بعضی از کودکان با اختلالات طیف اوتیسم از بینایی برای درک دنیای خود استفاده می‌کنند. مهارت های بینایی حرکتی مانند تمرینات یکپارچگی حسی از تمرینات مفید در درمان کودکان اوتیسم می باشد. این مهارت بینایی و توجه ظریف به اجزای دیداری یک نقطه قوت در این کودکان است. تعامل اجتماعی کودک را از طریق این مهارتهای دیداری افزایش دهید. کودکان با سن پایین یا بالاتر همبازی طبیعی برای کودکان با اختلالات طیف اتیسم و درمان علائم حسی اوتیسم هستند. اجازه بدهید کودک خودش نحوه ارتباط را تعیین کند. فرصت دهید تا همبازی‌های کودک به او کمک کنند. روشهای خاص برای مکالمه و دلیل رفتارهای کودک را به او شرح دهید. کودکان جدید را به عنوان کمک دست خودتان، وارد لیست نکنید. آگاه باشید والدین نسبت به استفاده از سایر کودکان برای مراقبت یا ارتباط کودکشان وابسته نباشند. از کودکان سالم به عنوان همبازی استفاده شود. تماشای برادر یا خواهر یکی از بهترین روشها برای یادگیری رفتار صحیح است. تمرینات یکپارچگی حسی با توپ نیز برای کودکان با مشکلات حسی مفید می باشد. کلینیک کاردرمانی و گفتاردرمانی دکتر صابر با دارا بودن تعداد بسیاری افراد متخصص در حیطه درمان علائم حسی اوتیسم و مشکلات اوتیسم و انجام تمرینات متنوع برای این کودکان از جمله تمرینات یکپارچگی حسی با توپ، جز بهترین مرکز اوتیسم تهران می باشد.
انواع تمرینات یکپارچگی حسی با توپ
توپ بازی: یکی از اولین بازیهایی که کودک یاد می‌گیرد. وقتی در مورد مهارتهای این بازی فکر می‌کنید این بازی زیاد کودکانه به نظر نمی‌رسد. در این بازی کودک نیاز به دانستن در نوبت بودن، تماشای توپ و انتظار برای لحظه‌ای برای غلت دادن توپ و بازگرداندن آن به شما دارد.
- بازی را با توپی که از نظر شما رنگ متضاد دارد انجام دهید. مثلا نوارهای سیاه و سفید یا توپی که مقداری درخشش دارد و یا هر توپی که از نظر دیداری مورد پسند کودک باشد.
- بازی را در حالیکه نزدیک کودک نشسته‌اید آغاز کنید. روی کف زمین و صورت به صورت سپس توپ را به سمت کودک بغلتانید.
- منتظر بمانید.
- مشاهده کنید که کودک چه کار می‌کند.
- اگر کودک توپ را لمس کرد این یک شروع خوب است.
6. اجازه بدهید کودک توپ را در جهتی حرکت دهد.
7.وقتی توپ از دستان کودک دور شد آن را دوباره به سمت کودک قل دهید.
8.اگر کودک به هر دلیلی توپ را لمس نکرد توپ را به سمت فضایی که کودک در آن است بیاندازید. رفتار کودک برای گرفتن توپ را زیر نظر داشته باشید.
9. صبور باشید.
10. این کار را بارها تکرار کنید. کودک شروع به لمس و حرکت توپ خواهد کرد.
11. خیلی کم صحبت کنید. از داد زدن دوری کنید. خندیدن و برگرداندن توپ چیزی است که به کودک می‌فهماند که فعالیت را ادامه دهد.
روش های دیگر درمان علائم حسی اوتیسم
روش دیگر برای تشویق کودک اوتیسم جهت بازی با همدیگر استفاده از موارد مشابهی است که کودک معمولا استفاده می‌کند. اگر کودک در حال ساختن است بلوک یا وسیله دیگر به او بدهید. اگر کودک با ماشین بازی می‌کند یکی از ماشینها را به او بدهید و وانمود کنید که ماشین می‌خواهد حرکت کند. وانمود کنید که ماشینها می‌خواهند به سفر یا گاراژ بروند. اجازه بدهید ماشینهای او بیشتر حرکت کند. فعالیت او زیر نظر بگیرید و به او از طریق اسباب‌بازیهای مورد علاقه‌اش نشان دهید که چطور بازی برای او لذتبخش‌تر می‌شود.
7 تمرین ساده با توپ برای تقویت یکپارچگی حسی در اوتیسم
1-غلتاندن توپ روی بدن (حس عمقی و آرامش):
کودک را به آرامی روی شکم یا پشت بخوابانید و یک توپ نرم (مانند توپ ماساژی) را روی دست‌ها، پاها و کمرش بغلتانید. این کار به کاهش حساسیت لمسی و تنظیم سیستم عصبی کمک می‌کند.
2-پرتاب و گرفتن توپ (هماهنگی چشم و دست):
از یک توپ نرم و سبک استفاده کنید و با فاصله‌ای کم، آن را به سمت کودک پرتاب کنید تا بگیرد. این تمرین، تمرکز و زمان‌بندی حرکتی را بهبود می‌بخشد.
