دیزآرتری به نوعی از اختلال گفتاری اطلاق می گردد که ناشی از آسیب عصبی-عضلانی باشد. در این اختلال چهارجانبه اصلی گفتار یعنی تولید، آوا سازی، تنفس، تشدید دچار آسیب می شود. در اغلب انواع دیزآرتری سرعت بیان گفتار دچار اختلال می گردد و فرد مبتلا قادر نیست که کلمات را با سرعت و دقت بالا بیان کند. در این اختلال، گفتار فرد از روانی کافی و طبیعی برخوردار نیست و جریان گفتار از شکل عادی خارج میشود. گفتاردرمانی دیزآرتری یکی از درمان های مهم در دیس آرتری می باشد. مرکز گفتاردرمانی دکتر صابر در زمینه گفتاردرمانی دیز آرتری به صورت کاملا تخصصی فعالیت می نماید. استفاده از تکنیک های مختلف درمانی و بهرگیری از امکانات و ابزار روز دنیا به درمان این بیماران کمک بسزایی می نماید. خدمات گفتاردرمان در منزل نیز از دیگر خدمات مفید این مرکز می باشد.
دیزآرتری چیست؟
دیز آرتری یا دیس آرتری زمانی اتفاق می افتد که عضلات مورد استفاده برای گفتار ضعیف باشند یا کنترل آن ها دشوار باشد. دیز آرتری اغلب باعث گفتار نامفهوم یا آهسته می شود که درک آن دشوار است. علائم دیز آرتری به علت اصلی و نوع دیز آرتری بستگی دارد. علائم ممکن است شامل موارد زیر باشد:
– گفتار نامفهوم.
– گفتار آهسته.
– ناتوانی در صحبت کردن با صدای بلندتر از زمزمه یا صحبت کردن با صدای خیلی بلند.
– گفتار سریع که درک آن دشوار است.
– صدای تودماغی، خشن یا گرفته.
– گفتار یکنواخت.
– مشکل در حرکت دادن زبان یا عضلات صورت.
علت دیزآرتری چیست؟
علل شایع دیزآرتری شامل شرایطی است که سیستم عصبی مرکزی یا محیطی را تحت تأثیر قرار میدهد یا موجب فلج و ضعف عضلات صورت، زبان، حنجره و دستگاه تنفسی میشود. این شرایط باعث میشوند پیامهای عصبی بهدرستی به عضلات گفتاری منتقل نشوند و در نتیجه، کنترل و هماهنگی حرکات گفتاری دچار اختلال گردد.
دیزآرتری میتواند ناشی از بیماریها یا آسیبهایی باشد که حرکت عضلات دهان، صورت، زبان، فک و سیستم تنفسی فوقانی را دشوار میکنند؛ عضلاتی که نقش اصلی در تولید گفتار واضح و روان دارند. آسیب به هر یک از این بخشها میتواند منجر به گفتار کند، نامفهوم، منقطع یا یکنواخت شود.
از جمله علل شایع دیزآرتری میتوان به سکته مغزی، ضربههای مغزی، فلج مغزی، بیماریهای عصبی پیشرونده مانند پارکینسون و اماس، تومورهای مغزی، عفونتهای عصبی، کمبود اکسیژن مغز و آسیب اعصاب محیطی اشاره کرد. برای کودکان، مشکلات دوران بارداری، زایمان سخت، تشنجهای نوزادی و آسیبهای مغزی اولیه از عوامل مهم بروز دیزآرتری به شمار میروند.
برخی داروها نیز میتوانند باعث بروز یا تشدید دیزآرتری شوند. این داروها شامل بعضی آرامبخشها، داروهای ضدتشنج، شلکنندههای عضلانی و مصرف الکل یا مواد مخدر هستند که معمولاً منجر به دیزآرتری موقتی میشوند و با تنظیم یا قطع دارو، علائم کاهش مییابد.
عوارض دیزآرتری
عوارض دیزآرتری اغلب ناشی از مشکلات ارتباطی است. این عوارض میتواند شامل دشواری در برقراری ارتباط اجتماعی، کاهش اعتمادبهنفس، انزوای اجتماعی و در برخی موارد اضطراب و افسردگی باشد. تشخیص بهموقع علت دیزآرتری و شروع گفتاردرمانی تخصصی نقش مهمی در کاهش این عوارض و بهبود کیفیت زندگی فرد مبتلا دارد.عوارض ممکن است شامل موارد زیر باشد:
– مشکل در معاشرت: مشکلات ارتباطی ممکن است بر روابط شما با خانواده و دوستان تأثیر بگذارد. این مشکلات همچنین ممکن است موقعیت های اجتماعی را چالش برانگیز کند.
– افسردگی: در برخی افراد، دیز آرتری ممکن است منجر به انزوای اجتماعی و افسردگی شود.
درمان علت اصلی دیز آرتری ممکن است گفتار شما را بهبود بخشد. همچنین ممکن است به گفتاردرمانی نیاز داشته باشید. برای دیزآرتری ناشی از داروهای تجویزی، تغییر یا قطع داروها ممکن است کمک کننده باشد. کار شما با گفتاردرمانگر، به نوع دیز آرتری شما و میزان مشکل آن برای شما بستگی دارد. ممکن است روی هر یک یا همه این فعالیت ها کار کنید:
– آهسته کردن گفتار خود.
– بلندتر صحبت کردن.
– بیشتر حرکت دادن لب ها و زبان خود.
– واضح بیان کردن صداها در کلمات و جملات.
– یادگیری ایجاد تغییرات در صدای خود برای نشان دادن احساسات.
– بهبود نحوه نفس کشیدن برای حمایت از گفتار واضح و بلند.
انواع ارتباطات تقویتی و جایگزین یا AAC برای درمان این اختلال موثرند. گفتاردرمانگر همچنین می تواند با خانواده و دوستان شما کار کند تا به آن ها کمک کند راه هایی برای صحبت کردن و درک شما بیاموزند.
دیز آرتری و مکانیسم گفتاردرمانی
گفتار یک فعالیت حرکتی است که ما انسان ها به وسیله آن افکار و احساساتمان را در پاسخ به محیط و کنترل آن بیان می کنیم.
فرایندهای عصب شناسی بیان گفتار طبیعی نیازمند هماهنگی تعدادی از متغیر های زیر است:
فرایندهای زبانی – شناختی: افکار، احساسات و عواطف برای برقراری ارتباط به شکل یک نیت یا قصد در میآیند و بر اساس قواعد زبان به گفتار تبدیل میشوند.
برنامه ریزی حرکتی گفتار: پیام کلامی که نیت بیان آن را داریم باید برای اجرای عصبی عضلانی برنامه ریزی و سازماندهی شود.
اجرای عصبی عضلانی: دستگاه های عصبی و محیطی و مرکز باید برای دستگاه ها و اندام های مختلف تنفسی (ریه ها) آواسازی (حنجره) تشدید (حفرات و مسیر هوایی دهان و بینی( و تولیدی (لبها ،زبان و فک) رشتههایی از اعصاب را بفرستد تا این اندامها در دستگاهها بتوانند حرکات لازم برای ایجاد گفتار را اجرا کنند.
این شیوه عصب رسانی به اندام های گفتاری همانند سیم کشی برق یک ساختمان است که با ایجاد اختلال یا قطعی در یکی از مسیرهای رشته سیم ها (عصب ها ) ممکن است باعث ایجاد اختلال در دریافت کننده نهایی (اندامهای هدف شود.)
انواع دیزآرتری چیست؟
دیز آرتری یک اسم کلی برای یک سری از اختلالات گفتاری است که ناشی از آشفتگی در کنترل عضلانی مکانیسم گفتار است که به علت آسیب به سیستم عصبی محیطی و مرکزی ایجاد شده است. پس میتوان از این تعریف نتیجه گرفت که منشاء اختلال دیز آرتری آسیب سیستم عصبی است و چون اجرای عصبی عضلانی دچار اختلال میشود پس یک اختلال حرکتی است و ممکن است روی صحت، دقت، سرعت و زمان بندی دامنه و قدرت عضلات درگیر در گفتار تاثیر بگذارد.
انواع دیزآرتری:
دیز آرتری شل (Flaccid)
دیز آرتری سفت (Spastic)
دیز آرتری عدم تعادل ( Ataxic)
دیز آرتری کم جنبشی (Hyporkinctic)
دیز آرتری بیش جنبشی (Hyperkinetic)
دیز ارتری نورون محرکه فوقانی یک طرفه(UUMN)
دیز آرتری ترکیبی
راهنمایی های لازم: مراجعین محترم و والدین دقت نمایند که تمریناتی که درمانگر ارائه می نماید را با دقت دنبال و اجرا کنند. برای درمان نقص های حرکتی و یا آبریزش های دهانی (Drooling ) باید تمرینات را به صورت منظم و با برنامه پیگیری نمایید. تمرینات بستگی به اینکه کدام ناحیه درگیر باشد با هم متفاوت است. ممکن است تمرینات بیشتر روی سیستم تنفسی یا اینکه روی سیستم آواسازی (حنجره) و یا روی سیستم های تشدید و تولید صدا های گفتاری (زبان و لب و فک) و یا روی ترکیب دو یا همه ی سیستم ها تاکید کند.
گفتاردرمانی دیزآرتری نقش بسزایی در درمان دیز آرتری اختلالات ایفا می کند. گفتاردرمانان با تجربه مرکز ما با استفاده از امکانات و تکنیک های درمانی مختلف و به روز دنیا سعی در حل مشکلات این کودکان دارند. در این مرکز تیم درمانی به صورت گروهی در زمینه کاردرمانی، گفتاردرمانی و روانشناسی مشغول به ارائه خدمات درمانی می باشند. نکته قابل توجه این است که کلینیک کاردرمانی دکتر مهدی صابر نظارت کامل بر تمام حیطه های درمانی داشته و سعی در انجام کار گروهی بین اعضای تیم درمانی دارند. برای مطالعه درباره مشکل بیرون آمدن زبان و شلی زبان بر روی لینک کلیک کنید.
گزارش موردی از بیمار دیزآرتری
«ب» پسری هشت ساله است. مادر در دوران بارداری مشکلی نداشته و کودک به طور طبیعی به دنیا آمده است، چهار روز پس از زایمان نوزاد تب بالایی داشته و هنگام انتقال به بیمارستان دچار تشنج و خروج کف از دهان و کبودی شده است که به کمک دستگاه شوک به وضع طبیعی برگشته است.
کودک مهارت های حرکتی و گفتار و زبان را با تاخیر کسب کرده است و مبتلا به دیس آرتری می باشد. «ب» در حرکت دادن زبان به طرفین، بالا و پایین ناتوان است و در حرکت دادن سریع و متوالی اندام های گویایی مشکل دارد و سرعت و دقت کافی را ندارد. وضوح گفتار کودک پایین است. همچنین در انجام حرکات ظریف (الگوی مداد گرفتن،بستن دکمه ها) و حرکات درشت (راه رفتن و ایستادن) چطور درست و دقیق مشکل دارد. حجم تنفسی کودک محدود است و در حین صحبت کردن با کمبود هوا مواجه میشود. الگوی تنفس او نیز نادرست و ناکارآمد است (الگوی تنفس شانه ای).
جلسه گفتاردرمانی در دیزآرتری با بررسی نمونه گفتار کودک آغاز می شود. نمونه گفتار آوانگاری شده این کودک در حین توصیف تصویر به همراه متن اصلی و ( دیادو) در زیر آمده است (عکس ها با خطوط تیره نشان داده شده است).
متن هدف: پسر از نردبان بالا رفته،میخواهد گلابی بکند_زنبور بینی گربه را نیش زده است_دختر سبد سیب را بلند کرده و بالای سر برده است_باغبان بیل می زند.
ویژگیهای نمونه صوتی بیمار دیز آرتری و گفتاردرمانی دیزآرتری
مقطع مقطع بودن گفتار
اشکال در تولید صدای «ر» و صدای « پ»
تولید کند و بی مهارت
عبارات کوتاه و حجم تنفسی کاهش یافته
آهنگ گفتار بهم ریخته و تکیه گذاری های نادرست
ناروانی ناشی از ضعف عضلانی
کم بودن سرعت گفتار
کودک به دلیل آسیب عصبی در اجرای دقیق حرکات ناتوان است و از آنجایی که گفتار پیوسته به اجرای دقیق، منظم و متوالی برنامه ریزی های انجام شده در مغز نیاز دارد، آسیب به آن، منجر به علائمی مثل منقطع بودن گفتار، تولید کند و غیر ماهرانه می گردد که در گفتار این کودک شنیده می شود.
از آنجایی که کودک در اجرای حرکات متوالی مشکل دارد در تولید صدای «ر» نیازمند زنش های متوالی و پشت سر هم زبان به سقف دهان است، ناتوان می شود.
همچنین ضعف عضلانی موجود در اندامهای گویای کودک باعث می شود کودک در انسداد مورد نیاز برای صداهای انسدادی مثل «د» و «پ» ناتوان باشد و منجر به بروز ناروانی در گفتار و یا تولید های اشتباه شود.
گفتاردرمانی در دیزآرتری، در زمینه افزایش حجم تنفسی کودک ، آموزش برنامه ریزی برای گفتار و تقویت عضلات دهان و زبان و آموزش حرکات مجزای زبان فعالیت می کند و تلاش می کند با بهبود روانی گفتار احساس بهتری را در طول گفتار در کودک بوجود آورد. گفتاردرمانی در منزل نیز از دیگر خدمات مرکز می باشد که در درمان دیزآرتری موثر است.
منابع:
mayoclinic.org
asha.org
tactustherapy.com
سوالات متداول:
1.علت دیز آرتری چیست؟
دیزآرتری به نوعی از اختلالات گفتار اطلاق می گردد که ناشی از آسیب عصبی-عضلانی باشد. که به علت آسیب به سیستم عصبی محیطی و مرکزی ایجاد شده است. پس میتوان از این نتیجه گرفت که منشاء اختلال دیزارتری آسیب سیستم عصبی است و چون اجرای عصبی عضلانی دچار اختلال میشود پس یک اختلال حرکتی است.
2.دیز آرتری چه مشکلی در گفتار به وجود می آورد؟
این بیماری ممکن است روی صحت، دقت، سرعت و زمان بندی دامنه و قدرت عضلات درگیر در گفتار تاثیر بگذارد . جنبه های مختلف گفتار نظیر تولید، آوا سازی، تنفس، تشدید دچار آسیب شود. گفتاردرمانی دیزآرتری می تواند در بهبود روانی گفتار و تقویت تولید گفتار موثر باشد
توجه یک فرآیند شناختی است که شامل تلاش متمرکز ذهن روی یک محرک، رویداد یا امر ذهنی خاص است. توجه یکی از مهمترین فرآیندهای شناختی است که به ما امکان میدهد بر روی اطلاعات یا محرکهای خاصی تمرکز کنیم و دیگر محرکهای محیطی را نادیده بگیریم. به عبارت ساده، توجه مانند یک فیلتر عمل میکند که به مغز کمک میکند تا از میان حجم انبوه اطلاعات، تنها آنچه را که مهم است انتخاب کند. این فرآیند نقش کلیدی در یادگیری، تصمیمگیری، حل مسئله و حتی تعاملات اجتماعی ایفا میکند. اهمیت توجه در زندگی روزمره غیرقابل انکار است. برای مثال، هنگام رانندگی، توجه به ما کمک میکند تا بر جاده و علائم راهنمایی تمرکز کنیم و از حوادث جلوگیری کنیم. در محیط کار، توجه باعث افزایش بهرهوری و کاهش خطاها میشود. حتی در روابط شخصی، توجه به صحبتهای دیگران نشاندهنده احترام و علاقه است. توجه و تمرکز در کودکان نقش حیاتی در رشد شناختی و یادگیری آنها دارد. کودکان با توانایی توجه بهتر، میتوانند در مدرسه عملکرد بهتری داشته باشند و مهارتهای جدید را سریعتر بیاموزند. این موضوع به ویژه در سالهای اولیه زندگی بسیار مهم است، زیرا پایههای یادگیری و رشد شخصیتی کودکان در این دوران شکل میگیرد.
به طور کلی، توجه نه تنها بر عملکردهای فردی ما تأثیر میگذارد، بلکه کیفیت زندگی ما را نیز بهبود میبخشد. درک این فرآیند و تقویت آن میتواند به ما کمک کند تا در دنیای پر از محرکهای امروزی، بهتر عمل کنیم و به اهداف خود برسیم.
انواع در توجه در کودکان
به عنوان یک والد، احتمالاً متوجه شده اید که توانایی تمرکز فرزندتان چگونه می تواند لحظه به لحظه تغییر کند. گاهی اوقات آن ها کاملاً درگیر یک کار هستند، در حالی که در مواقع دیگر به نظر می رسد توجه شان منحرف می شود. پنج نوع توجه در کودکان:
-توجه متمرکز: توجه متمرکز زمانی است که فرزند شما می تواند روی یک کار واحد تمرکز کند، مانند نگاه کردن به یک کتاب تصویری یا گوش دادن به معلم خود. این یکی از اولین مهارت های توجهی است که آن ها توسعه می دهند و زمینه را برای اشکال پیچیده تر توجه در آینده فراهم می کند. سعی کنید با هم کتاب بخوانید و روی تصاویر یا صداها تمرکز کنید.
-توجه پایدار: توانایی آن ها را برای درگیر ماندن برای مدت طولانی تر با فعالیت هایی مانند پازل یا کارهای دستی که از آن ها لذت می برند، بسازید. توجه پایدار توانایی فرزند شما برای تمرکز بر یک فعالیت برای مدت زمان طولانی تر است. ممکن است این را زمانی متوجه شوید که آن ها بدون از دست دادن علاقه، رنگ آمیزی می کنند، با بلوک ها می سازند یا در یک کار دستی شرکت می کنند. فعالیت هایی را ارائه دهید که به طور طبیعی علاقه فرزند شما را جلب می کنند.
-توجه انتخابی: توانایی آن ها را برای نادیده گرفتن حواس پرتی ها با بازی های شنیداری مانند خواندن در محیط های کمی پر سر و صدا تقویت کنید. توجه انتخابی توانایی فرزند شما برای نادیده گرفتن حواس پرتی ها و تمرکز بر آنچه مهم است، مانند گوش دادن به صحبت های شما در حالی که صدای پس زمینه وجود دارد. این مهارت با شروع مدرسه و نیاز به مدیریت محیط های کلاس درس، ضروری تر می شود. این مهارت را با انجام بازی هایی که شامل گوش دادن هستند، تمرین کنید.
-توجه انتقالی: جابجایی بین وظایف را با فعالیت هایی که نیاز به تغییر تمرکز دارند، مانند جابجایی بین نقاشی و پازل، تمرین کنید. توجه انتقالی زمانی است که فرزند شما می تواند به آرامی از یک کار به کار دیگر منتقل شود. به این فکر کنید که چگونه آن ها از بازی کردن به پاسخ دادن به سوالی که شما پرسیده اید، تغییر می کنند. این مهارت به چند وظیفگی و سازگاری کمک می کند.
-توجه تقسیم شده: توجه تقسیم شده یک مهارت پیشرفته تر است. این توانایی انجام بیش از یک کار در یک زمان است، مانند راه رفتن و صحبت کردن یا گوش دادن به موسیقی در حین مرتب کردن اسباب بازی ها. این به کودکان کمک می کند تا چندین چیز را در زندگی روزمره مدیریت کنند.
انواع توجه
توجه یکی از پایههای اساسی عملکرد شناختی انسان است و نقش مهمی در زندگی روزمره ما دارد. رفتار، واکنشها و تصمیمگیریهای ما در موقعیتهای مختلف تا حد زیادی تحت تأثیر کیفیت توجه قرار میگیرد. علاوه بر این، توجه مناسب میتواند بر یادگیری، حل مسئله، مدیریت استرس و کنترل احساسات نیز تأثیر مستقیم داشته باشد.آشنایی با انواع توجه در روانشناسی میتواند در بهبود مهارتهای فردی و حرفهای شما بسیار مؤثر باشد. در روانشناسی، توجه را میتوان به دو نوع اصلی تقسیم کرد که هرکدام کاربرد و اهمیت خاص خود را دارند:
1.توجه غیر ارادی
در توجه غیر ارادی یک محرک قوی به صورت ناگهانی و بدون خواست فرد نظر او را جلب میکند. در این ارتباط می توان به ترکیدن لاستیک ماشین که صدای شدید را به دنبال دارد یا پیچ خوردگی ناگهانی و غیر قابل پیش بینی مچ پا که باعث به هم خوردن تعادل فرد میگردد اشاره کرد. در توجه به اراده، خواست و اراده فرد دخالت داشته و میزان با شدت توجه به نوع تکلیف یا عمل وابسته است. نکته ای که باید توجه داشته باشیم این است که در دنیای واقعی معمولاً توجه ارادی و غیرارادی (خودکار) با یکدیگر ترکیب می گردند و در تعامل با هم هستند.
2.توجه ارادی
توجه ارادی به 5 نوع متفاوت تقسیم می شود.
1. توجه انتخابی یا گزینشی
سوالی که برای بسیاری از افراد پیش میآید این است که توجه انتخابی چیست و چه نقشی در تمرکز ما دارد. توجه انتخابی نوعی از توجه است که فرد به محرک خاصی دقت می کند ولی محرک های دیگر را نادیده میگیرد. بنابراین در توجه انتخابی شخص به تمرکز بر روی فعالیتی خاص در میان بسیاری از فعالیت های دیگر می پردازد. به عنوان مثال میتوان به تماشای یک مسابقه مهم ورزشی از تلویزیون یا مطالعه یک کتاب درسی خاص که با نادیده گرفتن محرک های دیگری محیطی همراه است اشاره کرد. همچنین زمانی که به سخنان معلم یا استاد تان در یک زمینه درسی به دقت گوش می دهید ولی به محرک های دیگر از داخل یا بیرون کلاس توجه نمی کنید. نمونه دیگری از توجه انتخابی است.
مثال: وقتی در یک مهمانی شلوغ در حال صحبت با یک نفر هستید، میتوانید صدای او را از میان صدای دیگران تشخیص دهید و بر صحبتهای او تمرکز کنید.
2. توجه به متغیر یا متناوب
توجه متناوب یعنی توانایی انجام از یک تکلیف به تکلیف دیگر برخلاف توجه پخش شده توزیع شده که تکالیف به طور همزمان انجام میشوند. در توجه متناوب تکالیف به صورت متوالی و به نوبت انجام می گیرند.
توجه متناوب به توانایی فرد برای تغییر تمرکز بین دو یا چند کار یا محرک مختلف اشاره دارد. این نوع توجه نیازمند انعطافپذیری شناختی است تا فرد بتواند به سرعت بین وظایف مختلف جابهجا شود.
مثال: وقتی در حال آشپزی هستید و همزمان به تلفن پاسخ میدهید، باید توجه خود را بین این دو کار تقسیم کنید.
کاربرد: این نوع توجه در موقعیتهای چندوظیفگی (Multitasking) مانند مدیریت پروژههای مختلف یا پاسخگویی به درخواستهای همزمان در محیط کار، ضروری است.
چالش: تغییر مکرر توجه میتواند باعث خستگی ذهنی شود و کاهش عملکرد را در پی داشته باشد.
3. جستجوی بینایی یا دیداری
جستجوی بینایی یکی از زیرشاخههای مهم انواع توجه است و به توانایی فرد برای یافتن یک شیء یا محرک خاص در میان مجموعهای از محرکهای بصری اشاره دارد. این نوع توجه نیازمند اسکن محیط و تشخیص سریع هدف است.
مثال: وقتی در یک قفسه کتاب به دنبال کتاب خاصی میگردید، از جستجوی بینایی استفاده میکنید.
کاربرد: این نوع توجه در موقعیتهایی مانند یافتن یک دوست در میان جمعیت، جستجوی اطلاعات در یک صفحه وب، یا تشخیص علائم راهنمایی و رانندگی مهم است.
عوامل مؤثر: سرعت و دقت جستجوی بینایی به عواملی مانند تعداد محرکها، شباهت بین محرکها، و موقعیت هدف بستگی دارد.
4. توجه پخش شده یا تقسیم شده و یا توجه توزیع شده
توجه تقسیم شده عبارت است از توانایی فرد در انجام بیش از یک فعالیت یا تکلیف به طور همزمان مثلا فردی که در حال دوچرخه سواری است همزمان جهت رفع تشنگی از آب آشامیدنی بطری شده استفاده میکند.
مثال: وقتی در حال رانندگی هستید و همزمان به صحبتهای مسافر خود گوش میدهید، از توجه تقسیم شده استفاده میکنید.
کاربرد: این نوع توجه در موقعیتهای چندوظیفگی مانند رانندگی، مدیریت پروژهها، یا شرکت در جلسات همزمان با انجام کارهای دیگر، ضروری است.
محدودیت: توجه تقسیم شده میتواند باعث کاهش عملکرد در هر یک از کارها شود، زیرا منابع شناختی بین چندین فعالیت پخش میشوند.
بعد از دریافت پاسخ به پرسش توجه تقسیم شده چیست، باید توجه داشته باشیم که استفاده همزمان از چند فعالیت میتواند باعث کاهش کیفیت عملکرد در هر یک از کارها شود، زیرا منابع شناختی ذهن بین چند فعالیت تقسیم میشوند. بنابراین برای استفاده مؤثر از این توانایی، تمرین و مدیریت منابع ذهنی بسیار اهمیت دارد.
5. توجه مستمر یا گوش به زنگی
توجه مستمر عبارت است از نوعی از توجه که فرد در یک مدت زمان طولانی جهت یک تکلیف ویژه با هدف احتمال وقوع نشانه یا علامتی از یک محرک خاص منتظر می ماند. هدف نهایی در این نوع از توجه، اقدام مناسب وسریع پس از دریافت علامتی خاص است. به عنوان مثال افراد مسئول کنترل ترافیک هوایی یا فرماندهان نظامی که منتظر دستور از مافوق خود جهت عملیات نظامی علیه دشمن هستند در موقعیت گوش به زنگی یا توجه مستمر به سر می برند تا بلافاصله پس از دریافت علامتی خاص به وظیفه ای که از آن انتظار می رود عمل کنند. بنابراین درک مکانیسم های توجه مستمر (گوش بزنگی) از جمله وجود تفاوت های فردی دارای کاربردهای واضح است.
مثال: وقتی برای چند ساعت به مطالعه یک کتاب میپردازید، از توجه مستمر استفاده میکنید.
کاربرد: این نوع توجه در فعالیتهایی که نیاز به تمرکز طولانیمدت دارند، مانند مطالعه، رانندگی طولانی، یا انجام کارهای دقیق و حساس، بسیار مهم است.
عوامل مؤثر: عواملی مانند انگیزه، علاقه به کار، و محیط بدون حواسپرتی میتوانند بر کیفیت توجه مستمر تأثیر بگذارند.
طی سال های پیش دبستانی کودکان با موقعیت های متنوع تری مواجه می شوند در عین حال باید در وقایعی شرکت داشته باشند که غیر جذاب و خسته کننده اند، در این شرایط سطوح بالاتری از توجه پایدار را نیاز دارند. در این سن، توانایی برنامه ریزی و درگیر شدن در فعالیت های پیچیده گسترش می یابد. هنگامی که تقاضا های محیط بیرون از کودک بیشتر می شود، توجه پایدار بیشتری نیاز است، در طول سال های دبستان نیز این فرایند ادامه یافته و باعث تحول و گسترش توجه پایدار می شود .
یک آزمون بسیار معتبر در سنجش کارکرد توجه پایدار آزمون عملکرد مداوم است. این آزمون در سال ۱۹۵۶ توسط رازولد و همکاران طراحی شد. این آزمون نیازمند مهار پاسخ های ناخواسته و پایش مداوم پاسخ های هدف است. در این آزمون فرد باید به محرک هدف در یک رشته محرک های ارائه شدۀ هدف و غیر هدف، پاسخ دهد. خروجی های این آزمون عبارتند از؛ میانگین زمان پاسخ های صحیح، پاسخ غلط به محرک غیرهدف (خطای ارتکاب)، عدم پاسخ به محرک هدف (خطای در جاماندگی).
بر اساس مطالعه ترنر و استنفورد میانگین زمان واکنش در آزمون عملکرد مداوم بین 12-5 سال بهبود می یابد. کمترین عملکرد بین سنین ۵ و ۷ سال و عملکرد بهینه در سال های میانی کودکی گزارش شده است. گرینبرگ و کراسبی گزارش کردند که میزان خطاها و زمان واکنش برای گروه 4-5 ساله بالا است. بعد از ۵ سالگی میزان خطا و زمان واکنش با توجه به سن تا سال های میانی نوجوانی کاهش یافته و پس از آن تقریباً در سال های اولیه جوانی ثابت می ماند.
مطالعات نشان می دهند که تأثیرات سن بر آزمون عملکرد مداوم گنبدی شکل است. از کودکی تا نوجوانی عملکرد بهتر و بعد از ۴۵ سالگی عملکرد مقدار کمی کاهش یافته و در واقع زمان واکنش افزایش می یابد. بر اساس مطالعه پیگیری ترنر و استنفورد در نتیجه افزایش سن، بعد از بزرگسالی میانگین زمان واکنش و خطای حذف و خطای ارتکاب افزایش می یابد. این کاهش در عملکرد توسط سایر مطالعات نیز گزارش شده است .
دو مطالعه که با استفاده از آزمون عملکرد مداوم و آزمون ثبت توجه به بررسی سیر تحولی عملکرد توجه پایدار در دانش آموزان دبستانی ایرانی پرداخته اند نشان دادند که با افزایش سن، عملکرد توجه پایدار بهبود می یابد. این بهبود در زمان واکنش و خطای حذف معنی دار است و در خطای ارتکاب معنی دار نیست.
حالا که متوجه شدید توجه پایدار چیست، میتوانید با آگاهی بیشتر و تمرین، از آن در فعالیتهای روزمره، تحصیلی و کاری خود به شکل مؤثرتری استفاده کنید و تمرکز و دقت خود را افزایش دهید.
بازی برای تقویت انواع توجه
استفاده از بازیها میتواند تمرکز ذهن را به شکل هدفمند تقویت کند و همزمان مهارتهای شناختی، دقت، سرعت واکنش و انعطافپذیری ذهنی را افزایش دهد.
بازی برای تقویت توجه پایدار:
بازیهایی مانند پازل، لگو یا فعالیتهایی که نیازمند تمرکز طولانیمدت هستند، مهارت توجه پایدار را تقویت میکنند. در این نوع بازیها کودک باید برای مدت زمان مشخصی روی یک فعالیت متمرکز بماند و از حواسپرتیهای محیطی جلوگیری کند. این تمرین به تدریج باعث میشود توانایی حفظ تمرکز در طولانیمدت افزایش یابد و کودک بتواند فعالیتهای روزمره، مطالعه یا انجام تکالیف مدرسه را با دقت بیشتری انجام دهد.
بازی توجه انتخابی:
بازیهایی مانند یافتن تفاوتها، کارتهای حافظه یا هر فعالیتی که کودک باید روی یک محرک خاص تمرکز کند و سایر محرکها را نادیده بگیرد، توجه انتخابی را تقویت میکنند. این نوع بازیها به کودک میآموزند چگونه اطلاعات مهم را شناسایی کرده و حواس خود را از محرکهای غیرضروری دور نگه دارد، مهارتی که در محیطهای شلوغ یا هنگام یادگیری مطالب جدید بسیار مفید است.
بازی برای توجه تقسیم شده:
بازی برای توجه تقسیم شده مهارت کودک در تمرکز همزمان روی چند وظیفه را تقویت میکند. بازیهایی که همزمان نیاز به پردازش اطلاعات دیداری و شنیداری دارند، نمونهای از این نوع بازی هستند. به عنوان مثال، در بازیای که کودک همزمان باید صداها را تشخیص دهد و حرکات دست را دنبال کند، او یاد میگیرد چگونه تمرکز خود را بین دو یا چند فعالیت تقسیم کند. این مهارت در زندگی روزمره، مانند صحبت کردن هنگام انجام کارهای ساده یا هماهنگی فعالیتهای مختلف، بسیار کاربردی است.
بازی توجه غیرارادی:
بازیهای تعجبآور یا واکنشی مانند «دزد و پلیس» که محرکها را به شکل ناگهانی ارائه میدهند، مهارت توجه غیرارادی را تقویت میکنند. در این نوع بازیها، کودک به صورت خودکار و سریع به محرکهای غیرمنتظره واکنش نشان میدهد، که به تقویت تواناییهای واکنشی، سرعت پردازش ذهنی و آمادگی برای موقعیتهای پیشبینی نشده کمک میکند.
1- آیا توجه تقسیمشده همیشه مفید است؟
توجه تقسیمشده میتواند در برخی موقعیتها مفید باشد، اما ممکن است کیفیت انجام هر کار را کاهش دهد. بهتر است برای کارهای مهم و پیچیده، از توجه متمرکز استفاده کنید تا بهترین نتایج را به دست آورید.
