سن طلایی درمان اوتیسم

امروزه تاکید بسیار زیادی بر تشخیص و درمان زود هنگام بیماری‌ ها و اختلالات وجود دارد. وجود این تأکید درخصوص تشخیص اختلالات طیف اوتیسم نیز مشهود است. هرچه زودتر یک اختلال تشخیص داده شود، مداخله مناسب برای آن اتخاذ شود، نتایج بهتری از آن مداخله به دست خواهد آمد. این بدان جهت است که پیدا کردن راه حل برای مشکلات، وقتی که هنوز آنقدر نهادینه نشده‌ اند و مشکلات جدی دیگری بروز نکرده‌اند موفق‌ تر خواهد بود. تحقیقات نشان می‌ دهد که درمان زود هنگام جامع و شدید به میزان درخور توجهی دراین که کودکان اوتیسمی تاچه حد می‌ توانند در مدارس عادی شرکت کنند و در کنار همکلاسی‌ های خود که اختلالی ندارند، آموزش ببینند، موثر خواهد بود. این امر هم چنین می‌ تواند بر میزان مهارت‌ های رشدی که کودکان مبتلا به طیف اختلالات اوتیسم می‌ توانند به دست آورند، از جمله برقراری ارتباط قوی با خانواده و دوستان و کسب مهارت‌ های مورد نیاز در زندگی روزمره و محیط مدرسه اثر بگذارد. در برخی موارد کودکان آنقدر زیاد و به سرعت پیشرفت می‌ کنند که به سختی می‌ توان آن ها را از دیگر کسانی که مبتلا به اختلال اوتیسم نیستند، تشخیص داد. آن ها یاد می‌ گیرند که چگونه با اختلال کنار بیایند و آن را بپذیرند. اما به همان میزان که دریافت کمک زود هنگام حائز اهمیت است، یافتن نوع درست کمک هم برای کودک مهم است. بهترین زمان درمان اوتیسم و سن طلایی درمان اوتیسم برای کودکان بسیار حائز اهمیت است تا کودکان شانس به خارج شدن از طیف اوتیسم را داشته باشند.البته باید خاطر نشان کرد که همه کودکان اوتیسم از طیف خارج نمی شوند و درمان این اختلال بسته به زمان مراجعه و شدت اختلال متفاوت است. دکتر مهدی صابر، بهترین دکتر اوتیسم کودکان در تهران، با در نظر گرفتن بهترین درمان های اوتیسم همچون کاردرمانی اوتیسم، گفتاردرمانی اوتیسم، رفتار درمانی اوتیسم و…، به درمان هر چه بهتر این کودکان می پردازد.

تشخیص سن طلایی درمان اوتیسم کودکان

به هرحال برخی از کودکان مبتلا به اختلالات طیف اوتیسم، به دلایلی در طی سن طلایی درمان اوتیسم تشخیص داده نمی‌ شوند، اما هنوز هم راه‌ های بسیاری وجود دارند تا بتوانند از انواع مداخلات رفتاری سود ببرد. بسیاری از والدین اذعان دارند که کودک شان پیش از آن که برچسب تشخیص اوتیسم را دریافت کند، تحت تعداد زیادی از آزمایش‌ ها قرار گرفته است و بیماری‌ های مختلفی به او نسبت داده شده است، اماپزشکان، مداخله گران و معلمانی که با این اختلال بیشتر آشنا هستند با سرعت بیشتری قادر به تشخیص آن هستند و بدین ترتیب، به بسیاری از کودکان کمک می‌ کنند تا مداخله مناسب را هرچه زودتر از سال‌ های نوپایی دریافت کنند. گام فوری پس از تشخیص این است که کودک مبتلا به اوتیسم در نوعی از انواع مداخلات و برنامه‌ های آموزشی موجود قرار گیرد. فکر کردن به این موضوع که چه می‌ شد اگر زودتر تشخیص داده می‌ شد، کمکی به او نخواهد کرد، بلکه ممکن است تنها این احساس که چرا زودتر به تشخیص نرسیده‌ اند، والدین کودک را آشفته‌ تر کند، اوتیسم اختلالی است که تشخیص آن مشکل است و این حقیقتی است که بسیاری از والدین با تجربه آن را تصدیق می‌ کنند.

