به علت مشکلات مختلف کودکان اوتیسم نظیر توجه پایین و در خود ماندگی فضای آموزش برای کودکان اوتیسم باید به صورت خاص طراحی شود. در فضای آموزشی کودکان اوتیسم روش های آموزشی به شکل برنامه ای سازمان یافته برای کودک است تا بر اساس آن بتواند اطلاعات قابل درک را به دست آورد. با استفاده از سیستم کاری تنظیم شده برای فرد، وی قادر خواهد بود که به صورت مستقل کار کند، دقیقا همان گونه که بزرگسالان با استفاده از یک برنامه گام به گام قادر به انجام کاری مانند ساخت یک میز و یا تهیه چای با استفاده از چای ساز خواهند بود. مرکز توانبخشی کودکان اوتیسم دکتر صابر در حیطه کاردرمانی اوتیسم و گفتاردرمانی کودکان اوتیسم با طراحی بخش های آموزشی متفاوت به درمان کودکان اوتیسم می پردازد.
جهت تماس با کلینیک کاردرمانی و گفتاردرمانی جناب آقای دکتر صابر (کلینیک توانبخشی پایا در پاسداران ، کلینیک توانبخشی غرب تهران در سعادت آباد) باشماره 09029123536 تماس حاصل فرمایید.
با استفاده از روش های آموزشی خاص می توان به فرد اوتیسم گفت:
چه کاری؟ به چه میزان از فعالیت و در طی چند مرحله و با چند گام انجام می شود؟ چگونه می دانیم که کاری به انتها رسیده و با تمام شده است؟ فعالیت بعدی چیست؟
در فضای آموزشی خاص اوتیسم باید سیستم های کاری مشخصی ایجاد کرد و فعالیت های دارای ساخت را با استفاده از گام های تشکیل دهنده آن در مراحل مختلف به کودک اوتیسم ارائه کرد. توالی این گام ها باید همواره یکسان باشد و از جهت مشخصی به کودک اوتیسم ارائه شوند و نقطه شروع و اتمام فعالیت برای کودک مشخص باشد. مثلا ممکن است گام آخر و با مرحله اتمام، شامل جعبه های اتمام و با پوشه اتمام فعالیت باشد که کار انجام شده، در نهایت درون آن قرار گیرد و فعالیت بعدی آغاز شود .
در فضای آموزشی کودکان اوتیسم در نظر گیری سیستم فعالیتهای انفرادی کودکان دارای اوتیسم با توجه به شرایط کودکان انجام می گیرد:
الف-فضای آموزشی با شیوهای بصری برای بیان مطالب زیر به کودکان است :
چه کاری انجام دهند؟ (چه مفهومی به آنها آموزش داده می شود)
چه میزان کار کنند؟ (برای نشان دادن ادراک مفهوم چه نوع کاری را به چه میزانی باید انجام دهند )
کار چه زمانی به اتمام می رسد؟ (زمان اتمام فعالیت کی فرا می رسد، بعد از چه میزان کار فعالیت به اتمام می رسد؟)
بعد چه اتفاقی پیش خواهد آمد؟ (فعالیت بعدی چیست؟)
ب – چرا فضای آموزشی بصری برای افراد دارای اتیسم مفید هستند؟
اوتیسم بر ادراک کودک از دستورها و آموزش های کلامی تأثیر می گذارد و ادراک کودک دارای اوتیسم را از نشانه های اجتماعی (زبان بدن، بیانات چهره ای )محدود می کند. فضای آموزشی یصری فعالیت را به کودک یادآوری کرده و گام های فعالیت و عملکرد و سازماندهی امور و اشیاء موجود در محیط را تحت تأثیر خود قرار می دهد. بنابراین با استفاده از حمایت های بصری راه های مختلف آموزش هدف مورد نظر تجربه می شود.
ج – تطابق فضای آموزش برای کودکان اوتیسم
فعالیت های کاری به صورت گام های مشخص در جعبه کاری کنار دست کودک در سمت چپ و جعبه اتمام در سمت راست.