2- چگونه میتوانم توجه تقسیمشده خود را بهبود بخشم؟
برای بهبود توجه تقسیمشده، میتوانید از تمریناتی مانند انجام چند کار ساده همزمان (مانند گوش دادن به موسیقی در حال انجام کارهای خانه) استفاده کنید. با این حال، بهتر است برای کارهای مهم، از توجه متمرکز استفاده کنید.
مرکز گفتاردرمانی جناب آقای صابر با دو شعبه در غرب و شرق تهران( کلینیک پایا و توانبخشی غرب تهران) با دارا بودن تیم تخصصی 38 نفره در زمینه گفتار درمانی و کاردرمانی مشغول به فعالیت می باشند. مرکز جامع توانبخشی با استفاده از تکنیک های روز دنیا در زمینه درمان اختلالات گفتار و زبان نظیر روش های پی آر تی، تیچ ، ای بی ای و….. در حیطه تاخیر گفتار و گفتار درمانی در اختلالات تلفظی و گفتار کودکان اوتیسیم به صورت کاملا تخصصی به ارائه خدمات درمانی می پردازد. طرح درمان تحت نظر ارگوتراپیست مهدی صابر جهت گفتاردرمانی در منزل در این مرکز ارائه می گردد. نیروهای متخصص گفتار درمانی و روانشناس قابل اطمینان و با تجربه در این طرح همکاری دارند. گفتار درمانی کودکان در زمینه مشکلات بلع، لکنت زبان،اختلالات زبانی ، تاخیر رشد گفتاری، درمان کودکان فلج مغزی، درمان کودکان اوتیسم و….فغالیت می کند.
اهمیت گفتار در زندگی
ما از زبان برای جلب توجه(هی منو ببین) و رفع نیاز هایمان( کیک می خوام! کنترل کجاست؟ قربان، من فکر می کنم لیاقت ارتقا را دارم) استفاده می کنیم.
اما ارتباط تنها، وسیله ای برای رسیدن به هدف نیست بلکه گاهی خود یک هدف است. این یعنی آن که خود برقراری ارتباط یک پاداش است.
اساسا برقراری ارتباط یک فرایند خود پاداش است. پسر جوانی را تصور کنید که ساعت ها مشغول یک ارتباط تلفنی است! بیشتر مشکلاتی که در گفتار و زبان بروز پیدا می کنند ریشه در مغز دارند. بعضی از اختلالات گفتاری از زمان کودکی آغاز شده و با افزایش سن بهبود می یابند در حالی که بعضی ها تا بزرگسالی ادامه پیدا کرده و به درمان و مواظبت های طولانی مدت احتیاج دارند. اگر پدر و مادر کودک متوجه شده باشند که فرزندشان در بیان و با تلفظ کلمه ها و یا نحوه ارتباط پیدا کردن با هم سن و سالان شان با مشکل مواجه شدند، بهتر است با فرزند خود را به یک متخصص گفتاردرمانی مراجعه کنند. گفتاردرمانی نوعی برنامه درمانی برای درمان اختلالات گفتاری و یا زبان می باشد. توجه به یک نکته بسیار حائز اهمیت است که بهتر است اختلالات گفتاری و بیانی کودک زود شناسایی شود تا روند گفتاردرمانی زودتر و به موقع شروع شود تا به نتیجه بهتری دست یافت.
گفتاردرمانی در منزل یا گفتاردرمانی آنلاین؟
به عنوان یک والد، درک نحوه عملکرد گفتار درمانی در خانه برای پیشرفت فرزندتان کلیدی است. این کار به دو روش اصلی انجام می شود: گفتاردرمانی در منزل یا گفتاردرمانی آنلاین. نگران نباشید، هر دو روش توسط تحقیقات پشتیبانی شده و اثربخشی آن ها ثابت شده است. اگر گفتار درمانی در منزل را انتخاب کنید، مانند این است که کمی جادو را به اتاق نشیمن خود بیاورید. درمانگر از اسباب بازی ها و بازی های موجود در خانه شما استفاده می کند و یادگیری را هم برای فرزندتان سرگرم کننده و هم آشنا می کند. این یک راه فوق العاده برای دیدن ترکیب بینقص درمان با زندگی روزمره شماست. درمانگر فعالیت هایی را متناسب با علایق فرزندتان انتخاب می کند و جلسات را هم جذاب و هم پربار می سازد. این رویکرد تعاملی و مجازی تضمین می کند که فرزندتان از تمام مزایای گفتاردرمانی، به راحتی از خانه خود بهره مند شود. بیمارانی که خدمات گفتار درمانی در منزل دریافت می کنند، اغلب در حال مدیریت یک بیماری پزشکی مانند سکته مغزی، آسیب مغزی، بیماری پارکینسون یا زوال عقل هستند. یا ممکن است مشکلاتی مربوط به تغییرات عضلانی و تارهای صوتی داشته باشند که با افزایش سن ایجاد می شود. برخی از مزایای گفتار درمانی در منزل ممکن است شامل موارد زیر باشد:
– بهبود هماهنگی عضلات مرتبط با گفتار: صحبت کردن نیاز به هماهنگی عضلات در قفسه سینه، گردن، فک، زبان و لب ها دارد. برخی داروها یا شرایطی مانند بیماری پارکینسون می توانند استفاده صحیح از این عضلات را دشوار کنند. این می تواند منجر به علائم ناخواسته مانند لکنت زبان یا مشکل در تغییر حجم صدا شود که از طریق گفتار درمانی قابل بهبود است.
– تقویت صدای شما: افزایش سن یا شرایطی مانند بیماری پارکینسون می تواند تارهای صوتی و حنجره را تحت تأثیر قرار دهد که بر توانایی شما در بلندتر یا آرام تر کردن صدای خود تأثیر می گذارد. همچنین می تواند منجر به صدایی لرزان یا نفس نفس زده شود. گفتار درمانی در منزل می تواند به حداقل رساندن فشار گلو و افزایش استقامت صوتی کمک کند تا صدای خود را بازگردانید.
– بهبود توانایی بلع: بلع یک عملکرد پیچیده است که نیاز به هماهنگی بسیاری از عضلات و اعصاب دارد. مشکل در بلع (یا دیسفاژی) می تواند خطر خفگی و ورود غذا یا مایعات به ریه ها را افزایش دهد. یک آسیب شناس گفتار و زبان می تواند راهکارهایی برای کمک به شما در خوردن و نوشیدن ایمن و همچنین تمریناتی برای تقویت عضلاتی که به بلع کمک می کنند، ارائه دهد.
با همکاری تیم گفتار درمانی در منزل، آسیب شناس گفتار و زبان یک برنامه مراقبتی شخصی سازی شده برای رفع مشکلات بلع و ارتباطی شما طراحی خواهد کرد. در طول بهبودی، گفتاردرمانگر به طور منظم به منزل شما مراجعه خواهد کرد و پیشرفت شما را تضمین می کند و به شما در دستیابی به اهداف سلامتی تان کمک می کند.
مشکلات گفتاری در کودکان اوتیسم و گفتار درمانی اوتیسم
در کودکان دارای تاخیر زبانی به دلایلی غیر از اوتیسم( کم شنوایی، آپراکسی، کم توانی ذهنی و ….) همچنان میل به ارتباط پا برجاست، اما این میل به ارتباط در مورد افراد دارای اوتیسم صدق نمی کند.
حتی وقتی کودکان دارای اوتیسم در استفاده از زبان برای رفع نیازهای موجودشان ماهر می شوند زبان اجتماعی شان (گفتگو و محاوره) در آن ها همچنان با مشکل مواجه است.
برخی از کودکان دارای اوتیسم فاقد گفتارند، برخی دیگر هم که گفتار روان به دست می آورند باز زبان آن ها کارکرد مناسبی ندارند. این گفته والدین که (کودکم حرف می زند ولی ارتباط برقرار نمی کند) شاهدی بر این مدعاست.
مثل کودک سه ساله دارای اوتیسمی که علیرغم اینکه هر روز عبارات اخبار هواشناسی را تکرار می کند، در سایر موارد فاقد گفتاراست.
گفتاردرمانی در منزل برای کودکان اوتیسم
از خدمات مفید برای کودکان اوتیسم گفتاردرمانی و کاردرمانی در منزل است . به علت مشکلات ارتباطی فراوان کودکان طیف اوتیسم و تاخیر کلامی این کودکان. خانواده تلاش فراوانی در جهت ایجاد گفتار کودک انجام می دهند. با یک برنامه توانبخشی مستمر و همه جانبه در کلینیک و منزل برای کودکان اوتیسم می توان به بهترین نتیجه درمانی در این کودکان دست یافت. مشاهده نحوه ارتباط والدین با کودک در منزل و آموزش های تخصصی توسط گفتاردرمانان مرکز در منزل والدین را در جهت شرکت یافتن در روند درمان کودکان خود تشویق می کنند.
گفتاردرمانی کودکان در منزل
تکنیک های گفتاردرمانی کودکان باید الزاما مطابق پیشرفت هر بیمار باشد و برنامه های درمانی گفتاردرمانی نیز با پیشرفت بهتر بیمار با گذر زمان سخت تر می شوند. توجه به موقع و زود هنگام به گفتاردرمانی کودک می تواند از پیدایش بسیاری از مشکلات رفتاری یا اختلالات یادگیری در محل تحصیل و یا مشکلات برقراری ارتباط اجتماعی در آنان پیشگیری کند. خدمات و تمرین های گفتاردرمانی با توجه به اختلال، سن و سال و نیاز های کودک تان گوناگون است.
انجام مراحل درمانی در کلینیک های تخصصی گفتاردرمانی راه حل بسیار مناسب و موثری برای کمک به کودکانی می باشد که نیاز به انجام گفتاردرمانی دارند. گاهی اوقات استفاده از خدمات کلینیک های گفتاردرمانی هزینه های بالایی از لحاظ رفت و آمد برای خانواده ها دارد و وقت زیادی را از خانواده می گیرد. بنابراین والدین می توانند از خدمات گفتاردرمانی کودکان در منزل استفاده کنند.
بعضی از روش های گفتاردرمانی کودکان در منزل که می تواند توسط والدین انجام شود عبارت اند از:
– واضح و مبرهن صحبت کنید: در این روش درمانی شما به منظور بیان دقیق و درست کلمات به کودک تان به تمرین می پردازید.
-کودک تان را در معرض کلمات بگذارید: هر کاری را که از صبح تا شب انجام می دهید برای کودک تان تعریف کنید. برای تعریف حال و احوالات روزانه خود از ساده ترین کلمات استفاده کنید.
-کتاب خواندن را تمرین کنید: کتاب خواندن یکی از بهترین روش ها برای گفتاردرمانی در منزل و برقراری ارتباط با آن ها می باشد. در این روش درمانی، مهارت گوش دادن و حرف زدن همزمان کودک توسعه پیدا می کند.
یکی از مهم ترین شاخصه ها برای گفتاردرمانی در منزل، پشتیبانی کامل پدر و مادر از فرزند شان است تا حدی که از هر گونه نظر دادن منفی درباره فرزند خود از تلفظ اشتباه گرفته تا بروز لکنت زبان جلوگیری کنند. پدر و مادر باید در تلاش باشند تا فشاری برای گفتار بهتر بر فرزند خود تحمیل نکنند و هم چنین کودک را به صحبت کردن تشویق و راهنمایی کنند. مرکز گفتاردرمانی دکتر صابر، بهترین مرکز گفتاردرمانی در تهران، با انجام خدمات متنوع گفتاردرمانی از جمله گفتاردرمانی در منزل، گفتاردرمانی اوتیسم، گفتاردرمانی کودکان و… رضایت همیشگی مراجعان را به خود جلب می کند.
در مرکز گفتاردرمانی پایا و غرب تهران گفتاردرمانگر تمام حیطه های رشد گفتار و زبان را با مقایسهی عملکرد کودک با رشد عادی همسالان بررسی میکند تا متوجه شود در چه حیطه هایی تاخیر وجود دارد. تمرین ها و فعالیت های گفتار درمانی بر اساس اختلال، سن شرایط محیطی،جغرافیای محل زندگی و نیاز های کودک متفاوت می باشند.
والدین باید آگاه باشند که شناسایی هر چه سریعتر اختلالات گفتاری و زبانی کودکان به بهبود عملکرد سریعتر و آسانتر آن منجر می شود، و میتواند تا حد زیادی از بروز مشکلات رفتاری، مشکلات یادگیری در مدرسه (مانند مهارت های تحصیلی) و مشکل برقراری ارتباطات اجتماعی در آنان جلوگیری کند.طی یک جلسه گفتار درمانی، درمانگر ممکن است با بازی، مکالمه، استفاده از اشیاء و کتاب ها و تکنیک های تخصصی گفتاردرمانی به درمان بپردازد. مرکز گفتاردرمانی صابر با استفاده از امکانات پیشرفته نظیر اتاق تقویت مهارتهای شنیداری در درمان کودکان پیشرو می باشد.
گفتار درمانی در منزل یکی از خدمات مهم در روند تیم توانبخشی می باشد، نظر به اینکه استفاده از مهارت های کلامی در محیط منزل و به صورت کاملا عملی زیر نظر گفتاردرمانان مجرب تاثیر بسزایی در رشد زبانی کودکان دارد این خدمات می تواند به عنوان یک درمان تسهیلی و سرعت بخش در گفتار کودکان به حساب بیاید.
خدمات گفتار درمانی در حیطه مشکلات تولیدی گفتار، اختلالات بلع، فلج مغزی، اختلالات صوت، کم شنوایی، آفازی( زبان پریشی)، لکنت ، اختلالات طیف اوتیسم، اختلالات ویژه زبانی شامل اختلال پردازش شنیداری، اختلال زبان بیانی، اختلال آوایی فعالیت می کند.
زبان چیست؟
زبان یک سیستم نمادین برای ذخیره اطلاعات و برقراری ارتباط با دیگران است نقطه ارتباط به طریق مختلف انجام میگیرد:
زبان بیانی
زبان ادراکی (درک گفتار دیگران )
زبان بینایی (ابزار و درک سیگنال های غیر کلامی)
هر چند این قسمت بندی بسیار ساده انگارانه است اما امکان مقایسه رشد زبان در کودکان دارای اوتیسم و افراد عادی را بهتر مهیا می کند.
رشد زبان در نوزادان
نوزادان دارای رشد طبیعی در دو ماه اول زندگی شان شروع به قان و قون ساده می کنند. آنها هنگامی که سرحال هستند با تولید واکه های باز صدا سازی می کنند.
در واقع صداسازی آنها ملودی دارد و صدای شان دارای افت و خیز است .این الگو تحت عنوان نوای گفتار( پرو زودی) شناخته می شود. در سه ماهگی به صدای والدینشان گوش میکنند لذا با آن با همان قان و قون آهنگین پاسخ می دهند.
یعنی در یکی دو ماهه اول آواسازی ها صرفاً هنگام آرامش کودک برای خوشایندی خودش تولید میشود اما در سه ماهگی قان و قون های ساده در پاسخ به تعامل آوائی والدین نیز تولید می شود.
این امر حکایت از افزایش کنترل کودک بر سیستم آواسازی اش دارد.
الگوهای آواسازی در کودکان
الگوی آواسازی اولیه کاملاً تحت تاثیر هیجانات و نبود تنیدگی است اما در مرحله دوم با توجه به محرک های محیطی میتواند آواسازی را شروع و ختم نماید.
چهار ماهگی
در چهار ماهگی کودک می تواند با برخورد اندام گفتاری به هم مثل لرزش لب ها ،تماس عقب زبان با کام صداهایی شبیه (با، یا، گوو )تولید میکند.
شش ماهگی
در شش تا نه ماهگی نیز این صداسازی ها به صورت زنجیرهای از تکرار هجاها مثل (د د د) (ل ل ل) (ما ما ما) ادامه می یابد. یک روز ناگهان این زنجیره هجاهای تکراری را کوتاه می کند و گوید( با با) یا(ماما)یا(د د) والدین نیز با هیجان و خوشرویی به تولید این صدا پاسخ میدهند حتی اگر کودک قصه گفتن/ بابا/یا/ ماما /را نداشته باشد. به تدریج کودک بین این صداها و حضور دوستان والدین ارتباط برقرار می کند.
ده ماهگی
در حدود ده ماهگی این اتفاق مهم رخ می دهد و کودک نه تنها بین صداهای مختلف تمایز قائل میشود بلکه برای افراد مختلف از صداهای مختلف استفاده می کند.
کودک می فهمد که کلمات مختلف دارای معانی متفاوتی هستند به این توانمندی یعنی انتساب معنی به کلمات یا استخراج معنی کلمات (معناشناسی) گفته می شود.
دوازده ماهگی
تا ۱۲ ماهگی اکثر نوزادان دستکم یک کلمه دیگر علاوه بر( بابا)و (ماما) بیان خواهند کرد.
بیست ماهگی
در ۱۸ تا ۲۰ ماهگی بچه های طبیعی به طور پیوسته و درست بدون ترغیب والدین به صورتخود انگیخته از دست کم ۵۰ کلمه استفاده می کنند.
دو سالگی
تا ۲۴ ماهگی کودک شروع به ترکیب کلمات کلمات و استفاده از عبارات دو کلمه ای می نماید .
دونیم سالگی
کودکان نوپا معمولاً تا ۲/۵ سالگی( ۳۰ماهگی )عبارات سه تا پنج کلمه ای بیان می کنند و تا این سن ذخیره واژگان شان آنقدر زیاد شده است که دیگر والدین میتوانند آنها را بشمارند.
سه سالگی
درسه سالگی بچه ها جملاتی تولید می کنند که از نظر گرامری درست است و میتواند در محاوره های کوتاه شرکت کند. کودکان سه ساله طبیعی می توانند دروغ بگویند و شوخی را بفهمند. مهارت هایی که کودکان دارای اوتیسم به سختی آنها را یاد می گیرند.
گفتاردرمانی در منزل و ماساژ صورت
گفتار درمانگران با استفاده از تکنیک های ماساژ صورت و دهان موجب طبیعی شدن تون عضلانی عضلات صورت می شوند و با تشدید درون داد حسی، بالا رفتن آگاهی حسی و تمایز اندام ها را تسهیل می کنند.
استفاده از یخ برای افزایش تون عضلانی، برس کشی و استفاده از ارتعاش از دیگر موارد مورد استفاده توسط گفتاردرمانان در تقویت عضلات صورت و زبان می باشد.
اختلال ویژه زبانی
یکی از اختلالات گفتار و زبان در کودکان اختلال ویژه زبانی است. این اختلال تاخیر غیر قابل توضیح در یادگیری زبان در کودکانی با شنوایی طبیعی است. کودکان دارای اختلال ویژه زبانی معمولا دانش واژگانی محدود، دانش نحوی غیر عادی یا رشد نیافته و ساختار دستور زبانی ناقص دارند.
معلولیت زبانی می تواند اولیه باشد و در بافت تحولی عادی اتفاق بیفتد یعنی در محیط رشد کودک ایجاد شود یا به صورت ثانویه به علت عقب ماندگی ذهنی، اوتیسم و یا دیگر اختلالات به وجود بیاید.
کودکان دارای اختلال ویژه زبانی آن دسته از کودکان را شامل می شود که با وجود این که مشکل جدی در زبان غیر شفاهی ندارند، ضعف هایی را در زبان بیانی یا درکی دارند.
خطرات اختلال ویژه زبانی
افراد دارای اختلال ویژه زبانی در معرض خطر رو به رشد اختلالات روان پزشکی در طول دوره زندگی خود هستند. مشکلات رفتاری و هیجانی به وسیله ناتوانی خواندن تشدید می شود.میزان اضطراب و افسردگی در نوجوانان با تاریخچه اختلال ویژه زبانی به خصوص در بین دختران بالاتر است و اختلال ویژه زبانی، احتمال بروز ترس اجتماعی را افزایش می دهد.
علاوه بر این میزان خشونت، تخلف و اختلالات ضد اجتماعی در پسران دارای اختلال ویژه زبانی بیشتر دیده می شود. علاوه بر آن، مشخص شده است که کودکان پیش دبستانی، دارای اختلال ویژه زبانی غالبا مشکلات رفتاری، بیش فعالی و نقص توجه، کم توجهی، کناره گیری اجتماعی و وابستگی بیشتری نشان می دهند.
نظر به این موضوع درمان مشکلات ویژه زبانی در سنین پایینتر و قبل از ۶ سالگی اهمیت بسزایی دارد. ارزیابی جامع عملکرد گفتار توسط یک گفتاردرمان در طراحی برنامه مداخله مناسب برای کودکان دارای اختلالات زبانی ضروی است.
ارزیابی های تکمیلی برای تجزیه مشکلات زبانی در حوزه مورد نظر استفاده می شود که شامل آزمون هوش کلامی ، آزمون های حافظه، آزمون های روانی و تمییز گفتار می باشد.
گفتار درمانی در منزل کودکان با آسیب مغزی(فلج مغزی)
یکی از انواع آسیب مغزی ، فلج مغزی است که در کودکان مشاهده می شود. مشکلات گفتاری کودکان فلج مغزی شامل مشکلات ارتباطی مانند رعایت نوبت در گفتگو، ناتوانی در ادامه موضوع گفتگو و عدم استفاده از لحن صدای مناسب، عدم توانایی در تفسیر جزییات گفتگو، عدم توانایی به پاسخ به هیجانات صورت افراد و عدم شرکت در گفتگو هایی که به سرعت بالای کلام نیاز دارد می باشد.
بهترین کلینیک گفتار درمانی در تهران به ارائه خدمات در زمینه گفتاردرمانی در کودکان فلج مغزی می پردازد. مرکز گفتار درمانی و کاردرمانی زیر نظر ارگوتراپیست مهدی صابر غرب تهران(گفتار درمانی سعادت آباد) و شرق تهران(پایا) در زمینه توانبخشی کودکان فلج مغزی تجربه بسیاری داشته و مجهز به امکانات فراوانی دارند. گفتار درمانان خوب و مجرب مرکز پس از ارزیابی مهارت های گفتار، دهانی- حرکتی، قدرت و هماهنگی ماهیچه های کنترل کننده گفتار، درک و استفاده از دستور زبان به ارائه طرح درمانی مختص هر کودک می پردازند. ارائه تمرینات درمانی و تکنیک های پیشرفته در کلینیک و خدمات گفتار درمانی در منزل با بهره گیری از گفتاردرمانان مجرب بهترین نتجه درمانی را در این کودکان حاصل می کند.
اختلال پردازش شنیداری
انواع دیگر اختلالات زبانی شامل اختلال پردازش شنیداری می باشد که کودک با وجود توانایی شنیدا ی طبیعی ، نقص ادراکی شنیداری در جمع بندی ، تمایز و تشخیص کلمات و آواهایی که میشنود و جور کردن یا چسباندن معنی کلمات وجود دارد.
علاوه بر اختلالات زبانی و شنیداری، اختلالات چندگانه گفتاری دیگری وجود دارد که شامل اختلالات فیزیکی گفتاری مانند آپراکسی گفتاری که مربوط به عدم هماهنگی ماهیچه های دهان و دستگاه صوتی هستند ،می شود.
اختلال ویژه زبانی در حدود ۳ تا ۱۵ درصد کودکان را درگیر می کند.
کودک دارای اختلال زبانی در کی نه تنها کلمات محدودی را استفاده می کند بلکه مشکلاتی در در درک هم دارند.ضعف های درکی مربوط به ضعف حافظه کوتاه مدت کلامی و مشکلات پردازش آوایی است.
در اختلال آوایی، کودک در تولید صداهای مناسب سن خود ناتوان است. این ضعف زبانی، توانایی کودک برای اکتساب کلمات جدید را به تاخیر می اندازد و منجر به مشکلات زبانی کلی و تحصیلی می شود.
در علم عصب شناسی اختلالات زبانی به انواع اکتسابی(آفازی) یا تحولی(دیافازی) تقسیم می شوند.در مورد کودکان، برخی از این اختلالات اکتسابی هستند و به تاخیر در تحول زبان می انجامند. دیافازی یک نوع اختلال زبان است که به وسیله صدمه اولیه به مناطق مغزی به وجود می آید.
گفتاردرمانی کودکان ناتوان های ذهنی
ناتوانی های ذهنی رایج ترین نوع ناتوانی رشدی است و به بهره هوشی پایین تر از 70 اطلاق می شود و حدود 7 درصد ناتوانی ها و معلولیت ها را شامل می شود. به علت ناتوانایی های ذهنی و عدم رشد طبیعی گفتار و زبان و اندام های گفتاری در این کودکان بیان گفتاری و روانی گفتار دچار اختلال می باشد. وجود مشکلات آناتومیکی همراه با ناتوانی ذهنی نظیر اختلال در بسته شدن و باز شدن راه بینی به دهان یا عضله ی نرم کام در موقع مناسب موجب خروج صدا به صورت اشتباه از بینی می شود. گفتاردرمانی می تواند در اصلاح تلفظ نادرست کلمات به این افراد کمک کند. همچنین تمرینات در جهت افزایش پردازش کلامی و تقویت حافظه به روند گفتار کمک می کند.
گفتاردرمانی و کاردرمانی شرق تهران با دارا بودن سابقه بالا در زمینه گفتار درمانی کودکان ناتوان ذهنی فعالیت می نماید.
گفتاردرمانی در منزل برای کودکان بیش فعالی و نقص توجه
بیش فعالی و نقص توجه یک اختلال پیش رونده عصبی با علایم دامنه توجهی پایین، بیش فعالی و تکانشگری می باشد. استفاده از دارو درمانی توسط داروهایی نظیر ریتالین، آدرال، دکسدرین در این کودکان شایع است.
تحقیقات نشان داده است که استفاده از داروهای محرک ممکن است لکنت را افزایش دهد.بر طبق یافته های بالینی مشکلات توجه و رفتارهای تکانشی بر بازده لکنت تاثیرگذار هستند. مشکل در مهارت های اجتماعی، کاهش توانایی حل مسئله، مشکلات پردازش شنیداری از مشکلات کودکان بیش فعل می باشد که با گفتار درمانی قابل درمان است.
گفتار درمانی کودکان و آپراکسی
آپراکسی گفتاری دوران کودکی یک اختلال حرکتی گفتار است. ناتوانی در بیان صداها، هجا ها و کلمات و اختلال در
برنامه ریزی و هماهنگی ماهیچه های لازم برای حرکت اندام های و ماهیچه های گفتاری موجب ایجاد آپراکسی می گردد.
گفتار درمانی در آپراکسی با آموزش برنامه ریزی حرکتی در بهبود رشد گفتاری این کودکان موثر است.
گفتار درمانی کودکان در نارساخوانی
اختلال خواندن یا نارساخوانی از مشکلات یادگیری است که به علت پردازش ناصحیح نمادهای نوشتاری رخ می دهد. دیسلکسی در ارتباط با صداهای زبان و حروف نوشتاری است و مشکلاتی در خواندن ایجاد می کند. تاخیر در گفتار کوچکی دایره لغات، درک مطلب ضعیف و اختلال در جمله سازی از علایم مشکلات گفتاری در این کوکان است.
مرکز گفتاردرمانی ما در تهران با توجه به نیازهای خاص این کودکان به تجهیز اتاق شنیداری جهت تقویت و حل مشکلات آنان پرداخته است.
چگونه بفهمیم به گفتاردرمانی نیاز داریم؟
در مطالعات نشان داده شده است که ۷.۴ درصد کودکان مهدکودکی دچار تاخیر در حوزه زبانی هستند. پس این اختلال جزء اختلالات شایع در کودکان می باشد.
تحقیقات نشان می دهد که مشکلات زبان و گفتار اثر منفی بر اکتساب مهارت های خواندن و نوشتن دارند. کودکانی که نشانه هدیی از تاخیر زبان قبل از سه سالگی دارند، در هفت سالگی در معرض ابتلا به دیگر اختلالات تحولی مانند اوتیسم هستند.
در واقع مشکلات زبانی نشانه های زود هنگام اختلالات دیگر مانند اختلال پیش فعالی و نقص توجه می باشند. در مواردی که اختلالات زبانی ضعیف تر باشد تا زمان ورود به مدرسه تشخیص داده نمی شود و در سنین مدرسه به صورت اختلال یادگیری و نه مشکلات زبانی جلوه می کند.زیرا مشکلات زبانی در یادگیری، خواندن، سازش با همسالان، توجه به درس های گروهی و نظم نمایان می شود.
در طول زمان کودکانی که مشکلات گفتاری و زبانی آنها زودتر بر طرف شده است، پیش آگهی بهتری نسبت به آنهایی که با نشانه های اختلال زبانی وارد دبستان می شوند، نشان می دهند. شواهدی ژنتیک را در اختلال ویژه زبانی دخیل می دانند.
برای مثال در مطالعه، اختلال ویژه زبانی در ۱۳ درصد کودکانی که هیچ کدام از والدین شان دارای این اختلال نیستند و ۴۰ درصد کودکانی که یکی از والدین درگیر بودند و در ۷۱/۴ درصد از کودکانی که هر دو والدین به مشکلات زبانی دچار هستند، مشاهده شده است.
علاوه بر این در عوامل محیطی، تعدادی از عوامل قبل و پس از تولد در تاخیر یا توقف تحول طبیعی زبان نقش دارند. عوامل قبل از تولد که کودک را مستعد اختلالات زبانی می کنند عبارتند از سرخچه، تبخال، سیتومگالوویروس، یرقان، وزن کم هنگام تولد، استفاده مادر از سیگار، مواد مخدر یا الکل. عفونت هوی منتشر گوش در اولین سال پس از تولد به میزان زیادی با مشکلات ادراک شنیداری و رشد تاخیری زبان ارتباط دارد.
مدت زمان دوره گفتار درمانی در منزل چقدر است؟
مداخلات گفتار درمانی بر اساس نتایج ارزیابی و شواهد موجود ارائه می شوند. کودکان غالبا به صورت فردی یا گروه های کوچک خدمات گفتار درمانی دریافت می کنند. مطالعات نشان داده است که درمان مستقیم توسط یک گفتاردرمان ۳ بار در هفته و به مدت ۳۰ تا ۴۰ دقیقه و در طول دوره ای ۱۵ هفته ای باعث پیشرفت های قابل ملاحظه ای در زبان بیانی می شود.
گفتار درمانی در منزل برای کودکان شامل چه تمریناتی است؟
تمرینات گفتار درمانی در جهت آگاهی آوایی برای کودکان با اختلالات زبانی سودمند است.علاوه بر این آموزش متفاوت برای تبدیل صدای گفتاری به نوشتار برای کودکان مفید است.
مداخلات خاصی در جهت درک قافیه، ترکیب و بخش بندی صداها مناسب می باشد.
از دیگر درمان های گفتار درمانی در کودکان که در محیط منزل نیز قابل اجرا می باشد برنامه های آموزشی گفتار خود تنظیمی است. این روش به منظور بهبود مهارت برنامه ریزی و حل مسئله از طریق مداخله مشارکتی در غالب بازی درمانی برای تحریک ساخت واژه توسط کودک طراحی شده است.
در این روش از آجرهای خانه سازی(لگو) در فعالیت های ساخت و ساز و تشویق کودک برای گفتار، حل مسئله و برنامه ریزی استفاده می شود.
استفاده از تصاویر برای تولید گفتار از دیگر روش های گفتاردرمانی می باشد. در این روش با تکرار کلمه توسط گفتار درمان کودک به تکرار کلمه تشویق می شود. این روش در تولید گفتار در کودکان اوتیسم سودمند است.
تکالیف آگاهی واجی که توسط درمانگران مناسب با وضعیت هر کودک برنامه ریزی می شود شامل خواندن مجموعه ای از داستان های مختلف و سوالاتی می باشد که بر سه جنبه آگاهی واجی شامل ریتم، اصوات آغازی و هجی کردن متمرکز است. این برنامه ها در محیط منزل توسط مربی زیر نظر گفتاردرمانگر قابل اجرا می باشد.مداخله زودهنگام آگاهی واجی برای بهبور حافظه فعال آوایی در کودکان خردسال با آسیب ویژه زبانی موثر است.
از دیگر مداخلات انجام شده شامل آموزش صریح پردازش کلام، خواندن اشتراکی والد کودک، تمرین خواندن سریع لغات، مداخلات زبانی ترکیبی، تمرینات تصویر سازی ذهنی می باشد. خدمات گفتار درمانی در منزل به ارتقاع سطح درمان و رشد سرعت اصلاح مشکلات گفتار و زبان در کودکان کمک میکند . با توجه به این نکته که درمان و برطرف کردن هر چه سریع تر مشکلات گفتار و زبان در کودکان باعث پیشگیری از بروز اختلالات همراه دیگر نظیر مشکلات روانشناسی مانند اضطراب، گوشه گیری،افسردگی دوران کودکی و پرخاشگری می شود.
