روز: جولای 18, 2022

یکپارچگی حسی بویایی

باتوجه به تحقیقات اخیر ، سیستم بویایی ابتدایی­ ترین حسی است که خطر را در اطراف محیط برای ما تشخیص می­دهد مثل غذاهای فاسد ، دود ، و بسیاری از مواد سمی دیگر . در طول روز ، مولکول­های بویایی که در فضا در جریان هستند ، به دماغ ما وارد می­شوند . هنگامی­که می­خواهیم چیزی را بیشتر بو کنیم، حجم بیشتری از آن مولکول­ها را وارد حفره بینی خود می­کنیم که گیرنده­ های شیمیایی تکانه ­هایی به قسمت بویایی ارسال می­کنند. متفاوت با سایر اطلاعات حسی ، فقط حس بویایی پیام­ها را مستقیم به سیستم لیمبیک مغز ارسال می­کند و بلافاصله احساسات و خاطرات راه ­اندازی می­شوند. اختلال در یکپارچگی حس بویایی موجب مشکلات تغذیه ای و بی قراری در کودکان می گردد. مرکز درمان اختلال پردازش حسی در زمینه حساسیت حس بویایی با تمرینات کاردرمانی حسی و حساسیت زدایی برطرف می گردد.

مفهوم یکپارچگی حسی بویایی

اختلال یکپارچگی حسی در حس بویایی به شرایطی گفته می‌شود که مغز کودک نمی‌تواند اطلاعات بویایی را به‌درستی پردازش یا سازمان‌دهی کند. این حس، نخستین و قدرتمندترین سیستم هشداردهنده بدن نسبت به خطرهایی مانند غذاهای فاسد یا گازهای سمی است که سیگنال‌هایش مستقیماً از گیرنده‌های بویایی به سیستم لیمبیک ارسال می‌شود و بلافاصله احساسات و خاطره‌ها را فعال می‌سازد 
در کودکانی که اختلال یکپارچگی حسی بویایی دارند، ممکن است نسبت به بوهای معمولی واکنش‌های غیرطبیعی از جمله بی‌قراری، تهوع یا بی‌اعتمادی نشان دهند. در مقابل، برخی دیگر حس بویایی ضعیفی دارند و از این رو سلامت و اشتهایشان آسیب می‌بیند، چراکه ممکن است بوی دود یا غذاهای فاسد را حس نکنند و دچار خطر شوند

جهت تماس با کلینیک کاردرمانی و گفتاردرمانی جناب آقای دکتر صابر (کلینیک توانبخشی پایا در پاسداران ، کلینیک توانبخشی غرب تهران در سعادت آباد) باشماره 09029123536 تماس حاصل فرمایید.

هنگامی­که درمورد بو فکر می­کنید ، احتمالا به بوی گل رز ، پای سیب یا سگ بدبوی خود فکر می­کنید. قطعا هرچیزی و هرکسی یک بوی مخصوص به ­خود را دارد ، که بیشتر ما می­ آموزیم که چگونه از به­ خاطر آوردن بوها جلوگیری کنیم مگر اینکه بوی عطر خوشبو یا زننده خاصی را داشته باشند.

حساسیت بیش­ ازحد حسی بویایی

کودکی با فعالیت بیش ­ازحد سیستم پردازش حس بویایی ممکن است به­ صورت رگباری بوها و پاسخ­های قوی از بوهایی که دیگران از آن لذت می­برند را تجربه کند ، همچنین او متوجه است اما آن را تحمل می­کند ، یا ممکن است به­ صورت آگاهانه از آن اطلاع نداشته باشد. بوی بدن و نفس سایر افراد  یا بوی ادکلن­ها و لوسیون­ هایی که به­ کار می­برند ممکن است برای کودکی با حساسیت بالای حسی منزجرکننده باشد. بوی یکسری از غذاهای ویژه ممکن است سبب ایجاد حالت تهوع درچنین کودکی گردد. این کودک ممکن است به بوی تجهیزات پاک ­کننده ، محافظت­کننده­ های بدن و گازهای تولیدشده از فرش و مبلمان تازه بسیار حساس باشد. سوپرمارکت­ها ، رستوران­ها ، و تجمع­های روزهای تعطیل که بوی غذاها و بوهای مختلف افراد مختلفی درآن وجود دارد بسیار برای کودک آسیب­ زننده است. در بین تنوع مواد شوینده لباس هم­کلاسی­ها ، بوی اتاق رختکن و بوی جوراب در باشگاه ، غذاهای متنوع و درب باز سطل آشغالی که در کافه­ تریا قرار دارند و سینی­ ها را درآن خالی می­کنند علاوه­ بر بوی مواد پاک ­کننده ، بوی فضاهای مدرسه می­تواند بسیار ناخوش­ آیند باشد. داخل استخر ، باغ­ وحش و پمپ­ بنزین می­تواند به جهنمی برای بینی­ های حساس تبدیل شود. بویایی حساس درهنگامی­که فرد دچار سردردهای میگرنی است ، فزونی می­یابد.

