اختلال لکنت در کودکان یک اختلال چند بعدی می باشد که برای درمان موثر آن باید به همه جوانب آن توجه نمود. مرکز گفتاردرمانی کودکان در حیطه درمان لکنت زبان در کودکان به صورت کاملا تخصصی فعالیت می نمایند. گفتاردرمانی لکنت زبان با بررسی و ارزیابی دقیق لکنت در کودک به ارائه یک برنامه درمانی همه جانبه می پردازد. خدمات و امکانات پیشرفته مرکز گفتاردرمانی لکنت زبان دکتر صابر نظیر اتاق شنیداری، سنسوری روم در کنار تمرینات گفتاردرمانی برای لکنت زبان به درمان لکنت و ثبات ان کمک بسزایی می کند.
جهت تماس با کلینیک کاردرمانی و گفتاردرمانی جناب آقای دکتر صابر (کلینیک توانبخشی پایا در پاسداران ، کلینیک توانبخشی غرب تهران در سعادت آباد) باشماره 09029123536 تماس حاصل فرمایید.
شدت لکنت زبان در کودکان
عوامل متعددی در شدت لکنت زبان در کودکان تاثیر دارند. از این عوامل می توان به تاریخچه خانوادگی لکنت زبان، جنسیت و سن شروع لکنت اشاره نمود. روند درمان لکنت زبان در کودکان به میزان لکنت در کودک و شدت آن بستگی دارد. بنابراین یک ارزیابی جامع و دقیق از لکنت کودک می تواند در طراحی برنامه درمانی لکنت موثر و مفید باشد.
تاریخچه خانوادگی : زمانی که خانواده کودکی شامل لکنتی‌هایی باشد که لکنتشان با ثبات بوده است، خطر با ثبات بودن افزایش مییابد . جنسیت : پسرها خطر باثبات بودن بیشتری را دارند. هر چند که معمولاً دختران سریع تر بهبودی می‌یابند: بنابراین دختری که ۱ سال است لکنت میکند، نسبت به پسری که یک سال است لکنت میکند، در خطر بیشتری قرار دارد . سن شروع : کودکانی که ((دیرتر)) شروع به لکنت میکنند خطر باثبات شدن بیشتری را دارند. شروع‌ها معمولاً بین سنین ۲ و 5/3 سالگی اتفاق می‌افتند، بنابراین کودکانی که شروع پس از 5/3 سالگی را دارند، بیش تر در معرض خطر هستند . روند بسامد و شدت لکنت : کودکانی که بسامد و شدت لکنتشان (تعریف شده به صورت تکرارهای بخشی از کلمه و تکرارهای کلمه تک هجایی، کشیده گویی‌ها و قفل‌ها) در یک دوره یک ساله پس از شروع کاهش نمی‌یابد در خطر باثبات شدن بیشتری قرار دارند . دیرش از زمان شروع : چنانچه کودک بیش از یک سال پس از شروع به لکنت ادامه دهد، خطر باثبات شدن بیش تر است، به خصوص برای دختران . دیرش لحظات لکنت : تداوم حضور بیشتر از یک واحد تکرار، به خصوص بیش از ۳ تا (ما – ما – ما – ما – مانند این) نشانه‌ای از افزایش خطر است. همچنین، تداوم تکرارهای سریع علامت افزایش خطر هستند. کودکان بهبودی یافته تمایل دارند واحدهای تکرار کم تری داشته باشند (ما – مانند این) و تکرارهای آرام تری داشته باشند (ما ….. مانند این) . تداوم حضور کشیده گویی‌های صدا و قفل‌ها : درصد کشیده گویی‌ها و قفل‌ها در شروع، باثبات بودن را پیش بینی نمی‌کند اما اگر با ادامه لکنت کشیده گویی‌ها و قفل‌ها کاهش نیابند، احتمال باثبات بودن کودک بیش تر است . مهارت‌های واجشناختی : کودکانی که مهارت‌های واجشناختی‌شان پایین تر از هنجار است، خطر بیش تری برای ادامه یافتن لکنت دارند .
