اختلال هماهنگی رشدی یکی از علت دیر راه رفتن کودکان یا تاخیر در راه افتادن در کودکان به حساب می آید. در واقع علت تاخیر در راه رفتادن کودک ناشی از عدم رشد مناسب و عدم کارایی فیزیولوژیک مناسب بسیاری از قسمت های مغز است. همیشه برای والدین این سوال مطرح می شود که دیر راه افتادن کودک نشانه چیست؟ علل مختلفی برای دیر راه رفتن نوزاد وجود دارد ولی نکته مهم درمان دیر راه رفتن کودکان می باشد. درمان به موقع و تخصصی تاخیر در راه رفتن کودک از ایجاد مشکلات اسکلتی و عضلانی در آنان جلوگیری می کند. کلینیک کاردرمانی جسمی دکتر صابر در زمینه بهبود تاخیر حرکتی و درمان تاخیر راه افتادن کودکان با در اختیار داشتن تجهیزات روز دنیا و کاردرمانان مجرب جزو مراکز کاردرمانی کودکان شناخته شده در تهران می باشد.
جهت تماس با کلینیک کاردرمانی و گفتاردرمانی جناب آقای دکتر صابر (کلینیک توانبخشی پایا در پاسداران ، کلینیک توانبخشی غرب تهران در سعادت آباد) باشماره 09029123536 تماس حاصل فرمایید.
علت دیر در راه افتادن کودک
کودکان یا تاخیر در راه رفتن علیرغم اینکه در مهارتهای حرکتی مشکل دارند در عملکردهای اجرایی (مهارت حرکتی به همراه شناخت)نیز دچار مشکل می باشند بدین معنی که این کودکان قادر به انجام چند رفتار حرکتی پشت سر هم که احتیاج به شناخت و تفکر کردن و هوشیاری (از هر لحاظ به عنوان نمونه زمانبندی) دارد و منجر به یک عملکرد اجرایی میشود،مشکل دارند. در واقع عملکرد اجرایی فراتر از یک دستور ساده بوده و دستوری است که احتیاج به رفتار حرکتی به همراه شناخت و هوشیاری (تفکر کردن) دارد. نقص در عملکرد اجرایی در برخی منابع به عنوان یک اختلال جداگانه بررسی می شود و در اکثر منابع به عنوان اختلال هماهنگی رشدی در نظر گرفته میشود و برخی پیشنهاد می‌کنند به عنوان یک زیر گروه از اختلال هماهنگی رشدی در نظر گرفته شود.
سرعت عمل و زمان عکس العمل در کودکان با تاخیر در راه رفتن
سرعت عمل و سرعت پاسخ به محرکات گوناگون حسی (بینایی و فضایی،شنوایی،لمسی) در کودکان با اختلال هماهنگی رشدی نسبت به کودکان عادی کاهش یافته است. این کودکان نسبت به این محرکات حسی بسیار دیر تر پاسخ می‌دهند به نحوی که در برخی موارد به علت کندی عکس العمل زمان پاسخ را از دست می‌دهند، واکنش ها نسبت به نوع تحریک حسی متفاوت است،کودکان با تاخیر در راه رفتن به محرک های بینایی دیرتر و با سرعت پایین تری نسبت به کودکان عادی پاسخ می‌دهند. سرعت تشخیص هدف و سرعت انتقال شناخت به حرکت در کودکان با تاخیر در راه افتادن به کندی صورت می گیرد.
سرعت کودکانی که دیر راه می افتند در انجام فعالیت هایی که احتیاج به انتقال بین دو نیمکره مغز دارند،بسیار پایین می باشد به عنوان مثال ضربه زدن به توپ یا پدال،از پای راست به پای چپ با سرعت کمتری در این کودکان صورت می‌گیرد در کل در انجام حرکات و فعالیت ها با دو نیمه بدن به صورت متناوب مشکل دارند.
به نظر می رسد سرعت پایین کودکان در عکس العمل و انجام فعالیت ناشی از نقص در شبکه توجه شکمی در مغز و مکانیسم کنترل مهاری (مکانیسمی که موجب توقف یک حرکت و انجام یک حرکت دیگر در اندام میشود) باشد. انجام مداخلات تمرینی کاردرمانی جسمی در بهبود علائم بالا مفید است.
اختلال در زمانبندی انطباق در کودکانی که تاخیر در راه رفتن
دریافت به موقع و دقیق محرک و پاسخ مناسب حرکتی در زمان مناسب را زمان بندی انطباق یا توانایی رهگیری می گویند،کودکان با تاخیر در راه رفتن در زمان بندی انطباق یا رهگیری اشیا هنگام استفاده از اشیا و ابزار مشکل دارند این ضعف باعث می شود این کودکان در فعالیتهای نظیر گرفتن یا ضربه زدن به توپ بیس بال مشکل داشته باشند.
