دسته: توانبخشی کودکان

گفتاردرمانی و یکپارچگی حسی

یکی از نکات قابل توجه در آموزش گفتار در کودکان پی بردن به شیوه یادگیری کودک و استفاده از حداکثر توانایی های او برای آموزش می باشد. مرکز گفتاردرمانی کودکان دکتر صابر با استفاده از تجربه درمانگران این رشته در کنار تجهیزات پیشرفته مرکز نظیر اتاق حسی، اتاق شنیداری و تکنیک های یکپارچگی حسی  در زمینه درمان یکپارچگی حسی و گفتار کودکان به صورت تخصصی فعالیت می نماید. کاردرمانی حسی و گفتاردرمانی حسی به صورت هم زمان می تواند بهبودی گفتار را در کودکان تسریع بخشد.

جهت تماس با کلینیک کاردرمانی و گفتار درمانی جناب آقای دکتر صابر (کلینیک توانبخشی پایا در پاسداران ، کلینیک توانبخشی غرب تهران در سعادت آباد) باشماره 09029123536 تماس حاصل فرمایید.

حس لمس، حس حرکت: حس‌های لمس و حرکت، در واقع دو وسیله‌ی یادگیری برای شیوه‌ی پردازش اطلاعات می‌باشند:

حس لمس: یعنی آگاه شدن از حرکت نشأت گرفته از اندام‌های پایانه‌ی حسی در عضلات، تاندون‌ها، مفاصل و گاهی وقت‌ها مجرای شنوایی گوش‌ها (نیکولوسی و همکاران 2004).

حس حرکت: یادگیرندگان از طریق حس لمس و حس حرکت ترجیح می‌دهند تا از طریق لمس کردن با دست‌ها، چیزی بیاموزند، فرصت داشته باشند تا بایستند و کاری را انجام دهند، قدم بزنند، و یا در برخی موارد، کارکرد چیزی را با روش‌های حرکتی تجربه کنند. به عنوان مثال، اگر به یادگیرندگان از طریق حس لمس و حس حرکت، رنگ‌ها را آموزش می‌دهند، آنها از کارکردن با تکه‌های بزرگ پارچه با رنگ‌های مختلف، تکان دادن پارچه‌ها در حین حرکت‌شان در اتاق، صحبت کردن درباره‌ی تجربه‌ی حس حاصل از تکان دادن پارچه‌ها و تظایر این‌ها لذت می‌برند.

گفتاردرمانی و یکپارچگی حسی

عناوین مربوط به کارکردن با بیماران با استفاده از حس لمس و حس حرکت

درصد تعداد اشخاصی که به عنوان ترجیح دهندگان استفاده از حس ویژه‌ای برای یادگیری طبقه‌بندی شده‌اند، متفاوت است. با وجود این، دان از جمله‌ی نخستین پژوهشگرانی بوده‌اند که، یافته‌های خود را در این حوزه گزارش کرده‌اند.

آنها پی بردند که، تقریباً 30% دانش‌آموزان به عنوان یادگیرندگان از طریق حس شنیداری 40% به عنوان یادگیرندگان از طریق حس بینایی، و 30، به عنوان یادگیرندگان از طریق حس لمس و حس حرکت، طبقه‌بندی می‌شوند. دان،نشان داده‌اند که، بیشتر دانش‌آموزان دارای یک حس یادگیری غالب و برتر، و یک حس یادگیری ثانویه می‌باشند. به عنوان مثال، یک دانش‌آموز ممکن است از حس بینایی به عنوان حس اصلی برای دریافت اطلاعات، و از حس لمس و حس حرکت به عنوان حس ثانویه برای دریافت اطلاعات استفاده نماید. اگر دانش‌آموزان نتوانند از طریق حس برتر اطلاعات را دریافت نمایند، اطلاعات از بین می‌روند، مگر این که حس ثانویه بتواند فقدان تحریک حس اصلی را جبران کند. صرف‌نظر از حس یادگیری برتر دانش‌آموزان، پژوهش نشان می‌دهد که، اگر دانش‌آموزان از طریق حس یادگیری اصلی آموزش ببینند، سریعتر و آسانتر یاد می‌گیرند. (دان، مک کارتی 1987).

بزرگترین مشکل برای تضمین این که برای یادگیری دانش‌آموزان، از طریق حس اصلی آنها به آنان آموزش داده می‌شود این حقیقت است که، گفتاردرمانان بدون توجه به متنوع بودن حس یادگیری دانش‌آموزان، غالباً از همان حس یادگیری برتر خودشان برای تدریس استفاده می‌کنند (باربی، میلون 1981). در یک پژوهش جدیدتر، والاس (1995) پی برد که، در فیلیپین، آموزگاران اکثراً از طریق تحریک حس شنیداری به تدریس می‌پردازند، زیرا آموزگاران خودشان حس شنیداری را ترجیح می‌دادند، در حالی که، در واقع امر، برای دانش‌آموزان آنها، حس شنیداری برای یادگیری، حس ثانویه به حساب می‌آمد. دان، دان (1987) نشان داده‌اند که، حسی که در بیشتر مواقع عموماً در کلاس درس مورد بی‌توجهی قرار می‌گیرد، حس لمس و حس حرکت است، به ویژه بعد از کلاس سوم، برای دانش‌آموزان بزرگسال، اگرچه پژوهشی وجود ندارد تا تعداد SLPهایی را که موافق یادگیری از طریق حس ویژه‌ای هستند نشان بدهد، ولی پژوهش نشان داده است که، مربیان آموزش نگهداری مواد غذایی، حس بینایی را برای یادگیری اطلاعات جدید ترجیح می‌دهند. (اسلوآن، دانه، گیس 2004). جالب این که، طبق پژوهش دان (2000)، سبک یادگیری ترجیحی غالباً با رشد شخص ارتباط دارد، و با گذشت زمان و بالا رفتن سن فرد ممکن است تغییر کند.

یادگیرندگان بزرگسال اغلب پی می‌برند که، چنانچه با استفاده از حس خاصی اطلاعات را دریافت کنند، راحت‌تر می‌توانند آن را فرا گیرند و به یاد بیاورند (میک لر، زیپرت 1987). یادگیرندگان بزرگسال اغلب فرصت‌هایی را برای یادگیری جستجو می‌کنند که با حس یادگیری ترجیحی آنان سازگاری داشته باشند، و از آن دسته از فرصت‌های یادگیری که با حس یادگیری ترجیحی آنان تناقض داشته باشند، پرهیز می‌کنند، با این همه، کودکان به ویژه کودکان کم سن و سال، غالباً پی نمی‌برند که از طریق حس بهتر از حس‌های دیگر یاد می‌گیرند، حتی اگر هم پی ببرند که از طریق حس خاصی بهتر یاد می‌گیرند، اغلب این توانایی را ندارند تا اطلاعاتی را که در زمینه‌ی یادگیری به آنها ارایه می‌شوند، کنترل نمایند. لمایر (2001) نشان داده است که، یادگیرندگان کمابیش به طور متعادل و به صورت یک سوم تمایز برای یادگیری قرار دارند، یعنی: یک سوم از طریق بینایی، یک سوم از طریق شنیداری، و یک سوم از طریق حس لمس و حس حرکت. لمایر گفته است که، آموزگاران با ایجاد تعادل بین این حواس، برنامه‌های آموزشی خود را طراحی می‌کنند. به همین دلیل، آموزگاران اغلب راهکارهایی طراحی می‌کنند تا به آنها کمک کند که، برای هر مفهومی که می‌خواهند آموزش دهند، برنامه‌های درسی را با عناصری از تحریک شنیداری (کلامی، دستورالعمل، سخنرانی)، تحریک بینایی (جدول‌ها، نمودارها، دست‌نوشته‌ها، استفاده از رنگ‌ها)، و تحریک حس لمس و حس حرکت (الگوها، خلاقیت‌های هنری یا علیم) عرضه کنند. به همین قیاس، SLPها را تشویق می‌کنیم تا در هنگام درمان بیماران، جنبه‌های شنیداری، بینایی، حس لمس و حس حرکت مربوط به اطلاعات و ارایه‌ی محرک را مدّنظر داشته باشند

سوالات متداول:

1-چگونه فعالیت‌های یکپارچگی حسی می‌توانند به درمان لکنت زبان کمک کنند؟
استرس و اضطراب ناشی از اختلال پردازش حسی می‌تواند لکنت را تشدید کند. فعالیت‌های تنظیم‌کننده سیستم عصبی مانند تاب‌خوردن ریتمیک، فشار عمیق مفاصل، یا تمرینات تنفسی دیافراگمی، با کاهش اضطراب و افزایش خودتنظیمی، به بهبود روانی گفتار منجر می‌شوند.

2-نشانه‌های هشداردهنده اختلال یکپارچگی حسی که بر گفتار اثر می‌گذارد کدامند؟
واکنش‌های افراطی یا تفریطی به صداها (مثل پوشاندن گوش در محیط‌های شلوغ)، اجتناب از غذاهای با بافت خاص، مشکل در تماس چشمی، حرکات تکراری بدن، حساسیت بیش‌ازحد به لمس صورت یا دهان، و عدم تحمل فعالیت‌های حرکتی مانند تاب خوردن. این نشانه‌ها می‌توانند مهارت‌های زبانی و تولید صدا را مختل کنند.

کاردرمانی درکی حرکتی| تمرینات ادراکی حرکتی| بازی های درکی حرکتی| کاردرمانی دکتر صابر

مرکز کاردرمانی درکی حرکتی به صورت تخصصی در زمینه مهارت های حسی حرکتی  کودکان فعالیت می نماید. تمرینات ادراکی حرکتی در کودکان موجب بهبود مهارت های هماهنگی حرکتی و هماهنگی چشم و دست کودکان می گردد. توانبخشی دکتر صابر با تجربه بالا در زمینه کاردرمانی جسمی و کاردرمانی تاخیر حرکتی کودکان با تاخیر حرکتی و مشکلات یکپارچگی حسی با طرح برنامه درمانی مناسب و استفاده از تجهیزات پیشرفته روز دنیا را مورد درمان قرار می دهد. سنسوری روم، کاردرمانی حسی حرکتی، مکانوتراپی از ابزارهای موثر این مرکز می باشد.

جهت تماس با کلینیک کاردرمانی و گفتاردرمانی جناب آقای دکتر صابر (کلینیک توانبخشی پایا در پاسداران ، کلینیک توانبخشی غرب تهران در سعادت آباد) باشماره 09029123536 تماس حاصل فرمایید.

کاردرمانی درکی حرکتی

– یکپارچگی بینایی- حرکتی: تعامل بین مهارت­های دیداری، مهارت­های ادراکی – دیداری و مهارت­های حرکتی است.

– عملکرد دست شامل:

• Reach: Ext به دور از بدن برای گرفتن یا گذاشتن
• Grasp: دست­یابی به اشیا با دست / نگه داشتن اشیا با دست
• Carry: انتقال اشیای قابل حمل با دست از مکانی به مکانی دیگر
• Voluntary release (رها کردن ارادی): Ext کردن انگشتان جهت رها کردن اشیای قابل حمل در زمان و مکان مشخص
• In-hand manipulation (دستکاری اشیا در دست): تطابق / حرکت اشیا با دست
• Bimanual skills (مهارت­های دو دستی): استفاده هماهنگ از دو دست به طور متوالی یا همزمان به منظور انجام فعالیت

کاردرمانی درکی حرکتی و تکامل عملکرد دست

عوامل فرهنگی – اجتماعی

– این عوامل اگرچه در رشد مهارت­های پایه ­ای دست تاثیر ندارند اما در مهارت­های دستکاری پیچیده نقش دارند. (مانند کودکی که فقیر است و از مداد استفاده نمی­کند و مهارت استفاده از آن را نمی­آموزد.)

– کودکان با فرهنگ کشورهای شرقی قدرت دست کمتر اما مهارت­های ظریف بیشتر نسبت به کودکان کشورهای غربی دارند.

– با بالغ شدن عملکرد دست در الگوهای گرفتن و رها کردن: هماهنگی چشم و دست، رشد پراکسی و سپس هماهنگی مهارت­های برنامه­ریزی حرکتی و ادراکی – دیداری رخ می­دهد.

عملکردهای حسی – پیکری

– عملکردهای حسی- پیکری در حرکات مجزای شست و انگشتان حیاتی است (در حرکات دقیق و ماهرانه دست و انگشتان مهم است).

– ادراک لامسه در 6 ماهگی پدیدار می­شود: در این سن مهارت گرفتن و رها کردن نابالغ است.