رویکردی یکپارچه برای ماهیت و درمان لکنت زبان
دو مطالعه دیگر عوامل مرتبط با بهبودی را بررسی کردند. یک مطالعه طولی توسط بروش، هایج، کالهن و جو هانسن (۱۹۹۹) یک گروه ۷۹ نفره از کودکان لکنتی را برای چندین سال تحت نظر قرار دادند. گروهی که در لکنت باثبات شده بود نسبت تعداد قابل توجهی کودکان چپ دست داشت. چون این یک گزارش مقدماتی از یک مطالعه در جریان است، در توجه به اهمیت این عامل برای بهبودی باید، احتیاط شود. با این وجود، ممکن است عامل برتری طرفی یکی از عوامل ژنتیکی اضافی باشد که بر بهبودی تأثیر می‌گذارد: تکرار این کار ضروری است . در مطالعه انجام شده توسط کلوس و همکاران (۱۹۹۹) که پیش تر شرح داده شد، نتایج نشان داد کودکانی که بهبودی یافته بودند سیستم حرکتی گفتاری بالغ تر (با تغییر پذیری کمتر)، سرعت گفتار آرام تر داشته‌اند و مادران آنها، روش تعاملشان غیر دستوری و زبان آنها با پیچیدگی کم تر همراه بوده است. رومل، هج، کالهن و جو هانسون (۲۰۰۰)، ۷۱ کودک که سریعاً پس از شروع لکنت مشخص شده بودند را تحت نظر گرفتند و آنها را برای سه سال تحت کنترل داشتند. مادران آنهایی که به طور طبیعی بهبودی یافته بودند، با مادران آنهایی که باثبات شده بودند مقایسه شدند. آنها صرف و نحو با پیچیدگی کم تر داشتند و تعداد کلمات متفاوت کم تری را هنگام صحبت کردن با کودکانشان استفاده می‌کردند . به طور خلاصه، مطالعات اولیه در مورد بهبودی، تغییرات گسترده‌ای را در نتایج گزارش کردند. یافته‌های آنها به عوامل زیادی وابسته است – از جمله آنها، دقتی که به وسیله آن لکنت از ناروانی طبیعی متمایز میشود. اینکه مطالعه طولی یا پس نگری باشد، و اندازه گروهی که مورد مطالعه قرار گرفته میشود. دقیق ترین مطالعات، ارزیابی‌های طولی کودکانی هستند که بلافاصله پس از شروع لکنت مشخص شده بودند و برای چندین سال تحت نظر بودند. در این مطالعات، حدود ۷۵ درصد کودکانی که شروع به لکنت کرده بودند، بدون درمان رسمی بهبودی یافتند. به عوامل زیادی اشاره شده که مرتبط با بهبودی هستند. این موارد شامل داشتن بستگانی که از لکنت بهبودی یافته‌اند یا نداشتن بستگانی که لکنتی بوده‌اند، داشتن یک شروع زود هنگام، کاهش نشان دادن در بسامد و شدت لکنت یک سال پس از شروع، داشتن سرعت گفتار آرام تر، داشتن سیستم حرکتی گفتار باثبات تر،داشتن مادری که روش تعاملی غیر دستوری دارد و از زبانی با پیچیدگی کم تر هنگام صحبت کردن با کودک استفاده میکند، راست دست بودن، داشتن لکنت با شدت کم تر (هـر چـنـد برخی مطالعات در مورد این عامل تردید دارند)، داشتن مهارت‌های واجشناختی، زبانی و غیر کلامـی خـوب، و مـؤنـث بودن، هستند. هم اکنون ما متغیر آخر، عامل، جنسیت را با جزئیات بیشتری مورد ملاحظه قرار می‌دهیم .
