مشکلات ارتباطی کودکان اوتیسم

مشکلات ارتباطی کودکان اوتیسم یکی از مشکلات اساسی این کودکان است که توانایی های یادگیری کودک را به شدت تحت تاثیر قرار می دهد. کودک اوتیسم با مشکل ارتباطی نمی تواند آموزش های لازم را مانند یک کودک عادی، از محیط مدرسه و مهد کودک دریافت نماید. مرکز توانبخشی اوتیسم تهران دکتر صابر، در زمینه ایجاد ارتباط اجتماعی مناسب در کودکان اوتیسم با بهره گیری از خدمات گفتاردرمانی و کاردرمانی اوتیسم، بازی درمانی و رفتاردرمانی به فعالیت مشغول می باشد. اتاق سنسوری روم، اتاق بهبود مهارت های شنیداری و… در جهت بهبود درک گفتاری کودک و چگونگی ایجاد ارتباط صحیح در کودکان اوتیسم و درمان مشکلات اوتیسم بسیار موثر می باشد.

جهت تماس با کلینیک کاردرمانی و گفتاردرمانی جناب آقای دکتر صابر (کلینیک توانبخشی پایا در پاسداران ، کلینیک توانبخشی غرب تهران در سعادت آباد) باشماره 09029123536 تماس حاصل فرمایید.

برخی از مشکلات ارتباطی رایج در اوتیسم

برای کودکان اتیستیک این سخت است که درک کنند؛ ارتباط چگونه عمل می‌کند. این مسئله سخت‌ترین چیزی است که شما باید به کودک اوتیسمی یاد دهید و شما نمی‌توانید صرفاً با استفاده از تصاویر و سمبل‌ها به آن دست یابید. برای مثال، گانز و همکاران (2008) گزارش کردند که کودکان اوتیسمی که در PECS تبحر پیدا کرده‌اند ایجاد لغات قابل فهم را کنترل و مدیریت نمی‌کنند. سیستم ارتباطی مبادله تصویر به آسانی استفاده می‌شود و نیاز به تجهیزات یا اموزش گران ندارد. بعضی وقت‌ها ممکن است کودکانی را ببینید که کتاب مصورشان را با خودشان در مکان‌های عمومی همراه دارند تا خواسته و نیازهایشان را بیان و برآورده کنند اما لازم نیست کاملاً ارتباط برقرار کنند. شما می‌توانید از PECS برای معرفی مفهوم انتخاب استفاده کنید – برای نمونه با غذا. وقتی شما درک ارتباط با سمبل‌ها تا غذا را ایجاد کردید، پس می‌توانید آن‌ها را برای نشان دادن انتخاب‌های موجود به کار ببرید و کودک اوتیسمی را تشویق به ارتباط برای انتخاب دلخواه بکنید. شما می‌توانید جدولی از انتخاب‌ها برای بازی یا فعالیت تفریحی به کار برید و می‌توانید کودک را تشویق نمایید که فعالیت موجود را انتخاب نمایید (به جای آن که صرفاً در یک فعالیت واحد، کم تأثیر و متداوم قرار بگیرد). با این روش شما به کودک نشان می‌دهید که او می‌تواند مقداری تأثیر و کنترل روی محیط داشته باشد، بنابراین احساس اعتماد به نفس و امنیت را در او افزایش می‌دهید. زمانی که یاد می‌دهید چگونه انتخاب کند در