– ادراک لامسه شامل: درک بافت، درک شکل، درک سختی اشیا از طریق لمس فعال است و تا سن 5 و 6 سالگی بالغ نمی­شود.

– پیش­ نیاز ادراک لامسه، دستکاری اشیا در دست است.

– کودک در 6 ساله توانایی شناسایی اشیای 3 بعدی متداول را به همراه تمام ویژگی­ های اشیا فقط با لمس فعال را دارد (یعنی بدون کمک بینایی و سایر حواس).

– در صورتی که کنترل حرکت انگشتان آسیب ببیند؛ دریافت و استفاده از اطلاعات مختل می­شود و فرد در رها کردن و گرفتن دچار مشکل می­شود. به عبارتی چون اطلاعات لامسه به خوبی دریافت نمی­شود عملکردهای حسی پیکری هم مختل می­شود.

– ارزیابی عملکرد حسی پیکری در کودکان زیر 4 سال و کودکان بیمار مشکل است.

– هر چقدر فرد دستکاری کمتری داشته باشد، عملکرد حسی پیکری­اش ضعیف­تر می­شود و مشکلاتی در هماهنگی، زمان و سرعت پاسخ و وارد کردن نیروی بیش از حد یا نیروی کم حین نگه داشتن اشیا به وجود می­آید.

– مشکل در عملکرد حسی پیکری در CP و DCD (اختلال هماهنگی رشد) شایع است.

ادراک دیداری و شناخت

یک کاردرمان با بررسی روند رشد کودک به درمان حرکتی می پردازد.

– کودک در 4 ماهگی از بینایی به عنوان حس غالب برای جهت­دهی بازو و حرکاتش استفاده می­کند.

– رشد دیداری- حرکتی نیازمند بالغ شدن reach دقیق است که در حدود 6 ماهگی رخ می­دهد.

– استفاده از ادراک بینایی و لامسه برای هدایت reach و حمل اشیا و قرار دادن اشیا در 6 ماه اول رخ می­دهد.

در 9 ماهگی کودک با استفاده از یکپارچگی دیداری- حسی پیکری حرکت دستش را هدایت می­کند. یعنی کودک با ترکیب این حواس حرکات بازو و دستش را پیش­بینی می­کند.

– رفتار اکتشاف دستی زودهنگام در رشد مهارت­های دیداری- فضایی مهم است.

– دستکاری اشیا در سنین 6 تا 12 ماهگی موجب درک روابط فضایی می­شود، یعنی در 9 الی 10 ماهگی کودک موقعیت دست خود را مطابق با افقی یا عمودی بودن اشیا تنظیم می­کند و دست خود را بر حسب محدب و مقعر بودن اشیا شکل می­دهد.

– طی سال دوم کودک یک اشیا را به اشیای دیگر به طور دقیق­تر و هدفمندتر ربط می­دهد.

– قبل 18 ماهگی کودک با پیش­بینی وزن اشیا حرکت خود را تطابق می­دهد.

– در نیمه­ی دوم سال اول حرکات دستش را بر حسب ویژگی­های اشیا (اندازه، شکل و جنس اشیا) انطباق می­دهد.

– با افزایش کنترل توجه و رشد استراتژی­های حل مسئله: کنترل دو اشیا به طور همزمان کودک بهبود می­یابد:

• در 15 ماهگی با یک دست اشیا را نگه داشته و با دست دیگر آن را دستکاری می­کند.
• در 18 الی 20 ماهگی دو تا چند اشیا را با هم دستکاری می­کند.
• با افزایش مهارت­های توجه و برنامه­ریزی: استفاده از دو دست برای دستکاری اشیا بیشتر می­شود.

یکپارچگی اسکلتی – عضلانی در کاردرمانی

– عملکرد موثر دست به حرکت مناسب گروه عضلات دیستالی که قوس پالمار را کنترل می­کنند بستگی دارد

– قدرت کافی عضلانی برای شروع تمام انواع grasp و حفظ آن­ها حین بلند کردن و حمل کردن ضروری است. این قدرت در سراسر سنین پیش از مدرسه و نوجوانی به طور تدریجی رشد می­کند.

– کودکان با ضعف عضلانی در فعالیت­های manipulation عملکرد بهتری نسبت به مهارت­های درشت، جابجایی اشیا و … دارند.

– ناکافی بودن قدرت کودکان به صورت موارد ذیل بروز می­کنند:

1. ناتوانی در EXT انگشتان یا حرکت آپوزیشن شست
2. ناتوانی در flex انگشتان
3. ناتوانی عضلات اینترنسیک
4. ناتوانی در MP flex و IP EXT

– کودکی که دارای قدرت Fair (امتیاز 3 در MMT) است الگوی grasp را دارد اما جسم را بر خلاف جاذبه نمی­تواند بلند کند.

– تاثیر ناهنجاری­های تون عضلانی در عملکرد دست:

• تون بالا: محدودیت ROM و کنترل ضعیف
• تون پایین: ROM بیش از حد و کاهش ثبات
• تون متغیر: کودک ROM کامل دارد و ثبات مفصلی تنها در انتهای دامنه حرکتی (در full flex و ful Ext) وجود دارد و کنترل حرکت کاهش می­یابد.

اختلال پردازش حسی در بزرگسالان| کاردرمانی حسی| مرکزدرمان یکپارچگی حسی دکتر صابر

همزمان با بلوغ چالش‌های جدیدی را برای کودکان دارای مشکلات حسی و خانواده‌های آن‌ها ایجاد می‌شود. فشار وارد شده از دیگران، میل به همرنگ شدن با بقیه، و تغییرات فیزیکی که به همراه بزرگ شدن پیش می‌آیند می‌توانند دشوار باشند. نصیحت پدر و مادر ممکن است مؤثر نباشد و مورد قبول قرار نگیرد، و همسالان دارای تأثیر بیشتر باشند. مرکز کاردرمانی حسی  در زمینه درمان یکپارچگی حسی  و بهبود عملکرد فرد فعالیت می نماید. متخصصین  کاردرمانی با استفاده از ابزارهای ویژه حسی به بهبود یکپارچگی حسی در فرد و ارتقای سطح عملکرد کمک بسزایی می کند.

جهت تماس با کلینیک کاردرمانی و گفتاردرمانی جناب آقای دکتر صابر (کلینیک توانبخشی پایا در پاسداران ، کلینیک توانبخشی غرب تهران در سعادت آباد) باشماره 09029123536 تماس حاصل فرمایید.

برای بعضی افراد با اختلال پردازش حسی مهم نیست که با جماعت یکرنگ شوند یا نه و تفاوت‌های خود را با افتخار نمایش می‌دهند، اما بیشتر کودکان مایلند با همسالان خود یکجور شوند. نوجوانی که هرگز شلوار گرم‌کن‌های خود را در مدرسه‌ی ابتدایی در نیاورد ممکن است در یافتن شلوار جینی که بتواند تحمل کند دچار مشکل شود. دختری که از موسیقی بلند دوری می‌کرد ممکن است تلاش کند که حداقل وانمود کند از آهنگ‌های جدید خوشش می‌آید، در حالی که ممکن است گوش گیرهایی را پشت موهای بلندش پنهان کند. موارد زیر تنها تعدادی موانع شایع و راه‌حل آنها برای نوجوانان است:

مشکلات فرد با اختلال پردازش حسی در بزرگسالی

بوی بدن

به دلیل تفاوت‌ها در حساسیت بویایی، یک نوجوان یا جوان دچار اختلال حسی ممکن است همیشه در مورد بوی خوب دادن بسیار دقیق باشد یا، برعکس، ممکن است به جوراب‌ها و زیربغل‌های دارای بوی بد بی‌توجه باشد. فردی که مایل باشد دیگران از او دوری کنند ممکن است از بوی بد خود برای این کار استفاده کند. به هر حال بوی مناسب دادن یک قانون اجتماعی است. تجمع باکتری‌ها یک مشکل بهداشتی است و از این رو قابل بحث نیست.

ممکن است برای فردی حس یا بوی اسپری دئودورانت زننده باشد. ممکن است فردی نیاز به انجام صبورانه‌ی آزمایش‌ها داشته باشد تا دئودورانت یا رول آن یا اسپری‌ای که قابل قبول است را بیابد. محصولات بدون بو معمولاً بهترین انتخاب هستند. با توجه حساسیت فرد، دنبال دئودورانتی باشید که دارای حداقل مواد شیمیایی، مخصوصاً بدون آلومینیوم کلروهیدرات، نمکی که یکی از شایع‌ترین ترکیبات بین ضد عرق‌های تجاری است، باشد. بسیاری از تحقیقات به ارتباط بین سمی بودن آلومینیوم و بیماری آلزایمر و سرطان پستان پرداخته‌اند. با این که ارتباط واضحی یافت نشد، مطمئن‌تر است اگر به طور روزانه از آلومینیوم روی بدن استفاده نکنیم یا حداقل در پایان روز آن را بشوریم.

محصولات سالم‌تر زیادی در بازار وجود دارند همچنین Tom’s Maine، که در بیشتر مغازه‌های بهداشتی موجود است، که ممکن است از لحاظ بو و ترکیب قابل قبول‌تر باشند. کلید کار در جستجو است.

اصلاح

مردان جوانی که اصلاح را یاد می‌گیرند نیاز به یاد گرفتن ترکیب درست تیغ و کرم اصلاح دارند تا پوست صورت حساس را اصلاح کنند. دخترانی که می‌خواهند پاها و زیربغل رخود را اصلاح کنند نیز نیاز به کمی تمرین‌ دارند. این‌ها چند ایده هستند:

• گرفتن دوش آب گرم در ابتدا پوست را نرم می‌کند، و آن را برای اصلاح آسان‌تر می‌سازد.
• تیغ‌های ارزان و قابل بازیافت احتمال بیشتری برای آسیب به پوست دارند. بهتر است از یک تیغ دارای کیفیت بالا استفاده شود.
• بعضی‌ها ممکن است ریش تراش‌های الکتریکی را ترجیح دهند. بعضی دیگر آن‌ها را بیشتر آسیب‌زا می‌دانند.
• برای بعضی‌ها، ممکن است درست کردن کف و مالیدن آن بر روی پوست با یک برس دارای کیفیت بالا آرام‌بخش باشد.
• با استفاده از صابون اصلاح گرد و یک برس می‌توان اصلاح کرد بدون اینکه مستقیم به کرم اصلاح دست بزنید.

عادت ماهیانه

یک خانم جوان که در مورد دوره‌ی ماهیانه آگاهی دارد در دوره‌ی ماهیانه‌ی خود دارای اعتماد به نفس بالاتری است. این که از پد تا تمپون استفاده کند بستگی به ترجیح خود شخص دارد. یک پد در در روزهای که خونریزی کمتر است ارجحیت دارد. قرار دادن تمپون، می‌توان از یک کرم واژن استفاده کرد.

اگر خانم جوان گرفتگی‌های قاعدگی دارد، رفع درد مهم است. مانند داروهای ضدالتهابی ادویل و آلیو می‌توانند بسیار مفید باشند. مخصوصاً اگر در ابتداری گرفتگی‌ها استفاده شوند. اگر گرفتگی شدید باشد و خونریزی زیاد باشد، می‌توان از قرص‌های ضدبارداری استفاده کرد. این آگاهی توسط متخصص زنان و یا یک متخصص کودکان که دخترهای سن بالاتر را درمان می‌کند صورت می‌گیرد. والدین باید متوجه باشند که با نوزادان و کودکان در یک اتاق انتظار بودن می‌توان برای یک نوجوان شرم‌اور باشد. پدهای گرمایشی نیز می‌توانند کمک کنند در مدرسه، یک دختر جوان می‌تواند از یک کمربند گرمایی استفاده کند که به طور مکانیکی گرم می‌شود و برای 6 تا 8 ساعت گرم می‌ماند.

دختران در چند دهه‌ی گذشته بسیار زودتر شروع به قاعده شدن کرده‌اند. و این می‌تواند به خاطر چاقی و در معرض مواد شیمیایی مختل کننده‌ی اندوکرین همانند حشره کش‌ها، پلاستیک و هورمون‌های موجود در محصولات غذایی و آرایشی باشد. یک مطالعه‌ای بر روی بیش از 17000 دختر صورت گرفت که نتایج نشان داد دختران سیاه‌وست، به طور میانگین، اولین نشانه‎های بلوغ را بین سنین 8 تا 9 سالگی تجربه می‌کنند و دختران سفید پوست این تغییرات را در 10 سالگی تجربه می‌کنند. این دو سال زودتر برای دختران سیاه پوست و یک سال زودتر برای دختران سفید پوست نسبت به مطالعات قبلی بود. از این رو بلوغ زودرس را در دختران سیاه پوست قبل از 7 سالگی و در دختران سفید پوست قبل از 8 سالگی و در پسران قبل از 9 سالگی تعریف می‌کنند.

