علائم بیش فعالی و نقص توجه شامل بی توجهی، بیش فعالی و تکانشگری است. الگوهای شناختی اختلال نقص توجه – بیش فعالی بر نقص در عملکردهای اجرایی و ناتوانی مهار تأکید دارند. عملکردهای اجرایی یک کارکرد واحد نیستند و منعکس کنندۀ عملکردهای حلقۀ نورونی پیش پیشانی – زیرقشری هستند که در تنظیم رفتار، بی توجهی، حافظۀ کاری و توجه نقش دارند (بارکلی، ۲۰۰۶). مرکز درمانی بیش فعالی دکتر صابر با بررسی علایم بیش فعالی و نقص توجه توسط دکتر بیش فعالی و تشخیص دقیق نوع نقص توجه و بیش فعالی کودکان به ارائه خدمات درمانی مناسب نظیر اتاق تاریک توجه بینایی، سنسوری روم، کاردرمانی ذهنی، اتاق توجه شنیداری و ماساژ درمانی جهت آرام سازی می پردازد. همچنین جهت کنترل رفتارهای تکانشگرانه از تکنیک های رفتاردرمانی و بازی درمانی بهره می گیند تا بهترین نتایج درمانی را حاصل نمایند.
جهت تماس با کلینیک کاردرمانی و گفتاردرمانی جناب آقای دکتر صابر (کلینیک توانبخشی پایا در پاسداران ، کلینیک توانبخشی غرب تهران در سعادت آباد) باشماره 09029123536 تماس حاصل فرمایید.
مشکلات کودکان بیش فعال
توجه به عنوان یکی از محوری ترین علائم بیش فعالی کودکان در ابعاد مختلف دچار نقص است. ناتوانی معطوف ساختن توجه به یک تکلیف خاص، از اصلی ترین علائم اختلال نقص توجه – بیش فعالی است. به همین ترتیب اصطلاح حواس پرتی، اغلب برای توصیف ناتوانی در معطوف کردن توجه به یک موضوع خاص به کار می رود. طبق واحد های عملکردی لوریا، ساختارهای مغزی واحد اول، تشکیلات مشبک، وظیفۀ کنترل هشیاری پایه و توجه را بر عهده دارند و عملکرد های مهاری سطح بالاتر به وسیلۀ شبکه ای از ارتباطات قشری کنترل می شود. توجه در سطوح مختلف در کودکان دارای اختلال نقص توجه – بیش فعالی دچار نقص می شود. این سطوح، شامل توجه انتخابی، توجه پایدار، انتقال توجه و تقسیم توجه است. توجه انتخابی یکی از پایه ای ترین بخش های توجه است. توجه انتخابی و مهار دو روی یک سکه اند و برای توجه به بخشی از اطلاعات باید بخش دیگر اطلاعات را مهار کرد. مشکلات مربوط به حواس پرتی، در نتیجۀ ضعف در برقراری و یا حفظ توجه، به هنگام انجام تکالیفی است که جذابیت یا نتیجۀ آنی کمتری دارند، مانند تکالیف یکنواخت و طولانی، کودکانی که به علائم بیش فعالی دچار هستند، احساس می کنند که کار های جایگزین دیگری وجود دارد که جالب تر بوده و در صورت انجام آن ها پاداش بیشتری نصیب شان می شود، به همین دلیل توجه شان از کار اصلی گرفته می شود و به کار های جایگزین معطوف می شود. این مشکل، ناتوانی در مهار و تکانشگری است.
علایم نقص توجه و بیش فعالی
کودکانی که به علائم بیش فعالی و نقص توجه دچار هستند، توانایی مدیریت یکسری محرک های خاص را دارند، اما نمی توانند در مقابل محرک های جالب تر، مقاومت کنند. بر این اساس، مهار محرک های غیر ضروری بخشی از فرایند توجه است. مشکلات حفظ توجه و مهار تکانه ها می تواند ناشی از مشکلی اساسی در سطح برانگیختگی، بر اساس مدل لوریا در سطح اول باشد. همچنین می تواند توضیحی برای این نکته باشد که چرا استفاده از دارو های محرک به “توجه” کمک می کند. دارو های محرک می توانند سطح برانگیختگی را در حد طبیعی نگه دارند. احتمالاً در مراحل بعدی رشد، حفظ توجه برای انجام کار های پیچیده تر، توسط قطعۀ پیشانی که وظیفۀ تنظیم رفتاری را بر عهده دارند، انجام می شود. از آن جایی که قطعۀ پیشانی آخرین بخش مغز در روند تحول است، ممکن است علائم بیش فعالی تا حدودی در نتیجۀ تأخیر در تحول قطعۀ پیشانی باشد که وظیفۀ مهار پاسخ های حرکتی کنترل شده (قطعۀ پیشانی) را بر عهده دارند.
توجه انتخابی و توجه پایدار
توجه انتخابی رفتاری پیچیده است که در آن ضمن حفظ یک پاسخ، از پاسخی دیگر خودداری می شود. این سازوکار فیلتر کننده، برای حذف و یا مراقبت از اطلاعات مورد پردازش، ضروری است. ناکارآمدی توجه انتخابی، عملکرد کودک با علایم بیش فعالی را در محیط های آموزشی تحت تأثیر قرار می دهد؛ به ویژه هنگامی که اطلاعات ارائه شده پیچیده و طولانی بوده و به دقت بالا و پردازش همزمان نیاز داشته باشد. بخش دیگری از فرایند توجه توانایی حفظ یک پاسخ رفتاری برای انجام یک فعالیت مستمر و مداوم است. برای این کار، مهار و مقاومت در مقابل دیگر محرک های خارجی لازم است. توجه پایدار، توانایی حفظ توجه و یا توانایی حفظ یک پاسخ رفتاری برای یک فعالیت مداوم و مستمر است. گوش به زنگی اصطلاحی است که اغلب برای توصیف این نوع توجه به کار می رود . کودکان دارای اختلال نقص توجه – بیش فعالی مشکلاتی در توجه پایدار دارند، در صورتی که در کودکان دارای اختلال نقص توجه، توجه انتخابی نارسا است. تفاوت های بارزی بین انواع زیر ریخت های اختلال نقص توجه – بیش فعالی در کنترل تکانه نیز وجود دارد. در علائم کودکان نوع نقص توجه مانند نوع ترکیبی، در بخش ابتدایی تکلیف تحت تمایلات آنی خود هستند. با این حال، کودکان دارای نوع نقص توجه، به تدریج پیشرفت قابل ملاحظه ای از خود نشان می دهند، در حالی که در نوع ترکیبی، این تکانشگری کاهش نمی یابد. بر این اساس، کودکان دارای نوع نقص توجه، سرعت پردازش کندتر دارند و مشکلات شان در توجه انتخابی بیشتر است.
بارکلی تفاوت های میان انواع زیر مجموعه های اختلال نقص توجه – بیش فعالی را در انواع مختلف توجه ارائه داد که بدین ترتیب است: در نوع ترکیبی، قدرت توجه پایدار پایین بوده، اما در صورتی که محرک جدید باشد، این قدرت تقویت می شود. در نوع بی توجهی، مشکلاتی در توجه متمرکز دیده می شود، اما به نظر می رسد نقص توجه بیشتر در نتیجۀ یک اختلال شناختی است.