چرا شدت لکنت در موقعیتهای اجتماعی بیشتر میشود؟
افزایش شدت لکنت در موقعیتهای اجتماعی یکی از چالشهای رایج افراد مبتلاست و ریشه در تعامل پیچیده بین عوامل روانشناختی، فیزیولوژیکی و محیطی دارد. در چنین شرایطی، مغز تحت تأثیر فشارهای ناشی از ترس از قضاوت، انتظارات بالای خود فرد، و نیاز به حفظ ارتباط موثر قرار میگیرد. هنگام صحبت در جمع، سیستم عصبی خودمختار (سمپاتیک) فعال میشود و پاسخ «جنگ یا گریز» را تحریک میکند. این واکنش باعث ترشح هورمونهایی مانند کورتیزول و آدرنالین میشود که افزایش ضربان قلب، تنش عضلات گفتاری (مانند حنجره، زبان و لبها)، و کاهش هماهنگی عصبی-عضلانی را به دنبال دارد. در نتیجه، برنامهریزی حرکتی گفتار مختل شده و لکنت تشدید میشود.
از جنبه روانشناختی، ترس از «توجه دیگران» به لکنت، یک چرخه معیوب ایجاد میکند: فرد از احتمال قضاوت شدن میترسد، این ترس اضطراب را افزایش میدهد، و اضطراب باعث میشود مغز منابع شناختی بیشتری را به «کنترل گفتار» اختصاص دهد. جالب است بدانید مطالعه‌های در دانشگاه ژنو نشان داد وقتی افراد مبتلا به لکنت تصور میکنند شنوندگان آنها را ارزیابی میکنند، فعالیت ناحیه آمیگدال (مرکز پردازش ترس در مغز) بهشدت افزایش مییابد و ارتباط این ناحیه با مناطق زبانی (مثل بروکا) ضعیف میشود. این اختلال ارتباطی، برنامهریزی جملات و اجرای روان گفتار را سختتر میکند.
همچنین، در موقعیتهای اجتماعی، فرد مجبور است همزمان با صحبت کردن، واکنش‌های شنوندگان را نیز تحلیل کند (مثل اخم کردن، قطع کردن گفتار، یا بیان جملات اصلاحی). این چندوظیفگی (Multitasking) بار شناختی مغز را افزایش میدهد و تمرکز بر تولید گفتار روان را کاهش میدهد. علاوه بر این، در گفتگوهای گروهی، فشار زمانی برای سریع صحبت کردن و جلوگیری از سکوتهای طولانی، باعث عجله در بیان کلمات میشود که خود عاملی برای تکرار هجاها یا قفل شدن روی صداهاست.
نکته کلیدی این است که شدت لکنت در موقعیتهای اجتماعی لزوماً به معنای «ضعف فردی» نیست، بلکه پاسخی طبیعی به یک محیط پُرچالش است. خوشبختانه، راهکارهایی مانند تمرینات تنفسی، گفتاردرمانی شناختی-رفتاری (CBT)، و قرارگیری تدریجی در موقعیتهای اجتماعی کماسترس، میتواند این چرخه را بشکند و کنترل گفتار را بهبود بخشد.
1-. موثرترین روشهای درمانی برای لکنت شدید در مقایسه با موارد خفیف کدامند؟
در موارد شدید، روشهایی مانند «آهنگ گفتار کشیده» (پرولانگیشن)، دستگاههای کمک رفتاری الکترونیک، یا ترکیب گفتاردرمانی با مداخلات روانشناختی استفاده میشوند. در موارد خفیف، تمرکز بر آموزش تکنیکهای تنفسی و اصلاح الگوهای گفتاری زودهنگام است. هر دو گروه ممکن است از CBT برای مدیریت اضطراب بهره ببرند.
2- آیا شدت لکنت زبان در موقعیتهای مختلف تغییر میکند؟
بله. استرس ناشی از صحبت در جمع یا فشار زمانی میتواند ناروانیها را افزایش دهد، در حالی که گفتگو در محیطهای آرام (مانند خانواده) اغلب با کاهش شدت لکنت همراه است. این نوسان بهدلیل تأثیر هیجانات و بار شناختی بر کنترل حرکتی گفتار رخ میدهد.