بسیاری از گفتاردرمانان با استعاره معروف مبنی بر اینکه لکنت زبان شبیه کوه یخ است،آشنا هستند. بخش نسبتاً کوچکی از کل اختلال «روی سطح» و بخش عظیمی از اختلال «زیر سطح» قرار دارد. در واقع این تشبیه نشان می‌دهد که ویژگی‌های قابل مشاهده ی لکنت،گفتار ناروان، تنش فیزیکی و تقلاها، فقط بخش کوچکی از تجربه کل لکنت زبان است.مرکز گفتار درمانی در لکنت زبان جناب آقای دکتر صابر دکتر لکنت زبان با در اختیار داشتن تیم گفتار درمانی برای لکنت زبان در کودکان و بزرگسالان به درمان لکنت زبان به صورت همه جانبه می پردازد. کلینیک گفتاردرمانی لکنت زبان با استفاده از تکنیک های روز دنیا در زمینه لکنت زبان کودکان و لکنت زبان بزرگسالان همچنین در اختیار داشتن روانشناسان و کاردرمانان با تجربه در زمینه لکنت زبان در حیطه درمان لکنت زبان بسیار موفق بوده است. فاکتورهایی که باعث اثر منفی بزرگتر اختلال لکنت زبان میشود- احساسات کودک/بزرگسالان و واکنش به لکنت-به صورت مستقیم قابل مشاهده نیستند.اما اگر بخواهیم احتمال موفقیت طولانی مدت را افزایش دهیم باید این جنبه اصلی لکنت را در برنامه مداخله مان اضافه کنیم.
جهت تماس با کلینیک کاردرمانی و گفتاردرمانی جناب آقای دکتر صابر (کلینیک توانبخشی پایا در پاسداران ، کلینیک توانبخشی غرب تهران در سعادت آباد) باشماره 09029123536 تماس حاصل فرمایید.
روان درمانی همراه گفتار درمانی برای لکنت زبان در کودکان و بزرگسالان
لکنت می تواند منجر به احساس شرم و کاهش عزت نفس (خود ارزشی) در کودک/بزرگسال شود. و می تواند عواقب اجتماعی منفی بارزی در بر داشته باشد. می تواند باعث شود که کودک/بزرگسال کلمات را در تلاش برای کاهش لکنت ظاهری جایگزین کند. یا از کل موفقیت‌های گفتاری برای اینکه مجبور به تجربه این واکنشهای منفی عاطفی و شناختی نشود اجتناب کند. کمک به کودکان/بزرگسالان در کاهش نقصشان (از طریق تغییراتی در زمانبندی و تنش) میتواند به آنها در کاهش این احساس شرم و خجالت و به طور کلی واکنشهای منفی کمک کند.با این حال ، متاسفانه برای بسیاری از کودکان/بزرگسالان این کار،کافی نیست.به همان مقدار که مقداری از لکنت زبان و گفتارشان هنوز باقی می‌ماند،عامل واکنش های منفی نیز باقی می ماند. بسیاری از کودکان/بزرگسالان سن مدرسه مهارت هایی که برای سازش با این واکنش های عاطفی،رفتاری و شناختی نیاز است را ندارند. بنابراین لازم است تا در این زمینه، گفتار درمانگر آن کمک کنند.خوشبختانه کارهای زیادی است که میتواند انجام شود.
گفتاردرمانی برای لکنت زبان در مورد واکنش های منفی به چه معناست؟
واکنش های شناختی و احساسات گوینده ها به لکنت،در واقع جنبه های پنهان و نامحسوس اختلال لکنت زبان هستند.
واکنشهای احساسی که میتواند بخشی از کوه یخ لکنت زبان باشد شامل:
- اضطراب
- ترس
- ناامیدی
- افسردگی
- خجالت
- عصبانیت
واکنش های شناختی ممکن است شامل:
- کاهش عزت نفس
- عدم اعتماد به نفس
- کاهش خود- کفایتی
- احساس خوب نبودن در صحبت کردن
این واکنش های شناختی و عاطفی می تواند منجر به واکنش های رفتاری متنوعی شود. مثال:
- تنش فیزیکی و تقلا،که صحبت کردن را سخت‌تر می‌سازد.
- رفتارهای ثانویه به لکنت،مانند پلک زدن
- رفتارهای اجتنابی،که از شرکت کردن کودک/نوجوان در تجربه های مهم زندگی جلوگیری می کند.
همه این واکنش ها می توانند توانایی کودک با لکنت زبان را به منظور یک ارتباط برقرار کننده موثر شدن تحت تاثیر قرار دهند. بنابراین اگر می‌خواهیم در زمینه کمک کردن به کودک به منظور پیشرفت توانایی ارتباطی اش موفق شویم،باید این جنبه‌های لکنت زبان را در برنامه جامع درمان لکنت زبان خود قرار دهیم. برای انجام این کار،به افراد کمک می‌کنیم تا به این درک برسند که لکنت کردن اشتباه نیست و آن هم مقصر نیستند و می توانند یاد بگیرند تا گفتارشان را تغییر دهند.