در حالی که در نهایت طبیعت باید مسیر خود را طی کند، قابل توصیه است شروع بلوغ را برای دخترانی که بین سنین  3 تا 6 سال هستند و احتمال بین 6 تا 8 سال -یا دخترانی که واقعا هنوز آمادگی برای روبرو شدن با چالش‌های جسمی و روحی بلوغ و قاعدگی به دلیل چالش‌های ذهنی و رفتاری را ندارند-0به تعویق انداخت.

لوپرون یک داروی سرکوب کننده‌ی هورمون است که به طور ماهیانه تزریق می‌شود و می‎توان تا سن طبیعی بلوغ استفاده شود (8 تا 13 سالگی برای دختران و 9 تا 14 سالگی برای پسران). عوارض جانبی لوپرون شامل کاهش چگالی استخوانی، و تغییرات در حالت روانی می‌وشند و باید توسط یک متخصص دارویی تجویز شود. لوپرون درمانی برای درمان اختصاصی اوتیسم پیشنهاد نمی‌شود و کاملاً فاقد اعتبار است.

استفاده از لوازم آرایشی

ممکن است پدر و مادرها شگفت زده شوند وقتی ببینند که دخترشان که در کودکی وقتی به او کرم ضدآفتاب زدند گریه کرد، ناگهان به استفاده از محصولات آرایشی علاقه‌مند می‌شود چون بقیه دختران نیز همینطور هستند. یافتن کرم‌ها و لوازم آرایشی قابل قبول نیاز به قدری آزمون و خطا دارد. این‌ها بعضی نکات مفید هستند:

• مغازه‌های غذایی سلامتی مکانی خوب برای پیدا کردن مرطوب‌کننده‌ها و لوازم آرایشی بدون بو و مواد شیمیایی و لاک ناخن بدون تولوئن هستند.
• با استفاده از مواد کاملاً طبیعی از روش‌های زیبایی خانگی استفاده کنید: روغن نارگیل طبیعی برای حالت دادن به مو و نرم کردن ناخن‌ها؛ ماسک‌های صورت پر کننده‌ی منافذ با استفاده از سفیده‌ی تخم‌مرغ؛ ماسک‌های تهیه شده از خیار له شده برای کاهش پف صورت، و ماسک صورت عسل برای مرطوب کردن. این درمان‌های زیبایی جالب، کم‌هزینه، و بسیار مفید برای مسائل حسی هستند می‌توانید دستورهای بسیاری را به طور آنلاین بیابید.
• دختران باید با لوازم آرایشی بازی کنند اگر به استفاده از آن‌ها علاقه‌مند هستند. تفاوت‌های حسی بزرگی وجود دارد، مثلاً بین یک برق لب و یک ماتیک و یا پایه‌ی پودری یا مایع داشتن، به آن‌ها آموزش دهید که ساده و در حد کم استفاده کنند، اما به سلیقه‌های شخصی احترام بگذارند.
• به دختران یادآوری کنید که باید همیشه قبل از خواب هرگونه مواد آرایشی را پاک کنند تا صورتشان را تمیز و سالم نگه دارند. آن‌ها باید کرم و مایع پاک‌کننده‌ی آرایش چشم را امتحان کنند تا موردی که قابل قبول است را بیابند.
• اگر دختران و پسران نوجوان تمایل به زدودن جوش صورت داشته باشند، به آن‌ها آموزش دهید صورت خود را با مراقبت تمیز کنند و حداقل یک بار در هفته به آرامی پوست صورت را لایه بردرای کنند. درمان‌های لایه برداری با گرانول‌های کوچک‌تر معمولاً بهتر تحمل می‌شوند. استفاده از ماسک مخصوص برای خشک کردن پوست چرب در معرض جوش مفید است. درمان‌های شیمیایی مانند پاک کننده‌ی طبیعی می‌توانند مفید باشند، اما باعث تحریک پوست می‌شوند. اگر ممکن و قابل تحمل باشد، نوجوانان می‌توانند از مراقبت‌های صورت برای باز نگه داشتن منافذ استفاده کنند.

درمان بی­خوابی در کودکان| کاردرمانی کودکان و گفتاردرمانی کودکان|گفتاردرمانی پاسداران دکتر صابر

 یکی از مهمترین مشکلات والدین با کودکان مشکلات خواب آنان می باشد. کودک باید هر روز هفته در یک زمان به رختخواب برود و در یک زمان بیدار شود. مشکلات حسی تأثیرات زیادی بر خواب می­گذارند و خواب نیز البته بر همه چیز تأثیر می­گذارد. یک کودک دچار حساسیت شنوایی ممکن است در فیلتر کردن صداها مشکل داشته باشد، چه ترافیک بیرون باشد، چه صدای تلویزیون خانه، یا حتی صدای تنفس خواهر یا برادر خوابیده در تخت یا اتاق کناری. یک کودک دچار دفاع لمسی ممکن است توسط پیژامه، ملافه، بالش یا سختی تشک اذیت شود. اتاق می­تواند زیادی گرم، زیادی سرد، زیادی روشن یا تاریک باشد تا بتواند به راحتی بخوابد. مرکز کاردرمانی دکتر صابر در زمینه ماساژ درمانی و مشکلات پردازش حسی در کودکان که موجب اختلالات خواب در کودک می گردد به صورت تخصصی فعالیت می نماید. ماساژهای آرام سازی و یکپارچگی حسی به درمان بیخوابی در کودکان کمک بسزایی می نماید.

جهت تماس با کلینیک کاردرمانی و گفتاردرمانی جناب آقای دکتر صابر (کلینیک توانبخشی پایا در پاسداران ، کلینیک توانبخشی غرب تهران در سعادت آباد) باشماره 09029123536 تماس حاصل فرمایید.

برای درمان بیخوابی کودکان راه های بسیاری وجود دارد. خوشبختانه، تغییرات نسبتا ساده می­توانند تغییر بزرگی ایجاد کنند. این­ها برخی پیشنهادات برای زمان خواب هستند:

ایجاد یک برنامه خواب و درمان بیخوابی

کودک باید هر روز هفته در یک زمان به رختخواب برود و در یک زمان بیدار شود. می­تواند وسوسه ­انگیز باشد که به کودکان در آخر هفته­ ها و تعطیلات اجازه داد که دیر به خواب بروند، اما این کار ساعت درونی بدن را سردرگم می­کند و خواب را حتی پس از آخر هفته و تعطیلات مختل می­نماید. اگر ساعت خواب به دلیل تعطیلات و سفر بهم بریزد، آن را با اختلاف 15 دقیقه باخواب طبیعی کودک تنظیم کنید.

برای کودکانی که با تغییرات مشکل دارند و به سختی به تخت خواب می­روند، برنامه رفتن به خواب را از یک ساعت قبل آغاز کنید. مراحلی را به طور منظم برای رفتن به تختخواب ایجاد کنید مانند مسواک زدن دندان­ها و شستن صورت، صحبت درباره­ی اتفاق­های روز، خواندن یک کتاب و سپس چراغ­ها را خاموش کنید. کمی تنوع ایجاد کنید تا کودک نسبت به این برنامه­ها بتواند خود را تطبیق بدهد. یک والد ممکن است همیشه کتاب بخواند، اما می­تواند کتاب­های دیگری در طول هفته بخواند. ممکن است خواندن داستان درباره­ی به خواب رفتن برای کودک آرام­بخش باشد، برای بعضی­ها، یک برنامه ­ریزی تصویری برای هر گام داشته باشید. در حالی که ما باور داریم فعالیت­های شبانه باید آرام و بی سر و صدا باشد، بعضی کودکان قبل از اینکه بتوانند به خواب بروند نیاز به ورودی شدید دهلیزی و حس عمقی دارند. ممکن است یک والد متوجه شود که کودک راحت­تر به خواب می­رود که برای مثال برنامه خود را با پریدن روی تخته پرش کوچک خود شروع کند یا چند ردیف پله را بالا برود و سپس دندان­های خود را مسواک بزند و پیژامه­های خود را بپوشد و ادامه.

معمولا حمام قبل از خواب برای کودکان آرامش ­بخش است زیرا آب فشار عمقی فراهم می­آورد. اگر کودک از آب حمام می­خورد، والد می­تواند به آب نمک بهداشتی اضافه نماید، از آن جایی که منیزیوم به شل کردن عضلات کمک می­کند و خواب را تحریک می­نماید. با این وجود، بعضی کودکان توسط یک حمام قبل از خواب زیادی تحریک می­شوند. در این صورت، آن­ها باید زودتر یا در صبح حمام کنند.

بسیاری از کودکان و بزرگسالان خود را از طریق دهان آرام می­کنند. اگر کودک نیاز به آدامس جویدنی داشته باشد، شست خود را بمکد، خود را گاز بگیرد یا به طور مکرر اشیاء غیر خوردنی را در دهان خود قرار دهد، است از یک آرامش­بخش دهانی استفاده کند. (اسباب بازی­های دهانی)

راحتی اتاق، لباس­ها، و تخت خواب

سر و صداهای محیط را با نسبتا ساکت نگه داشتن خانه با استفاده از یک دستگاه ایجاد صدای سفید، سی دی، برنامه­ی آیفون صدای سفید، یا فن، یا ضد صدا کردن اتاق و نصب پنجره­های دو جداره به حداقل برسانید. در آپارتمان­های پر سر و صدا، کودکان دچار حساسیت صدایی بالا – مخصوصا نوزادها و کودکان که به تازگی به سرپرستی گرفته شدند – ممکن است در واقع نیاز به پنجره­های ضد صدا داشته باشند که سر و صدای بیرون را کاملا حذف می­کند.

از یک چراغ خواب یا اگر کودک ترجیح می­دهد از لامپ روی میزی بسیار کم نور استفاده کنید. البته، یک کودک دارای حساسیت ممکن است در اتاقی که کاملا تاریک باشد بهتر بخوابد. ممکن است نیاز باشد در خانه پنجره­های دودی نصب شود و اطراف در اتاق خواب را درزگیری کنند تا از نفوذ نور به درون جلوگیری شود. یک حوله­ی تا شده برای این کار مناسب است اما ممکن است در حین شب اگر نیاز به بیرون رفتن باشد، این کار را برای کودک دشوار بکند.

مطمئن شوید اتاق خیلی گرم یا خیلی سرد نیست. تلاش خود را بکنید تا جلوی ویبره­ی دستگاه تهویه هوا و صدای رادیاتور را بگیرید. اگر هوا خشک باشد از یک مرطوب­کننده­ی هوا و اگر هوا مرطوب باشد از یک رطوبت­گیر هوا استفاده کنید. به فکر استفاده از یک تصفیه­کننده­ی هوا با یک فیلتر باشید تا حساسیت­های هوازی را کاهش دهد.

بیشتر کودکان رختخواب تمام نخ و پیژامه­های نخی یا از پشم گوسفند را با مارک­ها و برچسب­های کنده شده و بدون کمربندهای کشی ترجیح می­دهند.

کودکان، نوجوانان و بزرگسالانی که در طول شب دچار گرمای زیاد می­شوند ممکن است از ملافه­های خاصی خوششان بیاید. که باید از ملافه­هایی که زود خشک می­شوند و با دوام هستند، استفاده کنید.

حتما بررسی کنید که تشک ناصاف، زیادی سفت یا زیادی نرم نباشد. بعضی کودکان ورودی هوشیاری بدنی و لامسه­ای لازم که به خواب رفتن و در خواب باقی ماندن کمک می­کند را از یک ملافه­ی وزن­دار دریافت می­کنند. بعضی کودکان خوابیدن در یک کیسه­ی خواب را به دلیل ورودی بیشتر حس عمقی بسیار دوست دارند. می­توان بسیاری از موارد راحتی در خواب مانند کیسه­ی خواب، ملافه­های وزن­دار، بالش­های ارتعاشی و دستگاه­های تولید صدای سفید را به صورت آنلاین تهیه کرد.

