یادگیری بهتر و ماندگارتر منوط به مشارکت چند حس در یادگیری است. یادگیری چند حسی اغلب بر استفاده از حواس بینایی، شنوایی و حس پیکری مشتمل بر بساوایی و حس حرکتی تأکید دارد. یادگیری چند حسی عمیق‌تر و ماندگارتر از یادگیری تک حسی است. کودکان با اختلال یادگیری در استفاده از حواس خود به صورت یکپارچه دچار مشکل هستند. اختلال پردازش حسی یکی دیگر از علل مشکلات یادگیری در کودکان است. اختلال حسی در کودکان توانایی پردازش صحیح اطلاعات حسی دریافتی را از کودک گرفته و یا پردازش غلطی را ایجاد می نماید و به همین علت کودک نمی تواند پاسخ صحیح را به نشانه های ارائه شده به او بدهد. مرکز درمان اختلالات پردازش حسی دکتر صابر در زمینه درمان اختلال حسی در کودکان و بهبود اختلال یادگیری به صورت تخصصی فعالیت می نماید. خدمات پیشرفته مرکز نظیر اتاق سنسوری، کاردرمانی یکپارچگی حسی، ماساژ درمانی ، اتاق تاریم بینایی و اتاق تقویت مهارت های شنیداری در تسریع درمان اختلال یادگیری در کودکان موثر می باشد.
جهت تماس با کلینیک کاردرمانی و گفتاردرمانی جناب آقای دکتر صابر (کلینیک توانبخشی پایا در پاسداران ، کلینیک توانبخشی غرب تهران در سعادت آباد) باشماره 09029123536 تماس حاصل فرمایید.
اختلال حسی در کودکان
مهارت‌هایی که با یادگیری چند حسی آموخته می‌شوند، دارای پیوندهای بیشتری هستند. این پیوندهای بیشتر در هنگام رمزگذاری اطلاعات، بازیابی آن را تسهیل می‌کند؛ به گونه‌ای که اطلاعات که به صورت چند حسی یاد گرفته می‌شوند، حتی زمانی‌که ارزیابی و آزمون به صورت تک حسی ارائه شود، بهتر از اطلاعاتی که از طریق همان حس ارائه شده‌اند، بازیابی می‌شود (سریواستاوا و سالاخوتدینوف، 20۱۴) .
به طورکلی، مبنای یادگیری چند حسی این است که استفاده از چند حس در یادگیری، به ایجاد پیوندهای بیشتر بین مفاهیم جدید با موقعیت‌های زندگی واقعی و اطلاعات قدیم کمک می‌کند. ایجاد تجربه‌های شبیه به زندگی واقعی از ویژگی‌های شاخص یادگیری چند حسی است که اطلاعات مرتبط با حواس مختلف را تجمیع می‌کند و پیوندهای عمیق‌تری بین دانش جدید و قدیم می‌سازد. در توانبخشی شناختی ایجاد موقعیت‌های شبیه به زندگی واقعی و فراخوانی دانش قدیم برای تسهیل یادگاری جدید ضروری است.
یکی از درمان‌هایی که بر این اصل استوار است، یکپارچگی حسی است که عمدتاً توسط کار درمانگران برای درمان اختلالات با نقایص حسی – حرکتی و شناختی مورد استفاده قرار می‌گیرد. یکپارچگی حسی فرآیندی است که با سازماندهی حواس مختلف، امکان تعامل مؤثر با محیط را فراهم می‌سازد. این تئوری به وسیلة آیرس (۱۹۷۲) مطرح شد. اجزاء مداخله یکپارچگی حسی با یک محیط حس غنی، بازی محور/کودک محور
با ایجاد چالش‌های پیشرونده، یکپارچه‌سازی حواس برای اجرای تمرین ارائه شده را ممکن می‌سازد. در این درمان علاوه بر این که تعدیل حسی برای توجه و کنترل رفتار هدف قرار می‌گیرد، یکپارچه‌سازی اطلاعات حسی به عنوان پایه‌ای برای بهبود برنامه‌ریزی حرکتی، تقلید، توالی و یادگیری تکالیف جدید، به منظور پیش نیازهای مشارکت در مدرسه و اجتماع در نظر گرفته می‌شود (زیمز و همکاران، 20۱۲) .
در برنامه توانبخشی شناختی باران، از ترکیب و تفکیک تدریجی و هدفمند حواس مختلف بینایی، دهلیزی و پیکری در فرایند اجرای یک تکلیف شناختی همزمان استفاده می‌شود. در این برنامه، مدیریت ظرفیت منابع شناختی جهت یکپارچه‌سازی حواس مختلف مورد نیاز در تکلیف تعادلی به عنوان یک تمرین پیشرونده برای توانبخشی شناختی مورد استفاده قرار گرفته است (نجاتی، ۱۳۹۶) .
یادگیری فعال در اختلال یادگیری
یادگیری فعال در برابر یادگیری منفعل مطرح است. در یادگیری منفعل، آموزگار یا درمانگر نقش ارائه دهنده دارند؛ فراگیر ساکت و آرام می‌نشیند و آموزگار برای او مباحث را توضیح می‌دهد.