همچنین درمان به هنگام موجب بهبود روند یادگیری در کودک و درمان مشکلاتی نظیر اختلالات یادگیری و نقص توجه می شود. این امر به نوبه خود در رشد طبیعی هوش و استقلال کودک نقش اساسی را دارا می باشد.
گفتاردرمانی در منزل برای بزرگسالان
گفتار درمانی در منزل در حیطه بیماران بزرگسال نیز عمل می کند. اختلالات بلع در آسیب های مغزی، اختلالات بیانی و درک کلامی، حرکات زبانی، آب ریزش دهان و حس های داخل دهانی از حیطه های فعالیت گفتاردرمانی در منزل می باشد.
گفتار درمانی در حیطه بزرگسالان در بیماری هایی نظیر سکته مغزی و ضربه های مغزی ناشی از تصادفات و حوادث که منجر به آسیب قسمت های مغزی مرتبط با ماهیچه ها و عضلات بیانی و زبانی و بخش های مغزی مرتبط با تولید گفتار، همچنین در بیماری های نورولوژیک مانند پارکینسون، ام اس و تومور های مغزی که با آسیب های پیشرونده در بافت مغز رو به رو هستیم که در روند شروع گفتار ، برنامه ریزی و روانی گفتار، پیوستگی کلام تاثیر می گذارند موثر می باشد.
گفتار درمانان خانم و آقا در نقاط مختلف تهران به ارائه خدمات تحت نظر جناب آقای صابر مشغول می باشند. تایم درمانی مناسب با نیاز بیمار، عدم نیاز به جا به جایی بیماران به خارج از منزل، ارائه خدمات با کمترین هزینه درمانی ، امکان هماهنگی و جا به جایی جلسات درمانی ، امکان حضور والدین در طول روند درمان از دیگر مزایای استفاده از این خدمات می باشد.
خدمات ارائه شده در زمینه گفتاردرمانی در منزل شامل تمرینات حرکات صورت و دهان، تقلید حرکات در آینه، تحریک عضلات صورت با ویبراتور و براش، تمرینات افزایش حجم تنفسی، تمرینات روانی گفتار، تصویر سازی ذهنی، تمرینات تلفظی و اصلاح و تقویت حرکات زبان. تلاش این مرکز بر آن است که با بهره گیری از تخصص تمام متخصصین توانبخشی به ارائه خدمات به صورت تیمی و هدفمند جهت ارتقاع سطح درمان برای مراجعین محترم اقدام نماید.
خدمات گفتار درمانی در منزل در بیماری های بزرگسالان کمک میکند فرد بیمار بدون نیاز به جا به جایی و در کمترین زمان بعد از آسیب وارده مورد درمان قرار گیرد و فرصت طلایی دزمان بعد از حادثه را از دست ندهد. این نکته بسیار مورد اهمیت است که فرد دچار سکته مغزی بتواند در کمترین فاصله بعد از آسیب، خدمات توانبخشی را دریافت نموده و به تمرین و استفاده از عضلات صورت و زبان تشویق شود.
خدمات گفتار درمانی در منزل این امکان را فراهم می کند تا بیمار از حداکثر توانایی های خود در اصلاح گفتار استفاده نموده و در کمترین زمان ممکن توانایی های بیانی خود را بازیابد. تقویت مهارتهای گفتاری در فرد بیمار کمک بسزایی در روند بهبود و روحیه بیمار دارد و بیمار را برای ورود دوباره به جامعه و برگشت به کار و فعالیت های اجتماعی آماده می سازد.
اختلالاتی که به گفتاردرمانی بزرگسالان نیاز دارند
به طور کلی بیشتر اختلالات گفتاری بزرگسالان از مشکلات یا اختلالات درمان نشده دوران کودکی منشا می گیرد. اما توجه به این نکته بسیار حائز اهمیت است که گفتار درمانی در بزرگسالان به صبر و شکیبایی بیشتری نسبت به کودکان نیازمند است. بسیاری از مردم هیچ اطلاعی درباره مزایای گفتاردرمانی بزرگسالان ندارند. گفتار درمانی بزرگسالان شامل مراحل و فعالیت ها در جهت بهبود بیماری ها یا جراحات است و حتی می تواند به کنترل دیگر شرایط پزشکی فرد که بر گفتارش تاثیر گذاشته، موثر باشد. آسیب شناسان گفتار و زبان در طی مراحل تشخیصی، تست های متنوع جسمی و ذهنی را انجام می دهند.
نمی توان گفت گفتاردرمانی الزاما برای درمان همه اختلالات گفتاری فرد بزرگسال، یک روش تضمینی می باشد. بسیاری از بیماران با انجام روش های درمانی گفتاردرمانی با پیشرفت های خوبی در زمینه افزای اعتماد به نفس و بهتر شدن مهارت های زبانی رو به رو می شوند. گفتاردرمانی هم چنین می تواند اختلالاتی که در کودکی درمان نشده اند را اصلاح کند. از جمله شایع ترین اختلالات گفتاری در بزرگسالان، موارد زیر را می توان نام برد:
-لکنت زبان
-آپراکسی
-دیس آرتریا
-اختلالات صوتی مرتبط با حنجره
-آفازی یا زبان پریشی
-مشکلات بلع
-اصلاحات غذایی
-درشتی صدا
-اختلال تلفظ
-شکاف کام و لب
-ناشنوایی یا کم شنوایی
انواع روش های گفتاردرمانی بزرگسالان در منزل
روش های درمانی که برای درمان بزرگسالان استفاده می شود، با توجه به نوع اختلال بسیار متفاوت خواهد بود. به طور مثال ممکن است به فردی که مبتلا به اختلال شنوایی است، حرکات آموزش داده شود تا به برقراری ارتباط موثر قرد با دیگران کمک کند. این روش های درمانی شامل یاد گرفتن تکنیک های جدید و انجام تمرینات در جلسه های گفتاردرمانی چه در کلینیک و چه در منزل خواهد بود.
آسیب شناسان گفتار و زبان یا همان متخصصان گفتار درمانی در منزل، فعالیت ها و تمرینات گفتاردرمانی را در منزل و در کنار فضای خانواده به افراد بزرگسال ارائه می دهند تا قاصله میان فرد مبتلا به اختلال و متخصص از بین برود و اثر مراحل درمانی بیشتر شده و سرعت بیشتری نیز بگیرد. یک متخصص گفتار و زبان وظیفه دارد به منظور درمان هر چه بهتر و موثرتر فرد بزرگ سال، با روان شناسان و دیگر متخصصین حیطه سلامت همکاری ویژه ای داشته باشد.
تمرین گفتاردرمانی بزرگسالان در منزل
با این حال که گفته می شود گفتاردرمانی برای کودکانی که اختلال گفتار و زبان دارند بسیار موثر است، اکثر افراد از فواید تمرینات گفتاردرمانی برای بزرگسالان اطلاع کافی ندارند. گفتاردرمانی بزرگسالان عموما بخشی از برنامه بهبودی به منظور درمان بیماری ها و جراحات می باشد و حتی می تواند به کنترل دیگر شرایط پزشکی که در گفتار و زبان، غذا خوردن و صدای فرد اثر گذار است، کمک کند. تمرینات گفتاردرمانی بزرگسالان به افرادی که اختلال زبان دارند، کمک می کند تا زندگی با کیفیت تری داشته باشند. متخصص گفتاردرمانی بزرگسالان با کمک روش های متفاوت به بهبود موقعیت های اجتماعی، تحصیلی و شغلی فرد کمک می کند. تمرینات گفتاردرمانی بزرگسالان یکی از متد های عملی است که در آن به افراد آموزش داده می شود تا کلمه ها را به درستی تلفظ کنند. اختلالات گفتاری در بزرگسالان طیف گسترده ای را شامل می شود و به علل مختلفی ایجاد می شوند.
تمرینات گفتاردرمانی بزرگسالان روشی مفید جهت بهبود گفتار و افزایش اعتماد به نفس و عزت نفس افراد است. به عنوان مثال تمرینات دهانی بسیاری وجود دارند که قدرت و عملکرد حرکتی صورت و دهان را بهبود می دهند. متخصص گفتاردرمانی می تواند با توجه به مشکلات خاص فرد، بهترین روش های درمانی را تعیین کند و به یاد می دهد که فرد چگونه آن ها را به طور صحیح انجام دهد. این تمرینات را می توان حتی در منزل انجام داد. تمرین مستمر و تکرار این تمرینات موجب پیشرفت سریع تر بیمار خواهد شد. تمرینات تنفسی از دیگر تمریناتی هستند که معمولا می توانید در منزل انجام دهید و خودتان روی آن کار کنید. تمرینات تنفسی همراه با تکنیک های گفتاردرمانی برای افرادی که با صدا، هماهنگی صدا، بیان و تنفس جهت ایجاد گفتار مشکل دارند، بسیار مفید هستند. این تمرینات درمانی می توانند به بیماران کمک کنند که یاد بگیرند چطور سرعت گفتار خود را کمتر کنند و درصورت نیاز، مکث کنند. این کار هم می تواند استرس آن ها را کمتر کند و هم می تواند ارتباط آن ها را آشکار تر کند. روش درمانی معمول دیگر، تمرین مکالمه می باشد. با شبیه سازی مکالمه، بیمار می تواند یاد بگیرد که چطور در زمان درست و با شرایط واقعی، حرف بزند، واکنش نشان دهد و مکالمه داشته باشد.
از دیگر روش ها و تمرین گفتاردرمانی برای بزرگسالان می توان به موارد زیر اشاره کرد:
-آواز خواندن
-ضبط کردن صدای خود
-مراجعه به یک گفتاردرمان مجرب
-استفاده از پازل و بازی های کلمه ای
-استفاده از فرهنگ لغت تصویری
-گوش کردن به کتاب های صوتی
-کتاب خواندن با صدای بلند
-تکرار کردن کلمات
به طور کلی، هر شخصی که در گفتار و زبان خود و به ویژه در زمینه ارتباط برقرار کردن با دیگران، با مشکل و معضل همراه باشد، نیازمند استفاده از گفتار درمانی بزرگسالان می باشد. در بزرگسالانی که با مشکل لکنت زبان رو به رو هستند اغلب باعث شرمساری و اضطراب می شود، که برای کنترل میزان گفتار و نظارت بر نحوه تنفس خود با متخصصان گفتار درمانگر کار میکنند. بزرگسالان مبتلا به لکنت با آموزش و روشی جدید ازصحبت کردن در گفتار درمانی در منزل تشویق می شوند تا الگوهای مدرن حرکتی , گفتاری را تمرین کنند و به سطح بالایی از مهارت برسند . افراد دارای لکنت زبان چند دسته هستند:
در بعضی از افراد دارای لکنت زبان، معمولا حرف اول از جمله را با سرعت و عجله بیان می کنند.
برخی دیگر از افراد دارای لکنت زبان، دارای لکنت توقف یا تونیک هستند. به این صورت که عضلات دهانی فرد دچار توقف می شوند و کلمه به صورت درست تلفظ نمی شود، و همچنین فرد با تلاشی بسیار و گذشت چند ثانیه با تکرار کلمه را ادا می کند.
همچنین افراد مبتلا به آپراکسی که معمولا در اثر سکته مغزی و صدمات مغزی رخ می دهد باعث می شود که این افراد قادر به حرکت صحیح زبان و لب های خود برای تولید صدا نباشند.
(آفازی): اختلال دیگری از زبان است که در اثر آسیب به قسمت چپ مغز ایجاد میشود. افراد مبتلا به این اختلال در سخن گفتن، خواندن و یا درک آنچه گفته میشود مشکل دارند.
(دیسفاژی): اختلال در عضلات صورت دهان و گلو که مشکلاتی در بلع ایجاد می کند. این افراد دچار عارضه هایی مثل ناتوانی در خوردن و آشامیدن، خفگی( ورود غذا به بخش تنفسی) و سوئ تغذیه می شوند.
عموما طول جلسات گفتار درمانی کودکان در منزل نسبت به بزرگسالان کوتاهتر است. متاسفانه عدم درمان زود هنگام اختلالات گفتار میتواند روند بهبودی را طولانیتر کرده و میزان بهبودی را کاهش دهد. در نتیجه توصیه می شود با وجود داشتن مشکلاتی در گفتار سریعا به مراکز توانبخشی شناخته شده و همچنین توانا، برای بهبود هرچه سریع تر اقدام کنید. هدف از گفتاردرمانی بزرگسالان در منزل مخصوص افرادی که توانایی بیرون آمدن از خانه را ندارند این است که بتوانند ارتباط کلامی خوب و درک بهتری از سخنان دیگران داشته باشند.
مشکلات بلع و گفتار درمانی افراد
آسیب در هر یک از چهار مرحله بلع (آماده سازی دهانی،دهانی،حلقی و مروی) را دیسفاژی یا اختلال بلع می نامند. دیسفاژی ،فرد را در معرض خطر آسپیراسیون مواد غذایی و مایعات و به دنبال آن عفونت ریوی قرار می دهد. با وجود اینکه بلع بخشی از ارتباط نیست،اما وقت و انرژی گفتار درمانگران در بسیاری از بیمارستانها و مراکز توانبخشی به درمان اختلال بلع اختصاص پیدا میکند،زیرا این اختلال در سیستم های تنفسی،آواسازی،تشدیدی تولیدی رخ میدهد که امکان برقراری ارتباط در آنان را فراهم می سازند.
بلع طبیعی
چگونه میتوان تشخیص داد که یک بیمار دچار مشکل بلع می باشد؟برای پاسخ به این سوال،باید ابتدا آناتومی و فیزیولوژی بلع طبیعی را بشناسیم.ما به طور متوسط روزانه ۶۰۰ بار عمل بلع را در کسری از ثانیه بدون هیچ تلاش و تقلایی به طور اتوماتیک انجام می دهیم. این فعالیت پیچیده عصبی-عضلانی در چهار مرحله صورت می گیرد.
مرحله آماده سازی دهانی
مرحله دهانی
مرحله حلقی
مرحله مروی
باید در نظر داشت که بیماران در هرکدام از مراحل زیر ممکن است دچار مشکل شوند و یا حتی در هر مرحله دچار مشکل خاصی شوند.
در گذشته تصور می شد که توسط پل مغزی و بصل النخاع کنترل میشود،اما امروزه اسکن های به دست آمده از تصویر برداری کارکردی با تشدید مغناطیسی ( MRI ) و توموگرافی تابش پوزیترون ( PET ) نشان دادهاند که علاوه بر موارد فوق،نواحی مغزی فراوانی نیز در عمل بلع دخیل هستند که شامل تالاموس،قشر حسی حرکتی،قشر حرکتی تکمیلی، اینسولا،هسته های قاعده ای،پوتامن،گلوبوس پالیدوس و شکنج سینگولیت قدامی می باشد. علاوه بر این نواحی،اعصاب جمجمه ای سه قلو، صورتی،زبانی-حلقی،واگ،و زیر زبانی،نیز در فرآیند بلع نقش دارند.پس می توان نتیجه گرفت که هم سیستم عصبی مرکزی (مغز،مخچه و ساقه مغز) و هم سیستم عصبی محیطی (اعصاب جمجمه ای) با همکاری خود امکان بلع طبیعی را فراهم می کنند.
گفتار درمانی در اختلال بلع
دیسفاژی یا اختلال بلع مشکل در جویدن و یا بد عملکردی بلع میباشد،حتی اگر بیمار بتواند به راحتی از زبان شفاهی برای برقراری ارتباط استفاده کند،به عبارت دیگر،دیسفاژی مشکل در حرکت دادن مواد غذایی یا مایعات درنواحی دهان،حلق و مری می باشد. به طور کلی میتوان دو مکانیسم را مسئول ایجاد دیسفاژی دانست:
انسداد مکانیکی
بد عملکردی حرکتی
علت مکانیکی دیسفاژی میتواند مواردی نظیر بزرگ بود. لقمه غذا،وجود جسم خارجی،التهاب،تومر و بزرگ بودن غده تیروئید باشد.مشکل در عملکرد حرکتی نیز شامل نقایصی در شروع رفلکس بلع (نظیر فلج بودن زبان،فقدان بزاق آسیب در بخش حسی اعصاب جمجمهای 10 و 11 ) اختلالات عضلات حلقی و مروی (نظیر میاستنی گراو و اسکلروز جانبی آمیوتروفیک) و اختلال در عضلات صاف مری (نظیر دیستروفی میوتونیک) می باشد.
هزینه گفتاردرمانی در منزل
هزینه های خدمات توانبخشی از جمله گفتاردرمانی در منزل توسط سازمان نظام پزشکی کشور تعیین می گردد. و بسته به نوع مشکل کودک و بزرگسال و زمان ارائه خدمات درمانی متفاوت می باشد. مرکز گفتاردرمانی دکتر صابر با در اختیار داشتن تیم مجرب و با تجربه در زمینه گفتاردرمانی در منزل و فعالیت در تمام نقاط تهران و شهرستان های اطراف توانسته است با کمترین هزینه درمانی خدمات گفتاردرمانی در منزل مناسبی را برای بیماران فراهم نماید. بیماران در سراسر تهران با تماس با مرکز گفتاردرمانی جناب آقای صابر و مشاوره رایگان می توانند از روند استفاده از خدمات گفتاردرمانی در منزل اطلاع حاصل نمایند.
غرب تهران: سعادت آباد ، ونک ،شهرک غرب، جنت آباد، اکباتان وشاهین شمالی، شهران، صادقیه ، ستارخان،شهرک راه آهن…
شرق تهران: شریعتی، نیرو هوایی، تهرانپارس، نارمک، پیروزی،
گفتاردرمانی برای سکته مغزی
سکته مغزی یک وضعیت فوری پزشکی می باشد که در آن خون رسانی به قسمتی از مغز به طور جدی کاهش می یابد یا منقطع می شود و موجب عدم دسترسی بافت مغز به اکسیژن و مواد مغذی ضروری می شود. سکته مغزی می تواند به اندازه ای شدید باشد که موجب فلج موقت یا دائمی شود و حافظه و عملکرد شناختی و حتی گفتار بیمار را دچار اختلال کند. بعضی از این عوارض جانبی می توانند توانایی های کلامی و ارتباطی بیماران سکته مغزی را نیز تحت تاثیر قرار بدهند. اگر چه احتمال دارد مواجه شدن با فعالیت های روزانه بدون توانایی بیان افکار و احساسات برای دیگران کمی ترسناک باشد، اما به وسیله گفتاردرمانی می توان گفتار بیماران را بعد از سکته مغزی تا اندازه ای برگرداند.
گفتاردرمانی سکته مغزی قسمت مهمی از درمان بیماران مبتلا به سکته مغزی می باشد. سکته مغزی علاوه بر ایجاد آسیب های حرکتی در بعضی از بیماران هم چنین سبب بروز آسیب های گفتاری و شناختی می شود. با توجه به این که در ابتدای بروز سکته مغزی، بیمار توانایی صحیح حرکتی ندارد، انجام گفتاردرمانی سکته مغزی در منزل بسیار مورد نیاز است. خوشبختانه گفتاردرمانی سکته مغزی در منزل می تواند علائم ناشی از سکته مغزی را به کمترین مقدار ممکن برساند تا فعالیت های روزانه همچون شرکت در مکالمات، خواندن و نوشتن را برای بیمار راحت تر کند. در طول گفتاردرمانی، گفتاردرمانگر، اختلالات مربوط به گفتار، صدا، زبان، ارتباطات شناختی، توانایی بلع و سایر مسائل مربوطه را بررسی کرده، تشخیص داده و درمان می کند. ممکن است آسیب شناس گفتار و زبان بعضی از تمرینات گفتاردرمانی را به بیمار آموزش دهد تا به آسانی آن ها را در خانه انجام دهد. هنگام انجام تمرینات گفتاردرمانی به تنهایی، باید همیشه این تمرینات را جلوی آینه انجام دهید تا شکل دهان خود را ارزیابی کنید. گفتاردرمانگران از روش های گوناگونی برای تقویت ارتباطات و آسیب شناسی گفتار و زبان استفاده می کنند. این روش ها احتمال دارد شامل جلسات یک به یک با گفتاردرمانگر و یا شرکت در گروه ها با افراد دیگر مبتلا به سکته مغزی باشد. علاوه بر این، گفتاردرمانگران احتمال دارد منابعی را به بیمار بدهند تا بتواند خارج از جلسات گفتاردرمانی، از آنها استفاده کند، همچون برنامه هایی در تلفن همراه که به یادگیری بهتر کلمات و صدا ها کمک می کنند. گفتاردرمانی در منزل می تواند برای بیماران مبتلا به سکته مغزی که همچنان نمی توانند صحبت کنند نیز بسیار موثر واقع شود.
گفتار درمانی کودک 2 ساله
اصلی ترین علت بروز مشکلات گفتاری در کودکان، وجود اختلالات گفتاری و زبانی می باشد. اختلالاتی که نتیجه تغییر در عملکرد مغز بوده و در اثر بروز آن ها، کودک نمی تواند حرف های دیگران را درک کند، حرفه ها را با ایجاد صدای واژه ها پاسخ دهد و ارتباط درستی برقرار کند. گفتاردرمانی یا آسیب شناسی گفتار و زبان یکی از رشته های علوم توانبخشی می باشد که به وسیله یک گفتاردرمانگربه ارزیابی، تشخیص و درمان اختلالات ارتباطی، اختلالات صوتی و مشکلات بلع کودکان می پردازد. متخصصین گفتاردرمانی به درمان کودکانی می پردازند که در یادگیری زبان مادری یا استفاده درست از گفتار با مشکل رو به رو هستند. اگر مشکلات گفتاری و یا تاخیر گفتاری کودک شما زیاد است، به عنوان مثال کودک شما دو ساله است و هیچ کلمه ای نمی گوید و یا اختلال دیگری از جمله کم شنوایی، فلج مغزی، اختلال اوتیسم و.. دارد، نباید فقط به انجام تمریناتی که گفتاردرمانگر به شما می دهد، اکتفا کنید و باید حتما تحت نظر یک متخصص گفتاردرمانی باشید. چرا که این تمرینات بیشتر نقش پیشگیری دارند. در جلسات گفتاردرمانی، یک گفتاردرمانگر سعی می کند علت اختلالات ارتباطی، اختلالات صوتی و مشکلات بلع کودک را تشخیص دهد و بهترین گزینه درمانی را انتخاب کند. طی این جلسات، کودکانی که در یادگیری زبان مادری با مشکل مواجه می شوند یا همچنان استفاده درست از گفتار را یاد نگرفته اند، آرام آرام می فهمند صحبت های دیگران را چگونه پردازش کنند و منظور خود را چطور بیان کنند که قابل فهم باشد. در کنار شروع جلسات گفتاردرمانی بهتر است این چند نکته را نیز رعایت کنید:
1.برای هماهنگی جلسات گفتاردرمانی در منزل چکار باید کرد؟
در ابتدا با شماره تماس مرکز گفتاردرمانی دکتر صابر تماس گرفته و مشکل خود را با مشاور کلینیک مطرح نمایید. پس از دریافت اطلاعات شما در اولین فرصت گفتادرمانان مرکز با شما تماس گرفته و زمان جلسات درمانی را با شما هماهنگ می نمایند.
2. گفتاردرمانی در منزل برای چه کودکانی مفید است؟
بسته به نظر دکتر متخصص در ابتدا باید مشکل یا اختلال کودک تشخیص داده شود و با توجه به اختلال کودک جلسات گفتاردرمانی در کلینیک یا منزل هماهنگ شود. در مواردی که خانواده توانایی حضور در کلینیک را نداشته باشند یا کودک همکاری لازم را برای حضور در کلینیک نشان ندهد می توان از گفتاردرمانی کودکان در منزل استفاده نمود.
3. هزینه گفتاردرمانی در منزل چگونه است؟
هزینه جلسات گفتاردرمانی در منزل بسته به اختلال بیمار و زمان جلسات درمانی متفاوت می باشد. در صورت نیاز به اطلاع دقیق از هزینه های درمان می توانید با مشاورین کلینیک گفتاردرمانی و کاردرمانی دکتر صابر از طریق شماره تماس های موجود در بخش ارتباط با ما در سایت تماس گرفته و پس از دریافت اطلاعات بیمار هزینه جلسات را تعیین می کنند.
اختلالات یادگیری یا ناتوانی یادگیری نوعی اختلال عصبی می باشد که سبب می شود مغز نتواند اطلاعات را به خوبی دریافت، ارسال و یا حتی پردازش کند. این اختلال موجب ناتوانی در آموزش مطالب درسی در یک یا چند حیطه می گردد. اختلالات یادگیری را می توان به قست های مختلف تقسیم نمود. اختلال خواندن، اختلال نوشتن و دیکته، اختلال ریاضی که هر کدام می تواند به صورت جداگانه یا با هم در کودک دیده شود.
اختلالات یادگیری
اختلالات یادگیری کاملاً با ناتوانی ذهنی متفاوت هستند و در کودکانی با عملکرد هوشی طبیعی یا حتی بالا رخ می دهند. اختلالات یادگیری فقط بر عملکردهای خاصی تأثیر می گذارند، در حالی که در کودکان مبتلا به ناتوانی ذهنی، مشکلات به طور گسترده ای بر عملکردهای شناختی تأثیر می گذارند. سه نوع رایج اختلالات یادگیری عبارتند از: اختلالات خواندن، اختلالات بیان نوشتاری، اختلالات ریاضی. بنابراین، کودکان مبتلا به اختلالات یادگیری ممکن است در درک و یادگیری ریاضیات مشکل قابل توجهی داشته باشند، اما در خواندن، نوشتن و موفقیت در سایر دروس مشکلی نداشته باشند. اختلال خواندن شناخته شده ترین اختلال یادگیری است. اختلالات یادگیری شامل مشکلات یادگیری که عمدتاً به دلیل مشکلات بینایی، شنوایی، هماهنگی یا اختلال عاطفی هستند، نمی شوند، اگرچه این مشکلات نیز می توانند در کودکان مبتلا به اختلالات یادگیری رخ دهند. سایر علائم ممکن است شامل دامنه توجه کوتاه و حواس پرتی تقلید از اختلال نقص توجهو بیش فعالی، مشکلات گفتار یا زبان، دشواری در درک اطلاعات گفتاری، و دامنه حافظه کوتاه باشد. کودکان مبتلا ممکن است در فعالیت هایی که نیاز به هماهنگی حرکتی ظریف دارند، مانند چاپ و کپی، مشکل داشته باشند و ممکن است دست خط بسیار نامرتبی داشته باشند یا مداد را به طور نامناسبی نگه دارند. کودکانی که اختلال یادگیری دارند ممکن است در سازماندهی یا شروع وظایف یا بازگویی یک داستان به ترتیب متوالی مشکل داشته باشند، یا نمادهای ریاضی را اشتباه بگیرند و اعداد را اشتباه بخوانند. کودکان مبتلا به اختلالات یادگیری ممکن است در برقراری ارتباط مشکل داشته باشند. برخی از کودکان در ابتدا دچار ناامیدی می شوند و سپس مشکلات رفتاری مانند حواس پرتی آسان، بیش فعالی، گوشه گیری، خجالتی بودن یا پرخاشگری را بروز می دهند. اختلالات یادگیری و اختلال نقص توجهو بیش فعالی (ADHD) اغلب با هم رخ می دهند. کودکان ممکن است با اختلال یادگیری متولد شوند یا با رشد خود به آن مبتلا شوند. اگرچه علل اختلالات یادگیری به طور کامل درک نشده اند، اما شامل ناهنجاری هایی در فرآیندهای اساسی درگیر در درک یا استفاده از زبان گفتاری یا نوشتاری یا استدلال عددی و فضایی می شوند. بسیاری از کودکان، به ویژه آن هایی که مشکلات رفتاری دارند، در مدرسه عملکرد ضعیفی دارند و توسط روان شناسان آموزشی برای اختلالات یادگیری مورد آزمایش قرار می گیرند. با این حال، برخی از کودکان با انواع خاصی از اختلالات یادگیری، کمبودهای خود را به خوبی پنهان می کنند و از تشخیص و در نتیجه درمان، برای مدت طولانی اجتناب می کنند.
بهترین مرکز درمان اختلال یادگیری دکتر صابر در شرق تهران-غرب تهران
دکتر صابر، بهترین دکتر اختلال یادگیری در بهترین مرکز تشخیص اختلال یادگیری به درمان اختلالات یادگیری و ناتوانی یادگیری در کودکان می پردازد. امکانات متفاوت مرکز درمان اختلالات یادگیری دکتر صابر شامل اتاق بهبود مهارت های شنیداری، اتاق تاریک پیشرفته، بخش سنسوری روم، بازی درمانی، بخش آموزش و تست های تخصصی هوش، کاردرمانی ذهنی،کاردرمانی حسی حرکتی و گفتار درمانی در اختلال یادگیری می باشد.
جهت تماس با کلینیک کاردرمانی و گفتار درمانی جناب آقای دکتر صابر (کلینیک توانبخشی پایا در پاسداران ، کلینیک توانبخشی غرب تهران در سعادت آباد) باشماره 09029123536 تماس حاصل فرمایید.
اختلال یادگیری چیست؟
اختلال یادگیری یکی از علل اصلی مشکلات شدید یادگیری تحصیلی به شمار می آیند.اختلالات یادگیری برخلاف سایر اختلالات عصب تحولی، اختلال یادگیری یک اختلال واحد با ماهیت و نشانگان مشخص نیست و شامل گروهی از مشکلات ناهمگون است که ویژگی های متفاوت برخاسته از عوامل زیستی، تهدیدهای محیطی و فقر محرک های محیطی دارند.
این اختلال با پیشرفت پژوهش های آموزش و پرورش و تغییرات اجتماعی به صورت پویا در حال تغییر است. ناتوانی های یادگیری برخاسته از مشاهدات پزشکان و معلمانی است که به مطالعه و بررسی کودکان آسیب مغزی می پرداختند.
اختلال یادگیری خاص
اصطلاح اختلالات خاص در یادگیری بر ناتوانی آن گروه از کودکان اشاره دارد که در یک یا چند فرایند روان شناختی پایه مربوط به درک زبان یا کاربرد آن، گفتاری یا نوشتاری، اختلال دارند. این اختلال ممکن است به صورت ناتوانی در گوش دادن، فکر کردن، صحبت کردن، خواندن، نوشتن، هجی کردن یا انجام دادن محاسبات ریاضی جلوه گر شود. دکتر صابر، حرفه ای ترین دکتر اختلال یادگیری در بهترین مرکز تشخیص اختلال یادگیری به درمان ناتوانی یادگیری و اختلالات یادگیری در کودکان می پردازد.
اختلال یادگیری در کودکان کلاس اول
در بسیاری از موارد کودکان اختلال یادگیری تا سنین پیش دبستانی شناسایی نمی شوند و حتی در مواردی کودک در آزمون ورود به مدرسه توسط متخصصین شناسایی می گردد. اما در مواردی نظیر اختلال یادگیری نوشتن کودک در کلاس اول دبستان با مشکلات فراوان در شناخت حروف و صدا های آنان و ترکیب انان با یکدیگر مواجه می شود و معلم والدین را جهت بررسی شرایط و ارجاع به متخصص اختلالات یادگیری فرامی خواند.اختلالات یادگیری در پایه اول دبستان موجب آسیب در روند آموزش کودک و مشکلات روان نظیر اضطراب، افسردگی یا حتی پرخاشگری در کودک می گردد. تشخیص دقیق و سریع اختلال یادگیری در کودکان کلاس اول و درمان مناسب و به موقع باعث بهبود بسیاری از علائم این اختلال و پیشرفت تحصیلی کودکان اختلال یادگیری می گردد. مرکز اختلال یادگیری دکتر صابر به صورت تخصصی به درمان اختلال یادگیری در کودکان می پردازد.
تاریخچه اختلالات یادگیری
اصطلاح اختلال یادگیری نخستین بار در سال 1963 مطرح شد. اگرچه اصطلاح ناتوانیها یا اختلالات یادگیری پس از پیشنهاد بلافاصله پذیرفته شد، ارائه تعریفی از ناتوانیهای یادگیری کار آسانی نبود. در سال 1975 در قانون عمومی 142-94 یعنی قانون آموزش کلیه کودکان معلول تعریفی برای اختلال یادگیری ارائه شده است.
اصطلاح اختلال یادگیری آن دسته از مشکلات یادگیری را که اساساً نتیجه معلولیتهای دیداری، شنیداری یا حرکتی، عقبماندگی ذهنی، اختلال هیجانی، یا وضع نامساعد محیطی، فرهنگی یا اقتصادی است در برنمیگیرد. اما در صورت عدم درمان موجب ایجاد مشکلات فراوانی در کودکان از قبیل مشکلات رفتاری می گردد.
دلایل بروز اختلال یادگیری
این اصطلاح عارضه هایی چون معلولیت های ادراکی، آسیب مغزی، اختلال جزئی کارکرد مغز، نارساخوانی و زبان پریشی رشدی را شامل می شود. شیوع اختلال در یادگیری را طبق گزارش کمیته ملی مشورتی کودکان ناتوان (معلول) از یک تا سه درصد کودکان مدرسه رو می دانند اما تخمین شیوع اختلالات یادگیری یکسان نیست؛ دامنۀ 1 تا30 درصد در پژوهشهای مختلف گزارش شده است.