نکات مهم در درمان لکنت زبان کودکان و بزرگسالان
افراد دارای لکنت در زمان صحبت کردن «از دست دادن کنترل» را تجربه می‌کنند.
زمانی که فرد دارای لکنت مرتب از دست دادن کنترل را تجربه می‌کند،دچار ترس میشود و در واکنش به از دست دادن کنترل،عواطف منفی را تجربه می کنند و رفتارهایی را برای به دست آوردن مجدد کنترل انجام می‌دهند.
نتایج ترس میتواند موارد زیر باشد:
- افزایش تنش و تقلا
- افزایش رفتارهای اجتنابی
- افکار منفی و خودگویی منفی
- عزت نفس و اعتماد به نفس ضعیف
- کیفیت زندگی پایین
آیا کار بر روی واکنش های فکری و احساسی،وظیفه گفتار درمانگر لکنت است؟
برخورد با لکنت زبان می تواند واقعاً سخت باشد و گاهی اوقات،یک کودک و یا نوجوان در نتیجه لکنت زبان ممکن است دچار هیجانات منفی شدیدی شود. متاسفانه،بسیاری از درمانگران مهارت کافی برای کمک به کودکان و خانواده هایشان به منظور برخورد با جنبه‌های هیجانی لکنت زبان را ندارند.گفتاردرمان ممکن است به این فکر کنند که آیا کار بر روی این بخش از اختلال لکنت واقعاً جز وظایف آنهاست یا مستلزم درگیر شدن متخصصان دیگر باشد. به نظر می‌رسد،به دلیل اینکه ما متخصصانی هستیم که چیزهای زیادی درباره لکنت زبان می دانیم بهترین افرادی هستیم که می‌توانیم در زمینه احساسات و واکنشهای کودک و یا نوجوان نسبت به لکنت زبان کار کنیم.البته درست است که برخورد با نگرش‌ها و احساسات کودک/بزرگسالان درباره لکنت زبان نیازمند درجاتی از مهارت‌های مشاوره است. اما مهمتر از آن نیازمند شناخت و راحتی با خود لکنت زبان است،همه ما می‌دانیم که بسیاری از درمانگران حتی در گوش دادن به لکنت نیز راحت نیستند. بنابراین موفقیت در درمان بیشتر افراد دارای لکنت زبان به یک مشاور خاص شدن نیاز ندارد،اما اگر احیاناً احساس می کنیم برای پرداختن به این جنبه درمان کودک مهارت نداریم- یا اگر نمی توانیم رفتارهای لکنت را تحمل کنیم- شاید به موفقیت زیادی با کودکان دارای لکنت زبان دست یابیم و در صورت تمایل نیاز به آموزش های بیشتری در این زمینه داریم.
البته بسیاری از گفتار درمانگران مهارت های مورد نیاز برای کمک به کودکان به منظور پرداختن به واکنشهای منفی شان به لکنت را دارند.
- توانایی خوبی در گوش دادن دارند.
- می دانند چگونه به موقعیت های مختلف کودک که ممکن است با آن روبه‌رو شود،پاسخ دهند.
- به موفقیت کلی کودک در ارتباط توجه می‌کند.
بنابراین بسیاری از استراتژی های درمانی که تقریباً توصیف شد به منظور کمک به کاهش واکنشهای منفی کودکان/بزرگسال لکنت طراحی شده است به گونه‌ای که آنها یاد بگیرند تا آسان تر صحبت کنند و به صورت موثرتری ارتباط برقرار کنند. مشاور با دیگر اعضای کلیدی تیم،مانند کاردرمانان یا روانشناسان،حتماً میتواند کمک کند.اگر کودک نگرانی‌هایی که فراتر از مهارت ماست نشان داد، یک ارجاع رسمی به دیگر اعضای تیم میتواند انجام شود. همیشه تشخیص اینکه بدانیم کجا در محدوده کاری ما نیست و مربوط به دیگر متخصصان میشود،آسان نیست. با این حال لازم است به تدریج راحتی خود را با جنبه‌های مهم اختلال لکنت زبان،افزایش داده و مهارت های کلی بالینی را به منظور کمک به همه ی کودکان/بزرگسال که با آنها کار می‌کنیم،گسترش دهیم.
درمان لکنت زبان کودکان و بزرگسالان
برای بسیاری از گفتاردرمانان،برخورد با واکنشهای شناختی،احساسی و رفتاری به لکنت می تواند چالش برانگیز باشد. بعضی متخصصین گفتاردرمانی از این جنبه های درمان لکنت زبان به دلیل عدم راحتی خودشان با اختلال اجتناب می کنند شاید به این دلیل که از بدتر شدن کودک/بزرگسال می ترسند یا به دلیل اینکه اطمینان ندارند چه چیزی برای کمک به او بگویند تا «احساس بهتر» درباره لکنتش داشته باشد.
