اختلالات تولید صداهای گفتاری چیست؟ زمانی که فردی صداها هجاها یا کلمات را به گونه ای نادرست تولید کند طوری که شنونده ها آنچه را که او می گوید به سختی درک کنند، فرد اختلال تولید صدا دارد. صدا های گفتاری ممکن است به طور نادرستی تولید شوند که می‌تواند به علت حرکات نامناسب یا جایگاه نامناسب تولیدکننده‌های گفتار باشد. گفتاردرمانی اختلالات صوت که در زمینه درمان اختلال صدای گفتار موثر می باشد در مرکز گفتاردرمانی تهران دکتر صابر ارائه می شود. از دیگر خدمات مرکز گفتار درمانی در منزل است که توسط گفتاردرمانان متخصص در زمینه اختلالات تولیدی گفتار در منزل ارائه می شود.
جهت تماس با کلینیک کاردرمانی و گفتاردرمانی جناب آقای دکتر صابر (کلینیک توانبخشی پایا در پاسداران ، کلینیک توانبخشی غرب تهران در سعادت آباد) باشماره 09029123536 تماس حاصل فرمایید.
علل اختلالات تولیدی گفتار
اختلال تولید صدا هم در کودکی و هم در سنین بزرگسالی شایع است و با گفتار درمانی بهبود می یابد.
علل اختلالات تولیدی صداهای گفتاری
- اشکالات عضوی: مانند شکاف کام، نظم دندانی غیر طبیعی، فلج مغزی،کم توانی ذهنی،کم شنوایی.
- آپراکسی گفتار: عموماً همراه آسیب مغزی است که علائمی از جمله کندی و تقلا در تلفظ کلمات دارند.
- اختلالات عملکردی:مانند داشتن دو یا چند زبان در خانه و یا تقلید کردن اشتباهات گفتاری کودک توسط والدین که سبب تثبیت آن میشود.
- تاخیر رشدی:بیشترین علت اختلال تلفظ ای است که ممکن است مستقیما به علت کم شنوایی باشد.
انواع اختلال در تولید صدا
چهار نوع اختلال تولیدی گفتار رایج وجود دارد:
- جانشینی: زمانی رخ می‌دهد که یکصدا جایگزین صدای دیگر شود.
برای مثال کودک کلمه سیب را دیب تلفظ کند یعنی صدای ( د) جانشین صدای ( س) شده است.
- حذف: این اختلال صدای گفتار زمانی رخ می‌دهد که یک صدا حذف می شود و اصلا تولید نمی شود.
برای مثال کودک کلمه ( خانه،) را ( آنه) تلفظ می کند یعنی در این کلمه صدای ( خ) تلفظ نشده است.
- خراب گویی: زمانی رخ می‌دهد که یک صدا به صورت نادرست تلفظ شود یا به جای آن صدای دیگری تلفظ شود اما آن صدا درست نباشد.
برای مثال کودکانی که صدای ( س) را به صورت نوک زبانی تولید می کنند.
- اضافه گویی: این اختلال تولیدی صدا زمان رخ می‌دهد که یک صدا به صورت اضافی به کلمه اضافه می گردد.
برای مثال کلمه ( چید) را ( چیند) تلفظ میکنند که صدای ( ن) در این کلمه اضافه تولید شده است.
ارزیابی فرد دارای اختلال صدای گفتار:
گرفتن تاریخچه و شرح حال از مراجع
انجام یک آزمون تولیدی صدا (هر یک آزمون هایی که به صورت سنتی برای تشخیص اختلالات تولید گفتار مورد استفاده اند.)
انجام آزمون تولیدی دیپ، برای تعیین میزان ثبات خطاها و میزان تاثیر ماهیت آوایی واژه ها
تجزیه و تحلیل و بررسی مختصات ممیزه در گفتار
برآورد میزان تصحیح پذیری خطا های شخص
ارزیابی توانایی فرد در تمییز آواهای گفتاری
با این اطلاعات، روی هم رفته می‌توان ماهیت، نوع و شدت اختلال تولیدی گفتار فرد را معین کرد، پیش‌آگهی اختلال وی را منطقی پیش نمود و خطوط کلی برنامه درمانی آزمایشی را طرح ریزی کرد.
آگاهی واج شناسی در درمان اختلال تولید صدا
- زبان شناسی علمی است که به مطالعه و بررسی نظام مند زبان می پردازد.
- آگاهی واج شناسی یا واجی دانستن و وقوف بر ساختمان آوایی، واجی و هجایی واژگان است.
- آگاهی واج شناختی به دانش فرا زبانی ساختار اصوات در زبان مربوط می شود.
- چگونگی تولید شدن آنها و چگونگی درک آنها ارتباط دارد.
- منظور از اطلاعات واجی آگاهی از قواعد حاکم بر تناظر حروف،با صدا است.
- سه شکل تقطیع واژه به صداهای سازنده‌اش عبارتند از هجا، واج، واج های درون هجایی.
- واج از دو بخش اصلی تشکیل شده: همخوانی یا صامت ها و واژه ها یا مصوت های زبان.
- رشد مهارت واج شناختی کودکان از طریق شنیدن صدای کلمات صورت میگیرد نه اینکه چگونه نوشته می شوند.
- برای آموزش آگاهی واج شناختی باید کودکان اصول الفبایی زبان را کشف کنند.
- مشخصه اصلی اختلال واج شناختی و ناتوانی در تلفظ اصوات گفتاری مورد انتظار متناسب با سن و زبان محلی فرد است.
- آگاهی واج شناختی پیش بینی کننده قوی برای رشد خواندن و نوشتن است.
- املا عنصر کلیدی دارد. تک واژ شناسی،ریشه شناسی، واج شناسی.
- املا در مقایسه با خواندن به طور جدی تری در اثر ضعف واج شناختی آسیب میبیند.
- بهترین پیش بینی کننده برای یادگیری املا آگاهی واج شناختی است.
- آگاهی واج شناختی رکن اساسی یادگیری املا است.