مرکز تخصص توانبخشی اوتیسم دکتر صابر با سابقه بالغ بر 18 سال در حیطه گفتاردرمانی اوتیسم و کاردرمانی اوتیسم به درمان کودکان اوتیسم به صورت تخصصی می پردازد. از دیگر خدمات مرکز اوتیسم دکتر صابر بازی درمانی و رفتاردرمانی اوتیسم می باشد که در کنار خدمات توانبخشی به بهبود این کودکان کمک می کند. تشخیص اوتیسم در اولین سال زندگی کودک و درمان های حسی، ماساژ درمانی کاردرمانی ذهنی و حسی، گفتاردرمانی می تواند این کودکان را برای داشتن یک زندگی عادی آماده سازد. خدمات کاردرمانی و گفتاردرمانی اوتیسم در منزل به همراه تجهیزات تخصصی مرکز نظیر سنسوری روم و اتاق تاریک در درمان کودکان اوتیسم موثر می باشد.
جهت تماس با کلینیک کاردرمانی و گفتار درمانی جناب آقای دکتر صابر (کلینیک توانبخشی پایا در پاسداران ، کلینیک توانبخشی غرب تهران در سعادت آباد) باشماره 09029123536 تماس حاصل فرمایید.
کاردرمانی حرکتی اوتیسم
یادگیری راه رفتن یکی از توانایی‌های طبیعی کودک همزمان با رشد توانایی او در حفظ توازن بر روی پاها می‌باشد. داشتن توازن مناسب یکی از مهم‌ترین بخش‌های داشتن یک احساس خوب در جهان پیرامون است. توازن تنها متکی بر عضلات تنه نیست و عضلات پا نیز مهم هستند. در ایجاد توازن، قدرت عضلات مرکزی یا عضلات شکم و پشت نیز اهمینی برابر با عضلات پا دارند. مغز و چشم‌ها نیز نقش بزرگی در رشد مهارت‌های توازن بازی می‌کنند. وقتی کودکی راه می‌رود در واقع دارد نگاه می‌کند که دارد کجا می‌رود و برای هر گام پیش روی خود برنامه‌ریزی می‌کند. زماین که زمین سفت، نرم، خیس، خشک و یا لغزنده باشد، هر یک سازگاری‌های متفاوتی می‌طلبند. وقتی سطح زمین ناهموار است و یا کودک از پله‌ها بالا می‌رود، نیاز به سازگاری بیشتری احساس می شود. این برنامه‌ریزی در کودکان عادی در زمانی که برخلاف جاذبه کار می‌کنند تا راه رفتن را یاد بگیرند، به صورت خودکار رخ می‌دهد.
بسیاری از کودکان با اختلالات طیف اوتیسم مشکلاتی را در توازن دارند. آنها ممکن است بلغزند، زمین بخورند یا از فعالیت‌هایی که نیاز به بالا و پایین رفتن دارد اجتناب کنند. وقتی ما دانستیم توازن چگونه رشد می‌کند، می‌توانیم به این کودکان در جهت رشد مهارت‌هایشان کمک نماییم. زمانی که کودک توازن خوبی دارد، در مجموع احساس اعتماد به نفس بیشتری می‌کند. توازن در حالت نشسته و ایستاده، مهارت‌های مهمی هستند که باید رشد کنند. وقتی یک کودک قادر به ایستادن و یا نشستن است، در واقع نشان می‌دهد که توازن خوبی دارد. اگر کودک همچنان نیاز داشته باشد تا بدنش را جابجا کند تا سازگار شود، بیانگر این است که او راحت نیست و دارد برای ایجاد توازن تقلا می‌کند. تصور کنید که شما همیشه در حال راه رفتن روی یک زمین لغزنده یخی یا زمین ناهموار با یک کفش چرمی نرم هستید. در این حالت باید انرژی زیادی صرف کنید و حرکات زیادی برای حفظ وضعیت ایستاده خود داشته باشید. دوچرخه سواری موفقیت‌آمیز نتیجة داشتن یک توازن خوب است. برای راندن یک دوچرخه کودک باید قادر باشد صاف بنشیند، فرمان دوچرخه را بگیرد و پاهایش را روی پدال قرار دهد. زمانی که کودک در این حالت است و نگاه می‌کند تا میر راندنش را مشخص کند رواقع عضلات شکم و پشت، او را در وضعیت صاف نگه می‌دارند. حتی زمانی که کودک در یک مسیر مستقیم یم‌راند تغییراتی لازم است تا دوچرخه به سمت جلو و در جهت صحیح رانده شود. برای داشتن و حفظ حرکت، حفظ سرعت مناسب نیز ضروری است. این بازیهای مفرح را برای تمرین مهارت‌های لازم برای دوچرخه سواری انجام دهید.