کودک/بزرگسال باید به این درک برسد که لکنت مال اوست.این کار می تواند با هدایت و حمایت ما به انجام برسد و نه صرفاً از طریق تشویق ما به این کار. بسیاری از مفاهیم درمان لکنت زبان توصیف شده در اینجا می تواند به مراجع کمک کند تا با موفقیت بیشتری از عهده لکنت برآید. هنگامی که کودک/بزرگسال ، یاد گرفت تا لکنت زبان را به شکل موثرتری کنترل کند، علت اصلی عدم راحتی او کاهش می‌یابد.
موارد بیشتری هست که ما می‌توانیم به مراجعان برای کمک به پرداختن به نگرش منفی شان نسبت به لکنت زبان انجام دهیم ولی اولین و مهمترین آنها گوش دادن به کودکان/بزرگسالان و فراهم کردن فضایی است که آنها بتوانند درباره تجربیاتشان با لکنت زبان صحبت کنند. داشتن اختلال لکنت لذت‌بخش یا آسان نیست،اما کودکان/بزرگسال تا حد زیادی می توانند از داشتن اعتماد همدلانه با کسانی که می‌توانند احساساتشان را با او تقسیم کنند،بهره‌مند شوند. به عنوان گفتاردرمان،ما نقش منحصر به فردی در کمک به کودکان/بزرگسالان که با الگوی لکنت می آیند،بازی می‌کنیم. البته کودکان/نوجوانان باید با خانواده هایشان هم صحبت کنند،اما اگر خانواده‌ها نگرانی‌های خود را نسبت به گفتار فرزندشان دارند،یا اگر آنها هنوز پذیرش کامل نسبت به لکنت زبان ندارند،ممکن است برای ایشان سخت باشد که قادر به کمک به کودکشان با نگرانی های احساسی باشند. این کار برای همسالان،معلمان و دیگر اعضای فامیل نیز همانگونه است. از طرف دیگر،ما می‌توانیم برای کودکان/یزرگسالان یک محیط حمایت کننده،فراهم کنیم تا جایی که بتوانند یاد بگیرند که آنها می توانند هر چیزی که در زندگی شان می خواهند را انجام دهند،صرف نظر از اینکه آنها لکنت می کنند یا نه.ما می‌توانیم به آنها کمک کنیم متوجه شوند که لکنت زبان نمی تواند مانعی برای آنها باشد.
پذیرش و تطابق با لکنت در درمان لکنت زبان
برای کودک/بزرگسال که واکنشهای احساسی به لکنتش را تجربه می‌کند،موفقیت طولانی مدت و نهایتاً به توانایی او برای یادگیری زندگی با این حقیقت که او لکنت می کند،بستگی دارد. این به این معنی نیست که او از پیشرفت روانی گفتارش منصرف نخواهد شد.همچنین به این معنا نیست که او نیاز دارد تا این حقیقت که او لکنت می کند را دوست داشته باشد،بلکه نیاز به رسیدن به «توقف در جنگیدن» با لکنتش را دارد تا جایی که وجود گاهگاه لکنت زبان را بپذیرد و با شدیدتر شدن لکنت،یاد بگیرد تا با موفقیت از عهده لکنتش برآید. بسیاری از شیوه ها برای تغییر تنش موجود در لکنت زبان به کودک/بزرگسال کمک می کند تا زندگی آسان تر با لکنت زبان را یاد بگیرد. هرچند ممکن است این شیوه‌ها به اندازه کافی به کودک برای غلبه کامل بر نگرانی اش درباره لکنت زبان کمک نکند. و نیاز باشد که به جنبه های شناختی و عاطفی تجربه لکنت کودک،نوجوان مستقیم تر پرداخته شود. در این بخش،به استراتژی های خاص طراحی شده به منظور کمک به کودک/بزرگسال در جهت رسیدن به پذیرش می پردازیم.
