کودکان مبتلا به سندروم داون با تاخیرات قابل توجهی در زمینه گفتار و زبان مواجه هستند. استفاده از مهارت های گفتاری و زبانی برای اغلب کودکان و بزرگسالان سندروم داون مشکل است. گفتاردرمانی دکتر صابر در زمینه تمرینات گفتار درمانی اختلالات ذهنی و عقب ماندگی های ذهنی و سندروم های مختلف مثل سندروم داون فعالیت می کند. افزایش مهارت های گفتاری و زبانی در مرکز گفتاردرمانی در تهران دکتر صابر باعث تکامل در روابط اجتماعی می شود. مراجعین محترم می توانند از خدمات گفتار درمانی در منزل در صورت نداشتن دسترسی آسان به کلینیک و همچنین انجام تمرینات گفتار درمانی در منزل به صورت آنلاین بصورت منظم بهره ببرند. دو شعبه فعال کلینیک گفتاردرمانی و کاردرمانی دکتر صابر در غرب و شرق تهران مشغول به فعالیت می باشد.
مشکلات کودکان سندروم داون
کودکان سندروم داون با فنوتیپی که دارند دچار مشکلات حرکتی مختلفی در اندام های بدن مانند دست و پا و حتی عضلات صورت و دهان هستند. ضعف در عضلات پاها موجب تاخیر در راه رفتن و مشکلات هماهنگی حرکتی در دست ها و استفاده از ابزارهایی مانند قاشق و مداد می شود. ضعف در عضلات صورت و عضلات زبان و دهان موجب اختلال در بلع، تولید صوت و روانی گفتار می شود. فرم زبان در این کودکان به اختلالات تلفظی این کودکان شدت می بخشد. برای درمان مشکلات گفتار و زبان در کودکان سندروم داون ابتدا باید سطح ذهنی کودک توسط تست های استاندارد مشخص گردد و بسته به میزان توانایی ذهنی او طرح درمانی مناسب و تمرینات گفتاردرمانی ارائه گردد.
سندروم داون یک اختلال ژنتیکی می باشد که با تاخیر در رشد ذهنی و جسمی همراه است، که در مراحل اولیه رشد با فنوتیپ خاص و چهره خود مشخص می شود. در گذشته نام منگلیسم برای این کودکان به کار می رفت. این افراد یک کروموزوم اضافی ( کروموزوم21 ) دارند که در بیشتر موارد در بارداری در زنان بالای 35 سال خطر مبتلا شدن کودک را به سندروم داون افزایش می دهد.
کودکان مبتلا به سندرم داون معمولاً دارای یک پروفایل ناهمگون از توسعه اجتماعی، شناختی و زبان هستند – آنها تأخیری در تمام حوزهها به یک میزان ندارند، بلکه پروفایلی از نقاط قوت و ضعف دارند. به عنوان مثال، توسعه اجتماعی و درک اجتماعی معمولاً یک نقطه قوت است، در حالی که توسعه زبان گفتاری یک نقطه ضعف است. شواهد قابل توجهی وجود دارد که نشان میدهد این کودکان دارای پروفایل خاصی از تأخیر در گفتار و زبان نسبت به سن ذهنی غیر کلامی خود هستند. تفاوتهای فردی قابل توجهی در پیشرفت آنان وجود دارد، اما پروفایل خاص کلی معمولاً برای تمام کودکان مبتلا به سندرم داون واضح است.
در زبان، کودکان تأخیر در توسعه واژگان را در دوران نوزادی نشان میدهند، با درک پیشرفتهتر از تولید، اما در دوران نوجوانی، واژگان یک نقطه قوت نسبی هستند که «سن» واژگان جلوتر از «سن» دستور زبان است. در دستور زبان، شواهدی از دشواریهای خاص در هر دو حوزه درک و تولید وجود دارد یعنس کودک توانایی های درکی و تولید گفتار ضعیفی از نظر رعایت نکات دستوری در گفتار خویش دارد.
