درمان بیخوابی در کودکان
یکی از مهمترین مشکلات والدین با کودکان مشکلات خواب آنان می باشد. کودک باید هر روز هفته در یک زمان به رختخواب برود و در یک زمان بیدار شود. مشکلات حسی تأثیرات زیادی بر خواب میگذارند و خواب نیز البته بر همه چیز تأثیر میگذارد. یک کودک دچار حساسیت شنوایی ممکن است در فیلتر کردن صداها مشکل داشته باشد، چه ترافیک بیرون باشد، چه صدای تلویزیون خانه، یا حتی صدای تنفس خواهر یا برادر خوابیده در تخت یا اتاق کناری. یک کودک دچار دفاع لمسی ممکن است توسط پیژامه، ملافه، بالش یا سختی تشک اذیت شود. اتاق میتواند زیادی گرم، زیادی سرد، زیادی روشن یا تاریک باشد تا بتواند به راحتی بخوابد. مرکز کاردرمانی دکتر صابر در زمینه ماساژ درمانی و مشکلات پردازش حسی در کودکان که موجب اختلالات خواب در کودک می گردد به صورت تخصصی فعالیت می نماید. ماساژهای آرام سازی و یکپارچگی حسی به درمان بیخوابی در کودکان کمک بسزایی می نماید.
جهت تماس با کلینیک کاردرمانی و گفتاردرمانی جناب آقای دکتر صابر (کلینیک توانبخشی پایا در پاسداران ، کلینیک توانبخشی غرب تهران در سعادت آباد) باشماره 09029123536 تماس حاصل فرمایید.
برای درمان بیخوابی کودکان راه های بسیاری وجود دارد. خوشبختانه، تغییرات نسبتا ساده میتوانند تغییر بزرگی ایجاد کنند. اینها برخی پیشنهادات برای زمان خواب هستند:
ایجاد یک برنامه خواب و درمان بیخوابی
کودک باید هر روز هفته در یک زمان به رختخواب برود و در یک زمان بیدار شود. میتواند وسوسه انگیز باشد که به کودکان در آخر هفته ها و تعطیلات اجازه داد که دیر به خواب بروند، اما این کار ساعت درونی بدن را سردرگم میکند و خواب را حتی پس از آخر هفته و تعطیلات مختل مینماید. اگر ساعت خواب به دلیل تعطیلات و سفر بهم بریزد، آن را با اختلاف 15 دقیقه باخواب طبیعی کودک تنظیم کنید.
برای کودکانی که با تغییرات مشکل دارند و به سختی به تخت خواب میروند، برنامه رفتن به خواب را از یک ساعت قبل آغاز کنید. مراحلی را به طور منظم برای رفتن به تختخواب ایجاد کنید مانند مسواک زدن دندانها و شستن صورت، صحبت دربارهی اتفاقهای روز، خواندن یک کتاب و سپس چراغها را خاموش کنید. کمی تنوع ایجاد کنید تا کودک نسبت به این برنامهها بتواند خود را تطبیق بدهد. یک والد ممکن است همیشه کتاب بخواند، اما میتواند کتابهای دیگری در طول هفته بخواند. ممکن است خواندن داستان دربارهی به خواب رفتن برای کودک آرامبخش باشد، برای بعضیها، یک برنامه ریزی تصویری برای هر گام داشته باشید. در حالی که ما باور داریم فعالیتهای شبانه باید آرام و بی سر و صدا باشد، بعضی کودکان قبل از اینکه بتوانند به خواب بروند نیاز به ورودی شدید دهلیزی و حس عمقی دارند. ممکن است یک والد متوجه شود که کودک راحتتر به خواب میرود که برای مثال برنامه خود را با پریدن روی تخته پرش کوچک خود شروع کند یا چند ردیف پله را بالا برود و سپس دندانهای خود را مسواک بزند و پیژامههای خود را بپوشد و ادامه.
معمولا حمام قبل از خواب برای کودکان آرامش بخش است زیرا آب فشار عمقی فراهم میآورد. اگر کودک از آب حمام میخورد، والد میتواند به آب نمک بهداشتی اضافه نماید، از آن جایی که منیزیوم به شل کردن عضلات کمک میکند و خواب را تحریک مینماید. با این وجود، بعضی کودکان توسط یک حمام قبل از خواب زیادی تحریک میشوند. در این صورت، آنها باید زودتر یا در صبح حمام کنند.