روش­های مختلف خواب کودک

• چرت زدن­های روزانه را حذف کنید یا کاهش دهید، چون ممکن است با خواب شبانه مداخله کنند.
• اگر کودک نسبت به بو حساس باشد، کیسه­ی زباله را قبل از زمان خواب به بیرون ببرید و بوهای آشپزی را حذف کنید. از شوینده­های لباس بدون بو بر روی پیژامه­ها و رخت خواب استفاده کنید و در کل از نرم­کننده­های پارچه­ای استفاده نکنید چون باقی مانده مواد بو به جا می­گذارد.
• از ایجاد اتاق خواب برای کودک به عنوان یک محل برای فعالیت­های جالب و پر از فعالیت جلوگیری کنید، اتاق خواب را تنها برای خواب نگه دارید.
• اتاق را با رنگ­های آرامش­بخش دکور کنید و از کاغذ دیواری و موکت طرح­دار اجتناب کنید اگر کودک به طور بصری تحریک می­شود از کاغذ دیواری و موکت طرح­دار اجتناب کنید.
• داروهایی همچون آنتی هیستامین­ها، محرک­ها، و متعادل­کننده­های روانی قادرند به طور مستقیم بر خواب تأثیر بگذارند. با متخصص کودکان یا متخصص داروهای روانی همکاری کرده تا بهترین برنامه­ی دوز داروهای لازم را ایجاد کنید. از محصولات دارای کافئین چون شکلات، کاکائو داغ، چای سرد، نوشیدنی کولا و قرص­های ضد درد تا حداقل 6 ساعت قبل خواب اجتناب کنید.
• ممکن است والدین از ملاتونین ترکیبی استفاده کنند. ملاتونین هورمونی است که به طور طبیعی توسط غده­ی اپی­فیز ترشح می­شود که به تنظیم چرخه­های خواب- بیداری کمک می­کند. یافته­ها نشان می­دهد که داروهای دارای ملاتونین، که به صورت اسپری یا قرص موجود هستند، مطمئن بوده و اغلب برای کودکان، بخصوص کودکان اوتیسم مؤثر هستند.
• به والدین یادآوری کنید که خود از این روش­ها استفاده کنند. مراقبی که خودش استراحت کرده باشد از یک فرد خسته برای کمک به خواب رفتن بسیار بهتر است.

فلج مغزی و مشکلات والدین

مراقبت و پرستاری از کودکان فلج مغزی به صبوری و درک بالایی نیاز دارد. شناخت علائم فلج مغزی و مطالعه در زمینه کودکان فلج مغزی به والدین کمک می کند تا بهترین درمان را برای کودک خود انتخاب نمایند. مرکز کاردرمانی فلج مغزی و  گفتاردرمانی فلج مغزی دکتر صابر به صورت تخصصی به درمان کودکان فلج مغزی می پردازد. مشاوره مناسب به والدین و ارائه خدمات توانبخشی در منزل از دیگر خدمات مرکز دکتر صابر می باشد. در این مطلب نکاتی مطرح می­گردد که دانستن آن­ها برای مراقبت و پرستاری موفقیت ­آمیز از این کودکان و کاهش مشکلات والدین کودکان فلج مغزی ضروری است.

پرستاری از کودک فلج مغزی

در مورد چگونگی مراقبت از یک کودک فلج مغزی، قطعاً مجموعه ­ای از توصیه­ ها و سفارشات کلی که به درد همه والدین و مراقبین بخورد، وجود ندارد. منتها ذکر این نکته ضروری به نظر می­رسد که والدین و مراقبین این کودکان، باید از آمادگی­های لازم برخوردار باشند تا در سراسر عمر فرزندشان، مسئولیت­های متعدد و منحصر به فردی را در رابطه با آن­ها به عهده بگیرند. مراقبت از یک کودک ناتوان، نیاز به زمان، تلاش، همدردی و صبوری بسیار زیاد دارد.

منظم و سازمان­ یافته عمل کنید!

سازمان یافته بودن به کاهش استرس در حین مراقبت از این کودکان کمک می­کند. هدف والدین از سازمان­دهی، آماده بودن برای عبور از مسیر پر فراز و نشیب پیش رو است. این جمله فقط به آن معنی نیست که همه چیز مرتب و سر جای خودش باشد تا استرس کمتری در زندگی به والدین و مراقبین وارد شود، بلکه والدین باید دید واقعی نسبت به آن چیزی که در آینده به انتظارشان نشسته است، پیدا کنند. لیست کردن کارها و تهیه تقویم، از ابزارهای اساسی ایجاد سازمان­دهی در امور است. مواردی که هر پدر و مادر، و مراقبی باید از آن­ها لیست تهیه کنند، عبارتند از:

1. شماره تماس پزشکانی که کودک با آن­ها سرو کار داشته یا خواهد داشت.
2. مدارک پزشکی کودک
3. قرار ملاقات با پزشکان
4. اطلاعات تماس با مدرسه
5. شماره تلفن­های ضروری
6. شماره تماس مهد کودک و پرستار یا مربی کودک
7. نتایج عکس­برداری­های انجام شده یا آزمایشات صورت گرفته
8. داروهای کودک

درباره فلج مغزی تا می­توانید مطالعه کنید!

والدین باید هر چه می­توانند راجع به فلج مغزی مطالعه کرده و یاد بگیرند. آن­ها باید بدانند که چطور فلج مغزی ایجاد می­شود، چگونه بر حرکت و وضعیت بدن کودک تاثیر می­گذارد، چطور درمان می­شود، و اینکه چرا کودکان مبتلا به فلج مغزی متفاوت از کودکان سالم رشد و نمو پیدا می­کنند. علاوه بر یادگیری اصول پایه، آن­ها باید از جزئیات وضعیت فعلی کودکشان نیز مطلع شوند. همان طور که پیش­تر نیز گفته شده است دو کودک فلج مغزی با در نظر گرفتن مشکلات حرکتی و ناتوانایی­هایشان، دقیقا شبیه هم نیستند.

هوای والدین و مراقبین کودکان فلج مغزی را داشته باشید!

متاسفانه اغلب اوقات والدین آنچنان درگیر پرستاری و مراقبت از کودک خود هستند که یکدیگر را فراموش کرده و از رسیدگی به مسائل خود باز می­مانند. تحمل و رفع فشارهای مالی و هیجانی که همراه با بیماری فلج مغزی به خانواده وارد می­شود، اغلب طاقت­فرسا است. والدین باید به تک تک این مشکلات رسیدگی کرده و از پیش پا بردارند. در اینجا رهنمودهایی ارائه می­شود که در کار مراقبت از کودکان فلج مغزی برای والدینی که به تازگی تشخیص فلج مغزی برای کودکشان مطرح شده است می­تواند راهگشا باشد:

• تغذیه سالم داشته باشید. این نکته نسبتا صریح و شفاف است. مراقبی خوب است که سالم باشد. سالم ماندن یعنی داشتن انرژی بیشتر و استرس کمتر. کسانی که تغذیه سالم دارند، از توان جسمی و ذهنی بیشتری برای حل و فصل موانعی که بر سر راهشان قرار می­گیرند، برخوردار هستند.
• به اندازه کافی استراحت کنید. بسیاری از والدین به اندازه کافی نمی­خوابند. این وضعیت به طور جدی بر ارتباط فردی و سلامت هیجانی آن­ها تاثیر می­گذارد. خوب خوابیدن و خوب غذا خوردن دو عاملی هستند که سطح استرس افراد را به میزان حداقل نگه می­دارند.
• زمانی را برای آرامش به خود اختصاص دهید. هر کسی نیاز دارد که زمانی را به خودش اختصاص بدهد. در طی این دوره، فرد از استرس و افکار منفی تهی شده و چهارچوب ذهنی­اش مرتب می­گردد. هنگامی که والدین ساعاتی را به خود مرخصی بدهند، موثرتر عمل می­کنند. یک مراقب (مادر یا پدر) سرخورده هیچ وقت نمی­تواند با مهارت به هماهنگی امور روزمره خویش بپردازد.
• درخواست کمک کنید. اگر اوقات شما کاملا پر بوده و حتی فرصت کافی برای خواب کامل شبانگاهی نیز ندارید، بسیار ضروری است که از دیگران درخواست کمک کنید. البته در این گونه مواقع بهتر است بستگان و دوستان نزدیک داوطلبانه وارد گود شده و به والدین دارای کودک فلج مغزی کمک کنند تا آن­ها فرصت کنند قدری به امور شخصی خود، دیگر فرزندان و وظایف روزمره خویش برسند. این نکته بسیار اهمیت دارد که والدین کودک فلج مغزی اگر فرزند دیگری نیز دارند که مبتلا نبوده و اصطلاحاً سالم است، به هیچ عنوان نباید از پرداخت به او و وقت گذاشتن برای نیازهای عاطفی و هیجانی او غافل شوند چرا که علاوه بر حق برخورداری او از عاطفه والدین، در نظر گرفتن او به عنوان یکی از مراقبین کودک فلج مغزی در آینده­ای که والدین به سنین میانسالی و یا حتی کهنسالی می­رسند، ایجاب می­کند که به سلامت روحی و روانی او توجه نمایند.
• ناکامی­ها را از خود خارج کنید. به درون ریختن اضطراب، عصبانیت و افسردگی روش همیشگی والدین است. این کار آن­ها را دچار خستگی روحی و جسمی دائمی می­کند. در این گونه مواقع، مراقب به کسی نیاز دارد تا با او صحبت کند. این شخص می­تواند یک دوست صمیمی باشد یا یک مشاور. اگر آن­ها با یکی صحبت کنند، بیش از پیش احساس راحتی کرده و کمتر از قبل حین مراقبت از کودک خود دچار اضطراب می­شوند.

والدین کودکان فلج مغزی به چه چیزی نیاز دارند؟

اثر بیماری کودک بر والدینی که فرزندشان ممکن است هر نوع بیماری داشته باشد را هرگز نمی­توان دست کم گرفت. والدین ممکن است احساسات و هیجانات مختلفی از قبیل عصبانیت، غم و اندوه، پوچی و بی­اعتقادی، انزوا و تنهایی را تجربه کنند. این هیجانات در زمان تشخیص بیماری اغلب بسیار شدید بوده و با گذر زمان ممکن است دوباره عود کند. کودکان مبتلا به فلج مغزی شدید برای انجام کارها و مهارت­های روزمره زندگی خود از قبیل خوردن، حمام کردن و شستشو دادن، و لباس پوشیدن به کمک و یاری زیادی احتیاج دارند و همین موضوع استرس عظیمی بر خانواده وارد می­کند.

از طرف دیگر، به لحاظ مالی هزینه­ های زیادی به خانواده تحمیل می­شود که غالبا از نظرها پنهان مانده و به چشم نمی­آید. این هزینه ­ها عبارتند از ویزیت دوره­ای پزشکان مختلف و دیگر متخصصین گروه پزشکی مانند کادر درمانی، گفتاردرمانی، فیزیوتراپی و …، هزینه تجهیزات کمکی و ویژه، و حتی هزینه پوشک و پرستاری کودک. همه والدین نیاز خاص خودشان را دارند اما نیاز اکثری والدین عبارتند از:

1. سوالاتشان پاسخ داده بشود. گاهی اوقات بهتر است والدین سوالاتشان را بنویسند تا در زمان ملاقات با پزشک و درمانگر خود آن­ها را مطرح کرده و درباره نیازهای کودکشان بحث کنند.
2. درک ماهیت مشکل کودکشان از جانب دیگران. این درک به آن معنا است که به آن­ها فرصت بدهیم در رابطه با احساساتشان، و بیم و امیدی که نسبت به کودکشان دارند با دیگران سخن بگویند. این درک باید از سوی دیگر اعضای خانواده، دوستان، دیگر والدین با تجربه مشکل مشابه، و متخصصینی که کودک با آن­ها سر و کار دارد، شکل بگیرد.
3. اطلاعات راجع به خدمات و کمک ­هایی که می­توانند از آن­ها استفاده کنند.
4. اطلاعات و مهارت­هایی که موجب می­شوند والدین به بهترین شکل ممکن به کودکشان کمک کنند.
5. استراحت داشتن. فراغت از پرستاری کودکان برای ساعاتی برای اکثر والدین اهمیت دارد. این موضوع زمانی برای آن­ها اهمیت پیدا می­کند که رفع نیازهای روزانه کودک، وقت و انرژی مضاعفی از آن­ها می­گیرد. در این بحبوبه، یک وقفه هر چند کوتاه باعث می­شود که پدر و مادر استراحت داشته و وقت خود را صرف دیگر امور کنند.

سوالات متداول:

1.چه توصیه ای به والدین کودکان فلج مغزی می کنید؟

می دانیم که مشکلات زیادی در روند درمان کودکان فلج مغزی پیشرو دارید، اما در طول درمان تغذیه مناسب داشته باشید؛ از دیگران کمک بگیرید، به میزان کافی استراحت کنید و اطلاعات خود را در حیطه درمان های فلج مغزی گشترش دهید.

