محیط مدرسه به ندرت محیطی خوب برای کودکان اوتیسم است و این می تواند مشکلات جدی در طول سال های تحصیلی و بعد از آن برای کودک اوتیسم به وجود آورد. اولاً، کودکان مبتلا به اوتیسم زمان بسیاری را صرف یادگیری روش کنار آمدن با محیطی می کنند که غالبا با مهارت ها و مشکلات آن ها هماهنگ نیست. سپس، بعد از ایجاد آن مهارت ها، کودکان باید آن جا را برای موقعیتی کاملاً متفاوت ترک کنند. در مدرسه، ارتباطات اجتماعی در همه جا در جریان است. علاوه بر آن، آن چه که در کلاس درس مناسب است، احتمال دارد در ورزشگاه یا زمین بازی مناسب نباشد. درک علائم اجتماعی که به کودک می گوید چه زمانی باید رفتار های اجتماعی خود را تغییر دهد، غالبا برای کودکان اوتیسم دشوار است. دکتر مهدی صابر، بهترین دکتر برای اوتیسم در تهران، با تشخیص درست مشکلات کودکان اوتیسم در مدرسه و تشخیص دقیق علائم اوتیسم در کودکان به درمان کودکان مدرسه ای مبتلا به اوتیسم کمک می کند.
جهت تماس با کلینیک کاردرمانی و گفتاردرمانی جناب آقای دکتر صابر (کلینیک توانبخشی پایا در پاسداران ، کلینیک توانبخشی غرب تهران در سعادت آباد) باشماره 09029123536 تماس حاصل فرمایید.
برخی از مشکلات کودکان اوتیسم در مدرسه
الگوی نقاط قوت و ضعف در عملکرد تحصیلی بر نیمرخ هوشی اختلالات اوتیسم منطبق است. موفقیت های تحصیلی ای که به حافظۀ خوب یا مهارت های عینی نیاز دارند، اغلب نسبت به تکالیف درسی ای که مستلزم یکپارچگی انتزاع یا تعمیم هستند، بیشتر است. بعضی کودکان دارای اختلال اوتیسم با عملکرد بالا دارای مهارت های خواندن پیشرس هستند و می توانند پردازش کلمات را در سطحی بالاتر از کودکان همسن خود انجام دهند. حافظۀ خوب در کودکان دارای اختلال اوتیسم موجب می شود لیست های هجایی و جداول ضرب را به آسانی یاد بگیرند. در مقابل ثابت شده است که این کودکان در زمینه های خاصی مانند خواندن مفهومی و زبان نوشتاری ضعیف هستند. این مورد از علائم اوتیسم در کودکان کاملاً با الگوی مشکلاتی که معلمان و روانشناسان مدرسه ارائه می دهند، متفاوت است. در این نیمرخ، پردازش ضعیف و قدرت فهم خوب مانند نارسا خوانی دیده می شود. گاهی اوقات در آموزش و فعالیت های علمی دانش آموزان دارای اختلال اوتیسم درگیر تکالیف خانگی و کلاسی ای می شوند که غیر جذاب و فراتر از ظرفیت های آن ها است در این مواقع ممکن است کودک برای فرار از تکلیف سخت یا خسته کننده رفتار های مخربی نشان دهد. دانش آموز دارای اختلال اوتیسم ممکن است برای فرار تلاش کند، عصبانی یا پرخاشگر شود. دچار در جاماندگی در زبان یا تکالیف و یا فروپاشی شود. این ها بخشی از مشکلات کودکان اوتیسم در مدرسه می باشند که با روش های توانبخشی می توان به درمان اوتیسم کمک کرد. محققان در تلاشند تا راه هایی پیدا کنند که کودک دارای اختلال اوتیسم در اهداف تحصیلی متعهد شده و در انجام تکالیف تحصیلی با وجود دشوار و یا خسته کننده بودن سماجت به خرج دهد. در مطالعه ای که با هدف بررسی تأثیر متغیر های انگیزشی مانند تقویت کننده های طبیعی انتخاب و تکالیف نگه دارنده در ارتقاء علائق و عملکرد تحصیلی انجام شد، نشان دادند که عناصر انگیزشی در فعالیت های تحصیلی موجب کاهش رفتار های مخرب، پیشبرد علایق و در نتیجه تکمیل سریع تر تکالیف می شود.