علائم اختلالات یادگیری
اختلال یادگیری در کودکان که یک اختلال عصبی-رشدی با منشاء زیستی است و باعث ایجاد مشکلات شناختی میگردد معمولاً علائم اختلال تا قبل از ورود به مدرسه شناخته نمی شوند.
علائم اختلالات یادگیری در کودکان ممکن است در ارتباط با موارد زیر باشند:
مشکلات خواندن
مشکلات محاسبه یا ریاضی
مشکلات نوشتن
مشکلات زبان
مشکلات حرکتی
مشکلات پردازش بینایی
مشکلات پردازش شنوایی
خوانش پریشی یا دیسلکسی ( نارسا خوانی یا اختلال رشدی در خواندن) یکی از موارد شایع اختلالات یادگیری است که فرد در خواندن و نوشتن دچار مشکل می گردد. خوانش پریشی ممکن است به علت مشکلات ادراک دیداری و شنیداری، مشکلات مراحل زبان و آموزش های نامناسب خواندن ایجاد گردد. دانشآموزانی که دارای اختلالات خواندن و نوشتن هستند در مقایسه با دانش آموزان عادی، مشکلات رفتاری بیشتری داشته و از رشد اجتماعی، خودپنداره ( مجموعه ای از عقاید و باورهای مثبت و منفی در مورد خود) و عزت نفس کمتری برخوردارند.
آموزش مهارت های اجتماعی در افزایش خودپنداره و کاهش حساسیت اضطرابی دانش آموزان مبتلا به اختلال یادگیری موثر است که این خود میتواند باعث بهبود یادگیری در این افراد گردد.
انواع اختلال یادگیری
از آنجا که اختلال یادگیری گستره ای از علایم را شامل می شود، علایم مختلف، انواع مختلف اختلال یادگیری را موجب می شود که به نوبه خود درمان متفاوتی را می طلبد. سه زیر گروه اختلالات یادگیری که در مرکز درمان اختلال یادگیری معرفی شده است عبارتند از:
گروه با نقص آوایی که در مهارت های تحلیل واژه نقص دارند و مشکلات آوایی دارند.
گروه نقص دیداری در حافظه بینایی و تمییز اطلاعات دیداری دارند.
گروه سوم ترکیبی از نقص دیداری و آوایی دارند. گروه آوایی دو سوم و گروه نقص دیداری ده درصد کل اختلالات را تشکیل می دهند.
ملاکهای راهنمای تشخیصی و آماری اختلالات روانی (DSM-IV-TR) برای اختلالات یادگیری مستلزم آن است که بین میزان پیشرفت و بهره هوشی آنها تفاوت چشمگیری وجود داشته باشد و پیشرفت فرد در زمینه خواندن در مقایسه با اکثر کودکان هم سن وی به میزان چشمگیری ضعیف باشد. مطالعات پژوهشی سؤالاتی را در زمینه گنجاندن تفاوت پیشرفت و بهره هوشی در تعریف اختلال مطرح کرده است.
زیرا دادههای موجود حاکی است که مثلاً اکثر کودکان دچار اختلال خواندن صرف نظر از میزان بهره هوشی، نقایص مشابهی در زمینه مهارتهای پردازش آواشناختی دارند. متن بازنگری شده DSMIV در فصل اختلالات یادگیری 4 طبقه تشخیصی را گنجانده است:
اختلال خواندن
اختلال ریاضیات
اختلال بیان نوشتاری
اختلال یادگیری نامعین (NOS)
در پنجمین ویرایش راهنمای تشخیصی و آماری اختلالات روانی، طبقه اختلالات عصب- تحولی را مطرح کرده و این طبقه را شامل اختلالاتی می داند که رشد و تحول صحیح مغز یا دستگاه عصبی مرکزی در دوران رشد مختل می شود.
در این منبع اختلال یادگیری به اختلال یادگیری خاص تغییر نام داده است.و در طبقه اختلالات عصب -تحولی قرار گرفته . اختلال خواندن، نوشتن و ریاضی که قبلا به عنوان اختلال های مستقل و مجزا محسوب می شدند، اکنون در اختلال یادگیری خاص گنجانده شده اند.
1. نارساخوانی (اختلال خواندن)
اختلال خواندن تقریباً در 75 درصد کودکان و نوجوانان دچار اختلالات یادگیری دیده میشود. دانشآموزانی که در سایر زمینههای تحصیلی مشکلات یادگیری دارند، به احتمال زیاد دچار مشکلاتی در زمینه خواندن نیز هستند. اختلال خواندن چنین تعریف شده است.
حالتی که در آن پیشرفت خواندن پایینتر از حد موردانتظار برحسب سن، آموزش و هوش کودک است.
خواندن یکی از بخشهای اصلی نظام یکپارچه زبان است که ارتباط نزدیکی با زبان شفاهی و نوشتن دارد. ضعف در خواندن به مشکلات متعدد دیگری منتهی میشود.
فرصتهای استخدام برای دانشآموزان دچار ناتوانیهای یادگیری که در خواندن و در کل پیشرفتهای تحصیلی ضعیفاند، کاهش مییابد.
عارضه مشهور به نارسا خوانی نوعی غیرمعمول از اختلال شدید در خواندن است که سالهای زیادی است برای مجامع آموزشی و پزشکی به صورت معما درآمده است. نارساخوانی یا اختلال خواندن را می توان به عنوان مشکل پایدار یادگیری خواندن و خودکار شدن آن در کودکانی دانست که دچار عقب ماندگی شدید یا نارسایی حسی نیستند ولی توانایی خواندن در آن ها به طور معناداری پایین تر از حد توانایی های آن ها در زمینه های دیگر است.
تعاریف متفاوتی در مورد نارساخوانی وجود دارد اما همه آنها نارساخوانی را به عنوان یک ناتوانی یادگیری یا اختلال عصب شناختی که تحول مهارت های خواندن را تحت تاثیر قرار می دهند، می دانند و در صدد تعریف دو نشانه کلیدی در تعریف نارساخوانی(اختلال خواندن) هستند.
نشانه های نارساخوانی- اختلال خواندن
ناتوانی در خواندن یا اختلال خواندن و هجی کردن ضعیف که در مقایسه با توانایی های دیگر غیر قابل انتظار است.
فقدان خودکاری و روانی خواندن و هجی کردن کلمات
بررسیهای انجام شده نشان میدهد که تقریباً 50% افرادی که به عنوان نارساخوان شناسایی شدهاند دارای نارساییهایی در زمینه بصری – فضایی – حرکتی بوده و به سبب همین اختلالات در ترکیب و سازمان کلمات و جملات و درک علائم فضایی با مشکل مواجه هستند.
مشکلات پردازش اطلاعات بینایی به عنوان مسئلهای شایع در کودکان مبتلا به اختلالات یادگیری مطرح شده است. هافمن مشکلاتی را در زمینه یکپارچگی دوطرفه (46%) جهتیابی (74%) تمییز دیداری (50%) و یکپارچگی بینایی حرکتی (81%) در کودکان اختلال یادگیری مشاهده نمود. در بهترین مرکز درمان اختلال یادگیری تهران به تقویت و اصلاح تک تک موارد فوق پرداخته می شود.
توانایی نوشتن شامل چه چیزهایی است؟
توانایی نوشتن شامل دست خط، هجی کردن و حروف چینی است. در مراحل اولیه، نوشتن شامل تحریر و نسخه برداری از حروف و اشکال است. همچنان که کودک رشد می کند، دست خط، خودکارتر می شود.
حوزه های مغزی که سیستم های فضایی- دیداری و حرکتی را کنترل می کنند، رشدشان در این محدوده زمانی کامل می شود. هجی کردن یک قسمت مهمی از یادگیری به منظور نوشتن است و به طور کلی برآن در مرحله اولیه تاکید می شود.
شبیه دیگر مهارتها، هجی کردن نیز از عملی پر زحمت به عملی خودکار سیر می کند تا جایی که کودک درباره صدای هر یک از حروف، نیازی به فکر کردن ندارد.
در مرکز درمان اختلال یادگیری برای کودکان دارای مشکلات خواندن، انتقال به سمت خودکار شدن، مشکل تر است که خود این مسئله بر توانایی کودک جهت تولید سریع نوشتن، اثر منفی دارد. یکی از مسائلی که برای کودکان دارای مشکلات یادگیری وجود دارد، این است که این کودکان در فرایند صوت شناسی، برهجی نمودن، بیشتر از الگوی حافظه کلمه خودکار تکیه می کنند.
بدین ترتیب بسیاری از کودکان دارای مشکل خواندن، با مشکلات قابل توجهی در زبان نوشتاری برخورد می کنند. این مشکلات مانند ارائه غلط املایی به طور متناوب و همچنین در بسیاری از موارد، هجی نموذن کلمه با کسری های آوایی، تا بزرگسالی ادامه می یابد.
نوشتارپریشی یا اختلال نوشتن یکی از انواع اختلال های یادگیری است که در این اختلال، مهارت های نوشتن بسیار ضعیف تر از آن هستند که از سن تقویمی، ضریب هوشی و سطح آموزش کودک انتظار می رود.
براساس پنجمین نسخه راهنمای تشخیصی و آماری اختلال های روانی این کودکان نمی توانند به راحتی بنویسند و در نوشتن مطالب مرتکب خطاهای نوشتاری،خطاهای دستوری، نقطه گذاری، وضوح و سازمان بندی انشاء و بد خطی هستند.
انواع اختلال نوشتن
نوشتار پریشی خوانش پریشانه( اختلال نوشتن ناشی از نارساخوانی)
کودک نارساخوان است، مخصوصا وقتی متن دشوار است و مشکل نوشتن از مشکل خواندن سرچشمه می گیرد.
اختلال نوشتن حرکتی
مهارتهای حرکتی ظریف مشکل دارد و سرعت انگشتان غیر عادی است.
اختلال نوشتن فضایی
در این نوع نوشتار پریشی حرکات ظریف نسبتا خوب است. ولی مشکل در گم کردن خط، وارونه نویسی و جهت نوشتن وجود دارد که از نقص در ادراک فضایی نشات می گیرد.
در درمان اختلال نوشتن در بهترین مرکز درمان اختلال یادگیری ابتدا باید بررسی شود که کودک مبتلا به کدام نوع از اختلال نوشتن می باشد .در مرحله دوم جهت درمان اختلال نوشتن باید از تست های تشخیصی ادراک فضایی و مهارت های ریز انگشتی استفاده نمود و پس از تشخیص درست مشکلات نوشتن به درمان اختلال نوشتن به صورت تخصصی اقدام نمود. اطلاعات بیشتر را در زمینه درمان اختلال نوشتن می توانید از لینک زیر بدست آورید.
3. اختلال ریاضی
کودکان دچار اختلال ریاضی در یادگیری و یادآوری اعداد مشکل دارند، نمیتوانند واقعیات پایه مربوط به اعداد را به خاطر بسپارند و در محاسبه کند و غیردقیق هستند.
انواع اختلال یادگیری ریاضی
در اختلال ریاضیات نقایص در چهار گروه مهارتها شناسایی شده است:
مهارتهای زبانی و درک اصطلاحات ریاضی
مهارتهای ادراکی
مهارتهای ریاضی (جمع و تفریق)
مهارتهای توجهی (کپی کردن اشکال).
به بیانی دیگر ناتوانی های یادگیری ریاضی اصطلاحی برای گستره وسیعی از ناتوانی های دیرپا در حوزه ریاضیات است.با وجود اینکه شیوع اختلال یادگیری ریاضی را در دبستان 5-8 درصد برآورد کرده اند.
مشکلات یادگیری کودکان در زمینه ریاضیات در مقایسه با سایر زمینه های اختلالات یادگیری کمتر مورد تحقیق و بررسی قرار گرفته است.
همانند سایر اختلالات یادگیری، طبقه بندی های مختلفی از اختلال ریاضی وجود دارد. مرکز ملی ناتوانی های آمریکا، اختلال ریاضی را به دو نوع کمی و کیفی تقسیم می کند. اختلال ریاضی کیفی
در اختلال ریاضی کیفی، مشکلات ناشی از اختلال در درک و دریافت آموزش یا ناتوانی در تسلط بر مهارت های ضروری یک عملیات است. اختلال ریاضی کمی
در اختلال ریاضی کمی، نقص عمده در مهارت های محاسبه ای و شمارشی است.به طور خلاصه این کودکان دارای ویژگی هایی هستند علام اختلال ریاضی کمی
نقص در ارتباطات و روابط فضایی.
مشکلات ادراک بینایی و بینایی- حرکتی.
حس ضعیف در مورد تصویر بدنی.
درک ضعیف زمانی و جهت گیری.
مشکلات زبان شفاهی و مشکلات خواندن.
وجود حافظه ضعیف و نقص در راهبردهای یادگیری و گسترش اضطراب ریاضی از ویژگی های دیگر این کودکان است.
مهارت های ریاضی یکی از مهارت های اساسی در بیشتر جوامع است و نه تنها در زندگی فردی مهم هستند بلکه در زندگی تحصیلی و سلامت نیز اثرگذار است.
جهت درمان اختلال یادگیری ریاضی کلینیک های تحت نظر دکتر صابر( بهترین مرکز درمان اختلال یادگیری در سعادت آباد) با بهره گیری از تیم تخصصی آموزشی و توانبخشی به درمان اختلال یادگیری ریاضی می پردازد. جهت درمان اختلال یادگیری ریاضی از درمان های تخصصی نظیر پرورش ادراک فضایی، تقویت سرعت پردازش و تجسم فضایی استفاده می شود. اختلال حساب تحولی
در بسیاری از کشورها حدود۶-۵ درصد کودکان، یک نقص در تحول طبیعی توانایی های عددی دارند که به عنوان اختلال حساب تحولی نامیده میشود. بین اختلال حساب تحولی و ناتوانی یادگیری ریاضی تفاوت وجود دارد.
تفاوت اختلال حساب تحولی و ناتوانی یادگیری
با وجود اینکه هر دو نقص در یادگیری ریاضی دارند، ولیکن اختلال محاسباتی تحولی یک نقص محوری در توانایی های عددی مانند مشکل در پردازش کمیت ها است.
در مقابل ناتوانی یادگیری ریاضی در نتیجه چندین نقص شناختی عمومی اعم از نقص حافظه فعال، پردازش های دیداری فضایی و توجه است. اختلال حساب تحولی وابسته به سن و پایه تحصیلی است .
دانش آموزان پایه اول مشکل در یادآوری اصول اولیه محاسبه و تمرین های محاسباتی دارند که بیانگر خامی مهارتهای شمردن است.
این کودکان، در سنین۱۰-۹ سالگی، در توانایی شمردن مهارت پیدا کرده اند و میتواند شکل نوشتاری عدد را با کمیت مربوطه انطباق دهند، مفاهیم بیشتر، کمتر، مساوی درک کنند و عدد را در یک الگوی مرتب از کوچک به بزرگ و برعکس بچینند.
با این وجود، نقص در یاد آوری اطلاعات آموخته شده قبلی دارند. مثلاً راه حلهایی برای عملیات عددی مثل ۹ – ۱۳ یا ۶×۳ ندارند واز راهبردهای غیر موثر برای این عملیات استفاده میشود.
اصطلاحات دیگری که برای این اختلال به کار رفتهاند عبارتند از: سندرم گرشتمن، اختلال مادرزادی حساب و محاسبه پریشی یا اختلال حساب مربوط به رشد.پیش نیازهای اولیه ریاضیات شامل فهم تناظر یک به یک، طبقهبندی، ردیف کردن و نگهداری ذهنی است.
دکتر مهدی صابر، مجرب ترین دکتر اختلال یادگیری در مرکز تشخیص اختلال یادگیری به درمان اختلالات یادگیری و ناتوانی یادگیری در کودکان و دانش آموزان می پردازد.
مبانی عصب شناختی در اختلالات یادگیری
واژه آسیب خفیف مغزی برای افرادی که نقص آنها اثرات خفیف روی عملکرد یادگیری آنها دارد، مناسب است. علاوه بر آن واژه های آسیب و اختلال مغزی برای بسیاری از افراد و والدین به نوعی برچسب زننده بود.
از این رو واژه (اختلالات یادگیری) پیشنهاد شد. این واژه سریعاً توسط والدین و مراکز خدمات آموزشی ویژه مورد استقبال قرار گرفت کویک اختلالات یادگیری را با یک رویکرد روانشناسی زبان مورد بررسی قرار داد و بیان نمود که نقایص خواص زیربنایی در عملکرد سیستم عصبی مرکزی موجب نقص در فرایند های عصب روان شناختی شده که به صورت اختلالات یادگیری نمایان می گردد.
مرکز تشخیص اختلال یادگیری خوب در تهران
پس از رویکرد عصب شناختی مدلهای دیگری برای شناخت و درمان اختلالات یادگیری مطرح شد. از منظر شناختی فراگیران به عنوان هدایت کننده های یادگیری خود با تمرکز روی موضوعات مهارت هایی که برای آنها ارزشمند است عمل می کنند و از راه بردهای فعال برای یادگیری اطلاعات استفاده می کنند.
از زمانی که اولین گزارش های پزشکی، اختلال یادگیری را در یک فرد نارساخوان توصیف نمودن، اختلال یادگیری برخاسته از سیستم عصبی مرکزی و به طور دقیق تر به عنوان آسیب بخشی از مخچه در نظر گرفت گرفته شد.
در طول ۴۰ سال گذشته مطالعات شواهدی از نقش عوامل ژنتیکی در اختلالات یادگیری فراهم نموده است. شیوع خانوادگی مشکلات خواندن و و هجی کردن در دوقلوهای همسان و غیرهمسان نشان داده شده است و همچنین تحلیل کروموزومی اعضای خانواده شواهدی مشابه در اختیار قرار داده است.
همبودی اختلال خواندن در دوقلوهای همسان بیشتر از دوقلوهای ناهمسان است که این یافته به دلیل اشتراک صد در صدی ذخایر ژنتیکی در نوع همسان و اشتراک ۵۰ درصدی ذخایر ژنتیکی در نوع ناهمسان است. کودکان دارای ناتوانی یادگیری اطلاعات را به شکل متفاوتی از آن هایی که فاقد این مشکل هستند پردازش می کنند
دکتر صابر، دکتر اختلال یادگیری در تخصصی ترین مرکز تشخیص اختلال یادگیری به درمان اختلالات یادگیری و ناتوانی یادگیری افراد مبتلا به این اختلال می پردازد.
همه گیرشناسی در اختلالات یادگیری
از آنجایی که تعیین نرخ شروع یک اختلال نیازمند یک تعریف مشخص است و هنوز تعریف مشخصی از اختلال ارائه نشده است نرخ شروع نیز مهم است. شیوع اختلالات یادگیریاز یک الی سی درصد در سنین مدرسه گزارش شده است. این تفاوت زیاد در نرخ شروع به دلیل تفاوت در سخت گیری شاخص های تعیین کننده است.
بعضی از مطالعات شیوع انواع مختلف اختلال را بر اساس درصد این گونه گزارش کردهاند مشکلات محاسباتی۱۸-۱۵ درصد نارساخوانی۱۷/۵-۷ پنجمین راهنمای تشخیصی و آماری اختلال های روانی به صورت کلی شیوعی بین۱۵-۵ درصد را در کودکان سنین مدرسه در تمامی زبان ها گزارش نموده است.
اختلالات خواندن شایع ترین مشکل یادگیری مدرسه بوده که برای ۸۰ درصد کودکان دارای ناتوانی یادگیری شناسایی شده است میزان بروز در مردان نسبت به زنان ۴ به ۱ است چنین به نظر میرسد که شیوع اختلال زبان نوشتاری به طور تقریبی ۴ درصد و یا حتی ممکن است بالای ۱۷ درصد باشد مشکلات نوشتاری در حدود سن ۱۰ سالگی افزایش می یابد یعنی زمانی که در برنامه آموزشی مدرسه ابتدایی بر نوشتن تاکید بیشتری میشود و تا دبیرستان و ورود به دانشگاه ادامه مییابد.
سبب شناسی در اختلالات یادگیری
قبل از اینکه هر فردی چه کوچک و چه بزرگ بتواند برای مشکلات خواندن ارزیابی شود رد شدن وجود هر نوع نارسایی های حسی اولیه مهم است. اجرای آزمون های بینایی و شنوایی باید بر هر ارزیابی رایج دیگری مقدم باشد.
به همین نحو مهم آن است که ارزیابی شایستگی آموزش در خواندن قبل از ارزیابی ناتوانی یادگیری باشد. گرفتن یک پیشینه خانوادگی و رشدی کامل ضروری است.
تولد و دوران جنینی مهم هستند چرا که اثرات طولانی مدت آسیب مغزی می تواند شامل ایجاد اختلالات یادگیری از متوسط به عمیق همراه با/ یا بدون تاخیرات رشدی گردد. پیچیدگی و سختی تولد در میان کودکان دارای ناتوانی یادگیری در مقایسه با انواع همتاهای با تحول طبیعی، بیشتر است.
دوران قبل از تولد قرار گرفتن در معرض الکل و سایر داروها مانند کوکائین با مشکللات یادگیری و توجه اما نه به طور خاص در امر خواندن، مرتبط است. پس از تولد نیز عفونت گوش داخلی میتواند از عوامل خطر زا باشد.
همبودی در اختلالات یادگیری
اختلال یادگیری با دیگر تشخیص ها از جمله اختلال نقص توجه – بیش فعالی، اضطراب و افسردگی هم بود می شوند از طرفی اختلال نقص توجه – بیش فعالی با مشکلات ریاضیات زبان نوشتاری و ناتوانی های یادگیری هیجانی اجتماعی هم رخ داد است.
زمانی که اختلال نقص توجه – بیش فعالی با اختلال یادگیری هم رخ داد می شود، پیامد آن برای چنین کودکانی برجسته تر است و ممکن است در مشکلات بعدی که خارج از حیطه تحصیلی است، بروز یابد. زمانی که یک اختلال درونی با یک مشکل یادگیری هم رخداد می شود، کودک در بهرهگیری از مداخلات مناسب مشکل پیدا می کند.
کودکانی که در هر دو مهارت خواندن و ریاضیات مشکل یادگیری داشتن، ناسازگاری بیشتری در میزان نابهنجاری، افسردگی، احساس نابسندگی، ناسازگاری بالینی، ناسازگاری شخصی و نشانگان هیجانی با همتایان در گروه با تحول طبیعی از خود نشان دادند.
علاوه بر این کودکانی که مشکلات تحصیلی در بیش از یک موضوع دارند، اختلال برجسته تری نسبت به کودکانی که فقط در یک موضوع ناتوانی یادگیری دارند، از خود نشان می دهند.
این یافته ها حاکی از آن است که کودکان دارای مشکلات چندگانه، بیشتر مشکل یادگیری داشته و در مشکلات مربوط به رشد هیجانی که ممکن است با یادگیری مداخله بیشتری داشته باشد، آسیب پذیرترند
اختلال در حرکات درشت و ظریف مسئله دیگر کودکان مبتلا به اختلالات یادگیری می باشد که در پژوهش های بسیاری مورد بررسی قرار گرفته است. کودکان اختلالات یادگیری با یکپارچگی بینایی حرکتی ضعیف، دارای مشکلاتی در انجام فعالیتهای ظریف هستند.
باتوجه به موارد ذکرشده به نظر میرسد نواقصی در سه مؤلفه یکپارچگی بینایی – حرکتی، مهارتهای حرکتی ظریف و ادراک بینایی در کودکان اختلالات یادگیری به چشم میخورد.
مشکلات هماهنگی حرکتی، عدم توانایی در دست کاری موفق اشیاء، مهارت های ضعیف حرکتی ظریف مانند عدم توانایی قیچی کردن متناسب با سن کودک، اختلال در ترسیم و نقاشی خلاق، درک بینایی پایین تر از سن و مهارت های خود یاری ضعیف مانند مشکل در انجام کارهای شخصی مثل لباس پوشیدن مستقل، غذا خوردن مستقل و… در این کودکان دیده می شود.
خدمات کاردرمانی کودکان و کاردرمانی در منزل مرکز درمان اختلال یادگیری میتواند در اصلاح مشکلات ادراک بینایی، تقویت مهارتهای ظریف و مهارت های نوشتاری همچنین یکپارچگی بینایی و حرکتی و مهارت های هماهنگی حرکتی درشت و ظریف موثر باشد. گفتاردرمانی کودکان مرکز درمان اختلالات یادگیری در تقویت مهارت های گوش دادن، فکر کردن، صحبت کردن، خواندن، هجی کردن و مهارت های درک مطلب به کودکان اختلالات یادگیری کمک می کند. اگر توانایی آمدن به کلینیک را ندارید یا به هر علتی نیاز به ارائه خدمات توانبخشی را در منزل دارید. می توانید از خدمات گفتار درمانی در منزل استفاده نمایید.
مکانیسم انعطاف پذیری عصبی در یادگیری
محققان بر این عقیده اند که فرآیندهای یادگیری و حافظه باعث تغییرات ساختاری و عملکردی در نورون های مغز می گردد. چنین تغییراتی در سیستم عصبی به عنان انعطاف پذیری عصبی(شکل پذیری عصبی) شناخته می شود که نشان دهنده ظرفیت و توانایی تغییر پذیری سیستم عصبی در پاسخ به اطلاعات و تجربه های جدید است.
بنابر این یادگیری (کسب اطلاعات جدید یا تغییرات رفتاری از طریق تجربه) در اثر تغییر در مدارهای مغزی ایجاد می گردد.
بررسی ها و مطالعات نشان می دهند که به هنگام یادگیری، تغییراتی در زیست شیمیایی مغز ایجاد می شود. این تغییرات ممکن است در ارتباط با برخی از پروتئین ها، مولکول های ریبونوکلئیک اسید، یون های کلسیم و پتاسیم، گیرنده های سیناپسی و غیره باشند.
نظریه های شناختی مورد استفاده در مرکز درمان اختلالات یادگیری:
نظریه واج شناختی: نظریه واج شناختی بیان میکند که افراد دارای نارساخوانی اختلال در دستکاری صدا دارند که بر حافظه شنوایی بازیابی کلمه و مهارتهای تناظر بین صدا هنگام پردازش گفتار تاثیر میگذارد.
با توجه به این واقعیت که یادگیری خواندن یک نظام الفبایی نیازمند یادگیری پیوسته نویسه _ واج، پیوستگی بین حروف و صداهای تشکیل دهنده گفتار است. اگر این صداها به طور ضعیفی بازنمایی، ذخیره سازی یا بازیابی شوند خواندن الفبای ضعیف خواهد بود. نظریه پردازش شنیداری سریع: نظریه پردازش شنیداری سریع مشکلات ادراک گفتار پردازش واژه شناسی و آگاهی واج شناسی کودکان نارساخوان را با آسیب پردازش شنیداری سطح پایینتر شرح میدهد.
بر این اساس کودکان نارساخوان در ادراک محرک های شنیداری کوتاه و توالی های سریع مشکل دارند این مشکل مربوط به محرک های شنیداری کلامی و غیرکلامی است و به نظر می رسد اثر زیادی روی ادراک هجاهای دارای پایان صامت دارد.
نظریه مخچه ای
بر اساس نظریه مخچه ای آسیب خفیف سبب نارسایی یادگیری میشود. مخچه وظیفه کنترل حرکتی بیان گفتار را برعهده دارد و به
همین خاطر نظریه مخچه ای بیان می دارد که مشکلات موجود در عملکرد بیانی سبب نقایص پردازش واژه شناختی و در
نتیجه نارساخوانی می شود. مخچه به خودکار شدن رفتار های آموخته شده از جمله یادگیری رابطه نویسه و واج در هنگام
خواندن متن کمک می کند با این حال اختلال در مخچه علت اصلی اختلال خواندن و نوشتن نیست و بایستی مطالعات
بیشتری در این زمینه انجام گیرد.
اختلالات یادگیری
نظریه نقص توانایی هایی فضایی :
این نظریه نقص شناختی اصلی در دانش آموزان با اختلال ریاضی و خواندن را مشکلات ادراک دیداری – فضایی می داند
توانایی دیداری فضایی به توانایی گفته می شود که بر اساس آن، اطلاعات فضایی، مستقیماً از طرحهای موجود در شبکیه
چشم و نقشه های فضایی – دیداری قشری که حاصل عملکرد ۲۰ ناحیه قشری مجزا هستند استخراج می شوند. مرتبط بودن
ریاضیات توانایی فضایی ممکن است بر اساس فرایندهای اساسی مشترک بین این دو باشند. توانایی های فضایی در فرایند
خواندن به ویژه در مواردی که چرخش فضایی حرف یا کلمه موجب تغییرات واجی و یا معنایی می شود بسیار مهم است. به
این عنوان مثال :
ص و ض و برو و نرو که درک موقعیت فضایی نقطه در آن مهم است.
نظریه مگنوسلولار:
نظریه آسیب دیداری، نارسایی پردازش حروف لغات در یک متن را دلیل نارساخوانی می داند. نظریه دیداری، نقص واج شناسی را رد نمی کند، اما بر نقص دیداری مشکلات خواندن، حداقل در بعضی از نارساخوان ها تاکید می کند. نظام دیداری به دو مسیر متمایز که نقش ها و ویژگی های متفاوتی دارند تقسیم می شوند:
مسیرهای مگنوسلولار و پاروسلولار و نارسایی نظام دیداری مربوط به همین مسیرها است. این نظریه فرض می کند که مسیر مگنوسلولی به طور انتخابی در افراد نارساخوان مختل میشود و موجب نقص در پردازش دیداری می شود نظریه مگنوسلولار در صدد است تا نظریات مخچه ای ، واج شناختی، پردازش سریع خودکار و دیداری را با یکدیگر ادغام کند، در واقع در تلاش برای متحد کردن نظریه مخچه ای، نظریه واجی، تئوری پردازش شنوایی سریع و نظریه دیداری است.
این نظریه پیشنهاد میدهد که اختلال در عملکرد مگنوسلولار تنها محدود به مسیرهای دیداری نمی شود بلکه مرتبط با حوزه شنوایی و لامسه نیز هست.
درمان اختلالات یادگیری-درمان اختلال یادگیری
درمان کودکان اختلال یادگیری از حیطه های مختلف مورد بررسی قرار گرفته است. برای درمان موفق نیاز به ادغام روش های مختلف کاردرمانی، روانشناسی و گفتاردرمانی در این کودکان می باشد. روش های آموزش بالینی مبتنی بر توانایی های دانش آموز در جهت آموزش تکمیلی در مدرسه و منزل توصیه می شود.
بهترین مرکز درمان اختلالات یادگیری در تهران که تحت نظارت جناب آقای دکتر صابر، بهترین دکتر اختلال یادگیری، می باشد شامل کلینیک توانبخشی غرب تهران واقع در سعادت آباد (کاردرمانی در غرب تهران- گفتاردرمانی در غرب تهران) وکلینیک توانبخشی پایا واقع در پاسداران( کاردرمانی در شرق تهران- گفتاردرمانی در شرق تهران) می باشد که به درمان اختلالات یادگیری و ناتوانی یادگیری می پردازد.
مشکلات زبان شفاهی در کودکان اختلال یادگیری
در این قسمت به بررسی مشکلات مربوط به زبان شفاهی در کودکان اختلال یادگیری میپردازیم: نا آگاهی واجی،کندی در نامگذاری: مشکل واژه یابی،اختلالات زبانی
ناآگاهی واجی در کودکان با اختلالات یادگیری
آگاهی واجی تشخیص این مسئله است که واژه از عناصر صوتی یا واج ها ت میشود که صداهای گفتاری را نشان میدهند. واج ها واحد های انتزاعی زبان اند حتی انتزاعی تر از واژه یا هجا.یادگیری فکر کردن به صداهای واجی زبان مشکلتر از یادگیری فهم و کاربرد زبان است. بسیاری از کودکانی که در یادگیری خواندن دچار مشکل اند نسبت به صداهای واجی زبان و واژه ها حساس نیستند. نه در پردازش واژگانی علت بسیاری از مشکلات مربوط به خواندن و املا ست.
افرادی که شروع به خواندن می کنند به شرطی موفق به این کار میشوند که دانش فراتر از تمایز بین واژههایی مثل گرد و کَرد داشته باشند و بتوانند فراتر از حفظ این لغات در حافظی خویش کاری با آنها انجام دهند. آنها همچنین باید از صداهای واجی موجود در این کلمات آگاهی داشته باشند تا بتوانند اهمیت تک صوت واجی را چه واژه های گرد و کَرد را از هم متمایز میکند در یابند. دانش آموزانی که در تشخیص واجی ضعیف اند نمی توانند تعداد صداهای کلمه های نظیر گرد را مشخص کنند.اگر کودکی نتواند به عناصر صوتی زبان فکر کند و قادر نباشد صداهای موجود در واژه ها را بفهمد نظام الفبایی برای او همیشه به صورت یک معما باقی خواهد ماند.
