درمان لکنت زبان با مشارکت اجتماعی

لکنت زبان در کودکان یک اختلال شایع در سنین 2 تا 5 سالگی می باشد. کودکان مبتلا به لکنت با مشکلات فراوانی در زمینه ایجاد ارتباط صحیح، دوست یابی، اختلالات ـموزشی و… مواجه هستند. مرکز درمان لکنت زبان دکتر صابر در حیطه درمان اختلال لکنت در کودکان با استفاده از تکنیک های روز دنیا نظیر سنسوری روم، اتاق شنیداری و گفتار درمانی برای لکنت فعالیت می نماید. با توجه به این نکته که تعیین علت لکنت زبان در روند درمان بسیار موثر می باشد. تیم تخصصی مرکز گفتار درمانی در لکنت زبان ما به بررسی دقیق مشکلات کودک می پردازد. آقای دکتر صابر مدرس دانشگاه شهید بهشتی با تجربه بالا در زمینه کودکان مبتلا به لکنت به تشخیص و درمان علل لکنت در کودکان می پردازد.

جهت تماس با کلینیک کاردرمانی و گفتار درمانی جناب آقای دکتر صابر (کلینیک توانبخشی پایا در پاسداران ، کلینیک توانبخشی غرب تهران در سعادت آباد) باشماره 09029123536 تماس حاصل فرمایید.

فعالیت ها و مشارکت های اجتماعی کودکان با لکنت زبان

کودکان / نوجوان راه هایی را برای کاهش آسیب‌ لکنت از طریق افزایش روانی و تغییر لکنت بوسیله ی تغییر در زمان بندی و تنش یاد گرفته است. کودک / نوجوان اضطراب و ترس، تنش، تقلا و اجتناب، افکار منفی و سایر واکنش‌های عاطفی، رفتاری و شناختی را از طریق حساسیت زدایی و بازسازی شناختی کاهش داده است کودک و نوجوان یاد گرفته است که تاثیرات منفی محیط را توسط آموزش والدین، معلمان و همسالان در مورد لکنت زبان کاهش داده است. و دست آخر کودک / نوجوان یاد گرفته است مجبور نیست به لکنت زبان اجازه دهد او را در زندگی عقب نگه دار.د با همه ی این تغییرات احتمال بیشتری به وجود می‌آید که کودک / نوجوان در فعالیت های روزانه و اتفاقات زندگی شرکت کند صرف نظر از این حقیقت که او لکنت می کند. هدف کلی درمان لکنت زبان کمک به کودک/ نوجوان در کاهش تاثیر منفی مربوط به لکنت زبان است و بسیاری از فعالیت‌های درمانی که پیشتر توضیح داده شد به انجام این امر کمک می‌کند. درمانگر می‌تواند برای کمک بیشتر به کودک / نوجوان برای کاهش تاثیر منفی لکنت با اطمینان دادن به کودک / نوجوان که قادر به استفاده از شیوه هایی که او در درمان یاد گرفته، در موقعیت های گوناگون زندگی واقعی، است کار کند‌. به عبارت دیگر کلید کاهش تاثیر منفی لکنت زبان، افزایش تعمیم یا انتقال می باشد. متاسفانه تعمیم می تواند چالش برانگیز باشد. بسیاری از نویسندگان در مورد مشکلات افراد در تعمیم مهارت هایشان به خارج از اتاق درمان نوشته اند. و بسیاری از رویکرد های وابسته به برنامه، راهبردهای جز به جز تعمیم را برای کمک به این کار با یکدیگر ترکیب کرده اند. اگر تعمیم کسب نشود، برونداد مشکوک است. روانی در محدوده ی اتاق درمان خوب است، ولی روانی صرفا در محدوده اتاق درمان بی فایده است. به علاوه پذیرش، توانایی گفتار آزادانه، توانایی کنترل تنش و سایر منافع درمانی اگر به یک مکان واحد امن محدود شده باشند بی‌ شک بی ‌فایده است. بنابراین درمانگر باید به کودک / نوجوان کمک کند تا این مهارت‌ها را به خارج از اتاق درمان انتقال دهد. راه های مختلفی وجود دارد که درمانگران می‌توانند در این زمینه برای کمک به مراجعانشان انجام دهند. قطعا کلید موفقیت ۱. تمرین در طی زمان و ۲. در موقعیت های گوناگون می باشد.