راهکارهای درمان لکنت زبان در واکنش منفی به لکنت
-
حساسیت زدایی
یکی از راه‌هایی که گفتاردرمان می‌توانند به کودکان/بزرگسالان در غلبه بر ترس های شان در رابطه با لکنت زبان کمک کنند، استفاده از شیوه‌های حساسیت زدایی در درمان لکنت زبان است. حساسیت زدایی فرایند کمک به افراد برای این است که کمتر به لکنت زبان واکنش منفی نشان دهند و پذیرش بیشتری نسبت به رفتارها و یا اتفاق هایی که آنها را آزار می‌دهد داشته باشند. اصول حساسیت‌زدایی برای مواجه شدن با ترس های مختلف مشترک است. به کارگیری این اصول به زمان،حمایت و در نظر گرفتن نیازهای خاص هر فرد نیاز دارد. برای مثال،وقتی افراد ترسی از ارتفاعات یا عنکبوت دارند،می توان برای کمک به آنها بر غلبه از آن ترس فرایند حساسیت زدایی را برایشان اجرا نمود. حساسیت زدایی شامل مواجه کردن افراد با چیزهایی است که از آن می ترسند. (مثلاً ارتفاع،عنکبوت یا در این مورد،لکنت).حساسیت زدایی به یکباره انجام نمی شود قرار دادن فردی که از عنکبوت می ترسد در اتاقی پر از عنکبوت حقیقت نمی تواند ترس فرد را افزایش دهد. در عوض،حساسیت زدایی بایستی به تدریج صورت گیرد. با موفقیت های آسان تر شروع شود و به سمت موفقیت های سخت تر پیش رود (یعنی در طول یک سلسله مراتب) تا زمانی که ترس کم شود.بنابراین فردی با ترس از ارتفاع ممکن است از طبقه اول یک ساختمان شروع کند و سپس به تدریج از ترس های خودش در طبقه دوم و سوم و به همین ترتیب حساسیت زدایی کند.کلید حساسیت زدایی عمدی بودن آن است که با مواجه شدن فعالانه با اضطراب و انجام رفتار مورد هراس به صورت عمدی همراه می شود.
اصول حساسیت زدایی در گفتاردرمانی لکنت
این روش شامل مواجه سازی سلسله مراتبی و عمدی می باشد. به عنوان مثال در ابتدا، وقتی از کودک/بزرگسال خواسته میشود که از روی عمد لکنت کند،ممکن است آن را خیلی ناراحت‌کننده بداند. این حالت تعجب آور نیست،چرا که گفتاردرمان از کودک/بزرگسال می‌خواهد با چیزی که از آن می ترسد و دوست ندارد، مواجه گردد. به همین علت است که استفاده از سلسله مراتب بسیار مهم می باشد. با استفاده از سلسله مراتب،گفتاردرمان می تواند موقعیتی را که بسیار آسان است و کودک/بزرگسال میتواند به آن نزدیک شود را شناسایی کند. مثلاً لکنت کاذب به صورت همخوانی با درمانگر،در اتاقی با خودش با درهای بسته،یا به عنوان یک فعالیت شناسایی که قبلاً توضیح داده شد. زمانی که کودک/یزرگسال توانست حتی یک لکنت کوچک را در یک موقعیت کنترل شده به دقت تولید کند،آماده است که فرایند بالا رفتن از نردبان سلسله مراتب خودش را شروع کند. بنابراین نمی‌تواند در موقعیت‌هایی که به تدریج سخت‌تر میشوند، باز تر و راحت تر لکنت کند. در نهایت هدف برای کودک/نوجوان این است که قادر به صحبت کردن (و لکنت کردن) به طور آزادانه در هر موقعیتی،بدون ترس شود،تا جایی که لکنت زبان،با احتمال کمتری بر روی توانایی کودک/بزرگسال در گفتن آنچه او می خواهد بگوید تاثیر داشته باشد. مسلما این کار زمان بر خواهد بود. اما با کمک گفتاردرمان،کودک/بزرگسال قادر خواهد بود ترس خود را کاهش دهد و در نتیجه به کودک/بزرگسال در کاهش تنش،تقلا و اجتنابی که ناشی از ترس او از لکنت زبان میشود کمک خواهد کرد.
نمونه ای از سلسله مراتب موقعیت ها برای درمان لکنت زبان
- در اتاق درمان
- در اتاق درمان با یک دوست
- در رستوران با یک دوست
- در سالن بیرون از اتاق درمان
- در یک رستوران خالی
برای هدایت کودک/بزرگسال در بین این گام ها،می توانیم از یک چارچوب استفاده کنیم.
- حساسیت‌زدایی نسبت به لکنت
این فعالیت ها می توانند شامل موارد زیر باشند
- یادگیری در مورد گفتار
- یادگیری در مورد لکنت
- یادگیری در مورد لکنت افراد دیگر
- نزدیک شدن به لکنت خود
- ماندن در لحظه لکنت
- تغییر و اصلاح لحظه لکنت
- حساسیت‌زدایی نسبت به شیوه‌های درمان لکنت
حساسیت‌زدایی همچنین برای کمک به کودکان در جهت راحت تر شدن با شیوه های تغییر گفتار ضروری است، چرا که این شیوه‌ها گفتار کودک را متفاوت از دیگر کودکان می کند و در نتیجه او نمی‌خواهد متفاوت باشد. البته،او نمی‌خواهد لکنت هم داشته باشد،اما از آنجایی که استفاده از شیوه ها مستلزم تلاش است،و چون شیوه هنوز برای او طبیعی نیست،پس کودک/بزرگسال دچار تعارض می شود. به منظور کمک به کودکان/نوجوانان برای راحت تر شدن با شیوه های شان ما باید به آنها کمک کنیم تا فعالیت‌های حساسیت‌زدایی را برای شیوه های روان تر صحبت کردن هم به کار ببرند. همچنین این کار تعمیم شیوه ها به موقعیت های واقعی را نیز سریع تر می کند.
