوند، فکر میکنند که او احمق است.
لکنت بین 18 ماهگی و بلوغ آغاز میشود اما اغلب بین 2 و 5 سالگی، با یک اوج دقیقاً پس از 3 سالگی آغاز میشود ممکن است اولین ظهور آن افزایش تدریجی در تکرارهای ساده کلمات و صداها باشد یا شروع ناگهانی تکرارهای چندگانه که گاهی اوقات با کشیدهگوییها و قفلها نیز همراه است.
شیوع لکنت حدود 1 درصد است. بروز آن حدود 5 درصد است. میزان بهبودی بدون درمان حرفهای حدود 75 درصد کودکانی است که سابقه لکنت داشتهاند. نسبت مرد به زن در کودکان مدرسهرو و بزرگسالان حدود 3:1 است امام ممکن است در کودکان بسیار خردسال که شروع به لکنت کردهاند کمتر، نزدیک به 1:1 باشد. بیشتر دخترها در اوایل کودکی بهیود مییابند که نسبت مردان دارای اختلال پیش از سنین پیش دبستانی را افزایش میدهد.
بیشتر افرادی که لکنت میکنند میتوانند کلماتی را که در یک متن بر روی آنها لکنت خواهند کردن پیش از خواندن با صدای بلند، پیشبینی کنند (انتظار)، و اغلب تمایل دارند بر روی بسیاری از کلمات یکسان در هر بار خواندن یک متن تکراری، لکنت کنند (ثبات) بسیاری از لکنتیها زمانی که یک متن را چندین مرتبه میخوانند، بسامد لکنتشان کاهش مییابد (تطابق).
لکنت در بافتهای دستوری مشخص با بسامد بیشتری رخ میدهد. ماهیت این بافتهای دستوری تا حدودی در بزرگسالان و کودکان متفاوت است.
شرایط مختلف بسامد لکنت را کاهش میدهند. اثرات آنها ممکن است قابل نسبت دادن به تغییرات در الگوهای گفتاری، کاهش در فشارهای ارتباطی، یا هر دو باشند. تحقیق بر روی این شرایط ایجادکننده روانی نشان میدهد که ممکن است لکنت به وسیله شرایطی کاهش یابد که تقاضا برای کنترل حرکتی گفتار و عملکردهای شکلگیری زبان را کاهش میدهند.
سؤالات مورد بررسی در ارائه تمرین برای لکنت زبان
1- چه چیزی ممکن است برخی رفتارهای اصلی کودکان را از تکرارها به کشیدهگوییها به قفلها تغییر دهد؟
2- تفاوت رفتارهای اصلی و ثانویه در لکنت چیست؟
3- زمانی که لکنت تعریف میشود، از چه نوع تردیدهای دیگری میبایست تمایزگذاری شود؟
4- برخی از احساسات و نگرشهایی ممکن است افراد دارای لکنت داشته باشند چیست و منشأ آنها چیست؟ آیا غیر لکنتیها هرگز چنین احساساتی داشتهاند؟
5- محدوده سنی برای شروع لکنت چند است (کمترین و بیشترین سنی که شروع به طور معمول در آن گزارش میشود)؟ چرا ممکن است لکنت در آن سن اتفاق بیافتد؟
6- چه تفاوتی بین «بروز» و «شیوع» وجود دارد؟
7- محققان هنگام تلاش برای تعیین تعداد لکنهایی که بدون درمان بهبودی یافتهاند، با چه مشکلاتی مواجه شدند؟
8- چرا ممکن است نسبت لکنتهای مرد به زن با سن تغییر کند؟
9- به چه روشهایی لکنت قابل پیشبینی است؟ به چه روشهایی تغییر مییابد؟
10- چرا پاسخ به این سؤال دشوار است، «دلیل لکنت چیست؟»
سوالات متداول:
1-آیا تمرینات ریتمیک مانند شعرخوانی مؤثرند؟
بله، استفاده از الگوهای ریتمیک (مثل شعر، ترانه یا تکیهکلامهای موزون) به دلیل ایجاد ساختار قابل پیشبینی در گفتار، میتواند لکنت را کاهش دهد.
2-بهترین تمرینهای تنفسی برای کاهش لکنت زبان چیست؟
تمرین تنفس دیافراگمی (شکمی) بسیار مؤثر است. در این روش، هنگام دم عمیق از طریق بینی، شکم باید به جای قفسه سینه بالا بیاید. سپس بازدم آرام و کنترلشده از طریق دهان انجام میشود. این تمرین به کاهش تنش عضلانی و بهبود روانی گفتار کمک میکند.