مشکلات رفتاری کودکان مبتلا به اوتیسم شامل حیطه های مهارت‌های اجتماعی، ارتباطات، عملکرد آکادمیک و مهارت‌های سازگاری، مثل مهارت‌های حرکتی ظریف و درشت، آماده‌سازی و مصرف غذا، استفاده از سرویس بهداشتی، لباس پوشیدن، بهداشت شخصی، توانائی پیداکردن مسیرشان در اطراف خانه و جامعه می‌شود، مهارت‌هایی که برای پیداکردن شغل و درک مفاهیمی مثل زمان و پول لازم هستند. رفتاردرمانی اوتیسم با استفاده از تکنیک های مختلف درمانی به درمان کودکان اوتیسم می پردازد. مربی اوتیسم در رفتاردرمانی در منزل اوتیسم به صورت تخصصی برای هر کودک اوتیسم روش و برنامه مجزایی طراحی می کند. مرکز اوتیسم دکتر صابر با تکیه بر تبحر متخصصین رفتاردرمانی این مرکز بهترین نتیجه درمانی را برای کودکان اوتیسم رقم می زنند. رضایت مراجعین این مرکز بهترین مشوق برای گسترش فعالیت های ما در حیطه کودکان اوتیسم است.
جهت تماس با کلینیک کاردرمانی و گفتاردرمانی جناب آقای دکتر صابر (کلینیک توانبخشی پایا در پاسداران ، کلینیک توانبخشی غرب تهران در سعادت آباد) باشماره 09029123536 تماس حاصل فرمایید.
آنالیز رفتار کاربردی
آنالیز رفتار کاربردی شیوه‌ی رفتاری است که بیش از ۴۰ سال با موفقیت رضایت‌بخشی به کار برده شده است. این روش بر اساس اصول بنیادی شرطی شدن عامل (وجود ارتباط بین تحریک و پاسخ) است، همچنین مطلب مهم دیگر از دستورالعمل‌های رفتاری این مداخله این است که در تغییر یک مشکل یا رفتار ناخواسته در پایان مداخله کمک می‌کند.
آنالیز رفتار کاربردی بر اساس مشاهداتی است که اوتیسم را به‌عنوان یک سندرم نقص رفتاری و واکنش‌های مفرط که پایه و اساس نورولوژیکی دارند اما می‌تواند به طور قابل‌ملاحظه‌ای کنترل شود، در نظر می‌گیرد مخصوصاً، ABA روی آموزش سیستماتیک واحدهای رفتاری کوچک و قابل‌اندازه‌گیری تاکید دارد. داشتن یک هدف علمی که بر مبنای اندازه‌گیری‌های قابل‌اعتماد باشد و ارزیابی هدف در حین مشاهده رفتاری که می‌خواهید آن را اصلاح کنید؛ ضروری است. به‌منظور اندازه‌گیری معتبر تغییر در رفتار، ابتدا باید آن را به‌درستی درک و تعریف کنید. رفتار معین، مثل تماس چشمی، می‌تواند به‌آسانی تعریف شود چون آنها عینی و قابل‌درک هستند، آنها میزان قابل‌اندازه‌گیری دارند و می‌توانند به‌آسانی درک شوند. هرچند، ابهامات رفتار پیچیده و چندبعدی مثل خشم، افسردگی و پرخاشگری وجود دارد که شما ممکن است بخواهید اصلاح یا آن را از بین ببرید. به‌منظور ثبت مستقیم تکرار، مدت و متغیرهای قابل‌اندازه‌گیری دیگر رفتار، ابتدا باید آن را با اصطلاحات قابل‌مشاهده و قابل‌سنجش تعریف کنید. برای مثال، رفتار پرخاشگرانه می‌تواند این‌گونه تعریف شود: تلاش، وقوع با نمونه‌های گازگرفتن، نیشگون، هل دادن و کشیدن مو.
شروع تعاملات اجتماعی با همسالان می‌تواند این‌گونه تعریف شود: ارتباط چشمی با همسالان و استفاده از اشارات ارتباطی مناسب، زمانی که در تعریف این رفتارها با روشی هدفمند و قابل‌قبول موفق شوید، بعد می‌توانید آنها را مشاهده کنید و نتیجه‌گیری کنید آیا بعد از اجرای اقدام درمانی رفتاری بهبود پیدا کرده است و مدرک متقاعدکننده‌ای برای تأیید ادعایتان ارائه کنید. رفتارهایی که می‌خواهید تغییر دهید معمولاً در تاریخچه‌ای ارزیابی می‌شود که آنها مشاهده شده‌اند معمولاً خانه، مدرسه و جامعه بزرگ‌تر.