تشخیص زود هنگام و درمان اوتیسم

اگر چه تشخیص زود هنگام(سن 3سالگی و پایین‌تر از آن) ایده آل است اما با این حال کودکی که پس از این سن شناسایی می‌ شود هم هنوز می‌ تواند پیشرفت کند و به موفقیت دست یابد، ولی این در صورتی است که او دربرنامه‌ ای که واقعا برایش کارآیی مطلوب داشته باشد قرار گیرد و طبیعی است که به گذاشتن وقت بیشتری نیازمند است. برنامه‌ های مداخله‌ ای که برای کودکان خردسال‌ تر استفاده می‌ شود، ممکن است در مورد او جواب ندهد و چون او بزرگ تر است ممکن است برای کنار آمدن با هدف‌ های جدیدی که مداخلات مداخله‌ ای تجویز می‌ کنند، دوره‌ ای سخت در پیش داشته باشد. پیش بینی نتایج مداخله برای کودکان مبتلا به اوتیسم و این که آن ها درطی مداخله چه روندی را طی می‌ کنند آسان نخواهد بود. اما همین که والدین پس از تشخیص اوتیسم فرزند شان، گروهی از ارائه کنندگان خدمات مداخله‌ ای را شناسایی کنند که به آن‌ ها اعتماد داشته باشند و آن‌ ها نیز در مداخله کودکان مبتلا به اوتیسم متبحر باشند، کودک حمایت‌ های مناسب آموزشی و روحی را درمدرسه و خانواده کسب خواهد نمود و در مسیری قرار خواهد گرفت که به مطلوب‌ ترین سطحش منتهی خواهد شد.

تحقیقات نشان می ‌دهد که تشخیص زود هنگام و مداخلات برای اختلال طیف اوتیسم به احتمال زیاد تأثیرات مثبت بلند مدت عمده ‌ای بر علائم و مهارت‌ های بعدی دارند. اختلال طیف اوتیسم گاهی اوقات می ‌تواند در کودکان قبل از 2 سالگی تشخیص داده شود. برخی از کودکان مبتلا به اوتیسم که رشد شان تا آن زمان طبیعی به نظر می ‌رسد، درست قبل یا در طول 2 سالگی شروع به پسرفت می ‌کنند. مداخلات زود هنگام در سن پیش ‌دبستانی یا قبل از آن، به محض 2 یا 3 سالگی، انجام می‌ شود. در این دوره، مغز کودک خردسال هنوز در حال شکل‌ گیری است، به این معنی که نسبت به سنین بالاتر انعطاف ‌پذیرتر یا قابل تغییرتر است. به دلیل این انعطاف ‌پذیری، درمان ‌ها شانس بیشتری برای مؤثر بودن در بلند مدت دارند. مداخلات زود هنگام نه تنها بهترین شروع ممکن را به کودکان می ‌دهند، بلکه بهترین شانس را برای توسعه کامل پتانسیل خود نیز فراهم می ‌کنند. هرچه کودک زودتر کمک دریافت کند، شانس یادگیری و پیشرفت بیشتر است. در واقع، دستور العمل‌ های اخیر پیشنهاد می ‌کنند که به محض تشخیص یا شک جدی به اوتیسم، یک مداخله رشدی و رفتاری یکپارچه آغاز شود. حمایت زود هنگام از کودکان مبتلا به اوتیسم به دلیل انعطاف ‌پذیری مغز در طول رشد اولیه بسیار مهم است. هرچه کودک کوچک تر باشد، ظرفیت مغز برای رشد و تشکیل ارتباطات جدید بیشتر است. با مداخله زود هنگام، شکل ‌دهی و تقویت توانایی ‌های شناختی، مهارت ‌های ارتباطی و پیشرفت کلی رشدی کودک آسان‌ تر می ‌شود. زمان طلایی درمان اوتیسم به دوره اوایل کودکی، از بدو تولد تا سن پیش ‌دبستانی اشاره دارد، زمانی که مغز بیشترین انعطاف ‌پذیری و پذیرش را برای مداخلات دارد. شروع مداخلات زود هنگام، مانند رفتار درمانی در اسرع وقت، تا سن 2 یا 3 سالگی، بهترین شانس را برای پیشرفت و توسعه ارائه می ‌دهد. این پنجره مداخله زود هنگام بسیار مهم است زیرا از انعطاف ‌پذیری رشدی مغز برای ساخت مهارت ‌های اساسی زندگی، ارتباطات و توانایی ‌های اجتماعی استفاده می ‌کند و به طور بالقوه منجر به مزایای بلند مدت قابل توجهی برای کودکان مبتلا به اختلال طیف اوتیسم می شود. مطالعات نشان داده‌اند که مداخلات زود هنگام می ‌تواند منجر به بهبود های قابل توجه و عجیبی در زمینه‌ های مختلف، از جمله رشد زبان، تعاملات اجتماعی و مهارت‌ های تطبیقی شود. ارائه مداخلات هدفمند در طول سال ‌های اولیه حیاتی، پایه ‌ای قوی برای رشد و پیشرفت آینده ایجاد می‌ کند.