آگاهی واجی در کودکان اختلال یادگیری به تدریج ظاهر می شود. مطالعات پژوهشی که مستلزم شمردن تعداد واژه های کلمات مشابه تک سیلابی است نشان دهنده الگوهای رشدی زیر است.
هیچ کودکی در چهار سالگی نمی تواند واژه ها را بشمارد ولی نیمی از این کودکان قادر به شمارش هجاها هستند. در پنج سالگی ۲۰ درصد کودکان می توانند واج های موجود در واژه ها را بشمارند و نیمی از آنها موفق به شمارش هجاها میشوند. در پایان کلاس اول ابتدایی ۷۰ درصد کودکان ۶ ساله می توانند واج ها را بشمارند ۹۰ درصد آنها میتوانند هجاها را بشمارند.بیشتر کودکان دچار اختلالات یادگیری که در خواندن مشکل دارند،این توانایی های نظام صوتی را کسب نکرده اند.
آگاهی واجی به دانش آموز اجازه می دهد که وارد نظام الفبایی شود. انگلیسی نوشتاری نیز نظامی الفبای است.با حروف الفبا صداهای گفتار در قالب نوشتار بازنمایی می شود. (زبانهای انگلیسی آمریکایی،انگلیسی بریتانیایی،سوئدی،اسپانیایی،فرانسوی و ایتالیایی بین ناآگاهی واجی و ضعف در خواندن ارتباطی وجود دارد. تدریس به دانش آموزان دچار اختلالات یادگیری شامل موارد زیر است:
مهارت آگاهی واجی را میتوان به کودکان آموخت. برادلی و برایانت ۱۹۸۵) ) دریافتند دانشآموزان اختلال یادگیری که آگاهی واجی را آموخته بودند در خواندن و دیکته از گروه گواه،که آموزشهای دیگری دریافت کرده بودند موفق تر بودند.
معلم ها باید هرچه سریعتر به کودکان کمک کنند تا آگاهی لازم را نسبت به صداهای گفتاری به دست آورند. شعرهای کودکستانی، ترجیع بندها و بازی با کلمات به کودکان کمک میکند تا ساختار بخشی را نخست در واژه ها،بعد در هجا ها و سرانجام در واج ها بفهمند.
کودکان باید حروف الفبا را همراه با نام حروف و صدای آنها یاد بگیرند.صدای واژهها را میتوان از طریق بخش کردن هجاها به واج ها و بخش کردن واژهها به هجاها به کودکان آموخت.
بخش راهبردهای تدریس مربوط به ایجاد آگاهی واجی است. بخش تدریس مهارت های شنیداری شامل راهبردهای دیگری است.
بهترین دکتر اختلال یادگیری در بهترین مرکز تشخیص اختلال یادگیری در غرب و شرق تهران به درمان اختلالات یادگیری و ناتوانی یادگیری در کودکان می پردازد.
کندی در نامگذاری: مشکل واژه یابی در اختلال خواندن
بسیاری از دانش آموزان دچار اختلالات یادگیری در بازیافتن واژهها کندند. مثلاً وقتی تکلیف نامگذاری تصاویر به آنها نشان داده میشود،نمی توانند به سرعت اسامی تصاویر را به یاد آورند.کندی در پیدا کردن کلمه ها و نامگذاری به کندی در خواندن و اختلالات یادگیری منجر می شود.کندی در نامگذاری احتمالاً به علت مشکلات بازیابی از حافظه است که دسترسی کودک به اطلاعاتی کلامی و نظام صوتی را دشوار می سازد.
بسیاری از کودکانی که دیر زبان باز میکنند دچار نوعی اختلال در یادگیری زبان هستند که این مشکل از طریق کندی آنها در پردازش صدا ها مشخص می شود. این کودکان در تشخیص هجا های کلماتی که اول آنها با صداهای صامت خاصی شروع می شود که فقط به اندازه یک میلیونیم ثانیه کشیده میشوند،نظیر /ب/یا/ د/ کندی نشان می دهند.این کودکان همچنین صداهای گفتاری و غیر گفتاری خاصی را که با توالی سریع به گوش می رسند به دشواری می توانند تشخیص دهند. این کودکان به علت کندی در پردازش زبان دیر زبان باز میکنند.
اخیراً یائولاتالال و مایکل مرزنیک مطالعه پژوهشی انجام دادند که درباره کودکان دچار این نوع اختلال در یادگیری زبان بوده است. کودکان در این مطالعات از بازیهای رایانه خاصی استفاده می کردند. آنها به تبعیت از دستورالعمل هایی که رایانه می داد با کشیدن صدا های گفتاری و با تاکید سریع و مولفه های گفتاری متغیر (نظیر حروف بی صدای کوتاه) باید آن گفتهها را کندتر یا بلندتر میکردند. همچنین با بازیهایی که آنها را ملزم به تشخیص نشانه های مختلف صداها می کرد بازی کردند. هرچه کارآمدی کودکی بهتر میشد،این نشانه های صدا به تدریج کوتاه تر و متوالی تر تلفظ میشد. پژوهشگران فوق گزارش کردهاند که در مهارتهای زبان شفاهی شاهد پیشرفت شگفتانگیزی بودهاند. بعد از ۴ هفته آموزش فشرده،بهبود مهارت های زبان به جایی رسید که کودکان هم ازنظر تمایز گفتاری و هم از نظر درک زبان به محدوده سنی طبیعی خود رسیدند یا حتی از آن محدوده پیشی گرفتند.
مشکلات نامگذاری و کند بودن در بازیابی کلمه از حافظه نوجوانان و بزرگسالان دچار اختلالات یادگیری را نیز به اندازه کودکان دچار زحمت می کند. اشکال در پیدا کردن کلمه ممکن است تمام عمر باعث اشکال در خواندن،یادگیری و زبان بیانی شود.یکی از برنامههای مداخلاتی برای درمان مشکل کلمه یابی برنامه مداخلاتی کلمه یابی است.
اختلالات یادگیری و اختلال هماهنگی رشدی
مشکلات درسی- تحصیلی
اختلال هماهنگی رشدی روی زمینه های تحصیلی از قبیل نوشتن،درک مطلب،مهارت روخوانی،مهارت انشا نویسی و درک مفاهیم پایه ریاضی و غیره تاثیر می گذارد. این اختلال به قدری در موفقیت تحصیلی تاثیر گذار است که اگر کودکی،در سن ۷ سالگی تشخیص داده شود و مداخله صورت نگیرد،این کودک در سن ۱۰ سالگی به احتمال بسیار زیاد با مشکل درک مطلب رو به رو خواهد شد.
بین اختلال هماهنگی رشدی و اختلالات یادگیری ارتباطی قوی وجود دارد و کودکان مبتلا به این اختلال انواع اختلال یادگیری از قبیل اختلالات خواندن،املا نویسی،اختلالات ریاضی،را نشان میدهند،که عامل اصلی ایجاد آن نیز عدم رشد مناسب قسمتهای مربوط به انجام مهارت های حرکتی در مغز است. همچنین ارتباط به صورت معکوس نیز وجود دارد. درصد بالایی ( 64.8 درصد ) از کودکان اختلال یادگیری،مشکلات هماهنگی حرکتی جدی نیز دارند. سرعت و الگوی یادگیری عملکردی
الگوی یادگیری عملکردی در کودکان هماهنگی رشدی با کودکان عادی تفاوت معناداری ندارد ولی سرعت یادگیری و انجام فعالیت به مراتب در این کودکان نسبت به کودکان عادی کمتر است.
غلبه طرفی در کودکان و اختلال یادگیری
این کودکان معمولاً از غلبه طرفی مناسبی برخوردار نیستند حدود ۶۲ درصد از این کودکان غلبه طرفی دارند و چپ دست یا راست دست می باشند و مابقی غلبه طرفی نداشته و به اصلاح دو دستی می باشند.نکته جالب اینکه غلبه طرفی حتی در کودکان چپ دست و راست دست این کودکان چندان روشن کرده و این کودکان نسبت به سایر کودکان عادی از مهارت بسیار پایینی در این زمینه برخوردار هستند.
جالبتر اینکه درصد کودکان چپ دست در این کودکان نسبت به کودکان عادی بسیار زیاد است به ۴۷ درصد میرسد.این کودکان در انجام دستوراتی که مجبورند حرکت را از یک نیمه بدن به یک نیمه دیگر بدن انتقال دهند یا فقط در یک نیمه انجام دهند (بدون حرکت در نیمه دیگر)مشکلات جدی دارند و سرعت انتقال آنها بسیار پایینتر از کودکان عادی است.به عنوان مثال چنانچه از این کودکان خواسته شود با کف دست راست روی میز ضربه بزنند و سپس دستور شما حرکت را فقط در دست چپ انجام دهند این سرعت انتقال به کندی صورت میگیرد و احتیاج به راهنمایی های بیشتری دارد. ضعف این کودکان در غلبه طرفی نشاندهنده رشد ضعیف ارتباط دو نیم کره ی مغز نسبت به کودکان عادی هم سن می باشد.
نکته جالب تر اینکه این کودکان نسبت به کودکان عادی بیشتر چپ دست بوده (حدود 1 و 37 درصد البته این درصد با توجه به شدت اختلال بالا و پایین میشود و در موارد شدید تر به ۴۶ درصد هم میرسد) و کمتر راست دست هستند (حدود3، 25 درصد ) که این مطلب نیز باز تفاوت رشد ارتباط دو نیمکره مغز این کودکان با کودکان عادی را نشان می دهد.
عدم رشد مناسب غلبه طرفی در این کودکان فقط محدود به مهارتهای حرکتی نمی شود بلکه این کودکان در غلبه طرفی صحبت کردن نیز مشکل دارند که باعث بروز برخی مشکلات زبانی خاص و نوشتاری می گردد. در این کودکان نیمکره چپ به خوبی رشد نکرده و جالبتر اینکه حتی در کودکان راست دست اختلال هماهنگی رشدی،با وجود غلبه طرفی در مهارت های حرکتی،در صحبت کردن غلبه طرفی مناسبی دیده نمیشود و نیمکره های چپ به اندازه کافی رشد نکرده است که خود باعث بروز مشکلاتی در صحبت کردن این کودکان می گردد،البته ناگفته نماند در این کودکان حتی با وجود غلبه طرفی،این رشد کافی نبوده و مانند کودکان عادی از هر دو لحاظ حرکتی و به خصوص صحبت کردن ،نمی باشد و در واقع این کودکان قلبی طرفی غیرعادی دارند.
عدم وجود یا رشد نامناسب غلبه طرفی در این کودکان عوارض بسیاری در مهارتهای حرکتی و تحصیل این کودکان از جمله ایجاد اختلال یادگیری ( نظیر اختلال ریاضی،املا،خواندن و نوشتن) ایجاد میکند. بسیاری از این کودکان در اثر عدم وجود هماهنگی رشدی،غلبه طرفی نداشته که خود عوارض بسیاری در تحصیل کودکان از جمله ایجاد اختلال یادگیری (نظیر اختلال ریاضی،املا،خواندن و نوشتن) ایجاد میکند.
انواع اختلالات یادگیری کودکان
اختلالات یادگیری، اصطلاحی مادر برای طیف وسیعی از مشکلات یادگیری می باشد. در حقیقت کسی که با اختلال یادگیری دست و پنجه نرم می کند، برای درک اطلاعات جدید یا پیچیده و یادگیری توانایی های جدید با مشکلات زیادی رو به رو می شود. شایع ترین انواع اختلالات یادگیری شامل اختلال خواندن، نوشتن، ریاضیات، مهارت های حرکتی، شنوایی، زبان و بینایی هستند. دکتر صابر، بهترین دکتر اختلال یادگیری در بهترین مرکز تشخیص اختلال یادگیری به درمان انواع اختلالات یادگیری و انواع ناتوانی یادگیری در کودکان می پردازد.
اختلال یادگیری در خواندن (نارساخوانی): اختلالات اصلی در خواندن زمانی اتفاق می افتند که درک ارتباط میان اصوات، حروف و کلمات مشکل باشد. اختلال یادگیری در خواندن را می توان رایج ترین اختلال در یادگیری محسوب کرد. نارساخوانی نوعی اختلال یادگیری است که مانع توانایی کودک در خواندن و درک متن می شود.
اختلال یادگیری در نوشتن (دیسگرافی): دانش آموزان مبتلا به این اختلال غالبا نمی توانند به طور درست مداد را در دست بگیرند و در زمان تلاش برای نوشتن احتمال دارد بدن آن ها تنش داشته باشد. این نوع اختلال یادگیری سبب می شود تا خیلی زود از ادامه نوشتن خسته شوند. اختلال در نوشتن، در اصل مشکل در ساماندهی افکار بر روی کاغذ می باشد.
اختلال یادگیری در مهارت های حرکتی (دیس پراکسی): علائمی که نشان دهنده این است که کودک شما مبتلا به ناتوانی در هماهنگی حرکتی است، شامل اختلال در فعالیت هایی است که احتیاج به هماهنگی چشم و دست دارد، از جمله نگه داشتن مداد یا بستن دکمه های لباس. اختلال در مهارت های حرکتی به مشکلات حرکتی و هماهنگی مهارت های حرکتی ظریف یا مهارت های حرکتی درشت اشاره دارد.
اختلال یادگیری در ریاضیات: کودکانی که به این نوع اختلال دچار می شوند، به طور معمول برای تسلط به قواعد اعداد و ارقام، اطلاعات رقمی یا محاسبه با مشکل مواجه می شوند. توانایی کودک در ریاضی می تواند به وسیله اختلال در یادگیری زبان، اختلال بینایی یا اختلال در توالی، حافظه یا نظم تحت تأثیر قرار بگیرد.
اختلال یادگیری زبان: اختلال یادگیری زبان و ارتباطات، توانایی درک یا تولید زبان گفتار را شامل می شود. علائم اختلال یادگیری زبان شامل اختلال در مهارت های زبان کلامی همچون توانایی بازگویی داستان و روان بودن گفتار و حتی توانایی درک معنای کلمات، مسیر ها و… می باشد.
اختلال پردازش شنوایی: ناتوانایی در تشخیص تفاوت های ظریف صدا یا شنیدن صوت ها با سرعت اشتباه، موجب می شود ادای کلمات و درک مفاهیم خواندن و نوشتن، با مشکل همراه شود.
اختلال پردازش بینایی: اختلالات ادراک بینایی شامل عدم تشخیص تفاوت های ظریف در شکل های گوناگون، برعکس کردن کلمات یا اعداد، درک ناصحیح عمق یا فاصله یا داشتن اختلال در هماهنگی چشم و دست می باشد.
درمان اختلالات یادگیری در دانش آموزان ابتدایی
اگر دانش آموز ابتدایی دارید، با گذشت زمان کمی از ورود او به مدرسه احتمال دارد متوجه این نکته شوید که او با اختلالاتی در یادگیری رو به رو شده است. در خیلی از موارد شروع اختلال یادگیری در فاصله قبل از دبستان تا کلاس دوم ابتدایی مشخص می شود. سنین 7 تا 9 سال، طلای ترین زمان برای شناسایی و درمان اختلالات یادگیری در کودکان می باشد. اختلالات یادگیری در دانش آموزان پسر رایج تر از دانش آموزان دختر می باشد. ناتوانی یادگیری دانش آموزان ابتدایی را نباید با مشکلات یادگیری دانش آموزان ابتدایی اشتباه گرفت، به این دلیل که اختلال یادگیری اهمیت بیشتری نسبت به مشکلات یادگیری دانش آموزان ابتدایی دارد. در بهترین مرکز تشخیص اختلال یادگیری که توسط دکتر اختلال یادگیری یعنی دکتر صابر مدیریت می شود، با تشخیص درست ناتوانی یادگیری به درمان اختلالات یادگیری در بهترین زمان پرداخته می شود. عدم تشخیص درست و درمان اختلالات یادگیری موجب بیشتر شدن حس نا امیدی، کمتر شدن اعتماد به نفس و همچنین عزت نفس دانش آموز و بروز برخی مسائل و چالش ها در دانش آموز می شود.
درمان اختلالات یادگیری احتمال دارد در ابتدا خیلی سخت به نظر بیاید به این دلیل که ناتوانی یادگیری نوعی اختلال دائمی است، اما با تشخیص صحیح و درمان زود هنگام می توان مهارت های کودک را تقویت کرد و به او کمک کرد تا زندگی عادی داشته باشد. به عنوان مثال به عنوان والدین به جای این که روی کمبود ها و مشکلات یادگیری کودک خود تمرکز کنید، بر نقاط قوت نیز تأکید داشته باشید یا بعضی اوقات به او پاداش دهید یا مثلا بر پیشرفت کودک خود نظارت دقیق و درست داشته باشید تا این اطمینان حاصل شود که نیاز کودک تان برای تحصیل برآورده می شود. بیشتر پدر و مادر ها در مواجهه با اختلالات کودک شان در یادگیری، صبر خود را از دست می دهند و عصبانی می شوند، در حالی که این رفتار ها بیشتر کودک را ناامید کرده و اعتماد به نفس او را خیلی پایین می آورد. دکتر مهدی صابر، بهترین دکتر اختلال یادگیری در حرفه ای ترین مرکز تشخیص اختلال یادگیری به درمان اختلالات یادگیری و ناتوانی یادگیری در دانش آموزان ابتدایی می پردازد.
شایع ترین اختلالات یادگیری
بعضی اوقات کودکان در یادگیری مطالب با مشکلاتی مواجه می شوند که پدر و مادر ها از آن ها خبر ندارند و برخی زمان ها به حساب تنبلی کودکان می گذارند، اما ممکن است کودک به اختلال یادگیری مبتلا شده باشد. اختلال یادگیری اصطلاحی کلی برای طیف گسترده ای از مشکلات در یادگیری می باشد. اختلال یادگیری عیب داشتن سطح هوش یا انگیزه کودک نمی باشد. کودکان و بزرگسالانی که به اختلال یادگیری مبتلا هستند، به صورت متفاوتی از دیگران می بینند، می شنوند و درک می کنند. این مورد سبب می شود در یادگیری مفاهیم و توانایی های جدید یا استفاده از آن ها با مشکل رو به رو شوند. اختلال یادگیری طیف وسیعی از ناتوانی های یادگیری را در برمی گیرد که انواع مختلفی دارد. شایع ترین اختلالات یادگیری عبارت اند از: اختلال یادگیری خواندن، اختلال یادگیری نوشتن، اختلال یادگیری ریاضی، اختلال یادگیری شنیدن، اختلال یادگیری زبان. نکته حائز اهمیت این است که بدانید بیشتر کودکان مبتلا اختلال یادگیری هم اندازه دیگر کودکان باهوش هستند، فقط باید به صورتی آموزش ببینند که با نحوه یادگیری ویژه آن ها سازگار باشد. شایع ترین اختلال یادگیری در دانش آموزان ابتدایی، اختلال یادگیری خواندن است که در اغلب دانش آموزان ابتدایی دیده می شود و تقریباً ۸۰ تا ۹۰ درصد از کل اختلالات یادگیری را درگیر می کند.
اختلال یادگیری خواندن: یک اختلال شایع یادگیری است که عموما موجب مشکلات خواندن، نوشتن و دیکته نویسی می شود. مشکلات اصلی خواندن هنگامی رخ می دهد که کودکان با برقراری ارتباط میان صدا ها، حروف و کلمات مشکل داشته باشند. تشخیص حروف و کلمات، فهم کلمات و نظرات برای افراد مبتلا به این اختلال، سخت است. سرعت خواندن و روانی گفتار نیز در این افراد کم است.
اختلال یادگیری نوشتن: در این اختلال، افراد در نوشتن و برخی اوقات در دیگر توانایی های حرکتی ظریف همچون گرفتن صحیح مداد در دست، با مشکل مواجه می شوند.
اختلال یادگیری ریاضی: مهارت کودک در انجام ریاضی به صورت متفاوتی تحت اثر اختلال یادگیری زبان، اختلال یادگیری بینایی، اختلال در ترتیب اعداد، شمارش اعداد، خواندن ساعت و شمردن پول قرار می گیرد. کودکی که مبتلا به اختلال یادگیری ریاضی باشد، با به خاطر سپردن اعداد، نشانه های ریاضی و عملیات ریاضی مشکل دارد.
اختلال یادگیری شنیدن: از انواع اختلال یادگیری می باشد که عموما برای اولین بار در کودکان خردسال نمایان می شود. در این اختلال احساس می شود کودک مشکل شنوایی دارد ولی معمولا شنوایی کودک طبیعی است. در اختلال یادگیری شنیدن مغز توانایی پردازش صداها به روش عادی را ندارد.
اختلال یادگیری زبان: به علت آسیب به مناطقی از مغز که مهارت های زبانی را تولید و پردازش می کنند، این اختلال ایجاد می شود. اختلال یادگیری زبان می تواند مشکلاتی را جهت برقراری ارتباطات از خفیف تا شدید ایجاد کند.
منابع:
msdmanuals.com
سوالات متداول:
1-آیا دارودرمانی برای اختلالات یادگیری مؤثر است؟
دارو معمولاً برای اختلال یادگیری تجویز نمیشود، مگر اینکه مشکلاتی مانند بیشفعالی یا اضطراب همراه آن باشد. درمانهای آموزشی و توانبخشی اصلیترین راهکار هستند.
2-آیا اختلالات یادگیری ارثی هستند؟
در برخی موارد سابقه خانوادگی وجود دارد، اما عوامل محیطی و رشد مغز نیز نقش دارند. بررسی سابقه خانوادگی میتواند به تشخیص کمک کند.
مرکز کاردرمانی جسمی کودکان ،کاردرمانی جسمی نوزادان و کاردرمانی جسمی بزرگسالان با مدیریت جناب آقای دکتر صابر مدرس دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی در حیطه توانبخشی، به درمان بیماران در زمینه کاردرمانی جسمانی خوب می پردازد. کلینیک کاردرمانی جسمی پایا(در پاسداران) و مرکز کاردرمانی جسمی غرب تهران(در سعادت آباد) از بهترین مراکز کاردرمانی جسمی در تهران می باشند که با دارا بودن بیش از 16 سال سابقه فعالیت در حیطه کاردرمانی جسمی در بزرگسال و کاردرمانی جسمی کودک و نوزاد به عنوان یکی از برجسته ترین مراکز کاردرمانی جسمی در تهران شناخته شده است.یکی دیگر از موارد بارز در مرکز کاردرمانی جسمی خوب برای کودکان وجود امکانات پیشرفته و تخصصی کاردرمانی جسمی می باشد. مرکز کاردرمانی جسمی برای بزرگسالان و کودکان(نوزادان) با 39 کاردرمان جسمی و ذهنی مجرب و 12 نیروی گفتار درمان و روانشناس متخصص تلاش نموده است تمام نیاز های مراجعین به خدمات توانبخشی را در بر بگیرد. کاردرمانی جسمی در حیطه کودکان فلج مغزی، اوتیسم، سندروم داون، عقب مانده ذهنی ،نوزادان میکروسفال، کاردرمانی درمشکلات حرکتی اختلال یادگیری و …. و در بزرگسالان در بیماری های ضربه مغزی، ضایعات نخاعی، سکته مغزی،درمان ام اس، پارکینسون ، ای ال اس و ….. فعالیت می نماید. بهترین کاردرمانی جسمی در تهران در حیطه کاردرمانی در منزل برای کودکان و بزرگسالان نیز فعالیت می نماید.
کاردرمانی جسمی برای کودکان اوتیسم
بسیاری از کودکان در طیف اوتیسم، مشکلات هماهنگی حرکتی دارند. اغلب، دلیل این امر می تواند ضعف عضلانی هسته بدن باشد – عضلات پشت و شکم – که بر تعادل و وضعیت بدن تأثیر می گذارد. در نتیجه، فرزند ما ممکن است هنگام تلاش برای حفظ یک وضعیت، سریع خسته شود و ممکن است متوجه شویم که او دائماً در حال حرکت است، بی قراری می کند و سر خود را هنگام نشستن پشت میز بالا نگه می دارد. فرزند ما ممکن است در استفاده از اسکوتر یا دوچرخه سواری نیز مشکل داشته باشد، زیرا به هسته بدنی قوی نیاز است. هسته بدن همچنین بر مهارت های حرکتی ظریف مانند استفاده از کارد و چنگال، دست خط و برش با قیچی تأثیر می گذارد. اگر میان تنه ما قوی نباشد، کار کردن هماهنگ بازوها، دست ها و انگشتان ما بسیار دشوار است. یک هسته بدنی خوب به ما امکان می دهد در موقعیت های مختلف تعادل خود را حفظ کنیم. این به ما امکان می دهد در حالی که بازوها و پاهایمان کار می کنند (مثلاً راه رفتن) ثابت و متعادل بمانیم یا زمانی که روی یک سطح متحرک هستیم (مثلاً اتوبوس) راست قامت بمانیم. کاردرمانی (OT) به افراد کمک می کند تا روی مهارت های شناختی، فیزیکی، اجتماعی و حرکتی کار کنند. هدف بهبود مهارت های روزمره است که به افراد امکان می دهد مستقل تر شوند و در طیف وسیعی از فعالیت ها شرکت کنند. کاردرمانی برای اوتیسم اغلب بر مهارت های بازی، استراتژی های یادگیری و مراقبت از خود تمرکز دارد. استراتژی های کاردرمانی همچنین می توانند به مدیریت مسائل حسی کمک کنند. کاردرمانگر با ارزیابی سطح فعلی توانایی فرد شروع می کند. خدمات کاردرمانی بر افزایش مشارکت در انجام فعالیت های زندگی روزمره (مانند غذا خوردن، لباس پوشیدن)، فعالیت های ابزاری زندگی روزمره، آموزش، کار، اوقات فراغت، بازی و مشارکت اجتماعی تمرکز دارد. آن ها می توانند به کودکان کمک کنند تا به اطلاعاتی که از حواس خود دریافت می کنند، مانند صدا، مزه، لمس و… ، پاسخ دهند. آن ها می توانند به کودکان مبتلا به اوتیسم کمک کنند تا یاد بگیرند چگونه از مکانی به مکان دیگر و از فردی به فرد دیگر منتقل شوند و همچنین به آن ها کمک کنند تا راه های مناسب برای برقراری ارتباط و مشارکت با همسالان را بیاموزند. در سال های اولیه (تولد تا 3 سالگی) کاردرمانی می تواند به افزایش مشارکت کودک در روال زندگی روزمره کمک کند. آن ها همچنین به توسعه مهارت های حرکتی درشت از طریق فعالیت های بازی ساختار یافته و آزاد کمک می کنند.
کاردرمانی جسمی برای کودکان – کاردرمانی جسمی برای بزرگسالان
در بهترین مرکز کاردرمانی جسمی کودکان و بزرگسالان با بهره گیری از تکنیک های توانبخشی و علم عصب شناختی و آناتومی اندام ها به اصلاح و تسهیل رشد حرکتی کودکان کمک می کند. ارزیابی تون عضلات، روند رشد حرکتی کودک و بزرگسال ، مهارت های تعادلی، ساختار اسکلتی عضلانی از مراحل ارزیابی و درمان این بخش می باشد.
در جلسات کاردرمانی جسمی برای کودکان و بزرگسالان تلاش می شود با استفاده همزمان از عضلات و ذهن در فعالیت های هدفمند، توانایی های از دست رفته کودکان را پرورش و بهبود بخشید. همچنین کاردرمانی جسمی نوزادان به صورت تخصصی و با حساسیت بالا تحت نظر جناب آقای دکتر صابر به انجام کاردرمانی جسمانی تخصصی می پردازد.
روند ارزیابی و درمان در مرکز کاردرمانی جسمی بزرگسالان و کودکان
روند ارزیابی و درمان در مرکز کاردرمانی جسمی کودکان و بزرگسال در تهران با ارزیابی قدرت عضلات آغاز می شود. قدرت عضلاتی براساس 5 درجه مشخص می گردد.
عدم انقباض در عضلات اندام های فوقانی و تحتانی در کودک یا بزرگسال
کمی انقباض در عضلات و اندام ها در کودکان ( نوزاد) یا بزرگسال مشاهده می شود
قدرت عضلات به نحوی است که کودک یا بزرگسال می تواند اندام را با حذف جاذبه حرکت دهد.
قدرت عضلات در حدی است که نوزاد یا بزرگسال توانایی حرکت اندام را بر خلاف جاذبه دارا می باشد.
در این قسمت قدرت عضلات کامل می باشد به نحوی که کودک یا بزرگسال توانایی حرکت اندام در مقابل مقاومت را نسبت به سن خود دارا می باشد.
بعد از ارزیابی در مرکز کاردرمانی جسمی بزرگسالان و کوکان و مشخص شدن میزان ضعف در عضلات مراجع متخصص کاردرمانی جسمی به درمان در این حیطه می پردازد. کاردرمانگران جسمی با استفاده از روش های درمانی نظیر روش بیومکانیکان به تقویت عضلات می پردازد.
در بهترین مرکز کاردرمانی جسمی در کودکان و نوزادان روند رشد نرمال حرکتی کودک متناسب با سن او مورد بررسی قرار گرفته و در صورت مشاهده تاخیر حرکتی برای درمان این مسئله برنامه ریزی می شود. رشد حرکتی کودک متناسب باسن به صورت زیر می باشد:
روند رشد حرکتی در نوزادان و کودکان
کنترل سرو گردن : 3 ماهگی
توانایی نشستن : 7 ماهگی
غلتیدن : 6 ماهگی
سینه خیز رفتن :7 ماهگی
چهار دست و پا رفتن : 9 ماهگی
ایستادن : 11 ماهگی
راه رفتن : 12 ماهگی
دویدن : 2 سالگی
جفت پا پریدن : 3 سالگی
بالا و پایین رفتن از پله به صورت مستقل : 3 سالگی
مهارت لی لی رفتن : 4 سالگی
در ادامه روند ارزیابی و درمان بهترین مراکز کاردرمانی جسمانی کودکان و کاردرمانی جسمی بزرگسال در تهران به بررسی وضعیت تعادلی نیز پرداخته می شود. در صورت نیاز درمان تعادلی توسط کاردرمانی جسمی انجام میگیرد. مشکلات تعادلی نظیر ناامنی جاذبه ای، ضعف در رفلکس های تعادلی مچ پا و لگن _ واکنش های حفاظتی بدن بررسی و با استفاده از ابزارهای کاردرمانی جسمی نظیر نردبان زمینی و دیواری _ تیلت بردباری _ Balance beam و…. مداخلات کاردرمانی جسمی برای کودکان و بزرگسالان انجام می شود.
از موارد دیگری که در مرکز کاردرمانی جسمی کودکان و بزرگسالان به آن پرداخته می شود مشکلات ساختار آناتومیکی کودکان از جمله انحراف ستون فقرات (scoliosis)، پاپرانتزی ، پاضربدری ، صافی کف پا ، در رفتگی لگن ، لکسیته لیگامانی و …. می باشد. درمان کودکان فلج مغزی ( cp) ، سندرم داون ، اختلالات یادگیری ، تاخیر حرکتی ، دیستروفی عضلانی ، خام حرکتی یا کلامزی ، هیپوتونی ، فلج ارب و تورتیکولی و….. نیازمند خدمات کاردرمانی جسمی می باشند.
کلینک کاردرمانی و توانبخشی پایا و غرب تهران با مدیریت جناب آقای صابر آماده خدمت رسانی به کودکان دلبند شما و مراجعین بزرگسال در زمینه کاردرمانی جسمی و گفتاردرمانی کودکان و بزرگسالان می باشد.
کاردرمانی جسمی کودکان
فعالیت های کاردرمانی جسمی در جهت افزایش قدرت عضلات در اندام ها، افزایش دامنه حرکتی مفاصل ، بهبود مهارتهای تعادلی و هماهنگی حرکتی در کودکان فعالیت می نماید. همچنین با انجام فعالیت های هدفمند درمانی از ایجاد دفورمیتی های اسکلتی و عضلانی در کودکان جلوگیری می کند. آموزش نحوه استفاده از وسایل کمکی مانند واکر، اسپیلنت های مختلف و عصا از دیگر خدمات کاردرمانی جسمی است که در حیطه کودکان انجام می گیرد.
1.کاردرمانی جسمی نوزادان و کودکان فلج مغزی(CP)
کاردرمانی جسمی نوزادان و کودک برای ناتوانی در کنترل پاسچرال به علت مشکلات حسی و عصبی عضلانی که باعث نقص حرکتی میشوند
کاردرمانی جسمی در کودکان جهت تون عضلانی غیرطبیعی و اسپاستی سیتی که باعث جلوگیری از حرکت ارادی میشود . انجام تمرینات کششی و افزایش دامنه حرکتی پسیو در جهت بهبود حرکات نوزاد و کودکان فلج مغزی
کاردرمانی جسمی برای کودکان فلج مغزی جهت اختلالات حسی که باعث عدم برنامهریزی حرکتی و آگاهی بدنی ضعیف می شود و همچنین تقویت حس عمقی توسط کاردرمانی جسمی خوب کودکان برای بهبود تون عضلات انجام می شود.