یک پروتکل کامل از یک اقدام درمانی مؤثر توسط (1991) Sulzer-Azaroff and Mayer اجرا شده است:
انتخاب رفتاری که می‌خواهید بهبود دهید (برای مثال، عدم ارتباط چشمی)؛
شناسایی و تعریف اهداف مطلوب (برای مثال، افزایش تکرار و مدت ارتباط چشمی)
تعریف راهی برای اندازه‌گیری رفتارهایی که مطالعه می‌کنید (برای مثال، ثبت چقدر کودک در محیط‌اش به مردم نگاه می‌کند و زمان و مدت این ارتباط چشمی)
ارزیابی سطح متداول عملکرد (برای مثال، داشتن یک مرجع؛ اگر بخواهید قادر به نتیجه‌گیری باشید که آیا اقدام درمانی مؤثر بوده است، شما باید مدت و تکرار ارتباط چشمی را قبل از اقدام درمانی بدانید)؛
طراحی و اجرای اقدام درمانی مناسب برای تغییر رفتار مشکل‌دار با آموزش مهارت‌های جدید (برای مثال پاداش به کودک هر زمان که او به چشم‌های شما نگاه می‌کند با دادن چیزی که او می‌خواهد)؛
ارزیابی مستمر رفتارهای هدف برای تعیین تأثیرپذیری اقدام درمانی (برای مثال، برای جمع‌آوری اندازه‌گیری، در فواصل معین، تکرار و مدت ارتباط چشمی برای تخمین آیا تغییرات مطلوب صورت‌گرفته است)؛
ارزیابی مداوم تأثیرپذیری اقدام درمانی و اصلاح مناسب برای حفظ و یا افزایش تأثیرپذیری و کارائی اقدام درمانی (برای مثال، اگر شما در افزایش تکرار و مدت ارتباط چشمی موفق نشوید، پس باید سعی در شناسایی اشتباهاتی که انجام داده‌اید بکنید و آنها را اصلاح کنید). وقتی به اهدافتان می‌رسید، شما باید مطمئن شوید که تغییر دایمی است و می‌تواند به محیط‌های دیگر و افراد دیگر هم تعمیم داده شود. برای بازگشت به مثال ارتباط چشمی، باید معین کنید که افزایش بعد از یک دوره ۳ تا ۵ماهه حفظ شده یا در مجموعه‌ای از رفتارهای کودک گنجانده شده است. همچنین شما باید آزمایش کنید آیا کودک می‌تواند ارتباط چشمی را با افراد دیگر در جاهای دیگر حفظ
کند، یعنی این مهارت که در آن تبحر پیدا کرده را به جاهای دیگر هم تعمیم می‌دهد اگر کودک به این موفقیت نرسیده باشد، پس اقدام درمانی کامل نبوده است و شما باید بیشتر روی مفهوم تعمیم‌پذیری کار کنید.
شما می‌توانید ABA را برای بررسی دامنه گسترده‌ای از مهارت‌ها و رفتارهایی بکار ببرید که مانع و صد پیشرفت کودکان مبتلا به اوتیسم هستند مثل رفتارهای پرخاشگری که با عدم درک عامل خود کودک و تأثیرات روی دیگران، مهارت‌های خود کمکی، خود انگیزشی، مهارت‌های بازی، مهارت‌های ارتباطی و مهارت‌های آکادمیک مشخص می‌شود. این قابل اهمیت است که ABA تنها به کاهش یا توقف رفتارهای نامطلوب کمک نمی‌کند بلکه رفتارهای مناسب و مطلوب را نیز تقویت می‌کند.
قبل از ارائه ABA، پیشنهاد می‌کنم یک درمان آزمایشی انجام دهید که شامل یکی از روش‌های آموزشی اساسی است و باهدف کنترل اطلاعات باارزش و فرصت‌های تعاملاتی است که معمولاً برای کودکان مبتلا به اوتیسم ارائه می‌شود. چون کودک مبتلا به اوتیسم ممکن است برای واکنش به محرک‌های مختلف هم زمان دچار مشکل شود، او باید یاد بگیرد تا به طور مؤثری در هر زمان به تعدادی از محرک‌ها واکنش نشان دهد این روش به کودکان مبتلا به اوتیسم کمک می‌کند تا فرایند یادگیری را کنترل کنند، به صورتی که به آنها کمک می‌کند در مهارت‌هایی که باید به‌صورت مؤثری عمل کنند، آسان‌تر مهارت کسب کنند. در واقع آنها به اولین مرحله موفقیت رسیده‌اند و بعد به مرحله بعدی می‌روند تا زمانی که به هدف نهایی برسند.