درک مفاهیم رد یا تأیید مفید است که باید در مراحل اولیه رشد تبحر پیدا کند. کودکان اوتیسمی چه زبانی یا غیرزبانی ممکن است از سمبل‌های بصری در برنامه‌های فردی که ترتیب امور روتین روزانه را ترسیم می‌کنند سود ببرند. در این روش، شما می‌توانید از کج خلقی پرهیز کنید. به علاوه تکمیل مستقل فعالیت‌های معین مثل لباس پوشیدن را تشویق کنید. می‌توانید نمودارهایی برای استفاده آن‌ها در خانه، مدرسه یا محل کار یا در مکان زندگی مستقل درست کنید. سمبل‌های بصری دنیا را مرتب و قابل پیش‌بینی می‌سازند و رفتار دلخواه را تشویق می‌کنند. همچنین می‌توانید درک را تقویت کنید که بعضی فعالیت‌ها تمام می‌شود و رفتن به فعالیت بعدی اهمیت دارد. زمانی که کودک اوتیسمی فعالیتی که انتخاب کرده است را تکمیل می‌کند، پس می‌تواند یاد بگیرد تا سمبل‌های مربوطه را در یک جعبه قرار دهد و با فعالیت بعدی ادامه دهد در این مرحله باید ذکر شود که بیشتر این ارکان از TEACCH گرفته شده‌اند. پاندی و فراست (1994) اعلام کردند که 60 درصد کودکان با حداکثر سن 5 سال که PECS را به مدت بیشتر از یک سال به کار بردند در نهایت رشد کلامی پیدا کردند. درصد پیش‌دبستانی‌هایی که رشد کلامی مستقلی داشتند قبل از تکمیل اولین سال استفاده از PECS به طور قابل توجه‌ای کمتر بودند (تقریباً 10 درصد). به علاوه، آن‌ها اعلام کردند که در ابتدا برخی از کودکان کلام را فقط در ترکیب با PECS به کار بردند. گانز و سیمسون (2004) ذکر کردند که PECS به کودکان اوتیسمی کمک می‌کند تا تعداد لغاتی را که با ساختاری گرامری پیچیده‌تری به کار می‌برند افزایش دهند. برخی کودکان دیگر کلام‌شان هم در تعداد کلمات و پیچیدگی ارتباطی از طریق PECS بهبود پیدا کرد. باندی و فراست (1994) توصیه کردند که PECS به عنوان یک ابزار ارتباطی حمایتی حفظ می‌شود تا زمانی که کودک قادر باشد به همان اندازه مؤثر بدون آن ارتباط برقرار کند. پیشرفت‌های کودک این تصمیم را تعیین خواهد کرد که آیا PECS مورد استفاده قرار گیرد یا خیر؟
این ادعا کاملاً خودسرانه است، چون مشخص نیست آیا زبان کودکان اوتیسمی به دلیل PECS رشد پیدا کرده یا به دلیل برنامه‌های آموزشی دیگر که هم‌زمان شرکت می‌کردند یا به دلیل این که آن‌ها بزرگ شده‌اند و ارتباط مؤثرتری را شروع کرده‌اند. کار و فلچی (a2007) گزارش کردند که کودکان در گروه PECS رشد پیوسته‌ای در شروع یا واکنش به ارتباطات کارکنان بعد از آموزش فشرده نشان دادند، در حالی که فقط یک کودک در گروه کنترل افزایش حداقل مشابهی را اثبات کرد.