کاردرمانی جسمی و وضعیت قامتی (پوسچر) بدن
این افراد در حفظ یا ایجاد وضعیت های مناسب بدن نظیر ایستادن صاف و کشیده و نشستن مناسب مشکل دارند،استفاده از دستورات زبانی جهت اصلاح وضعیت بدن نظیر وضعیت دست به سینه ایستادن در این کودکان برخلاف کودکان عادی کافی نیست و این کودکان احتیاج به راهنمایی های حسی- لمسی بینایی نیز دارند ضعف این کودکان جهت ایجاد و حفظ وضعیت های قامتی مناسب می‌تواند ناشی از عدم رشد مناسب مدل های داخلی آگاهی بدن،نقص خود حرکتی مدل داخلی (یعنی این کودکان مدل های) و نقص در زمان بندی فعال شدن ماهیچه های قامتی (پوسچرال)باشد که خود می تواند ضعف تعادل این کودکان را وخیم‌تر نیز کند.
کودکان که دیر را رفتند زمانی که فیدبک های بینایی یا جسمی-حسی دریافت می کنند و مشغول پاسخ دادن به آنها می شوند،(به عبارت دیگر زمانی که فعالیتی که احتیاج به این فیدبک ها دارد انجام می دهند) در حفظ پوسچر یا قامت خود بسیار مشکل دارند و معمولاً وضعیت قامتی یا پوسچر آنها از وضعیت عادی خارج میشود. نقص وضعیت قامتی در این کودکان از لحاظ عصب‌شناسی ناشی از ضعف کنترل اعصاب سوپرااسپاینال در حفظ وضعیت در لرزش ها و ضعف اعصاب محیطی یا کاهش بازخوردهای نخاعی است در حفظ درهم و برهم شدن.
تاخیر در راه افتادن و ذخیره انرژی
به طور میانگین میزان ذخیره انرژی که تاثیرش را در خستگی زودرس در انجام فعالیت های حرکتی و ورزشی نشان می‌دهد در کودکان با تاخیر در راه رفتن نسبت به همسالان خود کمتر است.
اختلال هماهنگی رشدی و درمان دیر راه رفتن کودکان
نحوه دویدن،راه رفتن و تند راه رفتن این کودکان در مقایسه با کودکان عادی نقص هایی دارد،سرعت راه رفتن،تند راه رفتن و دویدن در این کودکان نسبت به سایرین کمتر است و از نظر بیومکانیک،(کینماتیک و کینتیک) نحوه و میزان انقباض عضلات متفاوت می باشد. عضلات مچ پای کودکان با اختلال هماهنگی رشدی در حین دویدن و راه رفتن نسبت به کودکان عادی به خصوص در مرحله بلند شدن پا از روی زمین قدرت کمتری تولید می کنند در حالی که عضلات خم کننده ران آنها در مقایسه با کودکان عادی قدرت بیشتری تولید می کنند. احتمالاً به همین دلیل است که برخی از کودکان مبتلا به این اختلال پاشنه را زیاد از روی زمین بلند نمی کنند. بنابراین یکی از مداخلات مورد نظر در کاردرمانی جسمی باید تقویت عضلات مچ پا باشد و شاید به همین دلیل این کودکان اکثرا حین راه رفتن پای خود را روی زمین میکشند یا نزدیک سطح زمین نگه می دارند.
از نظر حرکت شناسی در کل راه رفتن این کودکان دو تفاوت عمده با کودکان عادی دارد که عبارتند از: تغییرات زیاد در محل قرار دادن پاها و دیگری بالا و پایین رفتن زیاد و سریع مرکز ثقل حین راه رفتن، الگوی راه رفتن در این کودکان را می‌توان به صورت باز گذاشتن زیاد پاها،طولانی بودن زمانی که پاها هر دو روی زمین هستند و طولانی بودن زمان گامها یا استراید (زمانی که یک پا حین راه رفتن به زمین میخورد تا زمانی که همان پا دوباره به زمین میخورد) و تغییرات زیاد و خارج از استاندارد انحرافات رو به داخل و خارج پاها حین راه رفتن،توصیف کرد. همچنین سکندری خوردن زیاد و زمین خوردن زیاد در کودکانی که دیر راه افتادن، ناشی از تغییرات زیاد و سریع مرکز ثقل حین راه رفتن در این کودکان می باشد در حالی که مرکز ثقل در کودکان عادی به صورت یک موج سینوسی با شیب ملایم آرام بالا و پایین میشود.
یکی دیگر از علائمی که حتی با بهبود مهارت های حرکتی در بزرگسالی نیز ممکن است با این کودکان همراه باشد راه رفتن غیر قرینه است و نحوه گام برداشتن در پای چپ و راست تفاوتهایی با یکدیگر دارند، نزدیک یک سوم این کودکان به صورت غیر قرینه راه می روند،مجموعه علائم فوق باعث شده راه رفتن این کودکان کمی شبیه به راه رفتن کودکان مبتلا به بیماری نادر ارلی آنس آتاکسی باشد که باید با یکدیگر تشخیص افتراقی داده شوند. البته با توجه به سن شروع این بیماری،سه تا ۲۰ سالگی و علائم آسیب ساختاری در ام آر آی آن ها،تشخیص افتراقی بسیار آسان خواهد بود. بهترین و موثر ترین درمان در این کودکان توانبخشی مستمر همراه با استفاده از کفش طبی مناسب می باشد. کاردرمانی جسمی کلینیک دکتر صابر در زمینه بهبود روند رشد کودکان و راه افتادن کودک بسیار قابل اهمیت است.