کاردرمانی برای نشستن کودک و نوزاد

توانایی نشستن در کودکان موجب تغییر نقطه نگاه انان و رشد مهارت های چشم و دست همچنین مهارت های ذهنی کودکان می گردد. به صورت طبیعی یک کودک در سنین 6 تا 7 ماهگی می آموزد که با کمک بنشیند. بیشتر کودکان در سن 8 تا 9 ماهگی می توانند چند دقیقه بدون کمک و تکیه بنشینند. تاخیر در روند رشد کودک به هر دلیلی باید به سرعت مورد بررسی قرار گرفته و در صورت نیاز درمان های لازم در اولین فرصت آغاز گردد.  مرکز کاردرمانی و گفتاردرمانی دکتر صابر در زمینه کاردرمانی جسمی در منزل و ذهنی در کودکان به صورت تخصصی فعالیت می نماید. تیم حرفه ای کاردرمانی جسمی مرکز بالغ بر 32 نفر با تجربه بالا در حیطه کودکان و استفاده از ابزار های پیشرفته به تسریع روند رشدی کودکان کمک می گردد. کاردرمانی جسمی و ذهنی در منزل از دیگر خدمات مرکز می باشد که موجب تسریع روند درمان در کودکان می گردد.

تقویت عضلات سر و گردن در کودکان موجب بهبود کنترل سر و آمادگی کودک برای نشستن گردد. تقویت عضلات لگن و تنه همچنین در دستیابی کودک به وضعیت نشته موثر می باشد. یکی از وضعیت های مهم در تقویت عضلات سر و گردن همچنین دست ها پوزیشن دمر می باشد که کودک را وادار می کند سر را ار زمین بلند کرده و نگه دارد.

کاردرمان برای نشستن

نشستن مستقل یک نقطه عطف رشدی مهم در اولین سال زندگی نوزاد است. به عنوان کاردرمانگر کودکان، حمایت از نوزادان در این مرحله نه تنها به معنای دستیابی به یک نقطه عطف است، بلکه به معنای ایجاد مهارت‌ های اساسی لازم برای رشد حرکتی درشت و ظریف در سطوح بالاتر، ثبات مرکزی بدن و کنترل وضعیت بدنی نیز می ‌باشد. نشستن به نوزادان این امکان را می ‌دهد که محیط خود را بهتر کاوش کنند، در بازی شرکت کنند و شروع به استفاده عملکردی از دستان خود کنند که همه این ها برای ادامه رشد شناختی و حرکتی حیاتی هستند. به طور معمول، نوزادان بین 4 تا 7 ماهگی شروع به تلاش برای نشستن می ‌کنند. در حدود 6 ماهگی، بسیاری از نوزادان می ‌توانند برای مدت کوتاهی با حداقل حمایت بنشینند و ممکن است از بازوهای خود برای تکیه دادن استفاده کنند. در 7 تا 9 ماهگی، اکثر نوزادان باید بتوانند برای مدت طولانی بدون استفاده از دستان خود، نشستن مستقل را حفظ کنند. هنگام کاردرمانی با نوزادانی که هنوز به طور مستقل نمی‌ نشینند، مداخلات باید بر استراتژی‌ های پویا و مبتنی بر بازی تمرکز کنند که هسته مرکزی بدن را فعال می‌ کنند، تعادل را بهبود می ‌بخشند و ورودی حس عمقی را فراهم می ‌کنند. در زیر نمونه ‌هایی از مداخلات کاردرمانی برای نشستن کودک و نوزاد آورده شده است:

-نشستن با حمایت روی توپ درمانی: نوزاد را با حمایت روی توپ درمانی قرار دهید، در حالی که دست ‌های مراقب یا درمانگر دور لگن او قرار دارد. توپ را به آرامی به طرفین و جلو/عقب حرکت دهید تا عضلات مرکزی بدن فعال شده و تعادل به چالش کشیده شود.

-نشستن با تکیه به جلو: از یک نیمکت کوچک یا سطح فومی کم ارتفاع استفاده کنید. نوزاد را تشویق کنید که به جلو روی دستان خود تکیه دهد تا تحمل وزن اندام فوقانی را افزایش داده و در فعالیت خط میانی شرکت کند.