انجام تمرینات

به عنوان درمانگر، شما می دانید که بسیاری از کودکان / نوجوانان علیرغم داشتن اختلال ارتباطی در انجام پایدار تمرینات خود مشکل دارند. به زبان ساده، صرف زمان برای انجام تمرینات، آنها را از کارهایی که باید انجام دهند دور می کند علاوه بر این ممکن است انجام تمرینات گفتار درمانی در محیط واقعی برای آنها سخت باشد.

دلایل سختی تمرینات گفتار درمانی در محیط واقعی :

• به کارگیری روش‌های گفتاری سخت
• آنها دوست ندارند حس کنند که نسبت به همسالان خود متفاوت هستند
• شیوه های متفاوت از آنچه آنها به آن عادت کرده اند

مسلماً اما به علت اینکه تمرینات سخت هستند از درخواست خود برای تمرین کردن مراجعان صرف‌ نظر نمی‌کنیم. چرا که آنها قطعاً نیاز به تمرین کردن دارند. بلکه این مسئولیت را داریم تا فضایی را ایجاد کنیم که انجام تمرینات تجربه ی مثبت و ابزاری مناسب برای موفقیت کلی کودکان / نوجوان در درمان باشد.

اولین قدم درگیر شدن در فعالیت های حل مسئله و بارش فکری در مورد علل تمایل نداشتن به انجام تمرینات و راه‌ حل‌های آن با مراجع می باشد. بعد از اینکه ما دلایل انجام ندادن تمرینات آنها را متوجه شدیم بازهم اعتقاد بر این داریم که باید تمرین بدهیم و آنها را تشویق به انجام تمرینات کنیم.

عواملی افزایش احتمال تمرین کردن در کودکان / نوجوانان با لکنت زبان

• دانستن منطق انجام دادن تمرینات
• دیدن منافع انجام تمرینات مثل افزایش روان گفتار، کاهش سختی به کارگیری شیوه ها، افزایش مهارت های ارتباطی

نکاتی در مورد درگیر شدن والدین در تمرینات

• تا زمانی که والدین درک درستی از شیوه ی مورد تمرین پیدا نکرده اند، نباید در انجام تمرینات درگیر شوند. این کار باعث می‌شود که والدین کودک / نوجوان با لکنت زبان را تشویق به تمرین شیوه به صورت نادرست نکنند.
• والدین نباید در نقش گفتار درمانگر قرار بگیرند. آنها می‌توانند شنوندگان و یا شرکای تمرینی خوبی باشند و از زمان تمرین به عنوان فرصتی برای تصحیح و یا انتقاد در مورد نحوه ی به کارگیری شیوه ها توسط فرزندانشان استفاده نکنند. اگر احیانا والدین معتقد هستند که فرزندانشان اشتباه تمرین می‌کند باید با گفتار درمانگر تماس گرفته و در این مورد با او صحبت کنند.

علت این دو نکته این است که تمرین نادرست با والدین و یا تمرینی که انتقاد والدین را در بر داشته باشد بر روی ارتباط بین کودک / نوجوان و والدین او تاثیر منفی می گذارد. همچنین انگیزش کودک برای انجام تمرینات و احتمال تمایل او برای استفاده از شیوه ها را با والدینش کاهش می‌دهد. و در نتیجه موفقیت کودک / نوجوان در تعمیم دهی شیوه ها دچار مشکل می‌شود. در نهایت، مثل کسی که در رژیم غذایی قرار دارد هر چه قدر رژیم سخت تر و محدودتر باشد در نتیجه سخت تر در طی زمان حفظ می‌شود شما نیز این اصل را در درمان در نظر بگیرید که برای کسب موفقیت در درمان باید اهداف و انتظارات، واقعی و قابل دستیابی باشند. موفقیت، ایجاد موفقیت می‌کند. استفاده ی موفق از ابزارهای مدیریت گفتار در بعضی از موقعیت ها منجر به استفاده ی موفق از این ابزارها در موقعیت های دیگر می‌شود. هدف گذاری متناسب با سطح توانایی مراجع (به معنای سطحی که فرد قادر به دستیابی آن است) باعث موفقیت بیشتری در انتقال درمان میشود.