کاردرمانی جسمی برای کودکان و نوزادان جهت تسهیل سازی روند رشد حرکتی در کودکان فلج مغزی
کاردرمانی جسمی خوب نوزاد و کودکان فلج مغزی در زمینه مهارت های تعادلی
بهترین کاردرمانی جسمی برای کودکان فلج مغزی در آیتم کنترل رفلکس های پاتولوژیک
تقویت قدرت و تحمل عضلات توسط ابزار های مختلف در بهترین مرکز کاردرمانی جسمی کودکان فلج مغزی
بهبود رفلکس های تعادلی توسط کاردرمان جسمی خوب در تهران
تقویت مهارتهای حرکتی دست درشت و ظریف توسط کاردرمانی جسمی برای نوزاد و کودکان فلج مغزی در بهترین مراکز کاردرمانی جسمی در کودکان تهران
کاهش نا امنی جاذبه ای و ترس از ارتفاع کودکان فلج مغزی توسط کاردرمانی جسمانی خوب در تهران
بهبود هماهنگی حرکتی چشم و دست ها ، چشم و پاها و … توسط کاردرمانی جسمی خوب نوزاد و کودکان فلج مغزی
جلوگیری و درمان دفورمیتی در اندام ها توسط کاردرمان جسمی خوب در تهران
تجویز و آموزش ارتز و پروتوز و اسپیلنت های مختلف برای کودکان فلج مغزی در بهترین مرکز کاردرمانی جسمی نوزادان در تهران
2.کاردرمانی جسمی کودکان سندرم داون
کاردرمانی جسمی در کودکان و نوزاد سندرم داون جهت درمان زمان بندی ضعیف کاهش قدرت عضلانی و کاهش کنترل پاسچرال در بهترین مرکز کاردرمانی جسمی برای کودکان سندرم داون در تهران
تسهیل سازی مهارتهای حرکتی مانند کنترل سر ، نشستن ، ایستادن و راه رفتن توسط کاردرمان جسمی خوب در تهران
تقویت عضلات دستی در حرکات درشت و ظریف انگشتی توسط بهترین کاردرمانی جسمی در کودکان سندرم داون
جلوگیری و درمان دفورمیتی های شایع از جمله صافی کف پا ، عقب زدگی زانو و …. برای کودکان سندرم داون در بهترین مرکز کاردرمانی جسمی کودکان سندرم داون در تهران
انجام تمرینات حس عمقی و وستیبولار جهت بهبود مهارتهای حرکتی کودکان سندرم داون در مرکز کاردرمانی جسمی خوب نوزاد و کودک در تهران
تقویت مهارتهای تعادلی و حفاظتی با ابزار روز دنیا توسط بهترین کاردرمانی جسمی کودکان سندرم داون
افزایش سرعت پردازش حرکتی توسط تکنیک های مختلف در بهترین کاردرمانی جسمی کودکان سندرم داون تهران
یکپارچگی حسی حرکتی توسط کاردرمانی جسمی کودکان سندرم داون
افزایش تحمل عضلانی در مفاصل مختلف در بهترین مراکز کاردرمانی جسمی کودکان سندرم داون در تهران
3.بهترین مرکز کاردرمان جسمی برای کوکان اوتیسم
اصلاح مشکل حرکتی در کودکان اوتیسم به علت یکپارچگی ضعیف اطلاعات برای برنامهریزی حرکتی با استفاده از تکنیک های کاردرمانی جسمی در اوتیسم
کاردرمانی جسمی برای کودکان اوتیسم در جهت افزایش تغییر پذیری در روند های حسی و بروندادهای حرکتی
بررسی و درمان وضعیت نوک پنجه ای راه رفتن کودک اتیسم در مرکز کاردرمانی جسمی در اوتیسم
افزایش حس عمقی با تکنیک های درمانی بهترین مرکز کاردرمانی جسمی برای کودکان اوتیسم
افزایش تحمل عضلانی در اندام تحتانی و فوقانی در مرکز کاردرمانی جسمی برای کودکان اوتیسم
بهبود مهارت های ریز انگشتی و طرز استفاده از ابزار ها در مرکز کاردرمانی جسمی در کودکان اوتیسم به صورت ویژه ای مور درمان قرار می گیرد.
بهبود حس وستیبولار و نا امنی جاذبه ای در مرکز کاردرمانی جسمی کودکان اوتیسم
یکپارچگی حسی حرکتی توسط بهترین مرکز کاردرمانی جسمی برای کودکان اوتیسم
4.بهترین مرکز کاردرمانی جسمی در نوزاد میکرو سفال
ایجاد مهارت های حرکتی نظیر کنترل سر، مهارت نشستن، غلتیدن ،سینه خیز رفتن و…… با استفاده از تکنیک های کاردرمانی جسمی میکروسفالی
تقویت قدرت عضلات تنه و اندام ها در مرکز کاردرمانی جسمی در نوزاد میکروسفال
ایجاد هماهنگی حرکتی اندام فوقانی و تحتانی در مرکز کاردرمانی جسمی میکروسفالی
5.اختلال هماهنگی رشد و تاخیر حرکتی در کودکان
کاهش سرعت واکنش کاهش دقت فعالیت های دو دستی مشکلات زمانبندی و توالی یابی
مشکل در حرکات پیش بینی شده و هماهنگی ریتمیک عملکرد اجرایی gait کنترل پاسچرال مشکل در عملکرد های حسی ادراکی
عملکرد های حسی- ادراکی شامل پردازش حسی- دیداری ادراک لامسه کاینستزیا و سرعت پردازش می باشد
نقص در قدرت در فعالیت های نیازمند کنترل بین فلکشن و اکستنشن زانو
از دیگر بیماری هایی که در حیطه کودکان به کاردرمانی جسمی نیاز دارند عبارتند از:
کاردرمانی جسمی برای کودکان عقب مانده ذهنی
کاردرمانی جسمی در دیستروفی عضلانی
کاردرمانی جسمی در اختلالات ارتوپدیک کودکان و بد فورمی های مادرزادی کودکان
کاردرمانی جسمی در دررفتگی مادرزادی لگن
کاردرمانی جسمی بزرگسالان در تهران
در مرکز کاردرمانی جسمی بزرگسال شرق و غرب تهران دکتر صابر، پس از ارزیابی های دقیق در زمینه نوع بیماری، شدت بیماری بزرگسال و ارزیابی قدرت عضلات و مهارت های تعادلی به درمان مشکلات جسمی توسط کاردرمان جسمانی خوب در تهران پرداخته می شود. بیمارانی که می توانند از خدمات بهترین مرکز کاردرمانی جسمی برای بزرگسال در تهران استفاده نمایند به شرح زیر است:
بهترین مرکز کاردرمانی جسمی بزرگسال در سکته مغزی
مرکز کاردرمانی جسمانی خوب در بزرگسالان برای بیماران ام اس
بهترین مرکز کاردرمانی جسمی برای بزرگسالان در بیماری پارکینسون
مرکز کاردرمانی جسمی خوب بزرگسال در ضایعات نخاعی
بهترین مرکز کاردرمانی جسمی بزرگسالان در ضربه مغزی
بهترین مرکز کاردرمانی جسمی بزرگسال در سالمندان
کاردرمانی جسمی خوب بزرگسال برای بیماری ای ال اس( ALS )
مرکز کاردرمانی جسمی بزرگسالان در بیماران گیلن باره
روش کنترل حرکتی در مرکز کاردرمانی جسمی کودکان و بزرگسالان
تعریف :motor control توانایی تنظیم کردن و جهت دادن به مکانیسم های مورد نیاز برای حرکت
در رویکرد کنترل حرکتی تمرکز اصلی بر رفتار حرکتی کودک می باشد
تعریف دقت حرکتی: و هماهنگی چشم و دست و کنترل حرکات
کاردرمانی جسمی کودکان در اختلال یکپارچگی حسی
اختلال سیستم وستیبولار
مشکل در ادراک بدنی و برنامهریزی بدنی
مشکل در تنظیم و پردازش حسی
رویکردهای motor control که بر حسب bottom- up هستند:
Activity – focused motor intervention
بر تمرین و تکرار اعمال حرکتی معنادار متمرکز است
از طریق روتین های روزمره خانواده باعث بهبود یادگیری حرکتی می شود
Neurodevelopmental treatment (NDT)
کودکانی که دچار ضایعه مغزی هستند(مانند CP) از الگوهای حرکتی feeling و تکنیک های handling این رویکرد بهره می برند
نقش درمانگر تسهیل الگوهای حرکتی نرمال است
هدف این رویکرد ارائه درونداد به کودک جهت نرمال سازی تون عضلانی است
طبق تئوری NDT نرمال سازی تون باعث بهبود حرکت می شود
استراتژی های این رویکرد شامل:
در ابتدا درمانگر تون عضلانی را مهار یا تسهیل میکند
برای تسهیل حرکت درمانگر از نقاط کلیدی کنترل بدن و تکنیک های handling استفاده می کند
استراتژی های این رویکرد باعث یکپارچگی رفلکس ها میشوند
Reflex integration therapy
بر اساس این رویکرد یکپارچه نشدن رفلکس ها باعث تداخل در حرکات نرمال کودک می شوند
اصول این رویکرد بر اساس مدلهای سلسله مراتبی رشد حرکتی می باشد
استراتژی هایی ارائه می دهد که باعث یکپارچه شدن رفلکس ها می شوند
Sensory Integration(SI)
رویکرد SI مولفه های زیربنایی حرکات کودک را با درگیر کردن وی در محیط غنی از محرک را مورد هدف قرار میدهد و موجب تطابق و پاسخ دادن کودک به محرکهای حسی می شود
کودک در این رویکرد در چالشهای just- right درگیر می شود
طبق رویکردSI زمانی که کودک پاسخ تطابقی میدهد نوروپلاستی سینه اتفاق میافتد
این رویکرد فعالیتهای لامسه عمقی و وستیبولار کودک- محور را به منظور پاسخ تطابقی ارائه می دهد
استفاده از ابزار معلق )مانند تاب( از ملزومات SI است)
Strength- based training
از مقاومت های پیش رونده به منظور ایجاد قدرت و تحمل عضلانی استفاده میشود
افزایش قدرت عضلانی موجب بهبود کیفیت حرکت می گردد
بر ظرفیت ها منابع کودک و خانواده جهت ساختن یک رابطه مثبت و مولد تاکید دارد
استراتژی ها شامل افزایش وزن اشیا با افزایش تکرار حرکات به منظور افزایش قدرت
Task- specific training
از تئوری سیستم های داینامیک پیروی می کند
شامل تمرین اعمال یا فعالیتهای به خصوص حین در نظر گرفتن مفاهیم یادگیری حرکتی است
مراجع فعالیت های حرکتی خاص خاص را تمرین میکند و فیدبک دریافت می کند
تمرکز این رویکرد بر فعالیتهای عملکرد است تا اختلال
این رویکرد با اصول کاردرمانی در هم تنیده است
اصول استراتژی ها تمرین ها تکرار پذیر هستند هدف تکمیل کل فعالیت است و مراجع باید به طور مثبت تقویت شود
تئوری سیستم های داینامیک در کاردرمانی جسمی کودکان
طبق این تئوری motor control وابسته به سه فاکتور غیر خطی می باشد:
فردی
رویکرد شناختی در کاردرمانی جسمی کودکان
رویکردحسی در کاردرمانی جسمی کودکان
رویکرد نورولوژیکال در کاردرمانی جسمی کودکان
رویکرد اسکلتی عضلانی در کاردرمانی جسمی کودکان
رویکرد ادراکی در کاردرمانی جسمی کودکان
رویکرد عاطفی اجتماعی در کاردرمانی جسمی کودکان
محیطی
فیزیکی
اجتماعی
فرهنگی
مذهبی
فعالیت
ماهیت فعالیت
اهداف
نقش ها
ویژگی های اشیا (نوع سایز و شکل)
اصول تئوری سیستم های داینامیک در بهترین مرکز کاردرمانی جسمی کودکان شامل:
برای کنترل تطابقی حرکات تعامل بین سیستم های بدن ضروری است
عملکرد نتیجه تعامل بین سیستمهای تطابقی و انعطاف پذیر است
نقص عملکرد1 زمانی رخ میدهد که تطابق پذیری فرد با demandهای فعالیت و محدودیتهای محیطی مطابقت نداشته باشد
طبق این رویکرد سیستم های چندگانه فردی محیطی و فعالیت باید با هم تعامل کنند تا کنترل تطابقی حرکت صورت گیرد
فرد
در فرآیند ارزیابی کار درمانگر باید عوامل فردی که بر عملکرد حرکتی تاثیر می گذارند را مورد ارزیابی قرار دهد و این عوامل فردی شامل تیترهای زیر است
شناخت
فاکتورهای شناختی به سه بخش تقسیم می گردند
توجه: برای اکتشاف محیط و اشیاضروری است
انگیزه
خود کارآمدی
تعریف: به معنای باور فرد نسبت به توانمندی هایش است
کودکی که خودکارآمدی بالایی دارد یادگیری بیشتری در اعمال جدید دارد و نوروپلاستی سینه بیشتری در او اتفاق میافتد
رویکرد اسکلتی عضلانی در بهترین مرکز کاردرمانی جسمی نوزادان و کودکان
هدف کاردرمانی در تئوری سیستم های داینامیک تغییر تون عضلانی نیست بلکه بهبود توانایی فرد در انجام آکوپیشن است
Strength
تعریف: بهکارگیری ارادی فیبرهای عضلانی
برای حرکت بر خلاف جاذبه و برداشتن اشیا کاربرد دارد
Posture
تعریف: شامل ثبات درونی بدن است و عضلات تنه و گردن را در بر میگیرد
تون پاسچرال برای حرکات عملکردی لازم است و شامل تعامل بین سیستم های اسکلتی عضلانی و حس و حرکت می شود
بررسی رشد نوروموتور در کاردرمانی جسمی کودکان
یکپارچه نشدن رفلکس ها باعث تداخل در حرکات ارادی می گردد
رفلکس ها به سه دسته تقسیم می شوند:
رفلکس های اولیه: در طی سال اول زندگی رخ می دهد و برای زنده ماندن به کار می رود مانند rooting و sucking
رفلکس های righting
در 3 ماهگی آغاز و تا 6 ماهگی باقی میمانند
این رفلکسها برای هم تراز کردن سر با بدن و اندام فوقانی با اندام تحتانی پدید می آیند
شاملlandau و labyrinthine و optical righting میگردد این رفلکس ها با استفاده از سیستم های دیداری و وستیبولار سر را عمود نگه می دارند
رفلکس های protective و equilibrium
از 6 ماهگی آغاز میشوند و تا پایان عمر باقی میمانند و کمک می کنند تا کودک وضعیت خود را حفظ کند
پاسخ کل بدن به بی ثباتی پاسچرال می باشد
Protective extension
زمانی بروز می کند که بدن به طور ناگهانی هل داده می شود
حین از دست دادن تعادل مانع آسیب دیدن بدن میشود
Equilibrium responses
زمانی که مرکز ثقل بدن جابجا می گردد فعال می شود
رشد این رفلکس ها در پوزیشن های بین پنج الی هشت ماهگی می باشد
رفلکس های righting
Neck on body
از تولد تا 4 – 5 ماهگی
Body on body
از تولد تا 4 – 5 ماهگی
Body on head
Prone
از 1– 2 ماهگی تا 4-5 ماهگی
supine
از 2-4 ماهگی تا 5- 6 ماهگی
Landau
Flexion
از 3-4 ماهگی تا 6-7 ماهگی
Vertical
از 2 ماهگی تا 6 ماهگی
رفلکس های Equilibrium و Protective
Protective extension
Forward
از 6-7 ماهگی تا آخر عمر
Lateral
از 6-11 ماهگی تا اخر عمر
Backward
از 9-12 ماهگی تا آخر عمر
Prone
از 5-6 ماهگی تا آخر عمر
Equilibrium responses
Supine
از 7-8 ماهگی تا آخر عمر
Sitting
از 7-10 ماهگی تا آخر عمر
Quadruped
از 9-12 ماهگی تا آخر عمر
Standing
از 12-21 ماهگی تا آخر عمر
Soft neurologic signs
با motor control در ارتباط است و نشان دهنده نقص عملکرد مغزی می باشد.
شامل
Dysdiadokokinesis : ناتوانی در تغییر سریع حرکات به علت آسیب مخچه
ترمور حین فعالیت
Dysmetria: ناتوانی در تخمین فاصله ها حین فعالیت های عضلانی
مشکل در هماهنگی: کودک قادر به راه رفتن روی پاشنه و انجام آپوزیشن انگشتان نیست
Synkinesis: همان رفلکس Associative reaction است
مشکل در basal ganglia باعث مشکل در کنترل نیرو می شود
مشکل در مخچه باعث می شود کودک نیروی کمتری تولید کند و در زمانبندی ها دچار مشکل است
کاردرمانی در منزل برای بزرگسالان
کاردرمانی بیماران بزرگسال به علت دشواری در جابه جایی و مراجعه به مراکز کاردرمانی در بسیاری از موارد نیمه کاره رها می شود. کلینیک کاردرمانی دکتر صابر با توجه به لزوم استمرار تمرینات توانبخشی جهت بهبود بیماران خدمات کاردرمانی در منزل را برای بزرگسالان فراهم نموده است. درمانگران با تجربه مرکز کاردرمانی دکتر صابر فعالیت های مورد نیاز بیمار را در منزل انجام می دهند و با ایجاد تطابقات محیطی مناسب بیمار را در راستای استقلال فردی با استفاده از حداکثر توانایی های بیمار یاری می دهند.
تمرینات کاردرمانی جسمی
تمرینات هماهنگی حرکتی بدن درشت با وسایل
نمونه ای از تمرینات هماهنگی حرکتی با استفاده از توپ و دیگر وسایل به شرح زیر است.
با استفاده از یک سطل و توپ از مراجعه کننده بخواهید توپ را داخل سطل بیاندازد با دور کردن فاصله سطل تا فرد پرتاب کننده می توانید تمرین را سخت تر کنید. جهت تقویت هر یک از نیمکره های مغز این تمرین را برای هر دو دست انجام دهید،معمولاً دست غیر غالب از مهارت کمتری برخوردار است،یا از فرد بخواهید با دو دست به صورت ضربدری دو توپ را پرتاب کند.
همان تمرین حرکتی شماره یک است با این تفاوت که چشم ها را باید یکی در میان بست و مراجعه کننده با یک چشم تمرین را انجام دهد.تمرین شماره ۱ و بخصوص تمرین شماره ۲ را می توان برای کودکانی که اختلال ریاضی دارند بیشتر در مورد نیمکره چپ تکرار کرد البته لازم به ذکر است تمام تمرینات هماهنگی سبب بهبود این امر می گردند. در ضمن چشم بند استفاده شده نباید هیچگونه فشاری به چشم وارد کرده و حتی میتوان از مراجعه کننده خواست خودش چشمش را ببندد.
فرد با دو دست به صورت ضربدری دو توپ را در داخل سطل بیاندازد.
تعدادی اهداف رنگی روی دیوار مشخص می کنید(می توانید سه دایره سبز،آبی و قرمز کشیده و با یک فاصله حدود ۲۰ تا ۳۰ سانتی متر از یک دیگر در یک ردیف بچسبانید) و از مراجعه کننده بخواهید آنها را با توپ بزند.
تمرین شماره چهار را با یک چشم بسته انجام می دهد.
تعدادی بولینگ روی زمین چیده و از مراجعه کننده بخواهید آنها را با توپ و با هر دو دست بزند.
نکته: نحوه پرتاب در تمرینات حرکتی شماره یک، چهار و شش با یکدیگر متفاوت می باشد که مراجعه کننده باید این مسائل را رعایت کند و عدم رعایت این مسائل احتمالاً ناشی از عدم هماهنگی پایین وی است. در تمرین شماره ۱ باید موقع پرتاب دستها در راستای بدن و کمی پشت بدن قرار گیرند و موقع پرتاب دستها به سمت جلوی بدن بالا بیایند. در تمرین شماره ۴ دست ها بالای سر قرار دارند و توپ با سرعت پرتاب شده و جهت حرکت دست به سمت جلوی بدن و کمی پایین است. در تمرین شماره ۶ الزام خاصی وجود ندارد ولی بهترین حالت این است که دستها در راستای بدن و کمی عقب تر از آن قرار گرفته و موقع پرتاب دست ها جلو آمده و مقدار کمتری نسبت به تمرین شماره یک به سمت بالا حرکت می کنند و در واقع به نحوی است که توپ مقداری از مساحت را روی زمین غل می خورد. کودکان با اختلال هماهنگی شدید این پرتاب ها را نمیتوانند از یکدیگر متمایز کنند و معمولاً به یک صورت هر سه پرتاب را انجام می دهند.
تمرین شماره ۶ را با یک چشم بسته به صورت متناوب انجام می دهد.
تمرینات هماهنگی عصب عضله در پاها
تعدادی آجر های فومی ( یا تخته) در یک راستا قرار دهید و از مراجعهکننده بخواهید روی آنها راه برود.
با یک نخ و یا هر چیز دیگری که مسیر مشخص نموده و از مراجعه کننده بخواهید گردو شکستن را تمرین کند در این تمرین حتماً باید پاشنه پای جلویی به پنجه پای عقبی بخورد.
آجرهای فومی شکل یا هر وسیله دیگری را در یک راستا با یک فاصله مناسب قرار دهید و از مراجعه کننده بخواهید روی آنها راه برود.
آجرهای فومی شکل یا هر وسیله مشابه دیگری را در محیط ریخته و یک محیط شلوغ و پر مانع درست کنید و از مراجعه کننده بخواهید در این محیط شلوغ بدود.
دو شی (مثل پله های فومی شکل) را با فاصله مناسب از یکدیگر قرار داده و از مراجعه کننده بخواهید روی آنها بپرد.
فاصله پله ها را از یکدیگر کمتر کرده و از مراجعه کننده می خواهید جفت پا روی آنها بپرد
تمرینات هماهنگی عصبی عضلانی
کاردرمانی جسمی به ارائه تمرینات هماهنگی حرکتی با استفاده از تخته تعادل می پردازد.
از مراجعه کننده می خواهید روی تخته تعادل رفته و شما آنرا تکان دهید، از مراجعه کننده بخواهید یک بار به صورت عقب و جلو روی تخته تعادل بایستد و یک بار نیز به پهلو تا در تمام جهات تعادل مراجعهکننده تحریک شود.
نکته: چنانچه تعادل مراجعه کننده خوب است از وی بخواهید خودش تخته تعادل را در جهات مختلف تکان دهد.
مراجعهکننده روی تخته تعادل می ایستد و تمام تمرینات یک، سه، چهار، شش را انجام میدهد این تمرین جهت افزایش توجه و تمرکز تعادل و هماهنگی عضلانی فوق العاده می باشد.
تمرین شماره 3 را با یک چشم بسته تکرار کنید.
از مراجعه کننده بخواهید روی تخته تعادل راه برود.
از مراجعه کننده بخواهید در حالیکه روی تخته تعادل ایستاده است،توپی را که شما برای او انداخته اید بگیرد و دوباره سمت شما پرتاب کند.
تعدادی عکس یا موکت شبیه کف پا را روی زمین گذاشته و از مراجعه کننده بخواهید دقیقاً روی آنها راه برود.
از مراجعه کننده بخواهید روی دوچرخه رکاب بزند چنانچه نمیتواند با استفاده از چسب نر و ماده ( ولکرو) پاهای او را به رکاب بسته و با دست خودتان کمکش کنی در رکاب بزند بهتر است جهت آموزش ابتدا از دوچرخه ثابت استفاده کنید و یا کمک های دوچرخه را در دو طرف روی شی ای بگذارید تا چرخ عقب در هوا قرار گیرد.
یک تیوپ کامیون تهیه کرده و از مراجعه کننده بخواهید روی توپ راه برود و اگر تو پر حرکت کرد با یک پا آن را ثابت نگه دارید و چنانچه مراجعه کننده نمی تواند راه برود با نگهداشتن یک دست او به وی کمک کنید.
تیوپ را به شکل ایستاده نگه دارید و از مراجعه کننده بخواهید از میان فضای خالی آن عبور کند.
تیوپ را به شکل ایستاده نگه دارید و از مراجعه کننده بخواهید مانند اسب سوار تیوپ بشودچنانچه تعادل او خوب است از وی بخواهید دست ها را از روی تیوپ بردارد و شما تیوب را در جهت بالا و پایین و عقب و جلو حرکت دهید.
با استفاده از وسایل ممکن یک تونل درست کرده و از مراجعه کننده بخواهید داخل تونل چهار دست و پا یا سینه خیز برود. احتیاط های لازم،ناشی از هر گونه خطر و خفگی را مد نظر داشته باشید.
یک توپ بزرگ( توپ سی پی) تهیه کرده و از مراجعه کننده بخواهید در حالت نشسته روی توپ بالا و پایین بپرد.
از مراجعه کننده به خواهید به حالت چهار دست و پا روی توپ بزرگ قرار گیرد در صورتی که نمی تواند شما می توانید به او کمک کنید.
از مراجعه کننده بخواهید روی توپ بزرگ ( حدودا با قطر 60 سانتی متر به بالا) به شکم بخوابد مقداری وسیله مقابل صورت او روی زمین بگذارید شما پای مراجعه کننده را گرفته و با عقب و جلو کردن او به همراه توپ از وی بخواهید وسایل را یکی یکی از روی زمین با دستهایش بر دارد.
با استفاده از یک راکت از مراجعه کننده بخواهید به توپ پرتاب شده توسط شما ضربه بزند.
از مراجعه کننده به خواهید با استفاده از راکت دائماً به توپ تنیس ضربه بزند و به نحوی که مانع افتادن توپ گردد.
یک تخته را به نحوی طراحی کنید که شبیه الاکلنگ حرکت کند سپس از مراجعه کننده بخواهید روی آن راه برود.
از مراجعه کننده بخواهید داخل یک حلقه بزرگ قرار گیرد و شروع کند به دویدن به نحوی که حلقه نیز با خوردن به ساق هایش با بدن او حرکت کند.
از مراجعه کننده بخواهید توپ را از زیر ران یک پا از یک دست به دست دیگرش بدهد.
از مراجعه کننده بخواهید پا را بالا آورده و توپ را از زیر زانو بین دست هایش جابجا کند.
از مراجعه کننده بخواهید توپ را به سقف بزند.
به صورت مارپیچ بین دو شی بدود.
توپ را به سمت سقف پرتاب کند و دوباره بگیرد تمرین را یکبار با یک دست و بار دیگر با دو دست انجام دهد.
توپ را با دست چپ پرتاب کند و با دست دیگر در سمت راست بگیرد و برعکس.
مراجعه کننده با پاهای باز دولا شده و یک توپ را به صورت مارپیچ با دو دست در بین پاها جابجا کند.
تمرینات کاردرمانی جسمی حرکتی درشت اندام تحتانی
در این بخش تمرینات هماهنگی حرکتی مربوط به اندام تحتانی یا پاها ارائه شده است این تمرینات مربوط به کسانی است که از ضعف شدید هماهنگی عضلانی رنج می برند و نمی توانند حرکات دست ها و پاها را همزمان با یکدیگر هماهنگ کنند یا افرادی که هماهنگی عضلانی آنها در پاهای شان ضعیف تر از دست هایشان می باشد.
در این بخش نیز فقط تعداد محدودی تمرین جهت بهبود اختلال جسمی حرکتی بیان شده و باید مانند بخش قبل عمل گردد.
مراجعه کننده در جا می زند(یعنی پاها را یکی در میان به زمین می کوبد).
مراجعه کننده پاها را به اندازه عرض شانه باز می کند و پاها را یکی در میان جمع کرده و به یکدیگر میزند.
مراجعه کننده پاها را یکی یکی از ران خم می کند و بالا می آورد (حدود ۹۰ درجه)
تمرینات دو اندام جهت بهبود مشکلات جسمی کودکان
کودک با اختلال جسمی با پاهای جفت ایستاده و پای چپ را مانند رقص کردی جلو آورده و سپس زانوی پای راست را خم کرده و به باسن میزند همزمان هر دو دست را با حرکت هرپا تا عرض شانه از پهلو بالا می آورد.
همانند تمرین بالا میباشد با این تفاوت که دستها تا عرض شانه باز هستند و با خم شدن هر زانو به داخل شکم به سمت کنار بدن (پهلو) به صورت متناوب برای حرکت می کنند.
کودک با مشکلات جسمی پاها را به اندازه عرض شانه باز می کند دستها را کنار بدن قرار می دهد سپس یک پا و دست سمت راست را ۹۰ درجه داخل شکم و بدن خم می کند و همزمان دست دیگر را در حالی که کنار بدن است با کمی خم کردن تنه به طرف چپ در کنار پا به سمت زانو حرکت میدهد و تمرین را برعکس انجام میدهد.
مراجعه کننده پاها را باز میکند سپس دولا شده و به ترتیب دست چپ را به قوزک راست و دست راست را به قوزک چپ میزند.
کودک با اختلال جسمی یک پا را جلو و پای دیگر را عقب می گذارد سپس دولا شده و زیر ران پای جلو گذاشته شده،دست میزند و بعد دست ها در راستای شانه در پهلو قرار میدهد.
در تمرین قبل می توان پاها را عقب جلو نگذارد (در یک راستا) و به جای ثابت نگه داشتن یکی یکی از آنها را جلو بگذارد و زیر آن ها دست بزند.
مراجعهکننده یک پا را جلو و یک پا را عقب میگذارد و دستها را از پهلو باز کرده و در راستای شانه قرار می دهد سپس پای جلویی را ثابت نگه میدارد و پای عقبی را جلو می آورد و با جلو آوردن هر پا دستها را به حالت دست زدن جلو می آورد.
مانند تمرین قبل است فقط یک دست و یک پا حرکت می کند نه هر دو دست،دست دیگر کنار پهلو ثابت است.
مانند تمرین (فوق) است با این تفاوت که حرکت دست و پا برعکس می باشد بدین معنی دست رو به پایین حرکت میکند و پا رو به بالا حرکت میکند.
در حالت ایستاده تا ها عقب-جلو می باشند و سپس با عقب جلو گذاشتن پاها و دستها را با پای هم آن طرف عقب و جلو می برد.
پاها را اندازه عرض شانه بازکرده و پاها را از قوزک به یکدیگر میزند و همزمان با هر دو دست که بالای سر قرار دارند و در طرف چپ و راست دست میزند،بهتر است با خوردن هر پا به قوزک پای دیگر،در همان طرف دست بزند.
از کودک با اختلال جسمی حرکتی بخواهید ملق بزند،جهت آموزش از مراجعه کننده به خواهید چهار دست و پا شود و گردن را تا جایی که میتواند به سمت داخل شکم خم کند و ثابت نگه دارد و بعد زانوها را از روی زمین بلند کند و با پنجه به جلو بیاید تا ملق بزند.بهتر است هنگام چرخیدن سر زیر تنه نباشد بلکه با خم شدن به یک طرف روی بغل گردن غل خورد. کودکان با اختلال حرکتی عضلانی به شدت در انجام و رعایت این موارد مشکل دارند.
کودک با مشکلات جسمی پاها را به صورت ضربدری جلو میآورد یعنی هر پا که جلو میآید در سمت خارجی پای دیگر قرار می گیرد و دستها عکس مسیر حرکت پا در طرف مقابل به یکدیگر می خورند (یا دست می زنند).
در تمرین فوق می توان جهت راحتی تمرین در همان طرفی که پا حرکت کرده است و در همان سمت قرار گرفته است دست زد.
در تمرین قبل دست ها به صورت متناوب از پهلو باز میشوند.
وسایل کاردرمانی جسمی
در کاردرمانی جسمی درمانگران با توجه به مشکلات کودک و ضعف های عملکردی او از وسایل مختلفی استفاده می نمایند. تجهیزات کاردرمانی جسمی شامل وسایل کمکی جهت جا به جایی ، ارتوزها برای اصلاح پوسچر بیمار و وسایل لازم برای تمرینات کاردرمانی جسمی می باشد. از جمله وسایلی که شما در تمام مراکز کاردرمانی جسمی میبینید انواع واکر، عصا های مختلف، رول ها با سایزهای مختلف، تخته تعادل، بالانس بیم، کورنر سیت، لدر زمینی، توپ سی پی، واکینگ شولدر و… می باشد. وزنه ها جلیقه های سنگین نیز از جمله ابزارهایی می باشد که جهت تقویت عضلات تنه و کاهش لرزش در فعالیت ها استفاده می شود. به صورت کلی بسیار از تجهیزات کاردرمانی جسمی بسته به نیاز فرد می تواند متفاوت باشد در کودکی که در مرحله آموزش راه رفتن است استفاده از واکر ها و کفش های طبی کاربرد بیشتری دارد اما در بیمار با مشکلات تعادلی استفاده از وج ها، استپ ها و لدر زمینی می تواند مفید باشد.