مقایسه کردن (اشیاء، رنگ ها، اشکال، حروف، تصاویر آموزش انجام می شود تا تضمین کننده ادراک فرد از مفهوم مورد نظر باشد)
نوشته ها (اغلب به شکل همراهی با تصویر سعی می کند دستیابی به هدف را ممکن سازد)
د- چیدمان فضای آموزشی اوتیسم :
چپ به راست
بالا به پایین
ه – نمونه آموزش روند فعالیت در فضای آموزشی :
استفاده از فعالیت های انفرادی به کودک کمک خواهد کرد تا بدانید که کار از جعبه آغاز فعالیت شروع می شود، توسط وی به اتمام می رسد و آنگاه در جعبه اتمام فعالیت قرار داده می شود (جریان کار)
کارت مربوط به هر فعالیت را با گام های نوشته شده برای انجام کار در کنار هر جعبه قرار می گیرد تا به کودک اوتیسم در تکمیل فعالیت کمک کند و در نهایت به وی نشان دهد که با قرار دادن آن در جعبه اتمام کار زمان اتمام آن فعالیت مشخص می شود.
در سیستم نگارشی، ممکن است کودک هر مرحله از کار را که تمام کرد، آن را بر روی کارت فعالیت علامت بزند. کار انجام شده ممکن است در پرونده کاری فرد قرار داده شود.
آموزش کودکان اوتیسم را در میز مربوط به فعالیت های منفرد و مستقل انجام دهید. این بخش جایی است که فرد فعالیت را انجام خواهد داد
و – قرار گیری کودکان و چیدمان محیط آموزشی :
به طور منفرد و رو به دیوار با استفاده از پاراوان هایی که دید وی را نسبت به محیط اطراف محدود می کند. با این روش محیط کنترل شده است و نوع حرکت و جهت آن مشخص است.
استفاده از حمایت های بصری امری جدید نیست و تقریبا همه به نحوی از آن استفاده کرده اند. در میان روش های مختلف حمایت های بصری به ناچار لازم بود به طور گزینشی عمل کرد و روش هایی را برگزید که کارایی آنها چه توسط تجربه های شخصی و چه توسط پژوهش های رسمی تأیید شده باشد، دشواری در ادراک محرک های محیط و سختی در برقراری ارتباط یکی از دشواری های افراد دارای اوتیسم است. همان گونه که پیش از این نیز توضیح داده شد، ناتوانی در ادراک دستورات کلامی حتی در ساده ترین سطح آن نیز باعث می شود که این افراد در مدرسه از آموزش های متکی به کلام چندان بهره ای نبرند. دشواری های دیگری که برای این کودکان وجود دارد این است که این کودکان اوتیسم فاقد توان پیش بینی وقایع روزانه هستند و اغلب آنان در تغییر برنامه و رفتن از یک بخش به بخش دیگر و با یک فعالیت به فعالیت دیگر مشکل دارند. اغلب برای آنها ادراک این امر دشوار است که چرا دیگران مانع کار آنها می شوند و نمی گذارند که آنان کارهای مورد علاقه خود را انجام دهند.
حمایت های بصری آن گونه که توسط هاتگدون (۱۹۹۵، ۱۹۹۷)، کویل (۱۹۹۵)، دالریمپل (۱۹۹۵) و روبرتسون و دیگران (۱۹۹۲) توصیه شده اند. برای استفاده کودکان دارای اوتیسم و افزایش سطح توانایی یادگیری و ظرفیت حافظه و ادراک آنان مناسب است . استفاده از این راهکارها باعث می شود که این افراد عملکردهای آموزشی مناسبی نشان دهند و بتوانند با دیگران و محیط اطراف خود ارتباط برقرار کنند.
استفاده از تصویر برای آموزش افراد دارای اوتیسم سابقه ای چندین دهه دارد. در حدود بیست سال قبل رابینسون – ویلسون (۱۹۷۷) نشان داد که افراد دارای اختلالات ارتباطی قادر هستند که با استفاده از تصویر های متوالی و پشت سر هم دستورالعمل تهیه یک غذا را از روی یک کتاب آشپزی دنبال کنند. هر چند استفاده از رسانه های تصویری برای برقراری ارتباط مؤثر با افراد دارای مشکلات ارتباطی مفید بوده اند، در چند سال اخیر کاربرد این روش ها با افراد دارای اوتیسم بسیار شایع شده است. به همین جهت طراحی محیط های آموزشی کودکان اوتیسم بر پایه محرک های و راهنمماهای بصری یک روش مناسب برای بهبود سطح یادگیری این کودکان می باشد.