ایجاد مهارت‌های دوچرخه سواری
1- کودک به پشت دراز بکشد و پاهایش را بالا ببرد. در این حالت کودک حمایت زیادی دارد و تنها نیاز است تا بر حرکت پاهایش تمرکز کند.
2- کودکان به طور غریزی هیپ و زانوهایشان را خم می‌کنند. پاهای کودک را محکم بگیرید و به آرامی یکی از پاها را صاف و همزمان پای دیگر را خم کنید.
3- خم کردن یک پا و صاف کردن دیگری را به صورت آرام، روان و ریتمیک ادامه دهید.
4- این کار را «پاهای دوچرخه‌ای» بنامید و یا هر اسم دیگری که برای شما و کودک معنی داشته بشد.
5- وقتی کودک با این حرکات احساس راحتی کرد به او اجازه دهید تا خودش ادامه دهد. زمانی که او توانست خودش خم و راست کردن پاها را پشت سر هم انجام دهد در واقع زمان گام بعدی رسیده است.
6- اگر کودک خواهر، برادر و یا دوست همراهی دارد از آنها بخواهید به پشت بخوابند و کف پای یکدیگر را روی هم بگذارند. مثل زمانی که در حال دوچرخه سواری هستند.
7- یک سه چرخه به کودک اجازه می‌دهد تا مهارت‌های حرکتی متناوب و متقابل برای راندن را به دست آورد. در این حالت کودک نیاز به تلاش اضافی برای صاف نگه داشتن خود ندارد. سه چرخه را زمانی که پاهای کودک روی پدال‌ها است، آرام از پشت سر هل دهید. این کار با وجود اینکه توسط کودک ایجاد نمی‌شود ولی به او حس حرکت را می‌دهد و او را تشویق می‌کند تا به طور مستقل پدال بزند.
8- سه چرخه هم نیاز دارد که مودک وضعیت صاف بدنش را حفظ کند. برخی از سه چرخه‌ها یک پشتی برای حمایت بیشتر دارد و در صورت نیاز می‌توان از آنها استفاده کرد. کودک می‌تواند از تجربه احساس حرکت و الگوی متناوب در حرکت پایش بهره‌مند گردد. احساس قدرتی که مودک در زمان جلو رفتن حس می‌کند، خارق‌العاده است.
9- وقتی کودک در سه چرخه مهارت را به دست آورد زمان آن است که دوچرخه و با چرخ‌های کمکی را امتحان کند. تمریناتی که قدرت عضلات مرکزی بدن را افزایش می‌دهند نیز برای مهارت دوچرخه سواری مفید خواهند بود.
دلیل دیگری که کودکان با اختلالات طیف اوتیسم در توازن مشکل دارند، درک کمتر آنها از بارخوردهای لامسه و حرکت است. در فصول بعدی به این موارد اشاره خواهد شد. در این قسمت بعضی بازیهای مفرح که می‌توان با همراهی کودک انجام داد و به او در رشد مهارت‌های توازنی‌اش کمک کرد آورده شده است.