دیگر مشکلات ارتباطی اوتیسم

کودکان مبتلا به اوتیسم اغلب به نظر می ‌رسد در دنیایی خصوصی زندگی می ‌کنند که در آن توانایی محدودی برای برقراری ارتباط موفق و تعامل با دیگران دارند. کودکان مبتلا به اوتیسم ممکن است در توسعه مهارت ‌های زبانی و درک آنچه دیگران به آن ها می ‌گویند، مشکل داشته باشند. آن ها همچنین اغلب در برقراری ارتباط غیر کلامی، مانند از طریق حرکات دست، تماس چشمی و حالات چهره، مشکل دارند. توانایی این کودکان در برقراری ارتباط و استفاده از زبان به رشد فکری و اجتماعی آن ها بستگی دارد. برخی از کودکان اوتیسم ممکن است نتوانند با استفاده از گفتار یا زبان ارتباط برقرار کنند و برخی ممکن است مهارت ‌های گفتاری بسیار محدودی داشته باشند. برخی دیگر ممکن است دایره لغات غنی داشته باشند و بتوانند در مورد موضوعات خاص با جزئیات زیاد صحبت کنند. بسیاری از آن ها با معنا و ریتم کلمات و جملات مشکل دارند. آن ها همچنین ممکن است نتوانند زبان بدن و معانی لحن‌ های مختلف صدا را درک کنند. در مجموع، این مشکلات بر توانایی کودکان مبتلا به اختلال اوتیسم برای تعامل با دیگران، به ویژه افراد هم سن و سال خود، تأثیر می ‌گذارد. اغلب، کودکان مبتلا به اوتیسم که می‌ توانند صحبت کنند، چیزهایی می ‌گویند که بی ‌معنی هستند یا به مکالماتی که با دیگران دارند، ارتباطی ندارند. یک کودک اوتیسم ممکن است کلماتی را که شنیده است به طور مداوم تکرار کند – وضعیتی که اکولالیا نامیده می ‌شود. اکولالیا زمانی رخ می ‌دهد که کودک کلماتی را که کسی تازه گفته است، تکرار می ‌کند. برخی از کودکان مبتلا به اختلال طیف اوتیسم با صدای زیر یا آهنگین صحبت می ‌کنند یا از گفتار ربات ‌مانند استفاده می‌ کنند. کودکان دیگر ممکن است از عبارات کلیشه‌ ای برای شروع مکالمه استفاده کنند. به عنوان مثال، یک کودک ممکن است بگوید “اسم من تام است”، حتی زمانی که با دوستان یا خانواده صحبت می ‌کند. برخی دیگر ممکن است آنچه را که در برنامه‌ های تلویزیونی یا تبلیغات می‌ شنوند، تکرار کنند. کودکان مبتلا به اوتیسم اغلب نمی‌ توانند از حرکات – مانند اشاره به یک شی – برای معنا بخشیدن به گفتار خود استفاده کنند. آن ها اغلب از تماس چشمی نیز اجتناب می ‌کنند، که می‌ تواند باعث شود آن ها ب ی‌ادب، بی ‌علاقه یا بی ‌توجه به نظر برسند. بدون حرکات معنی ‌دار یا سایر مهارت ‌های غیر کلامی برای تقویت مهارت ‌های زبان شفاهی خود، بسیاری از این کودکان در تلاش برای بیان احساسات، افکار و نیازهای خود ناامید می ‌شوند.

رویکرد مشترک در بهبود مشکلات ارتباطی کودکان اوتیسم

کودکان دارای اوتیسم با اختلالات ارتباطی کاربردی اجتماعی، و سایر موارد مرتبط ناتوانی در برخورد با مهارت‌های اجتماعی از رویکرد مشترک بهره می‌برند. گفتاردرمانگرها و کار درمانگرها بینش مشترکی را هم در زمینه ارزیابی و هم درمان ارائه می‌دهند.

هرچند همه اعضاء تیم، می‌توانند با آموزش مهارت‌های اجتماعی کمک کنند، گفتاردرمانگر‌ها و کاردرمانگرهای اوتیسم به طور خاص آموزش دیده‌اند تا مهارت‌های اجتماعی و روانی- اجتماعی را لابه‌لای آموزش‌های روانشناختی، گروه درمانی و مهارت‌های تعامل اجتماعی مرتفع کنند. پیش‌نیاز آموزش مهارت‌های اجتماعی، مهارت‌های زبانی و شناختی بنیادین است. علاوه بر این دانش اجتماعی- فرهنگی نیز لازم است. گفتاردرمانگرها و کاردرمانگرها می‌توانند با کودکان اوتیسم بر روی رشد مهارت‌های زبانشناختی و شناختی ضروری و مورد نیاز از جمله پردازش هیجانی، حافظه فعال و توجه، کارکرد اجرایی و نظریه ذهن کار کنند. افراد باید قادر به اجرای روان و راحت این مهارت‌ها در موقعیت‌های مختلف باشند تا در جهت درمان مشکلات ارتباطی کودکان اوتیسم پیشرفت حاصل گردد.

مشارکت و تعاملات مرتبط اجتماعی را می‌توان از لحظه تماس درمانگر یا مربی با فرد جهت دریافت درمان ملاحظه کرد. مهارت‌های زمان‌بندی و تعامل اجتماعی می‌تواند در طول مسیر به سمت مجموعه درمانی یا کلاس درس در حال آموزش باشد‌. مهارت‌های روزانه زندگی، دنبال کردن روزمره‌ها و دنبال کردن قوانین را نیز می‌توان در حین آماده‌سازی برای جلسات درمانی و طی انتقال به اتاق مرتفع کرد. به عنوان مثال، چنانچه لازم است دانش‌آموزان کفش‌هایشان را هنگام ورود به جلسه درمانی در بیاورند، عمل درآوردن پوشیدن و بستن بند کفش را نیز می‌توان گنجاند. پشتیبانی‌های بینایی تعبیه شده روی دستگاه ممکن است به این کار کمک بیشتری کند، مثلاً اپلیکیشن تحلیل تکالیف که دستورالعمل را به همراه پشتیبانی‌های بینایی یا از طریق استفاده از عکس‌های دیجیتالی از قبل تهیه شده از جزئیات هرمرحله تکلیف مد نظر، که توسط خود دانش‌آموز اجرا شده، فراهم می‌کند. دانش آموز می‌تواند صرفاً با لمس صفحه، یا کشیدن انگشت روی تصاویر در هر بار یکی بعد از دیگری به عکس‌ها دسترسی پیدا کند.