در مجموع حساسیت‌زدایی جزء اصلی فرآیند درمان لکنت زبان کودکان و بزرگسالان است،صرف نظر از اینکه ما در حال کار کردن روی اهدافی برای پیشرفت نگرش‌ها و افزایش روانی،یا کاهش تنش فیزیکی و تقلا در طی لحظه‌های لکنت زبان باشیم.
برخورد با شرم از لکنت زبان در کودکان و بزرگسالان
لکنت می تواند خجالت آور باشد. احساس شرم و خجالت یکی از احساس های عمده‌ای است که افراد دارای لکنت زبان آن را تجربه می‌کنند و به همین دلیل در اینجا به صورت اختصاصی به آن پرداخته میشود. شرم احساسی از نوع شکست در تعریف خود است. اینکه من یک فرد دارای مشکل هستم این احساس را می‌توانیم با انجام لکنت کاذب در موقعیت های مختلف تجربه کنیم. شرم از لکنت زبان می تواند کاهش پیدا کند.کودکان دارای لکنت زبان نیاز به آموزش برای برخورد با شرم را دارند. در واقع هر چقدر لکنت زبان شدیدتر باشد، یادگیری چگونگی مدیریت شرم،اهمیت بیشتری پیدا می‌کند.
کودک/بزرگسالان با یادگیری مدیریت شرم،قادر خواهد بود فارغ از اینکه چقدر لکنت می کند،آزادانه صحبت کند،به این معنا که:
- هرآنچه را می خواهد بیان کند
- هرآنچه را می‌خواهد انجام دهد
- و آن کسی باشد که دوست دارد
راهکارهای عملی کاهش شرم از لکنت
برای کاهش شرم،مهمترین راهکار مقابله با چیزهایی است که خجالت میکشیم
- در مورد آن صحبت کنیم
- عواطف خود را در مورد آن ابراز کنیم
- در مورد آن به دیگران یاد بدهیم
- با آن راحت تر باشیم
- در مورد آن فکر کنیم
- در مورد آن یاد بگیریم
- آن را داشته باشیم
- آن را بپذیریم
بنابراین همانطور که در بخش های مختلف توضیح داده شده،تمرینات زیر به کاهش شرم کمک می نماید.
- تمرینات حساسیت زدایی
- صحبت درباره لکنت
- آموزش دیگران درباره لکنت
هنگامی که کودکان شروع به راحت تر شدن با لکنت کردند،میل آنها برای اجتناب از لکنت زبان،و در نتیجه تنش و تقلای آنها به منظور جلوگیری از لکنت زبان کاهش می یابد. در نتیجه،کودک با تنش فیزیکی کمتری لکنت می کند و علاقه بیشتر به ارتباط آزادانه و گفتن آنچه که او می خواهد بگوید صرف نظر از اینکه فکر کند که لکنت می کند بیشتر میشود. افزایش راحتی با لکنت زبان می تواند به این معنا باشد که ناروانی باقی مانده برای شنونده ها قابل توجه نخواهد بود. بنابراین هنگامی که کودکان/بزرگسال پیشرفت کردند آنها نیاز به آموزش برای راحت بودن درباره لکنت زبان دارند. به این معنا که کودکان باید به مردم اجازه دهند تا لکنت شان را ببینند و بشنوند. البته آنها نیاز به صحبت درباره لکنت زبان با هر فردی که ملاقات می‌کنند را ندارند بلکه آنها نیاز دارند به راحتی کافی با لکنت باقی مانده صحبت کنند و برای مخفی کردن آن تلاش نکنند.
دستیابی به این درجه از راحت بودن با لکنت زبان، میتواند در ابتدا برای بعضی از کودکان/بزرگسالان سخت باشد،اما هدفی است که می‌توانند در طی درمان به آن برسند. برای رسیدن به این هدف نقشه گروه های حمایتی بسیار مهم است.
به علاوه،کودکی که می آموزد چگونه شرم مربوط به لکنت زبان را مدیریت کند،می تواند شرم مربوط به جنبه های دیگر زندگی مثل صحبت در جمع،شرکت در بحث یا بازی های کلاسی،و یا موضوعات ناشناخته در مدرسه را نیز مدیریت نماید. بنابراین،کودکان/بزرگسالان که در گفتار درمانی به موفقیت دست یابند ممکن است تاثیرات مثبت دیگری را در زندگی شان ایجاد کنند.