پایداری در انجام تمرینات

برای اینکه کودک / نوجوان با لکنت زبان به صورت پایدار و روتین تمریناتش را انجام دهد و برای ایجاد و حفظ تغییرات درمانی، تلاش منظم و مداوم داشته باشد، چنین مفهوم را باید در سیستم باورهای او قرار داد.

مفاهیمی که به پایداری انجام تمرینات کمک می کنند :

• چرا او در حال چنین کاری در درمان می‌باشد؟ (منطق انجام تمرین خاص)
• چگونه باید تمرین کند تا به موفقیت دست پیدا کند؟ (نحوه دقیق انجام تمرین)
• چه مزایایی برای تمرین کردن برای او وجود دارد؟ (مزایای انجام تمرین)
  

  

راهکارهای دیگری که پایداری انجام تمرینات را تشویق می‌کنند :

• هدف گذاری برای درمان با مشارکت خود کودک / نوجوان
• استفاده از سلسله مراتب در ساختار درمان برای اینکه فعالیت های درمانی خیلی سخت نباشند و یا زود معرفی نشوند
• آموزش راهکارهای حل مسئله به کودک / نوجوان برای اینکه زمانی که در مسیر تمرینات به مانعی برخورد می کنند از آنها استفاده کنند
• پیگیری مداوم و منظم تمرینات منزل برای افزایش مهارت‌های فرا گرفته شده در درمان

اصلی ترین اطلاعاتی که شما باید در موقع تمرین از مراجع بخواهید جمع‌آوری کند (چه ، کجا و به چه مدت) است. این فرآیند می تواند توسط فرم های ساده اب به مراجع  می‌دهید صورت گیرد.

برای کودکان کم سال تر ویا مراجعانی که در ابتدای درمان قرار گرفته اند و هنوز آمادگی پذیرش مستقل مسئولیت برای طراحی تمرینات خود را ندارند فرم (تمرین، تمرین، تمرین) مناسب می باشد. برای کودکان با سن بالاتر / نوجوانان بهتر است مراجعان تشویق به ایفای نقش فعال‌تری در طراحی، اجرا و ارزیابی فعالیت های تمرینی خود شوند فرم (طراحی، اجرا، ارزیابی) کمک می‌کند لازم به ذکر است این مدل تمرینات بر اساس الگوی خودتنظیمی شکل گرفته که در مقالات متعددی ذکر شده که برای انتقال و تثبیت درمان مهارت ضروری می باشد.

انگیزش

شواهد موجود در مقالات مرتبط با لکنت زبان نشان می‌دهد که انگیزش مراجع برای موفقیت در انتقال و حفظ مهارت های فرا گرفته شده نقش حیاتی دارد. انگیزه می‌تواند با منشاء بیرونی یا درونی در فرد ایجاد شود. انگیزش بیرونی متعاقب پاداش بیرونی ایجاد می‌شود. در حالیکه انگیزش درونی بر مبنای اشتیاق درونی فرد به انجام کار و به خاطر خودش می باشد. اگرچه انگیزش بیرونی بر مبنای پاداش و جایزه در ابتدا منجر به بهبود عملکرد و کفایت کار می‌شود ولی شواهد نشان می دهد که در طولانی مدت موثر نمی باشد و یا حتی مشکل بیشتری ایجاد می‌کند بنابراین اگر هدف ما انتقال مهارت و یا تثبیت آن است توجه اصلی ما باید بر روی انگیزش درونی باشد تا انگیزش با منشاء بیرونی. دو عامل مهمی که باعث ایجاد انگیزش درونی در فرد می‌شوند ارزش کفایت در فعالیت و درگیر شدن با فعالیت مورد نظر است. ارزش کفایت در فعالیت به معنای میزان اهمیت دادن فرد به انجام درست فعالیت مورد نظر است. درگیر شدن در فعالیت به معنای میزان تمرکز و تمایل فرد بر روی یک فعالیت تعریف می شود. تحقیقات نشان داده‌اند اهدافی که متمرکز بر مهارت هستند تاثیر مثبت بیشتری بر افزایش انگیزش درونی دارند تا اهدافی که متمرکز بر نتیجه هستند. اهداف مهارت محور با هدف یادگیری، مهارت در فعالیت‌ها و بهبود کفایت در اجرا هستند در صورتی که اهداف نتیجه محور متمرکز بر اثبات توانای فرد به ویژه در مقایسه با نرم یا دیگران هستند.