مزایای گروه درمانی در مشکلات ارتباطی کودکان اوتیسم

با همکاری در فعالیت‌ها افراد از فرصت‌های بدست آمده برای پیشبرد مهارت‌های اجتماعی سود می‌برند. از طریق ویژگی‌های عکس و فیلم در دستگاه‌های مورد استفاده، از مدل‌سازی ویدیویی می‌توان برای نشان دادن یک فعالیت استفاده کرد و از فعالیت‌ها یا اپلیکیشن‌های اضافه می‌توان برای ارائه آموزش مهارت‌های اجتماعی استفاده کرد. سپس فرصت تمرین مهارت‌های اجتماعی و تعمیم مهارت‌های آموخته شده قبلی، مانند تعریف یا نوشتن یک داستان با همدیگر، نقش بازی مهارت اجتماعی، یا از طریق بازی گیم؛ یادگیری مفاهیمی مثل نوبت گرفتن یا تداوم مکالمه به افراد داده می‌شود. پس از این فعالیت، درمانگران ممکن است، به افراد اجازه دهند تا خودشان فعالیتی را به عنوان تقویت برای تکمیل فعالیت‌های درمانی تعیین شده، انتخاب کنند. این زمان انتخاب باید در برنامه روزانه یا برنامه جزئی مربوط به جلسه به صورت بینایی، گنجانده شود.

سازماندهی
گفتاردرمانگر و کاردرمانگر به فضاهای درمانی سازماندهی شده نیاز دارند که به افراد کمک می‌کنندتا مغز، بدن و پاسخ‌های حسی‌شان را سازماندهی کنند. یک محیط سازمان‌یافته واکنش احساسی آرامی را ایجاد می‌کند. فضاهای تعیین شده باید مرزهای بینایی واضحی داشته باشند. لوازم و ملزومات باید در مکان‌های خاصی در فضاهای تعیین شده سازماندهی شوند. درمانگران درمان مشترک باید استفاده از وظایف و سیستم‌های ساختاریافته کار را برای سازماندهی کار و فعالیت ‌ها در نظر بگیرند. استفاده از پشتیبانی‌های بینایی در طول جلسه برای آماده‌سازی، اطلاع‌رسانی، آموزش و خود نظارتی در درک و خود مدیریتی کمک خواهد کرد.

نتیجه گیری
ترکیبی از گفتاردرمانی اوتیسم و کاردرمانی، رویکرد درمانی موثری را برای فرد دارای اوتیسم فراهم می‌کند همکاری درمانی بین کاردرمانگر گفتار‌درمانگر که استراتژی‌های حسی را با استراتژی‌های ارتباطی مبتنی بر شواهد تلفیق می‌کنند، به درمانگران امکان می‌دهد تا تعدیل سازی اطلاعات حسی را تحت تاثیر قرار دهند و یادگیری را بهبود بخشند اگر افراد به اندازه کافی اطلاعات حسی را تعدیل و یکپارچه کنند قادر خواهند بود برانگیختگی را حفظ کنند، توجه مطلوب را حفظ کنند، با هیجان مورد انتظار واکنش نشان دهند، و در ارتباط به عنوان یک پاسخ هدفمندانه مشارکت کنند.

منابع:

nicdc.nih.gov

سوالات متداول:

1-چرا کودکم وقتی ناراحت است به جای حرف زدن جیغ می‌زند؟
چون راه‌های ارتباطی جایگزین را بلد نیست. روش‌های ساده بیان احساسات را آموزش دهید

2-چرا فرزندم فقط از عبارات تکراری استفاده می‌کند؟
این “اکولیلیا” است. با مدل‌دهی جملات جدید و پرسش‌های ساده به او کمک کنید