هر واحد آموزشی شامل ۵ مرحله پایه است که پایدار باقی می‌ماند، صرف‌نظر از مهارتی که هدف نهایی را تشکیل می‌دهد:
1. معلم با درمان گر دستورالعمل یا پرسش (انگیزه) کوتاهی ارائه می‌کند (برای مثال، روی صندلی بشین). 2. این دستور با عکس‌العملی دنبال می‌شود تا پاسخ درست را گسترش دهد (برای مثال، صندلی آنجا است برو و روی آن بشین)
٣. کودک درست یا نادرست واکنش نشان می‌دهد (پاسخ) (برای مثال، کودک تکان نمی‌خورد، یا روی کف می‌نشیند یا روی صندلی می‌نشیند)
۴. معلم با درمان گر به‌صورت مناسبی به رفتار کودک واکنش نشان می‌دهد. او پاسخ درست را با چیزی که کودک دوست دارد تقویت می‌کند – مانند خوراکی، اسباب‌بازی، بغل کردن یا تعریف – درحالی‌که او پاسخ نادرست را اصلاح یا از آن چشم‌پوشی می‌کند (برای مثال به کودکی که روی صندلی نشسته کمی شکلات می‌دهد یا به‌صورت فیزیکی کودکی را که به نشستن روی صندلی واکنش نشان نداده راهنمایی می‌کند).
5. معلم یا درمان گر رفتارهای کودک را ثبت می‌کند که به‌منظور ایجاد یک پروفایل از توانائی‌های کودک مشاهده می‌شود. این پروفایل به او کمک خواهد کرد درباره مهارت‌هایی که به کودک آموزش خواهد داد تصمیم بگیرد و آنها را طبق سطوح سختی سازماندهی می‌کند (برای مثال، کودکی با مشکلات در مهارت‌های حرکتی ظریف ابتدا باید یاد بگیرد مداد را درست نگه دارد و بعد نوشتن یا نقاشی را کنترل کند).
رفتاردرمانی اوتیسم در منزل
درباره رفتاری فکر کنید که دوست دارید به کودک مبتلا به اوتیسم یاد بدهید. چگونه از این مراحل برای اجرای هدفتان استفاده می‌کنید؟ چگونه از تقویت/ پاداش استفاده می‌کنید؟ با چه مشکلاتی مواجهة می‌شوید و چگونه با آنها برخورد می‌کنید؟
نیو سام و رینکاور (۱۹۸۹) توضیح دادند که یادگیری آموزشی گسسته می‌تواند برای تعلیم مهارت‌های پایه مثل تاکید و حفظ توجه و خیلی از مهارت‌های اجتماعی و شفاهی مفصل‌تر که برای عملکرد مستقل مهم هستند، بکار رود. این درمان با دو هدف مقدماتی شروع می‌شود: (الف) دستور یادگیری مهارت‌های آمادگی مثل توانایی نشستن روی صندلی و توجه به چیزهایی که در محیط روی می‌دهد و (ب) کاهش رفتارهایی که مانع یادگیری می‌شود مثل عدم اطاعت، بداخلاقی و پرخاشگری، همچنین یادگیری آموزشی گسسته مبنایی برای شرکت و رسیدن به مهارت‌های مشارکت اجتماعی است. به‌محض اینکه کودک یاد گرفت آرام بنشیند و توجه کند، می‌تواند مهارت‌های پیچیده‌تری مثل رفتارهای اجتماعی و ارتباطی را آموزش ببیند. آموزش مهارت‌های اجتماعی با ارتباط چشمی آغاز می‌شود (که باید معنادار باشد) و با تقلید، یادگیری از طریق مشاهده، ابراز احساس و بازی اجتماعی ادامه می‌یابد. معمولاً شما مهارت‌های اجتماعی را ابتدا با کمک به کودک برای درک شیوه نام‌گذاری اشیاء آموزش می‌دهید (برای مثال، درک اینکه چیزهای کرد که روی زمین قل می‌خورند توپ هستند)، نام‌گذاری اشیاء توسط خودش (برای مثال نشان‌دادن توپ و گفتن توپ) با استفاده از جملات کامل (برای مثال این یک توپ قرمز است) و در نهایت، به دنبال ارتباطات خودانگیخته (برای مثال نزدیک شدن به مادر و صدا زدن مامان، توپ را به من می‌دهی؟) اما این امر با دو شرط انجام می‌شود: ۱) بدون سؤال پرسیدن از کودک ۲) اگر کودک خواهان بازی با توپ است. اگر کودک نمی‌تواند صحبت کند پس او می‌تواند از شکل‌های دیگر ارتباطی استفاده کند تا مهارت اجتماعی او افزایش یابد به محضی که کودک در مهارت‌های اجتماعی تبحر یافت، یاد می‌گیرد خودش چیزهایی که می‌خواهد را ابراز کند، یعنی برای بروز رفتار مناسب پاداش بگیرد. بعد، کودک باید توانائی ارتباط با دیگران غیر از مادرش و در محیط‌های دیگر غیر از خانه را تعمیم دهد. ازاین‌رو کودکان مبتلا به اوتیسم معمولاً بی‌اختیار از محیط یاد نمی‌گیرند، شما باید تقریباً هر چیزی را که آنها باید انجام دهند به آنها یاد دهید، حتی اگر معتقدید بدیهی است.