آموزگاران خلاق‌تر از فیلم، عکس و دیگر مواد آموزشی هم استفاده می‌کنند، اما صرف‌نظر از مواد آموزشی، نحوة اداره کلاس یا اتاق درمان یک طرفه است به نحوی که آموزگار فعال است، درس می‌دهد و روند پیشرفت درس و فراگیر را کنترل و مدیریت می‌کند. فراگیر هم با دقت گوش می‌دهد و سعی می‌کند به خوبی گفته‌های آموزگار را به یاد بسپارد یادگیری فعال در نقطه مقابل یادگیری منفعل، مسئولیت آموزش را بر عهده یادگیرنده می‌گذارد (آیسون، ۲۰۱۰) .
یادگیرنده با مشارکت در بحث، انجام آزمایش، بازسازی و فعالیتهایی مانند این در یادگیری به صورت فعال مشارکت می‌کنند. مشارکت در درس، امکان تجربه پیوند سازی بین اطلاعات جدید و اطلاعات پیشین را فراهم می‌آورد و پایداری اطلاعات را تعمیق میبخشد.
در توانبخشی شناختی، که ایجاد پیوند بین مهارت و دانش اکتسابی با زندگی افراد ارتباط تنگاتنگ دارد، استفاده از یادگیری فعال بسیار مهم است. کسانی که دارای آسیب مغزی هستند، به احتمال بیشتر در یادگیری مشکل دارند. برای ایجاد پیوندهای بیشتر بین اتر ساعات جدید و قدیم، تمرین‌ها باید به گونه‌ای برنامه‌ریزی شوند که یادگیرنده را به صورت فعال در یادگیری مشارکت دهند و محصولات یادگیری را برعهده خود او بگذارند. آیسون (۲۰۱۰) استفاده از مکث در آموزش، ارائه کار گروه و ارائه پرسش‌های هدفمند را بخش از فعالیتهای یادگیری فعال می‌داند. در توانبخشی شناختی، ارائه تمرین‌های خانگی و ایجاد موقعیت‌های شبیه به زندگی واقعی در کلینیک، بخشی از یادگیری فعال به حساب می‌آید.
مشکلات پردازش حسی و خواندن
تعداد قابل توجهی دانش‌آموزان با مشکلات حسی و توجه، مشکلات پردازش بینایی و یا ضعف شدید بینایی تشخیص داده نشده دارند. نشان‌های آنها شامل: دوبینی، آبریزش از چشم‌ها، پلک زدن، پوشیده شدن یک چشم، کج کردن سر هنگامی که به کتاب یا دیگر اشیای نزدیک نگاه می‌کنند، شکایات مکرر سر درد، خستگی یا کلافه شدن به هنگام خواندن است.
اگر هر نگرانی درباره بینایی کودک وجود دارد، خصوصا اگر کودک در خواندن دچار مشکل است، باید یک معاینه کامل بینایی از طریق یک فراهم‌کننده مراقبت‌های بینایی انجام شود. این کار باید از طریق یک اپتومتریست یا چشم پزشک اطفال انجام شود. چشم پزشک اطفال کسی است که در رشد عملکرد‌های بینایی کودکان که فقط با بیماری‌ها و جراحی چشم‌ها در ارتباط است، تخصص دارد. تمیز بینایی که توسط والدین، پرستار مدرسه یاحتی یک متخصص اطفال انجام می‌شود، یک معاینه درکی بینایی نیست. البته، دانش‌آموزان با مشکلات شدید بینایی، باید از عینک‌های مخصوص خواندن استفاده کنند، در صورتی که برایشان تجویز شده باشد.
عینک‌ها همچنین ممکن است برای راحتی عضلات چشم‌ها تجویز شود، در صورتی که کودک با همگرایی ناکافی یا همگرایی شدید مشکل داشته باشد. معلم باید استفاده از عینک را به همان صورتی که پیشنهاد شده تقویت کند و به طور مکرر لنز‌های عینک را چک کند که تمیز باشند و لکه نداشته باشند.
روشنایی خوب خیلی مهم است که کودک یاد می‌گیرد بخواند و با دقت متن‌ها را برای ساعت‌ها ببیند. حتی با جود بینایی خیلی خوب، برخی از دانش‌آموزان که از نظر بینایی حساس هستند ممکن است با تضاد بین کاغذ و خطوط مشکل داشته باشند. در واقع، چشم‌ها و مغز آنها نمی‌تواند با کنتراست شدید بین کاغذ سفید و خطوط سیاه کنار بیاید. کنتراست را کم کنید و چشم‌ها را آرام کنید، تا دانش‌آموزان تقویت شوند که بهتر بخوانند. در حالی که از کودکان انتظار می‌رود که قادر باشند صفحه نوشته شده را به آسانی از چپ به راست، کلمه به کلمه اسکن کنند و به سمت چپ خط بعدی بروند، ولی بعضی از دانش‌آموزان کمی حمایت نیاز دارند تا این کار را انجام دهند.
سوالات متداول:
1-چطور بفهمم مشکلات خواندن پسرم به دلیل یکپارچگی حسی است نه نارساخوانی؟
اگر کودک در فعالیتهای غیرکلامی مثل دوچرخهسواری، گره زدن بند کفش یا تحمل برچسب لباس هم مشکل دارد، احتمالاً اختلال یکپارچگی حسی نقش کلیدی دارد. ارزیابی توسط کاردرمانگر حسی ضروری است.
2-تمرینات یکپارچگی حسی چطور روی دقت خواندن اثر میذارن؟
فعالیتهایی مثل فشردن توپ استرس قبل از خواندن یا استفاده از جلیقه وزندار، با تنظیم سیستم عصبی، توجه بصری را افزایش میدهند. تحقیقات نشان داده این تمرینات تا ۴۰% دقت خواندن را بهبود میبخشد.