2. والدین باید چه اطلاعاتی درباره فلج مغزی کسب کنند؟

والدین باید هر چه می­توانند راجع به فلج مغزی مطالعه کرده و یاد بگیرند. آن­ها باید بدانند که چطور فلج مغزی ایجاد می­شود، چگونه بر حرکت و وضعیت بدن کودک تاثیر می­گذارد، چطور درمان می­شود، و اینکه چرا کودکان مبتلا به فلج مغزی متفاوت از کودکان سالم رشد و نمو پیدا می­کنند.

درمان­ های پزشکی و دارو درمانی فلج مغزی

کودکان فلج مغزی از آغاز تشخیص باید تحت نظر یک یا چند متخصص پزشکی بوده و بطور منظم معاینه و پایش گردد و از درمانهای پزشکی بهرمند شود. کاردرمانی فلج مغزی و گفتاردرمانی فلج مغزیاز درمان های مهم در زمینه توانبخشی کودکان فلج مغزی می باشد که در کنار دارو درمانی فلج مغزی و درمان های جراحی موجب پیشرفت روند درمان این کودکان می گردد. درمان های پزشکی کودکان فلج مغززی شامل دارو درمانی و جراحی های اصلاحی می باشد. مرکز توانبخشی فلج مغزی دکتر صابر در حیطه درمان های توانبخشی کودکان فلج مغزی نظیر آب درمانی، ماساژ درمانی ، کاردرمانی جسمی و ذهنی، گفتاردرمانی و …. به صورت حرفه ای فعالیت می نماید. این مرکز با ارائه بهترین خدمات توانبخشی زیر نظر متخصصین این مرکز موجب بهبود روز افزون توانایی های کودکان فلج مغزی می گردند.

متخصص­ین فلج مغزی که می توانند در زمینه درمان کمک کننده باشند شامل یک یا چند مورد از موارد زیر هستند:

• متخصص اطفال
• فوق تخصص مغز و اعصاب اطفال
• فوق تخصص اورتوپدی اطفال
• فوق تخصص استرابیسم (انحراف چشم) اطفال
• فوق تخصص غدد و متابولیسم اطفال

شایان ذکر است که در صورت نیاز کودک فلج مغزی به معاینات دقیق­تر و تخصصی­ تر، پزشک متخصص اطفال یا یکی از متخصصین فوق­ الذکر او را به سایر تخصص­های پزشکی ارجاع خواهند داد. والدین کودک فلج مغزی باید با تحقیق و دقت بسیار زیاد پزشک متعهد، متخصص و باانگیزه را از بین سایر متخصصین موجود انتخاب نموده و پس از آن با تمرکز بر روی برنامه­ های درمانی پیشنهادی پزشک کودکشان، مسیر درمان را با صبر و اطمینان ادامه دهند.

برنامه­ های درمانی پزشکان معمولا در قالب موارد زیر ارائه می­گردد:

الف) دارودرمانی شامل داروهای خوراکی کنترل کننده اسپاستیسیتی، داروهای کنترل کننده تشنج و سایر داروهای تقویتی و محرک سیستم عصبی

ب) دارودرمانی شامل داروی­های تزریقی شامل یکسری داروهای تقویتی و محرک سیستم عصبی (مانند سیتوکولین، سربرولایزین، ویتامین B، …) و بوتاکس

ج) جراحی­ ها بیشترین اعمال جراحی برای فلج مغزی غالباً توسط پزشک فوق تخصص اورتوپدی اطفال به منظور پیشگیری و یا اصلاح بدشکلی­ های سیستم عضلانی – اسکلتی انجام می­شود. جراحی مرسوم دیگر در فلج مغزی جراحی اصلاح انحراف چشم است که توسط فوق تخصص انحراف چشم اطفال صورت می­پذیرد. در برخی موارد مانند هیدروسفالی و یا خونریزی­ های مغزی نیز از جراحی مغز و اعصاب که توسط جراح مغز و اعصاب انجام می­گردد، استفاده می شود.

د. داروهای خوراکی کنترل کننده اسپاستیسیتی (سفتی عضلانی) عبارتند از دیازپام، دانترولن و باکلوفن. این داروها غالبا موثر نبوده و یا موجب اثرات جانبی ناخواسته زیادی در کودک می­شوند. از این رو، تجویز آن­ها کم و بیش محدود بوده و پزشک در شرایط خاصی اقدام به تجویز آن­ها می­نماید.

دارو های مورد استفاده در درمان فلج مغزی

• دیازپام (والیوم) داروی خوبی برای کاهش اسپاستیسیتی بوده و مصرف آن موجب آرامش و کرختی فرد می­شود. بنابراین ممکن است پزشک بعد از اعمال جراحی اورتوپدی، اقدام به تجویز این دارو برای کودک نماید.
• دانترولن (دانتریوم) داروی مفیدی است که مصرف آن به ندرت موجب بروز مشکلات کبدی می­گردد. از طرفی از عوارض آن می­توان به خواب آلودگی، سرگیجه و اسهال اشاره کرد.
• باکلوفن (لیورسال) به گفته پزشکان و محققین در کاهش اسپاستیسیتی عضلانی ناشی از آسیب­های نخاعی موثرتر عمل می­کند تا اسپاستیسیتی ناشی از آسیب­های مغزی. با این حال، این دارو غالبا در کودکان فلج مغزی اسپاستیک شدید کاربرد دارد. اثرات جانبی شایعی ندارد ولی ممکن است موجب حالت تهوع شود. گزارشات علمی نشان می­دهد که این دارو به ندرت موجب تشدید تشنج در افراد می­شود. گاهی اوقات، بطور نادر و در شرایط خاص، پمپی در زیر پوست کودک کار گذاشته می­شود که به یک لوله متصل بوده و با عملکرد خود دارو باکلوفن را به فضای اطراف نخاع تزریق می­کند. این روش با نظر پزشک و به تشخیص او در تعداد کمی از کودکان فلج مغزی اسپاستیک شدید کاربرد دارد.

چه درمان­ برای مشکلات کودک فلج مغزی وجود دارد؟

۱. تشنج. دانش ما در رابطه با تشنج بطور قابل توجهی در طی چند سال گذشته افزایش پیدا کرده است. تشنج در اشکال متعددی وجود داشته و دارو غالبا به دنبال تشخیص نوع تشنج و علت آن تجویز می­شود. به زبان ساده تشنج عبارت است از تخلیه سیگنال­های الکتریکی اضافی وارده به مغز که به دلیل ضعف عملکرد مکانیسم­های معمول مغزی در کنترل این سیگنا­ل­ها رخ می­دهد. این ضعف عملکرد به دلیل تخریب و یا نقص کار کرد برخی سلول­های مغزی در پی ضایعه وارده به آنها اتفاق می­افتد. والدین کودکان فلج مغزی که دچار تشنج هستند علاوه بر مراجعه منظم به پزشک فوق تخصص مغز و اعصاب اطفال، انجام نوار مغزی و مصرف داروهای تجویز شده به صورت دقیق و منظم، می­بایست ملزم به رعایت یک رژیم حسی به منظور جلوگیری از افزایش سیگنال­های وارده به مغز و احتمال بروز تشنج باشند. منظور از رژیم حسی، کنترل ورود سیگنال­های حواس پنجگانه و نیز حس تعادلی (تحریک گیرنده­های گوش داخلی که نقش تعادلی دارند) به درون سیستم عصبی می­باشد به گونه ای که تعداد تحریک و شدت آن در واحد زمان کنترل گردد. به عنوان مثال فلش دوربین عکاسی که شدت سیگنال بینایی بالایی دارد نه تنها به خودی خود برای تشنج خطرناک است، اگر در عرض چند ثانیه مکرراً استفاده شود، احتمال بروز تشنج را افزایش خواهد داد. همین قاعده در مورد تحریکات شنوایی و لامسه هم حکفرماست. صدای بلند و تکرار شونده مانند مجالس عروسی و یا کنسرت ها، لباس پشمی زیر و دوش سوزنی حمام، و ماساژهای غیر اصولی از این جمله­اند. تحریک حس تعادلی نیز بسیار مهم و حساس بوده بطوریکه تاب دادن کودک تشنجی با شتاب و هیجان، و بالا و پایین انداختن او بسیار خطرناک است. توصیه­های دقیق­تر و جزیی­تر در این باره را می­توانید از پزشک یا درمانگر کودک­تان جویا شوید. هدف پزشکان از تجویز دارو، کنترل تشنج به شکل صحیح همراه با فقدان عوارض جانبی یا عوارض جانبی بسیار پایین است. سه دارو رایج ضد تشنج عبارتنداز:

• کاربامازپین (تگرتول یا تریل). اثرات جانبی بالقوه این دارو عبارتند از حالت تهوع، از دست دادن اشتها و جوش­های پوستی حساسیتی که معمولا بلافاصله پس از شروع مصرف دارو ظاهر می­شوند. اگر مصرف دارو خیلی سریع (با دوز بالا) آغاز شود، خواب آلودگی در ساعات اولیه پس از مصرف در کودک ایجاد می­شود. برای آن دسته از کودکانی که قادر به بلعیدن دارو هستند، قرص­هایی وجود دارد که ماده موثر آنها به صورت کنترل شده و آهسته در سیستم گوارش فرد آزاد می­شود.
• سدیم والپروات (اپیلیم، والپرو). عوارض جانبی بالقوه این دارو عبارتند از حالت تهوع، ناراحتی­های شکمی، افزایش وزن، ریزش مو و کبودی پوست. آسیب کبدی و مشکلات خونریزی گزارش شده­اند اما بسیار نادر هستند.
• لاموتريجين (لاميکتال و دیگر داروهای این گروه). لامیکتال اغلب به عنوان مکمل همراه با سدیم والپروات استفاده می­شود. این دارو معمولا به خوبی پاسخ داده و موجب افزایش سطح هوشیاری بیمار می­گردد. مهم­ترین اثر ناخواسته دارو بروز جوش­های پوستی بوده که حداکثر ۵% کودکان را درگیر می­کند، بویژه اگر دارو با دوز بالا خیلی سریع به بیمار خورانده شود. اگر در حین استفاده از این دارو جوش­های پوستی ظاهر گردید، مصرف آن را متوقف کرده و خیلی سریع با پزشک تماس بگیرید. در بعضی از کودکان پس از مصرف دارو، اختلالات خواب بروز پیدا می­کند. بعضی از داروهای ضد تشنج قدیمی هنوز به دلیل سازگاری با یک بیمار خاص و یا کنترل بهتر تشنج در بعضی از افراد، مورد استفاده قرار می­گیرند. این داروها عبارتند از:
• توئین (دیلانتين). اثرات جانبی متعددی به این دارو نسبت داده می شود که از جمله آن­ها می­توان به رشد بیش از حد لثه، رویش غیر طبیعی موی بدن، جوش­های پوستی حساسیتی و گاهی اوقات بزرگ شدن بعضی از قسمت­های صورت اشاره کرد. از آنجائیکه مرز بین دوز درمانی و سمی این دارو باریک است، دوز بیش از حد آن ممکن است موجب حالت تهوع، استفراغ، ناپایداری و خواب آلودگی کودک شود. بنابراین انجام آزمایش سنجش سطح دارو در خون ضروری است.
• فنوباربیتون و پریمیدون (مایزولین). این داروها می­توانند موجب تسکین و یا تحریک پذیری فرد شده و نیز یبوست را در او تشدید کنند. بنابراین انجام آزمایش سنجش سطح دارو در خون ضروری است.
• نیترازپام (موگادون). این دارو ممکن است موجب خواب آلودگی و افزایش ترشحات مجاری تنفسی شده و در نوزادان اصولاً برای درمان گرفتگی عضلانی تشنجات صرعی و نیز تشنجات تونیک استفاده می شود.
• کلونازپام (ریوتریل، پاکسام) و کلوبازام (فریسیوم). این داروها می­توانند موجب تحریک پذیری، خواب آلودگی و رفتارهای نابهنجار شوند. آنها همچنین (بویژه کلونازپام) می­توانند موجب تشدید آبریزش دهانی گردند. تعدادی داروی ضد تشنج نسبتاً جدید نیز وجود دارند که در شرایط خاص و یا در زمانیکه فرد به دیگر داروهای ضد تشنج پاسخ نداده است، تجویز می­شوند. این داروها عبارتند از:
• ویگاباترین (سابریل). این دارو تقریبا به طور انحصاری برای درمان انقباضات غیرارادی و ممتد عضلانی در نوزادان استفاده شده و اثرات مثبتی روی آن دارد. اثرات جانبی بالقوه این دارو عبارتند از خواب آلودگی، تحریک پذیری و بی­قراری. اثرات مضر این دارو بر بینایی محیطی افراد بزرگسال به اثبات رسیده اما اثرات زیان آور آن بر نوزادانی که به صورت کوتاه مدت تحت درمان با آن قرار گرفته­اند، نامشخص است.
• توپیرامات (توپاماکس). این دارو بسیار موثر بوده اما اثرات جانبی شایعی دارد که عبارتند از کاهش اشتها، کاهش وزن، مشکل گفتاری و رفتاری، و سنگ کلیه.
• گاباپنتین (نورونتین). این روزها این دارو غالبا برای تسکین درد استفاده می­شود تا مدیریت تشنج. این دارو سه بار در روز مصرف شده و به خوبی بدن افراد آن را تحمل می­کند.
• اکسکاربازپین (تری لپتال). اثرات این دارو مشابه با کاربامازپین بوده ولی غالبا بهتر از آن تحمل می­شود.
• لوتیراستام (کپرا). این دارو جدیدترین داروی ضدتشنج بوده که در کودکان مبتلا به صرع استفاده می­گردد. این دارو نسبتا خوب تحمل شده و اصلی­ترین اثر جانبی آن اختلال رفتاری است.