3-فشردن توپ استرس (تقویت عضلات و کاهش اضطراب):
توپهای اسفنجی یا توپهای مخصوص استرس را در اختیار کودک بگذارید تا آن را فشار دهد. این کار به کاهش تنش و بهبود خودتنظیمی حسی کمک می‌کند.
4-تعادل با توپ بزرگ (حس عمقی و وضعیت بدن):
از کودک بخواهید روی توپ سوئیسی بنشیند و تعادل خود را حفظ کند. این تمرین، هوشیاری بدن و کنترل حرکتی را تقویت می‌کند.
5-پاس دادن توپ با دست و پا (هماهنگی دو طرف بدن):
توپی را به کودک بدهید و از او بخواهید آن را با دست‌ها و سپس با پاها به شما برگرداند. این کار به یکپارچگی حرکات دو نیمه بدن کمک می‌کند.
6-ردیابی توپ چراغانی (تمرکز بینایی و دنبال کردن حرکت):
از توپهای نورانی یا رنگی استفاده کنید و آن را به آرامی حرکت دهید تا کودک با چشمانش دنبال کند. این تمرین برای بهبود پردازش بینایی مفید است.
7-توپ‌بازی ریتمیک (تلفیق شنیداری و حرکتی):
با ریتم خاصی (مثل دست زدن یا موسیقی) توپ را به زمین بزنید یا پرتاب کنید تا کودک هماهنگی شنیداری-حرکتی را تجربه کند.
چگونه با بازی‌های توپی، هماهنگی حرکتی و پردازش حسی را بهبود بخشیم؟
بازی با توپ یکی از مؤثرترین روشها برای تقویت هماهنگی حرکتی و پردازش حسی در کودکان اوتیستیک است. این فعالیت‌ها نه تنها مهارتهای فیزیکی مانند تعادل، قدرت عضلانی و هماهنگی چشم و دست را بهبود می‌بخشند، بلکه به عنوان یک تمرین ذهنی اوتیسم نیز عمل می‌کنند و به کودک کمک می‌کنند تا اطلاعات حسی را بهتر سازماندهی کند. برای مثال، وقتی کودک توپ را پرتاب یا می‌گیرد، مغز او باید بین حس بینایی، لامسه و حرکات بدن ارتباط برقرار کند که این فرآیند مستقیماً بر یکپارچگی حسی تأثیر می‌گذارد.
علاوه بر این، بازی‌های توپی می‌توانند اضطراب را کاهش دهند و تمرکز را افزایش دهند. به عنوان نمونه، فشردن توپ استرس به کودکانی که به دنبال تحریک عمقی هستند کمک می‌کند تا آرام شوند. همچنین، توپهای تعادلی مانند توپ سوئیسی، با درگیر کردن حس عمقی، به کودکان اوتیستیک کمک می‌کنند تا از بدن خود آگاه‌تر شوند. این تمرینات ساده را می‌توان در خانه، کلاس درس یا جلسات کاردرمانی گنجاند تا به صورت تدریجی، هماهنگی حرکتی و پردازش حسی کودک را تقویت کرد.
نتیجه‌گیری:
تمرینات یکپارچگی حسی با توپ، روشی کاربردی، کم‌هزینه و لذت‌بخش برای کمک به کودکان اوتیستیک است. این فعالیت‌ها به بهبود هماهنگی حرکتی، پردازش حسی، تمرکز و حتی کاهش اضطراب کمک می‌کنند و می‌توانند به راحتی در برنامه روزانه کودک گنجانده شوند. از پرتاب ساده توپ تا بازی‌های تعادلی، هر کدام از این تمرینات به نوعی چالش‌های رایج اوتیسم را هدف قرار می‌دهند. نکته کلیدی این است که این تمرینات را به صورت بازی و با توجه به علایق کودک طراحی کنید تا هم برایش جذاب باشد و هم تأثیرات ماندگاری داشته باشد. والدین و درمانگران می‌توانند با صبر و خلاقیت، از توپ به عنوان ابزاری قدرتمند برای رشد مهارتهای حسی-حرکتی کودک استفاده کنند.
به یاد داشته باشید: هر کودک منحصر به فرد است، بنابراین ممکن است به برخی فعالیت‌ها واکنش بهتری نشان دهد. با آزمون و خطا و مشاهده دقیق، می‌توانید بهترین روشها را برای فرزندتان پیدا کنید. این راه ساده ولی مؤثر، می‌تواند گامی مهم در مسیر پیشرفت او باشد.
سوالات متداول:
1-اگر کودک از لمس توپ اجتناب کند چه کار کنیم؟
ابتدا اجازه دهید فقط به توپ نگاه کند، سپس به تدریج تماس را افزایش دهید.
2-کدام نوع توپ برای شروع بهتر است؟
توپهای اسفنجی نرم یا توپهای سوئیسی کوچک برای شروع عالی هستند.