چالش‌های درمان اوتیسم پس از سن طلایی

درمان اوتیسم در سنین پایین (به‌ویژه قبل از ۵ سالگی) بیشترین تأثیر را دارد، زیرا مغز کودک در این دوره از انعطاف‌پذیری بالایی برخوردار است. با این حال، بسیاری از کودکان پس از سن طلایی تشخیص داده می‌شوند و خانواده‌ها نگران این هستند که آیا هنوز امکان بهبود وجود دارد. در حالی که مداخلات درمانی اوتیسم در سنین بالاتر نیز می‌توانند مؤثر باشند، اما چالش‌هایی مانند مقاومت به تغییر، شکل‌گیری الگوهای رفتاری تثبیت‌شده و دشواری در یادگیری مهارت‌های جدید، روند درمان را پیچیده‌تر می‌کنند. هرچند که شروع دیرهنگام درمان به معنای بی‌تأثیر بودن آن نیست، اما نیاز به برنامه‌ریزی دقیق‌تر و روش‌های متنوع‌تری دارد. کاردرمانی، گفتاردرمانی و روش‌های رفتاردرمانی مانند ABA می‌توانند در سنین بالاتر نیز کمک‌کننده باشند، اما پیشرفت معمولاً کندتر و نیازمند تلاش بیشتری است. در ادامه به بررسی جزئیات این چالش‌ها می‌پردازیم.

آیا درمان اوتیسم بعد از ۵ سالگی امکان‌پذیر است؟

بله، درمان اوتیسم پس از ۵ سالگی امکان‌پذیر است، اما با چالش‌هایی همراه خواهد بود. تحقیقات نشان می‌دهد که مداخلات درمانی اوتیسم حتی در سنین بالاتر نیز می‌توانند بهبودهایی در مهارت‌های ارتباطی، اجتماعی و رفتاری ایجاد کنند. با این حال، سرعت پیشرفت معمولاً کندتر از کودکانی است که در سن طلایی (۲ تا ۵ سالگی) تحت درمان قرار گرفته‌اند.

یکی از دلایل این مسئله، کمتر شدن انعطاف‌پذیری عصبی (Neuroplasticity) پس از ۵ سالگی است. مغز کودکان در سال‌های اولیه زندگی سریع‌تر تغییر می‌کند و ارتباطات عصبی جدید را شکل می‌دهد. پس از این سن، یادگیری مهارت‌های جدید نیاز به زمان و تکرار بیشتری دارد. همچنین، برخی رفتارهای نامناسب ممکن است به عادت تبدیل شده باشند و اصلاح آنها دشوارتر باشد.