بازی در درمان کودکان اوتیسم
این بازی توازن کودک را تقویت خواهد کرد و خود به خود منجر به واکنش توازنی خواهد شد. این بازی در واقع بر روی مهارت‌های برنامه‌ریزی که بخش مهمی از توازن مناسب است و نیز آگاهی بینایی تأثیر دارد. برای افزایش تصور و خیال در این باری، داستانی درباره اینکه روی بالشت یک دریاچه است و شما سعی دارید خیس نشوید بسازید. داستان را هر طور که دوست دارید تصویرسازی کنید. برای مثال از کتاب‌هایی که اخیراً با همراهی کودک خوانده‌اید و او دوست داشت، استفاده کنید.
1- تعدادی بالشت یا کوسن را روی زمین به شکل خط مستقیم یا دایره‌ای بگذارید. اگر بالشت‌ها دارای سفتی متفاوتی باشند، بهتر است چرا که فرصت سازگاری و تنظیم برای حس‌های متفاوت را همزمان با پیشروی در بازی فراهم می‌آورد.
2- به کودک نشان دهید که چگونه پاها را بر روی زمین نمی‌گذارید و بر روی بالشت‌ها راه می‌روید. نشان دادن نحوه بازی در واقع بهترین راه برای برقراری ارتباط و ارائه دستورالعمل‌ها است.
3- راه رفتن را در یک مسیر مستقیم شروع کنید و سپس دایره‌ای و در نهایت در الگوی هشت انگلیسی امتحان کنید.
4- در ابتدا کودک را با گرفتن دستش حمایت کنید.
5- این کار می‌تواند زمانی که زشما اولین تلاش را می‌کنید، بکار بیاید. «پایت را بگذار، بایست و حالا قدم بردار.» طبق میل کودک عمل کنید و همیشه به سطح استرس او توجه کنید. یادگیری، زمانی رخ می‌دهد که کودک آسوده است و احساس خوبی دارد و نه در زمان استرس.
6- به کودک اجازه دهید کفش‌هایش را درآورد چرا که این کار به او اجازه تجربة حس لامسة بیشتری را از بافت‌های متفاوت بالشت‌ها خواهد داد.
بازی هدفگیری
در این بازی به چالش کشیدن توازن همراه با یک مهارت بینایی وجود دارد.
1- از کودک بخواهید روی بالشت بایستد. اگر قادر به ایستادن نبود، برای شروع روی زمین باشد.
2- یک سطح یا کاسة بزرگ را در مقابل او بگذارید.
3- این سطل را در جایی قرار دهید که شانس کودک برای نداختن چیزی که می‌خواهد در داخل سطل بیندازد، زیاد باشد.
4- از اسباب بازی نرم و توپ‌ها استفاده کنید و از کودک بخواهید درون سطل یا کاسه پرتاب کند.
5- با پیشرفت کودک چالش را بیشتر کنید. هدف را دورتر کرده و یا آن از از سطح زمین بالاتر بگذارید.
6- برای افزایش چالش توازن از کودک بخواهید روی دو کوسن بایستد. همچنین توازن کودک می‌تواند با ایستادن او روز یک پا و انداختن شیء به سمت هدف به چالش کشیده شود.
بازی ایستادن روی زانوها
ایستادن و نشستن روی زانوها یک روش خوب برای افزایش قدرت عضلات شکم و پشت (عضلات مرکزی) است و توازن را بهبود می‌بخشد.
1- روی زمین زانوهای خود را خم کرده و وضعیت صاف را حفظ نمایید. این روش و نشان دادن آن به کودک، بهترین راه آموزش است.
2- به کودک برای گرفتن وضعیت مورد نظر کمک کنید.
3- دو زانو بنشینید و سپس در حالی که تنها روی زانوهایتان هستید از جا برخیزید.