منابع:
gympanzees.org
autismspeaks.org
lowcountrytherapy.org
سوالات متداول:
1-آیا مرکز دکتر صابر از تجهیزات خاصی برای کاردرمانی جسمی استفاده میکند؟
بله، مرکز ما از تجهیزات پیشرفته و تکنولوژیهای روز دنیا برای ارائه بهترین خدمات کاردرمانی جسمی استفاده میکند
2-آیا کاردرمانی جسمی برای بیماران با آسیبهای ورزشی نیز مناسب است؟
بله، کاردرمانی جسمی به بهبود عملکرد حرکتی و کاهش درد در بیماران با آسیبهای ورزشی کمک میکند.
بهترین مرکز بازی درمانی شرق تهران- بهترین مرکز بازی درمانی غرب تهران
مرکز بازی درمانی شرق تهران واقع در پاسداران و مرکز بازی درمانی غرب تهران واقع در سعادت آباد با مدیریت جناب آقای دکتر صابر مدرس دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی با دارا بودن 43 نیرو در شرق تهران و 37 نیروی متخصص در کلینیک غرب تهران به ارائه خدمات بازی درمانی به صورتی تیمی در کنار خدمات کاردرمانی و گفتار درمانی و روانشناسی کودک می پردازد. بازی درمانی تخصصی در زمینه درمان کودکان بیش فعال و نقص توجه، بازی درمانی در کودکان اوتیسم، بازی درمانی در اختلالات یادگیری، بازی درمانی در اختلالات رفتاری، بازی درمانی در اختلالات روانشناسی کودکان اضطراب- وسواس – افسردگی، وسواس و پرخاشگری در کودکان از جمله خدمات مرکز بازی درمانی شرق تهران- بازی درمانی غرب تهران می باشد.
یک رویکرد موفق در درمان انواع اختلالات دوران کودکی و نوجوانی مطرح است زیرا کودکان توانایی استدلال و بیان کلامی برای بیان مشکلات خود را ندارند و به کمک بازی است که کوک میتواند احساسات،افکارو رفتارخود را در قالب نمایش،اسباب بازی و وسایل اتاق بازی درک وبیان کند وتوانایی کنارآمدن با مشکلات را پیدا وکمبودهای خود را جبران میکند.
درجریان بازی کودک خلق میکند،میسازد،راهنما میشود، باتعارضات خود روبرومیشود، قواعد، قوانین و مقررات را یاد میگیرد، توانایی ارتباط با دیگران و یادگیری رفتار مناسب را می آموزد و اجرا میکند.بازی را میتوان بعنوان وسیله ی برقراری ارتباط با کودک و کمک به حل مشکلاتش دانست.
انواع بازی بازی و بازی درمانی در روانشناسی
بازی اولین زبان بیان کودک است و برای رشد کودکان اهمیت دارد. مهمتر از همه، بازی از همان اوایل بین نوزاد و مراقب اصلی آغاز میشود. در این مرحله، نوزاد با استفاده از حواس خود بازی میکند. از طریق رفتارهای تکراری بازی و الگوها، آنها شروع به جذب و تطبیق مهارتها و دانش میکنند که آنها را قادر میسازد تا در مورد دنیایی که در آن زندگی میکنند، بیاموزند.
کودکانی که در بازیهای خودآغازگرانه شرکت میکنند، یاد میگیرند که چگونه با هدایت بازی خود بدون دستورالعمل یا قوانین، انتخاب کنند. کودکان ایدههای خود را امتحان میکنند، مشکلات را حل میکنند و تخیل و خلاقیت خود را توسعه میدهند. آنها با دیگران تعامل میکنند در حالی که یاد میگیرند احساسات را تنظیم کنند و حس هدفمندی به دست آورند و با دیگران مذاکره کنند.
کاربازی
بازی روش مورد علاقه مغز ما برای یادگیری است.کار بازی کودکمحور است و تضمین میکند که بازی تمرکز اصلی برای کودکان و نوجوانان باشد تا بتوانند کنترل بازی خود را در دست بگیرند. در نتیجه، کار بازی با ایجاد یک محیط فراگیر و باز که انتخاب بازی را برای کودکان و نوجوانان فراهم میکند، موانع بازی را از بین میبرد.
از طریق کار بازی، رشد کودکان و نوجوانان تقویت میشود. آنها قادر به ایجاد روابط موفق با کارگران بازی و همسالان خود هستند. کودکان و نوجوانان تشویق میشوند تا خود را بیان کنند و در مورد نگرانیهای خود صحبت کنند. کودکان به آزادی و زمان برای بازی نیاز دارند. بازی یک تجمل نیست. بازی یک ضرورت است.
بازی درمانی هیجانی و بیان خود
اولین چیزی که باید در مورد بازیدرمانی به خاطر بسپارید این است که این “شکل طبیعی بیان خود” کودک است، و بنابراین کودک میتواند تجربیات خود را در حضور یک درمانگر “بازی کند”. بنابراین، بازیدرمانی فرصتهایی را برای کودک فراهم میکند تا در مورد خود در رابطه با درمانگر بیاموزد. بازیدرمانی عمدتاً غیرمستقیم است و به مراجع امکان میدهد تا آنچه را که میخواهد در طول جلسات با آن درگیر شود، انتخاب کند. تکنیکهای مستقیم ممکن است گاهی اوقات استفاده شوند اگر بازی/فرآیند کودک تکراری شود. بازیدرمانگران غیرتفسیری هستند، بنابراین بازی مراجع را تحلیل نمیکنند. بازیدرمانگران از یک جعبه ابزار درمانی، شامل اسباببازیها و منابع خلاقانه، استفاده میکنند؛ این اقلام هر هفته در فضای درمانی قرار دارند. نظارت بالینی یک الزام اخلاقی برای بازیدرمانگران است.
بازی درمانی کودک محور
در هسته خود، بازیدرمانی رابطهای و خلاقانه یک مدل بازیدرمانی کودکمحور است. با در نظر گرفتن این موضوع، رویکرد غیرمستقیم آکسلاین برای کار با کودکان و همچنین رویکرد مستقیم، با تکیه بر شرایط اصلی راجرز را در بر میگیرد. ترکیب این دو مدل کار درمانی تضمین میکند که بازیدرمانگران رابطهای و خلاقانه برای کار با کودکان 4 تا 18 سال، و تا 25 سال با جوانانی که مراقبتشوندگان سابق یا دارای نیازهای آموزشی ویژه هستند، مجهز هستند. همچنین، بازیدرمانی رابطهای و خلاقانه بر قدرت روابط استوار است. در اصل، رابطه یک فرآیند کلیدی در کار درمانی انجام شده بین مراجع و درمانگر است و همچنین در ایجاد رابطه دلبستگی بین مراجعان و مراقبان کلیدی است. به طور خلاصه، این مدل درمانی شما را برای کار درمانی با کودکان و جوانانی که طیف وسیعی از مشکلات عاطفی و روانی چالشبرانگیز دارند و ممکن است از نظر جهان گستردهتر مشکلساز تلقی شوند، مجهز میکند.
بازیدرمانگران رابطهای و خلاقانه با دانش لازم برای درک تروما و تأثیر مخرب تروما بر رشد، دلبستگیها، رفتارها و سلامت روان مراجعان مجهز هستند. از طریق استفاده از فرصتهای بازی و خلاقانه، مراجعان قادر خواهند بود افکار و احساسات خود را که از ناخودآگاه آنها نشأت میگیرد، در حضور یک درمانگر هماهنگ، پذیرنده و کنجکاو، با خیال راحت کشف کنند. به طور خلاصه، با خیال راحت ناشناخته را شناخته میکنند. با استفاده از ابزارهای درمانی، مراجع بینش عمیقتری به دست خواهد آورد و تجربیات آسیبزای خود را با درمانگر خود پردازش خواهد کرد. نظارت بالینی یک الزام اخلاقی برای بازیدرمانگران رابطهای و خلاقانه است.”میزان توانایی من در ایجاد روابطی که رشد دیگران را به عنوان افراد مستقل تسهیل میکند، معیاری از رشدی است که در خود به دست آوردهام.”
بازی درمانی و هنر درمانی
در هسته خود، بازی درمانی و هنر درمانی رابطهای، یک مدل بازی درمانی کودکمحور است. با در نظر گرفتن این موضوع، این مدل رویکرد غیرمستقیم آکسلاین را برای کار با کودکان و همچنین رویکرد مستقیم را با تکیه بر شرایط اصلی راجرز در بر میگیرد. ترکیب این دو مدل کار درمانی تضمین میکند که بازیدرمانگران و هنردرمانگران رابطهای برای کار با کودکان 4 تا 18 سال و تا 25 سال با جوانانی که از مراکز مراقبتی ترخیص شدهاند یا نیازهای آموزشی ویژه دارند، مجهز هستند. همچنین، بازی درمانی و هنر درمانی رابطهای بر قدرت روابط استوار است. در اصل، رابطه یک فرآیند کلیدی در کار درمانی است که بین مراجع و درمانگر انجام میشود و همچنین در ایجاد رابطه دلبستگی بین مراجعان و مراقبان نیز کلیدی است. به طور خلاصه، این مدل درمانی شما را برای کار درمانی با کودکان و جوانانی که طیف وسیعی از مشکلات عاطفی و روانی چالشبرانگیز دارند و ممکن است از نظر جهان گستردهتر مشکلساز تلقی شوند، مجهز میکند.
بازیدرمانگران و هنردرمانگران رابطهای با دانش لازم برای درک تروما و تأثیر مخرب تروما بر رشد، دلبستگیها، رفتارها و سلامت روان مراجعان مجهز هستند. از طریق استفاده از بازی و فرصتهای خلاقانه، مراجعان قادر خواهند بود افکار و احساسات ناخودآگاه خود را با خیال راحت در حضور درمانگری که هماهنگ، پذیرنده و کنجکاو است، کشف کنند. به طور خلاصه، ناشناخته را با خیال راحت شناخته میکنند. با استفاده از ابزارهای درمانی، مراجع بینش عمیقتری به دست میآورد و تجربیات آسیبزای خود را با درمانگر خود پردازش میکند. نظارت بالینی یک الزام اخلاقی برای بازیدرمانگران و هنردرمانگران رابطهای است.
“میزان توانایی من در ایجاد روابطی که رشد دیگران را به عنوان افراد مستقل تسهیل میکند، معیاری از رشدی است که در خود به دست آوردهام.”
اهداف بازی درمانی
بطور کلی میتوان اهداف بازی درمانی را برچند بخش دانست که چند مورد خلاصه شامل:ارتباط گیری، درک وپاسخ دیگران، تفکر خلاق، خلق راهکارهای جدیدی برای مسائل، شکل گیری وبهبود دلبستگی، رشد احساسات، رشد هیجانات وافکارمثبت وکنترل احساسات، کنترل هیجانات وافکارمنفی، کاهش مقاومت، لجبازی، نافرمانی و رفتارهای نامسب، ارتقای توانمدی های هوشی و مهارتی، ارتقای مهارت های زندگی وفردی و میان فردی وده ها و صدها فایده دیگر که دراین بحث نمی انجامد. بهترین روانشناس کودک تهران در زمینه بازی درمانی می تواند با ارائه بازی های مختلف به درمان مشکلات کودکان با تکنیک های روانشناسی کودک بپردازد. بازی درمانی به دو شکل فردی و گروهی انجام میشود؛ که دو فرآیند روانشناختی و اجتماعی را در اثرتعامل با یکدیگر آموزش میبینند و درمانگر امکان آموزش حل مسائل را پیدا میکند.
خدمات بازی درمانی باید توسط یک روانشناس بازی درمانی (روانشناس کودک)یا یک دکتر بازی درمانی ارائه شود که در زمینه بازی درمانی کودکان تخصص داشته باشد. مرکز بازی درمانی شمال تهران واقع در سعادت آباد با دارا بودن بهترین دکتر بازی درمانی و مرکز بازی درمانی شرق تهران واقع در محله پاسداران با در اختیار داشتن بهترین روانشناس بازی درمانی( روانشناس کودک) به ارائه خدمات بازی درمانی در تمام اختلالات کودکان مشغول می باشد.
در مورد تاثیر بازی درمانی تحقیقات و مطالعات میدانی وعلمی زیادی صورت گرفته و تاثیرآن را درانواع اختلالات دوران کودکی و نوجوانی مانند اختلالات یادگیری سنجیده اند که در چند مورد بطور اجمالی بحث میشود.
هزینه بازی درمانی در شرق تهران و غرب تهران
بازی درمانی یکی از تکنیک های مفید در زمینه درمان اختلالات رفتاری و مشکلات روانشناسی کودکان است. مشکلاتی نظیر وسواس، اضطراب، گوشه گیری، پرخاشگری و… را می توان از طریق بازی درمانی در کودکان درمان نمود. مرکز بازی درمانی دکتر صابر در شرق و غرب تهران به صورت تخصصی در حیطه اختلالات ارتباطی و مشکلات روانی کودکان فعالیت می نماید. هزینه بازی درمانی در تهران بسیار متفاوت می باشد. مرکز بازی درمانی دکتر صابر تلاش دارد خدمات درمانی را با کمترین هزینه ممکن برای کودکان ارائه نماید و با استفاده از تخصص و تجربه بالای بازی درمانان خود به درمان مشکلات حسی کودکان، تحمل کاری، پرخاشگری، اضطراب، وسواس و…. می پردازد. بازی درمانی فرصتی را فراهم می نماید تا والدین در کنار کودکان در قالب بازی به بیان احساسات و مشکلات کودکان کمک می کنند و خود را به صورت فعال در روند درمان کودک درگیر نمایند. تکنیک های رفتار درمانی در کنار الگوهای بازی درمانی و گروه درمانی می توانند در بهبود ارتباط و توانایی های دوست یابی و ارتباط موثر کودکان مفید باشند. کودکان با اختلال بیش فعالی و نقص توجه، محدودیت های هوشی، اوتیسم، اختلال پردازش حسی، افسردگی، وسواس، اختلالات نافرمانی می توانند از خدمات بازی درمانی بهره بگیرند. گروه درمانی در مواردی که کودکان نیاز به ایجاد ارتباط دارند یا در مواردی که کودک نیازمند آموزش روش های مختلف ارتباط و خود کنترلی است مفید و کارگشا می باشد. مرکز بازی درمانی دکتر صابر در دو شعبه شرق و غرب تهران گسترده ترین امکانات را در حیطه بازی درمانی ، رفتاردرمانی و گروه درمانی کودکان ارائه می نماید. بازی درمانی در منزل یکی از خدمات دیگر مرکز بازی درمانی دکتر صابر می باشد که به کودکان با نیازهای خاص کمک می نامید در محیط منزل نیز از خدمات درمانی مفید بهرمند شوند و والدین بدون نیاز به حضور در کلینیک روند درمان کودکان را پیگیرند.
نقش والدین در بازی درمانی
والدین نقش مهمی در بازیدرمانی دارند. درمانگر معمولاً با والدین یا مراقبان کودک مصاحبه میکند تا اطلاعات لازم درباره کودک و مشکل ارائهشده را جمعآوری کند. سپس ممکن است درمانگر کودک را جداگانه مشاهده کند و نحوه بازی او را بررسی نماید. مشاهده تعامل والدین و کودک در این مرحله میتواند اطلاعات ارزشمندی درباره رابطه والد و کودک، نوع دلبستگی کودک و نحوه مدیریت جدایی توسط کودک و والدین ارائه دهد.
گاهی والدین و کودک برای بازی مشترک فراخوانده میشوند تا نحوه تعامل آنها بررسی شود. بر اساس مشاهدات، درمانگر با والدین درباره یافتهها صحبت میکند و رویکرد درمانی مناسب را تعیین میکند. جلسات بازیدرمانی معمولاً به صورت هفتگی برگزار میشوند و به طور متوسط شامل ۲۰ جلسه ۳۰ تا ۴۵ دقیقهای هستند. درمان با توجه به کودک و نوع مشکلات او طراحی میشود و با گذر زمان، کودک به تجربه بازی و درمانگر اعتماد پیدا میکند و رابطه حمایتی شکل میگیرد که پیشرفت درمانی را تقویت میکند.
در کنار مشاهده بازی کودک با اشیا، درمانگر تغییرات بازی را از جلسهای به جلسه دیگر بررسی میکند. بازیهای بسیار تکراری میتواند نشانهای از مشکلی باشد که نیاز به بررسی دارد. برخی درمانگران از اتاقهایی با آینه یکطرفه استفاده میکنند تا کودک را بدون دخالت مشاهده کنند و ممکن است جلسات را برای بررسی دقیقتر ضبط ویدئویی کنند.
بازی درمانی در اوتیسم- رفتار درمانی در کودکان اوتیسم
اختلال طیف اتیسم(ASD) با علائم خفیف تا شدید که شامل مشکلات ارتباط اجتماعی ،الگوی تکراری رفتار،علایق و سرگرمی های محدود می باشد.اختلال ASD بر سلامت روان والدین واطرافیان آنها تاثیر چندوجهی دارد.
بازی درمانی کودکان اوتیسم میتواند جهت برقراری ارتباط ،تفکرخلاق و نقاد وکاهش الگوهای تکراری آن ها و بهبود روابط والد-کودک وغیره صورت بگیرد.در رفتار درمانی در اوتیسم بعنوان نمونه می توان از بازی درمانی کودکان اوتیسم با عملکرد پایین که در ارتباط چشمی مشکل دارند حباب بازی کرد طوری که در مقابل ما نشسته و چشم در چشم هم شده و حباب را فوت کرده تا توجه کودک جلب شود.
افراد با محدودیت های هوشی(کم توان ذهنی) که بیش از دو درصد هرجامعه ای را تشکیل میدهد دارای مشکلات بسیاری در مهارت های فردی ،محیطی ،جسمی،حسی-حرکتی،سازشی ،رشدی و هوشی هستند.از این رو بازی درمانی در کودکان اوتیسم میتواند ازطریق فراهم کردن راه های غنی و باطراوت به این افرادکمک کند.
بازی درمانی در اوتیسم (مرکز رفتار درمانی اوتیسم)میتواند در تمام ابعاد به کودک کمک کند بعنوان نمونه استفاده از انواع بازی ها شامل بازی درمانی عروسکی و لگو درمانی مهارت های اجتماعی مثل سلام کردن،دست دادن،جواب دادن وغیره را آموزش داد.
تاثیر بازی درمانی در انواع اختلالات دوران کودکی همچون کودکان با اختلال طیف اوتیسم،بامحدودیت های هوشی،با اختلالال بیش فعالی و نقص توجه، با اختلال یادگیری،اختلال اضطرابی ،فوبی ،افسردگی و وسواس، اختلال نافرمانی مقابله ای، اختلالات خواب و خوردن و کودکان بامشکلات ارتباطی، مهارتی، کمبود اعتماد به نفس، تعارضات خواهر –برادری و انواع مشکلات و کمبود های این دوران طبق تحقیقات موثر واقع شده است و رویکردی پویا، جذاب و مورد علاقه کودک است. مرکز بازی درمانی شمال تهران (مرکز رفتار درمانی اوتیسم)به عنوان بهترین مرکز بازی درمانی اوتیسم در شرق تهران واقع در پاسداران و بهترین مرکز بازی درمانی غرب تهران در منطقه سعادت آباد، به ارائه خدمات تخصصی بازی درمانی در حیطه اوتیسم(بهترین مرکز رفتار درمانی اوتیسم) مشغول می باشد.
بازی درمانی در کودکان بیش فعال ونقص توجه- رفتار درمانی کودکان بیش فعال
مشکلات کودکان با نقص توجه وبیش فعالی که شامل مشکلات شناختی و رفتاری در این کودکان است، برای بازی درمانگر چالش ایجاد میکند.اثر بخشی تکنیک های بازی درمانی بر کاهش علایم بیش فعالی و نقص توجه در مطالعات متعددی اثبات شده است. بازی درمانی در کودکان (توسط روانشناسی کودک)بیش فعال موجب کاهش رفتارهای پرخاشگرانه(رفتار درمانی در کودکان بیش فعال)، همچنین افزایش تمرکز کودکان بیش فعال، افزایش تحمل کاری، بهبود مهارت های تحصیلی کودکان بیش فعال می گردد. همچنین بازی درمانی با آموزش رفتار های مناسب و صحیح ایجاد ارتباط با دیگران و کنترل خشم به کودکان با اختلال بیش فعالی و نقص توجه باعث اصلاح رفتار و ایجاد رفتار های اجتماعی مناسب با سن در این کودکان می شود. این امر به همراه افزایش توجه و تحمل کاری در کودکان موجب افزایش مهارتهای زندگی در کودک و ایجاد اعتماد به نفس و عزت نفس در کودکان بیش فعال و نقص توجه می گردد. یک بازی درمان خوب (روانشناس کودک)در حیطه بیش فعالی و نقص توجه می تواند در ایجاد رفتار اجتماعی و ارتباط اجتماعی صحیح در کودک موثر باشد. همچنین مرکز بازی درمانی شرق تهران(مرکز رفتار درمانی کودکان) و بازی درمانی غرب تهران با دارا بدن تیم تخصصی در زمینه روابط خانوادگی و مشکلات روانی کودکان (رفتار درمانی در کودکان بیش فعال)فعالیت می نماید.همچنین تکنیک های کنترل رفتار مانند آرام سازی، اقتصاد ژتونی، خاموشی رفتار، پاداش و پاسخ و… از تکنیک های رفتار درمانی مورد استفاده در مراکز رفتار درمانی کودکان بیش فعال می باشد که در بهترین مرکز رفتار درمانی کودکان در شرق تهران انجام می شود.
امروزه تعداد زیادی از کودکان به علت فشار روانی و مشکلات خانوادگی متعدد دچار اضطراب می شوند. این امر موجب کاهش اعتماد به نفس در کودکان، گوشه گیری و افت مهارت های اجتماعی و دوست یابی در کودک می شود. علایم فوق باعث نگرانی و ناراحتی خانواده میگردد. عوارض بالینی اضطراب شامل بی خوابی و اختلالات خواب، غذا نخوردن ،افسردگی، گریه و بیقراری های بی مورد لکنت زبان و… می باشد. در صورت عدم درمان( روانشناسی کودک) افسردگی در دوران نوجوانی و جوانی در این کودکان شایع است. به همین علت درمان صحیح اختلالات اضطرابی در کودکان از اهمیت فروانی برخوردار است. بازی درمانی در کشف علل اضطراب کودک و درمان آن نقش مهمی را در کودکان ایفا می کند.اهداف اصلی بازیدرمانی برای کودکان مبتلا به اضطراب شامل کمک به کودک برای بیان احساسات، کاهش میزان اضطراب و توسعه مهارتهای مقابلهای سالم است. از طریق بازی، کودکان میتوانند نگرانیهای خود را بهتر درک کنند و احساس کنترل بیشتری بر احساساتشان پیدا کنند. بازیدرمانی محیطی ساختاریافته فراهم میکند که کودک بتواند بدون ترس از قضاوت، احساسات خود را بررسی کند.با استفاده از بازی، کودکان مهارتهای لازم برای مدیریت اضطراب و کاهش شدت انفجارهای عاطفی را میآموزند و یادگیری خودآرامسازی و مدیریت احساسات شدید، گامی اساسی در بهبود سلامت روان و رفاه کلی کودک به شمار میرود.بخش بازی درمانی کلینیک شرق تهران با متخصصان مجرب( روانشناس کودک) در زمینه بازی درمانی کودکان مضطرب (مرکز رفتار درمانی کودکان)به یکی از بهترین مراکز بازی درمانی خوب در شرق تهران و بهترین بازی درمانی در غرب تهران تبدیل شده است.
بازی درمانی در کودکان پرخاشگر
بازی درمانی یکی از درمان های کلیدی در کنترل خشم و پرخاشگری در کودکان می باشد. پرخاشگری در کودکان شایع می باشد و به صورت های مختلفی از قبیل پرخاشگری جسمی، پرخاشگری عاطفی و لفظی در کودکان دیده میشود.پرخاشگری در کودکان بخش طبیعی از روند رشد کودک می باشد، اما از کودک انتظار می رود به مرور با آموزش روش های درست بیان خود بتواند پرخاشگری خود را کنترل کند. کودک پرخاشگری را با الگو گیری از محیط ، تلویزیون و خانواده نشان می دهد. در درمان کودکان پرخاشگر، می توان از تکنیک های بازی درمانی در کوکان پرخاشگر استفاده نمود این تکنیک ها شامل، بالا بردن سطح تحمل کاری کودک، آموزش رفتارهای هنجار پذیری، افزایش دستور پذیری کودکان پرخاشگر، آموزش روش های درست تخلیه هیجانات و…. شما می توانید برای استفاده از خدمات بازی درمانی خوب(بهترین روانشناس کودک) در شمال تهران به مرکز بازی درمانی غرب تهران واقع در سعادت آباد یا مرکز بازی درمانی شرق تهران واقع در پاسداران زیر نظر دکتر صابر مراجعه و از خدمات بهترین کلینیک بازی درمانی در تهران (مرکز رفتار درمانی کودکان)بهرمند شوید. تکنیک های رفتار درمانی در کودکان در کنار بازی درمانی در درمان اختلالات رفتاری کودکان تاثیر بسزایی دارد.
بازی درمانی در اختلال یادگیری(بازی درمانی در اختلالات یادگیری)
اختلالات یادگیری از مشکلات شایع در قرن حاضر می باشد که روانشناسان کودک سعی در استفاده از تمام شیوه های درمانی در جهت حل این مشکل هستند. یکی از روش های درمان در کودکان با اختلال یادگیری استفاده از بازی درمانی در کودکان اختلال یادگیری می باشد. با استفاده از روش های مختلف بازی درمانی به ارتقاع سطح تفکر و حافظه فعال این کودکان کمک می شود و با انجام بازی های متنوع به آموزش مفاهیم و کار کرد های آسیب دیدده در این کودکان پرداخته می شود. همچنین با استفاده از بازی درمانی در کودکان مبتلا به اختلالات یادگیری می توان به کاهش عوارض اجتماعی این اختلال نظیر گوشه گیری، اعتماد به نفس پایین و مشکلات پرخاشگری و لجبازی در کودکان اختلال یادگیری کمک نمود.
جناب آقای دکتر صابر با در اختیار داشتن 32 نیرو از بهترین روانشناسان کودک در زمینه بازی درمانی کودکان به ارائه خدمات بازی درمانی در منزل در استان تهران می پردازد. بازی درمانی در منزل با در نظر گرفتن امکانات خانواده در محیط منزل و مشاهده دقیق واکنش های والدین در مقابل رفتار کودک در خانه به درمان اختلالات کودکان با روش بازی درمانی در خانه می پردازد.مراجعه کنندگان ساکن غرب تهران، شرق تهران، شمال تهران می توانند از بهترین بازی درمانی در منزل تهران (رفتار درمانی در منزل)تحت نظر دکتر صابر بهرمند شوند.
کلاس های بازی درمانی کودکان چیست
بازی همانند عشق است، همه میدانند که چیست، اما کسی نمی داند آن را تشریح کند، چنس (۱۹۷۹) بازی برای کودکان همانند کلام برای بزرگسالان است. لندرت ( ۱۹۹۱ ) بازی فعالیتی طبیعی، لذت بخش، گفت انگیز و پر رمز و راز است. بازی وسیله ای برای بیان احساسات، برقراری روابط، توصیف تجربیات، آشکار کردن آرزوها و خود شکوفایی است و چون کودکان غالبا قابلیت کلامی و شناختی کمتری در بیان احساسات خود دارند، بازی برای آنان یک وسیله ارتباطی طبیعی و عینی برای کنار آمدن با دنیاست. کودک در بازی نیازهای حسی حرکتی خود را برآورده می سازد و انرژی غنی شده در درون خویش را به گونهای منطقی تخلیه می نماید که این عمل نه تنها آرامش روحی او را افزایش میدهد بلکه باعث پویایی رفتارش نیز میشود. حال در صورتی که این انرژی امکان بروز نیابد احتمالا به اضطراب، افسردگی و پرتحرکی تبدیل می گردد.
کودک برای حفظ تعادلش با محیط، باید اضطرابی را که درگیر آن است بیرون براند که این کار را ممکن است با عصبانیت، فریاد کشیدن، اشک ریختن، شکستن اشیا، لجبازی، بی صبری و بی دقتی انجام دهد. به تدریج که فشارهای حاصله افزایش یابد و فراتر از ظرفیت و تحمل کودک گردد، به اشکالی بحرانی نمایان میشود اما علی رغم بروز آشکار احساسات کودک، بزرگسالان در بسیاری از مواقع قادر به درک احساسات و پاسخگویی موثر به آنها نمی باشند بنابراین شکاف ارتباطی بین کودک و بزرگسالان عمیق تر می شود در این هنگام باید با بهرهگیری از ابزارهای تربیتی و روان شناختی در جهت شناخت کارکردهای منفی ناسالم عاطفی، احساسی، رفتاری، شناختی کودکان گام برداشت و بدین وسیله نه تنها کودک را در کاهش علائم بالینی کمک نمود بلکه می توان موانع رشد کودک را نیز مرتفع ساخت.
بنابر این میتوان از طریق بازی که با ساختار درمانی پویای کودک سازگار است، به حل مسائل و مشکلات کودکان همت گمارد. در حقیقت (بازی درمانی) روشی است که به یاری کودکان میشتابد تا بتوانند مسائل خود را به دست خویش حل کنند و در عین حال نشان دهنده این واقعیت است، که بازی برای کودک همانند یک وسیله طبیعی است، با این هدف که، بتواند خویشتن و همچنین ویژگیهای روانی خود را بشناسد و آن را مورد توجه قرار دهد. در این نوع درمان کودک فرصت داده میشود تا احساسات آزاردهنده و مشکلات درون خود را از طریق بازی بروز داده و آنها را به نمایش بگذارد. بدین منظور، بازی یکی از ابزارهای سودمند و موثری است که مشاور، متخصص بالینی و درمانگر را یاری می دهد تا در فضایی مناسب و آزاد همراه با آرامش روانی به مجموعهای از اطلاعات بالینی جهت تشخیص دست یابد و بعد از تشخیص بالینی کودک، طرح مناسبی را به منظور درمان از طریق بازی تهیه و در جلسات درمانی اجرا نماید البته نحوه انجام و اداره جلسات (بازی درمانی) بستگی به دیدگاه ها و تجارب متخصصین بالینی کودک و چشم اندازه آینده دارد.
کاردرمانی ذهنی کودکان در زمینه مهارت های شناختی، و ادراکی کودکان فعالیت می نماید. مرکز توانبخشی ذهنی کودکان دکتر صابر در حیطه کاردرمانی کودکان و کاردرمانی ذهنی در منزل فعالیت می نماید. کودکان با اختلالات رفتاری، مشکلات حسی و اختلالات طیف اوتیسم، عقب ماندگی ذهنی و بیش فعالی و نقص توجه می توانند از خدمات کاردرمانی ذهنی بهرمند شوند. مرکز کاردرمانی ذهنی و گفتار درمانی دکتر صابر در منطقه سعادت آباد و پاسداران با دراختیار داشتن بهترین کاردرمانان ذهنی و تجهیزات پیشرفته در زمینه کاردرمانی ذهنی کودکان به بهترین مرکز کاردرمانی ذهنی در شرق تهران و غرب تهران مبدل گشته است. کاردرمانی ذهنی کودکان اوتیسم، کاردرمانی ذهنی در نوزادان، کاردرمانی ذهنی در بیش فعالی ، کاردرمانی ذهنی در اختلال یادگیری و کاردرمانی ذهنی در فلج مغزی به صورت تخصصی زیر نظر جناب آقای دکتر صابر در مرکز کاردرمانی در شرق تهران و غرب تهران انجام می گردد. مرکز کاردرمانی دکتر صابر با تجربه کاری بالغ بر 20 سال در زمینه کاردرمانی ذهنی کودکان در منطقه شرق تهران و غرب تهران پذیرای کودکان با اختلالات خاص می باشد. و جزو مراکز کاردرمانی ذهنی خوب در تهران محسوب می شود.
کاردرمانی ذهنی چیست؟
تکامل همانند هرم است بدین معنی که مهارتهای جدید بر روی تواناییهای اولیه بنا میشوند. تکامل کودک به صورت هرم اشاره بر تاثیر عوامل فرهنگی، اجتماعی، جسمانی و عصبی در رشد و تحول کودک دارد. رفتارهای جدید علاوه بر اینکه به بلوغ نورولوژیک بستگی دارند، به نیازها، چالشها و حمایت ها و فرصتهای یادگیری در محیط نیز بستگی دارند.