2. ریفلاکس معدی – مروی. این عارضه در کودکان فلج مغزی بسیار شایع بوده و موجب بازگشت غذا به دهان (استفراغ)، التهاب مری (ازوفاژیت)، مشکل بلع (دیسفاژی) و گاهی اوقات ورود غذا به مجاری تنفسی (آسپیراسیون) کودک می­گردد. بعضی اقدامات محافظه کارانه می­تواند به کاهش ریفلاکس در کودک شما کمک کند. این اقدامات عبارتند از:

• نگهداشتن کودک یا نوزاد در وضعیت نشسته یا ایستاده بعد از صرف غذا. این کودکان نباید بلافاصله پس از صرف شیر یا غذا در وضعیت خوابیده قرار بگیرند.
• مصرف مواد خوراکی غلیظ­تر. مواد غذایی آبکی و شل (مانند سوپ) موجب تشدید این وضعیت در کودک می­شود.
• کاهش سرعت غذا دادن و یا بویژه نوشاندن مایعات به کودکان. افزایش تعداد وعده­های غذایی و کاهش میزان غذا در هر وعده می­تواند در کنترل این عارضه موثر باشد.

اگر اقدامات محافظه کارانه به شکست انجامید، با تجویز پزشک فوق تخصص گوارش اطفال مصرف دارو پیشنهاد می­گردد. این داروها عبارتند از:

• داروهای ضد اسید مانند رانیتیدین، امپرازول، لانسوپرازول. این داروها موجب کاهش مقدار اسید معده شده و هرگونه آسیب وارده به قسمت تحتانی مری (در محل اتصال خود به معده) در اثر ریفلاکس اسیدی معده را محدود می­کند. البته بعید است این داروها باعث کاهش مقدار ریفلاکس معده شوند.
• داروهای افزایش دهنده تحرک لوله گوارش (عوامل پروکینتیک) مانند دومپریدون. این داروها برای کاهش مقدار ریفلاکس طراحی شده­اند اما خیلی موثر نیستند.

گاهی اوقات به منظور پیشگیری از ریفلاکس هنگامیکه داروها موثر نبوده­اند، انجام جراحی ضرورت پیدا می­کند. این روش جراحی فاندوپلیکیشن نامیده می­شود.

۳. کنترل بزاق. آسیب شناسان گفتار و زبان نقش مهمی در کنترل این عارضه داشته و می­توانند با ارائه راهکارهایی موجب اصلاح یا کاهش ریزش بزاق از دهان شوند. زمانیکه این راهکارها موثر نباشند، پزشک گاهی اوقات، بویژه در کودکان بالای ۶ سال، اقدام به تجویز دارو می­کند. این داروها عبارتند از:

• بنززول هیدروکلراید (آرتان) ترشح بزاق را کاهش می­دهد. به دنبال مصرف دارو، گاهی اوقات فرد تحریک پذیر شده و کج خلق می­گردد. از دیگر اثرات جانبی این دارو می­توان به تاری دید، یبوست و مشکلات ادراری اشاره کرد.
• گلیکوپیرولات (روبینول) مشابه داروی قبلی بوده اما اثرات جانبی کمتری دارد.

تزریق بوتاکس به درون غدد بزاقی موجب کاهش ترشح بزاق می­شود. اما از آنجا که تاثیر تزریقات بین ۶ تا ۱۲ ماه باقی می­ماند، نیاز به تزریق مکرر بوتاکس ضرورت پیدا می­کند. جراحی به عنوان یک گزینه درمانی در کودکان بزرگتری که مشکل دائمی ریزش آب دهان دارند، مطرح می­گردد. برای این منظور، جراح پلاستیک مسیر غده بزاقی تحت فکی را تغییر داده و غدد بزاقی زیرزبانی را خارج می­کند. این عمل جراحی ریزش آب دهان را کاهش داده و خوشبختانه منجر به خشکی نابجای دهان نیز نمی­شود. نکته­ای که پس از انجام این عمل جراحی ضرورت پیدا می­کند آن است که کودک باید به صورت دوره­ای توسط دندانپزشک معاینه گردد چراکه پس از انجام این عمل خطر بروز پوسیدگی­های دندانی افزایش می­یابد.

۴. یبوست. کودکان فلج مغزی غالباً یبوست دارند. رژیم غذایی حاوی فیبر بالا و مصرف زیاد مایعات می­تواند به حل این معضل کمک کند. در بعضی از کودکان فلج مغزی این مشکل به سادگی برطرف نمی­شود. بنابراین تجویز و استفاده به جا و دقیق از داروهای ملین برای رفع انواع شدید یبوست به هر نوع درمان دیگری ارجحیت دارد. ماساژهای مخصوصی برای افزایش تحرک روده و کمک به حرکت مواد دفعی به سمت انتهای روده وجود دارند که می­توانید آنها را از درمانگر خود فراگرفته و در مواقع لازم استفاده نمایید.

5. تغذیه. متخصصین تغذیه می توانند برای تغذیه صحیح این کودکان توصیه های مفیدی ارائه دهند. اضافه وزن به عنوان یک مانع جدی بر سر راه یادگیری مهارت راه رفتن در کودکان فلج مغزی تلقی می­شود. لاغری مفرط و وزن نگرفتن ممکن است مربوط به مشکل تغذیهای کودکان باشد. در بعضی از این کودکان می­توان با استفاده از روش تغذیه با لوله از راه بینی به حل مشکلات تغذیه ای آنها کمک کرد.

سوالات متداول:

1. برای درمان کودک فلج مغزی به کدام متخصص مراجعه کنیم؟

کودکان فلج مغزی در طول روند درمان خود به ارزیابی ،فوق تخصص مغز و اعصاب اطفال، فوق تخصص اورتوپدی اطفال، فوق تخصص استرابیسم (انحراف چشم) اطفال، فوق تخصص غدد و متابولیسم اطفال، متخصص کاردرمانی و گفتاردرمانی نیاز دارند.

2. آیا دارویی برای درمان فلج مغزی وجود دارد؟

فلج مغزی یک نوع آسیب به بافت مغز می باشد که تا انتهای عمر همراه بیمار است، متاسفانه هیچ دارویی برای درمان فلج مغزی وجود ندارد، اما داروهایی برای کنترل علائم و کاهش آنها وجود دارد. همچنین درمان های توانبخشی به فرد در کسب مهارت های حرکتی و ذهنی کمک می نماید.

عوارض فلج مغزی

فلج مغزی اختلالی است که بر اثر آسیب به بافت مغز ایجاد می شود و بر حرکت و وضعیت بدنی فرد تاثیر می‌گذارد. کودکان فلج مغزی ممکن است علاوه بر اختلالات حرکتی که مشکل اصلی آنها است، مشکلات دیگری نیز داشته باشند. برای مثال می توانند مشکلاتی در زمینه گفتار، مهارت های ذهنی ، مشکلات بینایی، مشکلات اسکلتی و اختلالات تغذیه را نشان دهند. مرکز کاردرمانی فلج مغزی دکتر صابر در زمینه تشخیص فلج مغزی و درمان عوارض فلج مغزی در کودکان و گفتاردرمانی فلج مغزی به صورت حرفه ای فعالیت می نماید. بخش های تخصصی مرکز شامل کاردرمانی جسمی و ذهنی، گفتاردرمانی، کاردرمانی حسی، ماساژ درمانی آب درمانی در کنار مشاوران تغذیه و روانشناسانی که با مرکز همکاری می کنند به پیشرفت حرکتی و ذهنی کودکان فلج مغزی کمک بسزایی می کند.

مشکلاتی که در کودک مبتلا به فلج مغزی وجود دارد؟

1. مشکلات شنوایی. بهتر است همه این کودکان به‌منظور بررسی مشکلات شنیداری دراسرع‌وقت به‌وسیله متخصصین این امر یعنی همکاران شنوایی‌شناس مورد ارزیابی قرار بگیرند تا در صورت وجود هرگونه مشکل، تربیت شنیداری و دیگر اقدامات درمانی لازم روی آنها انجام گیرد.

 ۲. مشکلات بینایی. لوچی یا انحراف چشم که باعث دوبینی نیز می‌شود، به طور شایع در این کودکان مشاهده می‌گردد. مشکلات بینایی دیگری نیز ممکن است میان این کودکان شیوع داشته باشد؛ بنابراین بهتر است اکثر این کودکان در اولین سال‌های زندگی به‌وسیله متخصصین بینایی‌سنجی مورد ارزیابی قرار بگیرند تا در صورت وجود مشکلات بینایی اقدامات درمانی لازم صورت پذیرد.

٣. تشنج. تشنج انواع مختلفی داشته و تقریباً در یک‌سوم این کودکان دیده می‌شود. بعضی از کودکان فلج مغزی ممکن است خیلی به‌ندرت دچار حملات تشنجی شوند. درحالی‌که در بعضی دیگر، میزان و شدت تشنج بیشتر بوده و کودک باید به‌صورت دوره‌ای به‌وسیله فوق‌تخصص مغز و اعصاب کودکان ویزیت شود.

 ۴. ناتوانایی ذهنی و اختلال یادگیری. در ابتدا تأکید بر این نکته ضروری به نظر می‌رسد که طیف وسیعی از اختلالات ذهنی در کودکان فلج مغزی مشاهده می‌گردد. متأسفانه، غالباً ارزیابی اختلالات ذهنی و شناختی در سال‌های اولیه عمر کودک مشکل است. در این زمینه، نکته علمی ثابت و قابل‌پیش‌بینی وجود ندارد. به‌عنوان‌مثال، کودکی که از اختلالات جسمی شدید رنج می‌برد، ممکن است از هوش طبیعی برخوردار باشد. گاهی اوقات از اصطلاح «تأخیر رشدی» برای توصیف تأخیر زیادتر کودک فلج مغزی در سال‌های ابتدایی زندگی او استفاده می‌شود. این اصطلاح، زمانی بکار می کودک در مقایسه با دیگر کودکان همسال خود در یک یا چند حوزه رشدی دچار تأخیر باشد. البته در فصل ۹ راجع به تأخیر رشدی، انواع و مشخصات آن به طور مفصل توضیح داده شده است.

۵. مشکلات ادراکی. این مشکلات ممکن است تا سنین مدرسه نمایان نشوند. کودکان دارای این مشکل، معمولاً در تشخیص اندازه و شکل اشیای اطراف خود دچار اشتباه می‌شوند.

6.ریفلاکس معدی – مروی. به برگشت غذا از معده به داخل مری و به دهان کودک «ریفلاکس» گفته بود. این عارضه به طور شایع در کودکان فلج مغزی اتفاق می‌افتد. از علائم این وضعیت می‌توان به وجود تهوع و ناراحتی پس از صرف غذا اشاره کرد. یکی از عوارض ریفلاکس، التهاب قسمت پایینی مری (بخش متصل به معده آن) است که اصطلاحاً آن را «از وفاژیت» (التهاب مری) می‌نامند. کودکانی که از این مشکل رنج می‌برند، خیلی بی‌قرار و تحریک‌پذیر هستند.