-زانو زدن بلند در سطح حمایتی: زانو زدن بلند باعث ثبات لگن و تنه می ‌شود و می ‌تواند یک مرحله انتقالی به سمت نشستن مستقل باشد. از کودک بخواهید به اسباب‌ بازی‌ هایی که روی یک سطح مرتفع قرار داده شده ‌اند، دسترسی پیدا کند.

-دسترسی از حالت نشسته: هنگامی که کودک می ‌تواند نشستن را حفظ کند، دسترسی به خارج از پایه حمایتی او، واکنش ‌های وضعیتی و تعادل پویا را تشویق می ‌کند. اسباب ‌بازی ‌ها را کمی به پهلو یا بالاتر از ارتفاع شانه قرار دهید.

چرا برخی نوزادان دیر می‌نشینند؟

نشستن نوزاد یکی از مهم‌ترین مراحل رشدی است که معمولاً بین ۶ تا ۹ ماهگی اتفاق می‌افتد. با این حال، برخی نوزادان با تأخیر در این مهارت مواجه می‌شوند. علت‌های احتمالی این تأخیر ممکن است شامل ضعف عضلات تنه، مشکلات عصبی-عضلانی مانند هیپوتونی، مشکلات بینایی یا شنوایی، زایمان زودرس، و کم‌تحرکی نوزاد به دلیل خواب زیاد یا استفاده زیاد از کریر و کالسکه باشد. گاهی هم این تأخیر هیچ علت جدی ندارد و فقط روند رشد نوزاد کندتر است. آگاهی از این دلایل کمک می‌کند والدین نگرانی‌های غیرضروری نداشته باشند و در صورت لزوم، سریع‌تر به متخصص کاردرمانی مراجعه کنند. ارزیابی به‌موقع، از بروز مشکلات حرکتی یا اسکلتی بعدی جلوگیری می‌کند.

نکاتی در مورد کاردرمانی نشستن کودکان و نوزادان

کاردرمانی نقش کلیدی در توانبخشی نوزادانی دارد که در نشستن تأخیر دارند. در این روش، کاردرمانگر با ارزیابی دقیق وضعیت عضلات، تعادل، و الگوهای حرکتی کودک، تمریناتی هدفمند طراحی می‌کند. این تمرین‌ها شامل تقویت عضلات مرکزی، تحریک حس عمقی (پروپریوسپشن)، بهبود هماهنگی حرکتی، و تقویت تعادل نشسته است. جلسات کاردرمانی معمولاً به صورت بازی‌محور انجام می‌شود تا کودک بدون مقاومت، با تمرین‌ها همراه شود. تکنیک‌های خاصی مانند استفاده از توپ درمانی، قرارگیری در وضعیت‌های نشسته ایمن، و تحریک حرکات فعال نوزاد نیز در روند درمان استفاده می‌شود. با تداوم جلسات و همکاری والدین، بسیاری از نوزادان به سطح رشدی مناسب بازمی‌گردند.

در جلسات کاردرمانی، تمرکز ویژه‌ای بر بهبود حس عمقی و تعادل صورت می‌گیرد. تمرین‌هایی مثل نشستن روی توپ درمانی، قرار گرفتن در موقعیت‌های ناپایدار کنترل‌شده، و بازی‌های حس عمقی مثل لمس اشیای مختلف یا ضربه‌های آرام به بدن کودک، باعث تحریک عصب‌های عمقی و بهبود پاسخ‌دهی عضلات می‌شود. همچنین تمرین با استفاده از اسباب‌بازی‌های خاص که نیاز به کنترل تنه و تعادل دارند، کمک می‌کند کودک به‌تدریج توانایی نشستن پایدار را کسب کند.

کاردرمانی کودکان در زمینه کاردرمانی جسمی و کاردرمانی ذهنی ، ماساژ درمانی و کاردرمانی حسی به کودکان و نوزادان در جهت تسریع روند رشد نوزادان و بهبود تون عضلانی و تقویت عضلات ، نشستن نوزاد و راه افتادن کودک فعالیت می نماید.