حس بویایی پایین و جست­ وجو گری حسی

برخی افراد دارای حس پایین بویایی هستند . آن­ها نمی­توانند به­ راحتی بوی عطرها را حس کنند و ممکن است اشتهای آن­ها کاهش یابد . چراکه آن­ها بوهایی مثل بوی دود را حس نمی­کنند ، ممکن است امنیتشان دچار مشکل شود. در موارد نادر از کاهش حس بویایی و عدم داشتن بویایی به ­طورکامل درک بو از بین می­رود یا کاهش می­ یابد ، که ممکن است در آسیب­های عصب کرانیکال ، عفونت­های تنفسی، ضربه مغزی ، داروهای ویژه و دیگر شرایط به ­وقوع بپیوندد.

چون حس بویایی آن­ها بسیار ضعیف شده است ، کودکان دارای حس پایین بویایی اشیا را برای کشف بویایی و تحریک بیشتر بو می­کنند. یک کودک ممکن است مداد را قبل­ از اینکه از آن استفاده کند ، کتابی را قبل از خواندن ، یا حیوانی را که از آن نگه­داری می­کند را بو بکشد. علاوه­ براین ، عده ­ایی ممکن است سایر افراد را برای به­دست ­آوردن حس قوی­تر بو بکشد . این اتفاق بیشتر در کودکانی با مشکلات شناختی یا طیف اختلالات اوتیسم دیده می­شود که آن­ها شیوع بیشتری از حس پایین بویایی دارند.

برخی از کودکان به ­صورت فعال به­ دنبال عطرهای بسیارقوی از طریق روش­های نادرستی می­پردازند. برای مثال ، یک نوجوان با ناتوانی هوشی که در خانه ­های حمایتی زندگی می­کند ، می­دود تا قوطی­ های آشغال را درهر زمانی­که بتواند و بشود ، بو بکشد ، اگر ازاین حرکات آنها جلوگیری نکنیم ، دور چمن می­چرخد تا خود را اشباع کند. این پسر آموخته است که گاهی ویکس­واپوراب را قبل از ورود به گروه پیاده­ روی بو بکشد. مواد روغنی ضروری باشدت بویایی کمتر ممکن است باعث شود که از طریقی درآن پیش­قدم شود و خود را تحریک کند تا نیازهای بویایی غیرقابل خود را ارضا کند.

بیش‌حسی بویایی در کودکان

بیش‌حسی بویایی زمانی رخ می‌دهد که کودک نسبت به رایحه‌های معمولی حساسیت شدید نشان دهد. حتی بوی بدن دیگران، عطر یا بوی محیط مدرسه می‌تواند برای او ناخوشایند و تحریک‌گر باشد و موجب حالت تهوع و اضطراب شود این حساسیت ممکن است در مکان‌های شلوغ مانند رستوران‌ها، سوپرمارکت یا اتاق رختکن بسیار شدید شود، به‌ویژه اگر کودک دچار سردرد میگرنی نیز باشد که آن را تشدید می‌کند

 پیامدها و خطرات اختلال بویایی

بازداری یا پاسخ‌دهی غیرطبیعی به بو می‌تواند تأثیرات جدی بر تغذیه، ایمنی و روابط اجتماعی کودک داشته باشد. حساسیت بالا ممکن است باعث پرهیز از غذاهای خاص یا دشواری در محیط‌های گروهی شود. از سوی دیگر، کم‌حسی بویایی خطراتی مانند عدم تشخیص دود یا گاز سمی را به همراه دارد 
افت اشتها، سردرگمی، خستگی مفرط، و مشکلات تغذیه‌ای از جمله پیامدهای شایع هستند، و این می‌تواند روی رشد جسمی و ذهنی کودک اثرات منفی داشته باشد.

سوالات متداول:

1- چگونه کم‌حسی بویایی در کودک دیده می‌شود؟
عدم واکنش به بوهای مهم مثل دود، یا رفتارهایی مثل بو کردن اشیاء برای تحریک حس بویایی.

2- آیا این اختلال فقط در کودکان دیده می‌شود؟
رایج‌تر در کودکان است، اما بزرگسالان هم ممکن است دچار اختلال یکپارچگی حسی بویایی شوند