7 .  مشکلات ارتوپدی. با رشد کودکان فلج مغزی، عضلات اسپاستیک یا سفت آنها، کوتاه گردیده و بدشکلی یا دفرمیتی مفاصل در آنها به وجود می‌آید. احتمال ایجاد بدشکلی در مفاصل مچ پا، زانو، لگن، آرنج و مچ دست بسیار بیشتر از سایر مفاصل بدن هست. علاوه بر ایجاد بدشکلی در مفاصل، خطر دیگری که این کودکان را تهدید می‌کند، دررفتگی یا نیمه دررفتگی مفاصل لگن است. در این دسته از کودکان بهتر است به‌منظور پیشگیری از مشکلات مفصل لگن، با انجام رادیوگرافی ساده پایش و مراقبت منظم از آنها به عمل آید.

آیا عکس‌برداری یا رادیوگرافی مفاصل لگن در فواصل زمانی منظم ضروری است؟ ازآنجاکه معاینات بالینی مفاصل لگن که توسط متخصص ارتوپدی اطفال انجام می‌شود، برای بررسی مشکلات احتمالی این مفاصل کافی نیستند، همه کودکان فلج مغزی که اندام‌های تحتانی‌شان مبتلا هستند (مانند موارد دایپلژی و کوادریپلژی)، باید مفاصل لگنشان در فواصل منظم زمانی که پزشک تعیین می‌کند، با رادیوگرافی ساده مورد ارزیابی قرار بگیرد.یکی دیگر از مشکلات ارتوپدی این کودکان، اسکولیوز (انحراف ستون فقرات به یک سمت) بوده که آن در مقایسه با دیگر مشکلات ارتوپدی مطرح شده کمتر است. به‌هرحال باتوجه‌به نکاتی که گفته شد، علاوه  بر مراجعه مستمر به بخش کاردرمانی، مراجعه دوره‌ای این کودکان به پزشک متخصص ارتوپدی به‌منظور معاینه پیشگیری و درمان عوارض اسکلتی – عضلانی ضروری بوده و اکیداً توصیه می‌شود.

۸. یبوست. این مشکل در کودکان فلج مغزی شایع است و همیشه نمی‌توان علت واضحی برای آن دریافت. گاهی اوقات فقدان تحرک معمول کودک و عدم مصرف رژیم غذایی حاوی فیبر را می‌توان از علل یبوست دانست.

۹ .  مشکلات تغذیه‌ای، بعضی از کودکان مبتلا به فلج مغزی شدید ممکن است مشکلاتی در جویدن غذا و هماهنگی عمل بلع داشته باشند. این وضعیت موجب می‌گردد که او در غذا خوردن مشکل داشته  و یا زمان زیادی را صرف بلعیدن آن کند. در نتیجه، این شرایط باعث جذب ناکافی مواد غذایی می‌گردد. از طرفی، بعضی دیگر از این کودکان به دلیل کاهش فعالیت فیزیکی دچار افزایش وزن می‌شود. در این مواقع، مراجعه به آسیب‌شناس گفتار و زبان (گفتار درمانگر) ضروری است.

۱۰. مشکل کنترل بزاق. اغلب کودکان در سال‌های ابتدایی زندگی در کنترل آب‌دهانشان مشکل دارند و به‌اصطلاح «آب‌دهان‌شان راه می‌افتد». این حالت در کودکان فلج مغزی ممکن است تا سال‌ها باقی بماند. در این مورد نیز مداخلات گفتاردرمانی لازم و ضروری به نظر می‌رسد.

۱۱. عفونت‌های عودکننده قفسه سینه. این مورد فقط در تعداد کمی از کودکان فلج مغزی وجود داشته و به‌احتمال زیاد در کودکانی رخ می‌دهد که مشکلاتی در عمل جویدن و بلع غذا دارند. در این کودکان، مقداری از غذا یا مایعات مصرفی، به طور نابجا به ریه‌ها وارد شده (آسپیره شده) و موجب سرفه با صدای خس‌خس در آنها می‌گردد. این حالت، علایمی شبیه به بیماری آسم یا تنگی نفس در کودک ایجاد می‌کند. درصورتی‌که علائم مذکور شدید یا ماندگار باشند، پنومونی یا ذات‌الریه (التهاب ریه‌ها) به شکل تکرارشونده در کودک ایجاد می‌شود. البته لازم به تأکید است که کودکان فلج مغزی مانند سایر کودکان (سالم) به‌ندرت به عفونت قفسه سینه، پنومونی یا آسم مبتلا می‌شوند.

۱۲. بیماری استخوان. تحرک بعضی از کودکان فلج مغزی در مقایسه با بقیه کودکان کم است. درنتیجه، درجاتی از استئوپروز یا پوکی‌استخوان در آنها مشاهده می‌شود. در این کودکان، به دنبال ضربات کوچک و یا گاها در طی فعالیت‌های روزمره زندگی، مثل عمل تعویض پوشک یا رد کردن دست در آستین لباس، شکستگی اتفاق می‌افتد. آگاهی از این وضعیت، احتیاط بیشتر والدین و درمانگران را می‌طلبد.

۱۳. عدم نزول بیضه‌ها. آمار بالایی از عدم نزول بیضه‌ها در پسران مبتلا به فلج مغزی مشاهده می‌شود. لازم به توضیح است که بیضه‌ها پیش از تولد در داخل شکم جنین پسر رشد و تکامل می‌یابند و در هفته‌های پایانی پیش از تولد از شکم به داخل کیسه‌های بیضه پایین می‌آیند. عوامل مختلفی از جمله آسیب‌های مغزی از نزول بیضه‌ها ممانعت می‌کند.

سوالات متداول:

1. آیا کودکان فلج مغزی به جراحی نیاز دارند؟

درصورت بروز بدفورمی های اسکلتی یا در مواردی که انحراف چشم شدید است این کودکان مورد جراحی قرار می گیرند.

2. چه مشکلاتی در کودکان فلج مغزی وجود دارد؟

اختلالاتی مانند مشکلات گوارش، مشکلات ارتوپدی، اختلالات ذهنی، تشنج، مشکلات یادگیری می تواند همراه با مشکلات حرکتی این کودکان باشد.

اختلال پردازش حسی در کودکان| کاردرمانی حسی| مرکز درمان اختلالات حسی کودکان دکتر صابر

 اختلالات پردازش حسی در کودکان یک اختلال حسی می باشد که خود را با بیش حسی و یا کم حسی در حواس مختلف نشان می دهد. یکی از درمان های موثر در این کودکان درمان یکپارچگی حسی است که توسط کاردرمانی حسی اجرا می گردد. یکپارچگی حسی بر روی هماهنگ کردن حس بینایی و شنوایی با حس وستیبولار و عمقی فعالیت می نماید و موجب بهبود مهارت های کودک می گردد. این امر کمک بسزایی در سازگاری کودکان در محیط مدرسه می شود. مدارس می‌توانند برای دانش‌آموزان دچار مشکلات حسی بسیار خوشایند و یا یک کابوس باشند. این امر به  موارد بسیاری چون چالش‌های حسی کودک، شخصیت، سبک یادگیری، محیط فیزیکی و جور شدن با معلم‌ها و کارکنان مدرسه بستگی دارد.

جهت تماس با کلینیک کاردرمانی و گفتاردرمانی جناب آقای دکتر صابر (کلینیک توانبخشی پایا در پاسداران ، کلینیک توانبخشی غرب تهران در سعادت آباد) باشماره 09029123536 تماس حاصل فرمایید.

اختلال پردازش حسی در مدرسه

اغلب مدارس بر یادگیری سمعی و بصری تأکید دارند و به دانش‌آموزانی که بهتر یاد می‌گیرند از طریق روش‌های حسی پاداش می‌دهند. کودکی که به خواندن، گوش‌دادن به معلم، صحبت‌کردن در مقابل کلاس و به‌تنهایی کارکردن روی پروژه‌ها علاقه دارد، در یک محیط آموزشی ساکت و ساختاری که از دانش‌آموزان انتظارات خاصی می‌رود پیشرفت خواهد کرد. کودکی که یادگیری به‌صورت فعالیت فیزیکی را ترجیح می‌دهد، در ساکت نشستن و تمرکز با چشم‌ها و گوش‌هایش مشکل خواهد داشت. او احتمالاً در یک کلاس با نظم ساختاری کمتر که مشارکت فعال بیشتر، کار در گروه‌ها، و فرصت‌های بسیاری برای کاوش فیزیکی را شامل می‌شود عملکرد بهتری را خواهد داشت.

حتی اگر کودک آن‌قدر خوش‌شانس باشد که در یک کلاس قرار گیرد که با نیازهای او سازگار است، رفتن به مدرسه می‌تواند هر مشکل حسی را چندبرابر کند. تمام آن تغییرات حسی که والدین در خانه با آنها سازگار شده‌اند می‌تواند هنگام رفتن کودک به مدرسه تبدیل به مشکل شوند. تفاوت بزرگی بین مناظر، صداها، بوها و دیگر ورودی‌های حسی آشنای تجربه شده در خانه و هرج‌ومرج غیرقابل‌پیش‌بینی موجود در یک محیط آموزشی با بزرگسالان و کودکان ناآشنای بسیار و نیازهای بیشتر برای رفتار خوب و موفقیت‌های آموزشی وجود دارد.

در اولین جلسه‌ی اولیا – معلمان، یک والد ممکن است حیرت‌زده شود وقتی بشنود که کودکی که در خانه خوش‌اخلاق و آرام است، بچه‌های دیگر را هل می‌دهد، در صف نمی‌ایستد و در وقت تمیزکردن کمک نمی‌کند، و به‌جای شرکت در فعالیت‌ها با دیگران ترجیح می‌دهد در گوشه‌ی اتاق به کتاب‌های مصور نگاه کند.

البته، بعضی کودکان دارای چالش‌های حسی یاد می‌گیرند که خود را جمع‌وجور کنند و تمام انرژی جسمی و روانی خود را جمع کنند تا در طول روز در مدرسه دوام بیاورند. ممکن است این کودکان هر روز که به خانه می‌آیند بسیار خسته و ازپاافتاده باشند. توانایی مدیریت چالش‌های حسی در مدارس از کودک به کودک کلاس به کلاس و بعضی مواقع لحظه‌به‌لحظه تفاوت دارد. خوشبختانه روش‌های حسی بسیاری وجود دارد که درمانگرها، معلم‌ها و والدین می‌توانند استفاده کنند تا مدرسه را از لحاظ حسی بیشتر قابل‌تحمل کنند. بسیاری از آنها را می‌توان به طور غیررسمی با یک معلم به طور رسمی از طریق یک برنامه‌ی ۵۰۴ یا یک IEP اجرا کرد (در صفحات بعدی توضیح داده شده است). اغلب، روش‌های حسی توسط کار درمان مدرسه و یا کار درمان شخصی خانواده توصیه می‌شوند. یک پزشک سلامت روانی می‌تواند نقش کلیدی داشته باشد، آن‌طور که یک کودک تأیید کند یا اگر یک کار درمان در دسترس نبود شخصاً آن را اجرا کند.

تمرینات یکپارچگی حسی در کودکان

بسیاری از مواقع، روش‌های حسی را با یک معلم فهمیده یا یک معلم کمکی اجرا کرد. او ممکن است درک  کند چگونه استراحت‌های کوتاه دادن در طول روز می‌تواند به برخی دانش‌آموزان کمک کند تا بر روی تکلیف تمرکز کنند یا بسیار خوش‌حال می‌شود اگر به یک کودک یک صندلی که دوست دارد را بدهند که به بهتر گوش‌دادن او کمک می‌کند. او ممکن است از این ایده بسیار خوشش بیاید که در زمان کارهای گروهی به بچه‌ها اسباب‌بازی دستی بدهد و یا نور را کمتر کند یا موسیقی سبک پخش کند تا این که صدایش را بلند کند تا آنها را ساکت کند.

روزهای جلسه‌های اولیا انجمن زمان بسیار خوبی برای آموزش‌دادن به معلم‌ها درباره‌ی مشکلات پروسه‌ی حسی و چگونگی تطابق با تنوع وسیعی از نیازهای حسی در کلاس است. توصیه‌ها برای یک دانش‌آموز باید شخصی‌سازی شود، اگرچه هیچ کودکی نباید برای درمان مخصوص جداسازی شود. اگر سالی برای صاف نشستن در کلاس از یک بالش بادی سود می‌برد، به‌سادگی می‌توان برای او یک بالش بادی فراهم کرد. به طور ایده‌آل، در کلاس چندین بالش بادی قرار داده می‌شود.

در تدارکات غیررسمی، مدرسه موظف به خرید تجهیزات خاصی برای یک دانش‌آموز با اجرای یک روس حسی نیست. برای اینکه یک قطعه تجهیزات – یک بالش نشستن، صندلی یا میز نوشت‌افزار مخصوص و غیره یا هر ایجاد تغییر در محیط مدرسه یا فعالیت‌ها اجباری باشد، باید در یک سند قانونی – یک برنامه‌ی

۵۰۴ یا IEP- ثبت شده باشد.