• برای استفاده مطلوب از دست حین نشستن، صندلی باید حمایت خوبی برای شانه، لگن و ران ایجاد کند.
• صندلی یا میزهایی که fit کودک هستند باعث ایجاد ثبات پروگزیمال شده و از این طریق مهارته­ای دستکاری کودک مطلوب‌تر می‌شود: زیرا پروگزیمال ثبات دارد و تمام تمرکز کودک بر دیستال مهارت­های دستکاری می‌رود.
• در صورتی که حین نشستن تنه­ی کودک ۰-۱۵ درجه به جلو خم شود: اندام فوقانی مطلوب­ترین عملکرد خود را دارند.
• در وضعیت نشسته کودک باید بتواند:
• در جهات قدامی‌- خلفی و طرفی بتواند انتقال وزن کند.
• تنه­ اش روی pelvis قرار گیرد یا مقداری رو به جلو خم باشد.
• شانه و لگن با ثباتی داشته باشد.

– سایر مواردی که به عملکرد مطلوب اندام فوقانی کمک می‌کند:

• pelvis strap
• foot rest
• cutout tray
• wheelchair tray:
• برای بهبود فعالیت­های حرکتی ظریف در کودکان مبتلا به اختلالات عصبی حرکتی مفید است.
• ارتفاع مطلوب: کمی ‌بالاتر از ارتفاع مفصل آرنج : در کودکی که دچار ضعف عضلانی است موجب reach و carry مؤثرتر می‌شود. (باعث افزایش کنترل دستکاری اشیا می‌شود).
• اگر ارتفاع کم­تر باشد، موجب فلکشن تنه می‌شود.
• اگر ارتفاع بیشتر باشد، موجب Abd و introt شانه می‌شود.
• Elevated / stanted table
• موجب تسهیل مهارت­های ظریف و نوشتن می‌شود.
• اگر زاویه ۲۰-۳۰ میز درجه باشد: موجب تسهیل اکستنشن مچ و افزایش کنترل فلکشن انگشتان در grasp می‌شود.

تمرینات خانگی برای کمک به نشستن نوزاد

کاردرمانی محدود به کلینیک نیست. والدین نقش حیاتی در تمرینات خانگی دارند. تمرین‌هایی مثل قرار دادن کودک روی بالش نرم برای تمرین تعادل، نشاندن کودک با حمایت در مقابل آینه یا اسباب‌بازی محرک، استفاده از توپ بزرگ برای تقویت عضلات تنه و کنترل گردن، و تمرین‌هایی که حس عمقی را تقویت می‌کنند، می‌توانند روند نشستن را تسریع کنند. آموزش صحیح والدین از سوی کاردرمانگر الزامی است تا از تمرین‌های خطرناک یا غیراصولی پرهیز شود. تکرار و استمرار تمرینات خانگی، کلید پیشرفت سریع کودک است.

بهترین سن شروع کاردرمانی برای نشستن کودک چه زمانی است؟

اغلب والدین نمی‌دانند چه زمانی باید برای تأخیر در نشستن کودک نگران شوند. اگر نوزاد تا پایان ۸ ماهگی نشستن مستقل را یاد نگرفته باشد، مراجعه به کاردرمانگر توصیه می‌شود. هرچه مداخله زودتر انجام شود، احتمال موفقیت درمان بالاتر است. در سنین پایین‌تر، مغز کودک انعطاف‌پذیری بیشتری دارد و می‌توان با تمرین‌های ساده و تحریک حسی، مسیر یادگیری را فعال کرد. منتظر ماندن تا یک‌سالگی، ممکن است فرصت طلایی مداخله را از بین ببرد. بنابراین، حتی اگر تنها شک جزئی در مورد تأخیر حرکتی دارید، ارزیابی اولیه توسط متخصص کاردرمانی می‌تواند بسیار سودمند باشد.

منابع:

thenoteninjas.com

physio-pedia.com

سوالات متداول:

1- آیا همه نوزادانی که دیر می‌نشینند نیاز به کاردرمانی دارند؟
نه الزاماً. برخی فقط روند رشد آهسته‌تری دارند. اما ارزیابی کاردرمانی بهتر است انجام شود.

2- آیا دیر نشستن نشانه اوتیسم است؟
به‌تنهایی خیر، اما اگر همراه با علائم ارتباطی دیگر باشد باید بررسی شود.