بسیاری از کودکان و بزرگسالان خود را از طریق دهان آرام میکنند. اگر کودک نیاز به آدامس جویدنی داشته باشد، شست خود را بمکد، خود را گاز بگیرد یا به طور مکرر اشیاء غیر خوردنی را در دهان خود قرار دهد، است از یک آرامشبخش دهانی استفاده کند. (اسباب بازیهای دهانی)
علائم و نشانه‌های بیخوابی در کودکان
تغییر در الگوی خواب کودک – مثل دیرتر خوابیدن از زمانی که انتظار دارید – همیشه نشانه‌ی یک مشکل خواب نیست.
اما اگر نگران هستید که فرزندتان ممکن است دچار بیخوابی شده باشد، می‌توانید به علائمی که هنگام خوابیدن، در طول شب و در طول روز بروز میکند توجه کنید.
نشانه‌های بیخوابی هنگام خواب و شب
کودک شما ممکن است دچار بیخوابی باشد اگر:
-از رفتن به رختخواب خودداری میکند.
-مدت زیادی طول می‌کشد تا به خواب برود.
-اغلب از رختخواب بیرون می‌آید و درخواست چیزهایی میکند (مثل آب یا داستان).
-احساس خستگی میکند اما وقتی به تخت میرود، ناگهان بیدار و پرانرژی میشود.
-در طول شب چندین بار بیدار میشود و نمی‌تواند دوباره بخوابد.
نشانه‌های بیخوابی در طول روز
ممکن است کودک شما بیخوابی داشته باشد اگر:
-صبح‌ها بیدار شدن برایش دشوار است یا از برخاستن امتناع میکند.
-در طول روز مدت زیادی چرت می‌زند یا در مدرسه به خواب میرود.
-برنامهی خواب و بیداری‌اش هر روز متفاوت است.
-در طول روز احساس خستگی یا کم‌انرژی بودن دارد.
-در تمرکز یا به‌خاطر سپردن مطالب مشکل دارد.
علت‌های بیخوابی در کودکان
بیخوابی میتواند دلایل گوناگونی داشته باشد، از جمله:
-وابستگی‌های خواب : مانند کودکانی که بدون شیشه شیر، حضور والدین یا موسیقی نمی‌توانند بخوابند.
-رفتارهای نادرست قبل از خواب :مثل استفاده‌ی زیاد از وسایل الکترونیکی یا نداشتن زمان کافی برای آرام شدن پیش از خواب.
-مشکلات هیجانی : از جمله استرس، اضطراب یا افسردگی در کودکان و نوجوانان.
-عوامل محیطی : مانند محیط خواب گرم، پرنور یا پر سر و صدا.
-بیماری‌های جسمی : مانند آسم، اگزما، وقفه‌ی تنفسی در خواب یا سندرم پای بی‌قرار.
-بیماری‌های کوتاه‌مدت : مانند سرماخوردگی یا عفونت گوش که مانع خواب راحت میشوند.
-داروها : بعضی داروها ممکن است باعث هوشیاری بیشتر شوند، مثل داروهای ضدافسردگی، قرصهای سرماخوردگی یا داروهای درمان ADHD.
-کافئین : موجود در نوشابه، نوشیدنی‌های انرژی‌زا، چای، قهوه یا شکلات.
راحتی اتاق، لباسها، و تخت خواب
سر و صداهای محیط را با نسبتا ساکت نگه داشتن خانه با استفاده از یک دستگاه ایجاد صدای سفید، سی دی، برنامهی آیفون صدای سفید، یا فن، یا ضد صدا کردن اتاق و نصب پنجرههای دو جداره به حداقل برسانید. در آپارتمانهای پر سر و صدا، کودکان دچار حساسیت صدایی بالا – مخصوصا نوزادها و کودکان که به تازگی به سرپرستی گرفته شدند – ممکن است در واقع نیاز به پنجره های ضد صدا داشته باشند که سر و صدای بیرون را کاملا حذف میکند.
از یک چراغ خواب یا اگر کودک ترجیح میدهد از لامپ روی میزی بسیار کم نور استفاده کنید. البته، یک کودک دارای حساسیت ممکن است در اتاقی که کاملا تاریک باشد بهتر بخوابد. ممکن است نیاز باشد در خانه پنجرههای دودی نصب شود و اطراف در اتاق خواب را درزگیری کنند تا از نفوذ نور به درون جلوگیری شود. یک حوله ی تا شده برای این کار مناسب است اما ممکن است در حین شب اگر نیاز به بیرون رفتن باشد، این کار را برای کودک دشوار بکند.
مطمئن شوید اتاق خیلی گرم یا خیلی سرد نیست. تلاش خود را بکنید تا جلوی ویبره ی دستگاه تهویه هوا و صدای رادیاتور را بگیرید. اگر هوا خشک باشد از یک مرطوب کننده ی هوا و اگر هوا مرطوب باشد از یک رطوبتگیر هوا استفاده کنید. به فکر استفاده از یک تصفیه کننده ی هوا با یک فیلتر باشید تا حساسیتهای هوازی را کاهش دهد.