کاردرمانی ذهنی بر اساس مراحل تکاملی کودکان و تاخیرهای رشدی به وجود آمده در آن ها تحت تاثیر اختلالات گوناگون ، بدنبال کمک به کودک جهت کسب حداکثر توانایی و استقلال و کاهش فاصله ی سن رشدی و تقویمی در کودکان است. در کاردرمانی ذهنی غرب تهران و شرق تهران با استفاده از امکانات اتاق تاریک، تعدیل شنیداری و…. در کنار کاردرمانی ذهنی سعی در ایجاد بهترین نتیجه درمانی را دارند.
کاردرمانی ذهنی
در کلینیک توانبخشی غرب تهران، کاردرمانگران ذهنی ما در کمک به بیماران مبتلا به اختلالات سلامت روان تخصص دارند. کاردرمانگران ما در انجام ارزیابی های سلامت رفتاری متخصص هستند که بینشی در مورد وضعیت بیمار ارائه می دهد. آن ها مهارت های مشاهده قوی و حل مسئله خلاقانه دارند و رشد و عملکرد انسان را در تشخیص های مختلف درک می کنند. بیماران ممکن است در زمینه های برنامه ریزی وظایف، سازماندهی، حل مسئله و تصمیم گیری چالش هایی داشته باشند. آن ها همچنین ممکن است در کنترل احساسات مشکلاتی داشته باشند که می تواند عملکرد و استقلال در جامعه را دشوار کند. کاردرمانی ذهنی می تواند به بهبود یا جبران این چالش ها کمک کند. کاردرمانگران ما از غربالگری ها و ارزیابی های استاندارد و غیر استاندارد برای ارائه توصیه های درمانی استفاده می کنند که ممکن است شامل موارد زیر باشد:
-آموزش بیمار و مراقب
-تمرین مهارت های مدیریت زندگی
-تطبیق وظایف یا محیط برای مستقل تر شدن
-توسعه مکانیسم های مقابله ای برای مقابله با مشکلات عاطفی
کاردرمانگر با شما همکاری خواهد کرد تا زندگی روزمره و سلامت روان شما را بهبود بخشد. آن ها می توانند تمام جنبه های زندگی روزمره در خانه، مدرسه یا محل کار شما را بررسی کنند. کاردرمانگر شما فعالیت های روزمره ای را که به زندگی شما معنا و هدف می بخشند، بررسی خواهد کرد. اگر در انجام آن ها مشکل دارید، آن ها می توانند ببینند که آیا راه دیگری برای انجام آن ها وجود دارد یا خیر. این ها شامل فعالیت هایی است که می توان به تنهایی، با خانواده یا دوستان، یا به عنوان بخشی از یک جامعه انجام داد. آن ها شامل هر فعالیتی هستند که شما نیاز دارید، می خواهید یا انتظار می رود انجام دهید. اگر به کاردرمانی ارجاع داده شوید، کاردرمانگر شما را ارزیابی خواهد کرد. آن ها روال روزانه شما را با شما بررسی خواهند کرد. این شامل فعالیت هایی است که به خوبی انجام می دهید و فعالیت هایی که در آن ها مشکل دارید. سپس آن ها می توانند برنامه ای را بر اساس نیازهای شما توصیه کنند. این برنامه، برنامه مداخله نامیده می شود. کاردرمانگر شما به طور منظم برنامه مداخله را بررسی و تطبیق خواهد داد تا نیازهای شما را برآورده کند. کاردرمانگر شما به طور منظم برنامه مداخله را بررسی و تطبیق خواهد داد تا نیازهای شما را برآورده کند.
-یادگیری عادات و روال های سالم
-بهبود مهارت های برنامه ریزی، حل مسئله و تصمیم گیری
-یادگیری مهارت هایی که می توانند به شما کمک کنند تا مستقل تر زندگی کنید
-بهبود مهارت های ارتباطی و اجتماعی
تعامل بین عوامل ذاتی (وراثتی) و محیطی
– پیاژه: تکامل از طریق تعامل بین محیط و تواناییهای ذاتی کودک رخ میدهد.
– پیاژه: کودکان به طور ذاتی انگیزه دارند که از محیط و کارهایی که انجام میدهند یاد بگیرند.
– در نوزادی، طرحوارهها و ساختارهای شناختی کودک به تکامل میرسند و بدین نوزاد ترتیب میتواند اشیاء، حوادث و روابط را در ذهن خود نمایان کند.
– پیاژه تاکید داشت که بلوغ ساختارهای شناختی کودک را قادر میسازد که محیط، زبان و اعمال اجتماعی را بفهمد.
– مراحل رشدی از یک توالی قابل پیش بینی پیروی میکند اما مقدار هر مرحله بسته به ژنتیک و تجربیات کودک متفاوت است.
– بلوغ شناخت کودکان از ساده به پیچیده از عینی به انتزاعی و از نگرانی فردی به نگرانی جهانی تکامل می یابد.
– پیاژه 4 سطح برای بلوغ یا دوره ی عملکرد شناختی مطرح کرد و اظهار داشت طی این 4 مرحله عملکرد شناختی کودک به بلوغ میرسد و مشابه بزرگسالان میگردد:
(8 تا 10 ماهگی): دو اشیاء را دستکاری میکند و میتواند یک مانع را از سر راه خود بردارد تا به یک چیز جدید و جالب که آن طرف مانع قرار دارد برسد.
(12 ماهگی): نوزاد میتواند یک اشیاء را به اشیای دیگر ربط بدهد همچنین میتواند اشیاء را به خود ربط بدهد.
در این مرحله نوزاد با استفاده از چوب میتواند اشیای دور از دسترس خود را بگیرد و اشیاء را داخل ظرف قرار دهد.
مرحله پیش عملیاتی
(18 ماهگی): استفاده از آزمون و خطا برای حل مشکلات را آغاز میکند.
(24 ماهگی): لزوما نیازی به دستکاری فیزیکی برای حل مشکل ندارد و حل مشکل با استفاده از دستکاری ذهنی را آغاز می کند.
تا اینجا هر چه گفته شد بر اساس نظریات پیاژه بود.
تحقیقات دهه 1990 نشان داد که ساختارهای شناختی زودتر از زمانی که پیاژه بیان کرد به تکامل میرسند، در ادامه این ساختارها را میخوانیم:
– نوزاد 1 ماهه: میتواند یادگیری را از یک سیستم حسی به سیستم حسی دیگر ارتباط دهد (برای مثال اگر غذایی که با دهان خود آن را چشیده بوده با چشمان خود ببیند، میتواند آن را بازشناسد)
– نوزاد 9 ماهه: میتواند اتفاقات یک هفته قبل را به یاد بیاورد.
– نوزاد 9 الی 14 ماهه: قاشق را به نحوی تنظیم و جهت دهی میکند که غذا وارد دهان کند.
– کودک 19 ماهه: میتواند پیش از عمل کردن برنامه ریزی کند که چگونه قاشق را بگیرد و آن را جهت دهی کند، غذا را بگیرد، بدین صورت از گرفتن غیر ماهرانهی قاشق که نیاز به اصلاح دارد جلوگیری میکند.
– کودکان 19 ماهه: بدون دستکاری فیزیکی و ازمون و خطا مشکل را حل میکند تا اشیاء را به درستی بگیرد. در این سن قاشق را پر میکند و با زاویهی درست به طرف دهان می برد: این نشان دهندهی ظهور اولیه استفاده از ابزار است.
– مشکلاتی که تئوری پیاژه داشت این بود که: تاثیر فرهنگ، جامعه و تکنولوژی را در نظر نگرفت. همچنین در مورد تکامل هیجانات کودک توضیح منسجمی نداد و به تفاوت ذاتی کودکان توجهی نکرد.
تعامل اجتماعی در کودکان
– تعامل اجتماعی تاثیر اساسی بر روی تکامل شناخت و زبان دارد.
– برای رشد پردازش شناختی ابتدا نیاز است کودک تعاملات اجتماعی دیگران را مشاهده کند تا پس از آن بتواند به طور ذهنی تعاملات خود را پردازش کند.
– پردازش شناختی پیش از آنکه یک پردازش درونی باشد، یک پردازش اجتماعی است و تکامل و یادگیری کودک تا حد زیادی به تعامل اجتماعی وی بستگی دارد.
– تعریف ویگوتسکی از Zone of proximal developmental: به معنای فاصلهی بین سطوح حقیقی رشد (این سطح رشدی به وسیله حل مسالهی مستقل تعیین میشود) و سطوح بالقوه رشد (به وسیله حل مسالهای که به همراه راهنمایی بزرگسالان یا هم فکری با هم سن و سالان است تعیین میشود) می باشد.
– ویگوتسکی Zone of proximal developmental را برای توضیح چگونگی رخ دادن یادگیری طی تعاملات اجتماعی مطرح کرد. در واقع Zone of proximal developmental آن چیزیست که کودک با کمک دیگری می تواند بدست آورد و بیاموزد و بیشتر تعیین کننده رشد ذهنی (mental) وی است تا آنچه به طور مستقل می تواند انجام دهد.
– scaffolding: مکانیسمی است که طی آن یادگیری کودک در تعاملات اجتماعی توسط مراقب و معلمانش حمایت میشود.
– اجرای scaffolding به همراه Zone of proximal developmental روندی است که کاردرمانگر اعمال کودک را جهت ارتقای شایستگی وی راهنمایی و حمایت میکند.
– هنگامی که از scaffolding به منظور تسهیل یادگیری کودک استفاده میشود، به تدریج باید میزان حمایت کاهش یابد. در واقع کودک مستقل تر میشود و اعمالش که به طور خارجی مورد حمایت قرار میگیرند به سمت حمایت درونی پیش روند.
کاردرمانی ذهنی در تهران
مرکز کاردرمانی دکتر صابر در زمینه کاردرمانی ذهنی در کودکان با دو شعبه فعال در غرب و شرق تهران به ارائه خدمات کاردرمانی ذهنی برای کودکان ببا نیازهای خاص نظیر کودکان با اختلال بیش فعالی و نقص توجه، اوتیسم، سندروم های ژنتیکی، عقب ماندگی ذهنی، اختلال یادگیری و… می پردازد. پوشش همه جانبه مرکز کاردرمانی ذهنی در تهران موجب گردیده این مرکز به یکی از بهترین مراکز کاردرمانی ذهنی در تهران تبدیل شود. مراجعین از سراسر مناطق تهران جهت استفاده از امکانات پیشرفته مرکز کاردرمانی ذهنی دکتر صابر نظیر اتاق تاریک شنیداری، سنسوری روم، اتاق تقویت مهارت های شنیداری، اتاق آموزش ، اتاق کاردرمانی ذهنی به دو شعبه غرب و شرق تهران مراجعه می نمایند.
چه کودکانی به کاردرمانی ذهنی نیاز دارند؟
کودکان با اختلالات نافذ رشد و درمان کودکان اوتیسم، سندروم داون ، دیستروفی عضلانی ، سندروم های ژنتیکی، اختلالات متابولیک ، MR ( عقب مانده ذهنی ) ، اختلالات رفتاری ، اختلال یادگیری، اختلال خواندن و نوشتن ، اختلال ریاضی ، اختلال توجه و تمرکز و بیش فعالی و نقص توجه (ADHD) ، کودکان با تاخیر رشدی
حیطه های کار کاردرمانی ذهنی شامل:
مهارت های حرکتی ظریف و درشت، بهبود ترسیم و نوشتن، تقویت توجه و تمرکز،بهبود عملکردهای حافظه و حافظه ی کاری آموزش آیتم های شناختی متناسب با سن کودک مثل رنگ با دیدگاه کاردرمانی، عملکردهای اجرایی ، مهارت حل مسئله ، قضاوت ، استدلال و …، تئوری ذهن،بهبود تحمل کاری و دستور پذیری، آمادگی برای تست پیش از دبستان
مراحل رشد ذهنی در کودکان
در 3 ماهگی:
هدف متحرک را با چشم دنبال میکند
تعقیب صدا وجود دارد
اشیا را در دست میگیرد
به شما لبخند میزند ( لبخند اجتماعی که از اولین نشانه های ارتباط در کودک بوده و عدم وجود آن ممکن است از علایم زودهنگام تشخیص طیف اوتیسم در کودکان است)
در 6 ماهگی:
توانایی گرفتن اشیا کوچک با دست را پیدا میکند
چهره های آشنا را تشخیص داده و واکنش نشان میدهد
در 9 ماهگی:
به ابراز احساسات دیگران پاسخ میدهد
میتواند دست بزند
به اسم خودش واکنش نشان میدهد
درک وجود چیزها حتی اگر آنها را نبیند را پیدا میکند
دالی بازی میکند
در یک سالگی:
درک رابطه ی علت و معلولی و تکرار رفتارهای آزمون و خطا
ورق زدن کتاب را کسب میکند
دو یا سه کلمه میگوید
انجام بازی های نمادین مثل استفاده از کنترل به جای موبایل و تظاهر به صحبت کردن
در دو سالگی:
توانایی روی هم گذاشتن مکعب ها تا 5 مکعب را کسب میکند
مداد را دست میگیرد و خط میکشد
کسب توانایی استفاده از لیوان و قاشق
گسترش دامنه ی لغات
همکاری در پوشیدن و دراوردن لباس
شروع استقلال و حس مالکیت
در سه سالگی:
غذا خوردن مستقل
لباس پوشیدن مستقل( به جز دکمه ها)
شمارش تا 10
جداسازی براساس رنگ و شکل و اندازه
هل دادن و کشیدن اشیا
تقلیدهای حرکتی
انجام دستور دو بخشی
جور کردن شی با تصویر آن
مفهوم عدد تا 2 کسب میشود
حافظه ی شنیداری 3 تایی
در 4 سالگی:
شناخت 4 رنگ و توانایی نامگذاری آنها
مفهوم عدد تا 5
کامل کردن پازل دو تکه
شناخت دایره و مربع و مثلث و نامگذاری آنها
رسم آدمک ساده
در 5 سالگی:
کامل کردن پازل 5 تکه
حافظه شنیداری 4 تایی
شناخت مفاهیم اول و آخر ، دور و نزدیک، کوتاه و بلند
شناخت راست و چپ
رسم مربع و مثلث
نمونه تمرینات کاردرمانی ذهنی
در مرکز کاردرمانی دکتر صابر در غرب و شرق تهران تمرینات کاردرمانی ذهنی به صورت تخصصی در بخش های مختلف توجه و تمرکز، حافظه شنیداری و بینایی، مهارت های درکی حرکتی، ادراک بینایی، درک مطلب، سرعت پردازش و مهارت های پیشرفته مغزی ارائه می گردد. از نمونه تمرینات کاردرمانی ذهنی در مرکز کاردرمانی دکتر صابر عبارتند است:
تمرینات ادراک بینایی
بازی های توجهی دیجیتالی
تشخیص کلمات صحیح از متن پخش شده
تمرینات درک مطلب و قصه گویی
کاردرمانی ذهنی در اختلالات طیف اوتیسم
حیطه های کارِ کاردرمانی ذهنی در اوتیسم شامل کمک به :
کاهش در خود فرورفتگی و بهبود ارتباط در کودک از جمله ارتباط چشمی
کمک به بهبود عملکرد های توجهی در کودکان بیش فعال از جمله بهبود عملکردهای توجه پایدار (Sustained attention) که در این کودکان با نقص شدید رو به روست.
کمک به بهبود کنترل مهاری و کاهش تکانشگری
کمک به بهبود عملکردهای حافظه که بدلیل همبستگی با سطوح توجهی در این کودکان دچار نقص بوده و موجب اختلال در عملکردها و تکالیف مدرسه میشود
کمک به بهبود تحمل کاری کودکان بیش فعال
کاردرمانی ذهنی در کودکان سندرم داون
کمک به کسب مراحل رشد ذهنی و مهارت های حرکتی ظریف دستی تا کودک دچار تاخیر رشدی نشود
کمک به بهبود تحمل کاری
کمک به بهبود عملکردهای شناختی حافظه و توجه
کاردرمانی در کودکان دارای اختلال یادگیری(اختلالات یادگیری)
اختلال یادگیری به معنی ضعف در یک حیطهی درسی علیرغم عملکرد عادی در سایر حیطه ها و بدون وجود مشکل هوشی عمومی در کودک است این ضعف در ماده ی درسی خاص که اغلب در ریاضی، خواندن یا نوشتن رخ می دهد ریشه های مشخصی در حافظه ، نقص توجه، درک مطلب، ادراکات بینایی یا … دارد که کاردرمانگر ذهنی با پیدا کردن این ریشه ها و کمک به رفع آنها به کودک دارای اختلال یادگیری کمک میکند.
مرکز کاردرمانی ذهنی در کودکان فلج مغزی
فلج مغزی از بیماری های شایعی است که بر روی مهارت های ذهنی کودکان اثر گذار بوده و موجب اختلالات ذهنی در کودک می شود کاردرمانی ذهنی در فلج مغزی نقش مهمی را در بهبود مهارت های ذهنی این کودکان ایفا می کند. بهبود مهارت های حافظه، شناخت، توجه و درک در بخش کاردرمانی ذهنی در شرق تهران و غرب تهران مورد توجه قرار گرفته می شود. کاردرمان ذهنی در کودکان فلج مغزی با در نظر گرفتن مشکلات حرکتی این کودکان سعی در استفاده از حد اکثر توان ذهنی آنان در اجرای مهارت های هماهنگی چشم و دست و ادراک بینایی دارد.جناب آقای دکتر صابر در مرکز کاردرمانی ذهنی در کودکان فلج مغزی شرق تهران و مرکز کاردرمانی ذهنی برای فلج مغزی غرب تهران با استفاده از بهترین ابزارهای روز دنیا بخش های تخصصی سنسوری روم در فلج مغزی ، اتاق تاریک درفلج مغزی ، بخش مهارتهای شنیداری در فلج مغزی ، بخش تست هوش در کودکان فلج مغزی، بخش آموزش در فلج مغزی، ماساژ درمانی در فلج مغزی، بازی درمانی برای فلج مغزی، آب درمانی برای کودکان فلج مغزی، گفتار درمانی در فلج مغزی، کاردرمانی حسی در فلج مغزی را دارا می باشد.
رویکرد شناختی در توانبخشی ذهنی کودکان
توانبخشی شناختی کودکان در زمینه مهارت های ذهنی و کارکردهای اجرایی مغز در کودکان فعالیت می نماید. کاردرمانان ذهنی با تجربه با استفاده از رویکردهای شناختی به درمان کودکان با اختلالاتی نظیر اوتیسم، بیش فعالی ، اختلال یادگیری و SPD و… می پردازند. با استفاده از مدالیته های مختلف درمانی و استفاده از ابزار های طراحی شده در توانبخشی ذهنی کودکان مانند سنسوری روم، اتاق شنیداری و اتاق تاریک می توان به بهترین نتیجه درمانی در کودکان با اختلالات خاص دست یافت.
در کاردرمانی رویکردهای شناختی را با نام های دیگر نیز می شناسند:
Performance based approaches
Top down approaches
تمرکز رویکردهای ( performance based ) یاری کردن مراجع در شناسایی تقویت و به کار بردن استراتژیهای شناختی به منظور انجام فعالیتهای روزمره زندگی
دو رویکرد اصلی شناختی در کاردرمانی
رویکردهای شناختی که بر تغییر پروسههای شناختی تاخیر یافته متمرکز هستند – مانند
( Cognitive Behavioral Therapy )
رویکردهای شناختی که باعث بهبود عملکرد آکوپیشنال میشوند – مانند رویکرد
( Cognitive Orientation to Occupational Performance ) ( CO-OP )
تعاریف متداول در مداخلات شناختی
کاربرد در کاردرمانی
تعاریف
رویکرد های شناختی که مهارت های شناختی را تقویت می کنند
– توانایی به دست آوردن و استفاده از اطلاعات به منظور تطابق پیدا کردن با نیازهای محیط است
شناخت
– دانش اخباری شامل قوانین و حقایق مربوط به یک مهارت است و اغلب حین مراحل اولیه یادگیری مورد استفاده قرار می گیرد
– این دانش در حافظه کاری فرد قرار دارد و از طریق تمرین و بیان کلامی به دانش ضمنی منتقل میشود
– دانش مربوط به اطلاعات مختلف است در واقع دانشی است که اکثر این افراد از آن آگاهی دارند و به طور آگاهانه فرد می تواند به آن دست پیدا کند به (عنوان مثال ماه های سال)
دانش اخباری
– از طریق تکرار یک فعالیت و حاصل می شود و از زمانی که فرد در حال انجام فعالیتی خاص است قابل مشاهده می باشد
دانش ضمنی در خصوص چگونگی انجام یک فعالیت است (به عنوان مثال دانش مربوط به دوچرخه سواری کردن یک دانش روالی است)
دانش ضمنی
– زمانی که یک فعالیت دشوارتر از سطح توانایی کودک باشد استراتژی های فراشناختی مورد استفاده قرار میگیرد
– در کاردرمانی حین استفاده از رویکردهای شناختی مهارت شناختی به طور مستقیم در فرایند مداخله تقویت می شود
– به دانش فرد در خصوص فرآیند و محصول توانایی شناختی خود فرد مربوط می شود به عنوان مثال اینکه بدانید در روابط اجتماعی نام افراد در ذهنتان نمی ماند یک فراشناخت محسوب می شود کودک از طریق فراشناخت مهارتهای شناختی خود را تعمیم و انتقال می دهد
– فراشناخت از دو مولفه تشکیل شده است
فراشناخت
– توانایی فرد در متوقف کردن و دانستن چگونگی شیوه یادگیری است
– شامل آگاهی فرد از فرآیند شناختی است که برای یادگیری و انجام یک فعالیت از آن استفاده میکند (اگر بدانید چگونه از استراتژیهای خاصی برای حل مسئله استفاده کنید از دانش فراشناختی برخوردار هستید به عنوان مثال برای یادگیری یک کتاب از آن خلاصه برداری می کنید و در نهایت به ذهن خود می سپارید آگاهی از فرآیند شناختی این کار که در اینجا حافظه است همان دانش فراشناختی می باشد)
دانش فراشناختی
– خود تنظیمی باعث می شود که فرآیند تعمیم و انتقال رخ دهد
– تاثیر فرد بر هیجانات انگیزش و الگوهای رفتاری خود می باشد
– شامل فرآیند انتخاب نظارت داشتن ارزیابی و اثربخشی استراتژی های شناختی است
خودتنظیمی
– استراتژی های شناختی باعث تسهیل کسب یک مهارت میشوند
– استراتژی های شناختی نقش مهمی در رسیدن به سطوح بالاتر انجام یک فعالیت ایفا می کنند
– این استراتژی ها شامل پرسش چگونه انجام دهم حین یادگیری مهارت جدید و حل مسئله در موقعیت های دشوار می باشد
– این استراتژی ها به طور معمول در روزمره مورد استفاده قرار می گیرند مانند مقابله با استرسهای محیطی یادگیری چگونه اتوبوس گرفتن برای رفتن به محل جدید و چگونگی درست کردن غذایی جدید
– فرایندهای شناختی هستند که پیچیده تر از پیامدهای متداول انجام یک فعالیت میباشد
– شامل استراتژی هایی میباشد که کنترل پذیر هستند و فرد به طور آگاهانه از آن استفاده می کند
– تعریف استراتژی های شناختی برنامه های ذهنی یک عمل که به فرد کمک میکند آن را بیاموزد حل مسئله نماید و انجام دهد
– استفاده از استراتژی های شناختی باعث بهبود یادگیری حل مسئله و انجام فعالیت می شود
استراتژی های شناختی
پایه های تئوری رویکردهای شناختی
ویگوتسکی روانشناس روسی اظهارات مهمی در خصوص روانشناسی شناختی و آموزشی داشت.
– طبق نظر ویگوتسکی کودکان در سنین پایینتر حین حل مسئله برآیند فکری خود را بلند بیان میکنند و هر چه سن کودک بالاتر رود این فرایند فکری درونی تر می شود و به عبارتی عامیانه تر کودک در ابتدا بلند بلند فکر میکند و با افزایش سن این فرایند درونی می شود.
ناحیه رشد پروگزیمال: طیفی از مهارت هایی است که کودک به تنهایی نمی تواند آنها را به دست آورد و به دنبال تعاملات اجتماعی( در اینجا منظور کمک گرفتن از افراد دیگر است) آنها را به دست میآورد. بنابراین هر مرحله از رشد کودکان با مدل خاصی از تعاملات اجتماعی معین می گردد، این مفهوم در بالین Scaffolding نام دارد.
Scaffolding
– یک روش آموزشی می باشد که بر ارتباط بین کودک و بزرگسال آن تاکید دارد و در طی آن کودک با کاهش تدریجی کمک گرفتن از سایرین خود میتواند به حل مسئله انجام فعالیت و دستیابی به یک هدف بپردازد، به عبارتی کودک در یادگیری خودکفا میشود و به استقلال می رسد.
– انتقال فرایند فکری از نوع بیرونی (یعنی بیان فرایند تفکر) به نوع درونی (فکر کردن و صحبت کردن با خود در درون) نشان دهنده افزایش استقلال کودک در فهمیدن ملزومات انجام یک فعالیت، استفاده از استراتژی های حل مسئله و مقابله با شکست است مثال بالینی از این انتقال فرایند فکری از نوع بیرونی به نوع درونی زمانی که کودک میخواهد زدن توپ بیس بال را بیاموزد ابتدا مراحل انجام را بلند برای خود بیان می کند( به توپ نگاه کن) (چوب بیس بال رو به سمت توپ حرکت بده) و (در زمان درست به توپ ضربه بزن) اینها نمونهای از ( self- coaching ) هستند که به مرور زمان درونی میشوند و این موارد در ذهن کودک بیان می گردند.
Discovery Learning
– پروسه ای است که طی آن کودک با استفاده از تجربیات گذشته و تعامل مستقیم با فعالیت و محیط، دانش خود را شکل میدهد در واقع اکتشاف فعالیت میباشد.
– در صورتی که ( discovery learning ) به همراه ( scaffolding ) انجام شود،
( guided discovery learning ) صورت می گیرد.
در این نوع یادگیری درمانگر نقش تسهیل کننده دارد- به جای اینکه دستورالعمل مستقیم به کودک بدهد، به کودک این امکان را می دهد تا خود او با طراحی کردن فعالیت و محیط به سوالهای خود پاسخ دهد و درمانگر نقش هدایت کننده دارد که به تدریج حمایت خود را کاهش میدهد.
این نوع یادگیری باعث می شود یادگیری در مناطق درونی تر صورت گیرد.
این امکان را فراهم می کند تا کودک موفقیت و شکست را به عنوان پاداش و تنبیه تجربه نکند و از آن تنها به عنوان اطلاعات استفاده کند.
Metacognition
بندورا باور داشت که تجربه کودکان از انجام فعالیت ها باعث تقویت خود- ادراکی می شود.
– کودک از طریق فراشناخت میآموزد که کیفیت انجام فعالیت خود را ارزیابی کند و نقاط قوت و ضعف خود را بازتاب می دهد.
اصول استفاده از رویکرد های شناختی
انگیزش
– اگر کودک نتواند در فعالیتهای روزانه مورد علاقه خود مشارکت داشته باشد، اعتماد به نفس، خود کفایتی، حس استقلال و در نتیجه انگیزه کمتری پیدا خواهد کرد. مداخلات شناختی باعث تقویت مرکز کنترل درونی کودک و بهبود خود کفایتی او می گردد.
تعمیم دهی و انتقال
– تعمیم دهی به توانایی فرد در انجام هر آنچه که در محیط درمانی آموخته در یک محیط و فعالیت دیگر گفته میشود.
– عوامل درونی و بیرونی در تعمیم دهی موثر هستند عوامل بیرونی شامل بافتار محیطی ماهیت فعالیت و معیار یادگیری یک فعالیت می باشد عوامل درونی شامل فراشناخت فرد استراتژیهای پردازشی فرد و شخصیت فرد می باشد
– ( scaffolding ) به تعمیم و انتقال مهارت در حال تکامل کودک کمک میکند.
– کاردرمانگران برای حل کردن مشکلات مربوط به عملکرد کودکان در فعالیت ها و شناسایی راه حل های ممکن از آنالیز پویای عملکرد ( DPA ) استفاده می کنند. در طی ( DPA ) کودک درک عمیق تری از الزامات محیطی و فعالیت پیدا میکند و به دنبال راه حل برای آن میگردند. در نهایت پروسه آنالیز عملکرد با استفاده از ( scaffolding ) در کودک درونی میشود و به او این امکان را می دهد که حین انجام فعالیت عملکرد خود را مورد ارزیابی قرار دهد.
تکامل در طول عمر
– کودک در طول زندگی خود از مراحل مختلف عبور میکند مانند گذار از یک مقطع تحصیلی به مقطع دیگر یا پیدا کردن شغل در هر مرحله از زندگی کودک با فعالیت و تجربیات جدیدی مواجه میشود که ممکن است کودک را دچار چالش کند. استفاده از رویکرد های شناختی باعث میشود کودک در هر مرحله از استراتژی شناختی مناسبی استفاده کند.
قابل ذکر است در حیطه آسیب های مغزی ،سکته مغزی،درمان ام اس، پارکینسون و بیماری های نورولوژیک بزرگسالان که موجب تحلیل یا آسیب توانایی های ذهنی فرد می شود کاردرمانی ذهنی نقش مهمی را در درمان و کاهش عوارض بیماری های پیشرونده در بزرگسالان ایفا می کند.
کاردرمانی ذهنی در چه حیطه هایی فعالیت می نماید
کاردرمانی ذهنی به بهبود مهارت های شناختی کودکان نظیر شناخت اشیاء ، حیوانات و میوه ها و همچنین مفاهیم ادراکی مانند مفاهیم پایه مانند مفاهیم متضاد( کم و زیاد، بزرگ و کوچک، بلند و کوتاه ، زبر و نرم ) تفاوت ها و شباهت های اشیاء ، استدلال و حل مسئله، حافظه کوتاه مدت بینایی و شنوایی، حافظه معکوس ،حافظه تاخیری ، حافظه فعال ، توجه انتخابی، توجه پایدار، توجه هم زمان و توجه انتقالی از مواردیست که در کاردرمانی ذهنی ارائه می گردد.
کاردرمانی ذهنی در زمینه مفهوم زمان و مکان، ارتباط اجتماعی و روش های صحیح ارتباط کلامی و غیر کلامی، مهارت های دوست یابی و بازی ،آموزش مهارت های مراقبت از خود در جامعه فعالیت می نماید.
کاردرمانی ذهنی در منزل- کاردرمانی ذهنی در خانه
کاردرمانی ذهنی در منزل یکی دیگر از خدمات کاردرمانی می باشد که در مرکز کاردرمانی ذهنی دکتر صابر انجام می گیرد. مربیان با تجربه مرکز کاردرمانی دکتر صابر به ارائه خدمات کاردرمانی ذهنی در محیط منزل می پردازند و با انجام تمرینات مهارت های ذهنی به تقویت حافظه، بهبود توجه و افزایش سرعت پردازش اطلاعات در کودکان کمک می کنند. کاردرمانی ذهنی در منزل موجب تقویت مهارت های ذهنی کودکان و افزایش سرعت بهبودی در کودکان با نیاز های خاص می گردد.
کاردرمانی ذهنی در حیطه مشکلات توجه و تمرکز ، حافظه ، ادراک کودکان، توانایی حل مسئله، شناخت کودکان و… فعالیت می نماید تمرینات کاردرمانی ذهنی در جلسات حضوری در مرکز ارائه می گردد و درمانگر با تجربه مرکز با استفاده از تکنیک های مختلف درمانی به طراحی تمریناتی در جهت تقویت نقاط ضعف کودک می پردازد. این تمرینات می تواند جهت کاردرمانی ذهنی در خانه نیز انجام شود. در بسیاری از سایت ها درباره تمرینات کاردرمانی ذهنی نوشته شده است. برای مثال کاردرمانی ذهنی در نی نی سایت، بارها تیتر شده است. اما تمرینات کاردرمانی ذهنی برای هر کودک متفاوت است و باید زیر نظر متخصص ارائه شود تا بیشترین نتیجه را داشته باشند.
کاردرمانی ذهنی به بهبود مهارت های شناختی کودکان و مفاهیم ادراکی مانند مفاهیم پایه مانند مفاهیم متضاد، تفاوت ها و شباهت های اشیاء ، استدلال و حل مسئله، حافظه کوتاه مدت بینایی و شنوایی، حافظه معکوس ،حافظه تاخیری ، حافظه فعال ، توجه انتخابی، توجه پایدار، توجه هم زمان و توجه انتقالی از مواردیست که در کاردرمانی ذهنی ارائه می گردد.
2. چه کودکانی نیاز به کاردرمانی ذهنی دارند؟
کودکان با مشکلات نقص توجه، مشکلات حافظه و اختلالات ذهنی مانند اوتیسم، اختلالات یادگیری، عقب ماندگی ذهنی و کودکان با کندی سرعت پردازش می توانند از خدمات کاردرمانی ذهنی بهرمند شوند.