با این حال، روش‌هایی مانند درمان یکپارچگی حسی، آموزش مهارت‌های اجتماعی گروهی و استفاده از فناوری‌های کمکی (مانند اپلیکیشن‌های ارتباطی) می‌توانند به کودکان بزرگتر کمک کنند. نکته کلیدی این است که برنامه درمانی باید شخصی‌سازی شده و متناسب با سطح رشد کودک باشد.

محدودیت‌های مداخله دیرهنگام در اوتیسم

مداخله دیرهنگام در اوتیسم با محدودیت‌های خاصی روبه‌رو است که می‌تواند روند درمان را تحت تأثیر قرار دهد. یکی از اصلی‌ترین چالش‌ها، تثبیت الگوهای رفتاری و مقاومت در برابر تغییر است. کودکان اوتیستیک که تا سنین بالاتر بدون درمان مانده‌اند، ممکن است در برابر یادگیری روش‌های جدید ارتباطی یا اجتماعی مقاومت نشان دهند.

علاوه بر این، کاهش انعطاف‌پذیری شناختی باعث می‌شود که سازگاری با موقعیت‌های جدید برای آنها سخت‌تر شود. در حالی که کودکان کوچک‌تر به راحتی می‌توانند از بازی‌های تقلیدی و تعاملی یاد بگیرند، کودکان بزرگتر ممکن است نیاز به روش‌های ساختاریافته‌تری مانند آموزش مستقیم و استفاده از پشتیبان‌های بصری داشته باشند.

یکی دیگر از محدودیت‌های مهم، کمبود زمان برای جبران تاخیرهای رشدی است. برای مثال، اگر کودک تا ۷ سالگی در مهارت‌های گفتاری تاخیر داشته باشد، رسیدن به سطح همسالانش ممکن است سال‌ها طول بکشد. با این حال، این به معنای ناامیدی نیست—بلکه نشان می‌دهد که برنامه‌ریزی درمانی باید واقع‌بینانه و متمرکز بر پیشرفت‌های تدریجی باشد.

در چنین مواردی، ترکیبی از گفتاردرمانی، رفتاردرمانی و حمایت آموزشی می‌تواند به کودک کمک کند تا حداکثر توانایی‌های خود را توسعه دهد. همچنین، نقش خانواده و مربیان در ایجاد محیطی حمایتی، بسیار حیاتی است.

منابع:

nichd.nih.gov

goldencaretherapy.com

سوالات متداول:

1-خانواده‌ها چگونه می‌توانند بهترین استفاده را از دوره طلایی درمان ببرند؟
خانواده‌ها نقش تعیین‌کننده‌ای در بهره‌برداری از دوره طلایی درمان دارند. اولین و مهمترین گام، پذیرش سریع تشخیص و شروع به موقع مداخلات درمانی است. مشارکت فعال والدین در جلسات درمانی و انتقال آموخته‌ها به محیط خانه ضروری است. ایجاد محیطی ساختاریافته و قابل پیش‌بینی برای کودک کمک می‌کند تا احساس امنیت کند و بهتر یاد بگیرد. استفاده از فرصت‌های روزمره مانند زمان غذا خوردن، حمام کردن یا بازی برای آموزش مهارت‌های جدید بسیار مؤثر است. ارتباط مستمر با تیم درمانی و پیگیری منظم پیشرفت کودک نیز از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است. خانواده‌ها باید به خاطر داشته باشند که ثبات و پشتکار در اجرای برنامه‌های درمانی کلید موفقیت است.

2-بهترین سن برای شروع درمان اوتیسم چه زمانی است؟
تحقیقات علمی نشان می‌دهد بهترین زمان برای شروع درمان اوتیسم بین 18 ماهگی تا 5 سالگی است. این دوره به عنوان “سن طلایی درمان” شناخته می‌شود، زیرا مغز کودک در این سال‌ها بیشترین انعطاف‌پذیری را دارد. مداخلات درمانی در این بازه زمانی می‌توانند تا 70% بهبودی در مهارت‌های ارتباطی و اجتماعی کودک ایجاد کنند.