 برای ایجاد انگیزش و حفظ انگیزش در طول مراحل درمان لکنت زبان به این نکات باید توجه کرد :

• اهداف درمان و تمرینات با مشارکت مراجع تعیین شوند و بر اساس نیازها و ترجیحات او باشند
• ایجاد جوی مبتنی بر جهت گیری به سمت رشد کفایت در مهارتهای فرد تا میزان لکنت زبان و یا میزان روانی گفتار او
• طراحی تمرینات با اهدافی دقیق و متناسب با توان مراجع برای دستیابی به موفقیت صورت گیرند
• در طراحی گزارش تمرینات استفاده از سوالاتی که جهت گیری مهارت در انجام کار را دارند استفاده شود
• استفاده از مقیاس هایی که رشد مهارتهای مراجع را نشان دهد
• بهتر است مقیاس ها به صورت بله / خیر و یا خوب / بد و حتی نمره ‌دهی نباشند بلکه توصیف دقیق فرد از موقعیت باشند
• پیشرفت تمرینات بر اساس زمان، تلاش و میزان انجام تمرینات ارزیابی شود.

بهترین مرکز گفتار درمانی در تهران با سابقه بالا در درمان کودکان با مشکل لکنت زبان در کودکان، لکنت زبان ناگهانی و…. از تکنیک های مختلف رفتار درمانی و بازی درمانی در کنار گفتار درمانی تخصصی در لکنت زبان استفاده می کند تا به کودکان با لکنت زبان بیشترین کمک ها را ارائه دهد.

نتیجه‌گیری:

دکتر مهدی صابر در مقاله خود بر اهمیت «مشارکت اجتماعی در درمان لکنت زبان» تأکید میکند و معتقد است تعاملات مثبت در محیط‌های اجتماعی مانند خانواده، مدرسه و گروه‌های همسالان، نقشی کلیدی در کاهش اضطراب و بهبود مهارت‌های ارتباطی کودکان دارد. وی توضیح میدهد که این روش با تقویت اعتمادبه‌نفس و ایجاد فضای حمایتی، به کودکان کمک میکند تا لکنت را نه به‌عنوان یک محدودیت، بلکه بخشی از فرایند یادگیری گفتار بپذیرند. دکتر صابر خاطرنشان میکند که مشارکت فعال والدین و جامعه در این روش، سرعت بهبودی را افزایش داده و گفتار روانتر را به دنبال دارد. تجربه‌های عملی نشان میدهد ترکیب این رویکرد با روش‌های درمانی دیگر، نتایج پایدارتری ایجاد میکند.

1- آیا این روش فقط برای کودکان کاربرد دارد یا بزرگسالان هم میتوانند از آن استفاده کنند؟
هرچند این روش به‌ویژه برای کودکان طراحی شده، بزرگسالان نیز با مشارکت در گروه‌های حمایتی یا کارگاههای مهارت‌های ارتباطی میتوانند از مزایای آن بهره‌مند شوند.

2-آیا مدارس یا مهدکودک‌ها در این روش نقشی دارند؟
بله، معلمان و مربیان با تشویق کودک به مشارکت در فعالیت‌های گروهی مانند نمایشهای مدرسه‌های یا داستانگویی، به تقویت اعتمادبه‌نفس و بهبود گفتار او کمک میکنند.