برنامه‌های 504

یک برنامه‌ی ۵۰4 سند قانونی است که الزامات مدرسه را برای تطبیق دادن یک دانش‌آموز با نیازهای خاص مشخص می‌کند. یک برنامه‌ی ۵۰۴ در واقع بر اساس بخش ۵۰۴ تصویب‌نامه‌ی توان‌بخشی ۱۹۷۳ که از دانش‌آموزانی که اختلالات جسمی یا روانی دارند و شامل تعلیم اختصاصی نمی‌شوند اما هنوز نیاز به کمک دارند، دفاع می‌کند.

یک برنامه‌ی ۵۰۴ ممکن است شامل تطبیق‌هایی چون مسائل دارویی، تطبیق در تست و تکلیف‌ها مانند زمان اضافی، جای نشستن مناسب مانند بالش باد شدنی یا صندلی مخصوص، تطبیق در محیط مانند اجازه

داشتن برای غذا خوردن در محیطی به‌جز سلف، و غیره. به‌طورکلی، یک والد با برنامه 504 کند، و کار درمان‌ها، روان‌شناسان مدرسه، فیزیولوژیست‌های اعصاب و دیگر پزشکان که ممکن است به والدین پیشنهاد شوند این کار را بکنند.

کودکی که هرگونه خدمت آموزشی خاص را دریافت می‌کند باید یک برنامه‌ی آموزشی انفرادی  (IEP)

داشته باشد، نه یک ۵۰۴.

IEPS

IEP یک سند قانونی است که توسط تصویب‌نامه‌ی افراد دارای ناتوانی‌های آموزشی (IDEA) یک قانون تصویب شده در سال ۱۹۷۵ مدارس عمومی را موظف می‌کند برای کودکان دچار مشکلات حسی خدمت‌های خاص آموزش فراهم آورند. این به این معناست که کودکان باید در کلاس عادی یاد بگیرند تا در کلاس‌های مخصوص آموزشی.

تحت IDEA، لازم است حوزه‌ی مدرسه آموزش مناسب و عمومی ارائه دهد، نه لزوماً بهترین برنامه آموزشی برای هر کودک را. ممکن است والدین و مدارس تعریف متفاوتی از ”مناسب“ داشته باشند و گاهی اوقات بین آن چه توسط مدرسه به‌عنوان تجهیزات آموزشی و کمک درمانی ارائه می‌شود و آن چه پدر و باور دارند اختلاف می‌باشد. این مخصوصاً می‌تواند برای دانش‌آموزی با مشکلات پردازش حسی درست باشد که بعضی مسئولین مدارس تابه‌حال در باره آن نشنیده‌اند.

ممکن است نیاز باشد یک والد توضیح دهد که مشکلات حسی چه هستند و چگونه عملکرد دانش‌آموز را در مدرسه تحت‌تأثیر قرار می‌دهند. توجه داشته باشید که مشکلات در خانه، مانند مقاومت در برابر دوش گرفتن، کوتاه‌کردن موها، لباس پوشیدن و رفتن به مهمانی باعث گرفتن خدمات مخصوص مدرسه برای کودک شما نمی‌شود. مشکل در تحمل محیط‌های پرسروصدا مانند کافه تریا به دلیل حساسیت بالای شنوایی، کمبود فعالیت دهلیزی که نیاز به استراحت‌های کوتاه و مکرر دارد، و مکان نشستن مناسب به دلیل تن عضلانی و آگاهی بدنی ضعیف تنها چند نمونه از چگونگی تأثیرگذاشتن مشکلات حسی کودک بر عملکرد در مدرسه هستند. وقتی تأثیر مشکلات حسی بر توانایی کودک در دسترسی به برنامه‌ی تحصیلی کاملاً مشخص شد، سپس خانواده و مدرسه برای ایجاد یک برنامه برای رفع آن نیازها آماده هستند.

IED     سندی است که به‌عنوان نقشه‌ای برای انجام این عمل می‌کند. برای کودکی که خدمات آموزشی و دریافت می‌کند، IEP باید مشخصه‌هایی چون تطبیق‌های مدرسه (محل نشستن بهتر، فعالیت‌های رژیم و حسی، و دیگر)، تکنولوژی کمکی، هدف‌های درمانی و آموزشی و الزامات در خدمات مربوطه مانند کاردرمانی، گفتاردرمانی و فیزیوتراپی باشد.

بسیاری از والدین گمان می‌کنند که اگر کودکشان در مدرسه خدمات کاردرمانی دریافت کند، دشواری‌های پروسه‌ی حسی کودک را برطرف می‌کند. البته، کاردرمانی در مدرسه همانند رفتن به یک کلینیک کاردرمانی یا باشگاه مخصوص امور حسی نیست. مهم است که به‌خاطر داشته باشیم خدمات مدرسه محور مانند کاردرمانی فیزیوتراپی و گفتاردرمانی به‌سادگی برای حمایت کودک در رسیدن به اهداف IEP در نظر گرفته شده‌اند.

اهداف IEP باید توسط یک تیم متشکل از آموزگاران و درمانگران برای شناسایی فعالیت‌ها و رفتارهایی که دانش‌آموز برای به‌دست‌آوردن موفقیت در برنامه‌ی آموزشی نیاز دارد ایجاد شود. رژیم حسی و تکنیک‌های خود – تنظیمی مداخله‌هایی هستند که می‌توان آنها را برای به‌دست‌آوردن اهداف آموزشی به کاربرد.

به دنبال مشارکت فعال و حرفه‌ای هر خدمت‌دهنده‌ی مربوط که با دانش‌آموزان کار می‌کند باشید. برای مثال، اگر کودک هنگام تغییر کلاس‌ها بدرفتاری کند، فیزیوتراپیست باید روی مسائل مربوط به حرکت کودک و بالارفتن از پله‌ها بررسی انجام دهد، کار درمان ممکن است تطبیق‌هایی را بر اساس توانایی‌های پروسه بینایی مربوط به میزان نور و چالش‌های حس عمقی توصیه کند، و گفتار درمان می‌تواند به دانش‌آموز کمک کند در مورد ناراحتی خود ارتباط برقرار کند و از خود حمایت کند.

مطمئن شوید اهداف IEP کودک مشخص، قابل‌اندازه‌گیری، واقع‌بینانه، و زمان‌بندی‌شده باشند تا بتوان پیشرفت‌ها را دنبال کرد. تفاوت بزرگی بین «نوآه مهارت‌های خود تنظیمی خود را بهتر خواهد کرد.» و «به دنبال کار سنگین و تمرینات تنفسی، نوآه بر تکالیف روی میز برای ده دقیقه با یک فیدبک زبانی از طرف والد تمرکز خواهد کرد.» وجود دارد.

یکپارچگی حسی و مشکلات شانه کردن موی سر| اختلال پردازش حسی |کاردرمانی حسی دکتر صابر

شانه زدن مو برای کودکانی که در پوست سر حسایت دارند می‌تواند بسیار دشوار باشد. خصوصاً دختران دارای موهای بلند که به راحتی گره می‌خورند. کوتاهی مو چالش‌های بیشتری فراهم می‌آورد، از جمله صدای قیچی یا ماشین سلمانی، بوی مواد‌های شیمیایی که در سالن‌های آرایشی به مو می‌زنند، و الی آخر. کاردرمانی حسی کودکان در حیطه درمان یکپارچگی حسی فعالیت می نماید. مرکز یکپارچگی حسی دکتر صابر با استفاده از تکنیک های مختلف یکپارچگی حسی و استفاده از ابزارهای روز دنیا در زمینه کاردرمانی حسی به درمان اختلال حسی در کودکان می پردازد. در ادامه تعدادی پیشنهاد آورده شده است:

جهت تماس با کلینیک کاردرمانی و گفتاردرمانی جناب آقای دکتر صابر (کلینیک توانبخشی پایا در پاسداران ، کلینیک توانبخشی غرب تهران در سعادت آباد) باشماره 09029123536 تماس حاصل فرمایید.

مشکلات شانه کردن موی سر

چند تکنیک برای بهبود اختلال یکپارچگی حسی:

• قبل از شانه زدن یا کوتاه کردن موها، یکی از والدین می‌تواند با ماساژ عمقی با فشار دست‌ها به سمت پایین و داخل در حالی که سر را در گودی کف دو دست گرفته، پوست سر کودک را حساسیت‌زدایی کند. در این جا هم برس موی لرزان می‌تواند کمک‌کننده باشد.
• کودک می‌تواند با یک جلیقه وزنه‌دار، پد وزنه‌دار بپوشد یا اگر کمک‌کننده است یک پتوی سنگین رویش بیندازد.
• با پخش موسیقی مورد علاقه کودک یا تماشای یک ویدئو، تجربه خوشایندی در کودک ایجاد کنید.
• یک حالت‌دهنده‌ی مالشی با کیفیت یا اسپری برطرف‌کننده‌ی گره مو، کوتیکول مو را نرم کرده و گره مو را کاهش می‌دهد.
• برای جلوگیری از شکننده شدن مو‌ها، ابتدا با انگشتان گره‌ها را باز کنید، سپس در حالی که توده‌های مو را با دست نزدیک پوست سر نگه داشته‌اید، برس یا شانه کردن را از انتهای مو‌ها شروع کنید.
• از یک برس یا شانه ی مخصوص استفاده کنید.

تمرینات یکپارچگی حسی در آرایشگاه یا سالن زیبایی:

• اگر موهای کودک مستعد گره خوردن است، موها را کوتاه‌تر کنید یا حداقل حجم مو‌ها را کم‌تر کنید. از محلول‌های کراتینه‌ی مو که موهای فرفری را صاف می‌کنند با احتیاط استفاده کنید چرا که برخی از فرمول‌ها مقدار‌اندکی فرمالدهید دارا هستند. بخاطر بخار‌های سمی‌ فرمالدهید، اصلاً نباید از Blowouts Brazilian استفاده شود.
• برخی کودکان با مشکل یکپارچگی حسی با یک پیراهن نرم خوش- پوش که از خانه آورده‌اید و یک حوله‌ی نرم برای اطراف گردن راحت‌تر هستند تا با پیشبند آرایشگاه یا سالن، مخصوصاً اگر یک چسب ولکرودی آزاردهنده پشت گردن داشته باشد.
• حواستان باشد که برخی سالن‌های آرایش مخصوص کودکان می‌تواند بیش از ‌اندازه محرک باشد. صندلی‌هایی که شبیه ماشین هستند، تعداد زیادی بادکنک، یک دیوار که ویدئو پخش می‌کند، و تعداد زیادی اسباب بازی می‌تواند برخی کودکان را به وضعیت افزایش تحریکات حسی ببرد، مخصوصاً اینکه یک نفر دارد با قیچی به آن‌ها نزدیک می‌شود.
• یک کودک کوچک ممکن است هنگام نشستن در بغل والد احساس امنیت بیشتری کند تا روی صندلی بلند آرایشگاه.
• برای کودکانی که لغات را تحت‌الفضی می‌فهمند، به جای قیچی کردن از کلمات اصلاح، آرایش، کوتاه کردن استفاده کنید. کلمه قیچی کردن به ‌اندازه کافی ترسناک هست.
• با وجود اینکه یک کودک جستجوگر حس ممکن است از صدا و لرزش ماشین اصلاح شگفت‌زده شود، این مسئله ممکن است یک کودک بیش حس را با بحران مواجه سازد. در چنین مواردی آرایشگر می‌تواند فقط از قیچی استفاده کند یا اگر لازم است حداقل در گوش‌های کودک گوش‌گیر قرار دهید، بگذارید ماشین اصلاح را از نزدیک بررسی کند- موقعی که روی کسی دیگری استفاده‌اش می‌کنند مشاهده کند. خودش خاموش و روشنش کند، و یاد بگیرد که با وجود اینکه عجیب غریب است اما لذت بخش است.
• آرایش کردن مو، بوی بدی می‌دهد، اگر به یک سالن آرایش بزرگسال می‌روید، وقتتان را موقعی تنظیم کنید که هیچ رنگ کردن مو، فر و مش، یا صاف کردن مو در حال انجام نباشد.
• نهایتاً اینکه، اصلاح کردن موهای کودک در خانه را هم در نظر داشته باشید. حتی می‌توانید هنگامی که خواب است این کار را بکنید.

بنشیند. یک محرک دیداری مثل زمان سنج می‌تواند به کودکان بی‌قرار کمک کند تا بفهمد قرار است چقدر بنشیند