عملکرد اجتماعی ضعیف در کودکان اوتیسم
یکی از مشکلات کودکان اوتیسم در مدرسه، توانایی انطباق است. توانایی انطباق معمولاً به این صورت تعیین می شود که آیا یک فرد به مراقبت همیشگی نیاز دارد یا در بعضی امور مستقل است؟ عملکرد انطباقی معیار خوبی برای اندازه گیری اثر بخشی مطالعات طولی و درمانی است. کودکان دارای اختلال اوتیسم سطح رفتار انطباقی پایین تری نسبت به هوش شان نشان می دهند و این الگو در مورد نمونه های با ضریب هوشی طبیعی برجسته تر است. براساس مطالعات هالین بعد از ۲۵ سالگی رفتار مبتلایان به اختلالات طیف اوتیسم بهبود می یابد و حدود ۲۰ درصد از بزرگسالان دارای اختلالات طیف اوتیسم عملکرد و روابط اجتماعی خوبی دارند. با وجود متغیر های زیاد در مطالعات، میانگین افراد دارای اختلالات طیف اوتیسم که موفق به تحصیلات دانشگاهی می شوند، ۱۲ درصد است. از جمله علائم اوتیسم در کودکان می توان به این موارد اشاره کرد: در حدود یک چهارم آن ها استخدام می شوند و سرویس غذا، کار های غیر ماهرانه در کارخانه و انبارداری را شامل می شود و ثبات شغلی آن ها پایین است. در همه ابعاد افراد با توانایی های هوشی بیشتر، بهتر عمل می کنند. این یافته ها توسط یک مطالعه طولی آینده نگر بر روی ۱۲۰ بزرگسال که در کودکی تشخیص اوتیسم و عقب ماندگی ذهنی دریافت کرده بودند تأیید شده است. در این نمونه ۸۰ درصد از افراد استقلال کم یا خیلی کم داشتند. این افراد معلولیت های سختی داشتند که به آن ها امکان زندگی مستقل یا ارتباطات اجتماعی رضایت بخش را نمی داد.
چالش‌های تحصیلی کودکان اوتیسم و راهکارهای عملی برای موفقیت آموزشی
کودکان اوتیسم در محیط‌های آموزشی با چالش‌های منحصر به فردی روبه‌رو هستند که نیازمند توجه و برنامه‌ریزی ویژه است. یکی از مهم‌ترین مشکلات، تفاوت در شیوه یادگیری این کودکان است. بسیاری از آن‌ها در درک مفاهیم انتزاعی، پیروی از دستورالعمل‌های شفاهی و تطبیق با تغییرات برنامه‌ریزی شده مشکل دارند. اینجاست که نقش یک معلم اوتیسم آگاه به نیازهای ویژه این دانش‌آموزان پررنگ می‌شود.
از دیگر چالش‌های تحصیلی می‌توان به حساسیت‌های حسی اشاره کرد. نورهای شدید، سروصدای محیط کلاس و حتی بافت برخی وسایل آموزشی ممکن است برای این کودکان آزاردهنده باشد و تمرکز آن‌ها را مختل کند. همچنین، مشکلات ارتباطی و اجتماعی اغلب باعث می‌شود کودکان اوتیسم در کار گروهی یا تعامل با همکلاسی‌ها دچار مشکل شوند.
برای بهبود این شرایط، استفاده از روش‌های آموزشی بصری مانند تصاویر، نمودارها و برنامه‌های تصویری بسیار مؤثر است. ساختاردهی محیط آموزشی با ایجاد فضایی قابل پیش‌بینی و کم‌تحریک نیز به کاهش اضطراب این کودکان کمک می‌کند. علاوه بر این، تقسیم تکالیف به بخش‌های کوچک‌تر و استفاده از تقویت‌کننده‌های مثبت می‌تواند انگیزه یادگیری را افزایش دهد.
با درک این چالش‌ها و به کارگیری راهکارهای مناسب، می‌توان محیطی ایجاد کرد که هم برای کودک اوتیسم و هم برای معلمانش کم‌استرس‌تر و پربارتر باشد. موفقیت تحصیلی این کودکان زمانی محقق می‌شود که نیازهای ویژه آن‌ها شناخته شود و برنامه‌ریزی آموزشی به صورت فردی و انعطاف‌پذیر انجام گیرد.
سوالات متداول:
1-برای کاهش اضطراب کودک اوتیسم در محیط مدرسه چه اقداماتی مؤثر است؟
اضطراب در کودکان اوتیسم اغلب ناشی از غیرقابل پیش‌بینی بودن محیط مدرسه است. راهکارهای مؤثر شامل:
-تهیه برنامه روزانه بصری
-اطلاع‌رسانی قبلی درباره تغییرات احتمالی
-ایجاد یک “فضای امن” برای آرامش هنگام اضطراب
-استفاده از تایمرهای بصری برای انتقال بین فعالیت‌ها
2-چرا کودکان اوتیسم در درک دستورات شفاهی معلم مشکل دارند؟
بسیاری از کودکان اوتیسم در پردازش اطلاعات شنیداری مشکل دارند و ممکن است دستورات شفاهی را به درستی درک نکنند یا فقط بخشی از آن را به خاطر بسپارند. این به دلیل تفاوت در پردازش عصبی و گاهی مشکلات در حافظه کاری است. راه حل این است که معلمان از دستورات کوتاه و واضح استفاده کنند، همراه با نشانه‌های بصری (مثل تصاویر یا نوشته) و فرصت کافی برای پردازش اطلاعات بدهند. استفاده از روش “ببین، بشنو، انجام بده” بسیار مؤثر است.