بازسازی شناختی در لکنت زبان
راه دیگری که درمانگران می‌توانند به کودکان/بزرگسالان در کاهش واکنش های منفی به لکنت زبان کمک کنند،از طریق بازسازی شناختی می باشد. بازسازی شناختی به افراد کمک می‌کند که در مورد مشکلاتی که با آنها در زندگیشان مواجه میشوند به طور متفاوتی فکر کنند. هدف،تغییر افکار و باورهای غیرمنطقی،از طریق ارزیابی آن باورها و مقایسه کردن آنها با شواهد موجود به صورت منطقی تر می باشد.فرایند این کار شامل کمک به افراد در شناسایی افکار جاری در مورد یک مشکل و پس از آن اصلاح تدریجی آن افکار برای کاهش مشکل است. این مراحل ممکن است شامل یادگیری در مورد گفتار روان و با لکنت،شناسایی منبع ترس همراه با لکنت زبان (مثلا واکنشهای شنوندگان)،تعیین اینکه آیا آن ترس‌ها منطقی هستند با استفاده از ارزیابی موقعیت هایی که ایجاد اضطراب می کنند و خلق یک سری افکار و باورهای متفاوت بر اساس شواهد جدید باشد.
بازسازی شناختی
- چگونگی افکار ما در مورد اتفاقی،چگونگی احساس ما را تعیین می‌کند.
- بعضی از افکار ما نگران کننده هستند و در نتیجه باعث ایجاد احساس ترس در ما میشوند.
- بعضی از افکار ما آرامبخش تر هستند و در نتیجه باعث ایجاد احساس ترس کمتری در ما می شوند.
- اگر ما بتوانیم افکار نگران کننده خود را به افکار آرامبخش تر تغییر دهیم، احساس ترس کمتری می کنیم.
مراحل بازسازی شناختی
- شناسایی افکار منفی که در پشت احساسات منفی قرار گرفته‌اند.
- جمع آوری شواهد برای افکار
- آزمون کردن عواقب احتمالی اتفاق مورد هراس
- ارزشیابی افکار بر اساس شواهد
- تغییر افکار نگران‌کننده به افکار آرامبخش
هدف ما متقاعد کردن کودکان/نوجوان به فکر کردن به شیوه‌ای متفاوت نیست،بلکه ایجاد فرصتی است برای ارزشیابی کردن افکار فعلی خودشان. و از این طریق خودشان افکارشان را تغییر خواهند داد.
- شناسایی افکار منفی که در پشت احساسات منفی قرار گرفته‌اند.
به عنوان مثال،بعد از اینکه یک کودک/بزرگسال در مورد آنچه در حین لحظه لکنت انجام می‌دهد (در تمرین شناسایی لکنت) یاد گرفت،می تواند لیستی از آنچه چه باعث اضطراب در موقعیت های گفتاری خاص می شود ایران را تهیه کند. مثلاً،اگر موقعیت مورد هراس خواندن بلند در کلاس است،درمانگر و کودک/بزرگسال می‌توانند از فعالیت «بارش فکری» برای کمک به کودک/بزرگسال استفاده کند. به این صورت که همه عواملی که در آن موقعیت باعث ترس او میشود،فکر کند.
- جمع آوری شواهد برای افکار
برای آسان تر کردن این کار،گفتاردرمان میتواند به کودک/بزرگسال کمک کند تا یک لیست از همه چیزهایی که ممکن است وقتی که او بلند می خواند به بدی اتفاق بیفتد را بنویسد و ترس هایش را به آنها ارتباط دهد. شاید لیست شامل تولید یک قفل شدید،خندیدن سایر بچه‌ها به او،از دست دادن جایگاهش،به خطا تولید کردن یک کلمه و غیره باشد.
- آزمون کردن عواقب احتمالی اتفاق مورد هراس
گفتاردرمان باید این ترس ها را تایید کرده و به کودک/بزرگسال کمک کند تا بفهمد که این قابل درک است که او به این شیوه فکر و احساس کند. اما در همین زمان،گفتاردرمان میتواند به کودک/بزرگسال کمک کند تا آنچه را که در حقیقت اتفاق خواهد افتاد اگر یکی از اتفاقات مورد هراسش اتفاق بیفتد را در نظر بگیرد. اگر کودک/بزرگسال به این احتمالات به صورت یک فاجعه نگاه کند،گفتاردرمان پس از آن،میتواند یک سلسله مراتب حساسیت زدایی را برای کمک به او در جهت تجربه اتفاقات مورد هراس در یک موقعیت نسبتا امن و حمایتی انجام دهد. گفتاردرمان و کودک/بزرگسال می توانند در فعالیت های نقش بازی کردن درگیر شوند تا بفهمند واقعا چه اتفاقی می افتد اگر چه کودک/بزرگسال یک سلول طولانی را در هنگام خواندن نشان دهد. (در اینجا باز هم،کودک/بزرگسال می تواند از لکنت کاذب به عنوان راهی برای شناسایی راه های مختلف لکنت زبان استفاده کند هم زمانی که به لحظه لکنت هم حساسیت زدایی می شود.) در ابتدا،این فعالیت‌ها در اتاق درمان صورت می‌گیرد،اگرچه کودک/بزرگسال در نهایت باید روی روشش بر اساس یک سلسله مراتب از موقعیت‌ها (مثل خواندن در اتاق درمان وقتی دوستی آنجاست،خواندن در کلاس درس وقتی فقط گفتار درمانگر در کلاس حضور دارد،خواندن در کلاس وقتی درمانگر و معلم آن جا هستند و…) کار کند تا این نقطه که او قادر است با موقعیت مورد هراس «جهان واقعی» روبرو شود و ترس هایش را دوباره ارزیابی کند.