بیشتر کودکان رختخواب تمام نخ و پیژامه های نخی یا از پشم گوسفند را با مارکها و برچسبهای کنده شده و بدون کمربندهای کشی ترجیح میدهند.
کودکان، نوجوانان و بزرگسالانی که در طول شب دچار گرمای زیاد میشوند ممکن است از ملافه های خاصی خوششان بیاید. که باید از ملافه هایی که زود خشک میشوند و با دوام هستند، استفاده کنید.
حتما بررسی کنید که تشک ناصاف، زیادی سفت یا زیادی نرم نباشد. بعضی کودکان ورودی هوشیاری بدنی و لامسهای لازم که به خواب رفتن و در خواب باقی ماندن کمک میکند را از یک ملافه ی وزندار دریافت میکنند. بعضی کودکان خوابیدن در یک کیسهی خواب را به دلیل ورودی بیشتر حس عمقی بسیار دوست دارند. میتوان بسیاری از موارد راحتی در خواب مانند کیسه ی خواب، ملافه های وزندار، بالش های ارتعاشی و دستگاه های تولید صدای سفید را به صورت آنلاین تهیه کرد.
روشهای مختلف خواب کودک
- چرت زدنهای روزانه را حذف کنید یا کاهش دهید، چون ممکن است با خواب شبانه مداخله کنند.
- اگر کودک نسبت به بو حساس باشد، کیسه ی زباله را قبل از زمان خواب به بیرون ببرید و بوهای آشپزی را حذف کنید. از شوینده های لباس بدون بو بر روی پیژامه ها و رخت خواب استفاده کنید و در کل از نرم کننده های پارچهای استفاده نکنید چون باقی مانده مواد بو به جا میگذارد.
- از ایجاد اتاق خواب برای کودک به عنوان یک محل برای فعالیتهای جالب و پر از فعالیت جلوگیری کنید، اتاق خواب را تنها برای خواب نگه دارید.
- اتاق را با رنگهای آرامشبخش دکور کنید و از کاغذ دیواری و موکت طرحدار اجتناب کنید اگر کودک به طور بصری تحریک میشود از کاغذ دیواری و موکت طرحدار اجتناب کنید.
- داروهایی همچون آنتی هیستامین ها، محرکها، و متعادل کننده های روانی قادرند به طور مستقیم بر خواب تأثیر بگذارند. با متخصص کودکان یا متخصص داروهای روانی همکاری کرده تا بهترین برنامهی دوز داروهای لازم را ایجاد کنید. از محصولات دارای کافئین چون شکلات، کاکائو داغ، چای سرد، نوشیدنی کولا و قرصهای ضد درد تا حداقل 6 ساعت قبل خواب اجتناب کنید.
- ممکن است والدین از ملاتونین ترکیبی استفاده کنند. ملاتونین هورمونی است که به طور طبیعی توسط غدهی اپیفیز ترشح میشود که به تنظیم چرخه های خواب- بیداری کمک میکند. یافته ها نشان میدهد که داروهای دارای ملاتونین، که به صورت اسپری یا قرص موجود هستند، مطمئن بوده و اغلب برای کودکان، بخصوص کودکان اوتیسم مؤثر هستند.
- به والدین یادآوری کنید که خود از این روشها استفاده کنند. مراقبی که خودش استراحت کرده باشد از یک فرد خسته برای کمک به خواب رفتن بسیار بهتر است.
منبع: raisingchildren.net.au
سوالات متداول:
بهترین روشهای خانگی برای درمان بیخوابی در کودکان کدام‌اند؟
روشهای ساده‌ای مانند ایجاد روتین خواب منظم، حمام آب گرم قبل از خواب، استفاده از نور ملایم، پخش صدای سفید یا موسیقی آرام و دوری از وسایل دیجیتال حداقل یک ساعت قبل از خواب میتواند در بهبود خواب کودک بسیار موثر باشد. همچنین خواندن کتاب داستان یا لالایی آرام، حس امنیت و آرامش را افزایش میدهد.
آیا دارودرمانی برای بیخوابی کودکان مناسب است؟
دارودرمانی در کودکان تنها در موارد خاص و با نظر مستقیم پزشک توصیه میشود. استفاده خودسرانه از داروهای خواب‌آور برای کودکان بسیار خطرناک است و میتواند عوارض جدی ایجاد کند. بیشتر مواقع، با اصلاح سبک زندگی، تغذیه و مشاوره روانشناسی میتوان بیخوابی کودک را بدون دارو درمان کرد.
برچسب‌ها:اختلال خواب نوزادان و کودکان, خواب, ماساژ درمانی