4- در بتدا شاید حفظ این وضعیت برای یک دقیقه یا حتی ثانیه‌هایی کوتاه، دشوار باشد. به کودک اجازه دهید یا خم کردن پاها و نشستن دو زانو خستگی‌اش را کم کند. نشستن دو زانو وضعیت راحت‌تری برای کودک است. بعد از استراحت از او بخواهید تا بلند شود و وضعیت صاف را برای زمان طولانی‌تری حفظ کند.
5- آواز خواندن در این وضعیت راه مناسبی برای کمک به گذر زمان است و تمرین خوبی برای تقویت عضلات و توازن است. چرا که آواز خواندن کمک می‌کند کودک مدت زمان بیشتری را در وضعیت تمرین بماند.
6- وقتی کودک در این وضعیت احساس راحتی بیشتری کرد می‌تواند آن را برای زمان بیشتری حفظ کند و نیازی به کمک بزرگترها نیست.
7- از کودک بخواهید زمانی که برایش داستان می‌خوانید در همین وضعیت بنشیند.
8- برای افزودن چالش بیشتر در حال یکه کودک روی زانوهایش است با او توپ بازی کنید.
حرکت و جابجایی
راه رفتن نتیجة طبیعی رشد عضلات و غلیة آنها بر جاذبه است. کودکان با اختلالات طیف اوتیسم ممکن است در زمان راه رفتن متفاوت از بقیه به نظر برسند. دست‌هایشان به گونه‌ای حرکت کند که گویی هیچ هماهنگی با گام‌هایشان ندارد. این کودکان ممکن است گام‌های بسیار کوتاهی بردارند و یا در زمان راه رفتن پاهایشام از هم فاصلة زیادی داشته باشد. به نظر می‌رسد زانوهایشان را خم نمی‌کنند و برای راه رفتن روی خط مستقیم مشکل دارند. این راه رفتن ناشیانه می‌تواند ناشی از توازن ضعیف، ضعف عضلات مرکزی یا نیاز برای دانستن اینکه در کجای فضا هستند و چگونه حرکت می‌کنند باشد. اینکه دلیل کدام مورد است تفاوتی ندارد و خوب است که کودک الگوی راه رفتن نرم و متوازن را به مرور کسب کند. برای ایجاد الگوی راه رفتن متقابل، زمانی که راه می‌روید تکان دادن دست‌هایتان را به صورت اغراق‌آمیز نشان دهید. بازوی راست را همزمان با جلو بردن پای چپ به سمت جلو تکاه دهید و الی آخر. بلند کردن پاها مانند آنچه در رژة نظامی انجام می‌دهند می‌تواند به نعطاف‌پذیری زانو و هیپ کمک نماید. خواندن یک آواز با ریتم قوی و یا تصور اینکه در یک دستة نظامی هستید، این نوع راه رفتن را تشویق می‌کند. باید مطمئن باشید که کفش‌های کودک راحت و ایمن هستند. اگر کفش‌ها مناسب پا نباشد یا احساس لغزیدن به کودک دهد، منجر به حواسپرتی کودک در زمان راه رفتن خواهد شد. در این مواقع کودک به صورت ناخودآگاه زمان و انرژی زیادی برای نگه داشتن کفش‌ها در پایش صرف خواهد کرد. شناخت یک کودک مبتلا به اختلالات طیف اوتیسم در واقع یک سفر چالش‌زا و غنی است. تجلیل از آگاهی و تشویق کودک زمانی که او به شناختی از خودش نائل می‌شود، می‌تواند یکی از تجربیات ارزشمند زندگی باشد.
هماهنگی عبارت است از استفاده از بخش‌های مختلف بدن با یکدیگر برای رسیدن به یک هدف معنادار. در این فصل در مورد استفاده از چشم‌ها و دست‌ها جهت بازی کردن و انجام راحت کارهای دیگر صحبت می‌شود. داشتن هماهنگی خوب فرصت رشد مهارت در حرکت و استفاده از ابزار را فراهم می‌آورد.