- ارزشیابی افکار براساس شواهد
به این علت که کودک/بزرگسال در حساسیت زدایی درگیر شده است، خواهد فهمید موقعیت مورد هراس به اندازه ای که او فکر می کرده ترسناک نیست و اینکه حالا می تواند در مورد آن موقعیت به صورت متفاوتی شروع به فکر کند.از طریق این نوع بازسازی شناختی و تمرین‌های حساسیت‌زدایی،گفتاردرمان میتواند به کودک/بزرگسال کمک کند که تفکرات و احساسات خود را در مورد لکنت زبان تغییر دهد به نحوی که او قادر خواهد شد آزادانه تر ارتباط برقرار کند و کمتر به صورت منفی لکنت واکنش نشان دهد.
- تغییر افکار نگران‌کننده به افکار آرام بخش
خودگویی مثبت،شیوه‌ای است که افراد می‌توانند برای تقویت تغییراتی که در حال انجام هستند در مواجه شدن با چالش های فکری که با آنها مواجه می شوند به کار گیرند.
برای کمک به مراجعین برای کسب این مهارت،در ابتدا می‌توانیم به کودکان/بزرگسال شناسایی خود گویی های منفی و آسیب رسان را یاد دهیم. (برای مثال: وقتی من لکنت می کنم مردم فکر می‌کنند من مشکل ذهنی دارم.)در مرحله بعد تغییر ساختار این جملات را به جملات مثبت تر آموزش می دهیم. (برای مثال: من می دانم مشکل ذهنی ندارم… لکنت فقط یک مشکل گفتاری است)
ما می‌توانیم از مراجعمان بخواهیم افکار منفی و مثبت مقابل آن را بنویسد و تاثیر هر کدام از گفته ها را بر روی احساسش از لکنت زبان ارزیابی کند.این تمرین به مراجع این امکان را می دهد یاد بگیرد زمانی که در مورد لکنت احساس ناامیدی و خستگی کرد،چگونه در مقابل افکار مایوس کننده اش مقابله کند و به چیزهای دیگری فکر کند که از فکر کردن به آنها احساس افتخار داشته باشد. این که می تواند افکار منفی را به افکار مثبت تر تغییر دهد و برقراری ارتباط بهتری داشته باشد.
مثالهایی از افکار نگران‌کننده و آرام بخش در لکنت زبان
افکار نگران کننده
- اگر من با صدای بلند درکلاس بخوانم روی هر کلمه ای لکنت می کنم و همه به من خواهند خندید.
- من همیشه وقتی با دخترها/پسرها حرف می‌زنم لکنت می کنم.
- من نمی توانم در کلاس به سوالات پاسخ دهم،چون اگر روزی کلمه‌ای قفل کنم همه به من خیره میشوند.
- من نمی‌توانم… به خاطر اینکه….
- اگر من لکنت کنم… پس…(اتفاق بدی خواهد افتاد)
افکار آرامبخش
- ممکن است روی کلماتی لکنت کنم،اما دارم یاد میگیرم که زیاد در موردش نگران نباشم.
- ممکن است بعضی از افراد به لکنت من بخندند ولی همه این طور نیستند. من در کلاس دوستانی دارم که هیچگاه نمی خواهند عمداً من را دچار احساس بدی کنند.
- اشکالی ندارد گاهی موقع صحبت کردن با دیگران دچار لکنت شوم.
- . گروه های خود یاری و حمایتی
راه دیگر برای کودکان/بزرگسالان برای کمک به غلبه بر واکنش های منفی به لکنت زبان،گروه های خود یاری و حمایتی است. حضور در این گروه ها به کودکان/بزرگسالان کمک می‌کند که درک کنند آنها در مواجهه با لکنت زبان تنها نیستند. گروه های خود یاری نه تنها به کودکان/بزرگسالان کمک می‌کنند تا سایر کودکان/بزرگسالان که لکنت می کنند را ملاقات کنند بلکه محیط امنی را ایجاد می‌کند برای صحبت در مورد لکنت زبان،برای شناسایی راه‌های مختلف واکنش به لکنت زبان و برای یادگیری اینکه مشکلی در لکنت کردن نیست. گروه های حمایتی همچنین به کودکان/بزرگسالان کمک می‌کند تا با بزرگسالانی که بر لکنت غلبه کرده اند ملاقات داشته باشند. این به آنها کمک می‌کند یاد بگیرند می‌توانند چیزهایی را که می‌خواهند در زندگی انجام دهند،حتی اگر به لکنت زبان ادامه دهند. علاوه بر این به کودکان/بزرگسال کمک می‌کند تا ترس و اضطراب را کاهش دهند.