اختلافات فردی در بین کودکان سندروم داون مشاهده میشود، به طوری که برخی از کودکان نسبت به درک زبان مشکلات بیشتری در گفتار دارند و برخی دیگر نیز اختلافات بزرگتری بین درک و تولید دارند. بنابراین، هر کودک مبتلا به سندروم داون باید یک برنامه درمانی فردی دریافت کند، اما اصولی که این برنامه باید بر اساس آن باشد برای تمام کودکان مبتلا به سندروم داون یکسان است. در تمام کودکان سندروم داون باید بر روی تقویت عضلات صورت ،دهان و زبان در طول جلسات گفتاری تاکید کرد. همچنین تقویت مهارت های حافظه کلامی از مواردیست که باید در گفتاردرمانی آنان مورد توجه قرار بگیرد. تصحیح مشکلات تلفظی و بهبود مهارت های دستوری از دیگر مواردیست که در گفتاردرمانی کودکان سندروم داون اهمیت دارد.
کودکان مبتلا به سندروم داون نواقص خاصی در بخش حلقه فونولوژیک حافظه کاری نسبت به تواناییهای غیرکلامی خود دارند و اکنون به عنوان یکی از علل عمده مشکلات گفتار و زبان آنان به شمار میرود. برای تمامی کودکان، حلقه فونولوژیک به عنوان یک بخش حیاتی در یادگیری زبان گفتاری در نظر گرفته میشود چرا که الگوی صدای کلمه را در خود نگه میدارد تا کودک بتواند آن را با معنا پیوند دهد و همچنین بتواند آن را ذخیره کند تا از آن برای تولید کلمه گفتاری استفاده کند. دشواریهای حلقه فونولوژیک بر یادگیری واژگان و یادگیری دستور زبان تأثیر خواهد گذاشت.
این اختلال قابل پیشگیری نیست اما قبل از تولد نوزاد امکان تشخیص آن وجود دارد. کودکان مبتلا به سندروم داون به علت عقب ماندگی ذهنی در کودکان در رشد کلامی دیرتر از همسالان خود عمل می کنند. کودکان با اختلال سندروم داون با نشانه های جسمی در ساختار گفتار خود مواجه هستند، برای مثال در مکیدن و غذا خوردن مشکل دارند- زبان خود را به طور دائم بیرون می آوردند- غان و غون کردن بیش از حد دارند- تاخیر در رشد اولین کلمات و بهره گیری از جملات کوتاه تر دارند.
در کنار تمرینات گفتار درمانی برای کودکان مبتلا به مشکل سندروم داون، استفاده از خدمات کاردرمانی با متخصصان حرفه ای کمک زیادی به پیشرفت توانایی های آن ها خواهد کرد. کودکان سندروم داون در برقراری ارتباط مثل گفت و گو در مورد اتفاقات روزمره- دوست یابی- انجام بازی های گروهی- بیان احساساتی مثل شادی ها و ناراحتی ها ضعیف هستند. آموزش مهارت های گفتاری، دوست یابی، بهبود حافظه کودک، بهبود توجه شنیداری کودکان از جمله مواردیست که توسط تمرینات گفتاردرمانی برای کودکان سندروم دوان آموزش داده می شود.
گفتاردرمانی در این حیطه کمک بسزایی به این کودکان می کند. جلسات بازی درمانی و گروه درمانی امکان آموزش مهارتهای ارتباطی صحیح و مهارت های دوست یابی را برای کودکان فراهم می نماید. کودک سندروم داون در جلسات بازی درمانی فرصتی را پیدا می کند که در محیطی جذاب تمرینات گفتاری را جهت بهبود مهارت های کلامی، درک کلامی یاد بگیرد و اعتماد به نفس خود را در شروع یک مکالمه هدفمند بدست آورد.
منابع: مقاله حافظه کوتاه مدت در کودکان سندروم داون
سوالات متداول:
1.آیا سندروم داون قبل از تولد قابل تشخیص است؟
بله، با انجام سونوگرافی سه بعدی پزشک به سندرم داون بودن کودک مشکوک می شود و با آزمایش آمینوسنتز به صورت دقیق وجود این اختلال را بررسی می کنند.
2. آیا سندروم داون با گفتاردمانی خوب می شود؟
سندروم داون یک اختلال ژنتیک است و تا پایان عمر با فرد همراه است، اما علائم این اختلال می تواند با انجام گفتاردرمانی و کاردرمانی بهبود یافته و کودک توانایی های گفتاری خود را تقویت می نماید تا زندگی مستقل تری داشته باشد.
3. گفتاردرمانی سندروم داون چقدر طول می کشد؟
گفتاردرمانی سندروم داون بسته به شدت علائم در کودک متفاوت می باشد. اما به صورت معمول گفتاردرمانی بین دو تا سه جلسه در هفته به کودکان سندروم داون ارائه می شود.