گروه های حمایتی حتی می‌توانند به والدین کودکان/بزرگسالان دارای لکنت کمک کنند.به این صورت که این گروه‌ها به آنها فرصت می دهند تا ببینند چگونه سایر خانواده‌ها با مشکلات حاضر مربوط به لکنت تطابق پیدا می‌کنند. البته در کشور ما چنین گروه‌هایی برای کودکان و نوجوانان کمتر وجود دارند.
آیا لکنت زبان کودکان/بزرگسالان درمان می شود؟
لکنت یک اختلال پیچیده است که میتواند روی جنبه‌های زیادی از زندگی کودک/نوجوان تاثیر بگذارد،از جمله عملکرد آموزشی و تعامل اجتماعی. این اختلال ریشه هایی در جنبه‌های نورولوژیکی رشد دارد (زبانی،حرکتی و خلقی)،و تجربه اختلال،اجزای شناختی،رفتاری و عاطفی را در بر دارد که میتواند مانع توانایی کودک/ بزرگسال به منظور یک ارتباط برقرار کننده موثر شود. اینکه ماهیت اصلی اختلال لکنت زبان تاثیر زیادی روی کیفیت زندگی افراد داشته باشد بیشتر در بزرگسالان مشخص شده است،اگرچه تحقیقات جدید تاثیر زیاد آن را در کودکان و نوجوانان دارای لکنت نیز نشان داده‌اند.
در درمان جامع،هدف یک رویکرد درمانی اساسی است که به منظور پرداختن به همه پیچیدگی های اختلال تلاش کند. البته،همه کودکان به هر یک از این بخش ها نیاز خواهند داشت. اگر کودکی نگرانی در یک ناحیه خاص نداشت،پس نیازی نیست ما آن حوزه را به برنامه ی درمانش اضافه کنیم. اما،باید حداقل این حقیقت را که بسیاری از کودکان به بعضی یا همه این نواحی نیاز دارند در نظر گرفت. اگر با تمرکز بیش از حد روی ویژگی‌های قابل مشاهده اختلال،یا روی واکنش کودک/نوجوان به یک قسمت اختلال پرداخته شود،این پوشش پس درمان ناکامل خواهد بود.
به یاد داشته باشیم،قبل از اینکه افراد قادر به ایجاد تغییرات باشند،آنها باید
- باور داشته باشند که تغییرات برای آنها مناسب است.
- درک کنند که برای تغییرات مناسب هستند.
آنها معتقد باشند که می‌توانند تغییرات را ایجاد کنند و یک احساس قوی « خود- کارایی» داشته باشد بنابراین کمک به کودکان به منظور ایجاد تغییر در گفتارشان مستلزم این است که ما به آنها کمک کنیم تا در واکنش هایشان تغییر ایجاد کنند.
درمان لکنت زبان در خانه- گفتاردرمانی در منزل لکنت زبان کودکان
یکی از خدمات مرکز گفتاردرمانی دکتر صابر در زمینه لکنت زبان ارائه گفتاردرمانی در منزل لکنت زبان می باشد. برخی از کودکان و نوجوانان به علت اعتماد به نفس پایین و شکست های پیاپی در درمان لکنت از حضور در مراکز درمانی اجتناب می کنند. خدمات گفتاردرمانی در منزل کمک بسزایی در زمینه درمان این کودکان می باشد. استفاده از تکنیک های مختلف درمانی و تجربه گفتاردرمانان کلینیک غرب تهران بهترین نتایج درمانی را برای کودکان رقم می زند.
جمع بندی
برای رسیدن به یک درمان موفق،گفتاردرمانی باید واکنشهای فرد به لکنتش را نیز در نظر بگیرد. این واکنش ها به سه دسته کلی واکنش های عاطفی،شناختی و رفتاری تقسیم میشوند. کار بر روی این بخش به کودک/بزرگسال کمک می کند تا اضطراب کمتری داشته باشد،اعتماد به نفس کافی برای صحبت کردن راحت را داشته باشد و از رفتارهای ثانویه و اجتنابی در مقابل لکنت زبان،استفاده نکند.
برای رسیدن به این هدف،روشهای حساسیت زدایی تدریجی،مقابله با شرم لکنت زبان و باز بودن درباره لکنت،همچنین روش های بازسازی شناختی و شرکت در گروه های حمایتی کمک کننده هستند.